CORPUS THOMISTICUM Aldobrandini de Cavalcantibus Sermones dominicales [8850 !

Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $ &ies autem a##ro#in'uavit% Rom% $(% Potest intelli)i *oc verbum de 'uadru#lici die% +uadru#le, enim dies a##ro#in'uavit- dies misericordiae" dies )ratiae" dies .ustitiae et dies )loriae% Hos 'uatuor dies /acit sol iste" cu.us adventum sancta modo colit 0cclesia% &ies misericordiae est dies natalis domini" in 'uo ortus est nobis sol .ustitiae" vel verius 'ui /ecit tam )loriosum diem1 dies )ratiae est tem#us )ratiae1 dies .ustitiae est dies .udicii1 dies )loriae est dies aeternitatis% &e #rimo dicitur 2oel% (- in illa die stillabunt montes dulcedinem% &e secundo" 3 Cor% - ecce nunc dies salutis% &e tertio" So#*% $- dies irae" dies illa" dies tribulationis% &e 'uarto" 4ac*% $" 5- erit dies una" 'uae nota est domino% Psal% 6(- melior est dies una in atriis tuis su#er millia% &ies natalis a##ro#in'uavit" ut devote celebretur vel colatur1 dies )ratiae" ut susci#iatur1 dies .udicii" ut timeatur1 dies )loriae" ut ad eum curratur% Pro#ter #rimum /re'uentat 0cclesia" dominus #ro#e est- P*il% 5- Isa% 5 - .u,ta est salus mea ut veniat% &e secundo" 3 Cor% - ecce nunc tem#us acce#tabile% &e tertio 2ac% 5% 0cce .ude, ante .anuam assistit% &e 'uarto" A#oc% ult%- ecce venio cito" et merces mea mecum est et cetera% &iei natalis domini debemus occurrere cum misericordia et veritate% His duabus viis venit C*ristus ad nos" et nos debemus ire ad eum% Psal% 35- universae viae domini misericordia et veritas% &iei )ratiae cum #uritate et *umilitate- *aec enim duo ma,ime /aciunt susce#tibilem )ratiam% &e #rimo" Prov% 33- 'ui dili)it cordis munditiam" #ro#ter )ratiam labiorum suorum *abebit amicum re)em% &e secundo" 2ac% 5*umilibus autem dat )ratiam% &iei .udicii cum co)itatione et timore% Hieron7mus- sive comedam sive bibam" illa vo, in auribus meis sem#er videtur sonare- sur)ite mortui" venite ad .udicium% &icitur e contra de malis- viri mali non co)itant .udicium- Prov% 38% &iei )loriae debemus occurrere cum .ustitia et /estinatione% Heb% 5- /estinemus in)redi in illam re'uiem% Ad ista 'uatuor *ortatur nos a#ostolus in e#istola ista% Ad misericordiam et veritatem ibi- induamur arma lucis% Arma lucis sunt misericordia et veritas% Misericordia enim est scutum" 'uo ab *ostibus de/endimur1 veritas est virtus" 'ua omnia vincimus% &e #rimo"

0ccl% 38- eleemos7na viri 'uasi sacculus cum i#so" et )ratiam *ominis 'uasi #u#illam conservabit- et #ostea1 resur)et" et retribuet illis retributionem unicui'ue in ca#ut illorum% Su#er scutum #otentis et su#er lanceam #u)nabit adversus inimicum tuum% &e secundo ( 0sd% 5- ma)na est veritas" et #raevalet1 ma)na est" et /ortior #rae omnibus% Omnis terra veritatem invocat1 caelum etiam i#sam benedicit" et omnia o#era moventur et tremunt #ro#ter eam" et non est cum ea 'uic'uam ini'uum% 9inum ini'uum" ini'uus re," ini'uae mulieres" ini'ui omnes /ilii *ominum" et ini'ua omnia illorum o#era" et non est in i#sis veritas" et in sua ini'uitate #eribunt1 et veritas manet% 0t #uritatem et *umilitatem ibi" non in cubilibus et im#udicitiis" non in contentione et aemulatione% Cubilia et im#udicitiae sunt actus lu,uriae" 'ui immundum /aciunt% Contentio et aemulatio #rocedunt a su#erbia% Pro*ibendo im#udicitiam" suadet #uritatem1 #ro*ibendo su#erbiam" suadet *umilitatem% Ad co)itationem et timorem .udicii ibi" sicut in die *oneste ambulemus1 *oc est" ita vivamus sicut condecet in die .udicii% 0t *omo in .udicio" co)itando .udicium" *oneste vivit .udicium /ormidando% Ad .ustitiam et /estinationem" ibi- *ora est .am nos de somno sur)ere- et ideo /estinemus a somno #eccati sur)ere ad .ustitiam /aciendam- et reddit ibi rationem- nunc enim #ro#ior est nostra salus- ad 'uam nos conducat et cetera% [88506! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 3 &ies autem a##ro#in'uavit% Rom% $(% 0st enim 'uadru#le, diesscilicet dies misericordiae" dies )ratiae" dies .udicii et dies )loriae% Primus dies admirabilis" secundus acce#tabilis" tertius /ormidabilis" 'uartus desiderabilis% &ies misericordiae" id est dies natalis domini" admirabilis est" 'uia &eus *umanatur" *omo dei/icatur" vir)o #role /ecundatur% &e #rimo" P*il% 3- 'ui cum in /orma &ei esset" non ra#inam arbitratus est esse se ae'ualem &eo- sed semeti#sum e,inanivit" /ormam servi acci#iens1 in similitudinem *ominum /actus" et *abitu inventus ut *omo% &e secundo Rom% 8- e, 'uibus C*ristus secundum carnem" 'ui est su#er omnia &eus benedictus in saecula% Amen% &e 'uibus duobus Au)ustinus- *odie &eus /actus est *omo" ut *omo /ieret &eus% &e tertio" Isa% % 0cce vir)o conci#iet" et #ariet /ilium% &ies )ratiae est acce#tabilis1 'uia abunde &ei )ratia di//unditur" #otestas &iaboli tollitur" et virtus #eccati e,tin)uitur- et ideo

#atet 'uod *omo /acile et sine im#edimento #otest servire &eo% &e #rimo" Tit% 3- a##aruit )ratia salvatoris nostri &ei% &e secundo" Heb% 3- ut #er mortem destrueret eum 'ui *abebat mortis im#erium" idest &iabolum% &e tertio" Rom% - vetus *omo noster cruci/i,us est" ut destruatur cor#us #eccati% &ies .udicii est /ormidabilis malis" 'uia districte a .usto .udice .udicabuntur" 'uia ab omni creatura im#u)nabuntur" et 'uia aeterno su##licio damnabuntur% &e #rimo" Prov% % 4elus et /uror viri non #arcet in die vindictae% &e secundo" Sa#% 5- armabit creaturam ad ultionem inimicorum et cetera% &e tertio" 2udit* $ - visitabit eos" et dabit i)nes et vermes in carnes eorum% Matt*% 35- et dicet *is 'ui a sinistris e.us erunt- discedite a me maledicti in i)nem aeternum% &ies )loriae est desiderabilis" 'uia caelum restauratur" *omo beati/icatur" et omnis creatura #raeter im#ios renovabitur% &e #rimo" 0#*es% $- in 'uo #ro#osuit restaurare universa" sive 'uae in caelis" sive 'uae in terra sunt" in i#so" idest in C*risto% Ps% $08.udicabit in nationibus" im#lebit ruinas et cetera% &e secundo" P*il% (- salvatorem e,#ectamus dominum nostrum 2esum C*ristum" 'ui re/ormabit cor#us *umilitatis nostrae" con/i)uratum cor#oris claritatis suae% &e tertio" A#oc% 3$- et di,it 'ui sedebat in t*rono- ecce nova /acio omnia% 0st er)o dies ille desiderabilis An)elis et *ominibus et omnibus creaturis- ad 'uam diem nos #erducat 'ui vivit in saecula saeculorum% Amen% [88508! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% ( 0cce re, tuus venit tibi mansuetus% Matt*% 3$% Pro#*etia est de adventu domini nostri 2esu C*risti% 0t nota *ic circa adventum tria% Primo" est di)nitas advenientis1 secundo" utilitas adventus1 tertio" modus adveniendi% Primum ibi" re, tuus" re, clemens" re, .ustus" re, sa#iens" re, terribilis" re, omni#otens" re, aeternus% Re, clemens in #arcendo" .ustus in .udicando" bonus in retribuendo" sa#iens in )ubernando" omni#otens in bonos #rote)endo" terribilis in malos #uniendo" aeternus aeternaliter re)nando" et re)num aeternum con/erendo% &e #rimo" Isa% $ - et #rae#arabitur in misericordia solium e.us% &e secundo" Isa% (5ecce in .ustitia re)nabit re,% Idem $ - sedebit su#er solium e,celsum &avid in veritate% &e tertio" Psal% 63- 'uam bonus Israel &eus iis 'ui recto sunt corde% &ion7sius- o#timi est o#tima adducere% Unde o#timitas e.us a##aret" 'uia o#tima addu,it% &e 'uarto" 2er% 3(- suscitabo &avid )ermen .ustum" et re)nabit re," et

sa#iens erit% &e 'uinto" 0st*% $(- domine &eus re, omni#otens" in ditione tua cuncta sunt #osita de se,to" Sa#% $0- illos autem tam'uam durus re, interro)ans condemnasti% &e se#timo" 2er% $0dominus autem &eus i#se est &eus vivens" et re, sem#iternus% :uc% $- et re)ni e.us non erit /inis% Ideo o#timum est subesse tali re)i% &e *is se#tem 3 Mac*% $- domine &eus" omnium creator" terribilis et misericors1 solus bonus" re, .ustus" omni#otens et aeternus% In creatore sa#ientia" in misericorde clementia" in bono bonitas" in .usto .ustitia" in terribili severitas" in #otente #otentia" in aeterno aeternitas% Hic re, est 'ui venit tibi" idest ad utilitatem tuam% Utilitas er)o adventus notatur *ic" venit tibi% ;uit autem utilitas adventus se#tu#le, ad #raesens% Prima" mundi illuminatio1 secunda" In/erni e,#oliatio1 tertia" caeli re#aratio1 'uarta" #eccati destructio1 'uinta" &iaboli su#eratio1 se,ta" *ominis cum &eo reconciliatio1 se#tima" *ominis beati/icatio% &e #rimo" 2oan% 8- e)o sum lu, mundi% Idem $- erat lu, vera 'uae illuminat omnem *ominem venientem in *unc mundum% &e secundo" Oseae $(- ero morsus tuus" o In/erne% 4ac*% 8- tu autem in san)uine testamenti tui edu,isti vinctos tuos de lacu" in 'uo non erat a'ua% &e tertio" 0#*es% $- in 'uo #ro#osuit restaurare universa" sive 'uae in caelis sunt" sive 'uae in terra% &e 'uarto" Heb% $- ut destrueret eum 'ui *abebat mortis im#erium" idest &iabolum" et liberaret eos 'ui timore mortis #er totam vitam obno,ii erant servituti% &e 'uinto" Rom% $0- vetus *omo noster cruci/i,us est" ut destruatur cor#us #eccati et cetera% &e se,to" Rom% 5- si cum ad*uc inimici essemus" reconciliati sumus &eo #er mortem /ilii e.us1 multo ma)is reconciliati salvi erimus in vita #er i#sum et cetera% &e se#timo" 2oan% (- sic &eus dile,it mundum" ut /ilium suum uni)enitum daret- ut omnis 'ui credit in i#sum" non #ereat" sed *abeat vitam aeternam% Pro#ter *aec bona 'uae /utura in e.us adventu videbant sancti #atres" cum tanto desiderio clamabant- utinam disrum#eres caelos et descenderes% &e *is se#tem" Isa% $" $- s#iritus domini su#er me" ad annuntiandum misit me- ecce mundi illuminatio" #raedicando enim mundum #ro nobis illuminavit- ut mederer contritis corde" #eccata destruendo" sic enim medetur contritis #eccata destruendo- #raedicare ca#tivis indul)entiam1 ecce In/erni e,#oliatio" e,#oliando enim In/ernum ca#tivam du,it ca#tivitatem- clausis a#ertionem1 ecce caeli restauratio" #raedicare scilicet a#ertionem caeli- ut #raedicarem annum #lacabilem1 ecce *ominum cum &eo

reconciliatio- diem ultionis1 ecce &iaboli destructio" sic enim /ecit ultionem de omnibus in.uriis 'uas /ecerat &iabolus sanctis- dare coronam1 ecce *ominum beati/icatio% Modus veniendi notatur ibi" mansuetus- in mansuetudine enim voluit venire dominus 2esus C*ristus% 9oluit autem venire mansuetus #ro#ter 'uatuor% Primo" ut malos /acilius corri)eret% Ps% 88- 'uoniam su#erveniet mansuetudo et corri#iemur% Secundo" ut omnibus se amabilem e,*iberet% 0ccl% 3- /ili" in mansuetudine o#era tua #er/ice1 et su#er *ominum )loriam dili)eris% Tertio" ut omnes ad se tra*eret" et #o#ulum sibi multi#licaret% 3 Re)% 30- mansuetudo tua multi#licabit te et cetera% <ernardus- omnino currimus #ost te" bone 2esu" #ro#ter mansuetudinem tuam% +uarto" ut mansuetudinem doceret% Matt*% 3- discite a me" 'uia mitis sum et *umilis corde% 0t sunt 'uatuor 'uae ma,ime debent suadere mansuetudinem% Primum est" 'uia a malo liberat- secundum 'uia )ratiam im#etrat- tertium 'uia animam servat- 'uartum 'uia meretur terram viventium% &e #rimo sa#iens- mansuetus est 'ui nullam animi amaritudinem sentit% &e secundo" Prov% $mansuetis dabit )ratiam% &e tertio" 0ccli% 3- in mansuetudine serva animam tuam% &e 'uarto" Matt*% 5- beati mites 'uoniam i#si #ossidebunt terram% Ro)emus er)o dominum et cetera% [88508! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 5 Induamur arma lucis% Rom% $(% &ominus noster 2esus C*ristus assum#sit arma sua" et venit in mundum #u)naturus #ro nobis contra aereas #otestates% Isa% 58- indutus est .ustitia ut lorica% 0t 'uia indecorum est re)e armato milites remanere inermes" a#ostolus monet ut armemur% Induamur" in'uit" arma lucis% ;acit autem tria in *is verbis a#ostolus% Primo" ut induamur #raeci#it1 secundo 'uid debeamus induere ostendit1 tertio motivum sub.un)it% Primum ibi" induamur1 secundum ibi" arma1 tertium ibi" lucis% Circa #rimum sciendum est" 'uod debemus nos induere #ro#ter 'uin'ue% Primo" ne #er#etuo /ri)ore a//li)amur1 secundo" ne tur#itudinis ostensione con/undamur1 tertio ne ab aeternis nu#tiis e,cludamur1 'uarto ut ab ictibus &iaboli #rote)amur1 'uinto ut a domini e,ercitu co)noscamur% Istae rationes redduntur in te,tu% &e #rimo et secundo" A#oc% $ - beatus 'ui custodit vestimenta sua" ne nudus ambulet" 'uo ad #rimum1 et videant tur#itudinem e.us" 'uo ad secundum% &e tertio" Matt*% 33- amice" 'uomodo *uc intrasti non *abens vestem nu#tialem=

&e 'uarto" 0#*% - acci#ite armaturam &ei" ut #ossitis resistere in die malo" et in omnibus #er/ecti stare% State er)o succincti lumbos vestros in veritate" induti loricam .ustitiae" et calceati #edes in #rae#aratione 0van)elii #acis" in omnibus sumentes scutum /idei1 et )aleam salutis assumite" et )ladium s#iritus" 'uod est verbum &ei% &e 'uinto" Col% (- induite vos" sicut electi &ei sancti et dilecti" viscera misericordiae et cetera% Circa secundum sciendum est" 'uod #lura Scri#tura docet nos induere% Primo vestimentum innocentiae% A#oc% (- vestimentis albis induemur" idest innocentia% Secundo viscera misericordiae% Col% (- induite viscera misericordiae" beni)nitatem et cetera% Tertio C*risti con/ormitatem% Rom% $(- induimini dominum 2esum C*ristum% +uarto conversationis novitatem% 0#*% 5- induite novum *ominem" idest novam conversationem% +uinto Cilicii as#eritatem 'uo ad carnis macerationem% Ps% (5- induebar Cilicio% Se,to debemus indui subtilibus #er *umilitatem% 0>ec*% $ - induite subtilibus% $ Re)% $8- e)o sum vir #au#er et tenuis% Se#timo saccum #er *abitus vilitatem% Is% 50- induam caelos tenebris" et #onam saccum o#erimentum eorum% Octavo armorum s#eciositatem" de 'uo *ic- induamur arma lucis% Circa arma ista sciendum" 'uod" sicut dicit Scri#tura" debemus indui loricam caritatis" scutum /idei" )aleam s#ei" t*oracem .ustitiae% ;ide debemus indui ad munimentum rationalis" s#e ad munimentum irascibilis" caritate ad #rotectionem concu#iscibilis" .ustitia ad #rotectionem totius animae% &e #rimis tribus armis" $ Tim% 5induti lorica .ustitiae% $ Mac*% (- induit se loricam sicut )i)as" et succin,it se arma bellica% Sa#% 5- induet #ro t*orace .ustitiam% Ostendit er)o *ic 'uid induere debeamus% Motivum ad *oc #onit ibi" lucis" idest C*risti% +uis non libenter indueret arma domini sui= +uanto ma)is debemus induere arma caelestis et aeterni re)is= &icitur autem C*ristus lu, #ro#ter se, e//ectus lucis'uorum #rimus est illuminatio" secundus /ecundatio" tertius conservatio" est enim lu, conservativa1 'uartus ornatio" 'uintus ordinatio% &e *is duobus &ion7sius- cor#us inordinatum ordinat et ornat% Se,tus sui e//usio- lu, enim est sui di//usiva #er radios% Haec omnia /ecit nobis C*ristus% Induamur er)o arma lucis" ut bene trium#*antes aeternaliter tandem a re)e nostro coronemur% [885$0! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 5

+uaecum'ue scri#ta sunt" ad nostram doctrinam scri#ta sunt% Rom% $5% In #raecedenti dominica docuit nos a#ostolus ad sur)endum1 in ista docet ad 'uid sur)endum" 'uia ad studendum" et ad le)endum scri#ta 'uae /ecit nobis ma)ister noster caelestis% &ominus enim tam'uam bonus ma)ister /uit solicitus /acere nobis o#tima scri#ta" ut nos #er/ecte erudiret% +uaecum'ue" in'uit" scri#ta sunt" ad nostram doctrinam scri#ta sunt% Consistunt autem ista scri#ta in du#lici libro- scilicet in libro creaturae et in libro Scri#turae% Primus liber 'uot *abet creaturas" tot *abet scri#ta o#tima" 'uae sine mendacio docent veritatem% Unde Aristoteles interro)atus a 'uo tot et tanta didicisset" res#ondit- a rebus 'uae mentiri non noverunt% &ocent autem duoco)noscenda et a)enda% Circa co)noscenda docent nos 'uatuor% Primo &eum esse1 secundo unum &eum esse1 tertio trinum &eum esse1 'uarto summum bonum esse% +uia mundus est" docet eum esse" sicut o#us o#i/icem% Sa#% $(- a ma)nitudine s#ecie et creaturae #otuit co)nosci eorum creator% +uia unum sunt" et uno modo servantur" docent unum &eum esse- si enim #lures dii essent" .am mundus destructus esset" cum divisio sit causa destructionis% Matt*% $3- omne re)num in sei#sum divisum desolabitur% +uia omnia consistunt in numero" #ondere et mensura" sive secundum Au)ustinum de Trinitate" modo" s#ecie et ordine" docent trinum esse dominum% Sa#% 3- omnia /ecisti in #ondere" numero et mensura% +uia omnia bona sunt" docent summum bonum esse illud a 'uo tot bona #rocedunt% Au)ustinusma)num indicium bonitatis est 'uod 'uaelibet creatura co)itur dare se i#sam% Ideo 'uia &eus bonus est" nos sumus% Circa a)enda" docent nos similiter 'uatuor% Primo domino obedire1 secundo eum timere1 tertio eum amare1 'uarto eum laudare% &omino obedire docent nos" 'uia sibi omnia obediunt% Psalm% $(8- #raece#tum #osuit" et non #raeteribit% ?i*il invenit in creaturis inobediens creator" nisi #eccatorem et &iabolum% &eum amare docent nos bene/iciis et donis 'uae nobis e,*ibent 'uotidie% Au)ustinus- caelum et terra et omnia 'uae in eis sunt" undi'ue mi*i dicunt ut amem te" nec cessant dicere omnibus" ita ut sim ine,cusabilis% &eum timere docent nos #oenis et su##liciisvidemus enim 'uod omnis creatura #arata est #unire rebelles suo creatori% Sa#% $ - creatura tibi /actori deserviens e,ardescit adversus in.ustos" et levior /it ad bene/aciendum #ro *is 'ui in te con/idunt% &eum laudare docent nos" 'uia omnia laudant eum" et

invitant ad laudandum% Au)ustinus- mirum est 'uod *omo non sem#er laudat &eum" cum omnis creatura invitet ad laudandum eum% 0t sic #atet 'uod omnes creaturae" 'uae sunt 'uasi 'uaedam scri#ta &ei" docent nos 'uatuor circa co)noscenda" et 'uatuor circa a)enda% &e Scri#tura" secundum illud videlicet Scri#turae[885$$! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% +uaecum'ue scri#ta sunt etc%" Rom% $5% Sicut tactum est su#erius" duo sunt libri 'ui scri#ti sunt ad nostram doctrinam- et de libro creaturae dictum est su#ra- nunc dicendum est de libro Scri#turae" 'ui duo docet" bona et mala- bona ut /iant" mala ut non /iant% Circa bona docet tria- scilicet #raece#ta" consilia" #romissiones" sicut tri#le, bonum est- est enim bonum *onestum" .ucundum et utile% Praece#ta docent bonum *onestum" 'uia docent cultum unius &ei et #ulc*ritudinem morum et virtutum" 'uae *onestum /aciunt *ominem% In consiliis est bonum utile% Matt*% $8- si vis #er/ectus esse" vade et vende omnia 'uae *abes" et da #au#eribus1 et *abebis t*esaurum in caelo% In #romissionibus est bonum delectabile" sive .ucundum% 2oan% $ iterum videbo vos" et )audebit cor vestrum% &eut% 5- audi Israel verba vitae- et #ostea- et dabo tibi terram /luentem lac et mel% Circa mala #onit similiter tria% Pro*ibitiones" dissuasiones et comminationes1 et *oc secundum tri#le, malum- est enim tri#le, malum" mortalis cul#ae" et malum venialis cul#ae" et malum aeternae #oenae% Pro*ibitiones res#iciunt malum mortalis cul#ae% 0,od% 30- non /ornicaberis" et sic de aliis #ro*ibitionibus% &issuasiones malum venialis cul#ae% 0ccli% $8- 'ui s#ernit modica" #aulatim decidet- et alibi- vitasti )randia" cave ne obruaris arena% Comminationes res#iciunt malum aeternae #oenae% Isa% ult%vermis eorum non morietur% <ene er)o dicit- 'uaecum'ue scri#ta sunt" scilicet in libro Scri#turae" ad nostram doctrinam scri#ta sunt% Ro)emus er)o et cetera% [885$3! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 6 0runt si)na in sole et luna et stellis" :ucae 3$% In #raecedenti 0van)elio dictum est de adventu misericordiae" in isto vero a)itur de adventu .ustitiae% Ad .ustitiam enim #ertinet malos #unire et bonos remunerare- ideo de utro'ue a)itur *ic% Primum in #rima #arte 0van)elii" ibi" erunt si)na1 secundum in secunda #arte" ibi" levate ca#ita vestra% Circa #oenam malorum ostendit 'uod creator

et creatura convenient ad #unitionem malorum% Circa creaturam ostendit 'uod tri#le, creatura conveniet ad #unitionem malorumscilicet s#iritualis" cor#oralis et com#osita% S#iritualis An)elus" com#osita *omo% Cor#oralis vero du#le,- su#erior et in/eriorsu#erior cor#ora caelestia" in/erior elementa% Ostendit er)o dominus in 0van)elio *oc" 'uod mali reci#ient #oenam a domino" ab An)elis" a cor#oribus caelestibus" ab elementis et a se i#sis% Primum ibi" tunc videbunt /ilium *ominis1 secundum ibi" nam virtutes caelorum movebuntur1 tertium" ibi" erunt si)na in sole et luna et stellis1 'uartum ibi" #rae con/usione sonitus maris et /luctuum1 'uintum ibi" arescentibus *ominibus #rae timore% Circa #rimum sciendum est" 'uod dominus tri#liciter a//li)et malos in .udicio% Primo" disce#tando1 secundo" convincendo1 tertio" condemnando% &e #rimo" nudus /ui1 de secundo" 'uamdiu non /ecistis uni e, minimis etc%1 de tertio" discedite a me maledicti% Matt*% 35% An)elus similiter tri#liciter a//li)et malos% Primo" ad .udicium tra*endo1 secundo" a bonis se#arando1 tertio" in i)nem aeternum mittendo% &e *is tribus Matt*% $(- e,ibunt An)eli" ut scilicet #ortent malos ante .udicem- non enim #ossent #er se tam cito venire" cum sint cor#ora eorum )ravia" ecce #rimum- et se#arabunt malos de medio .ustorum" ecce secundum- et mittent eos in caminum i)nis" ecce tertium% Cor#ora caelestia similiter a//li)ent tri#liciter malos% Primo" si)nis terrendo1 secundo" tenebris a//li)endo1 tertio" scelera eorum reserando% &e #rimo ibi" erunt si)na in sole" luna et stellis% 2oel% 3- dabo #rodi)ia in caelo% &e secundo Matt*% 35- sol obscurabitur" et luna non dabit lumen suum% &e tertio" 2ob% 30- caeli revelabunt ini'uitatem e.us et cetera% Ro)emus et cetera% [885$(! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 8 In terris #ressura )entium #rae con/usione sonitus maris et /luctuum etc%" :ucae 3$% &ictum est su#erius 'uomodo su#eriores creaturae #uniunt malos- modo dicendum est 'uomodo in/eriores creaturae- et ostenditur 'uomodo #unientur ab i)ne" ab aere" ab a'ua" a terra et a sei#sis% Primum ibi" arescentibus *ominibus% Ariditas autem contin)it e, siccatione *umorum" 'uod /acit i)nis% Secundum ibi" /luctuum% ;luctus contin)unt e, inclusione aeris in mare% Tertium ibi" maris1 'uartum ibi" in terris #ressura )entium1 'uintum ibi" #rae timore et e,#ectatione% I)nis tri#liciter #uniet malos% Primo" lucem abscondendo1 secundo" incendendo1 tertio"

non consumendo% Si enim i)nis consumeret eos" ali'uod bonum #raestaret eis1 sed comburet" et non consumet% &e #rimo" Psalm% 38- vo, domini intercidentis /lammam i)nis% In /lamma duo sunt" ardor et s#lendor% Ita intercidet dominus /lammam i)nis- 'uia se#arabit s#lendorem a calore" ut comburat malos" et non illuminet% &e secundo" Psal% 8 - i)nis ante i#sum #raecedet et in/lammabit% &e tertio" Sa#% $5- i)nis suae naturae oblitus est% Aer similiter tri#liciter a//li)et" sive #uniet malos- /ul)uris emissione" )randinum #luitione" et ventorum commotione% &e #rimo" Sa#% 5ibunt directe emissiones /ul)urum" et tam'uam a bene incurvato arcu nubium e,terminabuntur% &e secundo" ibid% 5- a #etrosa ira #lenae mittentur )randines% &e tertio ibid% 5- contra illos stabit s#iritus virtutis" et tam'uam turbo venti% A'ua similiter tri#liciter a//li)et malos% Primo creaturam" 'uae ad usum erat" occidendo1 secundo" /luctibus terrendo1 tertio" contra #eccatores e,candescendo% &e #rimo A#oc% 8- omnis creatura 'uae erat in mari" mortua est% &e secundo *ic- #rae con/usione sonitus maris et /luctuum% &e tertio Sa#% 5- e,candescet in illos a'ua maris" et /lumina concurrent duriter% Terra similiter tri#liciter a//li)et malos% Primo" bene/icia subtra*endo" ut im#ii a//li)antur /ame1 secundo" terrae motibus terrendo1 tertio" devorando% &e #rimo" Matt*% 35- erunt #estilentiae et /ames1 de secundo ibid%- et terraemotus ma)ni erunt #er loca1 de tertio Psal% $05- a#erta est terra" et de)lutivit datam% A semeti#sis #atientur mali tri#licia mala% Primo e, de/ectu omnium bonorum1 secundo" timore e, recordatione #raeteritorum1 tertio" e, e,#ectatione instantium omnium malorum% &e #rimo" A#ocal% $- #lan)ent se su#er eum omnes tribus terrae et cetera% &e aliis duobus *ic :ucae 3$arescentibus *ominibus #rae timore" 'uo ad secundum" et e,#ectatione" 'uo ad tertium% Hic tria notantur% Primum ibi" arescentibus *ominibus1 secundum ibi" #rae timore1 tertium ibi" et e,#ectatione% Sunt autem tres rationes" #ro#ter 'uas omnes creaturae sic e,candescent contra malos% Primo" 'uia male usi sunt eorum bene/iciis1 secundo" 'uia #ulc*ritudinem earum devastaverunt malitiis et immunditiis suis1 tertio" 'uia naturaliter est insitus cuilibet creaturae a##etitus vindicandi in.uriam creatoris% &e #rimo @re)orius- omnia 'uae ad usum vitae acce#imus" convertimus ad cul#am etc% et #ost- .ure i)itur nos omnia /eriunt% &e secundo" Psal% 8 - commota est terra in o#eribus eorum% &e tertio Sa#% $ - creatura creatori deserviens

e,ardescit in tormentis adversus in.ustos et cetera% Haec malisbonis autem a##ro#in'uabit redem#tio aeterna- ad 'uam nos et cetera% [885$5! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 8 Sic nos e,istimet *omo ut ministros C*risti" $ Cor% 5" $% In #raecedenti e#istola docuit nos a#ostolus C*ristum /uisse ministrum #ro nobis- dico autem C*ristum ministrum /uisse circumcisionis etc%- idcirco in ista e#istola docet nos debere esse ministros C*risti- et dicuntur in *ac e#istola se,% Primo" 'uod debemus nos C*risti ministros /acere1 secundo" temerarium .udicium /u)ere1 tertio" *umanum .udicium contemnere1 'uarto" in #ro#ria conscientia non con/idere1 'uinto" omne .udicium C*risto ut .udici tribuere1 se,to" laudes a solo &eo 'uaerere% Primum ibi" sic nos e,istimet *omo ut ministros C*risti1 secundum ibi" nolite ante tem#us .udicare1 tertium" ibi" mi*i autem #ro minimo est ut a vobis .udicer1 'uartum ibi" ni*il mi*i conscius sum1 'uintum ibi" 'uous'ue veniat dominus1 se,tum ibi" tunc laus erit unicui'ue a &eo% Circa #rimum sciendum" 'uod #ro#ter tria ma,ime debemus esse ministri C*risti" et ei servire% Primo" 'uia 'uic'uid sumus et #ossumus" i#se dedit creando1 secundo" 'uia servivit nobis nos redimendo- tertio" 'uia iterum serviet in )lori/icatione% &e #rimo <ernardus% Cui .ustius servire debeo" 'uam illi 'ui si voluisset" omnino non essem= Psal% 88- i#se /ecit nos% &e secundo" :uc% 33e)o in medio vestrum sum tam'uam 'ui ministrat% Servivit autem tri#liciter- #edes abluendo" sordes #eccatorum san)uine suo mundando" et carnem suam ministrando% &e #rimo" 2oan% $(coe#it lavare #edes disci#ulis suis et cetera% &e secundo" A#oc% 'ui dile,it nos" et lavit nos a #eccatis nostris in san)uine suo% Isai% 3(- servire me /ecistis in ini'uitatibus vestris% &e tertio" Matt*% 3 - acce#it #anem" benedi,it" et /re)it" et dedit et cetera% <ernardus- bonus minister" 'ui carnem suam dedit in cibum" san)uinem in #otum" et animam in #retium% Serviet iterum in )lori/icatione% :uc% $3- amen dico vobis" 'uod #raecin)et se" et /aciet illos discumbere" et transiens ministrabit illis% 2uste er)o ministri e.us esse debemus% Sunt autem tria 'uae i#se ma,ime odit in ministris suis- scilicet immisericordia" inobedientia et inutilitas% &e #rimo" Matt*% $6- serve ne'uam" omne debitum dimisi tibi" 'uoniam ro)asti me- nonne er)o o#ortuit et te misereri conservi tui" sicut e)o tui misertus sum= et cetera% Matt*% 35- si

autem di,erit servus ille malus in corde suo- moram /acit dominus meus venire- et coe#erit #ercutere servos suos" manducet autem et bibat cum ebriosis- veniet dominus servi illius in die 'ua non s#erat" et *ora 'ua i)norat1 et dividet eum" #artem'ue e.us #onet cum *7#ocritis- illic erit /letus et stridor dentium et cetera% &e secundo" :uc% $3- servus sciens voluntatem domini sui" et non /aciens secundum voluntatem e.us" #la)is va#ulabit multis et cetera% &e tertio" Matt*% 35- servum inutilem #ro.icite in tenebras e,teriores et cetera% Sunt iterum tria 'uae re'uirit dominus in servis% Primum" ut sint ab omni sorde #eccati mundati1 secundum" ut sint omnibus virtutibus ornati1 tertium" ut sint morum *onestate decorati% &e #rimo" Psal% $00- ambulans in via immaculata" *ic mi*i ministrabat- et $ Tim% 5- et sic ministrent" nullum crimen *abentes% &e secundo 3 Cor% - in omnibus e,ibeamus nos sicut &ei ministros% &e tertio" $ Pet% 3conversationem vestram inter )entes *abentes bonam et cetera% &e *is tribus" 0,od% 50- a##lica Aaron et /ilios e.us" ut ministrent mi*i" et lotos a'ua indues sacris vestibus" ut unctio eorum #ro/iciat% In lotione vero #uritas" in sacris vestibus eorum virtutum varietas" in unctione eorum *onestas" 'uia e, ea e)reditur odor bonae /amae 3 Cor% 3- C*risti bonus odor sumus &eo in omni loco% Re'uirit autem &eus 'uod sibi tribus modis ministremus% Primo" eum imitando1 secundo" in e.us servitio e,ultando1 tertio" eum timendo% &e #rimo" 2oan% $3- si 'uis mi*i ministraverit" me se'uatur% &e secundo" Ps% 88- servite domino in laetitia% &e tertio" Psal% 3- servite domino in timore% Primum /acit domino servitium acce#tum1 secundum /acit nos e,#editos in servitium1 tertium in servitio nos conservat% Promittit autem tria dominus servis suis- scilicet /elicitatem" di)nitatem et aeternitatem% &e #rimo" $ Tim% (- 'ui enim bene ministrat" )radum bonum sibi ac'uirit% &e secundo" Matt*% 35- eu)e serve bone et /idelis" 'uia su#er modico /uisti /idelis% &e tertio" A#oc% 6servient ei die ac nocte in tem#lo e.us- et #ost ibid%- ad /ontes a'uarum vitae deducet illos% ;ons vitae est aeternitas% &ion7sius A<oetiusB- aeternitas est vitae interminabilis tota simul et #er/ecta #ossessio% &e *is tribus 2oan% $3- ubi e)o sum" illic et minister meus erit% Ubi est et .ucunda sublimitas" et aeterna .ucunditas" et .ucunda aeternitas- ad 'uam nos #erducat dominus &eus% [885$5! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $0

Cum audisset 2oannes in vinculis o#era C*risti" mittens duos de disci#ulis suis" ait illi- tu es 'ui venturus es" an alium e,#ectamus= Matt*% $$% In #raecedenti 0van)elio actum est de adventu .ustitiae1 in isto de adventu )ratiae% Unde a)itur *ic de 2oanne" 'ui inter#retatur )ratia &ei" vel in 'uo est )ratia &ei% &icuntur autem *ic 'uatuor% Primo 2oannis incarceratio1 secundo" de C*risti adventu #er missos disci#ulos interro)atio1 tertio domini res#onsio1 'uarto multi#le, 2oannis commendatio% Commendatur autem a 'uatuor% Primo a constantiae /irmitate1 secundo a vestitus as#eritate1 tertio ab o//icii di)nitate1 'uarto a vitae sanctitate% Primum ibi" cum audisset1 secundum ibi" tu es1 tertium ibi" ite" renuntiate 2oanni 'uae vidistis1 'uartum ibi" coe#it illis dicere de 2oanne% 0t iterum" #rimum de commendatione" ibi" 'uid e,istis in desertum videre= Arundinem vento a)itatam= Secundum ibi" *ominem mollibus vestitum= Tertium ibi" etiam #lus'uam #ro#*etam1 'uartum ibi" *ic est de 'uo scri#tum estecce mitto An)elum meum% Mo, autem de vinculis sciendum est" 'uod tres dicuntur esse in vinculis- .ustus" im#ius et damnatus% 2ustus #onitur in vinculis #raece#torum1 im#ius in vinculis #eccatorum1 damnatus in vinculis tormentorum% &e #rimo" 0>ec*% 5- ecce circumdedi te vinculis% Oseae $$- tra*am vos in vinculis caritatis% &e secundo" Prov% 5- ini'uitates suae ca#iunt im#ium" et /une #eccatorum suorum constrin)itur% Isai% $0- ne incurvemini sub vinculo% &e tertio" Sa#% 6- vinculis tenebrarum com#editi% Matt*% 33- li)atis manibus et #edibus" #ro.icite eum in tenebras e,teriores% Prima vincula sunt am#lectenda" secunda dissolvenda" tertia cavenda% 9incula #raece#torum sunt am#lectenda #ro#ter tria% Primo" 'uia #er i#sa salus omni malo ac'uiritur secundo" 'uia li)atus eis a &ei sa#ientia #rote)itur tertio" 'uia de i#sis ad re)imen e)reditur% &e #rimo" 0ccl% - vincula illius alli)atura salutaris% &e secundo" Sa#% 5- et in vinculis non dereli'uit illum% &e tertio" 0ccl% 5- de carcere catenis'ue interdum 'uis e)reditur ad re)num% Sunt er)o vincula #raece#torum am#lectenda" sed #eccatorum dissolvenda% :i)atur autem #eccator vinculis su#erbiae" vinculis avaritiae" vinculis lu,uriae" vinculis malae lin)uae% &e #rimo" 2ob (8- 'uis dimisit ona)rum liberum" et vincula illius 'uis solvit= Per ona)rum intelli)itur su#erbus% 2ob $$- vir vanus in su#erbiam eri)itur et cetera% Unde vincula ona)ri" sunt vincula su#erbi% &e secundo" Isa% 5- vae 'ui tra*itis ini'uitatem in vinculis vanitatis% 9anitates divitiae sunt% &e tertio"

Prov% 8- statim'ue se'uitur eam" 'uasi bos ductus ad victimam" et i)norat stultus 'uod ad vincula tra*atur% 9incula tra*entia sunt manus mulieris% 0ccl% 6- inveni amariorem morte mulierem- et #ost- vincula sunt manus illius% Ista vincula sunt solvenda% Isa% 5$solve vincula colli tui% Solvuntur autem 'uatuor modis% Primo #er )ratiam .usti/icationis1 secundo #er )ratiam contritionis1 tertio #er verecundiam con/essionis1 'uarto #er #oenam satis/actionis% &e #rimo" Psal% $$5- diru#isti vincula mea" domine" scilicet )ratiam in/undendo% &e secundo" &an% 5" ubi dicitur" 'uod i)nis consum#sit vincula #uerorum% Per i)nem contritio intelli)itur% Psal% (8- in meditatione mea e,ardescet i)nis% &e tertio" Oseae vidit 2udas vinculum suum% 2udas inter#retatur con/itens- unde 2udas vinculum suum videt" 'uando #oenitens videns se vinculis #eccatorum constrictum" clamat in con/essione ut solvatur% &e 'uarto" ?a*um $- a//li,i te- et #ost" vincula tua disrum#am% Sic solvenda sunt vincula #eccatorum% 9incula vero tormentorum sunt vitanda #ro#ter tria% Primo" 'uia tenebrosa1 secundo" 'uia crudelia1 tertio" 'uia aeterna% &e #rimo" Sa#% $6- vinculis tenebrarum com#editi% &e secundo" 0ccl% $(- et non #arcet de malitia et de vinculis% &e vinculis istis Isa% (8- ne /orte constrin)antur vincula nostra% &e tertio" 2ud% - in vinculis aeternis sub cali)ine reservavit% :o'uitur de &aemonibus% A vinculis istis eri#iat nos &eus" 'uod et cetera% [885$ ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $$ @audete in domino sem#er" iterum dico" )audete- modestia vestra nota sit omnibus *ominibus" P*il% 5% In /ine #raecedentis e#istolae monuit a#ostolus ut omnia C*risto vero .udici reservemus- sed ne con'ueramur de lon)a mora" dicit eum in #ro,imo venturum% &ominus" in'uit" #ro#e est% ;acit autem a#ostolus in #raemissis verbis tria% Primo monet ad interiorem sancti/icationem1 secundo ad *onestam conversationem1 tertio sub.un)it rationem% Interior sanctitas consistit in duobus% Primo" ut mala a//ectio removeatur1 secundo" ut bona a//ectio *abeatur% <ernardus- sanctum /acit a//ectio sancta% Mala a//ectio est )audere in mundo% 0st autem )audium mundi malum" 'uia de malis" de vanis" de tur#ibus% @audium de malis est )audere in malitiis1 )audium de vanis est )audere in divitiis" 'uae vanitas sunt1 )audium de tur#ibus est )audere de lu,uriis% &e #rimo" Prov% 3- laetantur cum male/ecerint" et e,ultant in rebus #essimis% &e secundo" Psal% 58-

in multitudine divitiarum suarum )loriatur% &e tertio" 2ob 3$)audent ad sonitum or)ani% 2ac% 5- e#ulati estis su#er terram" et in lu,uriis enutristis corda vestra% &e istis tribus Au)ustinus- 'uid est saeculi )audium= <reviter dico- saeculi ne'uitia est im#unitas malitiae" in s#ectaculis nu)ari" lu,uriari" oblectari" in)ur)itari" et tur#itudine /oetere% @audere autem in domino est )audere" 'uia est #otens ad salvandum" 'uia est misericors dominus ad .usti/icandum" 'uia lar)issimus ad remunerandum- #ro modico enim servitio dat vitam aeternam et re)num caeleste% @audendum est sine dubio in tali domino" 'ui salvat servos suos redimendo" dimittit omnia debita .usti/icando" coronabit aeternum re)num con/erendo% &e #rimo" Ps% ((- dominus re, noster i#se veniet" et salvabit nos% Matt*% $- i#se AsalvatorB salvum /aciet #o#ulum suum a #eccatis eorum% &e secundo" Rom% 5- .usti/icati )ratis #er )ratiam i#sius% &e tertio" A#oc% 3- esto /idelis us'ue ad mortem1 et dabo tibi coronam vitae% &e *is tribus" Isa% $- )audens )audebo in domino% 0t 'uare= +uia induit me vestimento salutis" ecce #rimum1 et indumento .ustitiae circumdedit me" ecce secundum1 'uasi s#onsam decoravit me corona" ecce tertium- ad 'uae nos #erducat et cetera% [885$6! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $3 Modestia vestra nota sit omnibus *ominibus" P*il% 5% Hortatus est a#ostolus su#erius ad interiorem sanctitatem1 *ic vero *ortatur ad conversationis *onestatem" ibi" modestia vestra% Ponit autem *ic duo% Primo *ortatur ad *onestam conversationem1 secundo sub.un)it rationem% Primum ibi" modestia vestra1 secundum ibi" dominus #ro#e est% Sunt autem tria 'uae nos movere debent ad modestiam% Primo creaturae documentum- omnia enim" sicut dicit in :ib% de Trin% Au)ustinus" servant modum" s#eciem et ordinem% Sa#% 3- omnia in ordine" numero et mensura dis#osuisti% Secundo ma)num 'uod in eadem est con/ortamentum" est enim /ructus s#iritus valde suavis% @al% 5- /ructus autem s#iritus est caritas- et #ost- modestia et cetera% Tertio ma)num 'uod de e.us absentia #rovenit nocumentum% Seneca- si mediocria sunt utilia" inutilia vero sunt sem#er nimia" su#er/lua enim nocent% 0st autem *abenda modestia in ore" in corde" in manu% In corde" ut resecet co)itationum su#er/luitatem1 in ore" ut resecet verborum inutilitatem1 in manu" ut resecet e,cessum in o#ere% &e #rimo" Seneca- ma)ni animi est ma)na contemnere" et media ma)is velle

'uam nimia% &e secundo" Prov% $0- 'ui moderatur labia sua" #rudentissimus est% &e tertio" Rom% $3- rationabile sit obse'uium vestrum% Rationem autem *orum duorum sub.un)it dicensdominus #ro#e est% 0st autem dominus #ro#e #oenitenti" ut indul)eat1 oranti" ut e,audiat1 tribulationes #atienti" ut subveniat% &e #rimo" 0>ec*% $8- 'uacum'ue *ora conversus /uerit #eccator et in)emuerit" vita vivet% &e secundo" Psal% $55- #ro#e est dominus omnibus invocantibus eum% Isa% 5- erit'ue" ante'uam clament" e)o e,audiam% &e tertio" Psal% 80- cum i#so sum in tribulatione- et in A#oc% 33- ecce venio cito" et merces mea mecum est" retribuere unicui'ue secundum o#era" malis #oenas aeternas" et .ustis vitam aeternam- ad 'uam nos #erducat 'ui vivit in saecula% Amen% [885$8! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $( 9o, clamantis in deserto- #arate viam domino" 2oan% $% In #raecedenti 0van)elio #onitur 'ualiter C*ristus 2oannem multi#liciter commendavit1 in isto" 'uod se i#sum *umiliavit% Moraliter #er desertum mundus iste intelli)itur% &eut% 8- ductor tuus /uit in solitudine ma)na at'ue terribili" in 'ua erat ser#ens /latu adurens" idest su#erbia1 scor#io" idest lu,uria1 d7#sas" idest avaritia% In isto deserto clamat creatura" C*ristus" .ustus et #raedicator% Creatura clamat tria- #rimo ut &eum co)noscamus1 secundo ut i#sum dili)amus1 tertio ut laudes ei debitas reddamus% &e #rimo Au)ustinus- omnia clamant- &eus me /ecit% &e secundo idem- caelum et terra et omnia 'uae in eis sunt" undi'ue mi*i dicunt ut amem te" nec cessant dicere omnibus" ut sint ine,cusabiles% &e tertio idem- mirum est 'uod *omo cessat a laude &ei" cum omnes creaturae invitent ad laudandum eum% C*ristus clamavit similiter tri#liciter% Primo" miracula /aciendo1 secundo" utilia #raedicando1 tertio" #ro nobis moriendo% &e #rimo" 2oan% 3- clamavit voce ma)na" dicens- :a>are veni /oras% &e secundo" idem 6- stabat 2esus" et clamabat- si 'uis sitit" veniat ad me" et bibat% &e tertio" Matt*% 36- C*ristus clamans voce ma)na emisit s#iritum% In #rimo a##aruit e.us #otentia1 in secundo" e.us sa#ientia1 in tertio" ine//abilis e.us bonitas et caritas% Haec tria erant necessaria ad redem#tionem nostram- ut #osset redimere" ut sciret" ut vellet% &e *is tribus $ Cor% $- C*ristum &ei virtutem et &ei sa#ientiam% C*ristus unctus" et #rimo bonus1 virtus" et #rimo #otens1 sa#ientia" et #rimo sa#iens% 2ustus clamat similiter tri#liciter- #rimo orando" secundo con/itendo" tertio laudando% &e

#rimo" Psal% 6 - voce mea ad dominum clamavi" et e,audivit me% &e secundo idem Psal% ($- di,i con/itebor adversum me in.ustitiam meam domino1 et tu remisisti im#ietatem #eccati mei% &e tertio- clamabo ad &eum 'ui bene/ecit mi*i" su##le" laudando illum- 'uia #ro bene/iciis ei debemus )ratias a)ere% Praedicator similiter tria debet clamare- #rimo *ominum scelera1 secundo /ra)ilitatis *umanae miseriam1 tertio" ut #rae#aretur domino via% &e *is omnibus Isa% 58% &e #rimo- clama" ne cesses- et #ost" annuntia #o#ulo meo scelera eorum% &e secundo" Isa% 50- vo, dicentis" clama- et di,i" 'uid clamabo= Omnis caro /enum% &e tertio ibidem 50- vo, clamantis in deserto- #arate viam domino% Prae#arant autem domino viam scilicet #uritas" *umilitas et ae'uitas% &e #rimis duobus" Isa% 53- #rae#arate viam- et subdit modum #rae#arandi- #lanum /acite iter" montuositatem su#erbiae removendo" 'uod /it #er *umilitatem- eli)ite la#ides" cetera #eccata removendo" 'uod #ertinet ad #uritatem% &e tertio" 2oan% $- diri)ite viam domino" et as#era in vias #lanas" #er #uritatem% Humilitas ordinat nos ad &eum" ae'uitas ad #ro,imum" #uritas ad nos i#sos% Ro)emus et cetera% [885$8! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $5 Ut eos 'ui sub le)e erant" redimeret" ad @al% 5% Sciendum" 'uod C*ristus nos redemit a multis% Primo ab ini'uitate" Tit% 3- ut nos redimeret ab omni ini'uitate% Secundo a &iabolo" &euter% 6redemit nos de manu P*araonis" idest &iaboli% Tertio a morte" Oseae $(- de manu mortis redimam eos% +uarto a le)is servitute et maledictione% @al% (" redemit nos C*ristus de maledicto le)is% ?ota" 'uod bonitas C*risti a##aruit in nostra redem#tione in multis% Primo 'uia sine meritis% Isa% 53- sine ar)ento redimemini et cetera% Secundo" 'uia redemit ma)nis e,#ensis% $ Pet% $- non corru#tibilibus auro et ar)ento redem#ti estis de vana vestra conversatione #aternae traditionis" sed #retioso san)uine 'uasi a)ni immaculati" C*risti% Tertio" 'uia e, sola abundantia caritatis% Isa% (- in dilectione sua et in indul)entia sua i#se redemit nos% ?ota" 'uod dominus 'uin'ue re'uirit a nobis #ro redem#tione nostra% Primo" ut a #eccatis ad eum revertamur% 2erem% 5revertere ad me" 'uia redemi te et cetera% Secundo" ut eum dili)amus% Au)ustinus- miser e)o% +uantum debeo dili)ere &eum meum" 'ui me /ecit" cum non essem1 redemit cum #erieram" et abieram" et in #eccato venditus eram1 venit ille et redemit me" et

tam dile,it me" 'uod #retium san)uinis sui dedit #ro me% Tertio" ut i#si soli serviamus% $ Cor% - em#ti estis #retio ma)no et cetera% +uarto ut tantum bene/icium ubi'ue #raedicemus vel di//undamus% Isa% 58- auditum /acite *oc" e//erte illud us'ue ad e,trema terrae% +uinto" ut #ro tanto bene/icio )ratias a)amus% Psalm% $50- labia mea" et anima mea" 'uam redemisti et cetera% [88530! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $5 Tuam i#sius animam #ertransibit )ladius" :uc% 3% 9erba ista #ro#*etica sunt de #assione C*risti- et notantur tria in verbis istis% Primo ma)na beatae vir)inis ad C*ristum com#assio" ibi" tuam i#sius animam #ertransibit )ladius% 0t sciendum" 'uod 'uatuor ma,ime /ecerunt amaram #assionem C*risti beatae vir)ini#rimum /ilii bonitas" $ Pet% 3- 'ui #eccatum non /ecit etc%1 secundum cruci/i)entium crudelitas1 'uod vel e, eo #atet" 'uod morienti saltem a'uam dare noluerunt" nec a matre 'uae dili)enter dedisset" dari #ermiserunt1 tertium" #oenae vilitas" Sa#% 3- morte tur#issima condemnemus eum1 'uartum" tormenti crudelitas" T*ren% $- o vos omnes 'ui transitis #er viam" attendite et videte si est dolor sicut dolor meus% Secundo" amara C*risti #assio" ibi" tuam i#sius animam #ertransibit )ladius% Sciendum" 'uod cru, e.us /uit )ladius acutus% 0>ec*% 3$- )ladius acutus et limatus% Acutus /uit" 'uia ma,ime #u#u)it et vulneravit% Item /uit s#lendidus" idest s#lendens /uit" eo 'uod in ea #e#endit s#lendor mundi" idest &ei #atris% Heb% $- 'ui cum sit s#lendor )loriae et /i)ura substantiae e.us% Item /uit )ladius )loriae suae% &eut% ((scutum virtutis tuae" et )ladius )loriae tuae% &icitur autem )ladius )loriae" 'uia #er i#sum ac'uisivit nobis )loriam% Isto )ladio /uit a malis #ercussus #er crucem1 tamen #ercutiet malos )ladiis suis- #rimus est #oenae #raesentis adversitas" 0>ec*% 3)ladium metuisti et cetera% Secundus .udicialis sententia A#oc% $e, ore e.us )ladius etc%1 tertius" in/ernalis #oenae acerbitas% Isa% $)ladius devoravit" 'uia os domini locutum est% @en% - constituit )ladium /lammeum et cetera% Tertio" #assionis consecutio" ibi" ut revelentur e, multis cordibus co)itationes% +uod co)itat" revelat aut sacerdoti in con/essione- Psal% 3 - revela domino viam tuam etc%" aut in .udicio ad damnationem- Oseae 3- revelabo scelera tua et cetera% ?ota" 'uod in #raesenti debemus #eccata revelare #ro#ter 'uatuor% Primo" 'uia tali revelatione dimittuntur #eccata% Prov% 38- 'ui abscondit scelera sua" non diri)etur1 'ui autem

con/essus /uerit ea et reli'uerit" misericordiam conse'uetur% Secundo" 'uia a &eo absconduntur% Au)ustinus- si revelas" e)o celo" et e converso et cetera% Tertio" 'uia )ratia in/unditur% +uarto" 'uia e, ea vita aeterna ac'uiritur% &e *is duobus" 0ccl% 5est con/usio adducens )ratiam et )loriam% ?ota" 'uod in /uturo revelabuntur omnia 'uae non revelantur *ic% Revelabuntur autem a tribus% Primo a caelis% 2ob 30- revelabunt caeli ini'uitatem e.us et cetera% Secundo" a se i#sis% Rom% 3- testimonium reddente illis conscientia et cetera% Tertio a &eo- 3 Cor% (- illuminabit abscondita tenebrarum% Revelabitur autem ira &ei su#er omnes 'ui *ic noluerunt revelare% Rom% $- revelabitur autem ira &ei su#er omnem im#ietatem- a 'ua ira liberet nos dominus" 'ui vivit et re)nat in saecula% Amen% [8853$! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $ ?olite con/ormari *uic saeculo" sed re/ormamini in novitate sensus vestri" ut #robetis 'uae sit voluntas &ei" Rom% $3% In istis verbis ad tria *ortatur a#ostolus" in 'uibus consistit tota #er/ectio *ominis% Primo" ut saeculi /orma de#onatur1 secundo" ut /orma novae vitae assumatur1 tertio" ut &ei voluntas a)noscatur% Primum ibi" nolite con/ormari *uic saeculo1 secundum" ibi" sed re/ormamini in novitate1 tertium" ibi" ut #robetis 'uae sit voluntas &ei% Circa #rimum sciendum" 'uod tri#le, est /orma saeculi% Prima est terrenorum cu#iditas1 secunda carnalis concu#iscentia1 tertia" vitae su#erbia% &e *is tribus $ 2oan% 3- omne 'uod est in mundo" concu#iscentia carnis est" et concu#iscentia oculorum" et su#erbia vitae% Sciendum" 'uod ista tri#le, /orma dat tri#le, esse'uia #rima /orma dat esse terrenum1 secunda animale1 tertia diabolicum% Avaritia /acit *ominem terrenum1 concu#iscentia carnis" animalem1 su#erbia etiam similem /acit &iabolo% &e *is tribus 2ac% (- non est ista sa#ientia desu#er descendens" sed terrena" animalis" diabolica% Primo modo con/ormantur *uic saeculo avari1 secundo )ulosi et lu,uriosi1 tertio su#erbi- ideo #ereunte saeculo #eribunt et i#si% @re)orius- 'ui labenti innititur" necesse est ut cum labente ruat% $ 2oan% 3- nolite dili)ere mundum% +uare= +uia transit mundus" et concu#iscentia e.us% Circa secundum notandum" 'uod /orma vitae novae est sumenda tri#liciter% Prima voluntatis sanctitas1 secunda locutionis veritas1 tertia o#eris ae'uitas% Prima in/ormat cor1 secunda os1 tertia manum% &e #rimo" 0#*es% - /acientes voluntatem &ei e, animo

cum bona voluntate% &e secundo" 0#*es% 5- lo'uimini veritatem unus'uis'ue cum #ro,imo suo% &e tertio" @al% - dum tem#us *abemus" o#eremur bonum ad omnes% &e *is tribus 0#*es% 5/ructus autem lucis est in omni bonitate et .ustitia et veritate1 in bonitate cordis" in veritate locutionis" in .ustitia o#eris% Prima /orma dat esse an)elicum" secunda dat esse divinum" tertia dat esse caelicum% Per bonitatem *omo /it similis An)elis" #er veritatem &eo" #er .ustitiam sanctis% &e *is tribus in ista 0#ist% Rom% 3- ut e,*ibeatis cor#ora vestra *ostiam viventem" sanctam" &eo #lacentem% 9iventem #er .ustitiam" 'ua *omo vivit- Rom% $.ustus e, /ide vivit- sanctam #er vitam bonam- sanctam enim idem est 'uod munda% &eo #lacentem #er veritatem" 'uia &eus veritas est% [88533! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $6 Ut #robetis 'uae sit voluntas &ei" Rom% $3% Hoc est totum bonum *ominis" ut con/ormet se voluntati divinae% 0t distin)uitur *ic tri#le, voluntas &ei- #rima bona1 secunda #lacens1 tertia #er/ecta% 0t intelli)itur #luribus modis" sed modo tri#liciter% Moraliter bona /uit voluntas &ei creando" bene#lacens recreando" #er/ecta )lori/icando% <ona con/erendo esse naturae" bene#lacens con/erendo esse )ratiae" #er/ecta lar)iendo esse )loriae% &e #rima" A#oc% 5- di)nus es domine acci#ere )loriam et *onorem et virtutem" 'uia tu creasti omnia" et voluntate tua erant et creata sunt% 0rant enim in idea in mente divina" creata sunt in #ro#rio esse% &e secunda" Ps% 38- domine" in voluntate tua #raestitisti decori meo virtutem- recreando enim decorem divinum in nobis re#aravit" et in virtute s#iritus sancti roboravit% &e tertia" 2oan% $3volo" #ater" ut ubi e)o sum" illic sit et minister meus- 'uod erit in )loria% Psal% 63- in voluntate tua dedu,isti me" et cum )loria susce#isti me% Secundo modo intelli)itur sic% 9oluntas &ei bona in nostra ab omni im#uritate mundatione" bene#lacens in misericordiae e,*ibitione" #er/ecta in caritatis /ervore% &e #rimo" $ T*ess% 5- *aec est voluntas &ei" sancti/icatio" idest mundatio" vestra% &e secundo" Matt*% 8- misericordiam volo" et non sacri/icium% &e tertio" :uc% $3- i)nem veni mittere in terram- et 'uid volo nisi ut accendatur= Per i)nem caritas intelli)itur% Tertio modo intelli)itur sic% 9oluntas e.us bona est in con.u)atis" bene#lacens in continentibus" #er/ecta in #raelatis" 'ui tenentur ad #er/ectionem% 9oluntas enim &ei in con.u)atis est /acere o#era

misericordiae1 in continentibus /acere bonum continentiae1 in #raelatis" #ro /ratribus animam #onere% &e #rima voluntate #otest intelli)i illud Psal% $53- doce me /acere voluntatem tuam% &e secunda $ T*ess% 5- *aec est voluntas &ei ut sciat unus'uis'ue vestrum suum vas #ossidere in sancti/icatione" ab immunditia" 'uod /it ma,ime #er continentiam% &e tertia" Psal% $03- ministri e.us 'ui /aciunt voluntatem e.us% Praemium illius voluntatis est vita aeterna% Psal% 38- et vita in voluntate e.us1 ad 'uam nos conducat et cetera% [8853(! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $8 0)o et #ater tuus dolentes 'uaerebamus te" :uc% 3% In isto 0van)elio multa docentur secundum litteram" sicut #atet1 sed in isto verbo docemur 'uaerere &eum" ad 'uod monemur /re'uenter in Scri#tura% ?otantur autem in istis verbis tria% Primo 'uaerentes1 secundo modus 'uaerendi1 tertio in'uirendus" vel 'uaesitus% Primum ibi" e)o et #ater- secundum ibi" dolentes1 tertium ibi" 'uaerebamus te% +uaerentes erant Maria et 2ose#*#er 'uos duo )enera *ominum desi)nantur" a 'uibus 'uaeritur dominus- 'uaeritur a contem#lativis in contem#latione" et ab activis in actione% Maria inter#retatur illuminata" et si)ni/icat contem#lativos 'ui in contem#latione susci#iunt divinas illuminationes% 2ose#* inter#retatur au)mentum- et si)ni/icat activos 'ui debent *abere au)mentum o#erum misericordiae% Ab istis 'uaeritur dominus% &e utro'ue" Psal% 85- laetetur cor 'uaerentium dominum- 'uaerite dominum" et con/irmamini% Primum #ertinet ad contem#lativos" 'ui sunt in continua laetitia et .ubilo1 secundum ad activos 'ui 'uando'ue multum indi)ent con/irmari% 9el #er Mariam stellam maris desi)natur /ides" et #er 2ose#* au)mentum caritatis% ;ides in'uirit &eum in'uantum #atrem nostrum1 caritas in'uantum summum bonum% &e *is duobus canticorum 5- anima mea li'ue/acta est" ut dilectus locutus est% +uaesivi" et non inveni1 idest" in'uantum lo'uitur" intantum 'uaesivi" nam /ides est e, auditu- in'uantum dilectus" caritas 'uaerit" 'uae est vita co#ulans dili)entem cum dilecto" ut dicit Au)ustinus% Sed #lane si #er caritatem *ic 'uaeritur" #ost invenietur% Circa modum in'uirendi nota" 'uod se#tem modis debet in'uiri" sicut #otest colli)i e, te,tu% Primo cum mentis #uritate" ut simus ab omni labe #eccati de#urati% $ 0sd% - omnes 'ui se se#araverunt a coin'uinatione )entium terrae" ut

'uaererent &eum% Secundo cum intentionis sim#licitate% Sa#% $- in sim#licitate cordis 'uaerite illum% Tertio 'uaerendus est e, toto corde" ut solum eum co)itemus% +uarto e, tota voluntate ut eum solum velimus% &e *is duobus $ Paral% $5- in omni corde suo et in omni voluntate sua 'uaesierunt dominum" et invenerunt% +uinto 'uaerendus est cum /estinatione" ante'uam transeat tem#us in 'uo inveniri #ossit% Isa% 55- 'uaerite dominum dum inveniri #otest% Se,to 'uaerendus est cum #erseverantia sine cessatione% Psal% $05- 'uaerite /aciem e.us sem#er% Se#timo 'uaerendus est cum dolore #eccatorum% Mic*% 5- dole" et sata)e /ilia Sion" 'uasi #arturiens" 'uia redimet te dominus de manu inimicorum tuorum et cetera% :uc% 3- e)o et #ater tuus dolentes% Circa tertium sciendum est" 'uod debemus 'uaerere &eum- unde dicit" 'uaerebamus te% 0st autem in'uirendus #ro#ter 'uatuor% Primo" 'uia .ustus1 secundo" 'uia mansuetus1 tertio" 'uia bonus1 'uarto" 'uia .ustus" ut in'uirentibus se o//erat% In *oc enim est .ustitia e.us" 'uia nullus 'uaerit sicut 'uaerere debet" 'uod non inveniat% Mansuetus est" ut 'uaerentes se beni)ne susci#iat% &e *is duobus So#*on% 3- 'uaerite &eum- et #ost- 'uaerite .ustum" 'uaerite mansuetum% <onus est ut 'uaerentes se ma)ni/icet et remuneret% T*ren% (- bonus dominus s#erantibus in se" animae 'uaerenti illum% 9ita est" 'uia 'uaerentes se /acit aeternaliter vivere% Psalm% 8- 'uaerite dominum" et vivet anima vestra% Ad 'uam nos #erducat et cetera% [88535! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $8 Hos#italitatem sectantes etc%" Rom% $3% In ista e#istola" cum sit tota moralis" *ortamur ad multam *os#italitatem" ad 'uam #raeci#ue debent nos 'uatuor movere% Primo domini #raece#tum1 secundo sanctorum e,em#lum1 tertio" si non /iat" nocumentum1 'uarto" si /iat" multi#le, #ro/ectus% Circa #rimum sciendum" 'uia dominus tri#lici le)e #raeci#it *os#italitates- scilicet le)e naturae" le)e veteri" le)e nova% :e)e naturae" 'ua #raece#it ut sicut ab aliis *os#italitates nobis e,*iberi volumus" ita e,*ibeamus aliis% Matt*% 6- omnia 'uaecum'ue vultis ut /aciant vobis *omines" et vos /acite illis% :e)e veteri% Isa% 58- e)enos va)os'ue induc in domum tuam1 et &eut% 3 - ut comedas tu" et #ere)rinus et advena tecum% :e)e nova% Hebr% $(- *os#italitatem nolite oblivisci% Circa secundum sciendum" 'uod e,em#la sanctorum tria docent nos circa *os#italitatem% Primo ut *os#ites 'uasi ad nos co)amus

intrare1 secundo ut eos ab in.uriis de/endamus1 tertio ut cum *ilaritate et /estinatione et abundanter eis necessaria ministremus% &e #rimo" :uc% ult%- et coe)erunt illum" dicentesmane nobiscum" 'uoniam adves#erascit" et inclinata est .am dies% &e secundo @en% $8- nolite 'uaeso" in'uit" /ratres mei" nolite *oc malum /acere" 'uoniam in)ressi sunt sub umbra culminis mei1 unde discatur 'uod mos erat *os#ites ab in.uriis de/endere% &e tertio" @en% $8- obsecro declinate ad servum vestrum- et #ost- et di,it Sarae- accelera" tria sata /arinae commisce etc% et i#se cucurrit ad armentum" et tulit vitulum- ut doceamur *ilariter et /estinanter et abundanter *os#itibus ministrare% Circa tertium sciendum" 'uod tria mala incurrunt *i 'ui nolunt *ic *os#italitatem sectari% Primo" 'uia *ic a domino #uniuntur1 secundo" 'uia in .udicio con/undentur1 tertio" 'uia in malum *os#itium includuntur% &e #rimo" Sa#% $8- alii 'uidem i)notos non reci#iebant advenas" alii autem bonos *os#ites in servitutem acci#iebant% 0t non solum *oc" sed et alius 'uidam erat as#ectus eorum" 'uoniam inviti reci#iebant e,traneos- et #ost- #ercussi sunt caecitate% &e secundo" Matt*% 35- *os#es /ui" et non colle)istis me% &e tertio ibid%- ite maledicti in i)nem aeternum" 'ui #aratus est &iabolo et An)elis e.us% Circa 'uartum sciendum" 'uod #ro#ter tria debemus sectari *os#italitatem% Primo" 'uia e, *oc )ratiam ac'uirimus1 secundo" 'uia /re'uenter sanctos et An)elos reci#imus1 tertio" 'uia in aeternum caeleste et )loriosum *os#itium reci#iemus% &e #rimo et secundo" Hebr% $(*os#italitatem nolite oblivisci- #er *anc enim 'uidam #lacuerunt An)elis *os#itio rece#tis% &e secundo" e,em#lum de domina" 'uae credidit reci#ere #au#erem" et rece#it C*ristum% &e tertio" Matt*% 35- *os#es /ui" et colle)istis me- et #ost- venite benedicti #atris mei" #erci#ite re)num- ad 'uod ducat et cetera% [88535! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 30 &ie tertia nu#tiae /actae sunt in Cana @alilaeae1 et erat mater 2esu ibi" 2oan% 3% +uatuor nu#tiae le)untur in Scri#tura% Primae *istoricae" secundae alle)oricae" tertiae tro#olo)icae" 'uartae ana)o)icae% Historicae inter virum et u,orem carnalem1 alle)oricae inter C*ristum et 0cclesiam1 tro#olo)icae inter &eum et animam1 ana)o)icae inter &eum et 0cclesiam trium#*antem% &e #rimo" 0st*er 3- /ecit convivium #rae#arari #ro con.unctione 0st*er" et nu#tias% &e secundis" Matt*% 33- simile est re)num

caelorum *omini re)i" 'ui /ecit nu#tias /ilio suo% &e tertiis" Oseae 3- s#onsabo te mi*i in /ide% &e 'uartis" Matt*% 35- et 'uae #aratae erant intraverunt cum eo ad nu#tias% Primas nu#tias in Paradiso dominus ordinavit" verbo con/irmavit" #raesentia decoravit et miraculo illustravit% &e #rimo" @en% 3- crescite et multi#licamini" et re#lete terram% &e secundo" Matt*% $8- 'uod &eus con.un,it" *omo non se#aret% &e tertio et 'uarto *ic- vocatus est autem 2esus" ecce tertium- ut autem )ustavit arc*itriclinus a'uam vinum /actam" ecce 'uartum% In istis nu#tiis debent esse tria bona- /ides" ut torus non violetur1 #roles" ut /ilii domino )enerentur1 sacramentum" ut nec vir ab u,ore et e converso" sicut nec C*ristus ab 0cclesia" se#aretur" ut #rimo vivente alteri non co#uletur% &e #rimo" $ Corint*% 6- vir #otestatem sui cor#oris non *abet% &e secundo" $ Tim% 3- salvabitur autem #er /iliorum )enerationem% &e tertio" 0#*% 5- sacramentum *oc ma)num est1 e)o autem dico in C*risto et 0cclesia% Primum bonum destruunt adulteri1 secundum" 'ui #rocurant venena sterilitatis" vel 'ui /ilios ad &ei cultum et servitium non instruunt1 tertium" 'ui vivente u,ore alteri con.un)untur% &e #rimo" Hebr% $(- /ornicatores et adulteros .udicabit &eus" idest condemnabit% &e secundo" Isaias secundum aliam translationem- maledicta terra 'uae non #arturit% &e tertio" Rom% $- si vivente viro /uerit cum alio" vocabitur adultera% Potes *ic #rose'ui de im#edimento istarum nu#tiarum% [8853 ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 3$ &ie tertia nu#tiae /actae sunt in Cana @alilaeae" 2oan% 3% Tria notantur in istis verbis circa nu#tias% Primo tem#us celebrationis #onitur1 secundo locus in 'uo sunt celebratae subditur1 tertio #ersona invitata ad i#sarum commendationem sub.un)itur% Primum ibi" die tertia1 secundum ibi" in Cana1 tertium ibi" et erat mater 2esu ibi% Moraliter #er istas nu#tias intelli)itur con.unctio &ei ad animam- in 'uibus nu#tiis tria concurrunt- #rimo .udicium1 secundo .ustitia- tertio misericordia% &e *is tribus Oseae 3s#onsabo te mi*i in .udicio" .ustitia et misericordia% 2udicium 'uo ad sei#sum" .ustitia 'uo ad &eum" misericordia 'uo ad #ro,imum% 2udicium 'uo ad se i#sum consistit in tribus% Primo" ut omnem malum deserat1 secundo" ut omnem bonum /aciat1 tertio" ut adversa #atienter sustineat% &e *is tribus in e#istola 'uae cum *oc 0van)elio le)itur% &e #rimo ibi" odientes malum1 de secundo ibi" et ad*aerentes bono1 de tertio ibi" in tribulatione #atientes%

2ustitia 'uo ad &eum consistit similiter in tribus% Primo ut *omo in &eum tam'uam in summam veritatem su#er omnia credat1 secundo ut in eum tam'uam in summam #otestatem su#er omnia s#eret1 tertio ut eum tam'uam summam bonitatem #ro#ter se et su#er omnia dili)at% Per #rimum con.un)itur rationali" #er secundum irascibili" #er tertium concu#iscibili% Primum /it #er /idem" secundum #er s#em" tertium #er caritatem% &e *is tribus in e#istola *odierna% Primum ibi" secundum rationem /idei1 secundum ibi" s#e )audentes1 tertium ibi" dilectio sine simulatione% &e *is tribus $ Cor% $(- nunc manent /ides" s#es" caritas" tria *aec et cetera% Misericordia 'uo ad #ro,imum similiter consistit in tribus% Primo" ut i)norantem doceat1 secundo" ut indi)entibus subveniat1 tertio" ut cum o//endentibus indul)eat% &e *is tribus in eadem e#istola% &e #rimo ibi" 'ui docet" in doctrina1 de secundo ibi" 'ui miseretur" in *ilaritate- de tertio ibi" nulli malum #ro malo reddentes" Rom% $3% Haec omnia notantur in 0van)elio #raemisso" 'uae ordinant nos ad &eum% ?ota" in die tertio% Primus dies /ides" secundus s#es" tertius caritas1 et in isto /iunt nu#tiae" 'uia #er eam co#ulatur anima &eo% &icit Au)ustinus- 'uid est caritas nisi vita co#ulans amantem cum amato= Tria 'uae ordinant ad #ro,imum% ?ota" in Cana @alilaeae% Cana inter#retatur >elus vel #ossessio- @alilaea volubilis% In >elo notatur >elus doctrinae" in #ossessione o#era misericordiae% Illa enim vere et sine timore amissionis #ossidemus" 'uae #au#eribus lar)imur% Matt*% - t*esauri>ate vobis t*esauros in caelo" ubi et cetera% In volubilitate #ronitas ad indul)endum% Illa 'uae ordinant ad se i#sum" notantur ibi" erat mater 2esu ibi% Maria enim inter#retatur illuminata et stella maris" vel amarum mare% Illuminatur autem *omo a malo recedendo- e)ressus enim a vitiis" virtutis o#eratur in)ressum" ut dicit Ambrosius% Stella maris est bona o#eratio" 'uae illuminat% Matt*% 5- sic luceat lu, vestra coram *ominibus" ut videant o#era vestra bona" et )lori/icent #atrem vestrum 'ui in caelis est% Amarum mare est #assionum tolerantia% +ui sic celebrat nu#tias istas" celebrabit aeternas- de 'uibus dicitur A#ocal% $8- beati 'ui ad coenam nu#tiarum a)ni vocati sunt% Ad *as #erducat nos 2esus C*ristus% Amen% [88536! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 33 ?olite esse #rudentes a#ud vosmeti#sos" Rom% $3% In verbis istis secundum suam du#licem e,#ositionem #ro*ibentur duo mala-

scilicet malum su#erbiae et avaritiae% Primo modo e,#onitur sicnolite esse #rudentes a#ud vosmeti#sos1 idest" vos sa#ientes et #rudentes re#utantes1 'uod /it #er su#erbiam% Isa% 5- vae 'ui sa#ientes estis in oculis vestris% Alio modo e,#onitur sic- nolite esse #rudentes a#ud vosmeti#sos1 idest" #rudentiam vestram non tantum vobis teneatis" sed aliis communicetis- unde @lossa- ne #rudentiam vestram a#ud vos tantum" sed adversus #ro,imos ma)is e,erceatis% 0t a malo su#erbiae tria debent #raeci#ue dissuadere% Primo" 'uia deordinat a &eo1 secundo" 'uia a #ro,imo1 tertio" 'uia a sei#so% A &eo deordinatur *omo tri#liciter% Primo" a &eo a#ostatando1 secundo" eum im#u)nando1 tertio" adversus eum se eri)endo% &e #rimo" 0ccl% $0- initium su#erbiae *ominis a#ostatare a &eo% &e secundo" Psalm% 36- su#erbia eorum 'ui te oderunt" ascendit sem#er% &e tertio 2ob $5- cucurrit adversus eum e,tenso collo et cetera% Ideo dominus armatus est sem#er ut resistat su#erbiae% 2acob% 5- &eus su#erbis resistit% A #ro,imo deordinatur similiter tri#liciter% Primo cum in.uriis #erturbando1 secundo" malitiis ve,ando1 tertio" eum contemnendo et des#iciendo% &e #rimo" Prov% $(- inter su#erbos sem#er .ur)ia sunt% Idem- sem#er .ur)ia 'uaerit malus" idest su#erbus" 'ui dicitur malus% &e secundo" Isa% $5- contrivit dominus brac*ium im#iorum" et cetera 'uae sunt ibi% &e tertio" 2ob $3- deridetur .usti sim#licitas- lam#as contem#ta a#ud co)itationes divitum" idest su#erborum% A se i#so deordinatur similiter tri#liciter% Primo" sei#sum deci#iendo1 secundo" se i#sum stultum /aciendo1 tertio" se i#sum con/undendo% &e #rimo" Isa% 58- su#erbia tua et arro)antia tua i#sa dece#it te% &e secundo" Prov% 3$- su#erbus et arro)ans vocatus indoctus% &e tertio" Prov% 3- ubi /uerit su#erbia" ibi et contumelia% 0ccl% $0- 'ui tenuerit eam" idest su#erbiam" im#lebitur malis" et in /ine subruet eum% A malo autem avaritiae dissuadent creator" creatura et natura% 0t nota" 'uod dissuadet creator #ro*ibendo" creatura se et sua dando" natura co*ibendo% &e #rimo" :uc% $3- attendite vobis ab omni avaritia% &e secundo" Au)ustinus- ma)num indicium divinae bonitatis est" 'uod 'uaelibet creatura co)itur dare se i#sam% &e tertio" Tob% (- 'uod tibi non vis" alteri ne /eceris% Isti sunt duo in/irmi curati in 0van)elio 'uod le)itur cum ista e#istola% :e#rosus" su#erbus est 'ui tumet1 #aral7ticus est avarus #ro#ter multa% Curantur autem #er duo bona" ad 'uae *ortatur nos a#ostolus in eadem e#istola% Primum ibi" cum omnibus *ominibus #acem *abentes1 ubi

#ro*ibet su#erbiam- su#erbus enim cum nullo #acem *abet% Secundum ibi" #rovidentes bona1 ubi #ro*ibet avaritiam" 'uae non vult bona #rovidere et cetera% [88538! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 3( 0cce le#rosus veniens" adorabat eum" dicens- domine" si vis" #otes me mundare" Matt*% 8% Per istum le#rosum moraliter intelli)itur #eccator1 et *oc #ro#ter 'uatuor 'uae considerantur in le#ra% Primo" 'uia le#ra est corru#tio1 secundo" 'uia consum#tio1 tertio 'uia in/ectio1 'uarto" 'uia se#aratio% Primo est corru#tio *umorum1 secundo consum#tio membrorum1 tertio in/ectio aliorum1 'uarto se#aratio *ominum% 0st er)o #rimo #eccatum corru#tio naturalium1 secundo amissio )ratuitorum1 tertio in/ectio #ro,imorum1 'uarto se#aratio a )audiis sanctorum et An)elorum% Primo enim corrum#it naturalia- unde Au)ustinus- #eccatum est corru#tio modi et s#eciei et ordinis% Au/ert )ratuita" 'uia )ratia non #otest simul esse cum #eccato mortali% Sa#% $- non *abitabit in cor#ore subdito #eccatis% In/icit #ro,imos et creaturas insensibiles% Psal% $05- contaminata est terra in o#eribus eorum% 2er%- corru#isti terram in /ornicationibus tuis% Item se#arat *ominem a &eo et An)elorum consortio% Sa#% $- #erversae co)itationes se#arant a &eo% 0t de istis 'uatuor similiter" Psal% $(corru#ti sunt" ecce se#aratio" #onitur causa #ro e//ectu" abominatio enim est causa se#arationis- non est 'ui /aciat bonum" ecce )ratiae amissio" amissa enim )ratia nemo #otest bonum meritorium /acere- se#ulcrum #atens est )uttur eorum" ecce in/ectio" le#rosus enim ma,ime an*elitu in/icit% Ista 'uatuor dicuntur de le#roso" in :ev% $(- 'uicum'ue maculatus /uerit le#ra" *abebit vestimenta dissuta et ca#ut nudatum" os veste contectum" et *abitabit e,tra castra% :e#rosus" idest #eccator" *abet vestimenta dissuta" 'uia est in naturalibus dissutus et di//usus1 ca#ut nudum" idest mentem a )ratia1 os debet *abere contectum" 'uia in/icit1 e,tra castra manere" 'uia se#aratur a castris &ei" idest *abitatione An)elorum et sanctorum% [88538! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 35 Res#iciens eum 2esus" di,it duo- volo" mundare% Circa curationem vero istius le#rosi tria concurrunt% Primum est" C*risti de monte descensio1 secundum" le#rosi ad eum accessio1 tertium C*risti .ussio% Circa #rimum sciendum" 'uod #er montem intelli)itur

caelum% Psal% 3(- 'uis ascendet in montem domini= 0t de isto monte descendit dominus in incarnatione visibilis a##arendo1 descendet in .udicio orbem .udicando% In #rimo descensu mundavit a le#ra cul#ae1 in secundo liberabit a le#ra #oenae% &e #rimo" A#oc% $- 'ui dile,it nos" et lavit nos a #eccatis nostris in san)uine suo- et sic le#ra mundatur san)uine innocentis et cetera% &e secundo" A#oc% 3$- abster)et &eus omnem lacr7mam% ?ota autem *ic 'uatuor circa le#rosum" 'uae debent esse in conversione #eccatoris% Primo" i#sius ad C*ristum accessio1 secundo" adoratio1 tertio" e,clamatio1 'uarto" *umiliatio% Primum ibi" veniens1 secundum ibi" adoravit eum etc%1 tertium ibi" domine 'uarto modum lo'uendi" ibi" si vis1 'uasi dicat" e, tua voluntate et bonitate /aceres" non meis meritis% Per accessum intelli)itur #eccatoris ad &eum conversio1 #er adorationem" satis/actio1 #er e,clamationem" con/essio1 #er 'uartum" *umiliationis satis/actio% +uatuor enim sunt necessaria ad conversionem #eccatorisscilicet contritio" con/essio" satis/actio et *umiliatio% &e #rimo" 2er% - luctum uni)eniti /ac tibi" #lanctum amarum% &e secundo" 2acob% 5- con/itemini alterutrum #eccata vestra% &e tertio" Matt*% (- /acite /ructus di)nos #oenitentiae% &e 'uarto" :uc% $6- cum omnia bona /eceritis" dicite" 'uia servi inutiles sumus% Ista 'uatuor notantur in illis verbis- vade" et ostende te sacerdoti" et o//er munus tuum% In vade contritio1 in ostende con/essio1 et in munus satis/actio" in 'uo et notatur *umiliatio% Circa C*ristum similiter 'uatuor concurrunt- scilicet tactus" locutio" voluntas" curatio% Primum ibi" teti)it eum1 secundum ibi" dicens1 tertium ibi" volo1 'uartum ibi" mundare% In tactu notatur e.us *umilitas1 in locutione sa#ientia1 in voluntate bonitas1 in /acto obedientia% Per *aec enim 'uatuor o#eratus est salutem nostram et redem#tionem- #er #otentiam" #er sa#ientiam" #er bonitatem" #er *umilitatem incarnationis et mortis% &e istis 'uatuor $ Corint*% $'ui /actus est nobis sa#ientia" et ideo scivit1 et .ustitia" et ideo #otuit1 et sancti/icatio" volendo1 et redem#tio" /aciendo% Ro)emus er)o et cetera% [885(0! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 35 &ili)es #ro,imum tuum sicut te i#sum" Rom% $(% +uatuor /acit dominus in verbis istis% Primo dilectionem #ro,imi #raeci#it1 secundo" 'uid dili)endum sit" ostendit1 tertio causam dilectionis ad.un)it1 'uarto modum dilectionis sub.un)it% Primum ibi" dili)es1

secundum ibi" #ro,imum1 tertium ibi" tuum1 'uartum ibi" sicut te i#sum% Circa #rimum sciendum" 'uod tria ma,ime debent movere ad dilectionem% Primo necessitas1 secundo utilitas1 tertio ine,cusabilitas% ?ecessitas est" 'uia in aeterna le)e sancitum est" 'uod 'ui non dili)it ultimo su##licio #uniatur% $ 2oan% (- 'ui non dili)it" manet in morte% Utilitas est" 'uia in eadem le)e sancitum est ut dili)ens aeternum re)num" bonum inaestimabile asse'uatur% $ Cor% 3" 'uod oculus non vidit et auris non audivit 'uae #rae#aravit &eus dili)entibus se% Au)ustinus- ubi caritas est" 'uid est 'uod esse non #ossit= Ine,cusabilitas est /acilitas im#lendi a 'uolibet- nullus enim #au#er nec dives" nec 'uis'uam #oterit se e,cusare ab im#letione istius #raece#ti #er im#otentiam% &eut% (0- mandatum 'uod e)o #raeci#io tibi *odie" non su#ra te est% Circa secundum *ic innuitur" 'uod tria debet *omo dili)ere- &eum" se i#sum et #ro,imum% &ilectio &ei intelli)itur in dilectione #ro,imi" et dilectio #ro,imi in dilectione sui% &ilectio #ro,imi #raeci#itur ibi" #ro,imum1 dilectio sui ibi" sicut te i#sum% Innuit enim 'uod debet *omo se i#sum dili)ere" 'uod non /acit #eccator% Psal% $0- 'ui dili)it ini'uitatem" odit animam suam% Primo debemus dili)ere &eum #er se et su#er omnia1 secundo nos1 tertio #ro,imum- et *oc est totum bonum *ominis ordo istius amoris" et totum malum est #erversio istius amoris" sicut dicit Au)ustinus- #eccatum est #rivatio s#eciei" modi et ordinis% Cant% 3- ordinavit in me caritatem% Circa tertium sciendum est" 'uod tria debent nos movere ad dili)endum #ro,imum% Primo" 'uia *oc #raeci#it creator1 secundo" 'uia suadet natura1 tertio 'uia su))erit Scri#tura% &e #rimo" 2oan% $(mandatum novum do vobis" ut dili)atis invicem% &e secundo suadet natura- 'uia omne animal dili)it sibi simile" et omnis *omo similem sibi- sic videtur 'uod deterius sit *omo 'ui non dili)it cunctis animantibus% &e tertio su))erit Scri#tura ut *omo dili)at /ratrem suum- omnes autem *omines sunt /ratres% Malac*% 3num'uid non unus est #ater omnium nostrum= Omnes *omines voluit esse e, uno #riore Adam" ut dili)erent se sicut /ratres% 0st autem inter omnes *omines /raternitas carnalis et s#iritualis% A#ostolus- omnes enim /ratres sumus in C*risto% Circa 'uartum sciendum" 'uod tri#lici modo #raeci#it Scri#tura ut *omo dili)at #ro,imum- #rimo sicut membrum1 secundo sicut *omo se i#sum dili)it1 tertio sicut C*ristus nos dile,it% &e #rimo" Rom% $3- sicut in uno cor#ore multa membra *abemus% &e secundo" Matt*% 33-

dili)es #ro,imum tuum sicut te i#sum% &e tertio" 2oan% $5- *oc est #raece#tum meum" ut dili)atis invicem" sicut dile,i vos et cetera% [885($! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 3 Ascendente 2esu in naviculam" secuti sunt eum disci#uli e.us" Matt*% 8% +uatuor dicuntur in isto 0van)elio% Primo C*risti et disci#ulorum in navem ascensio1 secundo maris conturbatio1 tertio disci#ulorum oratio1 'uarto ad C*risti #raece#tum tem#estatis cessatio% Primum ibi" ascendens1 secundum ibi" et ecce motus ma)nus /actus est in mari1 tertium ibi" domine" salva nos1 'uartum ibi" tunc sur)ens im#eravit ventis et mari% &ocemur moraliter ad 'uatuor% Primo ad vitam sanctitatis ascendere1 secundo tentationes #ost ascensum insur)ere1 tertio ad dominum in tentatione clamare1 'uarto tran'uillitatem ad e.us voluntatem e,#ectare% Primo docemur in ascensione navis% ?avim ascendit 'ui vitam sanctam a))reditur% Matt*% 8- ascendens 2esus in naviculam" trans/retavit" et venit in civitatem suam- 'uia #er vitae sanctitatem #ervenit *omo ad civitatem caelestem% Maris turbatio #er a))ressionem sanctitatis est tentationes in/rin)ere% 0ccl% 3/ili" accedens ad servitutem &ei" sta in .ustitia et timore" et #rae#ara animam tuam ad tentationem% &isci#ulorum in tem#estate clamatio" est sanctorum in tribulationibus et tentationibus oratio% Psal% $$8- ad dominum dum tribularer clamavi" et e,audivit me% Tem#estatum maris cessatio est tentationum cessatio% Tob% (- #ost tem#estatem tran'uillitatem &eus /acit% Ista 'uatuor notantur Psal% 8- veni in altitudinem maris" #er naviculam sanctitatis" ecce #rimum- et tem#estas demersit me" ecce secundum- laboravi clamans" ecce tertiumsalus tua susce#it me" a tentationibus scilicet liberando" ecce 'uartum" scilicet e,auditio orationis disci#ulorum% Circa secundum sciendum" 'uod in mari sur)it tem#estas a ventis% Ponit autem Scri#tura 'uatuor ventos" a 'uibus sur)it tentatio et tribulatio sanctorum% Primo sur)it ab in/estatione &aemonum1 secundo a #erversitate *aereticorum1 tertio a crudelitate t7rannorum1 'uarto a mali)nitate /alsorum C*ristianorum% Primus est ventus /ri)idus% 0ccl% 55- /ri)idus ventus A'uilo /lavit" et )elavit c*r7stallus ab a'uis% Secundus ventus urens% @en% 5$s#icae tenues et #ercussae uredine oriebantur" devorantes omnium #riorum #ulc*ritudinem% Tertius ve*emens% 2ob $- ventus ve*emens irruit a re)ione deserti% &e 'uarto vento" 0ccl% 3- 'ui

observat ventum" nun'uam seminat% Item de istis 'uatuor ventis &an% 6- et ecce in mari ma)no #u)nabant venti 'uatuor% Circa tertium vero sciendum" 'uod in oratione a#ostolorum tria /uerunt 'uae moverunt dominum ad au,iliandum% Primo 'uia instanter #etierunt1 secundo" 'uia *umiliter1 tertio" 'uia rem utilem% Primum ibi" suscitaverunt eum1 secundum ibi" domine1 tertium ibi" salva nos% Haec tria debent esse in omni oratione% &e #rimo" Coloss% 5- orationi instantes% &e secundo 0ccl% (5- oratio *umiliantis se #enetrat caelum% &e tertio" 2oan% $5- #etite" ut )audium vestrum sit #lenum% &e *is tribus" Matt*% 6- #etite" et acci#ietis1 'uaerite" et invenietis1 #ulsate" et a#erietur vobis% Petite *umiliter" et acci#ietis1 'uaerite utiliter" et invenietis1 #ulsate instanter" et a#erietur vobis re)num aeternum- ad 'uod nos #erducat 2esus C*ristus% Amen% [885(3! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 36 Ascendente 2esu in naviculam" secuti sunt eum disci#uli e.us% Moraliter #er naviculam intelli)itur sanctitas vitae" sicut dictum est su#ra" tri#lici ratione% Primo ratione materiae1 secundo ratione /ormae- tertio ratione /inis% Ratione materiae constat navis e, li)no" /erro" stu#a" #ice% Per li)num intelli)itur .ustitia" 'uia #er C*ristum /it .ustitia% Sa#% $5- benedictum li)num #er 'uod /it .ustitia% Per /errum #ro#ter soliditatem intelli)itur /ortitudo% 2er% $- ecce dedi te in columnam /erream% Per stu#am" 'ua alli)antur vulnera" intelli)itur tem#erantia" 'ua vulnus carnalis concu#iscentiae alli)atur- unde de 'uibusdam 'ui non /aciunt" dicitur Isai% $- vulnus et livor et #la)a tumens et cetera% 2udic% 38" dicitur de Samsone dece#to a &alila- 'ui ru#it vincula" 'uomodo si rum#at 'uis /ilum de stu#a tortum% Per #icem intelli)itur caritas" 'uae est ne,us animarum% @en% - bitumine linies interius et e,terius- 'uia 'uod /acit vir sanctus" debet in/ormari caritate% $ Cor% $ - omnia o#era vestra in caritate /iant% Item ratione /ormae% In /orma enim navis 'uin'ue considerantur- scilicet arctitudo #rinci#ii" latitudo medii" altitudo /inis" strictitudo /undi" et am#litudo oris% Arctitudo #rinci#ii est dolor de #eccatis #raeteritis1 latitudo medii s#es de aeternis )audiis1 altitudo /inis est timor de aeternis su##liciis% 9ir enim sanctus et dolet de malis 'uae /ecit" et timet de su##liciis 'uae meruit1 sed ne in timore et dolore #er des#erationem de/iciat" s#es est in medio" ut tem#eret% &e #rimo" 2er% - luctum uni)eniti /ac tibi" #lanctum amarum% &e

secundo" Rom% $3- s#e )audentes" in tribulatione #atientes% &e tertio" Matt*% 3- /acite /ructus di)nos #oenitentiae% Arctitudo /undi est *umilitas e, consideratione #ro#riae /ra)ilitatis% Psal% 3$- e)o autem sum vermis" et non *omo% Am#litudo oris est consideratio summae bonitatis% Psalm% 80- dilata os tuum" et im#lebo illud% Ratione /inis si)ni/icat navis vitae sanctitatem #ro#ter 'uatuor% 0st enim /inis navis 'uadru#le," sicut colli)itur e, te,tu% Primus est *omines trans mare /erre1 secundus est mercimonia #ortare1 tertius est in eis belli)erare1 'uartus in eis #isces ca#ere% Hoc debemus /acere in sanctitate% Primo contra &aemones #u)nare% 3 Mac*% $5- electas /ecit naves bellicas% 0#*es% - non est nobis colluctatio adversus carnem et san)uinem" sed adversus #rinci#es et #otestates" adversus mundi rectores tenebrarum *arum% Secundo #oma de#ortare est odores bonarum o#erationum de nobis undi'ue di//undere% 2ob 8- dies mei transierunt 'uasi naves #oma #ortantes% 3 Cor% 8- bonus odor C*risti sumus in omni loco% Tertio debemus #isces ca#ere" idest *omines ad &eum convertere% Matt*% 5- venite #ost me" /aciam vos #iscatores *ominum% +uarto debemus in sanctitate de mari" idest mundo" ad &eum transire" sive ad caelum% Sa#% $5- modico li)no credunt *omines animas suas" et transeuntes mare #er ratem liberati sunt" #ervenientes ad #ortum caelestis civitatis- ad 'uam nos #erducat et cetera% [885((! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 38 Induite vos" sicut electi &ei" sancti et dilecti" viscera misericordiae" Col% (% Tria /acit a#ostolus *ic% Primo" ut induamur #raeci#it1 secundo causam 'ua debemus indui sub.un)it1 tertio 'uid debemus induere ostendit% Primum" ibi" induite1 secundum ibi" sicut electi &ei" sancti et dilecti1 tertium ibi" viscera misericordiae% Omnia in nomine &ei /acite% Col% (% Circa nomen &ei sciendum" 'uod in nomine e.us est ambulandum" orandum" lo'uendum" o#erandum" s#erandum% &e #rimo" Psal% $8- nos autem in nomine domini &ei nostri invocabimus% &e secundo" 2oan% $3- si 'uid #etieritis #atrem in nomine meo" dabit vobis% &e tertio et 'uarto" Coloss% (- omne 'uodcum'ue /acitis" sive in verbo sive in o#ere" omnia in nomine domini nostri 2esu C*risti /acite% &e 'uinto1 Psal% (8- beatus vir cu.us est nomen domini s#es e.us% Item nota" 'uod nomen e.us est in corde retinendum" in ore *abendum" in aure audiendum" in manu /erendum" et in /ronte

scribendum% In corde retinendum" 'uia )audium1 in ore" 'uia .ubilus1 in aure" 'uia melos1 in manu" 'uia virtus1 in /ronte" 'uia *onor% Item nota" 'uod nomen &ei" sicut colli)itur e, te,tu" *abet multi#licem virtutem1 sed *ic nominantur octo% Primo" 'uia in eo omnia creantur1 secundo" 'uia in eo &aemones /u)antur1 tertio" 'uia in eo omnes in/irmitates curantur1 'uarto" 'uia in eo #eccatores .usti/icantur1 'uinto" 'uia in eo maesti laeti/icantur1 se,to" 'uia in eo tentati ad.uvantur1 se#timo" 'uia in eo .ustis )ratia au)mentatur1 octavo" 'uia in eo omnes vocati salvantur% Item nota" 'uod illud nomen illuminat rationalem" con/ortat irascibilem" delectat concu#iscibilem% Hoc nomen debent In/eri /ormidare" terrestres adorare" caelestes laudare% In/eri" 'uia sunt eo e,#oliati1 terrestres" 'uia in eo liberati1 caelestes" 'uia in eo e,altati% [885(5! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 38 Colli)ite #rimum >i>ania" et alli)ate in /asciculos ad comburendum1 triticum autem con)re)ate in *orreum meum" Matt*% $(% In istis verbis 'uatuor notantur% Primo ini'uorum malitia1 secundo eorum su##licia1 tertio .ustorum bonitas1 'uarto bonorum )loria% Primum ibi" >i>ania1 secundum ibi" li)ate ad comburendum1 tertium ibi" triticum1 'uartum ibi" con)re)ate in *orreum meum% Maledicuntur >i>ania" 'uia sunt lolium #er lu,uriam" vicia #er avaritiam" avena #er su#erbiam% :olium enim #ervertit statum rationis" et lu,uria similiter% 0>ec*% 3(- insanuit libidine% Oseae 3- /ornicatio et vinum et ebrietas au/erunt cor1 et $3- et averterunt mulieres cor e.us% 9icia" 'uia amara est" si)ni/icat avaritiam" 'uae miro modo a//li)it avaros% 0ccle% 5divitiae con)re)atae in malum domini sui" #ereunt in a//lictione #essima% Mala a//lictio est in con)re)ando" #e.or in custodiendo" #essima in #erdendo vel relin'uendo% Avena #ro#ter vanitatem si)ni/icat su#erbiam% 2ob 3- vir vanus in su#erbiam eri)itur% 9ere er)o sunt mali >i>ania% 0orum #oena notatur ibi" li)ate in /asciculos% 0t notantur *ic tria circa eorum su##licia% Primum su##licium erit" 'uia aeternis vinculis constrin)entur1 secundum" 'uia ad invicem com#rimentur1 tertium" 'uia aeterno i)ne comburentur% Primum ibi" li)ate1 secundum ibi" in /asciculos- 'ui enim in /asce sunt" ad invicem con/rin)untur1 tertium ibi" ad comburendum% &e #rimo et secundo" Sa#% $6- una enim catena tenebrarum omnes erant colli)ati% &e tertio" Isa% 5 - i)nis eorum

non e,tin)uetur% In 'uin'ue autem notatur ma)nitudo #oenae istius i)nis% Primo" 'uia comburit" et non consumit% Secundo" 'uia contrarium susci#it" /ri)us et calorem secum #atitur% &e #rimo" Sa#% $5- i)nis suae virtutis oblitus% 9irtus i)nis est consumere 'uod assumit% &e secundo" Matt*% $(- mittent eos in caminum i)nis- ibi erit /letus et stridor dentium- /letus Adicit @lossaB #rae nimio calore" stridor dentium #rae nimio /ri)ore% Tertio" 'uia acerbissime a//li)it- 'uod #atet" 'uia" sicut dicit Au)ustinus" tanto calidior est nostro i)ne" 'uanto noster i)nis #icto% +uarto" 'uia est aeternus% Matt*% 35- ite maledicti in i)nem aeternum% +uinto" 'uia est ardor sine s#lendore% Psal% 38- vo, domini intercidentis /lammam i)nis% In /lamma duo sunt" s#lendor et ardor% Intercidet dominus /lammam i)nis" 'uia ibi solum est ardor sine s#lendore% <onitas sanctorum notatur ibi" triticum" #ro#ter multa- ad #raesens autem #ro#ter tria% Primo" 'uia albi #ro#ter #uritatem1 secundo" 'uia rubei #ro#ter caritatem1 tertio" 'uia #onderosi #er morum *onestatem% &e #rimo et secundo" Cant% 5- dilectus meus candidus et rubicundus% &e tertio" Psal% (5- in #o#ulo )ravi laudabo te% Sanctorum )loria notatur ibi" in *orreum meum" s#atiosum #ro#ter amoenitatem" deliciosum #ro#ter .ucunditatem" #er#etuum #ro#ter aeternitatem% &e #rimo" Psal% 35- domine" dile,i decorem domus tuae% &e secundo" Psal% ()loria et divitiae in domo e.us% &e tertio" 3 Cor% 5- domum non manu /actam" aeternam in caelis% Item est o#timum *orreum" ideo 'uia ibi est abundantia /rumenti" vini et olei% 9inum est )audium de visione #atris" /rumentum )audium de visione /ilii" oleum )audium de visione s#iritus sancti% &e #rimo" Psal% $0(- vinum laeti/icat cor *ominis% &e secundo" Psal% 80- e, adi#e /rumenti satiat te% 2oan% $3- nisi )ranum /rumenti cadens in terram mortuum /uerit et cetera% &e tertio" Psal% 55- un,it te &eus tuus oleo laetitiae #rae consortibus tuis" idest s#iritu sancto% &e *is tribus 3 Paral% 3- ciborum'ue *orrea" #osuit in *is /rumentum" vinum et oleum% &e *is tribus @en% 36- det tibi &eus de rore caeli et de #in)uedine terrae abundantiam /rumenti" vini et olei et cetera% Amen% [885(5! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% (0 Sic currite" ut com#re*endatis" $ Cor% 8% &uo /acit a#ostolus in verbis istis% Primo monet ad currendum1 secundo ad #erseverandum in cursu% Primum ibi" currite1 secundum ibi" ut

com#re*endatis% Circa #rimum sciendum est" 'uod tri#le, est cursus% Primus est cursus naturae% 2ob 8- dies mei velociores /uerunt cursore% Secundus cul#ae% 2er% 35- /actus est cursus eorum malus% Tertius )ratiae% $ Cor% 8- sic curro non 'uasi in incertum% Cursus naturae est tri#le,- tri#liciter enim currunt creaturae naturaliter% Primo currunt" *omini serviendo% 3 0sdr% 5- velo, cursus solis- currit enim sol ut serviat *omini% Secundo" malos #uniendo% Sa#% 5- e,ardescet in illos a'ua maris et /lumina current duriter- contra illos stabit virtus s#iritus" et turbo venti dividet illos% ?aturaliter autem /erentur creaturae ad #uniendum rebelles creatori suo% Sa#% $ - creatura tibi /actori deserviens" e,ardescet adversus in.ustos" et levior ad bene/aciendum /it #ro *is 'ui in te con/idunt% Tertio currunt ad ni*ilum tendendo% Cum creaturae sint e, ni*ilo" naturaliter e, se tendunt ad ni*ilum% Au)ustinus- 'uid est vita #raesens nisi 'uidam cursus ad mortem= Cursus cul#ae est similiter tri#le,% Primus su#erbiae% 2ob $5- cucurrit adversus dominum e,tento collo" et #in)ui cervice armatus est% Secundus avaritiae% Proverb% $- #edes eorum ad malum currunt- lo'uitur enim ibi de avaris% Psal% 58- si videbas /urem" currebas cum eo% Tertius lu,uriae% 0ccl% 6- inveni amariorem morte mulierem" 'uia la'ueus venatorum est" et sa)ena cor e.us" et vincula manus illius et cetera% +uasi bos ad victimam ducuntur *omines ad lu,uriam% Cursus )ratiae est similiter tri#le,% Primus doctrinae% @al% 3contuli cum eis 0van)elium 'uod #raedico in )entibus1 seorsum autem *is 'ui videbantur ali'uid esse1 ne /orte in vacuum currerem" aut cucurrissem% Secundus misericordiae% @en% $8- i#se vero ad armentum cucurrit" et tulit inde vitulum etc%" 'uem vitulum *os#itibus #rae#aravit% Tertius #erseverantiae% 3 Tim% 5bonum certamen certavi" cursum consummavi A%%%B1 de reli'uo re#osita est mi*i corona .ustitiae% Circa secundum notandum" 'uod tri#liciter debet currere 'ui vult bravium a##re*endere" ad cu.us similitudinem monet a#ostolus nos *ic currere% Primo debet currere caute" ne cadat1 secundo /estinanter" ne alius #raeveniat1 tertio #erseveranter" ne cursum deserat% Sic debemus currere ad bravium vitae aeternae% Primo caute" ne in /oveam #eccati corruamus% 0#*es% 5- videte 'uomodo caute ambuletis% Secundo /estinanter" ne #i)ritia tor#eamus% Heb% 5- /estinemus in)redi in illam re'uiem% Tertio #erseveranter" ne a bono a)endo de/iciamus% Matt*% 35- 'ui #erseveraverit us'ue in /inem" *ic salvus erit% Perseverare autem in cursu isto ma,ime /acit

#atientia" #er 'uam *omo libenter tolerat omnes molestias 'uae sibi #ossent occurrere in mundo isto% Heb% $3- de#onentes omne #ondus" et circumstans nos #eccatum" #er #atientiam curramus ad #ro#ositum nobis certamen" as#icientes in auctorem /idei et consummatorem 2esum" 'ui #ro#osito sibi )audio sustinuit crucem" con/usione contem#ta" at'ue ad de,teram &ei sedet et cetera% [885( ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% ($ 0)ressus circa *oram tertiam invenit alios stantes in /oro otiosos" et di,it illis- ite et vos in vineam meam" et 'uod .ustum /uerit dabo vobis% Matt*% 30% In istis verbis notantur 'uatuor% Primo domini bonitas ibi" e)ressus" scilicet in salutem #o#uli sui% +uod enim C*ristus e,it ad conducendum *omines in vineam .ustitiae" actus /uit in/initae bonitatis% Habac% (- e)ressus est in salutem #o#uli sui% Secundo *ominis stultitia ibi" invenit alios stantes in /oro otiosos% ?i*il enim stultius 'uam in #raesenti vita" ubi *omo debet sibi o#erari ut in aeternitate vivat" in otio vivere% 0ccl% 33de stercore boum la#idatus est #i)er1 et omnes lo'uentur su#er as#ernationem e.us% Tertio o#erandi in vinea domini necessitas ibi" ite et vos in vineam meam% 3 T*ess% (- 'ui non laborat" non manducet% +uarto laboris utilitas ibi" et 'uod .ustum /uerit dabo vobis% A#ocal% ult% ecce venio cito" et merces mea mecum est" reddere unicui'ue secundum o#era sua% Circa #rimum notandum" 'uod C*ristus dicitur e)redi 'uin'ue modis% Primus e)ressus /uit in #rinci#io mundi" sicut seminator creaturas seminando% :uc% 8e,iit 'ui seminat seminare semen suum% Secundus e)ressus /uit in nativitate" mundum illuminando% Isa% 3- donec e)rediatur ut s#lendor .ustus e.us% 2oan% $ - e,ivi a #atre" et veni in mundum% Tertio in #assione sua" suos a #otestate &iaboli" et ab omnibus malis salvando% Isa% $5- #ro#e est .ustus meus" et salvator meus e)ressus est% +uarto e)reditur" /amiliae suae et rebus #rovidendo" sicut #ater/amilias% Matt*% 30- simile est re)num caelorum *omini #atri/amilias" 'ui e,iit #rimo mane conducere o#erarios in vineam suam% +uinto e)redietur in .udicio tri#liciter- sicut visitator districtam in'uisitionem su#er im#ios /aciendo% Isa% 3 - ecce e)redietur dominus de loco sancto suo" ut visitet% Secundo e)redietur sicut /ortissimus #u)il" rebelles suos devincendo% Isa% 53- dominus sicut /ortis e)redietur" sicut vir #raeliator et cetera% Tertio sicut .ude, male/icos #uniendo #ro meritis% Mic*% $-

e)redietur dominus de loco sancto suo" et descendet" et calcabit su#er e,celsa terrae% Circa secundum notandum" 'uod #ro#ter 'uin'ue ma)na stultitia est vivere in otio in vita #raesenti% Primo" 'uia *omo ad laborem nascitur% 2ob 5- *omo nascitur ad laborem% Secundo" 'uia ab otiositate" tam'uam mala ma)istra" mala scientia addiscitur% 0ccl% (0- multam malitiam docuit otiositas% Tertio" 'uia /re'uenter *orribile #eccatum committitur% 0>ec*% 3 *aec /uit ini'uitas sororis tuae Sodomae" su#erbia" saturitas #anis" et abundantia" et otium i#sius% +uarto" 'uia e)estas eterni boni #er otium incurritur% Prov% - #aululum dormitabis" #aululum con/eres manus ut dormias" et veniet tibi 'uasi viator e)estas% +uinto" 'uia labor aeternus #ro brevi otio ac'uiritur% Psal% 36- in labore *ominum non sunt" et cum *ominibus non /la)ellabuntur" sed cum &aemonibus% Psal% 58- laborabit in aeternum" et vivet ad*uc in /inem% Circa tertium sciendum" 'uod vinea ista in 'ua mittuntur laborare" .ustitia est" in 'ua sunt tot #almites 'uot sunt virtutes" sicut dicit C*r7sostomus% In ista vinea debemus laborare 'uin'ue modis% Primo i#sam bonis o#eribus et virtutibus #lantando% Psal% $0 - #lantaverunt vineam" et /ecerunt /ructum nativitatis% Prov% ($- de /ructu manuum suarum #lantavit vineam% Secundo s#inas" idest vitia" eradicando et e,tir#ando- sic e contra dicitur de stulto Prov% 35- #er a)rum #i)ri *ominis transivi" et #er vineam *ominis stulti1 et ecce totum re#leverant urticae% Tertio su#er/luos #almites am#utando% Cant% 3- tem#us #utationis advenit% 2oan% $5- omnem #almitem 'ui /ert /ructum" #ur)abit eum" ut /ructum #lus a//erat% +uarto ab i#sa vul#eculas" idest &aemones" co*ibendo% Cant% 3- ca#ite nobis vul#es #arvulas" 'uae demoliuntur vineam% +uinto a /uribus" idest laudibus *ominum et detractionibus" custodiendo% Cant% 5- #osuerunt me custodem in vineis% Circa 'uartum notandum" 'uod #retium laborantium in vinea ista est denarius" sicut dicitur in 0van)elio" 'ui valet mille ar)enteos- et *oc est 'uod dicitur Isa% 8- vinea /uit #aci/ico- vir e.us tradidit #ro ea mille ar)enteos% Mille ar)entei sunt mille )audia aeternitatis" 'uae si)ni/icantur #er denarium- ad 'uam et cetera% [885(6! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% (3 In laboribus #lurimis% Praeter labores cor#orales" 'uos sancti *abent cum aliis communes" sancti sunt in se#tem laboribus continuis% Primus labor sanctorum est tentationes &aemonum

su#erare% $ Timot*% 5- labora sicut bonus miles C*risti% :abor militis est *ostes debellare% &eut% 35- memento 'uid /ecerit tibi Amalec" idest &iabolus" 'uando e)rediebaris de Ae)7#to" 'uomodo occurrerit tibi" et e,tremos a)minis tui" 'ui lassi residebant" caeciderunt- 'uando tu eras labore et /ame con/ectus" et non timuerunt dominum- et #ost se'uitur- delebis nomen e.us sub caelo- cave ne obliviscaris% Secundus" ini'uorum #ersecutiones tolerare% ?um% (0- nosti omnem laborem 'ui a##re*endit nos" 'uomodo #atres nostri descenderunt in Ae)7#tum" et *abitavimus ibi1 a//li,erunt'ue nos Ae)7#tii" et /ratres nostros% Tertius" &ei #raece#ta observare% Psal% 8(- 'ui /in)is laborem in #raece#to% +uartus" orationibus instare% Psal% 8- laboravi clamans et cetera% +uintus" #ro #eccatis suis et aliorum #lorare% 2er% 55- laboravi in )emitu meo" et re'uiem non inveni% Psal% - laboravi in )emitu meo- lavabo #er sin)ulas noctes lectum meum% Se,tus" #ro,imis #raedicando% 3 Tim% 5- in omnibus labora" o#us /ac 0van)elistae% $ Tim% - 'ui bene #raesunt" du#lici *onore di)ni *abeantur" ma,ime 'ui laborant in verbo et doctrina% Se#timus" vi)iliis et .e.uniis et orationibus carnem macerare% Istos se#tem labores enumerat a#ostolus in ista e#istola% &ebet autem *omo istos labores sustinere #ro#ter 'uin'ue% Primo 'uia #er eos intus a #eccatis mundatur% Psalm% 33- vide *umilitatem meam et laborem meum" et dimitte universa delicta mea% Secundo" 'uia #er istos labores *omo e, conversatione *onestatur% Sa#% $0*onestavit illum in laboribus" et com#levit labores illius et cetera% Tertio" 'uia 'ui est in illis laboribus" a domino s#irituali cibo in #raesenti satiatur% Matt*% 3- venite ad me omnes 'ui laboratis A%%%B et e)o re/iciam vos et cetera% +uarto" 'uia #er istos labores *omo 'uietem in terra lucratur% 0ccli% ult%- videte 'uod modicum laboravi" et inveni mi*i multam re'uiem% +uinto" 'uia /ructus aeternae )loriae #ro laboribus istis datur% Sa#% (- bonorum laborum )loriosus est /ructus% Ibid% $0- reddet &eus mercedem laborum sanctorum et cetera% A#ocal% $(- amodo .am dicit s#iritus ut re'uiescant a laboribus suis- o#era enim illorum se'uuntur illos et cetera% [885(8! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% (( In laboribus #lurimis% +uadru#licem laborem #onit Scri#tura% Primus est labor naturae" 'uo *omo laborat ad sustentationem naturae destitutae% 2ob 3- *omo nascitur ad laborem% Secundus

est labor cul#ae" 'uo laborat *omo ad /aciendum #eccatum% 2er% 8ut ini'ue a)erent" laboraverunt% Tertius @e*ennae" #ost 'uam nulla se'uitur 'uies% Psal% 8- laborabit in aeternum" et vivet ad*uc in /inem% +uartus labor est )ratiae" 'uo laborant .usti ad o#erandum bonum% Circa laborem naturae sunt 'uin'ue attendenda% Primo" 'uia #ro #eccato in/li)itur1 unde #atet 'uod *omo debet odire #eccatum" #ro#ter 'uod est in tantis laboribus% @en% (- in labore vultus tui comedes e, ea cunctis diebus vitae tuae% Secundo" 'uia si sustinetur in caritate aeterna" #er i#sum beatitudo ac'uiritur% Psal% $36- labores manuum tuarum 'uia manducabis" beatus es" et bene tibi erit% Tertio" 'uia /re'uenter a bestiis" #estibus" vel *ostibus #ro#ter #eccatum consumitur1 ideo debet *omo a #eccato cavere% &eut% $8- /ructus terrae tuae et omnes labores tuos comedat #o#ulus- #ro#ter 'uod contrarium dicitur de .ustis% Isa% 3- si dedero triticum tuum ultra cibum inimicis tuis" et si biberint /ilii alieni vinum" in 'uo laborasti1 'uia 'ui con)re)abunt illud" comedent% +uarto" 'uia omnes ad laborandum tenentur1 et 'ui non laborat" comedere #ro*ibetur" 3 T*es% (- 'ui non laborat" non manducet% +uinto" 'uia 'ui non vult laborare" aeterno su##licio #unietur% Psal% 63- in labore *ominum non sunt" et cum *ominibus non /la)ellabuntur" sed cum &aemonibus% Item circa laborem cul#ae nota" 'uod Scri#tura #onit 'uin'ue labores% Primus avaritiae% 0ccle% 5- unus est" et tamen laborare non cessat" nec satiatur et cetera% Prov% 38- noli laborare ut diteris% Secundus su#erbiae% 0ccle% (- 'uid #rodest 'uod laboraverit in ventum= 9entus su#erbia est% Tertius lu,uriae% 0ccle% 8- #er/ruere vita cum u,ore 'uam dili)is" et #ost *aec" omnia tua in labore tuo- lo'uitur in #ersona stultorum% +uartus male/iciorum% Isai% 56- sta cum incantatoribus tuis" et cum multitudine male/iciorum tuorum" in 'uibus laborasti ab adolescentia tua% +uintus )ulae% 0ccle% - omnis labor *ominis in ore e.us" ut comedat 'uis et bibat" et /ruatur laetitia e, labore suoet lo'uitur in #ersona )ulosi% Circa laborem @e*ennae #ossunt tria notari% Primo immensitas% T*ren% (- circumdedit me /elle et labore% Secundo acerbitas% 0ccl% $0- labor stultorum a//li)it% Tertio aeternitas% Psal% 58- laborabit in aeternum" et vivet ad*uc in /inem% A 'uo labore liberet nos dominus noster% Amen% [885(8! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% (5

Scio *ominem Asive in cor#ore" sive e,tra cor#us nescio" &eus scitB ra#tum *u.usmodi us'ue ad tertium caelum" 3 Cor% 3% Tria sunt necessaria cuilibet viro sancto ad #er/ectionem1 'uae notantur in ista e#istola circa Paulum% Primo adversariorum tolerantia1 secundo bona o#eratio1 tertio caelestium contem#latio% &ebent enim viri sancti adversa tolerare #atientissime1 secundo bona o#era e,cellentissime consummare1 tertio caelestia )audia contem#lari% Primum notatur ibi" in carcere abundantius% Rom% $3in tribulatione #atientes% Secundum ibi" in labore et aerumna% @al% - dum tem#us *abemus" o#eremur bonum ad omnes% Tertium ibi" scio *ominem ra#tum us'ue ad tertium caelum etc% 3 Cor% (- nos autem revelata /acie )loriam domini s#eculantes et cetera% Circa #rimum notandum" 'uod in 'uatuor s#ecialibus ostenditur mira #atientia Pauli in ista e#istola% Primo in sustinentia carnalium tormentorum" ibi" ter vir)is caesus sum% $ Cor% 5- #ersecutionem #atimur et sustinemus% Secundo in tolerantia divinorum .udiciorum" ibi" ter nau/ra)ium /eci% Tertio in tolerantia detractionum" ibi" #ericulis in /alsis /ratribus" 'ui eum #erse'uebantur detra*endo in o#ere% $ Cor% 5- maledicimur et benedicimus% +uarto in tolerantia tentationum" ibi" datus est mi*i stimulus carnis meae" An)elus Satanae% 2ac% $- beatus vir 'ui su//ert tentationem et cetera% Circa secundum nota% In 'uatuor notatur ma,ime bona o#eratio a#ostoli- in 'uibus debemus eum imitari% Primo in manuum labore" ibi" in laboribus #lurimis@lossa- manuum suarum labore% 3 Tim% (- in labore et /ati)atione% Item alibi- nocte et die in #ro/undo maris /ui% Secundo in .e.uniorum et vi)iliarum observatione" ibi" in vi)iliis" in .e.uniis multis% Tertio in solicita #raedicatione" ibi" instantia mea 'uotidiana% Marc% ult%- euntes in mundum universum" #raedicate 0van)elium omni creaturae% +uarto in oratione" ibi" #ro#ter 'uod ter dominum ro)avi% Rom% $3- orationi instantes% Oratio ordinabat eum ad dominum" #raedicatio ad #ro,imum" labor manuum ad se i#sum% Circa tertium notandum" 'uod 'uatuor sunt modi contem#lationis" 'ui notantur in ista e#istola circa Paulum" in 'uibus debemus illum imitari% Primus modus versatur circa considerationem Scri#turae" 'ui intelli)itur #er ra#tum in Paradisum1 ibi" scio *ominem ra#tum et cetera% &ion7sius#ulsemus in *ortum o#timum Paradisi Scri#turarum" 'ui odori/eris" 'ui dulcibus" 'ui s#eciosissimis" 'ui omnimode intellectualium dei/erarum volucrum cantilenis circumsonat aures

nostras1 'ui tan)it 'uidem cor nostrum" et contribulatum laeti/icat 'uidem" iratum autem subtem#erat" et laetitia aeterna multi#lici im#let% Secundus modus versatur circa considerationem creaturae incorru#tibilis 'ui intelli)itur #er #rimum caelum% Psal% 8- 'uoniam videbo caelos tuos et cetera% Ad litteram lo'uitur de caelo materiali% Tertius modus versatur circa considerationem creaturae s#iritualis" considerando ordines An)elorum ad &eum" ad nos" ad sei#sos1 'ui intelli)itur #er ra#tum us'ue ad tertium caelum" Au)ustinus A$3 Con/%" ca#% 8Bnimirum caelum caeli" 'uod in #rinci#io /ecisti" creatura est ali'ua" scilicet intellectualis" 'uam'uam non tibi Trinitati coaeterna1 #artice#s tamen aeternitatis tuae" valde mutabilitatem suam #rae dulcedine /elicissimae contem#lationis tuae co*ibet1 et sine la#su ullo" e, 'uo /acta est" in*aerendo tibi" e,cedit omnem volubilem vicissitudinem tem#orum% +uartus modus versatur circa considerationem divinitatis" 'ui intelli)itur #er ra#tum in tertium caelum% 3 Cor% (- nos autem revelata /acie )loriam domini s#eculantes et cetera% <ernardus- at omnium ma,imus" 'ui s#reto usu rerum et sensuum" 'uantum 'uidem *umanae naturae /ra)ilitati /as est" novis ascensionis )radibus ad illa sublimia advolare interdum contem#lando consuevit% 0t *aec contem#latio cum #er/ecta /uerit" erit summa beatitudo% Au)ustinus- introducit ad me dominus ali'uando 'uamdam nescio 'uam dulcedinem" 'uae #er/icitur in me- nescio 'uae sit vita aeterna" si illa non est% Ad 'uam #erducere et cetera% Amen% [88550! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% (5 9olucres caeli comederunt illud" :uc% 8% Per volucres intelli)untur &aemones" #er semen .ustitia- unde secundum m7sticam e,#ositionem #ossunt in istis verbis notari tria% Primo &aemonum ad male sciendum velocitas" ibi" volucres1 secundo eorum secundum naturam di)nitas" ibi" caeli1 tertio eorum secundum cul#am ini'uitas" ibi" comederunt% Circa #rimum sciendum" 'uod &aemones com#arantur volucribus #ro#ter tria% Primo #ro#ter volatus sublimitatem1 secundo #ro#ter volandi velocitatem1 tertio #ro#ter ra#acitatem% &aemones enim volant in altum% ?um% 35- si in #etra #osueris nidum tuum" inde detra*am te" dicit dominus% Item volant cito #er male/aciendi /estinationem% T*ren% 5velociores /uerunt #ersecutores a'uilis caeli% Item vivunt de ra#tu #er animarum devorationem% $ Pet% 5- adversarius vester

&iabolus tam'uam leo ru)iens circuit 'uaerens 'uem devoret% 0>ec*% $8- a'uila )randis ma)narum alarum% Circa secundum notandum" 'uod #ro#ter tria dicuntur &aemones aves caeli% Primo #ro#ter ori)inem" /uerunt enim /acti in caelo 0m#7reo1 secundo #ro#ter subtilitatem- unde de *is duobus Isai% $5- 'uomodo cecidisti de caelo :uci/er" 'ui mane oriebaris= etc% us'ue altissimo% In eo 'uod dicitur de caelo cecidisse" notatur ibi ori)o" 'uia /uit in caelo creatus1 in eo 'uod dicitur :uci/er" notatur naturalium #ers#icacitas et s#eciositas% Tertio dicuntur aves caeli #ro#ter *abitationem% 0#*es% - contra s#iritualia ne'uitiae in caelestibus A%%%B et #ro#terea acci#ite armaturam &ei" ut #ossitis resistere in die mala" et in omnibus #er/ecti stare% Circa tertium notandum" 'uod tri#le, est semen 'uod comedunt &aemones% Primum est verbum &ei% Matt*% 3(- semen est verbum &ei% :uc% 8aliud cecidit secus viam" et venerunt volucres caeli" et comederunt illud% In eodem- venit malus" et ra#it 'uod seminatum est in corde e.us" *oc est 'uod seminatum est secus viam% Secundum est semen .ustitiae% 3 Cor% 8- 'ui #arce seminat" #arce et metet1 'ui autem seminat in benedictionibus" de benedictionibus et metet% Tertium semen est 'uodlibet bonum o#us% Psal% 35- euntes ibant et /lebant mittentes semina sua% Au)ustinus ibi- semina nostra sunt 'uic'uid boni /ecimus% Semen verbi &ei tollunt &aemones" errorem in corde *ominis seminando% 3 Corint*% 5- in 'uibus &eus *u.us saeculi e,caecavit mentes in/idelium" ut non /ul)eat illis illuminatio 0van)elii )loriae C*risti" 'ui est ima)o &ei% Semen .ustitiae tollunt &aemones ad in.ustitiam #ertra*endo% 2oan% 8- vos e, #atre &iabolo estis" et desideria #atris vestri vultis /acere% Tertium semen boni o#eris tollit &iabolus" *omines )loriari de bono o#ere /aciens% Matt*% cum /acis eleemos7nam" noli tuba canere ante te" sicut /aciunt *7#ocritae" ut videantur ab *ominibus% Amen dico vobis" rece#erunt mercedem suam% 0t ideo #atet 'uod semen est a volucribus" idest &aemonibus" custodiendum" ut #ossit a//erre /ructum centesimum% ;ructus centesimus est )audium aeternitatis- ad 'uod nos #erducere di)netur et cetera% [8855$! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% ( Si lin)uis *ominum lo'uar et An)elorum" caritatem autem non *abeam1 /actus sum velut aes sonans" aut c7mbalum tinniens" $ Col% $(% In ista e#istola invitamur ad caritatem- ideo

commendatur *ic multi#liciter" et notantur *ic 'uin'ue circa caritatem% Primo e.us #retiositas1 secundo damnum in e.us absentia1 tertio utilitas in e.us #raesentia1 'uarto i#sius aeternitas1 'uinto i#sius di)nitas% Primum ibi" caritatem- eo enim i#so 'uod virtus ista caritas dicitur" cara et #retiosa ostenditur% Secundum ibi" /actus sum velut aes sonans et cetera% Tertium ibi" caritas beni)na est et cetera% +uartum ibi" caritas nun'uam e,cidit% +uintum ibi" ma.or autem *orum est caritas% Circa #rimum notandum" 'uod caritas dicitur cara res #ro#ter 'uatuor% Primo" 'uia non #otest *aberi nisi ab uno solo et a summo bono donetur% Rom% 5- caritas &ei di//usa est in cordibus nostris #er s#iritum sanctum% Secundo" 'uia solum a bonis *abetur% Au)ustinus- caritas est /ons #ro#rius" cui non communicat alienus% Tertio" 'uia cum i#sa bona omnia #ossidentur% Au)ustinus- attende 'uantum bonum est caritas- 'uae si absit" /rustra *abentur cetera- si autem adsit alicui" *abentur omnia% +uarto" 'uia 'ui *abet eam" nimis carus a &eo *abetur- sicut enim 'ualitas est secundum 'uam 'uales dicimur" sic caritas est secundum 'uam cari dicimur% Unde dominus in caritate e,istentes vocat carissimos% Cant% 5- comedite amici" et inebriamini carissimi% Circa secundum notandum" 'uod tri#le, damnum contin)it e, absentia caritatis" sicut ostendit *ic a#ostolus% Primum est" 'uia bonum naturae consumitur" ibi" /actus sum velut aes sonans- aes enim sonando consumitur1 sic creatura rationalis sine caritate a vitiis consumitur% Au)ustinus in :ib% de civitate &ei- si naturae bonae non essent" eis vitia non nocerent- nam 'uid eis nocendo /aciunt" nisi adimere inte)ritatem" #ulc*ritudinem" salutem et #acem= Secundum" 'uia anima sine caritate" se#arata a &eo moritur" ibi" ni*il sum" idest mortuus a vero esse se#aratus" sine 'uo *omo ni*il est% $ 2oan% (- 'ui non dili)it" manet in morte% Tertium est" 'uia omne o#us sine caritate inutile e//icitur" ibi" si distribuero omnes /acultates meas in cibos #au#erum et cetera% Si tradidero cor#us meum et cetera% Ambrosius- 'ui caritatem non *abet" omne bonum amittit- 'uod et cetera% [88553! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% (6 Caecus sedebat secus viam" :uc% $8% Moraliter #er caecum istum intelli)itur #eccator% So#*% $- ambulabunt ut caeci" 'uia domino #eccaverunt% Sicut enim caecus non videt cor#oraliter" ita #eccator non videt s#iritualiter% Sunt autem se#tem 'uae visum

cor#oralem im#ediunt" et si)nant se#tem mortalia vitia" 'uae s#iritualiter e,caecant% Primum est /aciei in/latio" et *aec est su#erbia% Au)ustinus- nimis in/lata /acies mea me videre non sinit% Secundum est aeris obtenebratio- *aec est invidia- unde invidus dicitur 'uasi non videns% Sa#% 3- e,caecavit eos malitia eorum% &icitur de 2udaeis invidis% $ Re)% $8- .am non rectis oculis as#iciebat Saul &avid et cetera% Tertium est oculorum conturbatio- *aec est ira% Psal% (0- conturbatus est in ira oculus meus" anima mea et venter meus% +uartum est #ulveris vel alicu.us )rossi su#er.ectio- *aec est avaritia% Pulvis enim tem#oralia sunt 'uae e,caecant% Au)ustinus- de/lu,i ad tem#oralia et obscuratus sum% +uintum est oculorum clausiocum enim 'uis claudit oculos aut non vult a#erire oculos" non videt- *aec est acedia% Acediosus enim e, sola #i)ritia a#eriendi oculos intellectuales non #otest videre bona s#iritualia% <oetiusne'ueunt oculos tenebris assuetos ad lucem veritatis attollere1 similes'ue sunt avibus 'uarum no, intuitum illuminat" e,caecat dies% Se,tum san)uinis et *umorum circa oculos multi#licatio*aec est )ula% Prov% 3(- cui vae= Cu.us #atri vae= Cui ri,ae= Cui /oveae= Cui sine causa vulnera= Cui su//usio oculorum= ?onne *is 'ui commorantur in vino et student calicibus e#otandis= Ad litteram" oculos etiam s#irituales et cor#orales nimia #otatio vini e,caecat% Se#timum #anniculi obumbratio- nascitur enim ali'uando 'uidam #anniculus in oculo" sive nubecula" et e,caecatur *omo- *oc /it #er lu,uriam% Au)ustinus- ascendebant nubeculae de limosa concu#iscentia carnis" et obnubilabant et ob/uscabant cor meum" ut non discerneretur sinceritas dilectionis a cali)ine libidinis% 0t sicut sunt se#tem 'uae e,caecant animam" ita se#tem sunt 'uae illuminant% Primum est /ides% :uc% $8res#ice" /ides tua te salvum /ecit% Au)ustinus- /ides est illuminatio mentis" 'ua mens illuminatur a #rima luce ad videndum bona s#iritualia% Secundum *umilitas% 2oan% 8- e)o in .udicium in *unc mundum veni" ut 'ui non vident videant" idest 'ui se videre non e,istimant1 'uod est *umilium% Tertium est amaritudo #oenitentiae% Tob% - /el valet ad un)endum oculos" in 'uibus /uerit albu)o" et sanabuntur% In /elle amaritudo si)natur% +uartum est dilectio #ro,imi% A#oc% (- coll7rio enim inun)e oculos tuos" ut videas% +uintum est abundantia lacr7marum- *oc #robatum est in caeco nato" 'ui lavit oculos suos in natatoria Siloe" 'uod inter#retatur missus% Abiit er)o" et lavit" et venit videns% 2oan% 8-

vade ad natatoria Siloe% Se,tum est devota oratio% Matt*% 30- et clamaverunt dicentes- domine" miserere nostri" /ili &avid1 et #ostmisertus 2esus teti)it oculos illorum" et con/estim viderunt% Se#timum est devota sanctarum Scri#turarum auditio% Isai% 30- in die illa audient surdi verba libri si)nati" et oculi caecorum videbunt et cetera% Amen% [8855(! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% (8 0cce nunc tem#us acce#tabile" ecce nunc dies salutis" 3 Cor% % In istis verbis duo notantur% Primo #raesentis tem#oris commendatio" ibi" ecce nunc tem#us acce#tabile% Secundo causa commendationis sub.un)itur ibi" ecce nunc dies salutis% Circa #rimum sciendum" 'uod tem#us #raesens dicitur tem#us acce#tabile #ro#ter octo% Primo" 'uia est tem#us dominum re'uirendi% Oseae $0- tem#us autem re'uirendi dominum" cum venerit 'ui docebit .ustitiam et cetera% Secundo" 'uia est tem#us domino #lacendi% Psal% 8- tem#us bene#laciti" &eus% Tertio" 'uia est tem#us mores corri)endi% Heb% 8- us'ue ad tem#us correctionis im#osuit" scilicet .ustitiae 2udaeorum et cetera% +uarto" 'uia est tem#us vitia et su#er/lua resecandi% Cant% 3tem#us #utationis advenit% +uinto" 'uia est tem#us divinam misericordiam susci#iendi% Psal% $0$- tem#us miserendi e.us" 'uia venit tem#us% Se,to" 'uia est tem#us tribulationem #atiendi% 2er% 30- tem#us tribulationis est 2acob" et e, i#sa salvabitur% Se#timo" 'uia tem#us salutem ac'uirendi% 0ccli% 5- ne retineas verbum in tem#ore salutis% Octavo" 'uia est tem#us bene/aciendi% Psal% $$8tem#us bene/aciendi" domine% Circa istud ultimum notandum" 'uod tem#us +uadra)esimae est tem#us bene/aciendi s#iritualiter- ad 'uod invitant nos octo% Primo Scri#tura" 'uae in isto tem#ore le)itur% Modo enim le)untur 0van)elia et e#istolae 'uae invitant nos ad orandum" ad .e.unandum" ad /aciendas eleemos7nas" ad .ustitiam /aciendam et #oenitentiam" et cetera *u.usmodi- unde surdus videtur esse 'ui modo non bonum o#eratur% 9idetur enim non audire voces tot Scri#turarum 'uae modo le)untur" 'uae ad bonum *ortantur% Secundo invitat nos ad *oc creator" 'ui creditur in isto tem#ore /ecisse mundum- unde valde incuriale est non /acere ali'uod bonum #ro &eo" cum i#se tot bona /ecerit #ro nobis% Tertio invitat nos ad *oc creatura" 'uae tem#ore *iemali ab o#ere cessavit" modo reinci#it o#erari" sicut #atet in *erbis" #lantis et animalibus% 2erem% 8- milvus in caelo

co)novit" o#erando scilicet" tem#us suum% +uarto invitat ad bonum o#erandum C*risti e,em#lum" 'ui in isto tem#ore bona /ecit nobis% <ernardus- 'ui me totum et semel dicendo /ecit" in re/iciendo et di,it multa" et /ecit mira" et #ertulit dura% +uinto invitat 0cclesiae ordinatio" 'uae instituit ut omnes con/iterentur et .e.unarent" et 0cclesiam /re'uentarent- unde 'ui *aec non /acit" trans)reditur #raece#tum matris 0cclesiae% Prov% $- ne dimittas le)em matris tuae% Se,to multorum #rovocatio et consuetudo% Modo enim multi inci#iunt bonum o#erari- unde debet verecundari solus cum #aucis remanere% Heb% $3- ideo'ue et nos tantam *abentes nubem im#ositam testium" de#onentes omne #ondus" et circumstans nos #eccatum" #er #atientiam curramus ad #ro#ositum nobis certamen et cetera% Se#timo divinae )ratiae abundans e//usio% Credibile est enim 'uod &eus" 'ui tot bona lar)itus est nobis" istis diebus modo )ratiam abundantius e//undat- unde e#istola le)itur- *ortamur vos ne in vacuum )ratiam &ei reci#iatis et cetera% Octavo debet nos *ortari ad bonum ma)ni Pasc*atis e,#ectatio- 'ui enim e,#ectat ma)num /estum" debet /acere ma)nam vi)iliam- ideo modo cantat 0cclesianon sit nobis vanum mane sur)ere ante lucem" 'uia #romisit dominus coronam vi)ilantibus% Item cor#us C*risti reci#ere e,#ectamus" 'uod nullus debet reci#ere nisi #ur)atus% $ Cor% 3#robet autem sei#sum *omo" et sic de #ane illo edat" et de calice bibat et cetera% Unde sic di)ne celebrando +uadra)esimam istam in #raesenti" #erveniemus ad montem &ei Oreb" idest e, 0van)elio ad mensam caelestem- ad 'uam et cetera% [88555! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% (8 Cum .e.unasset 'uadra)inta diebus et 'uadra)inta noctibus" #ostea esuriit etc%" Matt*% 5% Sicut Au)ustinus dicit- summa reli)io est imitari 'uod colimus- unde cum dominus noster .e.unaverit" debemus eum imitari in .e.unando% Sunt autem 'uatuor 'uae debent nos movere ad .e.unandum% Primum est &ei #raece#tum1 secundum C*risti e,em#lum1 tertium multi#le, 'uod non .e.unantibus #rovenit nocumentum1 'uartum multi#le, 'uod e, .e.uniis #rovenit emolumentum% Circa #rimum sciendum" 'uod dominus #raece#it .e.unium 'uadru#liciter% Primo #er se i#sum Adae et 0vae in Paradiso" cum #raece#it ut .e.unarent" idest abstinerent a li)no scientiae boni et mali" ne comederent% Secundo #raece#it .e.unium #er le)em Mo7si% :ev% $ - sabbatum

re'uietionis est- a//li)etis animas vestras reli)ione #er#etua et cetera% Tertio #er a#ostolos% 3 Cor% 3- in /ame et siti" in .e.uniis multis% Unde #atet 'uod trans)ressor #raece#torum est 'ui non vult .e.unare% Circa secundum notandum" 'uod dominus 'uatuor docuit nobis esse necessaria in .e.unio% Primo ut ab omnibus #eccatis mundemur1 secundo ut .e.unantes a /avoribus *ominum occultemur1 tertio ut lon)animiter et #erseveranter .e.unemus1 'uarto ut tentationes &aemonum su#eremus% Primum docuit in *oc 'uod ba#ti>atus .e.unavit1 sic et 'ui vult bene .e.unare" #rimum debet #er #oenitentiam et con/essionem lavari% Matt*% tu autem cum .e.unas" un)e ca#ut tuum" et /aciem tuam lava% Secundum docuit" 'uod .e.unaturus desertum #etiit- unde docuit 'uod cum .e.unamus et bona o#eramur" a laudibus *ominum nos abscondamus% Matt*% - cum .e.unatis" nolite /ieri sicut *7#ocritae tristes1 et #ost- ut non videaris *ominibus .e.unans% Tertium docuit in *oc 'uod 'uadra)inta diebus et noctibus .e.unavit% Au)ustinus- carnem vestram domate .e.uniis ab esca et #otu" 'uantum valetudo #ermittit% +uartum docuit in *oc 'uod &iabolo tentanti non credidit" ibi" non in solo #ane vivit *omo1 et ibi" vade Satana% 0ccli% 3- /ili" accedens ad servitutem &ei sta in .ustitia et timore" et #rae#ara animam tuam ad tentationem% Circa tertium sciendum" 'uod 'uatuor mala #roveniunt eis 'ui nolunt .e.unare cum debent% Primum est malum cul#ae% 0>ec*% 3 - *aec /uit ini'uitas sororis tuae Sodomae" saturitas #anis et abundantia et cetera% Secundum est malum damni- 'ui enim non vult .e.unare *ic" a /ructu aeternae vitae #er#etuo .e.unabit% Hoc si)ni/icatur in @en% (" ubi dicitur" 'uod Adam noluit abstinere a /ructu li)ni vetiti- unde di,it dominus- videte ne /orte sumat de li)no vitae et comedat" et vivat in aeternum- et emisit eum dominus de Paradiso volu#tatis et cetera% Tertium est malum #oenae #raesentis% 0ccli% 36- #ro#ter cra#ulam multi #erierunt et cetera% +uartum est #oena /amis et sitis in In/erno #er#etua- 'ui enim non vult modo .e.unare" /amem et sitim #er#etuo sustinebit% Isai% 55- ecce servi mei comedent et vos esurietis etc%- 'uod #atet in divite e#ulante" 'ui nolebat .e.unare" sed 'uotidie s#lendide comedebat- immo non #otuit *abere )uttam a'uae et cetera% :uc% $5% Circa 'uartum notandum" 'uod 'uadru#le, bonum #rovenit e, .e.unio% Primum est vitiorum morti/icatio1 secundum mentis in &eum elevatio1 tertium virtutum ac'uisitio1 'uartum aeternae beatitudinis #raemium% &e *is 'uatuor @re)orius- 'ui cor#orali .e.unio vitia

com#rimis" ecce #rimum1 mentem elevas" ecce secundum1 virtutem lar)iris" ecce tertium1 et #raemia" ecce 'uartum1 ad 'uod et cetera% [88555! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 50 Ro)amus vos" /ratres et obsecramus ut 'uemadmodum acce#istis a nobis 'uomodo o#orteat vos ambulare et #lacere &eo" sic et ambuletis" $ T*ess% 5% In ista e#istola *ortatur nos a#ostolus ad 'uin'ue% Primo ut secundum &eum ambulare studeamus" ibi" 'uemadmodum o#orteat vos ambulare1 secundo ut &eo #laceamus" ibi" et #lacere &eo1 tertio" ut sancti" idest mundi" e//iciamur" ibi% 0st enim voluntas &ei sancti/icatio vestra1 'uarto ut in.uriam #ro,imo non /aciamus" ibi" ne 'uis su#er)rediatur etc%1 'uinto ut a #eccato lu,uriae caveamus" ibi" ut abstineatis vos a /ornicatione% Circa #rimum sciendum" 'uod a#ostolus docuit duodecim modos ambulandi- *ic 'uaeras 'uin'ue" alios 'uaeras in se'uenti dominica% &ebemus enim #rimo ambulare in *umilitate" ne in/lati su#erbia #er arctam viam in)redi non valeamus% Secundo in #atientia" ut labores viae et adversa libenter sustineamus% Tertio in mansuetudine" ut comites in via *abeamus" et eos in itinere non turbemus% +uarto in caritate" ut verba bona sociis communicemus% +uinto in com#assione" ut sanctorum in/irma su##ortemus% &e *is 'uin'ue 0#*es% 5- ut di)ne ambuletis cum omni *umilitate" ecce #rimum1 et mansuetudine" ecce secundum1 cum #atientia" ecce tertium1 su##ortantes invicem" ecce 'uartum1 in caritate" ecce 'uintum% Circa secundum sciendum" 'uod 'uin'ue sunt nobis necessaria ut #laceamus &eo% Primum ut eum tam'uam omni#otentem et .ustum su#er omnia timeamus% Secundo ut in eum tam'uam in liberatorem su#er omnia s#eremus% &e *is duobus Psal% $58bene#lacitum est domino su#er timentes eum" ecce #rimum1 et in eis 'ui s#erant su#er misericordia e.us" ecce secundum% Tertio ut eum tam'uam summum bonum su#er omnia dili)amus% Prov% 8e)o dili)entes me dili)o% +uarto ut tribulationes #ro eo libenter sustineamus% In/ra 8- omnes 'ui domino #lacuerunt" #er multas tribulationes transierunt% +uinto ut carnis delectabilia #ro eo des#iciamus" et secundum s#iritum vivamus% Rom% 8- 'ui in carne sunt" &eo #lacere non #ossunt- vos autem in carne non estis" sed in s#iritu% Circa tertium sciendum" 'uod #ro#ter 'uin'ue ma,ime debemus studere ut sancti" idest mundi e//iciamur% Primo ut &eo

assimilemur% $ Petr% $- sancti estote" 'uoniam e)o sanctus sum% Secundo ne C*risto" 'ui multo labore et e,#ensis nos mundavit" in.uriam /aciamus% A#ocal% 3$- 'ui dile,it nos" et lavit nos a #eccatis nostris in san)uine suo% Tertio ne ab in)ressu caelestis civitatis #ro*ibeamur% A#ocal% 3$- non intrabit in eam ali'uid coin'uinatum% +uarto ut sa#ientiae susce#tibiles e//iciamur% Sa#% 6- in animam sanctam se trans/ert" et amicos &ei et #ro#*etas constituit% +uinto ut &eum videre mereamur% Matt*% 5- beati mundo corde" 'uoniam i#si &eum videbunt- 'uod nobis #raestet C*ristus et cetera% Abstineatis vos a /ornicatione% Multae causae sunt 'uare *omo debet abstinere a /ornicatione% [8855 ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 5$ ;ilia mea male a &aemonio ve,atur" Matt*% $5% Moraliter #er istam daemoniacam intelli)itur anima #eccatri,- et notantur *ic duo mala 'uae ac'uirit *omo #er #eccatum mortale% Primum est" 'uia #ossidetur a &aemonio1 secundum est" 'uia male ve,atur% Circa #rimum sciendum" 'uod anima #eccatri, #ossidetur a se#tem &aemonibus% Primum &aemonium est immoderata sciendi cu#iditas- *oc est &aemonium meridianum% Psal% 80- a &aemonio meridiano% Secundum est immoderata *abendi avaritia- *oc est &aemonium mutum% :uc% 3- erat 2esus e.iciens &aemonium" et illud erat mutum% Tertium est dominandi ambitio*oc est &aemonium Asmodeus nomine% Tob% (- &aemonium nomine Asmodeus inter/iciebat eos% Asmodeus inter#retatur .udicium /acturae1 et si)ni/icat ambitionem" 'uae a##etit *abere #otestatem .udicandi *omines" 'ui sunt /actura &ei% +uartum &aemonium carnalium volu#tatum delectatio- *oc est &aemonium caecum% Matt*% $3- tunc oblatus est ei *omo &aemonium *abens" caecus et mutus% Haec est carnalis concu#iscentia" 'uae e,caecat oculos mentis% Au)ustinusascendebant nebulae de limosa concu#iscentia carnis" et obnubilabant et o//uscabant cor meum" ut non discerneretur sinceritas dilectionis a cali)ine libidinis% +uintum &aemonium est nocendi crudelitas- *oc est &aemonium saevum% Matt*% 8- et occurrerunt ei duo *omines &aemonia *abentes" saevi nimis% Se,tum est detra*endi mali)nitas1 de *oc A#ocal% $ - vidi tres s#iritus immundos in modum ranarum e,iisse" 'ui sunt tres s#ecies &aemoniorum% In rana intelli)itur detra*endi lo'uacitas" 'uia tres sunt modi detra*endi% Primus est bona diminuere1

secundus est mala e,a))erare1 tertius /alsa crimina im#onere% Se#timum &aemonium est des#eratio" e, 'ua se'uitur omne malum% Istud &aemonium vocatur le)io" 'uia multi &aemones intrant in animam #ost des#erationem% Matt*% 5- 'uod tibi nomen est= Res#ondit" le)io% &e istis autem se#tem &aemoniis in :uc% 8Maria 'uae vocatur Ma)dalena" de 'ua e,ierunt se#tem &aemonia% Ab istis &aemoniis #ossidetur anima #eccatri,% Circa secundum sciendum" 'uod &aemonia ista *ominem 'uem #ossident" ve,ant se#tem modis% Primo" caecum /aciendo% Secundo lo'uelam au/erendo% &e *is duobus Matt*% $3- *abens &aemonium" caecus et mutus% Tertio a//li)unt" i)nem cu#iditatis accendendo% +uarto in a'ua lu,uriae submer)endo% +uinto" mutationes rerum mutabilium immutando% &e *is tribus Matt*% $6- domine" miserere /ilio meo" 'uia lunaticus est- nam sae#e cadit in i)nem" crebro in a'uam% Peccator dicitur lunaticus" 'uia ut luna cum tem#oralibus crescit et decrescit" et sae#e cadit in i)nem cu#iditatis" et a'uam lu,uriae% Se,to a//li)it )elu s#iritualium" indumenta virtutum au/erendo% :uc% 8- occurrit illi vir 'uidam 'ui &aemonium *abebat .am tem#oribus multis" et vestimento non induebatur et cetera% Se#timo ve,at" doloribus et an)ustiis" 'uas sae#e #atiuntur #eccatores" a//li)endo% Marc% 5occurrit ei de monumentis *omo in s#iritu immundo- et #ostconcidens se la#idibus% 2er% 3- vide 'uam malum et amarum est reli'uisse te dominum &eum tuum et cetera% 9alent autem ad liberationem *u.us daemoniacae 'uin'ue 'uae notantur circa mulierem C*ananaeam% Primo *umilitas" ibi" nam et catelli et cetera% Secundo #atientia" 'uae notatur in *oc 'uod tam #atienter #ortavit im#ro#erium sibi a domino illatum% Tertio oratio" ibi" miserere mei" /ili &avid et cetera% +uarto #erseverantia" 'uae notatur in *oc 'uod non cessavit" donec obtinuit 'uod volebat% +uinto /ides" ibi" o mulier" ma)na est /ides tua% Si ista 'uin'ue *abueris" ab omni &aemonio" idest #eccato" liberaberis- 'uod nobis #raestet C*ristus% Amen% 0)ressus 2esus de /inibus T7ri et Sidonis et cetera% [88556! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 53 Ut /ilii lucis ambulate etc%" 0#*es% 5% In istis verbis tria /acit a#ostolus% Primo ad ambulandum invitat" ibi" ambulate1 secundo modum ambulandi demonstrat" ibi" ut /ilii1 tertio causam assi)nat" ibi" lucis% ?am e, 'uo lu, est" ambulandum est% 2oan% $3-

ambulate dum lucem *abetis% Circa #rimum sciendum" 'uod 'uadru#le, est ambulatio *ominis% Prima naturae" secundum 'uod ambulat *omo ad mortem #ro#erando% 2ob $ - semitam #er 'uam non revertar" ambulo% Secunda cul#ae" secundum 'uam ambulat *omo de malo in malum transeundo% Psal% 3- in circuitu im#ii ambulant% Tertia )ratiae" secundum 'uam ambulat *omo de bono in melius #ro/iciendo% @en% $6- ambula coram me" et esto #er/ectus% +uarta )loriae" secundum 'uam ambulant sancti #ost C*ristum eundo% A#ocal% (- ambulabunt mecum in albis" 'uia di)ni sunt% Prima est sustinenda" secunda est /u)ienda" tertia est /acienda" 'uarta desideranda% Ad tertiam *ortatur *ic a#ostolus 0#*es% 5- obsecro vos ut ambuletis di)ne &eo% Circa modum ambulandi notandum" 'uod duodecim modos docet nos a#ostolus ambulandi in suis e#istolis% +uin'ue #ositi sunt in #raecedenti dominica" se#tem vero *ic% Sciendum est er)o" 'uod debemus ambulare in vitae bonitate% Primo" #eccati vetustatem ab.iciendo% Rom% - in novitate vitae ambulate% Secundo" carnem s#iritui sub.iciendo" et secundum s#iritum vivendo% @alat% 5- s#iritu ambulate" et desideria carnis non #er/icietis% Tertio in dilectione" &eum et #ro,imum dili)endo% 0#*es% 5- ambulate in dilectione" sicut et C*ristus dile,it vos et cetera% +uarto" *oneste et bene inter *omines conversando% $ Tim% 5- ut *oneste ambuletis ad eos 'ui /oris sunt% +uinto in sa#ientia" dulcibus sermonibus et utilibus alios aedi/icando% Col% 5- in sa#ientia ambulate ad eos 'ui /oris sunt% Se,to in C*risto" eum se'uendo et imitando% Col% 3- sicut acce#istis C*ristum" in i#so ambulate% Se#timo in luce debemus ambulare" ni*il re#re*ensibile /aciendo- de 'uo *ic1 ut /ilii lucis ambulate% 2oan% 3- 'ui ambulat in die" non o//endit% Istis se#tem modis ambulant boni1 mali autem ambulant se#tem aliis modis% Primo secundum carnem" carnis desideria #er/iciendo% 2udit* 3#ost carnem in concu#iscentiis ambulant% Secundo" ambulant secundum saeculum" saeculariter vivendo% Ad 0#*es% 3- in 'uibus ambulastis ali'uando secundum saeculum mundi *u.us% Tertio" ambulant in vanitate" 'uae vana sunt dili)endo% 0#*es% 5- sicut et )entes ambulant in vanitate sensus sui" tenebris *abentes obscuratum intellectum et cetera% +uarto" inordinate et in*oneste et dissolute vivendo% 3 T*ess% 5- ut subtra*atis vos ab omni /ratre ambulante inordinate" et non secundum traditionem 'uam acce#erunt a nobis% +uinto" ambulant in desideriis" /aciendo 'uodlibet% Se,to in lu,uriis" lu,uriose vivendo% Se#timo" ambulant

in )ulositate" comessationibus et ebrietatibus vacando% &e *is tribus $ Pet% 5- 'ui ambulaverunt in lu,uriis et desideriis" vinolentiis et comessationibus" #otationibus" ebrietatibus et illicitis idolorum cultibus% Istis modis non est ambulandum- 'uia 'ui sic ambulant" #eribunt% 2ob - ambulant in vacuum" et #eribunt% Sed 'ui #rimis modis ambulant" #ervenient ad )audia vitae aeternae- 'uae donet nobis C*ristus% Amen% [88558! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 5( 0rat 2esus e.iciens &aemonium" et illud erat mutum" :uc% 3% In istis verbis circa e.ectionem istius &aemonii" #er 'uam si)ni/icatur e.ectio &iaboli ab anima" notantur *ic tria% Primo e.iciendi /re'uentia" ibi" erat 2esus e.iciens &aemonium- ubi notatur 'uod /re'uenter e.iciebat% Secundo e.ecti ne'uitia" ibi" et illud erat mutum% Tertio e.ectionis utilitas" ibi" et cum e.ecisset &aemonium" locutus est mutus% Circa #rimum notandum" 'uod dominus e.ecit &aemonem /re'uenter% Primo" de caelo #ro.iciendo% 0>ec*% 8- e.eci te de monte sancto meo% A#oc% $3#ro.ectus est accusator /ratrum nostrorum% Secundo e.ecit eum de Paradiso" i#sum maledicendo% @en% (- 'uia *oc /ecisti" maledictus eris inter animantia et bestias terrae% Tertio e.ecit eum de monte" i#sum i)nominiose re#ellendo% Matt*% 5- vade retro Satana et cetera% +uarto e.ecit eum de animabus" eum ab i#sis re#ellendo% Act% $0- 'ui #ertransiit bene /aciendo" et liberando omnes o##ressos a &iabolo% +uinto e.ecit eum de cor#oribus obsessis ab eo liberando% :uc% 5- e,ibant autem &aemonia a multis et cetera% Se,to e.ecit eum de mundo" i#sum ab e.us #otestate eri#iendo% 2oan% $3- nunc #rince#s *u.us mundi e.icietur /oras% Se#timo de.iciet eum in In/ernum" aeternis incendiis de#utando% Isaiae $5verumtamen ad In/ernum detra*eris" ad #ro/undum laci et cetera% Circa secundum notandum" 'uod tri#le, malum intulit &aemonium isti obsesso- #er 'uod si)ni/icatur tri#le, malum 'uod #rovenit e, #eccato% Primum /uit 'uod i#sum #ossedit1 secundum 'uia i#sum e,caecavit1 tertium 'uia lo'uelam ei abstulit% Habuit enim *omo iste tria mala" 'uia et daemoniacus /uit" et caecus et mutus- et si)ni/icat tria mala 'uae incurrit *omo #er #eccatum% Primum est 'uia a &aemonio #ossidetur% $ Timot*% 3- ut resi#iscant a la'ueis &iaboli" a 'uo ca#tivi tenentur% Secundum est 'uia caecus e//icitur% So#*% 3- ambulabunt ut caeci" 'uia domino #eccaverunt% Tertium malum est 'uia mutus ad

laudandum &eum et con/itendum #eccata sua e//icitur% Isai% 5 universi canes muti" non valentes latrare% Circa tertium notandum" 'uod tres utilitates subsecutae sunt e, e.ectione istius &aemonis% Prima /uit i#sius ab #ossessione &aemonis liberatio1 secunda visus restitutio1 tertia lo'uelae reinte)ratio1 et si)ni/icant tria bona 'uae se'uuntur animam in .usti/icatione% Primum est 'uia a #otestate &iaboli eri#itur% Col% 3- 'ui nos eri#uit de #otestate tenebrarum% Secundum 'uia lumen )ratiae sibi restituitur% Psal% $55- dominus illuminat caecos% Tertium est 'uia lo'uela ad laudandum &eum et con/itendum #eccata sua ei redditur% Psal% 50- libera me de san)uinibus" idest #eccatis" et e,ultabit lin)ua mea .ustitiam tuam et cetera% [88558! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 55 Illa autem 'uae sursum est 2erusalem" libera est" @al% 5% In istis verbis commendatur civitas &ei" 'uae re)nat in caelis" in tribus% Primo" in situ ibi" 'uae sursum est1 secundo in nomine" ibi" 2erusalem1 tertio in libertate" ibi" libera est% Circa #rimum notandum" 'uod in *oc 'uod dicitur esse sursum" commendatur in 'uatuor% Primo a #uritate- immunditiae enim non sunt in alto sed tendunt ad valles1 *oc est in civitate caelesti" ubi ni*il est immundum% A#oc% 33- non intrabit in eam ali'uid coin'uinatum" /aciens abominationem% Secundo a sanitate- civitas enim in alto sita sana est1 *oc est in caelesti civitate" ubi nullus lan)uor est nec dolor et cetera% A#ocal% 3$- et mors ultra non erit" ne'ue clamor ne'ue dolor% Tertio a securitate- civitas enim in alto sita securior est% Psal% 56- miri/icavit dominus misericordiam suam in civitate munita% +uarto a s#atiositate- terra enim 'uae deorsum est" *abet se sicut #unctus in s#*aera1 caelum vero sicut circum/erentia% Au)ustinus- 'uid autem in an)ustiis miraris latitudinem caelorum se non coarctantium= Ab ultimis His#aniae /inibus us'ue ad nos #aucissimorum dierum s#atia .acent" si navem /erat ventus% At illa caelestis re)io #er tri)inta annos velocissimo sideri #raestat iter% Circa secundum notandum" 'uod in *oc 'uod dicitur" 2erusalem" commendatur a multis civitas caelestis- multa enim dicuntur de 2erusalem in Scri#tura" 'uae intelli)untur de 2erusalem caelesti1 et notantur *ic decem% Primum est admirabilis #ulc*ritudo et s#eciositas% Cant% 3#ulc*ra es amica mea" et suavis et decora" sicut 2erusalem et cetera% Secundum est ine//abilis amor et caritas% Isa% ($- di,it

dominus" cu.us i)nis est in Sion" et caminus in 2erusalem% Tertium est delectabilis s#lendoris claritas% Tob% $3- luce s#lendida /ul)ebit et omnes /ines adorabunt eam% +uartum est murorum et viarum et #ortarum s#eciositas% Tob% $(- et #ortae 2erusalem e, sa##*7ro et smara)do aedi/icabuntur et cetera% +uintum omnium rerum abundantia% Isai% ((- oculi tui videbunt 2erusalem *abitationem o#ulentam et cetera% Se,tum omnium deliciarum a//luentia% Isa% ult%- laetamini in 2erusalem" et e,ultate in ea omnes 'ui dili)itis eam- )audete in ea )audio universi 'ui lu)ebatis su#er eam" ut su)atis et re#leamini ab uberibus consolationis e.us" ut mul)eatis" et deliciis a//luatis ab omnimoda )loria e.us% Se#timum est #er#etua et continua laetitia% Octavum aeternus *onor et )loria% Isai% - su#er te" 2erusalem" orietur dominus" et )loria e.us in te videbitur% ?onum aeternae #acis /elicitas% Isa% ult%- ecce e)o declinabo su#er 2erusalem 'uasi /luvium #acis% &ecimum beatae lucis aeterna .ucunditas% Tob% $(- #er omnes #lateas 2erusalem allelu.a cantabitur% Isai% 5- ecce e)o do 2erusalem e,ultationem" et #o#ulo e.us )audium et cetera% Circa tertium notandum" 'uod erit ibi libertas a 'uin'ue% Primo" a &aemonum ve,atione% Isai% $5- et erit in die illa" cum re'uiem dederit dominus a labore tuo" et a concussione tua dura" 'ua ante servivisti et cetera% Secundo ab omni mali a//lictione% Tob% $(liberabis 2erusalem civitatem tuam sanctam a cunctis tribulationibus suis% Tertio" a creaturarum corru#tione% +uarto" a morte cor#oris% Rom% 8- 'uis me liberabit de cor#ore mortis *u.us= @ratia &ei et cetera% +uinto" erit ibi libertas a servitute #eccati% 2oan% 8- si /ilius vos liberaverit" vere liberi eritis% <eata est er)o illa civitas" ubi nullum est malum" et est ibi omne bonum- ad 'uod bonum et cetera% [88550! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 55 Abiit 2esus trans mare @alilaeae" 2oan% % Tria #rinci#aliter sunt 'uae /ecisse dicitur 2esus in *oc 0van)elio% Primum est 'uia mare transiit" ibi" abiit 2esus trans mare% Secundum est 'uia in montem ascendit" ibi" subiit er)o in montem% Tertium est 'uia turbas #avit" ibi" acce#it er)o 2esus #anes% Circa #rimum notandum" 'uod tria /ecit 2esus circa mare% Primo i#sum #lacavit1 secundo #er i#sum siccis #edibus ambulavit1 tertio i#sum transmeavit% Haec tria /ecit C*ristus in mundo% Psal% $0(- *oc mare ma)num et s#atiosum% Primo i#sum #lacavit" &eo #atri reconciliando1 secundo siccis

#edibus su#er i#sum ambulando" ni*il mundanum dili)endo1 tertio" transmeavit de mundo ad caelum ascendendo% &e #rimo 3 Corint*% 5- &eus erat in C*risto mundum reconcilians sibi et cetera% &e secundo" 2oan% $(- venit enim #rince#s mundi *u.us" et in me non *abet 'uic'uam% &e tertio" 2oan% $ - relin'uo mundum" et vado ad #atrem% Circa secundum notandum" 'uod se#tem /ecit C*ristus in monte" sicut le)itur in 0van)eliis% Primo" in monte &iabolum su#eravit1 secundo" in monte disci#ulis #raedicavit1 tertio" in monte se trans/i)uravit1 'uarto" in monte /re'uenter oravit1 'uinto" in monte disci#ulis a##aruit1 se,to" in monte turbas #avit1 se#timo" de monte caelos ascendit% &e #rimo" Matt*% 5assum#sit eum &iabolus in montem e,celsum valde" et ostendit ei omnia re)na mundi et cetera% &e secundo" ibidem 5- videns autem 2esus turbas" ascendit in montem1 et cum sedisset" accesserunt ad eum disci#uli e.us- et a#eriens os suum docebat eos et cetera% &e tertio" ibidem $ - assum#sit 2esus Petrum et 2acobum et 2oannem /ratrem e.us etc%- et subditur- et trans/i)uratus est ante eos% &e 'uarto" ibidem $8- de 'uinto" *ic% &e se,to" Matt*% ult%- ascendens in montem sedebat 2esus" et accesserunt ad eum turbae- et subditur- acci#iens 2esus se#tem #anes et #isces" et )ratias a)ens" /re)it" et dedit disci#ulis suis et cetera% &e se#timo" :uc% ult%edu,it autem eos /oras in <et*aniam" et elevatis manibus suis benedi,it eis" et recessit ab eis" et /erebatur in caelum% Circa tertium notandum" 'uod dominus in duabus vicibus #avit *omines duodecim #anibus- et si)nant duodecim" 'uibus i#sos #ascit 'ui se'uuntur i#sum in via ista% Primus #anis est caritas" secundus )audium" tertius #a," 'uartus #atientia" 'uintus lon)animitas" se,tus bonitas" se#timus beni)nitas" octavus mansuetudo" nonus /ides" decimus modestia" undecimus continentia" duodecimus castitas% Isti sunt duodecim #anes #ro#ositionis" de 'uibus dicitur in 0,od% 35- su#er mensam #anes #ro#ositionis erunt sem#er% &e *is omnibus @alat% 5- /ructus autem s#iritus sunt caritas et cetera% [8855$! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 5 <eatus venter 'ui te #ortavit etc%" :uc% 3% ?ota" 'uod venter beatae vir)inis dicitur beatus #ro#ter 'uin'ue% Primo" 'uia #ortavit eum 'ui in sei#so summe beatus est% $ Tim% - beatus et solus #otens" re, re)um% Secundo #ro#ter summam beatitudinem et Trinitatem 'uam *abuit- /uit enim s#onsa #atris" et mater /ilii"

et *abitaculum s#iritus sancti" .u,ta illud- salve mater #ietatis" et totius Trinitatis nobile triclinium% Tertio" 'uia conce#it sine corru#tione% +uarto" 'uia #ortavit eum sine labore% +uinto" 'uia #e#erit eum sine dolore% &e *is :uc% $- s#iritus sanctus su#erveniet in te1 et ideo conci#ies sine dolore et corru#tione- et virtus altissimi obumbrabit tibi1 et ideo #ortabis sine labore et corru#tione- ideo'ue 'uod nascetur e, te sanctum" vocabitur /ilius &ei1 et ideo #aries sine dolore% Se,to" 'uia #ortavit #retium redem#tionis% ?um% 30- domine" a#eri eis t*esaurum tuum" /ontem a'uae vivae" ut satiatis" cesset murmuratio eorum% 0t a##aruit )loria domini su#er eos% Se#timo" 'uia *abuit de omni statu- de statu vir)inum inte)ritatem" de statu con.u)atorum /ecunditatem" de statu continentium castitatem% Octavo" 'uia debet /re'uenter ab omnibus benedici" idest beata #raedicari% :uc% $- beatam me dicent omnes )enerationes% ?ota% Ubera beatae vir)inis dicuntur beata #ro#ter tria% Primo" 'uia lactabant eum 'ui est cibus et #otus An)elorum et sanctorum- unde illud- i#sum re)em An)elorum sola vir)o lactavit ubere de caelo #leno et cetera% [88553! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 56 Mortuo non #ro*ibeas )ratiam" 0ccl% 6% +uadru#licem )ratiam debemus mortuis% Primo cum debitis obse'uiis se#elire% 0ccl% (8/ili" in mortuum #roduc lacr7mas" et 'uasi dira #assus inci#e #lorare" et ne des#icias se#ulturam illius% Secundo #ro eis orare% Tertio #ro eis eleemos7nas /acere- 3 Mac*% $3- 2udas" collatione /acta" duodecim millia drac*mas ar)enti misit 2erosol7mam o//erri eas ibi #ro #eccatis mortuorum% +uarto #ro eis sacri/icium altaris o//erre% 0,em#lum @re)orii in /ine dialo)orum ante #enultimum ca#itulum :ib% (" 'ui #ro monac*o 'uodam /ecit dici tri)inta Missas" et statim /uit a #oenis liberatus% &e *is duobus Au)ustinus- ne'ue ne)amus animas de/unctorum #ietate suorum viventium relevari" cum #ro eis o//icium mediatoris o//ertur" vel 'uando #ro eis orationes /iunt in 0cclesia% Circa #rimum sciendum" 'uod debemus mortuos #ro#ter tria cum obse'uiis se#elire% Primo" ut nos morituros co)itemus% 0ccl% 6- melius est ire ad domum luctus 'uam convivii- ibi enim /inis cunctorum admonetur% Au)ustinus de civitate &ei- est cor#us *umanum #ro#ter /idem resurrectionis debito *onore se#eliendum1 tamen et si se#ultura careat" divina #rovidentia credendum est

suscitandum% Tertio ut meritum #ro eo" cum sit o#us misericordiae" reci#iamus% Tob% $5- 'uando orabas cum lacr7mis et se#eliebas mortuos" et derelin'uebas #randium tuum" et mortuos #er diem abscondebas in domo tua" et nocte se#eliebas" obtuli orationem tuam domino- et 'uia acce#tus eras &eo et cetera% Circa secundum sciendum" 'uod #ro#ter tria debemus orare #ro mortuis% Primo ut nostram caritatem eis demonstremus% 2ob $8- miseremini mei" miseremini mei saltem vos amici mei% Secundo ut #oenas eorum miti)emus% Tertio ut a #oenis eos liberemus% &e *is duobus Au)ustinus ad :aurentium- cum #ro de/unctis ba#ti>atis orationes /iunt" aut ad *oc valent ut /iat #lena remissio" aut ut tolerabilior /iat damnatio1 idest #oenae Pur)atorii% Circa tertium sciendum" 'uod tria debent nos movere ad /aciendas eleemos7nas #ro mortuis% Primo #oenarum 'uas #atiuntur" acerbitas- libenter enim /aciunt *omines eleemos7nas le#rosis" et *is 'ui #atiuntur ma)nas #oenas et in/irmitates- minor autem #oena Pur)atorii est ma.or omnibus #oenis #raesentis vitae" sicut dicit Au)ustinus% Secundo ma)na eorum necessitas% +uando enim vident *omines valde mendicos" libenter /aciunt eis eleemos7nas- illi autem 'ui sunt in Pur)atorio" sunt in ma,ima #au#ertate" 'uia ni*il #ossunt mereri" cum non sint in statu merendi% Tertio debet nos movere nostra utilitas% Cum enim oramus #ro illis 'ui sunt in Pur)atorio" et eleemos7nas /acimus1 'uando liberantur" et sunt in #atria" libenter orant #ro nobis% Circa 'uartum sciendum" 'uod tria debent nos movere ad celebrandum #ro mortuis% Primum est" 'uia dicit Au)ustinus 'uod #ro illis 'ui sunt in Pur)atorio" est #ro#itiatio% Secundo" 'uia #ro illis 'ui sunt in #atria" est )ratiarum actio% Tertio" 'uia illis 'ui #ere)rinantur in mundo" est consolatio% 0r)o virtutem *u.us sacramenti sentiunt 'ui sunt in Pur)atorio" 'ui sunt in caelo" 'ui sunt in terra" idest in mundo% &e *is tribus Au)ustinus- cum sacri/icia altaris #ro ba#ti>atis o//eruntur" #ro valde bonis )ratiarum actiones sunt1 #ro non valde bonis #ro#itiationes sunt1 #ro valde malis" et si nulla sunt ad.umenta mortuorum" tamen sunt vivorum consolationes% 0r)o non #ro*ibeas mortuo 'uadru#licem )ratiam% [8855(! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 58 ;actum est autem ut moreretur mendicus" et #ortaretur ab An)elis in sinum Abra*ae" :uc% $ % In verbis istis duo notantur% Primum est An)elorum beni)nitas" ibi" #ortaretur ab An)elis%

Ma)na enim beni)nitas est 'uod mendicos non dedi)nantur #ortare" cum sint #rinci#es caeli% Secundo #au#ertatis #retiositas" ibi" in sinum Abra*ae% Satis #atet 'uod #retiosa res est #au#ertas" cum #er eam ac'uiratur re)num caelorum" 'uod #er sinum Abra*ae si)ni/icatur% Au)ustinus- venale *abeo- et 'uid= Re)num caelorum% +uanti emitur= Pau#ertate re)num" luctu )audium" morte vita% Circa #rimum nota" 'uod tria bona /acit An)elorum beni)nitas *ominibus bonis morientibus% Primum" 'uia a &aemonibus" 'ui ibi adsunt" vel in aere obviant" liberant% Psal% ((immittet An)elus domini in circuitu timentium eum% Secundo solemnes e,e'uias celebrant eis% Au)ustinus- #raeclaras e,e'uias #ur#urato illi diviti turba e,*ibuit /amulorum1 sed multo clariores #au#eri ulceroso ministerium #raebuit An)elorum" 'ui eum e,tulerunt non in marmoreum tumulum" sed in Abra*ae )remium% Tertio inducunt eos in re)na caelestia" ut *ic" et #ortaretur ab An)elis in sinum Abra*ae% Circa secundum notandum" 'uod tria ma)na bona conse'uitur #au#er in morte% Primo ab ini'ua *ominum o##ressione liberatur% 2ob 5- #orro salvum /aciet e)enum a )ladio oris eorum" et de manu violenti #au#erem% Secundo re)num caelorum ei datur% Matt*% 5- beati #au#eres s#iritu" 'uoniam i#sorum est re)num caelorum% Tertio cum #rinci#ibus caelestis curiae collocatur% $ Re)% 3- suscitans de #ulvere e)enum" et de stercore eri)ens #au#erem" ut sedeat cum #rinci#ibus" et solum )loriae teneat- ad 'uam et cetera% [88555! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 58 &ies mei velociores cursore transeunt" 'uasi naves #oma #ortantes" 2ob $0% In istis verbis duo notantur% Primo vitae #raesentis velocitas" ibi" dies mei velociores1 secundo vitae sanctorum /ra)rantia" ibi" transierunt 'uasi naves et cetera% 3 Corint*% 3- C*risti bonus odor sumus% Circa #rimum notandum" 'uod e, tribus #otest considerari #raesentis vitae velocitas% Primo e, mensurantis tem#oris velocitate1 secundo e, dierum vitae *ominis brevitate1 tertio e, com#aratione tem#oris ad aeternitatem% Ista tria satis ostendunt 'uam velociter transit% Primo sicut velociter movet #rimum mobile 'uo mensuratur tem#us- tem#us enim est mensura motus #rimi mobilis% Sicut enim velociter circuit caelum ad occidentem" et sol ad occasum" sic velociter transit *omo ad mortem% Homo enim in #raesenti 'uasi viator et cursor" 'ui 'uotidie com#let cursus sui dietam"

'uia dies com#letur e, revolutione caeli et solis% Au)ustinus- 'uid est #raesens vita nisi cursus ad mortem= Secundo" consideratur e, tem#oris brevitate% 2ob $5- breves dies *ominis sunt% Tertio e, com#aratione i#sius ad aeternitatem% Si enim com#aratur tota #raesens vita aeternitati" non est nisi momentum" vel ni*il" Au)ustinus de civitate &ei- ni*il est diuturnum" in 'uo est ad e,tremum #ervenire1 et omnia sin)ulorum s#atia de/inita" si aeternitati interminabili com#arentur" non e,i)ua sunt" sed nulla% Circa secundum notandum" 'uod #oma 'uae sancti #ortant #er naves" si)ni/icant virtutes" et o#era virtutum% Cant% 6- omnia #oma nova et vetera servavi tibi% &icuntur autem #oma virtutes et bona o#era #ro#ter tria% Primo #ro#ter eorum decorem1 secundo #ro#ter odorem1 tertio #ro#ter re/ectionem% Haec tria enim sunt in #omis- 'uia et decora sunt visui" et odori/era ol/actui et re/ectiva )ustui% Sic sancti viri #ro#ter decorem virtutum sunt delectabiles ad videndum% Cant% $- ecce #ulc*er es dilecte mi% Secundo #ro#ter odorem bonae /amae alliciunt alios ad imitandum% Cant% 6mandra)orae dederunt odorem suum% Tertio virtutes i#sae animam mira delectatione re/iciunt% Cant% 3- /ructus e.us dulces )utturi meo% A#ocal% ult%- et li)num a//ert /ructus duodecim #er sin)ulos menses% 0t de re/ectione istorum #omorum transeunt sancti ad re/ectionem #omorum 'uae nascuntur in li)no vitae% A#ocal% 3- 'ui vicerit" dabo ei edere de li)no vitae" 'uod est in Paradiso &ei mei- ad 'uem et cetera% [88555! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 50 +ui manducat meam carnem et bibit meum san)uinem" *abet vitam aeternam" 2oan% % Satis ostendit *ic dominus" 'uod 'ui sumunt cor#us domini di)ne" cum moriuntur" non debemus contristari de morte eorum" sed #otius laetari" 'uia scimus eos *abere vitam aeternam" sicut *ic dicitur% Sciendum est autem" 'uod dominus voluit dare cor#us suum /idelibus suis ad manducandum #ro#ter tria% Primo #ro#ter ostendendam suam caritatem% Matt*% 3 - *oc /acite in meam commemorationem" idest ut recordemini meae caritatis" 'ua #ro vobis mori volui% Secundo #ro#ter /i)urandam cor#oris sui" idest 0cclesiae" unitatem% $ Cor% $0- #anis autem 'uem /ran)imus" nonne #artici#atio cor#oris C*risti est= +uoniam unus #anis et unum cor#us multi sumus" omnes 'ui de uno #ane et de uno calice #artici#amus% Tertio #ro#ter e//iciendam in uno'uo'ue /idelium

multi#licem utilitatem% ?otantur autem *ic se#tem utilitates" 'uas e//icit cor#us C*risti cum di)ne sumitur% Prima" #eccatorum remissio% Ambrosius- #aratus assiste" ut cor#us domini edas" in 'uo est remissio #eccatorum" et #ostulatio divinae reconciliationis% Secunda" a &aemonibus liberatio% Ambrosiussusci#e dominum 2esum tuae mentis *os#itio- et cum viderit &iabolus *os#itium tuum occu#atum" et caelesti /ul)ere #raesentia" intelli)et locum tentationi suae interclusum #er C*ristum- tertia" ine//abilis s#iritus delectatio% Sa#% $ - #anem de caelo #rae#aratum #raestitisti eis" omne delectamentum in se *abentem% +uarta" i#sius animae in sanctitate con/irmatio% Psal% $0(- #anis cor *ominis con/irmet% +uinta" ad moriendum et #raeliandum #ro amore &ei con/ortatio- 'uae animabus est valde necessaria ad desiderium mart7rii" cum ma)na mala sustinent% $ Mac*ab% - ostenderunt ele#*anti san)uinem uvae% Se,ta" aeternae animae vivi/icatio% 2oan% - si 'uis manducaverit e, *oc #ane" vivet in aeternum- et *oc est 'uod *ic dicitur- 'ui manducat meam carnem" et bibit meum san)uinem" *abet vitam aeternamad 'uam nos et cetera% [8855 ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 5$ 9enit *ora in 'ua omnes 'ui in monumentis sunt" audient vocem /ilii &ei" 2oan% % In istis verbis notatur #rimo resurrectionis velocitas" ibi% 9enit *ora- /iet enim in momento *orae% $ Cor% $ - in ictu oculi" in novissima tuba% Secundo vocis &ei #otentia" ibi" omnes 'ui in monumentis sunt" audient vocem /ilii &ei% Psal% 6dabit voci suae vocem virtutis% Tertio resurrectionis veritas" ibi" et vivent% 2ob $8- et in novissimo die de terra surrecturus sum% Isa% 3 - vivent inter/ecti tui" mortui'ue mei resur)ent% Circa #rimum notandum" 'uod tria /ient in *ora resurrectionis% Primo C*ristus de caelo descendet1 secundo mortui resur)ent1 tertio obviam C*risto occurrent% &e *is tribus $ T*ess% 5- i#se dominus in .ussu et in voce Arc*an)eli et in tuba &ei descendet de caelo" ecce #rimum1 et mortui 'ui in C*risto sunt" resur)ent #rimi" ecce secundum- deinde nos 'ui vivimus" simul ra#iemur cum illis in nubibus" ecce tertium% Circa secundum notandum" 'uod tria /aciet tunc virtuosa vo, C*risti% Primo mortuos suscitabit" ut *ic" omnes 'ui in monumentis sunt" audient vocem e.us% Secundo im#ios condemnabit% Matt*% 35- tunc dicet *is 'ui a sinistris e.us eruntdiscedite a me maledicti et cetera% Tertio sanctos )lori/icabit-

eodem loco- tunc dicet *is 'ui a de,tris erunt- venite benedicti et cetera% Circa tertium nota" 'uod tria ostendent resurrectionem esse veram% Primo" 'uia resur)ent illi 'ui vere mortui sunt- 'uod notatur *ic- 'ui in monumentis sunt" audient vocem e.us% Secundo" 'uia resur)ent in eadem carne" in 'ua bene" vel male vi,erunt% 2ob $8- in carne mea videbo &eum salvatorem meum% Tertio 'uia de cetero non morientur% $ Cor% $5- et mortui resur)ent incorru#ti% Cu.us beatae aeternitatis #artici#es nos /aciat C*ristus% [88556! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 53 0sto /idelis us'ue ad mortem1 et dabo tibi coronam vitae" A#ocal% 3% Satis ostenditur in verbis istis" 'uod 'uandocum'ue ali'uis bene moritur" non est dolendum" sed #otius )audendum" 'uia transit de miseria mortis ad coronam vitae% ;acit autem dominus duo in verbis istis% Primo #raeci#it 'uid /acere debeamus" ibi" esto /idelis us'ue ad mortem% Secundo #romittit #raemium 'uod a##etimus ibi" dabo tibi coronam vitae% Circa #rimum notandum" 'uod 'uatuor sunt 'uibus #romittitur corona trium#*alis% Primum est mentis et cor#oris castitas% Sa#% 5- o 'uam #ulc*ra est casta )eneratio cum claritate% 0t #ost- in #er#etuum coronata trium#*at% Secundum tentationum su//erentia% 2acob% $- beatus vir 'ui su//ert tentationem- 'uoniam cum #robatus /uerit" acci#iet coronam vitae% Tertium est .ustitia% 3 Tim% 5- de reli'uo re#osita est mi*i corona .ustitiae% +uartum est in /ide et .ustitia us'ue ad mortem #erseverare" ut *ic- esto /idelis us'ue ad mortem1 et dabo tibi coronam vitae% Circa secundum notandum" 'uod 'uadru#le, corona dabitur sanctis% Prima ar)entea" secunda aurea" tertia stellata" 'uarta )emmea% &e *is 'uatuor inveni in <iblia% Corona ar)entea" 'uia clarum est ar)entum" erit cor#oris claritas" 'uia cor#us mirabiliter decorabit% Isai% $- sicut s#onsum decoratum corona% 4ac*% - sume tibi ar)entum" et /acies tibi coronam% Stellea erit #er/ecta omnium scientia% A#oc% $3- et in ca#ite e.us corona stellarum duodecim% 0ccli% - coronam )ratulationis su##onent tibi% Au)ustinus- *abemus unum doctorem in caelis" 'uem semel vidisse" totum didicisse est% @emmea erit in omnibus istis aeternitas% Psal% 30- #osuisti in ca#ite e.us coronam de la#ide #retioso% Istis 'uatuor coronis coronabuntur boni% Mali autem coronabuntur 'uatuor aliis% Primo coronantur corona rosea" 'uae consistit in carnis volu#tatibus% Sa#% 3- coronemus nos rosis

ante'uam marcescant% Secundo corona /lorea" 'uae consistit in saeculi vanitatibus% 3 Mac*ab% - coronati *edera% Isa% (8- vae coronae su#erbiae et cetera% Tertio corona auric*alca" 'uae consistit in divitiis cor#oralibus% A#ocal% $- *abebant coronas similes auric*alco% +uarto corona s#inea" 'uae /abricatur de #oenis aeternalibus% Isai% (0- coronans coronabit te dominus- a 'ua liberet et cetera% [88558! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 5( 0t ille sin)ulis manus im#onens sanabat omnes" :uc% 5% ?otandum" 'uod duae sunt manus &ei 'uibus sanat omnesscilicet #otentia et misericordia% Psal% $- semel locutus est &eus" duo *aec audivi- 'uia #otestas &ei est" et tibi domine" misericordia% Prima manus &ei *abet 'uin'ue di)itos% Primo" 'uia e.us #otentiae nemo #otest resistere% 2ob 8- &eus" cu.us irae nemo resistere #otest% Idem- 'uis restitit ei" et #acem *abuit= Secundo" 'uia eam nullus #otest e//u)ere% 0>ec*% $6- et 'ui dissolvit #actum" num'uid e//u)iet= Au)ustinus- su#erius erit .ude, iratus" subtus *orrendum c*aos In/erni" a de,tris #eccata accusantia" a sinistris in/inita &aemonia ad su##licium tra*entia1 intus conscientia urens" e,tra mundus ardens% O miser #eccator sic de#re*ensus 'uo /u)ies= :atere im#ossibile" a##arere intolerabile est% Unde Psal% 5 - ne'ue ab oriente ne'ue ab occidente ne'ue a desertis montibus" 'uoniam &eus .ude, est% Tertio" 'uia nullus #oterit sustinere% Isa% (0- ecce nomen domini venit de lon)in'uoardens /uror e.us" et )ravis ad #ortandum% Psal% $38- si ini'uitates observaveris domine" domine" 'uis sustinebit= &e *is tribus" Isa% 36- visitabit dominus in )ladio suo duro" et ob *oc intolerabili1 /orti" et ob *oc invisibili1 )randi" et ob *oc incurabili% +uarto" 'uia #otentia .udicis non #oterit corrum#i ne'ue muneribus- 'uia dicit Psal% 6- &eus .ude, .ustus% Prov% (- >elus et /uror viri non #arcet in die vindictae% +uinto" nec /alsis alle)ationibus- 'uia /ortis est et #atiens" ideo sa#iens% Secunda manus est misericordia" 'uae *abet 'uin'ue di)itos% Primus di)itus est considerare" 'uia nobis dedit /ilium suum uni)enitum% $ 2oan% 5- in *oc a##aruit caritas &ei in nobis" 'uoniam uni)enitum /ilium suum misit &eus in mundum" ut vivamus #er eum% In *oc est caritas- non 'uasi dile,erimus &eum" sed 'uoniam i#se #rior dile,it nos" et misit /ilium suum #ro#itiatorem #ro #eccatis nostris- nam omnes mortui eramus- ideo dicitur 0ccl% (- eleemos7na #atris non erit in

oblivione% 0,em#lum 0lisei" 'uomodo vivi/icavit /ilium Sunamitis% &ic *istoriam% 0liseus C*ristus" @ie>i Mo7ses" baculus le,% ?ec Mo7ses nec le, #otuerunt vivi/icare )enus *umanum" donec i#se 0liseus" idest C*ristus" acce#it /ormam nostram" 'uia incurvavit se in utero vir)inis% Secundus" 'uia omnia nobis bona communicat% Matt*% 5- solem suum oriri /acit su#er bonos et malos% Psal% $(5% +ui dat escam omni carni% Tertius est" 'uia non statim #unit" sed lon)animiter e,#ectat ad #oenitentiam% Sa#% 3dissimulans #eccata *ominum #ro#ter #oenitentiam% Isa% 5 us'ue ad senectutem e)o #ortabo% +uartus in reci#iendo% 0,em#lum de /ilio #rodi)o" 'uomodo rece#it illum #ater- :uc% $5% +uintus" 'uia sem#er in omni *ora reci#it" 'uia #ost'uam rece#it nun'uam #eccatorum recordatur% 0>ec*% $8- 'uacum'ue *ora #eccator reversus /uerit et in)emuerit" omnium ini'uitatum e.us non recordabor% Hinc 'uilibet esse debet misericors" ut sei#sum det &eo" et de bonis suis #au#eribus" et 'uod non statim #uniat" et omnes in.urias dimittat et cetera% [88558! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 55 +uanto ma)is san)uis C*risti etc%" Hebr% 8% In ista e#istola 'uatuor #rinci#aliter /acit% Primo ostendit C*ristum #onti/icem /uisse" ibi" C*ristus assistens #onti/e,% Secundo commendat #onti/icatum e.us" ibi" /uturorum bonorum% Tertio ostendit 'uod obtulit ibi" 'ui semel sei#sum obtulit% +uarto monstrat utilitatem" sive e//ectum oblationis e.us" ibi" emundabit conscientiam nostram% Circa istud ultimum nota" 'uod se#tem utilitates /ecit nobis san)uis C*risti% Prima /uit #eccatorum nostrorum ac sordium emundatio% A#ocal% $- 'ui dile,it nos" et lavit nos a #eccatis nostris in san)uine suo% Hebr% $(- ut sancti/icaret #er suum san)uinem #o#ulum% Secunda" nostra redem#tio% A#ocal% 5redemisti nos" domine" in san)uine tuo% $ Pet% $- redem#ti estis et cetera% Tertia" nostra cum &eo et An)elis #aci/icatio% Col% $#aci/icans omnia #er san)uinem suum sive 'uae in terris sive 'uae in caelis sunt% +uarta" testamenti de *ereditate aeterna con/irmatio- $ Corint*% 3- *ic cali, novi testamenti- et testamentum in morte con/irmavit% +uinta" sumentium #otatio et inebriatio% Matt*% 3 - bibite e, *oc omnes- *ic cali, et cetera% &eut% (3- ut san)uinem uvae biberent meracissimum% Se,ta" .anuae caelestis a#ertio% Heb% $0- *abentes ita'ue" /ratres" /iduciam in introitu sanctorum in san)uine C*risti1 idest" continua

#ro nobis ad &eum oratio- clamat enim 'uotidie #ro nobis san)uis ad #atrem% Hebr% $3- sed accessistis ad san)uinis as#ersionem melius lo'uentem 'uam Abel% San)uis Abel clamavit vindictam" san)uis C*risti clamat indul)entiam% Se#tima" de In/erno sanctorum eductio% 4ac*% 8- tu autem in san)uine tuo edu,isti vinctos de lacu" in 'uo non erat a'ua% [885 0! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 55 +ui est e, &eo" verba &ei audit etc%" 2oan% 8% In verbis istis 'uatuor notantur% Primo sanctorum ma)na )loria" ibi" 'ui est e, &eo% +uid enim )loriosius #otest esse 'uam e, &eo esse= 2oan% $dedit eis #otestatem /ilios &ei /ieri% Secundo ma)na i#sorum sa#ientia" ibi" verba &ei audit% Psal% $8- testimonium domini /idele" sa#ientiam #raestans #arvulis% Tertio re#roborum stultitia" ibi" #ro#terea vos non auditis% Sa#ientiam recti do)matis at'ue doctrinam #urae conversationis stulti" ut P*arisaei dicta et /acta C*risti" des#iciunt% +uarto ma)na i#sorum miseria" ibi" 'uia e, &eo non estis% +uid in/elicius esse #otest 'uam e, &eo non esse= Oseae 6- vae eis 'ui recesserunt a me% Circa #rimum notandum" 'uia sancti tribus modis dicuntur esse e, &eo% Primo #er creationem" sicut e//ectus e, causa% Rom% $$- e, i#so et #er i#sum et in i#so sunt omnia% Secundo #er .usti/icationem" sicut s#lendor e, luce% 0#*es% 5- /uistis ali'uando tenebrae" nunc autem lu, in domino% $ 2oan% (- 'ui natus est e, &eo" non #eccat% Tertio #er imitationem sive assimilationem" sicut e,em#lum e, e,em#lari% $ 2oan% $- in *oc scimus 'uoniam in &eo sumus" si in i#so #er/ecti erimus% Ibidem- 'ui dicit se in C*risto manere" debet ambulare sicut et i#se ambulavit% Circa secundum notandum" 'uod tri#le, est verbum &ei" 'uod libenter audiunt sancti% Primum est aeternale% 2oan% $- in #rinci#io erat verbum% Secundum est mentale% 2ob 5- #orro ad me dictum est absconditum verbum% Tertium vocale% Matt*% 5- non in solo #ane vivit *omo" sed in omni verbo 'uod #rocedit de ore &ei% Primum audiunt #er /idem% 2oan% $$- 'ui credit in me" etiam si mortuus /uerit" vivet% Secundum #er ins#irationem% Psal% 85- audiam 'uid lo'uatur in me dominus &eus% Tertium #er #raedicationem% :uc% 8- 'ui *abet aures audiendi" audiat% Circa tertium notandum" 'uod stulti sunt 'ui non audiunt verbum &ei" ma,ime #ro#ter duo- #rimo" 'uia e, auditu verbi &ei vitatur omne malum- secundo" ac'uiritur omne bonum% &e *is duobus Prov% $- 'ui me audierit" abs'ue terrore

'uiescet- scilicet 'uia in *ac vita nullis terretur adversis" et in morte de in)ressu vitae aeternae laetatur- et abundantia #er/ruetur" malorum timore sublato1 scilicet in #raesenti abundantia bonorum o#erum" ablato timore eorum 'ui cor#us occidunt1 in /uturo abundantia )audiorum" ablato timore alicu.us de/ectus vel adversitatis% Circa 'uartum notandum" 'uod non esse e, &eo ma)na miseria est #ro#ter duo% Primo" 'uia 'ui sunt e,tra &eum" *abent omnia mala% Au)ustinus- unde scio 'uia male est mi*i #raeter te" non solum e,tra me" sed etiam in mei#so1 et omnis co#ia 'uae &eus non est" e)estas est% Secundo" 'uia 'ui est e, &eo" *abet omnia o#tima% Au)ustinus- 'ui intrat in )audium domini sui" et securus est" et *abebit se o#time in o#timo et cetera% [885 $! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 5 Si 'uis sermonem meum servaverit" mortem non )ustabit in aeternum% 2oan% 8% &uo /acit dominus in verbis istis% Primo monet ad observationem sui sermonis" ibi" si 'uis sermonem meum servaverit1 secundo #onit utilitatem observationis" ibi" mortem non )ustabit in aeternum% Circa #rimum notandum" 'uod sermo domini servandus est se, modis% Primo" in intellectu #er co)nitionem% Psal% ( - le, &ei e.us in corde i#sius% Secundo" in a//ectu #er dilectionem% Psal% $$8- i)nitum elo'uium tuum ve*ementer et cetera% Tertio" in memoria #er .u)em meditationem% Psal% $$8- in corde meo abscondi elo'uia tua" ut non #eccem tibi% &eut% audi Israel mandata vitae" et ea in corde tuo 'uasi in libro scribe% Psal% $$8- meditabor in .usti/icationibus tuis sem#er% +uarto in aure #ro#ter /re'uentem i#sius auditionem% Isa% 55- inclinate aurem vestram" et venite ad meaudite et cetera% Matt*% $(- 'ui *abet aures audiendi" audiat% +uinto in ore #er .u)em de &eo locutionem% Psal% $$8- in labiis meis #ronuntiavi omnia .udicia oris tui% 0,od% $(- le, &ei sem#er sit in ore vestro% Se,to in manu #er o#erationem% Psal% $$8- levavi manus meas ad mandata tua 'uae dile,i% Circa secundum notantur octo utilitates e, observatione verbi &ei% Prima est" 'uia ab omni morbo sanat% Sa#% $ - non *erba ne'ue mala)ma" sed sermo tuus" domine" 'ui sanat omnia% Psal% $0 - misit verbum suum" et sanavit eos% Secunda" 'uia animam mundi/icat% 2oan% 3.am vos mundi estis #ro#ter sermonem 'uem locutus sum vobis% Tertia" 'uia mentem laeti/icat% 2er% $5- /actum est verbum domini

in )audium et .ustitiam cordis mei% +uarta est" 'uia &eus Trinitas in corde i#sius in*abitat% 2oan% $5- si 'uis dili)it me" sermonem meum servabit" et #ater meus dili)et eum% +uinto" illuminat% Psal% $$8- declaratio sermonum tuorum illuminat% Se,to" in bono conservat% Sa#% - sermo tuus" domine" eos 'ui in te con/idunt" conservat% Se#timo" liberat a morte aeterna" ut *ic- si 'uis sermonem meum servabit" mortem non videbit in aeternum% Octavo #erducit ad aeternam vitam et )loriam% 2oan% - res#ondit ei Simon Petrus- domine" ad 'uem ibimus= 9erba vitae aeternae *abes1 et nos credimus" et co)novimus 'uia tu es C*ristus /ilius &ei vivi% 9erba vitae aeternae *abes- ad 'uam #erducat nos et cetera% [885 3! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 56 +ui cum in /orma &ei esset" non ra#inam arbitratus est esse se ae'ualem &eo1 sed semeti#sum e,inanivit et cetera% P*il% 3% Tria /acit a#ostolus in e#istola ista% Primo" a)it de C*risti ma.estate" ibi" 'ui cum in /orma &ei esset1 secundo de i#sius *umilitate1 ibi" semeti#sum e,inanivit1 tertio" de *umilitatis utilitate" ibi" #ro#ter 'uod et &eus e,altavit illum et cetera% Circa #rimum tria /acit% Primo" ostendit i#sius divinitatem" ibi" 'ui cum in /orma &ei esset% &eitas si erat in /orma &ei" er)o &eus erat% Act% 8- verbum misit &eus /iliis Israel" annuntians #acem #er 2esum C*ristum- *ic est omnium &eus% Secundo ostendit divinitatis e.us virtutem" ibi" non ra#inam1 idest" in veritate /uit &eus" non #er ra#inam" sicut esse voluit &iabolus% Rom% 8- 'uorum #atres" e, 'uibus est C*ristus secundum carnem" 'ui est su#er omnia &eus benedictus in saecula" amen" idest vere% Tertio #onit i#sius aeternitatem" ibi" se esse ae'ualem &eo% 2oan% $- in #rinci#io erat verbum et cetera% Circa secundum similiter ostendit 'uod in tribus a##aruit e.us *umilitas% Primo in servilis /ormae susce#tione" ibi" e,inanivit semeti#sum" /ormam servi acci#iens et cetera% Secundo in #er/ecta obedientiae e,*ibitione" ibi" /actus obediens et cetera% 2oan% - non veni /acere voluntatem meam et cetera% Tertio" in tur#issimae mortis tolerantia" ibi" mortem autem crucis% Sa#% 3morte tur#issima condemnemus eum% Circa tertium notandum" 'uod utilitas *umilitatis e.us /uit e,altatio e.us- #ost mortem enim a##aruit e,altatus su#er omnes creaturas% Ponit autem e,altationem e.us tri#liciter% Primo in com#aratione ad An)elos" ibi" ut in nomine 2esu omne )enu /lectatur" caelestium"

terrestrium et In/ernorum% Hebr% $- et adorent eum omnes An)eli% Secundo in com#aratione" vel in o#eratione ad *omines" ibi1 terrestrium% Col% $- ut sit i#se #rimo)enitus in multis /ratribus% Tertio in com#aratione ad &aemones% Heb% 3- #er mortem destrueret eum 'ui *abebat mortis im#erium" idest &iabolum% Au)ustinus- manus inermis- et a//i,a cruci debellavit aereas #otestates% C*ristus enim #er mortem suam sub.ecit sibi &aemones" *omines et An)elos et cetera% Heb% 3- omnia sub.ecisti sub #edibus e.us- ni*il dimisit non sub.ectum ei% +ui er)o voluerit salvari" discat #rimo *umiliari% :uc% $5- 'ui se *umiliat" e,altabitur% 2ob 3- 'ui *umiliatus /uerit erit in )loria- ad 'uam nos conducat et cetera% [885 (! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 58 ;ilius *ominis tradetur ut cruci/i)atur" Matt*% 3 % Circa #assionem domini duo debemus considerare% Primo" #assionis 'ualitatem1 secundo" #assionis virtutem1 tertio" #assionis utilitatem% Circa #rimum notandum" 'uod #assio C*risti /uit valde amara" #ro#ter tria% Primo #ro#ter #atientis bonitatem1 secundo" #ro#ter #assionis utilitatem1 tertio" #ro#ter in/erentium crudelitatem% Patientis bonitas #atet e, tribus% Primo" 'uia nulli nocebat" $ Pet% 3- 'ui #eccatum non /ecit et cetera% Secundo" 'uia illatas in.urias #atientissime sustinebat% $ Pet% 3- 'ui cum malediceretur" non maledicebat et cetera% 2erem% 3- e)o 'uasi a)nus mansuetus 'ui #ortatur ad victimam% Tertio" 'uia omnibus bene /aciebat% Act% $0'ui #ertransiit bene /aciendo et cetera% 2oan% $0- bona o#era ostendi vobis- #ro#ter 'uod *orum me vultis occidere= 9ilitas mortis #atet e, tribus% Primo" 'uia /uit voce omnium tam'uam sceleratissimus .udicatus% :uc% 3(- at illi clamabant- cruci/i)e" cruci/i)e eum% Secundo" 'uia multi#liciter o##robriatus est% Matt*% 36- tunc milites #raesidis susci#ientes 2esum in #raetorio con)re)averunt ad eum universam co*ortem" et e,uentes eum" c*lam7dem coccineam circumdederunt ei" et #lectentes coronam de s#inis #osuerunt su#er ca#ut e.us" et arundinem in de,tera e.us1 et )enu /le,o ante eum" illudebant ei dicentes- ave re, 2udaeorum- et e,#uentes in eum acce#erunt arundinem" et #ercutiebant ca#ut e.us et cetera% Tertio" 'uia morte tur#issima condemnatus est% Sa#% 3- morte tur#issima condemnemus eum% Marc% $5- et cum ini'uis de#utatus est% Circa tertium notandum" 'uod cruci/i)entes /uerunt valde crudeles tri#liciter% Primo ante

mortem eum crudeliter /la)ellando% Matt*% 36- 2esum vero /la)ellatum tradidit eis et cetera% Secundo" eum in morte cum aceto et /elle #otando% 2oan% $8- vas er)o #ositum erat aceto #lenum% Psal% 8- et in siti mea #otaverunt me aceto% Tertio #ost mortem" .am mortuum vulnerando% 2oan% 3- unus er)o militum lancea latus e.us a#eruit% Circa virtutem #assionis notandum" 'uod virtus #assionis e.us a##aruit in tribus% Primo in caelo" 'uod terrae lumen abstulit% :uc% 3(- et tenebrae /actae sunt su#er universam terram us'ue ad *oram nonam" et sol obscuratus est et cetera% Secundo in terra 'uae tremuit% Matt*% 36- terra mota est% Tertio" in In/erno" 'ui mortuos reddidit% Matt*% 36- multa cor#ora sanctorum" 'ui dormierant" surre,erunt% 9irtutem er)o #assionis C*risti caelum clamat" terra #raedicat" In/ernus nuntiat% P*ili##% 3- C*ristus /actus est obediens us'ue ad mortem etc%1 et #ost- ut in nomine 2esu omne )enu /lectatur caelestium terrestrium et In/ernorum% Circa utilitatem #assionis" consecuti sunt utilitatem de #assione C*risti" caelestes terrestres et in/ernales% Per #assionem er)o C*risti caelestes re#arati sunt" *omines terrestres de manu &iaboli liberati" et sancti #atres 'ui erant in In/erno" inde e,tracti% &e #rimo" Col% $- #aci/icans #er san)uinem crucis e.us sive 'uae in caelo sunt" sive 'uae in terra et cetera% &e secundo" 2oan% 3- nunc .udicium est mundi" nunc #rince#s mundi *u.us e.icietur /oras% Col% $- e,#olians #rinci#atus et #otestates% &e tertio" 4ac*% 8- tu 'uo'ue in san)uine testamenti edu,isti vinctos tuos de lacu% Item nota se#tem virtutes in morte C*risti% [885 5! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 58 Pasc*a nostrum immolatus est C*ristus etc%" $ Cor% 5% &ominus noster 2esus C*ristus tri#liciter e,*ibuit se nobis in esum% Primo" sacramentaliter% Matt*% 3 - acci#ite et manducate e, *oc omnes% Hoc est enim cor#us meum% Secundo" s#iritualiter% Au)ustinus- ut 'uid #aras dentem et ventrem= Crede et manducasti% Tertio" aeternaliter% Au)ustinus- ibi de te me satiabis satietate miri/ica% Secundum *oc tri#le, Pasc*a /ecit nobis% Primum cor#orale" secundum s#irituale" tertium aeternale% Haec sunt tria Pasc*ata m7stica 'uae celebraverunt /ilii Israel% Primum" in e,itu de Ae)7#to" 0,od% $3% Secundum" in deserto" ?um% 8% Tertium" in terra #romissionis" 2osue 5% Ad celebrandum #rimum Pasc*a" in 'uo comedimus a)num immaculatum #ro omnibus immolatum" ostendit a#ostolus in ista e#istola" 'uin'ue esse necessaria%

Primo ut e,#ur)emur a carnali concu#iscentia" ibi" e,#ur)ate vetus /ermentum% 9etus /ermentum est carnalis concu#iscentia" 'uae a #rimo #arente ince#it corrum#ere massam naturae *umanae% $ Cor% 5- modicum /ermentum totam massam corrum#it% Secundo ut e,#ur)emur a su#erbia" ibi" non in /ermento malitiae% Malitia dicitur su#erbia antonomastice" 'uia est initium omnis malitiae% 0ccli% $0- initium omnis #eccati su#erbia% Tertio monet e,#ur)ari a malo avaritiae" ibi" et ne'uitiae% Avaritia dicitur ne'uitia" 'uia vult 'uod ne'uit- vult enim omnes divitias mundi" 'uod nun'uam erit% 0ccli% $0- nil ne'uius 'uam amare #ecuniam% +uarto necessaria est mentis munditia" ibi" sed in a>7mis sinceritatis% +ui enim vult celebrare istud solemne Pasc*a" o#ortet eum esse mundissimum% ?um% $8'ui mundus est in domo tua" vescetur eis% +uinto necessaria est vitae veritas" ibi" et veritatis% 0#*% 5- veritatem autem /acientes in caritate et cetera% +ui er)o vult celebrare istud ine//abile Pasc*a" e,#ur)etur a malo carnalis concu#iscentiae" a malo avaritiae" a malo su#erbiae1 et delectetur in mentis #uritate in veritate vitaeet veniet ad Pasc*a" 'uod non se'uitur +uadra)esima1 sed erit ibi .u)is et aeterna solemnitas- ad 'uam #erducat nos &eus 2esus% Amen% [885 5! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 0 2esum 'uaeritis ?a>arenum cruci/i,um= Surre,it" Matt*% 35% In *is verbis 'uin'ue notantur% Primo in/inita domini nostri 2esu C*risti bonitas1 secundo delectabilis i#sius s#eciositas1 tertio admirabilis i#sius caritas1 'uarto .ucunda &ei solemnitas1 'uinto /ervens mulierum caritas% Primum ibi" 2esum% 2esus enim inter#retatur salvator- 'uod enim mori voluit ut sua morte nos salvaret" in/initae /uit uti'ue bonitatis% 9ere *odie a##aruit salvator #ro#ter tria% Primo" 'uia *odie nos salvavit a &aemonibus" 'uos *odie e,#oliavit% Col% 3- e,#olians #rinci#atus et #otestates et cetera% Secundo" 'uia *odie nos salvavit a morte" 'uam *odie debellavit% @re)orius- &eus 'ui *odierna die etc% $ Cor% $3- absor#ta est mors in victoria% Hodie enim victoriosus C*ristus victa morte resurre,it% Tertio" 'uia salvavit nos de In/erno" 'uem *odie catenavit% Psal% $0 - contrivit #ortas aereas" et vectes /erreos con/re)it et cetera% S#eciositas resur)entis notatur ibi" ?a>arenus% ?a>arenus inter#retatur /loridus- in /loribus autem #ulc*ritudo consistit% Cant% 3- e)o /los cam#i" et

lilium convallium% ;uerunt autem in C*risto tria )enera /lorum#rimo /lores rubei" secundo ni)ri" tertio candidi% ;lores rubei sunt )uttae san)uinis1 ni)ri" livores vulnerum1 candidi" s#lendores )lori/icati cor#oris% &e #rimo et tertio" Cant% 5- dilectus meus candidus et rubicundus% &e secundo" $ Pet% 3- cu.us livore sanati sumus% ;uit er)o 2esus totus /loridus- 'uia circumdatus rosis" idest )uttis san)uinis1 ornatus violis" idest livoribus vulneris1 vallatus liliis" idest s#lendoribus )lori/icati cor#oris% Cant% 3/lores a##aruerunt in terra nostra% Caritas resur)entis" ibi" cruci/i,um% Haec enim vere /uit inaestimabilis dilectio caritatis" 'uam nullus *ominum ca#ere #otuit% 0#*es% (- scire etiam su#ereminentem scientiae caritatem C*risti et cetera% 2oan% $5ma.orem *ac dilectionem nemo *abet ut animam suam #onat 'uis #ro amicis suis% 9oluit autem mori morte crucis" ma,ime #ro#ter tria% Primo ut se mortuum vere /uisse" et #er *oc vere resurre,isse" mani/este omnibus demonstraret% Omnibus enim #atuit 'uod /uit vere mortuus" cum cru, in alto #osita eum mortuum demonstraret% Secundo ut sicut arbor mortis /ructum #rodu,erat" sic arbor /ructus vitae suae omnes vivi/icaret" @re)orius- 'ui salutem *umani )eneris in li)no crucis constituisti" ut unde mors oriebatur" inde vita resur)eret% Tertio ut de &iabolo" 'ui *ominem #er li)num vicerat" #er li)num similiter trium#*aret% @re)orius- et 'ui in li)no vincebat" #er li)num 'uo'ue vinceretur" et cetera% +uartum" scilicet #raesentis diei /estivitas" notatur ibi" resurre,it% Resurrectio enim dominica /ecit nobis *unc diem solemnitatis et laetitiae% Psal% $$ - *aec dies 'uam /ecit dominus% ;ecerunt istum diem solemnem tria% Primo caelum" An)elum transmittendo% Matt*% 38- An)elus domini descendit de caelo et cetera% Secundo terra" #rae )audio e,ultando% Matt*% 38- et ecce terraemotus /actus est ma)nus% Tertio In/ernus" sanctos restituendo% Matt*% 36- multa cor#ora sanctorum" 'ui dormierant" surre,erunt% 0r)o caelum" terra" In/ernus testimonium reddiderunt resurrectionis 2esu C*risti% +uintum" scilicet mulierum caritas" notatur ibi" 'uaeritis% &ocent autem nos istae sanctae mulieres 'uaerere 2esum e,em#lo suo" si volumus eum invenire% +uaeritur 2esus tri#liciter% Primo /ide" secundo s#e" tertio caritate% @lossa su#er illud Matt*% - #rimum 'uaerite re)num &ei" dicit" 'uod scilicet C*ristus est 'uaerendus /ide" s#e" et caritate% ;ide 'uaerit cum rationalis" 'uae 'uaerit lucem suae veritatis1 s#e 'uaerit eum irascibilis" 'uae 'uaerit )loriam suae

ma.estatis1 caritate 'uaerit eum concu#iscibilis" 'uae 'uaerit dulcedinem suae bonitatis% Istae sunt tres Mariae" de 'uibus dicitur in 0van)elio *odierno% &ominus 2esus /aciat nos 'uaerere et invenire% Amen% Haec dies 'uam /ecit dominus% [885 ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $ &e 2esu ?a>areno" 'ui /uit vir #ro#*eta" #otens in o#ere et sermone etc%" :uc% ult% In istis verbis tria dicuntur de domino 2esu C*risto% Primo beni)na i#sius bonitas" ibi" de 2esu ?a>areno1 secundo i#sius #otentia" ibi- 'ui /uit #otens in o#ere1 tertio i#sius sa#ientia" ibi- sermone% Secundum membrum #rose'ueris% Circa 'uod notandum" 'uod 'uatuor sunt o#era C*risti" in 'uibus a##aruit #otentia e.us% Primum o#us e.us est o#us creationis% Psal% $0(- omnia in sa#ientia /ecisti" idest in /ilio% In isto o#ere a##aruit #otens tri#liciter% Primo secundum materiam" 'uia de ni*ilo /ecit omnia% @en% $- in #rinci#io creavit &eus caelum et terram% Creare est de ni*ilo ali'uid /acere% Secundo secundum modum" 'uia verbo /ecit omnia% Psal% $58- di,it et /acta sunt% Tertio secundum causam" 'uia ma)na /ecit% Psal% $$$- ma)na o#era &ei% Sa#ient% 8- a ma)nitudine s#eciei et creaturae co)noscibiliter #oterit creator *orum videri% Secundum o#us e.us /uit o#us recreationis" in 'uo a##aruit #otens tri#liciter% Primo in #assione1 secundo in resurrectione1 tertio in ascensione% In #assione a##aruit #otens" 'uia #otestates aereas debellavit% Coloss% $- e,#olians #rinci#atus et #otestates" tradu,it con/itenter #alam trium#*ans illos in semeti#so% In resurrectione a##aruit #otens" 'uia #ro#ria virtute de morte trium#*avit% $ Corint*% (absor#ta est mors in victoria% In ascensione a##aruit #otens" 'uia #ro#ria virtute ad caelos transvolavit% :ucae ult%- elevatis manibus suis" benedi,it eis- et /actum est" dum benediceret illis" recessit ab eis" et /erebatur in caelum% Tertium o#us /uit o#us admirationis" scilicet o#us miraculorum" in 'uo a##aruit #otens tri#liciter% Primo" 'uia /ecit multa ma)na miracula% Matt*% 3- caeci vident" claudi ambulant et cetera% Secundo" 'uia /ecit sola verbi #otentia% Matt*% 8- 'ualis est *ic" 'uia venti et mare obediunt ei= Tertio" 'uia /aciebat auctoritate #ro#ria% Marc% $- in #otestate s#iritibus immundis im#erabat" et obediebant ei% +uartum o#us e.us erit o#us retributionis% Psalm% $8- o#era manuum e.us veritas et .udicium% In isto o#ere a##arebit #otens tri#liciter% Primo in omnium creaturarum commotione% Sa#ien% 5- armabit creaturam

ad ultionem inimicorum% Secundo in mortuorum resurrectione% $ Corint*% $5- canet enim tuba" et mortui resur)ent incorru#ti% Tertio in re#roborum et &aemonum condemnatione% Matt*% 35tunc dicet *is 'ui a sinistris e.us erunt- discedite a me% Patet er)o 'uod timendus est dominus 'ui tantam *abet #otentiam% 2erem% 5- me er)o non timebitis" et a /acie mea non dolebitis= et cetera% Tres sunt 'ui testimonium dant in caelo" $ 2oan% 5% [885 6! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 3 Tres sunt 'ui testimonium dant in terra" s#iritus" san)uis et a'ua" $ 2oan% 5% ?ecesse est 'uod credamus C*ristum &eum verum" et verum *ominem- et ideo voluit C*ristus multis testimoniis #robare 'uod esset &eus et *omo- utrum'ue *abemus *ic% Scilicet de testimonio divinitatis e.us dicit su#ra- tres sunt 'ui testimonium dant in caelo% &e testimonio *umanitatis dicit *ictres sunt 'ui testimonium dant in terra% Circa #rimum notandum" 'uod duodecim testimonia *abuit C*ristus 'uod esset verus &eus% Primo testi/icatus est #ater" secundo /ilius" tertio s#iritus sanctus" 'uarto miraculorum o#eratio" 'uinto sancti" se,to An)eli" se#timo caelum" octavo aer" nono a'ua" decimo terra" undecimo In/ernus" duodecimo i)nis% Circa secundum notandum" 'uod tri#le, testimonium #onit *ic beatus 2oannes de *umanitate e.us1 in 'uibus ma,ime a##aruit caritas e.us ad nos% Primum /uit san)uinis e//usio" secundum a'uae emanatio" tertium s#iritus emissio% &e #rimis duobus 2oan% 30- et continuo e,ivit san)uis et a'ua% &e tertio" Matt*% 36- et inclinato ca#ite emisit s#iritum et cetera% In san)uinis e//usione 'uin'ue bona nobis /ecit% Circa secundum notandum" 'uod tri#licem a'uam dedit nobis dominus 2esus% Primo a'uam <a#tismi ad #eccatorum ablutionem% 0>ec*% 38- e//undam su#er vos a'uam mundam" et mundabimini% Secundo a'uam sa#ientiae ad sitis s#iritualis e,tinctionem% 0ccl% $5- a'ua sa#ientiae salutaris #otavit illum% 2oan% 5- si 'uis biberit e, a'ua *ac" non sitiet in aeternum% Au)ustinus dicit- si 'uis biberit de a'ua Paradisi" de 'uo una )utta ma.or est 'uam Oceanum" restat ut in eo e,tin)uatur sitis cu#iditatis mundanae% Tertio a'uam s#iritus sancti ad re/ri)erationem% 2oan% 6- si 'uis sitit" veniat ad me" et bibat% +ui credit in me" sicut dicit Scri#tura" /lumina de ventre e.us /luent a'uae vivae% Hoc autem dicebat de s#iritu 'uem acce#turi erant credentes in eum% Circa tertium notandum" 'uod emisit s#iritum ad tria% Primo ut nos vivi/icaret%

2oan% $0- e)o animam meam #ono #ro ovibus meis% Secundo" ut sanctos de In/erno liberaret% S#iritus enim C*risti cum divinitate descendit ad In/eros" et edu,it sanctos" 'ui tunc erant ibi% 4ac*% 8tu 'uo'ue in san)uine testamenti edu,isti vinctos tuos de lacu% Tertio ut emittendi s#iritum nobis e,em#lum daret% +uicum'ue enim se'ui C*ristum desiderat" o#ortet 'uod omnino relin'uat s#iritum suum% :uc% 8- si 'uis vult #ost me venire" abne)et semeti#sum% 3 Cor% 5- #ro omnibus mortuus est C*ristus" ut 'ui vivunt .am non sibi vivant" sed ei 'ui #ro omnibus mortuus est% +ui sic moritur" veniet ad vitam ubi nullus moritur- ad 'uam nos conducat C*ristus vita nostra% Amen% [885 8! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% ( Pa, vobis" 2oan% 3$% In isto 0van)elio invenitur 'uod tri#liciter obtulit dominus #acem disci#ulis suis" ad demonstrandum 'uod tri#liciter est nobis necessaria% Primo cum &eo- de 'ua 2oan% $ - in mundo #ressuram *abebitis" in me autem #acem% Secundo #a, in nobis" de 'ua 2ob 5- et scies 'uod #acem *abeat tabernaculum tuum% <ernardus- #a, vobis a vobis sit1 et 'uic'uid e,terius minari videtur" non timebitis" 'uia non nocebit% Tertio #a, cum #ro,imis est necessaria% Rom% $3- si /ieri #otest" 'uod e, vobis est" cum omnibus *ominibus #acem *abentes% Circa #rimam #acem notandum" 'uod tria sunt ei necessaria 'ui vult *abere #acem cum &eo% Primo &eum timeat% 0ccl% $- corona sa#ientiae timor domini" re#lens #acem" et salutis /ructum% Item in eodemtimor domini e,#ellit #eccatum% Secundo ut in eodem s#em suam *abeat% Isa% 3 - /acies #acem nobis" 'uia in te s#eravimus% Tertio ut mandatis e.us obediat% Isa% 58- utinam attendisses mandata mea- /acta /uisset sicut /lumen #a, tua et cetera% Circa secundam #acem nota" 'uod tria sunt necessaria *omini 'ui vult *abere #acem secum% Primo ut &eo se totum sub.iciat% 2ob 33ac'uiescito ei" et *abeto #acem% Secundo ut bonam voluntatem sem#er custodiat% :uc% (- et in terra #a, *ominibus bonae voluntatis% Tertio ut omnes motus animi et cor#oris secundum #rudentiam s#iritus re)at% Roman% 8- #rudentia s#iritus" vita et #a,% Matt*% 5- beati #aci/ici% @lossa- #aci/ici sunt omnes 'ui motus animi com#onunt" et rationi sub.iciunt" et in *is non re#u)nat% Circa tertiam #acem nota" 'uod tria sunt *omini necessaria 'ui vult *abere #acem cum #ro,imis% Primo ut 'uae #lacita sunt &eo" /acit% Prov% $ - cum #lacuerint domino viae *ominis" inimicos

'uo'ue e.us convertet ad #acem% Secundo ut nulli in.uriam /aciat% 3 Cor% - nemini dantes ullam o//ensionem% Psal% $$8- #a, multa dili)entibus le)em tuam% :e, &ei est ut 'uae nolumus /ieri nobis" aliis ne /aciamus1 'uae autem nobis /ieri volumus" similiter aliis /aciamus% Tertio ut omnibus bene/aciat% Rom% 3- )loria" *onor" #a, omni *omini o#eranti bonum% Sunt autem tria 'uae ma,ime destruunt #acem% Primo su#erbia% 2ob 8- 'uis restitit ei" et #acem *abuit= Secundo iracundia% 0ccl% 3 - *omo iracundus incendit litem" et vir #eccator turbat amicos" et in medio #acem *abentium mittet inimicitias% Tertio 'uaelibet ini'uitas% Isa% 38- non est #a, im#iis" dicit dominus% &ebet er)o ille ista tria removere 'ui vult #acem *abere in #raesenti cum domino" secum" et cum #ro,imo1 et #acem aeternitatis in /uturo- ad 'uam #erducat nos dominus et cetera% [885 8! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 5 C*ristus #assus est #ro nobis" vobis relin'uens e,em#lum" ut se'uamini vesti)ia e.us" $ Pet% 3% In ista e#istola 'uatuor notantur% Primo notatur domini nostri innocentia" ibi" 'ui #eccatum non /ecit1 secundo ma,ima i#sius #atientia" ibi" cum #ateretur" non comminabatur1 tertio ine//abilis i#sius caritas" ibi" 'ui #eccata nostra i#se #ortavit in cor#ore suo su#er li)num etc%'uarto multi#le, e, *is tribus nostra utilitas" ibi" cu.us livore sanati sumus% Circa #rimum notandum" 'uod e.us innocentia ostenditur in tribus% Primo" 'uia #eccatum non /ecit% Heb% 6- talis decebat ut esset nobis #onti/e," sanctus" innocens et cetera% Secundo" 'uia nullum dece#it" ibi" nec inventus est dolus in ore e.us% 3 Cor% $- &ei enim /ilius 2esus C*ristus" 'ui in vobis #er nos #raedicatus est" #er me et Silvanum" et Timot*eum% ?on /uit in illo est et non1 sed est in illo /uit et cetera% Tertio" 'uia nulli in.uriam intulit" ibi" 'ui cum malediceretur" non maledicebat% Isa% 5(- 'uasi a)nus coram tondente se obmutescet et cetera% Circa secundum notandum" 'uod e.us #otentia ostenditur in tribus% Primo" 'uia #assioni se s#onte obtulit" ibi" tradebat autem .udicanti se in.uste% Isa% 5(- oblatus est 'uia i#se voluit% Secundo" 'uia in.uste .udicatus #atientissime sustinuit" ibi" .udicanti se in.uste- *aec enim est vera #atientia" 'uando 'uis in.uste .udicatus" *ilariter sustinet% 2oan% $0- multa bona o#era ostendi vobis- #ro#ter 'uod *orum me vultis occidere= $ Pet% 3- *aec enim est )ratia" si #ro#ter &ei conscientiam sustinet 'uis tristitias"

#atiens in.uste% Tertio" 'uia nec cruci/i)entibus minas intulit" ibi" cum #ateretur" non comminabatur% 2erem% $$- e)o 'uasi a)nus mansuetus" 'ui #ortatur ad victimam% Pro eis oravit% Isa% 5(- et #ro trans)ressoribus ro)avit" ut non #erirent% Circa tertium similiter notandum" 'uod ostenditur caritatem e.us ma)nam /uisse in tribus% Primo" 'uia #eccata nostra i#se abstulit% 2oan% $ecce a)nus &ei ecce 'ui tollit #eccata mundi% Secundo in modo oblationis" 'uia in cor#ore suo #oenas #eccatorum nostrorum i#se #ertulit" ibi" in cor#ore suo% Isa% 5(- i#se autem vulneratus est #ro#ter ini'uitates nostras et cetera% Tertio" 'uia tam crudelem mortem #ro #eccatis nostris au/erendis sustinuit" ibi" su#er li)num" idest crucem% P*il% 3- C*ristus /actus est #ro nobis obediens us'ue ad mortem" mortem autem crucis% Circa 'uartum ostendit 'uod tri#licem utilitatem contulit nobis mors C*risti% Primo" 'uia nos liberavit a malo cul#ae" ibi" #ro #eccatis mortuus% Tit% 3- dedit semeti#sum #ro nobis" ut nos redimeret ab omni ini'uitate et cetera% Secundo" 'uia restituit nobis bonum )ratiae" ibi" .ustitiae vivamus% Rom% 5- sicut #er unius inobedientiam #eccatores constituti sunt multi" ita et #er unius obeditionem .usti constituentur multi% 2oan% $- et de #lenitudine e.us omnes acce#imus )ratiam #ro )ratia% Tertio ostendit 'uod servavit nos a corru#tione" ibi" cu.us livore sanati sumus% Isa% 5(- vere lan)uores nostros i#se tulit% Ista sunt tria vesti)ia" in 'uibus debemus illum se'ui% Primo in innocentiae #uritate% :ev% 3- sancti estote" 'uia e)o sanctus sum% Matt*% 5- beati mundo corde- $ Pet% $- et i#si sancti in omni conversatione sitis" 'uoniam scri#tum est- sancti eritis" 'uoniam e)o sanctus sum% :ev% 3- sancti/icamini" et estote sancti" 'uoniam sanctus sum e)o" dicit dominus% Secundo in #atientiae /irmitate% :uc% 3$- in #atientia vestra #ossidebitis animas vestras% Heb% $3- reco)itate eum 'ui talem adversus semeti#sum sustinuit contradictionem% Tertio in caritate% 2oan% $5- *oc est #raece#tum meum ut dili)atis invicem" sicut dile,i vos% 2ob (0- vesti)ia e.us secutus est #es meus et cetera% +ui se'uitur eum #er ista vesti)ia" #erveniet ad aeternae beatitudinis )audia% 2oan% 8- 'ui se'uitur me" non ambulat in tenebris" sed *abebit lumen vitae- ad 'uod nos #erducat C*ristus lu, et vita% Amen% C*ristus #assus est #ro nobis et cetera% &uo notantur *ic% Primo ma)na C*risti #atientia" ibi" C*ristus #assus est1 secundo de #assione i#sius utilitas" ibi" #ro nobis%

[88560! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 5 <onus #astor animam suam #onit #ro ovibus suis" 2oan% $0% In istis verbis tria notantur% Primo ma)na domini nostri 2esu C*risti bonitas" ibi" bonus #astor1 secundo ma)na i#sius caritas" ibi" animam suam dat1 tertio electorum i#sius sanctitas vel bonitas" ibi" #ro ovibus suis% Circa #rimum sciendum" 'uod C*ristus dicitur bonus #astor #ro#ter tria% Tria enim sunt o//icia boni #astoris% Primum est oves de/endere1 secundum est in bonis #ascuis tenere" et #ascere1 tertium est errantes re'uirere% Sic dominus noster 2esus C*ristus #rimo oves suas de/endit a leonibus" idest &aemonibus1 a lu#is idest t7rannis1 ab ursis" idest *aereticis% 0>ec*% 35- #ro eo 'uod /acti sunt )re)es mei in ra#inam" et oves meae in devorationem omnium bestiarum- et #ost- liberabo )re)em meum% 2oan% $0- non #eribunt in aeternum" et non ra#iet eas 'uis'uam de manu mea% Secundo oves suas in #rato Scri#turae" )ratiae et )loriae #ascit% 0>ec*% (5- in #ascuis uberrimis #ascam eas" et in montibus e,celsis Israel erunt #ascuae earum% 0rrantes solicite re'uirit% :uc% $5- 'uis e, vobis *omo 'ui *abet centum oves" et si #erdiderit unam e, illis" nonne dimittit nona)inta novem in deserto" et vadit ad illam 'uae #erierat" donec inveniat eam= 0>ec*% (5- et ecce e)o i#se re'uiram oves meas et cetera% Circa secundum notandum" 'uod tria nobis dedit C*ristus" in 'uibus a##aruit ma)na e.us caritas% Primo cor#us in cibum% Matt*% 3 - acci#ite" et manducate- *oc est cor#us meum% Secundo san)uinem in #otum% Matt*% 3 - acci#ite" et bibite e, *oc omnes1 *ic est enim san)uis meus% Tertio animam in #retium% $ 2oan% (- in *oc co)novimus caritatem &ei" 'uia animam suam #ro nobis #osuit% 2oan% $0- animam meam #ono #ro ovibus meis% Circa tertium notandum" 'uod tres sunt actus bonitatis% Primus est nulli nocere% 3 Cor% 6- nemini dantes ullam o//ensionem% Secundus est in.urias #atienter /erre% Rom% $$- nulli malum #ro malo reddentes et cetera% Tertius est sua et se omnibus libenter tribuere% &ion7sius- bonum est sui i#sius di//usivum% $ 2oan% (- et nos debemus #ro /ratribus animas #onere% Pro#ter *aec tria dicuntur sancti oves% Primo" 'uia oves nemini in.uriam /aciunt1 secundo" 'uia mansuete mala su//erunt1 tertio" 'uia se et sua ad usum *ominum tribuunt% +ui sic sunt oves C*risti" #ervenient sine dubio ad ovile C*risti" 'uod est caeleste re)num% Matt*% 35- statuet oves 'uidem a de,tris etc%- et

#ost- venite benedicti #atris mei" #erci#ite re)num- ad 'uod nos #erducat% Amen% [8856$! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% Obsecro vos tam'uam advenas et #ere)rinos abstinere vos a carnalibus desideriis" 'uae militant adversus animam etc%" $ Petr% 3% +uatuor notantur in verbis istis% Primo indicitur carnalium vitiorum abstinentia" ibi- abstinete vos a carnalibus desideriis1 secundo ostenditur abstinentiae necessitas" ibi- 'uae militant adversus animam1 tertio #raeci#itur conversationis *onestas" ibiconversationem inter )entes *abentes bonam1 'uarto sub.un)itur bonae conversationis utilitas" ibi- ut in eo 'uod detrectant de vobis tam'uam de male/actoribus" e, bonis o#eribus vos considerantes" )lori/icent dominum in die visitationis% Circa #rimum notandum" 'uod tria sunt )enera desideriorum" a 'uibus Scri#tura #raeci#it abstinere% Primo a desideriis saecularibus1 secundo a desideriis nocivis et inutilibus1 tertio a desideriis carnalibus% &esideria saecularia sunt cum desiderantur *onores saeculares% Tit% 3- a##aruit )ratia salvatoris nostri omnibus *ominibus erudiens nos ut abne)antes im#ietatem et saecularia desideria" sobrie et .uste et #ie vivamus in *oc saeculo% &esideria nociva sunt cum desiderantur divitiae tem#orales% $ Tim% - 'ui volunt divites /ieri" incidunt in tentionem et in la'ueum &iaboli" et desideria multa inutilia et nociva" 'uae mer)unt *omines in interitum et #erditionem et cetera% &esideria carnalia sunt cum desiderantur delectationes carnales% Rom% $ - carnis curam ne /eceris in desideriis% Circa secundum notandum" 'uod carnalia desideria tri#liciter militant adversus animam1 et ideo *abemus necesse abstinere ab eis% Primo militant adversus eam continue im#u)nando% 2ob - militia est vita *ominis su#er terram% Tota vita *ominis est 'uasi #u)na 'uaedam% Secundo mortaliter #er cul#am vulnerando% Prov% 3$- desideria occidunt #i)rumnoluerunt manus e.us 'uic'uam o#erari% Tertio aeternam #erditionem et interitum in/li)endo% $ Tim% - desideria multa inutilia" 'uae mer)unt *omines in interitum- desideria enim carnalia occidunt #er cul#am *ic" et in /uturo occidunt #er mortem aeternam% Circa tertium notandum" 'uod bona conversatio consistit in tribus% Primo in mentis #uritate% 3 Cor% $- )loria nostra *aec est testimonium conscientiae nostrae" 'uod in sim#licitate cordis" et sinceritate &ei" et non in sa#ientia carnali" sed in )ratia

&ei conversati sumus in *oc mundo% Secundo in morum *onestate" sive sanctitate% 3 Petr% (- cum i)itur omnia solvenda sint" 'uales nos o#ortet esse in sanctis conversationibus et #ietatibus" e,#ectantes" et #ro#erantes in adventum diei domini% Tertio in caelestium )audiorum continua aviditate% P*ili#% (1 nostra conversatio in caelis est% Circa 'uartum notandum" 'uod tri#liciter #onit utilitatem de bona conversatione% Prima est detractorum con/utatio vel co*ibitio" ibi" in eo 'uod detractant de vobis% $ Petri 3- *aec est voluntas &ei" ut bene/acientes" obmutescere /aciatis im#rudentium *ominum i)norantiam% Secundo *onori/icatio" ibi" e, bonis o#eribus vos considerantes" )lori/icent &eum in die visitationis% Matt*% 5- sic luceat lu, vestra coram *ominibus" ut videant o#era vestra bona" et )lori/icent #atrem vestrum" 'ui in caelis est% Tertio ma)na bene conversantium remuneratio" ibi" in die visitationis% @lossa ibi- in die visitationis" idest in tem#ore retributionis% +uanta sit )loria donanda nobis" solus &eus co)noscit- ad 'uam nos #erducat dominus 2esus% Amen% [88563! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 6 Mundus )audebit" vos autem contristabimini1 sed tristitia vestra vertetur in )audium- 2oan% $ % Tria notantur in istis verbis% Primo mundanorum stultitia" ibi" mundus )audebit% 0ccle% 3- risum re#utavi errorem" et di,i )audio- 'uid /rustra deci#eris= Secundo sanctorum sa#ientia" ibi" vos autem contristabimini% 0ccle% 6- cor sa#ientis ubi tristitia" cor stultorum ubi laetitia% Tertio /utura sanctorum laetitia" ibi" tristitia vestra vertetur in )audium% :uc% beati 'ui lu)etis" 'uoniam )audebitis et cetera% Circa #rimum notandum" 'uod tria ostendunt laetitiam mundanorum esse stultam% Primo tem#us1 'uia modo non est tem#us )audendi" sed /lendi% 0ccle% $- tem#us /lendi" et tem#us ridendi% Praemittit tem#us /lendi" sub.un)it tem#us ridendi" ut ostenderet 'uod tem#us /lendi est #raesens" et /uturum erit ridendi1 unde 'uidamnunc est tem#us /lendi" nunc tem#us #eccata lu)endi% Secundo locus1 'uia mundus iste locus est tristitiae" et non laetitiae% Psalm% 8(- ascensiones in corde suo dis#osuit" in valle lacr7marum" in loco 'uem #osuit% 2udic% 3- An)elus domini ascendit de @al)ala ad locum /lentium% Tertio causa" 'uia )audent de malis% Proverb% 3laetantur cum male /ecerint" et e,ultant in rebus #essimis% Satis er)o #atet 'uod stultum est )audium mundanorum" cum

)audeant in tem#ore tristitiae" in loco miseriae" in #er#etratione malitiae% Au)ustinus- 'uid est saeculi )audium= <reviter dicamim#udicitia" ne'uitia" ins#ectabiliter nu)ari" tur#itudinem /acere" ebriositate in)ur)itari% Circa secundum notandum" 'uod est sa#ientiae tristari" #ro#ter tria% Primo" 'uia #er tristitiam corri#itur *ominis malitia% 0ccli% 6- #er tristitiam vultus corri)itur animus delin'uentis% Secundo" 'uia #er momentaneam tristitiam evadit *omo aeterna su##licia% @re)orius- sancti #raesentem vitam lucrum #utant" 'uia #er *anc aeternam evadere non i)norant% ?a*um $- a//li,i te" et non a//li)am te am#lius% Tertio" 'uia #er modicam tristitiam ac'uirunt aeterna )audia% 3 Corint*% 5- id enim 'uod in #raesenti est momentaneum et leve tribulationis nostrae" su#ra modum in sublimitate aeternum )loriae #ondus o#eratur in nobis" non contem#lantibus nobis 'uae videntur" sed 'uae non videntur% +uae enim videntur" tem#oralia sunt1 'uae non videntur" aeterna% Circa tertium notandum" 'uod /utura sanctorum laetitia dicitur esse in tribus% Primo in divinae #raesentiae consolatione" ibi" iterum autem videbo vos% Au)ustinus in :ib% de civitate &ei- #rimum erit i#se &eus" 'ui erit omnia in omnibus" 'ui erit nobis salus" *onor et )loria" #a, et )audium et omnia bona% @en% $5- e)o merces tua ma)na nimis% Secundo in summa cordis e,ultatione" ibi" et )audebit cor vestrum% Isa% (5- )audium et laetitiam obtinebunt% Tertio in aeternitatis assecutione" ibi" )audium vestrum nemo tollet a vobis% Isa% $5- venient in Sion cum laude1 et laetitia sem#iterna su#er ca#ita eorum% Ad 'uam laetitiam #erducat nos C*ristus% Amen% [8856(! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 8 Sit omnis *omo velo, ad audiendum" tardus autem ad lo'uendum" 2acobi $% A#ostolus 2acobus monet nos in istis verbis ut #roniores simus ad audiendum 'uam ad lo'uendum- et debent nos ad *oc movere tria% Primo naturae documentum1 secundo nocumentum1 tertio emolumentum% ?atura tri#liciter docet nos ut #lus audiamus 'uam lo'uamur% Primo" 'uia natura dedit *omini du#le, instrumentum audiendi" et tantum unum lo'uendi1 ut *oc i#so ostendatur 'uod in du#lo *omo debet audire 'uam lo'ui% Secundo" 'uia natura dedit #luribus animalibus auditum" lo'uelam non dedit nisi *omini animali rationali" ut e, *oc ostenderetur 'uod locutio debet esse rationalis% Col% 5- sermo

vester sem#er sit sale conditus% Tertio" 'uia natura dedit instrumenta audiendi sem#er a#erta" sed instrumentum lo'uendi clausit sub duobus claustris vel muris- *omo enim sem#er *abet aures a#ertas" sed lin)uam clausam sub labiis et dentibus- est enim lin)ua 'uasi mala monac*a" et ideo reclusit illam &eus sub #luribus claustris% Mic*aeae 8- custodi claustra oris tui% Circa secundum sciendum" 'uod tri#le, nocumentum #rovenit e, multa locutione% Primo malum cul#ae% Prov% $0- in multilo'uio non deerit #eccatum% Secundo malum #oenae% 0ccl% 30- 'ui multis utitur verbis" a//li)it animam suam% Tertio malum in/amiae% Prov% $8- 'ui res#ondet ante'uam audiat" stultum se esse demonstrat" et di)num con/usione% &e *is tribus 2ac% (- lin)ua enim est universitas ini'uitatis1 ecce #rimum- lin)ua est in'uietum malum" #lena veneno morti/ero1 ecce secundum- lin)ua constituitur in membris nostris" 'uae maculat totum cor#us1 ecce tertium% Circa tertium notandum" 'uod tri#le, utilitas #rovenit *omini 'ui multum audit et #arum lo'uitur% Primo bona )ratiae% 0ccl% (3audi tacens" et #ro reverentia accedet tibi bona )ratia% Secundo bona sa#ientiae% 0ccl% - si inclinaveris aurem tuam" e,ci#ies doctrinam% Tertio .ucunditas mentis et tran'uillitas% Prov% ($- 'ui custodit os suum et lin)uam suam" custodit ab an)ustiis animam suam et cetera% [88565! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 8 Si 'uis #utat se reli)iosum esse" non re/renans lin)uam suam" sed seducens cor suum" *u.us vana est reli)io" 2acob% $% In istis verbis monet beatus 2acobus ad re/renationem lin)uae% Sunt autem tria 'uae debent movere ad re/renandam lin)uam% Primo" 'uia 'ui non re/renat lin)uam suam cadit in multa #eccata% Secundo" 'uia multa mala #oenae incurrit% Tertio" 'uia 'ui re/renat lin)uam suam" multa bona ac'uirit% &e #rimo Proverb% (- in multilo'uio #eccatum non deerit% &e secundo 0ccl% 30- 'ui multis utitur verbis" a//li)it animam suam% &e tertio Prov% $8- 'ui res#ondet #rius'uam audiat" stultum se esse demonstrat% Circa #rimum notandum" 'uod Scri#tura #onit multas lin)uas" #er 'uas si)ni/icantur diversa #eccata 'uae committuntur #er lin)uam1 et tales lin)uae sunt re/renandae% Prima est lin)ua dolosa" 'uae est in du#licibus et #roditoribus% Psal% $$8- libera me a lin)ua dolosa% 2er% 8- sa)itta vulnerans lin)ua eorum" dolum locuta est1 in ore suo #acem cum amico suo lo'uitur" et in occulto #onit ei insidias%

Secunda est lin)ua ma)nilo'ua" 'uae est in su#erbis et arro)antibus% Psal% 3- dis#erdat dominus universa labia dolosa" et lin)uam ma)nilo'uam% Tertia est lin)ua ser#entina et venenosa" 'uae est in invidis et detractoribus% Psal% $(8- acuerunt lin)uas suas sicut ser#entis" venenum as#idum sub labiis eorum% +uarta est lin)ua menda, in #er.urantibus" mentientibus" et /alsis testibus% Prov% $ - se, sunt 'uae odit dominus- oculos sublimes" et lin)uam mendacem et cetera% +uinta est lin)ua blanda" 'uae est in mentientibus% Prov% - ut custodias te a muliere mala" et a blanda lin)ua e,traneae% Se,ta est lin)ua tertia" 'uae est in lenis et lenonibus% 0ccl% 38- lin)ua tertia mulieres viratas e.ecit" et #rivavit illas laboribus suis% Prima lin)ua in o#ere lu,uriae est *ominis dili)entis mulierem1 secunda mulieris dilectae1 tertia est lin)ua nuntii vel nuntiae #ortantis verba dilecti ad dilectam" et dilectae ad dilectum% Se#tima est lin)ua ini'ua" 'uae est in adulatoribus% Prov% $5- malus obedit lin)uae ini'uae% :in)ua ini'ua est 'uando /acit malum adulatoribus #rovocantibus% Octava est lin)ua )ladiosa" 'uae est in iracundis et /uriosis" 'ui conviciis et o##robriis occidunt multos% Psalm% 5 - /ilii *ominum" dentes eorum arma et sa)ittae" et lin)ua eorum )ladius acutus% ?ona lin)ua /alla," 'uae est in malis mercatoribus et dece#toribus" 'ui /allunt sim#licem" merces suas mendaciis #raecommendando" vel /alsis #onderibus" numeris et mensuris deci#iendo% Prover% 3 - lin)ua /alla, non amat veritatem" idest C*ristum" et os lubricum o#eratur ruinas" scilicet cor#oris et animae% Prov% 3$- 'ui con)re)at t*esauros lin)ua mendacii" scilicet in o#eratione" vanus et e,cors" idest sine corde et discretione" et im#in)it ad la'ueos mortis" scilicet velit nolit% &ecima est lin)ua blas#*ema" 'uae est in eis 'ui &eum et sanctos suos blas#*emant% Undecima est lin)ua ac*aris" idest sine )ratia" 'uae est in *istrionibus et derisoribus" et in eis 'ui verba otiosa libenter lo'uuntur% 0ccl% 30- *omo ac*aris 'uasi /abula vana% Circa secundum notandum" 'uod multas #oenas incurrit *omo 'ui non re/renat lin)uam suam% Primum est ruina% Prov% $3- #ro#ter labiorum #eccata ruina #ro,imat malo% 0ccl% $0- labia stulti #raeci#itabunt eum% Secundum est" 'uia ni*il *abere #otest in vita ista #ros#erum% Psal% $(8- vir lin)uosus non diri)etur in terra% Tertium" labor% +uartum" dolor% Psal% 8- sub lin)ua eorum labor et dolor% +uintum" i#sius #erversa destructio lo'uentis% Se,tum" i#sius de vita aeterna re#ulsio% Psal% 5$- dile,isti omnia verba

#raeci#itationis lin)ua dolosa- #ro#terea &eus destruet te et cetera% Se#timum est i#sius malae lin)uae are/actio% Isa% 5$lin)ua eorum siti e,aruit% Octavum" e.us deni'ue malae lin)uae in i)ne in/ernali cruciatio% :uc% $ - mitte :a>arum" ut intin)at e,tremum di)iti sui in a'uam" ut re/ri)eret lin)uam meam" 'uia crucior in *ac /lamma% ?onum" e.usdem lin)uae commanducatio% A#oc% $ - commanducabunt lin)uas suas #rae dolore% &ecimum est mors aeterna% Prov% $8- mors et vita in manu lin)uae" idest in o#eratione vel o#eribus lin)uae% +ui re/renat lin)uam suam *abebit vitam aeternam1 'ui non" *abebit mortem aeternam% Undecimum" sentiet omne malum% Proverb% $6- 'ui vertit lin)uam suam" scilicet ni)rum in candidum vertit ad libitum audientiae" incidet in malum" scilicet @e*ennae% Prov% $(- 'ui custodit os suum" custodit animam suam1 'ui autem inconsideratus est ad lo'uendum" sentiet mala" scilicet aeterna% Circa tertium notandum" 'uod multa bona contin)unt e, re/renatione lin)uae% Primum est vitae #er/ectio% 2ac% (- si 'uis in verbo non o//endit" *ic #er/ectus est vir% Secundum est mentis in &eum elevatio% T*ren% (- sedebit solitarius" et tacebit et cetera% Tertium est vitae aeternae ac'uisitio% Psal% ((- 'uis est *omo 'ui vult vitam" dili)it dies videre bonos= Co*ibe lin)uam tuam a malo et cetera% [88565! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 60 Ar)uet mundum de #eccato" de .ustitia et de .udicio% 2oan% $6% In istis verbis tria #onuntur" de 'uibus sanctus s#iritus ar)uet mundanos% Primo ar)uet de #eccato" 'uod non debent /acere1 secundo de .ustitia" 'uam debent /acere1 tertio de .udicio" 'uod debent e,#avescere% Primum ibi" de #eccato1 secundum ibi" de .ustitia1 tertium ibi" de .udicio% Circa #rimum notandum" 'uod #eccatum /u)iendum est #ro#ter multa- sed ma,ime #ro#ter tria ma)na mala 'uae /acit *omini% Primo" 'uia #onit *ic #eccatores in multa miseria% Proverb% $5- miseros /acit #o#ulos #eccatum% Secundo" 'uia #rivat *ominem aeterna )loria% Isai% tollatur im#ius" ne videat )loriam &ei% Tertio" 'uia ducit *ominem ad aeterna su##licia% Matt*% 35- ibunt *i in su##licium aeternum% Circa secundum notandum" 'uod .ustitia est /acienda ma,ime #ro#ter tria% Primo" 'uia #onit *ic *ominem in multa laetitia% Psal% $8- .ustitiae domini rectae" laeti/icantes corda% Secundo" 'uia liberat *ominem a morte #er#etua% Prov% 3% 2ustitia" scilicet o#era .ustitiae" liberabit a morte" scilicet aeterna% Prov% 35- 'ui se'uitur

.ustitiam" et misericordiam" inveniet vitam% Tertio" 'uia ducit *ominem ad aeterna )audia% Matt*% 35- .usti autem ibunt in vitam aeternam% Circa tertium notandum" 'uod /uturum .udicium ma,ime est timendum #ro#ter tria% Primo" #ro#ter .udicis ae'uitatem% Psal% 6- &eus .ude, .ustus /ortis et #atiens% Secundo #ro#ter .udicis severitatem% 2udit* - in die .udicii visitabit illos" et dabit i)nes et vermes in carnes eorum% Tertio #ro#ter sententiae irrevocabilitatem% Matt*% 35- discedite a me maledicti in i)nem aeternum% Aeternum dicitur 'uod /inem non *abet- a 'uo i)ne liberet nos &eus% Amen% [8856 ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 6$ Cum venerit Paracl7tus" ille ar)uet mundum" 2oan% % &u#liciter ar)uit dominus #eccatores- in #raesenti et in /uturo% In #raesenti tri#liciter% Primo #er luminis s#iritus sancti in/usionem" ut dicitur 0#*es% 5- omne 'uod ar)uitur" a lumine mani/estatur% Secundo" #er #raedicationem% 2udae 3- illos autem redar)uite .udicatos% $ Tim% 5- ar)ue" obsecra" incre#a in omni #atientia et doctrina% Tertio" #er conscientiae remorsionem% 2ob $(- verumtamen vias meas in cons#ectu e.us ar)uam- et Psal% 58- ar)uam te" et statuam contra /aciem tuam" idest conscientiam tuam% In /uturo tri#liciter redar)uentur #eccatores% Primo ar)uet eos sua malitia se i#sam mani/estando% 2er% 3- ar)uet te malitia tua% Secundo" omnis creatura eos incre#ando% Sa#% 5- #u)nabit cum illo orbis terrarum contra insensatos% Tertio" ar)uet eos C*ristus" .ustissime condemnando in causam% 2udit* 3- ecce venit &eus in sanctis millibus suis /acere .udicium contra omnes" et ar)uere omnes im#ios de omnibus o#eribus im#ietatis eorum" 'uibus im#ie e)erunt% Ar)uet autem tri#liciter% Primo" in ae'uitate" nullatenus a .ustitia declinando% Isa% $$- ar)uet in ae'uitate #ro mansuetis terrae% Secundo" in /urore" saevissime im#ios #uniendo% Ps% domine" ne in /urore tuo ar)uas me% Tertio ar)uet universaliter" nulli im#io indul)endo% 2udit* 3- ecce venit dominus cum sanctis millibus suis /acere .udicium contra omnes" et ar)uet omnes im#ios- a 'ua ar)uitione liberet nos &eus% Amen% [88566! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 63 0,ivi a #atre" et veni in mundum- iterum relin'uo mundum" et vado ad #atrem" 2oan% $ % +uatuor #onit in verbis istis% Primo" suum a #atre e,itum" ibi" e,ivi a #atre% 0,ire suum a #atre /uit se

visibilem /acere% Secundo" suum in mundum adventum" ibi" et veni in mundum% Tertio" suum a mundo discessum" ibi" iterum relin'uo mundum% +uarto" suum ad #atrem ascensum" ibi" et vado ad #atrem% Circa #rimum notandum" 'uod C*ristus e,ivit a #atre #ro#ter tria% Primo" ut eum mundo mani/estaret% 2oan% $- &eum nemo vidit un'uam- uni)enitus 'ui est in sinu #atris" i#se enarravit% Secundo" ut e.us voluntatem nobis declararet% 2oan% $5omnia 'uaecum'ue audivi a #atre meo" nota /eci vobis% Tertio" ut e.us caritatem nobis mani/estaret% 2oan% (- sic &eus dile,it mundum ut /ilium suum uni)enitum daret% Circa secundum notandum" 'uod venit in mundum #ro#ter tria% Primo" ut i#sum illuminaret% 2oan% 8- e)o sum lu, mundi% Secundo" ut i#sum &eo #atri reconciliaret% 3 Cor% 5- &eus erat in C*risto mundum reconcilians sibi" non re#utans illis delicta i#sorum1 et #osuit in nobis verbum reconciliationis% Tertio" ut eum a #otestate &iaboli liberaret% 2oan% $3- nunc .udicium est mundi" nunc #rince#s mundi *u.us e.icietur /oras et cetera% Idem (- non enim misit &eus /ilium suum in mundum ut .udicet mundum" sed ut salvetur mundus #er i#sum% Circa tertium notandum" 'uod deseruit mundum C*ristus #ro#ter tria% Primo" #ro#ter i#sius mali)nitatem% $ 2oan% 5- totus mundus in mali)no #ositus est% Secundo #ro#ter i#sius in)ratitudinis #erversitatem% 2oan% 5- si mundus vos odit" scitote 'uia me #riorem vobis odio *abuit% +uae #otuit esse ma.or in)ratitudo et #erversitas 'uam odire eum 'ui venerat salvare mundum= Tertio" ut relin'uendi mundum nobis e,em#lum daret% 2oan% 30- vos non estis de *oc mundo1 sed e)o ele)i vos de mundo% $ 2oan% 3- nolite dili)ere mundum ne'ue ea 'uae in mundo sunt% Circa 'uartum sciendum" 'uod C*ristus ascendit ad #atrem #ro#ter tria% Primo" ut eum #ro nobis ro)aret% 2oan% $5e)o ro)abo #atrem et cetera% Secundo" ut s#iritum sanctum nobis destinaret% 2oan% $ - si enim non abiero" Paracl7tus non veniet ad vos1 si autem abiero" mittam eum ad vos et cetera% Tertio" ut nobis locum a#ud #atrem #araret% 2oan% $8- vado #arare vobis locum% Ad 'uem locum nos conducat et cetera% Amen% [88568! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 6( Multum valet de#recatio .usti assidua" 2ac% 5% Se, modis #otest ostendi 'uod multum valet de#recatio .usti% Primo" in com#aratione ad dominum tri#liciter% Primo" 'uia iram miti)at% Sa#% $8- #ro/erens servitutis suae scutum orationem et cetera%

Secundo" 'uia 'uic'uid ab eo #etit" im#etrat% Matt*% 3$'uaecum'ue in oratione #etieritis credentes" acci#ietis% Tertio" 'uia inclinat eum ad *ominis obedientiam% 2osue $0- non /uit antea tam lon)a dies" nec #ostea1 obediente domino voci *ominis% Secundo" in com#aratione ad An)elos tri#liciter% Primo" 'uia orantibus An)eli assistunt% &an% 8- ad*uc me in oratione lo'uente" ecce vir @abriel et cetera% Secundo" 'uia orationes &eo o//erunt% Tertio" 'uia e,auditionem orationis re/erunt% &e *is duobus Tob% $3- 'uando orabas cum lacr7mis A%%%B e)o obtuli orationem tuam domino- et nunc misit me dominus ut curarem te" et Saram u,orem /ilii tui a &aemonio liberarem% Tertio" in com#aratione ad eosdem tri#liciter% Tria enim #otest /acere oratio .usti *ominibus% Primo" a malis liberare1 secundo" veniam im#etrare% &e *is duobus" 2ac% 5- oratio /idei salvabit in/irmum1 et si in #eccatis sit" dimittetur ei% Tertio" aeternaliter salvare% 2ac% 5- orate #ro invicem ut salvemini% +uarto" in com#aratione ad &aemones tri#liciter% Primo" 'uia &aemones orationibus /u)iunt% Psal% - discedite a me omnes 'ui o#eramini ini'uitatem" 'uoniam e,audivit dominus vocem de#recationis meae- unde de 'uodam &aemone dicitur in vitis #atrum /u)isse" 'uem emittebat 2ulianus a#ostata% Secundo" 'uia orationes .ustorum eos de corde e,#ellunt% Matt*% ult%- in nomine meo &aemonia e.icient% Tertio" 'uia orationibus .ustorum obediunt% Matt*% 3$- amen dico vobis" si *abueritis /idem et non *aesitaveritis" dicetis *uic monti" idest &iabolo- tolle" et .acta te in mare- ita /iet% +uinto in com#aratione ad omnes creaturas- et *oc se#tem modis% Primo" 'uia #otest oratio .usti solem sistere% 2os% $0- tunc locutus est 2osue domino" di,it'ue- sol contra @abaon ne movearis" et luna contra vallem A.alon% Steterunt'ue sol et luna% Secundo" 'uia #otest i)nem de caelo de#onere% 5 Re)% $- si *omo &ei sum" descendat i)nis de caelo et devoret te% Tertio" 'uia #otest caelum aereum claudere% 2ac% 5- 0lias *omo erat similis nobis" et oratione oravit ut non #lueret annos tres et menses se,% +uarto" 'uia #otest a'uas currentes immobiles /acere% 5 Re)% 3- et di,it- ubi est &eus 0liae etiam nunc= 0t a'uae divisae sunt *uc at'ue illuc" et transivit 0liseus% +uinto" 'uia #otest /ertilitatem terrae reddere% 2ac% 5- et rursum oravit" et caelum dedit #luviam" et terra /ructum suum% Se,to" 'uia #otest mortuos de Pur)atorio educere% 0ccli% 58- 'uis #otest similiter )loriari tibi" 'ui sustulisti mortuos ab In/eris de sorte mortis in verbo domini &ei= Se#timo" 'uia #otest bestias /erocissimas mansuetas /acere% &an% -

addu,erunt &anielem" et miserunt eum in lacum leonum- et conclusit ora leonum" et non nocuerunt mi*i" 'uia coram eo .ustitia inventa est in me% Unde sancta :ucia di,it- mi*i si /eras #romittis" audito C*risti nomine mansuescunt% Patet er)o 'uod ma)na est #otentia orationis .usti" 'uae #otentiam *abet in &eo" in An)elis" in &aemonibus" in caelo" in i)ne" in aere" in a'ua" in terra" in bestiis" et omnibus creaturis et cetera% [88568! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 65 0stote #rudentes" et vi)ilate in orationibus" $ Petri 5% <eatus Petrus in ista e#istola ad tria monet% Primo ad orationem" ibi" estote #rudentes" et vi)ilate in orationibus% Secundo" ad dilectionem" ibi" ante omnia mutuam in vobismeti#sis caritatem continuam *abentes" 'uia caritas o#erit multitudinem #eccatorum% Tertio" ad rectam intentionem" ibi" si 'uis ministrat" tam'uam e, virtute 'uam administrat &eus% Circa #rimum tria /acit% Primo monet orare #rudenter" idest /ideliter" ibi" estote #rudentes et cetera% @lossa- non de/icientes a /ide% 2ac% $- si 'uis indi)et sa#ientia" #ostulet a &eo" 'ui dat omnibus a//luenter et cetera% Matt*% 3- et omnia 'uaecum'ue #etieritis in oratione" credite 'uia acci#ietis% Secundo monet orare attente" ibi" et vi)ilate- @lossa- ne animus co)itet aliud #raeter id 'uod #recatur% Cum ad orandum stamus" omnis carnalis co)itatio abscedatadsistat intentio cordis sincera- &eum non sono vocis" sed sensu mentis oret% Tertio monet orare /re'uenter" ibi" in orationibus% Pluraliter dicit" ut notet /re'uentiam orandi% :uc% $8- o#ortet sem#er orare" et nun'uam de/icere% Circa secundum similiter tria /acit% Primo monet ad e,*ibendam dilectionem 'uae est in e//ectu cordis" ibi" ante omnia mutuam in vobismeti#sis caritatem continuam *abentes% Tit% 5- /inis #raece#ti est caritas de corde #uro et conscientia bona et /ide non /icta% Secundo ad dilectionem 'uae est in e//ectu o#eris" ibi" *os#itales invicem sine murmuratione% Hebr% $3- *os#italitatem nolite oblivisci- #er *anc enim #lacuerunt 'uidam An)elis *os#itio rece#tis et cetera% Tertio ad dilectionem 'uae est in a//ectu sermonis" ibi" si 'uis lo'uitur" 'uasi sermones &ei% +uilibet enim tenetur #ro,imum corde dili)ere" et o#ere subvenire" et ore docere% Hebr% (- videte" /ratres" ne 'uando sit in ali'uo vestrum cor malum incredulitatis recedendi a &eo vivo1 sed ad*ortamini vosmeti#sos #er sin)ulos dies" donec *odie co)nominatur" ut non obduretur 'uis e, vobis

/allacia #eccati et cetera% Circa tertium similiter tria /acit% Primo monet ut omnia bona a &eo nos *abere co)noscamus" ibi" si 'uis administrat" tam'uam e, virtute 'uam administrat &eus% @lossaeleemos7nam vel 'uodlibet bonum o#us *umiliter im#endat nisi a solo &eo% Isa% $ - omnia o#era nostra o#eratus es in nobis" domine% Secundo monet ut omnia ad *onorem &ei /aciamus" ibi" ut in omnibus *onoretur &eus% Matt*% 5- sic luceat lu, vestra coram *ominibus" ut videant o#era vestra bona" et )lori/icent #atrem vestrum 'ui in caelis est% Tertio monet nos ut )ratiam et )loriam domino re/eramus% $ T*ess% 5- &eo in omnibus )ratias a)ite- cui est *onor et )loria et im#erium #er saecula% [88580! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 65 Hos#itales sine murmuratione" $ Pet% 5% +uatuor sunt 'uae monent nos ad *os#italitatem /aciendam% Primo #raece#tum domini1 secundo sanctorum e,em#lum1 tertio su##licium" si non /iat1 'uarto multi#le," si /iat" emolumentum% [8858$! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 6 Cum venerit Paracl7tus 'uem mittam vobis a #atre" ille testimonium #er*ibebit de me" 2oan% $5% In istis verbis tria notantur% Primo #ersonarum Trinitas" ibi" Paracl7tus1 secundo Trinitatis caritas" ibi" mittam1 tertio caritatis utilitas" ibi" testimonium #er*ibebit de me% Circa #rimum% Primo #onitur s#iritus sanctus 'ui mittitur" ibi" Paracl7tus1 secundo /ilius 'ui mittit" ibi" a #atre% @lossa- ecce tota Trinitas- s#iritus sanctus veniens" /ilius mittens a #atre% Caritas Trinitatis ad *omines a##aret in *oc 'uia #arata est Paracl7tum nobis mittere% &edit autem nobis Trinitas #rimo consolatorem /ilium" eum *ominem /aciendo% Isa% 5$- s#iritus domini su#er me- et #ost- ut consolarer omnes lu)entes et cetera% Secundo dedit et dat s#iritum sanctum" eum in corde sanctorum trans/undendo- ideo dicitur Paracl7tus" idest consolator% Act% 8- 0cclesia 'uidem #er totam 2udaeam et @alilaeam et Samariam *abebat #acem" et aedi/icabatur ambulans in timore domini etc%1 et #ost- consolatione s#iritus sancti re#lebatur% Tertio dabit nobis consolatorem &eus Trinitas" se nobis lar)iendo in #raemium% Isa% ult%- 'uomodo si mater blandiatur" ita et e)o consolabor vos et cetera% Item dabit nobis tres advocatos% Primo /ilium% $ 2oan% $- advocatum *abemus a#ud #atrem 2esum C*ristum .ustum% Secundo s#iritum sanctum% 2oan%

$5- Paracl7tus autem s#iritus sanctus et cetera% Paracl7tus enim advocatus inter#retatur% Tertio beatam vir)inem- unde cantamus ei- e.a er)o advocata nostra et cetera% Circa tertium notandum" 'uod testimonium de C*risto 'uod esset verus &eus" #er*ibuit #rimo #ater" secundo /ilius" tertio s#iritus sanctus% $ 2oan% 5- tres sunt 'ui testimonium dant in caelo1 #ater" verbum et s#iritus sanctus% +uarto sancti" ibi" et vos testimonium #er*ibebitis de me% Per*ibuerunt autem sancti testimonium de C*risto tri#liciter% Primo" venturum #raedicando% 2oan% 5- scrutamini Scri#turas" 'uia vos #utatis in i#sis vitam aeternam *abere" et i#sae sunt 'uae testimonium #er*ibent de me% Secundo" #raesentem demonstrando% 2oan% $- *ic venit ut testimonium" #er*iberet de lumine% Tertio" venisse #raedicando% Act% 3- *unc &eus suscitavit" cu.us nos testes sumus% +uinto testimonium #er*ibuerunt de C*risto miracula" 'uae nullus #osset /acere nisi &eus% 2oan% 5o#era 'uae e)o /acio" i#sa testimonium #er*ibent de me% Se,to #er*ibuerunt testimonium An)eli- #rimo" nasciturum nuntiando% :uc% $- missus est An)elus @abriel a &eo et cetera% Secundo" natum #raedicando% :uc% 3- ecce An)elus domini stetit .u,ta illos et cetera% Tertio" resurre,isse a//irmando% Matt*% 38- An)elus domini descendit de caelo% +uarto" eum venturum ad .udicium #raenuntiando% Act% 3- ecce duo viri astiterunt .u,ta illos et cetera% +uinto" #er*ibuit testimonium creatura cor#oralis1 et *oc se#tem modis% Primo caelum 'uadru#liciter% Primo" in nativitate stellam emittendo% Matt*% $3- vidimus stellam e.us et cetera% Secundo" in ascensione e.us" i#sum )loriose susci#iendo% 0#*es% 5- 'ui descendit" i#se est et 'ui ascendit et cetera% Tertio" in <a#tismo se su#er eum a#eriendo% Matt*% 3- caeli a#erti sunt su#er eum% +uarto" in #assione" solis lucem au/erendo% :uc% 3(- et obscuratus est sol% Secundo testimonium #er*ibuit aer% Tertio a'ua ei obediendo% Matt*% 8- 'ualis est *ic" 'uia venti et mare obediunt ei= +uarto terra% Matt*% 38- et terra mota est" et ecce terraemotus et cetera% +uinto In/ernus mortuos restituendo% Matt*% 38- multa cor#ora sanctorum 'ui dormierant" surre,erunt% Se,to i)nis su#er disci#ulos a##arendo% Act% $- a##aruerunt illis dis#ertitae lin)uae tam'uam i)nis et cetera% Cum er)o creator et omnis creatura testimonium de C*risti divinitate #er*ibeant" credamus omnes" et imitando colamus i#sum dominum su#er omnia benedictum in saecula saeculorum% Amen%

[88583! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 66 Paracl7tus 'uem mittet #ater in nomine meo" ille vos docebit omnia% 2oan% $5% In istis verbis #raedicit dominus se missurum s#iritum sanctum" 'uod /uit *odierna die com#letum% Circa 'uam missionem tria notantur% Primo mittentis caritas" ibi" 'uem mittet #ater1 secundo missi beni)nitas" ibi" Paracl7tus1 tertio missionis utilitas" ibi" ille vos docebit% Circa #rimum notandum" 'uod tria misit nobis &eus #ater" in 'uibus a##aret ma)na caritas e.us% Primo /ilium ad nostram redem#tionem% Rom% 8- &eus mittens /ilium suum in similitudinem carnis #eccati" de #eccato damnavit #eccatum et cetera% Misit &eus s#iritum /ilii sui in corda nostra clamantem" abba #ater% Secundo s#iritum sanctum ad nostram con/irmationem% @al% 5- at ubi venit #lenitudo tem#oris" misit &eus /ilium suum% Tertio mittit s#iritus an)elicos ad nostram #rotectionem% Heb% $- nonne omnes sunt administratorii s#iritus" in ministerium missi #ro#ter eos 'ui *ereditatem ca#iunt salutis= Circa secundum notandum" 'uod s#iritus sanctus dicitur Paracl7tus" idest consolator1 'uia consolatur nos in tribulationibus nostris% Consolatur autem nos tri#liciter% Primo caelestes consolationes lar)iendo% $ T*ess% $- in tribulatione multa cum )audio s#iritus sancti% Secundo dona c*arismatum nobis in tribulationibus au)mentando% Rom% 5- tribulatio #atientiam o#eratur" #atientia autem #robationem" #robatio vero s#em" s#es autem non con/undit- 'uia caritas &ei di//usa est in cordibus nostris #er s#iritum sanctum 'ui datus est nobis% Tertio 'uanta sint )audia 'uae reci#iemus #ro istis modicis tribulationibus" demonstrando% Rom% 8- i#se s#iritus testimonium reddit s#iritui nostro 'uod sumus /ilii &ei- si autem /ilii" et *eredes- *eredes 'uidem &ei" co*eredes autem C*risti- et #oste,istimo enim 'uod non sunt condi)nae #assiones *u.us tem#oris ad /uturam )loriam 'uae revelabitur in nobis% Item 3 Cor% 5- id enim 'uod in #raesenti est momentaneum et leve tribulationis nostrae" su#ra modum in sublimitate aeternum )loriae #ondus o#eratur in nobis et cetera% Circa tertium notandum" 'uod s#iritus sanctus docet nos tria valde utilia% Primo veritatem co)noscere% 2oan% $5- cum venerit ille s#iritus veritatis" docebit vos omnia et cetera% Secundo orare utiliter% Rom% 8- s#iritus #ostulat #ro nobis )emitibus inenarrabilibus" idest #ostulare /acit et docet% Tertio volu#tates carnales des#icere% @re)orius- )ustato s#iritu desi#it omnis caro% Translati sumus de morte ad vitam- $ 2oan% (%

+uintu#le, est translatio% Prima admirabilis" secunda est amabilis" tertia est detestabilis" 'uarta /ormidabilis" 'uinta desiderabilis% [8858(! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 68 &ili)amus &eum" 'uoniam i#se #rior dile,it nos et cetera% Si 'uis di,erit 'uoniam dili)o &eum" et /ratrem suum odit" menda, est" $ 2oan% 5% In istis verbis tria /acit 2oannes a#ostolus% Primo monet ad dilectionem" ibi" dili)amus &eum1 secundo assi)nat causam dilectionis" ibi" 'uoniam i#se #rior dile,it nos1 tertio ad dilectionem #ro,imi" ibi" si 'uis di,erit 'uoniam dili)o &eum" et /ratrem suum odit et cetera% Circa #rimum notandum" 'uod tribus modis debemus dili)ere &eum% Primo ut totum cor nostrum amore e.us im#leamus% &eut% - dili)es dominum &eum tuum e, toto corde tuo% Secundo ut ni*il nisi #ro#ter eum dili)amus% Au)ustinus- minus te amat 'ui tecum ali'uid amat 'uod non #ro#ter te amat% Tertio ut nullis adversis ab e.us caritate avertamur% Rom% 8- 'uis nos se#arabit a caritate C*risti= Tribulatio" an an)ustia et cetera% Circa secundum notandum" 'uod #ro#ter tria ma,ime debemus dili)ere &eum% Primo #ro#ter e.us bonitatem% <ernardus- causa dili)endi &eum" &eus est% Tanta enim bonitas est &ei" 'uod si ni*il boni *omini /ecisset vel /acturus esset" debet tamen eum sem#er dili)ere% Secundo #ro#ter e.us caritatem" ut *ic- dili)amus &eum" 'uoniam i#se #rior dile,it nos% Au)ustinus- miser e)o% +uantum dili)ere debeo &eum meum" 'ui me /ecit 'uod non eram" redemit cum #erieram" 'ui in #eccatis meis venditus eram- venit ille #ro me1 et tantum dile,it me" 'uod #retium san)uinis sui dedit #ro me% Tertio debemus &eum dili)ere #ro#ter nostram utilitatem% Prae#aravit enim bona 'uae dici non #ossunt" *is 'ui dili)unt eum% $ Cor% 3oculus non vidit" nec auris audivit" nec in cor *ominis ascenderunt 'uae #rae#aravit &eus *is 'ui dili)unt illum% Circa tertium notandum" 'uod debemus dili)ere #ro,imum #ro#ter tria% Primo #ro#ter #raece#tum% 2oan% $5- *oc est #raece#tum meum ut dili)atis invicem% Secundo #ro#ter naturae documentum" videmus enim 'uod omnia naturaliter dili)unt similia% 0ccl% $(- omne animal dili)it simile sibi- sic et omnis *omo #ro,imum sibi% Omnis caro ad simile sibi sociatur% Tertio #ro#ter nocumentum 'uod conse'uitur 'ui non dili)it #ro,imum" 'uia incurrit mortem

cul#ae et @e*ennae% $ 2oan% (- 'ui non dili)it" manet in morte% A 'ua morte liberet nos et cetera% Amen% [88585! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 68 Recordare 'uia rece#isti bona in vita tua" et :a>arus similiter mala1 nunc autem *ic consolatur" tu vero cruciaris" :uc% $ % +uatuor notantur in verbis istis% Primo re#roborum in #raesenti #ros#eritas" ibi" recordare 'uia rece#isti bona in vita tua1 secundo .ustorum brevis in *oc mundo adversitas" ibi- :a>arus similiter mala1 tertio aeterna .ustorum /elicitas" ibi- nunc autem iste consolatur1 'uarto im#iorum #er#etua calamitas" ibi" tu vero cruciaris% Circa #rimum notandum" 'uod tem#oralis #ros#eritas consistit in tribus" 'uae *abuit iste dives% Primo in divitiis tem#oralibus" ibi" *omo 'uidam erat dives% Ps% 58- in multitudine divitiarum suarum )loriantur% Secundo in *onoribus saecularibus" ibi- induebatur #ur#ura et b7sso% 2ac% 5- e,ultatis in su#erbiis vestris% Tertio in volu#tatibus carnalibus" ibi- e#ulabatur 'uotidie s#lendide% 2ob 3$- ducunt in bonis dies suos" et in #uncto ad In/ernum descendunt% &icitur Amos - vae 'ui comeditis a)num de )re)e" et vitulos de armenti medio et cetera% Circa secundum notandum" 'uod adversitas sanctorum in #raesenti consistit in tribus" 'uae *abuit :a>arus% Primo in rerum #au#ertate" ibi" erat 'uidam mendicus% Tob% 3- #au#erum 'uidem vitam )erimus1 sed *abebimus multa bona" si timuerimus &eum" et recesserimus a #eccato et /ecerimus bona et cetera% Secundo in contem#tus vilitate" ibi- .acebat ad .anuam% $ Cor% 5- tam'uam #ur)amenta *u.us mundi /acti sumus" omnium #eri#sema us'ue ad*uc% Tertio in tribulationum et a//lictionum as#eritate" ibi- ulceribus #lenus% 2udit* 5- omnes 'ui #lacuerunt domino" #er multas tribulationes transierunt% Circa tertium notandum" in 'uibus consistit /elicitas sanctorum in alio saeculo% Primo in )loria et *onore" ibi" ut #ortaretur ab An)elis% Au)ustinus- #raeclaras e,e'uias #ur#urato illi diviti turba e,*ibuit /amulorum1 sed multo #raeclariores in cons#ectu &ei ulceroso illi #au#eri ministerium #raebuit An)elorum" 'ui eum e,tulerunt non in marmoreum tumulum" sed in Abra*ae sinum% Psal% 30- ma)na est )loria e.us in salutari tuo% Secundo in caelestis re)ni #ossessione" ibi- in sinu Abra*ae" #er 'uem intelli)itur re'uies Paradisi% Matt*% 5- beati #au#eres s#iritu" 'uoniam i#sorum est re)num caelorum% Tertio in aeterna deliciarum et consolationum #er/ruitione" ibi" nunc autem iste

consolatur% Psal% (0- 'uam ma)na multitudo dulcedinis tuae" domine" 'uam abscondisti timentibus te% Psal% $5- delectationes in de,tera tua us'ue in /inem% Circa 'uartum notandum" 'uod tria #onuntur *ic" in 'uibus consistit /utura malorum calamitas% Primum est summa de omnibus bonis carentia- et *oc notatur in *oc 'uod non #otuit *abere )uttam a'uae" 2ob 38- a##re*endet eum 'uasi a'ua ino#ia% Secundo #oenarum acerbitas et multi#licitas" ibi" cum esset in tormentis% Psal% $0- i)nis" sul#*ur et s#iritus #rocellarum #ars calicis eorum% Tertio summa con/usio et i)nominia" ibi- se#ultus est in In/erno% +uae #otest esse ma.or i)nominia 'uam tali se#ultura se#eliri= 2erem% 33- se#ultura asini se#elietur% 2erem% 30- con/undentur ve*ementer" 'uoniam non intelle,erunt o##robrium sem#iternum" 'uod nulla oblivione delebitur% Praesens i)itur #ros#eritas est contemnenda1 #raesens adversitas *ilariter sustinenda- damnatorum calamitas /u)ienda" et sanctorum /elicitas cum omni studio a##etenda- ad 'uam #erducat nos et cetera% Amen% [88585! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 80 Si 'uis *abuerit substantiam *u.us mundi etc%" $ 2oan% (% In istis verbis" monet nos beatus 2oannes a#ostolus ad /aciendam eleemosinam #ro#ter tria% Ma,ime enim tria bona ac'uirit 'ui /acit eleemos7nam% Primo bonum tem#orale1 secundo bonum s#irituale1 tertio bonum aeternale% Circa #rimum notandum" 'uod *omo ac'uirit tri#liciter bonum tem#orale #er dationem eleemos7nae% Primo" divitiarum au)mentationem% Proverb% (*onora dominum" idest e.us laudem 'uaere" non tuam" non mundi" de tua substantia" scilicet 'uae recte #ossides" non de ra#inis" non de aliena" et de #rimitiis /ructuum tuorum da #au#eribus1 et im#lebuntur *orrea tua saturitate" scilicet in /utura satietate" ubi non esurient ne'ue sitient am#lius1 et vino torcularia tua redundabunt% @lossa- 'ui t*esauri>ant in caelis" veras ibi delicias invenient- 'uorum *orrea im#lebuntur saturitate" 'uia satiabitur cum mani/estabitur )loria e.us" et torcularia redundabunt vino" 'uia interna suavitas aeternorum corda /idelium in laudes conditoris accendit1 et 'ui terrena subsidia #au#eribus lar)itur" ditior dando caelesti remuneratione reddetur% Secundo ab inimicis de/ensionem% 0ccli% $6- eleemos7na viri 'uasi sacculus cum i#so1 'uia merces .ustitiae in aeternum" et )ratiam *ominum" et vitam aeternam 'uasi #u#illam conservabit-

item- su#er scutum #otentis et su#er lanceam adversus inimicos #u)nabit% @lossa- ma)is valet eleemos7na contra inimici .aculum 'uam arma terrena% Tertio vitae #raesentis #rolon)ationem% $ Tim% 5- #ietas ad omnia utilis est" #romissionem *abens vitae 'uae nunc est" et /uturae% Circa secundum notandum" 'uod tri#le, bonum s#irituale ac'uirit *omo #er eleemos7nam% Primo #eccatorum remissionem% &an% 5- #eccata tua eleemos7nis redime% Prov% - misericordia et veritate redimitur ini'uitas" scilicet omne #eccatum% @lossa- misericordia redimitur ini'uitas #eccatorum" cum dat" et dimittit aliis1 veritate" idest .ustitia" cum sei#sum de ini'uitate accusat et #oenitet% Secundo orationum e,auditionem% 0ccli% 38- eleemos7nam in sinu #au#erum conclude" et i#sa #ro te orabit" ab omni #eccato scilicet removendo% @lossa- bene monendo" bene consulendo in corde absconditur eleemos7na% Tertio )ratiae conservationem% 0ccli% $6eleemos7na viri 'uasi sacculus cum i#so A%%%B et )ratiam *ominis 'uasi #u#illam oculi conservabit etc%" ut su#ra% Circa tertium similiter notandum" 'uod tri#le, bonum aeternale ac'uirit *omo #er eleemos7nam% Primo a morte aeterna liberationem% Tob% 5eleemos7na ab omni #eccato et a morte liberat et cetera% Secundo vitae aeternae #ossessionem% $ Tim% 5- #ietas ad omnia utilis est" #romissionum *abens vitae 'uae nunc est" et /uturae% Tertio #raemii aeterni au)mentationem% 3 Cor% 8- 'ui #arce seminat" #arce et metet1 et 'ui seminat in benedictione" de benedictione et metet vitam aeternam- ad 'uam nos #erducat et cetera% [8858 ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 8$ Homo 'uidam /ecit coenam ma)nam" :uc% $(% Per coenam istam" sicut dicunt sancti" intelli)itur beatitudo caelestis% &icitur autem coena ista ma)na #ro#ter tria% Primo #ro#ter celebrantium i#sam coenam multi#licitatem1 secundo #ro#ter /erculorum 'uae ibi dabuntur" co#iositatem1 tertio #ro#ter i#sius coenae aeternitatem% Pro#ter #rimum dicitur ma)na tri#lici ratione% Primo ratione /acientium% ;acientes sunt #ater et /ilius et s#iritus sanctusimmensus #ater" immensus /ilius" immensus s#iritus sanctus1 et ideo immensam /aciunt coenam% Isa% 35- /aciet dominus e,ercituum omnibus #o#ulis in monte *oc convivium #in)uium" convivium vindemiae" #in)uium medullatorum" vindemiae de/aecatae% 0st*% $- tertio anno im#erii sui re, Assuerus /ecit convivium cunctis #ueris et #rinci#ibus suis et cetera% Secundo

ratione ministrantium" 'ui sunt millia millium% &an% 6- millia millium ministrabant ei% Tertio ratione convivantium" 'ui erunt decies centena millia% &an% 6- decies centena millia assistebant ei% Pro#ter secundum dicitur ma)na coena illa" 'uia erunt ibi millia millium /erculorum% ;ercula in vita aeterna sunt )audia- et 'uia sunt ibi millia millium )audiorum" erunt ibi millia millium /erculorum% Possumus autem *ic assi)nare tria ma)na /ercula% Primum /erculum erit )audium de omnium malorum absentia% Secundum de omnium bonorum #raesentia% &e *is duobus" &eut% 8- ibi abs'ue ulla #enuria" bonorum omnium abundantia #er/rueris% Isa% (5- )audium et laetitiam obtinebunt" et /u)iet dolor et )emitus% Tertium continua de divina laude laetitia% Psal% 8(- beati 'ui *abitant in domo tua" domine" in saecula saeculorum laudabunt te% &e *is tribus Au)ustinus in libro de civitate &ei ult%o 'uanta erit illa /elicitas% Ubi nullum malum erit" nullum latebit bonum" vacabitur internis laudibus" et &eus erit omnia in omnibus% Circa tertium notandum" 'uod coena ista dicitur aeterna #ro#ter tria% Primo" 'uia nun'uam terminabitur% 2oan% $ )audium vestrum nemo tollet a vobis% Coenare enim est )audere% Secundo" 'uia nun'uam a coenando cessabitur% A#oc% 5- re'uiem non *abebant die ac nocte dicentia- dominus &eus omni#otens" 'ui est" et 'ui erat" et 'ui venturus est- clamantia et dicentia" sanctus" sanctus" sanctus% :audare enim ibi est idem 'uod coenare% Tertio dicitur aeterna" 'uia tota simul manducabitur% <oetius- dicitur aeternitas vitae beatae #ossessio tota simul% A#oc% $8- beati 'ui ad coenam nu#tiarum a)ni vocati sunt% Ad 'uam coenam #erducat nos 2esus C*ristus% Amen% [88586! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 83 Humiliamini sub #otenti manu &ei" ut vos e,altet in tem#ore tribulationis% $ Petri 5% Tria /acit in *is verbis b% Petrus% Primo *ortatur ad *umilitatem1 secundo ostendit *umiliandi necessitatem1 tertio #onit *umilitatis utilitatem% Primum ibi" *umiliamini1 secundum ibi" sub #otenti manu &ei" 'ui #otest *umiliare invitos1 tertium ibi" ut vos e,altet in tem#ore tribulationis% Circa #rimum notandum" 'uod tri#le, est *umilitas% Prima cul#ae% 0ccli% $8- est 'ui ne'uiter se *umiliat" cu.us interiora #lena sunt dolo% Secunda #oenae% Psal% $05tribulaverunt eos inimici eorum" et *umiliati sunt sub manibus eorum% Tertia )ratiae% Matt*% $$- discite a me" 'uia mitis sum et

*umilis corde% Prima est /u)ienda1 secunda sustinenda1 tertia a##etenda% Circa secundum notandum" 'uod &eus ostendit #otentiam suam su#erbis tri#liciter% Primo" eis resistendo1 secundo" eos de.iciendo1 tertio" aeternaliter #uniendo% &e #rimo" 2ac% 5- &eus su#erbis resistit% &e secundo" Psal% 63- de.ecisti eos dum allevarentur% &e tertio" 2oel% 3- ascendet /oetor e.us et ascendet #utredo e.us" 'uia su#erbe e)it% <aruc* 5- constituit dominus *umiliare omnem mentem e,celsam% Circa tertium notandum" 'uod tri#licem utilitatem ac'uirit *omo de *umilitate% Prima est bonum )ratiae1 secunda bonum scientiae1 tertia bonum )loriae% &e #rima" 2acob% 5- *umilibus dat )ratiam% &e secunda" Matt*% $$- abscondisti *aec a sa#ientibus et #rudentibus" et revelasti ea #arvulis% &e tertia" 2ob 33- 'ui *umiliatus /uerit" erit in )loria% [88588! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 8( @audium est coram An)elis &ei su#er uno #eccatore #oenitentiam a)ente" :uc% $5% &uo notantur in verbis istis% Primo An)elorum di)nitas" ibi" An)elis &ei1 secundo eorum beni)nitas" ibi" su#er uno #eccatore #oenitentiam a)ente% Ma)na est di)nitas An)elorum" 'uod sunt nuntii &ei1 et ma)na beni)nitas" 'uod )audent de conversione unius #eccatoris% Circa #rimum notandum" 'uod An)eli dicuntur et An)eli &ei" sicut dicuntur *ic1 et An)eli nostri" sicut dicitur Matt*% $8- An)eli eorum in caelis sem#er vident /aciem #atris mei 'ui in caelis est% 0t #er *oc notatur in eis du#le, virtus- *abent enim du#licem virtutemassistendi et ministrandi- assistunt enim &eo" et ministrant nobis% &eo assistunt tri#liciter% Primo contem#lando% Matt*% $8- An)eli eorum in caelis sem#er vident /aciem #atris mei et cetera% Secundo" amando% $ Pet% 3- in 'uem desiderant An)eli #ros#icere% Au)ustinus- tanta est divini #lenitudo as#ectus" ut nun'uam #ossit videri sine amore% Tertio laudando% &amascenus- o#us enim An)elorum est *7mnis &eum laudare% ?obis ministrant tri#liciter% Primo #ur)ando1 secundo illuminando1 tertio #er/iciendo" sicut dicit &ion7sius% Pur)ant enim a malis liberando% Isa% - et volavit ad me unus de Sera#*im" et in manu e.us calculus et cetera% Illuminant docendo% &an% $0- et ecce Mic*ael unus de #rinci#ibus #rimis venit in ad.utorium meum1 et e)o remansi ibi .u,ta re)em Persarum A%%%B veni autem ut docerem te 'uae ventura sunt #o#ulo tuo et cetera% Per/iciunt ad bonum

#rove*endo% ( Re)% $8- et ecce An)elus domini teti)it eum" dicens- sur)e" et comede et cetera% Circa secundum notandum" 'uod #ro#ter tria An)eli )audent de #eccatorum conversione% Primo" #ro#ter sui ministerii im#letionem- sunt enim ministri" ut moneant nos ad #oenitentiam% Heb% $- nonne omnes sunt administratorii s#iritus in ministerium missi #ro#ter eos 'ui *ereditatem ca#iunt salutis= Secundo #ro#ter &aemonum con/usionem- &aemones enim con/unduntur" 'uando ali'uis ad #oenitentiam convertitur" 'uod est )audium An)elis% A#oc% $3#ro.ectus est draco ille ma)nus" ser#ens anti'uus" 'ui vocatur &iabolus et Satanas" 'ui seducit universum orbem" #ro.ectus est in terram" et An)eli e.us cum eo missi sunt- et #ost- #ro#terea laetamini caeli" et 'ui *abitatis in eis% Tertio #ro#ter &ei *onorem% Peccator enim cum convertitur" *onorat &eum" 'uod est )audium An)elis% 2osue 6- /ili mi" da )loriam &eo" con/itere et cetera% [88588! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 85 0t erant a##ro#in'uantes ad 2esum #ublicani et #eccatores" :uc% $5% In isto 0van)elio notantur tria #rinci#aliter% Primo ma)na domini nostri 2esu C*risti beni)nitas1 secundo ma)na #oenitentiae utilitas1 tertio ma)na vere #oenitentis sanctitas% Circa #rimum notatur ma)na C*risti beni)nitas in tribus- #rimo" 'uia #ro #eccatoribus susce#it *umanae naturae in/irmitatem" ibi" nemo accendit lucernam% @re)orius- lucernam accendit 'ui *umanam naturam luce suae divinitatis im#levit% $ Tim% $- /idelis sermo" et omni acce#tione di)nus" 'uoniam C*ristus 2esus venit #eccatores salvos /acere et cetera% Secundo" 'uia #eccatoribus ostendit s#ecialem /amiliaritatem" ibi" 'uia #eccatores reci#it et manducat cum illis% Rom% 5- ubi abundavit delictum" su#erabundavit et )ratia% Tertio" 'uia #ro #eccatoribus susce#it crudelis mortis acerbitatem" ibi" im#onit *umeris suis )audens% $ Petr% 3- 'ui #eccata nostra i#se #ertulit in cor#ore suo su#er li)num% Circa secundum notandum" 'uod tri#le, utilitas #oenitentiae notatur in isto 0van)elio% Primo" 'uia C*ristus laetatur in ea" ibi" con)ratulamini mi*i% :uc% $5- e#ulari autem et )audere o#ortet et cetera% Secundo" 'uia in ea An)eli laetantur" ibi" )audium est An)elis &ei% Tertio" 'uia #er eam *omo a #erditione liberatur" ibi" vadit ad illam 'uae #erierat" donec inveniat eam% :uc% $5- nisi #oenitentiam *abueritis" omnes simul #eribitis% 0>ec*% $8- convertimini" et a)ite #oenitentiam ab omni

ini'uitate1 et non erit vobis in ruinam ini'uitas% Ma)na vero #oenitentis sanctitas notatur" ibi" )audium est An)elis &ei% Ma)is enim )audet dominus su#er uno #eccatore vere #oenitente" 'uam su#er multos .ustos 'ui nun'uam #eccaverunt- 'uia isti /re'uenter ma)is ne)li)entes sunt" isti /erventiores" sicut e,#onit @re)orius% Sunt autem octo necessaria ei 'ui vult de #oenitentia sua ma)num )audium /acere in caelo% Primo" in amore &ei /erventer inardescere1 secundo" in ma)nis virtutibus se e,ercere1 tertio" cuncta di//icilia sancti certaminis #etere1 'uarto" omnia mundi relin'uere1 'uinto *onores /u)ere1 se,to rece#tis contumeliis laetari1 se#timo" ma)no desiderio ad caelestem #atriam an*elare1 octavo" damna #raecedentia lucris se'uentibus com#ensare% &e *is omnibus @re)orius- #lerum'ue ii 'ui se o##ressos nullis #eccatorum molibus sciunt" #i)ri remanent1 at contrario omnes ii 'ui se illicita ali'ua e)isse meminerunt" i#so suo dolore com#uncti in amorem &ei inardescentes" se in ma)nis virtutibus e,ercent" cuncta di//icilia sancti certaminis a##etunt" omnia mundi derelin'uunt" *onores /u)iunt1 acce#tis contumeliis laetantur" ad caelestem #atriam an*elant1 et 'uia se errasse a domino considerant" damna #raecedentia lucris se'uentibus com#ensant% +ui .ustam #oenitentiam e)erint" abs'ue dubio #ervenient ad re)num caelorum% Matt*% (- #oenitentiam a)ite a##ro#in'uavit enim re)num caelorum% Ad 'uod et cetera% Amen% [88580! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 85 0,#ectatio creaturae revelationem /iliorum &ei e,#ectat" Rom% 8% A#ostolus in ista e#istola intendit ostendere 'uod omnes creaturae suo modo desiderant adventum )loriae sanctorum% Sunt autem 'uatuor creaturae 'uae desiderant adventum )loriae sanctorum% Primo creatura an)elica1 secundo creatura caelestis1 tertio creatura terrestris1 'uarto creatura *umana- et ideo /orte 'uater nominat creaturam in ista e#istola% Circa #rimum notandum" 'uod An)eli desiderant" #ro#ter tria% Primo #ro#ter #lenam de inimicis suis victoriae consecutionem% A#oc% $3#ro.ectus est draco ille ma)nus" ser#ens anti'uus" 'ui vocatur &iabolus et Satanas" 'ui seducit universum orbem" et #ro.ectus est in terram" et An)eli e.us cum illo missi sunt- et #ost- laetamini caeli" et 'ui *abitatis in eis% Secundo #ro#ter ministerii sui com#letionem% $ Cor% $5- cum evacuaverit omnem #rinci#atum et #otestatem et virtutem% O#ortet autem illum re)nare donec #onat

omnes inimicos sub #edibus e.us% Tertio #ro#ter #er/ectam civitatis suae re#arationem% Ps% $08- .udicabit in nationibus" im#lebit ruinas- et 0#*es% $- in 'uo #ro#osuit restaurare universa" sive 'uae in caelis sunt" sive 'uae in terra% Circa secundum notandum" 'uod creatura caelestis desiderat #ro#ter tria% Primo #ro#ter servitii sui indi)nis subtractionem% Isidorus- sol et luna #ost .udicium non descendent ad occasum" nec im#iis sub terra #ositis serviet lu, eorum% Secundo #ro#ter amissae #ulc*ritudinis recu#erationem% Isa% (6- erit lu, lunae sicut lu, solis" et lu, solis lucebit se#tem#liciter% Tertio #ro#ter suam a motu re#ausationem% Habac% (" secundum aliam translationem- sol et luna steterunt in ordine suo" sol in oriente" luna in occidente" sicut in creatione ordinati sunt- *aec enim tria bona conse'uuntur cor#ora caelestia% Item creatura terrestris desiderat #ro#ter tria% Primo #ro#ter suam a #eccatis im#iorum emundationem% Modo enim im#ii contaminant terram ini'uitatibus% Psal% $05contaminata est terra in o#eribus eorum% Sed tunc #ur)abitur #er i)nem% 3 Pet% (- elementa vero calore solventur1 terra vero" et ea 'uae in i#sa sunt" i)ne comburentur% Secundo #ro#ter suam a corru#tione liberationem- modo enim corrum#itur" ut /iat )eneratio1 sed tunc cessabit corru#tio" 'uoniam non erit necessaria )eneratio% Rom% 8- i#sa creatura liberabitur a servitute corru#tionis in libertatem )loriae /iliorum &ei% Tertio #ro#ter suam renovationem% Isa% 5- ecce e)o creo caelum novum et terram novam" et non erunt in memoria #riora1 sed )audebitis et e,ultabitis in eis 'uae e)o creo us'ue in sem#iternum% Homo similiter desiderat #ro#ter tria% Primo #ro#ter suam a malo liberationem1 secundo #ro#ter suam in omni bono re#letionem1 tertio #ro#ter aeternitatis conservationem% Haec tria conse'uetur *omo in die .udicii" 'ui sic vivit *ic ut ad illam mereatur #ervenire% &e *is tribus Au)ustinus in :ib% de Civit% &ei- una erit i)itur illius civitatis in omnibus et inse#arabilis et sin)ularis libera voluntas" liberata ab omni malo" re#leta omni bono A'uod bonum non de/iciet in aeternumB" /ruens inde/icienter .ucunditate aeternorum )audiorum- 'uod nobis C*ristus concedat% Amen% [8858$! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 8 0stote misericordes" sicut et #ater vester misericors est" :uc% % &uo /acit dominus in verbis istis% Primo inducit ad misericordiam" ibi" estote misericordes% Secundo dat miserendi re)ulam" ibi" sicut

et #ater vester% Circa #rimum notandum" 'uod tria ma,ime debent nos movere ad /aciendam misericordiam% Primo necessitas1 secundo utilitas1 tertio con)ruitas% ?ecessitas est" 'uia 'ui non /acit misericordiam" non inveniet misericordiam% 2ac% 3- .udicium sine misericordia /iet ei 'ui non /acit misericordiam% Utilitas est" 'uia 'ui /acit misericordiam" inveniet misericordiam% Matt*% 5beati misericordes" 'uoniam i#si misericordiam conse'uentur% Con)ruitas est" 'uia cum misericordiam ab omnibus creaturis reci#iamus" satis con)ruum est 'uod aliis misericordiam /aciamus% Sumus enim #leni miseria1 et nisi creaturae misererentur nostri dando se nobis et sua bene/icia" subsistere non #ossemus% Si enim sol vel i)nis subtra*eret lumen suum et calorem" et terra /ructus suos1 'uid /aceret miser *omo= Satis er)o con)ruum est" cum *omo indi)eat misericordia" 'uod aliis /aciat misericordiam% Prov% $8- *omo indi)ens misericors est% 0t 'ui indi)et misericordia" debet aliis /acere misericordiam" vel aliorum misereri- unde creaturae ar)uunt 'uodammodo immisericordes% Circa secundum notandum" 'uod in tribus #raeci#ue a##aret misericordia &ei% Primo in /ilii sui donationema)num /uit donum" ma)na misericordia" de 'ua :uc% $- ad /aciendam misericordiam et cetera% Secundo in .ustorum )lori/icatione% Psal% $08- suavis est misericordia e.us% Psal% (5domine" in caelo misericordia tua% Tertio in #eccatorum .usti/icatione% Psal% 85- misericordia tua" domine" ma)na est su#er me% Pro#ter #rimam misericordiam debemus illum laudare et amare1 #ro#ter secundam debent secure" 'uantumcum'ue sint ma)ni #eccatores" ad &eum con/u)ere% Isa% 55- derelin'uat im#ius viam suam" et vir ini'uus co)itationes suas1 et revertatur ad dominum" et miserebitur e.us- et ad &eum nostrum" 'uoniam multus est ad i)noscendum% Pro#ter tertiam debemus ad &eum cum /estinatione currere% Hebr% 5- /estinemus in)redi in illam re'uiem et cetera% H7#ocrita" e.ice #rimo trabem de oculo tuo" :uc% % Hic re#re*endit dominus #eccatum *7#ocrisis" et /re'uenter in 0van)elio #lus aliis re#re*endit- unde satis #atet 'uod multum dis#licet ei- et ideo debet 'uilibet i#sam /u)ere% 0st autem /u)ienda i#sa *7#ocrisis #ro#ter multa mala 'uae #roveniunt e, ea% Primo #rovenit e, ea multi#le, malum cul#ae1 secundo multi#le, malum #oenae1 tertio multi#le, malum damni% [88583! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 86

&eclinet autem a malo" et /aciat bonum1 in'uirat #acem" et #erse'uatur eam" $ Petr% (% &uae sunt #artes .ustitiae" ad 'uas invitat nos beatus Petrus in verbis istis% Prima est /u)a mali" ibi" declinet a malo1 secunda" delectatio boni" ibi" et /aciat bonum% Circa #rimum notandum" 'uod malum /u)iendum est ma,ime #ro#ter tria% Primo #ro#ter multam amaritudinem 'uam inducit1 secundo #ro#ter damnum 'uod adducit1 tertio #ro#ter #oenam ad 'uam conducit% &e #rimo 2erem% 3- vide 'uam malum est et amarum dereli'uisse dominum &eum tuum" et non esse timorem mei a#ud te- dicit dominus &eus e,ercituum% Inducit autem multam amaritudinem #eccatum #ro#ter tria% Primo" 'uia dominus adversatur #eccato% &eut% 35- aversatur omnem in.ustitiam- ibidem ($- invenerunt'ue eum omnia mala et a//lictiones1 ita ut dicat in illa die- vere 'uia dominus non est mecum" invenerunt me *aec mala% Secundo" 'uia *omo #er #eccatum valde in se inordinatur% Au)ustinus- .ussisti" domine" et vere sic est" ut #oena sit sibi omnis inordinatus animus% 2ob 6'uare #osuisti me contrarium tibi" et /actus sum mi*imeti#si )ravis= Tertio" 'uia omnis #eccator ab omni creatura .usto &ei .udicio im#u)natur% Sa#% $6- creatura tibi creatori deserviens" e,ardescit in tormentum adversus in.ustos% Circa secundum notandum" 'uod tri#le, damnum incurrit #eccator #er #eccatum% Primum est" 'uia #er i#sum #eccatum" multi#le, bonum amittitur% Au)ustinus in :ib% de civitate &ei $3- si naturae bonae non essent" e.us vitia non nocerent% ?unc autem 'uid eis /aciunt nocendo" nisi sibi adimere inte)ritatem" #ulc*ritudinem et salutem= Secundo #ro#ter #eccatum" bonum )ratiae amittitur% Sa#% $- in malevolam animam non introibit sa#ientia" nec *abitabit in cor#ore subdito #eccatis% Tertio #ro#ter #eccatum" bonum )loriae #erditur% Isa% 3 - tollatur im#ius" ne videat )loriam &ei% Circa tertium notandum" 'uod #eccatum ducit *omines ad multas #oenas1 sed *ic notantur tres #oenae% Prima erit continua in anima tristitia% Isa% $(- torsiones et dolores tenebunt eos" 'uasi #arturiens dolebunt% 2ob 30- cum satiatus /uerit" arctabitur" et omnis dolor irruet in eum% Secunda" continua in corde incendia% Matt*% (mittet eos in caminum i)nis% Tertia erit in utro'ue aeternitas% Matt*% 33- discedite a me maledicti in i)nem aeternum et cetera% &e *is tribus" Isa% ult%- vermis eorum non morietur" et i)nis eorum non e,tin)uetur et cetera% 9ermis notat dolorem in anima1 i)nis

dicit ardorem in corde1 ine,tin)uibilitas i)nis notat aeternitatem in utro'ue% A 'uo i)ne liberet nos C*ristus et cetera% [8858(! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 88 Coerceat lin)uam suam a malo" $ Pet% (% Co*ibenda est lin)ua #ro#ter tria% Primo" 'uia 'ui non co*ibet" multa #eccata committit1 secundo" 'uia multas #oenas incurrit1 tertio" 'uia 'ui co*ibet" multa bona ac'uirit% [88585! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 88 In'uirat #acem" et se'uatur eam% Tri#licem #acem 'uilibet debet in'uirere% Primo #acem sui ad &eum1 secundo sui #acem ad #ro,imum1 tertio sui ad sei#sum% [88585! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 80 Sedens docebat de navicula turbas" :uc% 5% Moraliter #er naviculam intelli)itur sanctitas vitae" in 'ua debet sedere 'ui alios vult docere% Si)ni/icatur #er naviculam sanctitas vitae tri#liciter% Primo ratione materiae1 secundo /ormae1 tertio /inis% [8858 ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 8$ Relictis omnibus" secuti sunt eum" :uc% 5% &uo sunt nobis necessaria ad se'uendum% Primo ut a bono commutabili avertamur" i#sum des#iciendo1 secundo" ut ad bonum incommutabile convertamur" i#sum dili)endo et imitando% Haec notantur *ic% Primum ibi" relictis omnibus1 secundum ibi" secuti sunt eum% Circa #rimum notandum" 'uod 'uatuor debemus relin'uere" si volumus se'ui C*ristum% Primo mundana" i#sa contemnendo% :uc% $5- nisi 'uis renuntiaverit omnibus 'uae #ossidet" non est me di)nus% Secundo consan)uineos et #arentes #ro#ter &eum relin'uendo% Matt*% $0- si 'uis venit ad me" et non odit #atrem suum et matrem suam" non est me di)nus% Tertio cor#us suum" i#sum morti/icando% +uarto voluntatem #ro#riam" i#sam abne)ando% &e *is duobus" :uc% 8- si 'uis vult #ost me venire" abne)et semeti#sum" et tollat crucem suam 'uotidie" et se'uatur me% Circa secundum notandum" 'uod in 'uatuor o#ortet nos imitari C*ristum% Primo in *umilitate% Matt*% 3- discite a me" 'uia mitis sum et *umilis corde% Secundo in #ietate% :uc% - estote misericordes" sicut et #ater vester misericors est% Tertio in caritate% 2oan% $5- *oc est #raece#tum meum ut dili)atis invicem"

sicut dile,i vos% +uarto in tribulationum as#eritate% $ Petr% 3C*ristus #assus est #ro nobis" vobis relin'uens e,em#lum ut se'uamini vesti)ia e.us% Istae sunt duae viae rectae" #er 'uas currit *omo ad re)num caelorum% Sa#% $0- .ustum dedu,it dominus #er vias rectas" et ostendit illi re)num &ei% Amen% [88586! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 83 Si enim com#lantati /acti sumus similitudini mortis e.us simul et resurrectionis erimus" Rom% % &uo /acit in istis verbis a#ostolus% Primo #onit meritum 'uod *abere debemus" ibi" /acti sumus similitudini mortis e.us% Hoc est meritum nostrum" ut *abeamus in nobis similitudinem mortis e.us" scilicet C*risti% Secundo #onit 'uod #ro merito reci#imus" ibi" simul et resurrectionis erimus% Hoc enim est #raemium ut *abeamus similitudinem resurrectionis C*risti% Circa #rimum notandum" 'uod se, /uerunt in morte C*risti" in 'uibus debemus eum se'ui% Primo *umilitas1 secundo obedientia% &e *is duobus P*il% 3- *umiliavit semeti#sum" /actus obediens us'ue ad mortem% Ad #rimum invitat dominus" Matt*% 3- discite a me" 'uia mitis sum% Ad secundum" 2oan% $5- si dili)itis me" mandata mea servate% Tertium /uit in morte C*risti ine//abilis caritas% 2oan% $5- ma.orem *ac dilectionem nemo *abet ut animam suam #onat 'uis #ro amicis suis- et in *oc debemus assimilari sibi% 2oan% $5- *oc est #raece#tum meum ut dili)atis invicem% +uartum #atientia% $ Petr% 3- cum #ateretur" non comminabatur- et in *oc debemus *abere similitudinem e.us% Hebr% $3- #er #atientiam curramus ad #ro#ositum nobis certamen" as#icientes in auctorem /idei et consummatorem 2esum" 'ui #ro#osito sibi )audio sustinuit crucem" con/usione contem#ta% +uintum #erseverantia- 'uia 'ui in *is omnibus us'ue ad mortem #erseveraverit" salvus erit% P*ili#% 3- C*ristus /actus est #ro nobis obediens us'ue ad mortem" mortem autem crucis% &ebemus autem in #erseverantia *abere similitudinem mortis e.us% Matt*% $0- 'ui #erseveraverit us'ue ad /inem" *ic salvus erit% Circa secundum notandum" 'uod in se#tem consistit )loria cor#oris nostri" cum con/i)uratum erit cor#ori claritatis C*risti% Primo erit amabilis omnium membrorum con)ruentia% Au)ustinus in :ib% 33" ca#% $8 de Civ% &ei- #roinde nulla erit de/ormitas" 'uam /acit incon)ruentia #artium1 ubi et 'uae #rava sunt" corri)entur et 'uod minus est 'uam decet" unde creator novit" inde su##lebitur1 et 'uod #lus est 'uam decet"

materiae servata inte)ritate detra*etur% Secundo erit mira coloris in toto suavitas% Au)ustinus- coloris suavitas 'uanta erit" ubi .usti /ul)ebunt sicut sol in re)no #atris sui= In *is duobus consistit omnis cor#oris #ulc*ritudo% Au)ustinus- omnis cor#oris #ulc*ritudo est con)ruentia #artium cum 'uadam coloris suavitate% 0rit autem tunc in cor#oribus omnis #ulc*ritudo% P*ili##% (- 'ui re/ormabit cor#us *umilitatis nostrae con/i)uratum cor#ori claritatis suae% Tertio erit movendi velocitas% Au)ustinusubi voluerit s#iritus" ibi erit #rotinus cor#us% +uarto erit #lena liberatio ab omni indi)entia% +uinto erit #lena et summa /elicitas% &e *is duobus Au)ustinus- omnia membra et viscera incorru#tibilis cor#oris" 'uae nunc videmus #er usus necessitatis varios distributa" tunc sic non erunt1 sed *aec necessitas" i#sa #lena et certa securitas" et sem#iterna /elicitas #ro/iciet &ei laudibus% Se,to erit im#assibilitas et immortalitas et aeternitas% Au)ustinus- restituetur 'uic'uid de cor#oribus vivis" vel #ost mortem de cadaveribus #eriit" vel in se#ulcro remansit" in s#iritualis cor#oris novitatem e, animalis cor#oris vetustate mutatum1 resur)et in incorru#tione" at'ue immortalitate vestitum% Se#timo erit #lena cor#oris et s#iritus #a, et concordia% Au)ustinus% 0rit s#iritui caro subdita s#iritualis" sed ea tamen caro" non s#iritus% +uam /elices erunt er)o 'ui di)ni ista resurrectione *abebuntur% Certe non nisi illi 'ui *ic moriuntur cum C*risto% $ Col% (- mortui enim estis" et vita vestra abscondita est cum illo in )loria% Ad 'uam )loriam #erducat nos &eus% Amen% [88588! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 8( ?isi abundaverit .ustitia vestra #lus'uam Scribarum et P*arisaeorum" non intrabitis in re)num caelorum" Matt*% 5% In isto 0van)elio 'uatuor /acit dominus% Primo" ostendit 'uid /aciamus" ibi" nisi abundaverit .ustitia vestra- ostendit enim 'uod debemus *abere abundantem .ustitiam% Secundo" ostendit 'uid a##etamus" ibi" re)num caelorum- ad *oc enim debemus /acere .ustitiam" ut #er i#sam ad re)num #erveniamus% &e utro'ue" Matt*% - #rimum 'uaerite re)num &ei et .ustitiam e.us% Tertio" ostendit 'uid /u)iamus" ibi" non occides et cetera% Ostendit autem 'uod debemus /u)ere tri#le, #eccatum% Primo #eccatum o#eris" ibi" non occides- #er *oc #ro*ibetur omne o#us in 'uo laeditur #ro,imus% Isa% 55- 'uiescite a)ere #erverse% :ev% $- non stabis contra san)uinem #ro,imi tui% Secundo #ro*ibet #eccatum cordis"

ibi" omnis 'ui irascitur /ratri suo% 0,od% $3- au/er iram a corde tuo" et amove malitiam de carne tua% Tertio #eccatum oris" ibi" 'ui autem di,erit /ratri suo" /atue% 0#*es% 5- omnis sermo malus e, ore vestro non #rocedat% +uarto" ostendit 'uid timeamus" scilicet /uturum .udicium" ibi" reus erit .udicio% Ponit autem *ic tria 'uae debemus timere% Primo .udicium" in 'uo omnes im#ii damnabuntur" ibi" reus erit .udicio% 2udit* $ - dominus omni#otens .udicabit illos in die .udicii" 'uando visitabit illos% Secundo" An)elorum et sanctorum Concilium" in 'uo omnes im#ii e,aminabuntur" ibi" 'ui autem di,erit /ratri suo" rac*a" reus erit Concilio% Psal% (- dominus ad .udicium veniet cum senatoribus #o#uli sui" et #rinci#ibus suis% Malac*% ult%- ne /orte veniam" et #ercutiam terram anat*emate% Tertio" i)nem in/ernalem" in 'uo omnes im#ii in aeternum cruciabuntur" ibi" reus erit @e*ennae i)nis% 2udit* $ - dabit i)nes et vermes in carnes eorum" ut urantur" et sentiant us'ue in sem#iternum% A 'uo i)ne C*ristus nos liberet% [88588! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 85 Omnis 'ui irascitur /ratri suo" reus erit .udicio" Matt*% 5% &uo /acit dominus in verbis istis% Primo monet nos vitare iram" ibi" omnis 'ui irascitur /ratri suo% Secundo #onit irae #oenam" ibi" reus erit .udicio% Circa #rimum notandum" 'uod ira laedit naturam tri#liciter% Primo laedit rationem #er obscurationem1 secundo laedit memoriam #er oblivionem1 tertio laedit voluntatem #er malam a//ectionem% &e *is tribus" Psal% (0- conturbatus est in ira oculus meus" anima mea" et venter meus% Oculus est ratio" anima voluntas" venter memoria% Circa secundum notandum" 'uod ira tri#liciter contraria est )ratiae% Primo" 'uia /acit *ominem indi)num &ei misericordia 0ccl% 3(- *omo *omini servat iram" et a &eo 'uaerit medelam1 'uasi dicat" /rustra 'uaerit" 'uia non *abebit eam% Secundo" 'uia non #ermittit *ominem &ei .ustitiam /acere% 2ac% $- ira enim viri .ustitiam &ei non o#eratur% Tertio" 'uia au/ert *omini orandi /iduciam% $ Tim% 3- volo viros orare in omni loco sine ira et disce#tatione% Circa tertium notandum" 'uod iracundus /acile incurrit tri#le, *omicidium% Primo *omicidium sui% 2ob 5- virum stultum inter/icit iracundia% Secundo *omicidium animae #ro,imi" 'uem #rovocat ad discordiam et odium% Prov% $5vir iracundus #rovocat ri,as1 et 'ui #atiens est" miti)at suscitatas% Prov% 33- noli esse amicus *omini iracundo" et ne ambules cum

viro /urioso" ne /orte discas semitas e.us% Tertio *omicidium cor#oris #ro,imi% 0ccl% 8- cum iracundo non /acias ri,as" nec cum audace eas in desertum- 'uoniam 'uasi ni*il ante illum est san)uis" et ubi non est ad.utorium" allidet te% [88 00! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 85 Reus erit .udicio% ?ota" 'uod tri#liciter .udicabitur 'uilibet #eccator in .udicio% Primo a sei#so1 secundo ab omni creatura1 tertio a &eo% Primo a sua conscientia% Rom% 3- testimonium reddente illis conscientia i#sorum" inter se invicem co)itationibus accusantibus" aut etiam de/endentibus in die cum .udicabit dominus occulta *ominum secundum 0van)elium meum #er 2esum C*ristum% Secundo a sua malitia% 2erem% 3- ar)uet te malitia tua% Tertio a ma)na" 'uam in se i#sis *abebunt" an)ustia% A#oc% $tunc #lan)ent su#er se omnes tribus terrae% Creatura .udicabit et #uniet eos tri#liciter% Primo eorum malitias revelando% 2ob 30revelabunt caeli ini'uitatem e.us% Secundo" e,#u)nando% Sa#% 5acci#iet armaturam >elus illius" et armabit creaturam in ultionem inimicorum- et #ost- et #u)nabit cum illo orbis terrarum contra insensatos% Tertio" eos cruciando% Sa#% $ - creatura tibi /actori deserviens e,ardescit in tormenta adversus in.ustos" et levior /it ad bene/aciendum #ro *is 'ui in te con/idunt% 2ude, #uniet eos tri#liciter% Primo" ar)uendo% 2udae 3- ecce venit dominus cum sanctis millibus suis /acere .udicium contra omnes" et ar)uere omnes im#ios% Secundo" con/undendo% Psal% $($- inimicos e.us induam con/usione% 2er% (6- domine" omnes 'ui te derelin'uunt" con/undentur% Tertio" saevissime condemnando% Matt*% 35discedite a me maledicti in i)nem aeternum% Ab isto .udicio liberet nos &eus noster 2esus C*ristus% Amen% [88 0$! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 8 Sicut e,*ibuistis membra vestra servire ini'uitati ad ini'uitatem" ita nunc e,*ibete membra vestra servire .ustitiae in sancti/icationem" Roman% % In ista e#istola *ortatur nos a#ostolus ad duo% Primo ad /u)am mali" ibi" sicut e,*ibuistis membra et cetera% Secundo ad dilectionem boni" ibi" ita nunc e,*ibete et cetera% Circa #rimum assi)nat a#ostolus in e#istola ista 'uatuor rationes" #er 'uas #eccatum /u)iendum est% Prima ratio est" 'uia #ro#ter #eccatum anima #olluitur" ibi" immunditiae% Oseae 8- /acti sunt abominabiles" sicut ea 'uae dile,erunt%

Secunda est" 'uia #er #eccatum *omo i)nominiosae servituti sub.icitur" ibi" cum enim servi essetis #eccati% 2oan% 8- omnis 'ui /acit #eccatum" servus est #eccati% Tertia est" 'uia ma)na con/usio #er #eccatum ac'uiritur" ibi" 'uem /ructum *abuistis in illis in 'uibus nunc erubescitis= 2er% $8- domine" omnes 'ui te derelin'uunt" con/undentur% +uarta" 'uia #er #eccatum *omo ad mortem aeternam deducitur" ibi" sti#endia #eccati mors% Psal% ((mors #eccatorum #essima% Circa secundum notandum" 'uod similiter #onit ibi 'uatuor" 'uare bonum est eli)endum% +uatuor enim bona ac'uirit *omo e, electione boni% Primo mentis #uritatem vel sancti/icationem" idest mundi/icationem% Matt*% 5beati mundo corde" 'uoniam i#si &eum videbunt% Secundo voluntatis ae'uitatem" ibi" .ustitiae% 2ustitia enim est recta voluntas% Anselmus- .ustitia est rectitudo voluntatis conservata #ro#ter se% Tertio s#iritus libertatem" ibi" liberi /uistis .ustitiae% 3 Cor% (- ubi s#iritus domini" ibi libertas% 2oan% 8- si /ilius vos liberaverit" vere liberi eritis% +uarto ac'uirit *omo bene o#erando vitam aeternam" ibi" )ratia autem &ei vita aeterna% 2oan% - et #rocedent 'ui bona /ecerunt" in resurrectionem vitae% Matt*% 35ibunt *i in su##licium aeternum" .usti autem in vitam aeternam% [88 03! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 86 Acci#iens 2esus #anes" )ratias a)ens" /re)it" et dedit disci#ulis suis ut a##onerent- et a##osuerunt turbae% 0t *abebant #isciculos #aucos" et dedit illis" et .ussit a##oni" Matt*% 8% Tri#liciter #ascit dominus sanctos suos% Primo #anibus cor#oralibus% Psal% $03- ut educas #anem de terra% Secundo #anibus s#iritualibus% Prov% 30a#eri oculos tuos" scilicet oculos cordis" ad vi)ilias sanctas1 et satiare #anibus" scilicet sacra doctrina" vel )audiis caelestibus% Tertio #anibus aeternalibus% Psalm% $($- #au#eres e.us saturabo #anibus% Per istos se#tem #anes intelli)untur se#tem" 'uibus #ascit dominus /ideles suos" ne de/iciant in via .ustitiae1 sed in /ortitudine eorum #erveniant ad mensam caelestis )loriae% Primus #anis est dulcissima e, desiderio )loriae lacr7marum e//usio% Psalm% 5$- /uerunt mi*i lacr7mae meae #anes die ac nocte et cetera% Au)ustinus- /luebant mi*i lacr7mae" et bene mi*i erat cum illis% Secundus" ine//abilis in verbis &ei consolatio% Matt*% 5- non in solo #ane vivit *omo" sed in omni verbo 'uod #rocedit de ore &ei% 2er% $5- inventi sunt sermones tui" et comedi eos" et /actum est mi*i verbum tuum in )audio et laetitia cordis mei" 'uoniam

invocatum est nomen tuum su#er me" domine &eus e,ercituum% Tertius est ine//abilis de sum#tione 0uc*aristiae delectatio% 2oan% - #anis 'uem e)o dabo" caro mea est #ro mundi vita% Sa#% $ #anem de caelo #raestitisti illis" omne delectamentum in se *abentem" et omnis sa#oris suavitatem% +uartus" admirabilis de #raesentia C*risti dulcedo% 2oan% - e)o sum #anis vivus" 'ui de caelo descendi% Constat enim C*ristum sem#er *abitare in cordibus .ustis% +uantum er)o )audium *abet 'ui sem#er C*ristum *abet in corde% 0#*es% - ut det vobis secundum divitias )loriae suae virtute corroborari #er s#iritum e.us in interiorem *ominem" *abitare C*ristum #er /idem in cordibus vestris% +uintus" aeternae beatitudinis #rae)ustatio% Psal% 66- #anem An)elorum manducavit *omo% Au)ustinus- introductus introrsus nescio ad 'uam dulcedinem- 'uae si #er/iciatur in me" nescio 'uid sit vita aeterna" nisi illa sit% Se,tus" de omni virtutum #ossessione )audium1 'uale )audium est *abere tot dona s#iritus sancti" et illos duodecim /ructus 'uos memorat a#ostolus ad @al% 5- /ructus s#iritus est caritas" )audium" #a," #atientia" lon)animitas" bonitas" beni)nitas" mansuetudo" /ides" modestia" continentia" castitas- 'ui ideo dicuntur /ructus 'uia animam delectabiliter re/iciunt ultra 'uam dici #ossit% Proverb% 8- venite vos" et comedite #anem meum% Se#timus #anis est de conscientiae testimonio e,ultatio% Proverb% $5- secura mens 'uasi .u)e convivium% 3 Cor% $- )loria nostra *aec est" testimonium conscientiae nostrae% Isa% 33- #anis ei datus est" dicitur de viro .usto% Pisciculi sunt )audia 'uae *abent .usti de #raesentia sanctorum" 'ui sunt abstracti .am de amarissimo mari *u.us saeculi" 'ui /re'uenter veniunt" et consolantur .ustos 'ui sunt in via% +ui 'uidem #isces assi sunt mart7res" ut :aurentius" et alii 'ui i)nibus et su##liciis diversis a//licti ridebant" et sic suo risu clamabant in/initas se *abere intrinsecus delicias" #ro#ter 'uas e,teriora su##licia contemnebant% 3 Cor% $3- com#laceo mi*i" idest ve*ementer Adicit su#erlinearisB in in/irmitatibus meis" in contumeliis" in necessitatibus" in #ersecutionibus" in an)ustiis #ro C*risto% &e isto convivio .ustorum dicitur Matt*% 3(- ecce #randium meum #aravi" tauri mei occisi sunt% In istis e#ulis sunt .usti tota die" 'uas nescit im#ius% Psalm% 6- e,ultent .usti" et e#ulentur in cons#ectu &ei% Sic e#ulantur sancti in #raesenti% Sed 'uid erit in /uturo= <eatus 'ui manducabit #anem in re)no caelorum- ad 'uod nos #erducat C*ristus 2esus% Amen%

[88 0(! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 88 Si secundum carnem vi,eritis" moriemini1 si autem s#iritu /acta carnis morti/icaveritis" vivetis" Rom% 8% Tria /acit a#ostolus in verbis istis% Primo monet nos ut morti/icemus carnis volu#tatem" ibi" si s#iritu /acta carnis morti/icaveritis% Secundo #onit necessitatem morti/icandi" ibi" si secundum carnem vi,eritis" moriemini% Tertio #onit morti/icationis utilitatem" ibi" vivetis% Circa #rimum notandum" 'uod tri#liciter debemus morti/icare carnem% Primo e.us carnalia desideria et vitia destruendo% Coloss% (- morti/icate membra vestra 'uae sunt su#er terram" /ornicationem" immunditiam" libidinem" concu#iscentiam malam et avaritiam" 'uae est idolorum servitus" #ro#ter 'uae venit ira &ei su#er /ilios incredulitatis" in 'uibus et vos ambulastis ali'uando" cum viveretis in illis% ?unc autem de#onite et vos omnia" iram" indi)nationem" malitiam" blas#*emiam" tur#em sermonem de ore vestro- nolite mentiri invicem" e,#oliantes vos veterem *ominem cum actibus suis" et induentes novum" eum 'ui innovatur in a)nitionem secundum ima)inem e.us 'ui creavit illum% Secundo" eam in .e.uniis et a//lictionibus ad similitudinem #assionis C*risti macerando% 3 Cor% 5- sem#er morti/icationem 2esu C*risti in cor#ore vestro circum/erentes" ut vita 2esu in cor#oribus vestris mani/estetur in carne vestra mortali% Tertio eam in s#iritualibus meditationibus a//li)endo% 0ccle% ult%/re'uens meditatio" carnis a//lictio est% 0ccl% ($- vi)ilia *onestatis in studio virtutum tabe/aciet carnes Ainterlinearis" scilicet carnales volu#tatesB- co)itatus illius au/eret somnum" scilicet #i)ritiae taedium% In eodem- co)itatus #raescientiae" scilicet 'ui #raevidet #raemia bonorum" avertit sensum" scilicet ab omni concu#iscentia mala1 et in/irmitas )ravis" scilicet cor#oris" sobriam a delictis /acit animam% Circa secundum notandum" 'uod necesse *abemus morti/icare carnem- 'uia si secundum carnem vi,erimus" moriemur- se'uitur enim e, volu#tate carnis tri#le, mors% Prima mors cul#ae1 secunda mors naturae- 0ccl% (6- #ro#ter cra#ulam multi #erierunt- tertia mors @e*ennae% @al% - 'ui in carne sua seminat" de carne et metet corru#tionem et cetera% Psal% ((- mors #eccatorum #essima% Circa tertium notandum" 'uod e, morti/icatione carnis tri#le, vita ac'uiritur% Prima est #rolon)atio vitae naturae% 0ccl% (6- 'ui abstinens est" ad.iciet vitam% Secunda" vita )ratiae% Rom% 8- #rudentia s#iritus" vita et #a,% Tertia est

#rolon)atio vitae )loriae% 3 Corint*% 5- sem#er morti/icationem 2esu in cor#ore nostro circum/erentes" ut et vita 2esu mani/estetur in cor#oribus nostris% [88 05! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% 88 Omnis arbor bona /ructus bonos /acit" et omnis arbor mala malos /ructus /acit" Matt*% 5% Tria )enera arborum" 'uae sunt in insula *u.us mundi" #onit dominus in 0van)elio isto% Primo #onit arborem /acientem /ructus bonos" ibi" omnis arbor bona1 secundo /acientem /ructus malos" ibi" et omnis arbor mala1 tertio arborem /acientem nullos" ibi" omnis arbor 'uae non /acit /ructus bonos% Primam arborem commendat a tribus% Primo a /ructuum multi#licitate" ibi" /ructus% Pluraliter dicit /ructus" ut ostendat 'uod .ustus" 'ui *ic dicitur arbor bona" debet /ructus multos #roducere% &ebet enim #roducere duodecim /ructus% Primus /ructus 'uem debet #roducere" est caritas1 secundus /ructus est )audium1 tertius #a,1 'uartus #atientia" 'uintus lon)animitas" se,tus bonitas" se#timus beni)nitas" octavus mansuetudo" nonus /ides" decimus modestia" undecimus continentia" duodecimus castitas% &e *is omnibus @al% 5- /ructus autem s#iritus" caritas" )audium" #a, et cetera% Secundo commendat eam a /ructuum #retiositate" ibi" bonos% Patet autem bonitas istorum /ructuum" 'uia talibus /ructibus ac'uiritur re)num &ei" et tales /ructus /aciunt arbores Paradisi% Rom% $5- re)num &ei non est esca et #otus" sed .ustitia et #a, et )audium in s#iritu sancto% Tertio commendat eam a /ructi/icandi assiduitate" ibi" /acit" #raesentis tem#oris est" in 'uo ostenditur 'uod sem#er est in actu /ructi/icandi% 2er% $8- benedictus vir 'ui con/idit in domino" et erit dominus /iducia e.us% 0t erit 'uasi li)num 'uod trans#lantatur su#er a'uas" 'uod ad *umorem mittit radices suas" et non timebit cum venerit aestus% 0t erit /olium e.us viride" et in tem#ore siccitatis non erit solicitum" nec ali'uando desinet /acere /ructum% 0>ec*% 56- et su#er torrentem orietur in ri#is e.us e, utra'ue #arte omne li)num #omi/erum- non de/luet /los e, eo" et non de/iciet /ructus% &e *is tribus" A#oc% 33- e, utra'ue #arte /luminis omne li)num vitae- ecce /ructuum #retiositas- 'ui enim comedunt /ructus istos" vivunt in aeternum- a//erens /ructus duodecim- ecce /ructuum multi#licitas- #er mensem sin)ulos reddens /ructum suum- ecce /ructi/icandi continuitas% Circa secundam arborem

#onit tria mala% Primo malorum /ructuum morti/icationem" ibi" /ructus- in *oc enim 'uod #luraliter dicit /ructus" innuit 'uod malus *omo" 'ui *ic dicitur mala arbor" /acit multos malos /ructus" idest mala o#era% 0numerat autem a#ostolus decem et se#tem /ructus malae arboris% @al% 5- mani/esta autem sunt o#era carnis" 'uae sunt /ornicatio" immunditia" im#udicitia" lu,uria" idolorum servitus" vene/icia" inimicitiae" contentiones" aemulationes" irae" ri,ae" dissensiones" sectae" invidiae" *omicidia" ebrietates" comessationes" et *is similia- 'uae #raedico vobis" sicut #raedi,i" 'uoniam 'ui talia a)unt" re)num &ei non conse'uentur% Secundo" /ructuum #erversitatem" ibi" malos% Matt*% $3- malus *omo de malo t*esauro #ro/ert mala% Tertio" male/aciendi assiduitatem" ibi" /acit% Oseae 5- /ornicati sunt" et non cessaverunt% Circa tertiam arborem notandum" 'uod tria )enera sunt arborum" 'uae /aciunt /ructus nullos% Prima" est 'uae /acit /rondes sine /loribus% Hi sunt 'ui *abent verba sine o#eribus% Matt*% 3$- et videns 2esus /iculneam arborem unam secus viam" venit ad illam" et ni*il invenit in ea nisi /rondes- et ait illinun'uam e, te /ructus nascatur in sem#iternum- et are/acta est continuo /iculnea et cetera% Secunda" 'uae /acit /lores sine /ructibus" *i 'ui /aciunt in a##arentia o#era sed non vere% 3 Tim% (- *abentes s#eciem 'uidem #ietatis" virtutem autem e.us abne)antes% 2ob $3- cum ad*uc sit in /lore" nec car#atur manu" ante omnes *erbas arescit- sic viae *ominum 'ui obliviscuntur dominum" et s#es *7#ocritae #eribit% Tertia" 'uae /acit /ructus" sed inutiles #enitus% Sa#% 5- /ructus eorum acerbi et inutiles ad manducandum% &e talibus arboribus dicitur 2udae 3- arbores autumnales" in/ructuosae" bis mortuae" eradicatae% Sed vae talibus arboribus- nam e,cidentur securi divini .udicii" et mittentur in aeternum i)nem In/erni% Matt*% (- .am securis ad radicem arboris #osita est% Omnis arbor 'uae non /acit /ructus bonos" e,cidetur" et in i)nem mittetur- a 'uo i)ne liberet nos dominus% Amen% [88 05! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $00 ?e'ue idolatrae e//iciamini" sicut 'uidam e, i#sis etc%" $ Cor% $0% &uo /acit *ic a#ostolus% Primo monet ut caveamus ab idolatria s#iritualium" ibi" ne'ue idolatrae e//iciamini% :o'uebatur enim /idelibus" 'ui .am idola nulla *abebant1 unde #atet 'uod monebat cavere ab idolatria 'uae consistit in vitiis% Secundo" com#arat

idolatriam s#iritualem idolatriae cor#orali" ibi" sicut 'uidam e, i#sis" 'ui vitulum et alia idola adoraverunt% Circa idolatriam cor#oralem nota" 'uod tri#le, erat% Prima" in astris% Secunda" in elementis% &e *is duabus" Sa#% $(- aut i)nem" aut citatum aerem" aut nimiam a'uam- ecce idolatria in elementis- aut )7rum stellarum" aut solem aut lunam" rectores orbis terrarum deos #utaverunt- ecce in astris idolatria% Tertia" in animalibus% Roman% $- et mutaverunt )loriam incorru#tibilis &ei in similitudinem ima)inis corru#tibilis *ominum et volucrum et 'uadru#edum et ser#entium% Idolatria in astris si)ni/icat su#erbiam- unde #rimus su#erbus di,it" Isa% $(- in caelum conscendam" su#er astra caeli e,altabo solium meum" sedebo in loco testamenti" in lateribus A'uilonis" ascendam su#er altitudinem nubium et ero similis altissimo% Au)ustinus- et #utabant se e,celsos cum sideribus et /ul)idos" et ecce ruerunt in terram% Idolatria elementorum si)ni/icat idolatriam avarorum% Coloss% (- avaritia" 'uae est idolorum servitus% Idolatria in animalibus est carnalis concu#iscentia" 'uae est in carnis volu#tatibus% 2udae $0'uaecum'ue naturaliter tam'uam animalia norunt" in *is corrum#untur% &e *is tribus" 2ac% (- non est ista sa#ientia desursum descendens" sed terrena #er avaritiam" animalis #er lu,uriam" diabolica #er su#erbiam% [88 0 ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $0$ Redde rationem villicationis tuae" :uc% $ % Istud verbum dicetur cuilibet in morte vel in .udicio% O#ortet enim 'uod omnes veniant ante tribunal C*risti caelestis .udicis" ut reddant rationem de omnibus /actis suis% 3 Corint*% 5- omnes nos mani/estari o#ortet ante tribunal C*risti" ut re/erat unus'uis'ue #ro#ria cor#oris sui" #rout )essit" sive bonum sive malum et cetera% 0t ideo debet 'uilibet *omo co)itare 'uomodo tunc sciat rationem reddere% &ebemus autem tria co)itare circa rationem illam% Primo" reddendi rationem di//icultatem1 secundo" testium" 'ui accusabunt malam rationem reddentes" veritatem1 tertio" sententiae 'uae dabitur contra eos 'ui malam rationem reddiderunt" severitatem% Circa #rimum notandum" 'uia erit di//icile tunc reddere rationem de omnibus co)itatis% Psal% 65co)itatio *ominis con/itebitur tibi% Sa#ient% 5- et in co)itationibus im#ii erit interro)atio% Secundo de dictis% Matt*% $3- dico autem vobis" 'uod de omni otioso verbo 'uod locuti /uerint *omines

reddent rationem in die .udicii A%%%B% 0, verbis enim tuis .usti/icaberis et cetera% Tertio" de omnibus /actis% 0ccle% $3- cuncta 'uae /iunt" adducet dominus in .udicio #ro omni abscondito" sive bonum sive malum% Circa secundum notandum" 'uod tres testes veracissimi accusabunt im#ios in .udicio% Primus testis erit &eus% Malac*% (- accedam ad vos in .udicio" et ero testis velo, male/icis et adulteris et #er.uris" et 'ui calumniantur mercedem mercenarii" et *umiliant viduas et #u#illos" et o##rimunt #ere)rinum1 nec timuerunt me- dicit dominus e,ercituum% 0)o enim dominus et non mutor et cetera% Secundus" erit conscientia% Rom% 3testimonium reddente illis conscientia i#sorum" et inter se invicem co)itationibus accusantibus" aut etiam de/endentibus" in die cum .udicabit dominus occulta *ominum secundum 0van)elium meum #er 2esum C*ristum% Tertius erit omnis creatura% 2ob 30- revelabunt caeli ini'uitatem e.us" et terra adversus eum consur)et% Unde 'uidam sanctus #ater di,itreddituri sumus rationem coram caelo et terra- et tu rides= Circa tertium notandum" 'uod in tribus a##arebit severitas sententiae% Primo" 'uia omnibus bonis e,#oliabuntur% Au)ustinus in :ib% de Civit% &ei- in e,tremo su##licio recte /it ut ini'ui et im#ii naturalium bonorum damna in cruciatibus de/leant" sentientes eorum ablatorem .ustissimum &eum" 'uem contem#serunt lar)itorem beni)nissimum% 2ob 30- divitias 'uas devoravit" evomet" et de ventre e.us e,tra*et eas &eus% Secundo" 'uia ardentissimi i)nis incendio cruciabuntur% Isa% ult%- i)nis eorum non e,tin)uetur% Tertio" 'uia in aeternum non liberabuntur% Matt*% 35- discedite a me" sine 'uo non #otest esse bonum" ecce #rimum1 in i)nem" ecce secundum1 aeternum" ecce tertium% A 'uo i)ne liberet nos C*ristus 2esus et cetera% Amen% [88 06! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $03 ?emo #otest dicere" dominus 2esus" nisi in s#iritu sancto" $ Cor% $3% In istis verbis ostenditur 'uanta sit virtus nominis 2esu" 'uem nullus #otest in veritate nominare" nisi in s#iritu sancto- et ideo istud nomen est sem#er in ore *abendum" in corde custodiendum" in aure tenendum" in /ronte scribendum" in manu /erendum et cetera% [88 08! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $0(

Scitis 'uia cum )entes essetis" ad simulacra muta" #rout ducebamini" euntes" $ Cor% $3% Se#tem simulacra adorabant )entiles ad *onorem se#tem #lanetarum" 'uae si)ni/icant se#tem vitia" 'uae adorant in mundo /alsi C*ristiani% Primum erat simulacrum Saturni" et si)ni/icat invidiam #ro#ter tria% Primo" 'uia dicitur esse malevolus- sic invidus" 'uia malum #ro,imi desiderat" et in eo laetatur- unde bene invidia sic describiturinvidia est dolor alienae /elicitatis% P*iloso#*us- utinam invidi in omni civitate *aberent oculos" ut de bonis omnium tor'uerentur% Secundo 'uia /ri)idus- sic invidus #er carentiam caloris caritatis% Matt*% 35- 'uia abundavit ini'uitas" re/ri)escet caritas multorum% Tertio" 'uia siccus- sic invidus est siccus ab omni *umore )ratiaeni*il enim #lus evacuat *ominem )ratia 'uam invidia% Secundum simulacrum erat 2ovis" 'ui si)ni/icat )ulam #ro#ter tria% Primo 'uia" ut dicebant" #atrem de re)no e,#ulit- sic #rimum #atrem *umani )eneris e,#ulit de re)no" idest de Paradiso% @en% (- 'ui comedit- et a#erti sunt oculi amborum- et #ost- emisit eos dominus de Paradiso volu#tatis et cetera% Secundo" 'uia adulteria multa commisit- sic )ula causa est multorum adulteriorum% 2er% 5saturavi eos" et moec*ati sunt" et in domum meretricis lu,uriabantur% Tertia" 'uia est #laneta *umidus- et )ula )enerat et multi#licat *umores" 'ui sunt causa #utre/actionis% 2oel% $#utruerunt .umenta in stercore suo% 2umenta in stercore #utrescere est carnales 'uos'ue in carnis lu,uria vitam /inire% Tertium est simulacrum Martis" 'uod si)ni/icat iram #ro#ter tria% Primo" 'uia dicitur dominari in #raeliis" et ita discordiam et bella concitat% Prov% $5- vir iracundus concitat ri,as% 0ccli% 38- *omo iracundus incitat litem% Secundo" 'uia est #laneta i)neus #ro#ter nimium calorem1 et ira #rocedit e, in/lammatione c*olerae circa cor% 0ccli% sicut li)na silvae" sic i)nis e,ardescet" et secundum virtutem suam" sic iracundia illius erit% Tertio" 'uia et siccando et cale/aciendo e//icit *ominem im#etuosum% Prov% 36- ira non *abet misericordiam" nec erum#ens /uror et cetera% +uartum erat simulacrum solis" 'uod si)ni/icat su#erbiam #ro#ter tria% Primo" 'uia solus lucet1 et su#erbus se lucere e,istimat et a##etit% :uc% $8- non sum sicut ceteri *ominum- vo, est P*arisaei su#erbi% Secundo #ro#ter ardorem ambitionis% Au)ustinus- 'uid est su#erbia nisi #erversus celsitudinis a##etitus= Tertio" 'uia sicut sol obscurat alia lumina" sic su#erbus vult omnes alios ob/uscare" ut solus a##areat1 sicut a##aret in P*arisaeo su#erbo% :uc% $8-

non sum sicut ceteri *omines" adulteri" ra#tores" in.usti" velut *ic #ublicanus% +uintum erat simulacrum 9eneris% 9enus autem si)ni/icat lu,uriam #ro#ter tria% Primo" 'uia est #laneta calidus1 secundo" 'uia *umidus- et *aec duo ma,ime sunt causa lu,uriae% &e #rimo" Oseae 6- omnes adulterantes 'uasi clibanus succensus a co'uente% &e secundo Hieron7mus- venter mero a//luens" cito s#umat in libidinem% Tertio 'uia est #ulc*errimus #lanetarum- et #ulc*ritudo est causa lu,uriae% 0>ec*% - *abens /iduciam in #ulc*ritudine tua" /ornicata es nomine tuo" et e,#osuisti /ornicationem tuam cum transeuntibus% Poeta- /oedera servasti" si vere /orma /uisset% Se,tum erat simulacrum Mercurii" 'ui si)ni/icat avaritiam #ro#ter tria% Primo" 'uia erat &eus mercatorum" et avaritia ma,ime in mercatoribus e,ercetur% Prov% $6- 'ui mittit la#idem in acervum Mercurii% @lossa- Mercurius est &eus mercatorum1 et sic turbatur com#utatio #er missionem la#idis 'uae mittitur% 0#*% 5- avaritia 'uae est idolorum servitus% Secundo" 'uia est /ri)idus1 et avarus est /ri)idus #ro#ter carentiam /raternae dilectionis% 2er% - omnis calumnia in medio e.us% Sicut /ri)idam /acit cisterna a'uam suam" sic /ri)idam /ecit malitiam suam- et #arum #ost- a minore us'ue ad ma.orem omnes avaritiae student% Tertio" 'uia est #laneta malevolus- et avaro 'uid ne'uius= 0ccli% $8- ni*il ini'uius 'uam amare #ecuniam% Se#timum est simulacrum lunae" et si)ni/icat accidiam #ro#ter tria% Primo #ro#ter mutabilitatem% 0ccli% (6- stultus ut luna mutatur% Item in eodem 3 - *omo sa#iens in sa#ientia sua manet" sicut sol- nam stultus ut luna mutatur% Interlinearis- 'uia instabilis et inconstans% Secundo" #ro#ter #i)ritiae /ri)iditatem% Proverb% 30- #ro#ter /ri)us #i)er arare noluit% [88 08! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $05 Circumdabunt te inimici tui vallo" et circumdabunt te" et coan)ustabunt te undi'ue" et ad terram #rosternent te etc%" :uc% $8% In istis verbis #raedicit dominus adversitatem 'uae secutura est vanam *u.us mundi #ros#eritatem- circa 'uam tria notantur% Primo i#sius adversitatis universalitas" ibi- circumdabunt te% Secundo #oenarum 'uae in i#sa erit multi#licitas" ibi- et coan)ustabunt te undi'ue% Multitudo est causa coan)ustationis% Tertio e.usdem adversitatis aeternitas" ibi- ad terram #rosternent te" idest" ita #enitus destruent" 'uod nun'uam #oteris liberari% Circa #rimum notandum" 'uod ab octo #artibus venient mala

re#robis% Primo a terra 'uae eos devorabit% Psal% $05- a#erta est terra" et de)lutivit eos% 2ob 30- et terra consur)et adversus eos% Secundo ab a'ua" 'uae eos su//ocabit" Sa#ient% 5- e,candescet in illos a'ua maris" et /lumina concurrent duriter% Tertio ab aere" 'ui eos /ul)urabit% Sa#% 5- ibunt directe emissiones /ul)urum" et tam'uam a bene curvato arcu nubium e,terminabuntur" et ad certum locum insilient% +uarto ab i)ne" 'ui eos consumet% Psalm% - i)nis ante i#sum #raecedet" et in/lammabit in circuitu inimicos e.us% +uinto a sole" luna et stellis" 'uae se eis obscurabunt% 2oel% (- sol et luna obtenebrati sunt" et stellae retra,erunt lumen suum% Sol convertetur in tenebras et cetera% Matt*% 35- sol obscurabitur" et luna non dabit lumen suum% Se,to a sanctis" 'ui eos condemnabunt% Matt*% $8- sedebitis et vos su#er sedes duodecim" .udicantes duodecim tribus Israel% Se#timo a domino 2esu C*risto" 'ui eos .udicabit% Matt*% 35- tunc dicet re, *is 'ui a sinistris e.us erunt- discedite a me maledicti in i)nem aeternum% Octavo ab An)elis" 'ui eos in In/ernum #ortabunt% Matt*% $(- e,ibunt An)eli" et se#arabunt malos de medio .ustorum" et mittent eos in caminum i)nis et cetera% Circa secundum notantur *ic octo #oenae malorum" 'uae valde an)ustiabunt eos% Primo erit summae i)norantiae caecitas ad tormentum rationalis% @re)oriusin tormentis #ositis" ni*il #raeter tormenta scire licebit% Secundo erit continua odii et irae an)ustia ad irascibilis tormentum% Psal% $$$- #eccator videbit et irascetur% Tertio erit omnis suavitatis ad #oenam concu#iscibilis carentia% @re)orius- 'uae #otest esse ma.or miseria" 'uam sem#er velle 'uod nun'uam est" et sem#er nolle 'uod sem#er erit= ?il enim 'uod desiderat *abebit im#ius% Psalm% (- desiderium #eccatorum #eribit% +uarto erit continuus sonitus /lentium et ululantium ad #oenam auditus% 2ob $5- sem#er sonitus terroris in auditu e.us est% 2ac% 5- a)ite nunc divites" #lorate et ululate% +uinto erit continua ad #oenam oculorum e//usio lacr7marum cor#ora comburentium% :uc% 5- vae vobis 'ui ridetis" 'uia /lebitis% 2ob 30- luet 'uae /ecit omnia" nec tamen consumetur% In vitis #atrum- oremus" /ilii" ante'uam veniamus ad locum ubi lacr7mae urent cor#ora nostra% Se,to" erit intolerabilis /oetor ad ol/actus su##licium% Isa% (- erit #ro suavitate odoris /oetor% Se#timo erit ad #oenam )ustus" cibus et #otus amarissimus% 2er% $ - cibabo #o#ulos absint*io" et #otum dabo eis a'uam /ellis% Octavus erit i)nis ardentissimi et #er#etui incendii% Isa% ult%- vermis eorum non morietur" et i)nis eorum non

e,tin)uetur et cetera% +uomodo er)o stulti sunt 'ui ad tot mala #er#etua obli)ant se #ro momentaneis delectationibus% @re)orius- momentaneum est 'uod delectat" aeternum 'uod cruciat% [88 $0! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $05 ?otum vobis /acio 0van)elium 'uod #raedicavi vobis etc%" $ Cor% $5% In ista e#istola tria /acit a#ostolus% Primo commendat suam #raedicationem" ibi- notum vobis /acio 0van)elium1 secundo #robat C*risti resurrectionem" ibi" tradidi enim vobis1 tertio #onit )ratiae commendationem" ibi- )ratia &ei sum id 'uod sum% Circa #rimum tria /acit% Primo commendat suam #raedicationem" ibiannuntio vobis% 0van)elium dicitur bona Annuntiatio" 'uia annuntiat bona aeterna% Secundo ab acce#tione" ibi" 'uod acce#istis1 idest" di)num acce#tione .udicastis% Tertio" ab e//ectu#onit enim du#licem e//ectum% Primum" 'uia #er i#sum stant in bonis meritoriis" ibi" in 'uo et statis% Secundum" 'uia #er i#sum di)ni sunt aeternae salutis *abere #raemia" ibi- #er 'uod et salvamini% Circa secundum notandum" 'uod resurrectionem C*risti #robat se, modis% Ponit enim *ic se, a##aritiones- tres /actae /uerunt sin)ularibus #ersonis et tres multitudini% Prima Petro% &einde visus est et 2acobo% Tertia Paulo" ibi" novissime autem tam'uam abortivo visus est et mi*i% +uarta" undecim disci#ulis" ibi- #ost *aec undecim disci#ulis% +uinta" 'uin)entisdeinde 'uin)entis /ratribus% &einde a#ostolis omnibus% Circa tertium" 'uatuor /acit a#ostolus% Primo dicit" 'uod #er )ratiam a#ostolatum acce#it" ibi- )ratia &ei sum id 'uod sum% Secundo" 'uod )ratiam istam non in vacuum acce#it" ibi- et )ratia e.us in me vacua non /uit1 sed #lus omnibus laboravi% [88 $$! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $0 @ratia &ei sum id 'uod sum" $ Cor% $5% In istis verbis tria notantur% Primo" ma)na &ei liberalitas" ibi" )ratia &ei sum id 'uod sum1 secundo" )ratiae utilitas" ibi" et )ratia e.us in me vacua non /uit1 tertio" liberi arbitrii debilitas" ibi" non autem e)o% Circa #rimum notandum" 'uod in tribus a##aret ma)na &ei bonitas ad #eccatores" 'uae a##aruit in Paulo% Primo" in ma)norum #eccatorum vocatione" ibi" 'uia #ersecutus sum 0cclesiam &ei% $ Timot*% $- 2esus C*ristus venit #eccatores salvos /acere" 'uorum #rimus" idest ma,imus" e)o sum% Secundo" in abundantioris

)ratiae collatione% Rom% - ubi abundavit delictum" su#erabundavit et )ratia% Haec notantur ibi" )ratia &ei sum id 'uod sum" tam ma)nus a#ostolus" talis" ac tantus% Tertio" in s#ecialis /amiliaritatis e,*ibitione% 2ob 33- si reversus /ueris ad omni#otentem" aedi/icaberis" et elon)abis ini'uitatem a tabernaculo tuo- et #ost- tunc su#er omni#otentem" deliciis a//lues" et elevabis ad eum /aciem tuam% Circa secundum notanda *ic multi#le, utilitas )ratiae% Prima est" 'uia mundat ab omni #eccati macula% Rom% (- .usti/icati )ratis #er )ratiam i#sius" #er redem#tionem 'uae est in C*risto 2esu" 'uem #ro#osuit &eus #ro#itiatorem #er /idem i#sius% Secundo" 'uia ab omni miseria liberat% Rom% 6- in/eli, e)o *omo" 'uis me liberabit de cor#ore mortis *u.us= @ratia &ei #er 2esum C*ristum% Tertio" 'uia in bono corroborat% Heb% $0- o#timum est enim )ratia stabilire cor% +uarto" mentem illuminat% 2ob (5- su#er 'uem non /ul)ebit lumen illius= +uinto mentem delectat1 unde sic describitur- )ratia est delectatio cordis% Se,to #ossessorem suum laeti/icat% Psal% $0(- ut e,*ilaret /aciem in oleo% Unde @lossa ibi- )ratia est 'uidam nitor animae ad conciliandum sanctum amorem% Se#timo ducit *ominem ad aeternae vitae )loriam% Rom% - )ratia autem &ei vita aeterna% Circa tertium notandum" 'uod in tribus a##aret debilitas liberi arbitrii% Primo" 'uia #ronum est ad male /aciendum% @en% 8sensus *ominis et co)itatio *umani cordis #roni sunt in malum ab adolescentia sua% Secundo" 'uia non est #otens #er se ad sur)endum" cum ceciderit in mortale #eccatum% Psal% 66- *omo est s#iritus vadens et non rediens% Tertio" 'uia non est #otens ad ali'uod bonum /aciendum% 3 Cor% (- non 'uod su//icientes simus co)itare ali'uid e, nobis 'uasi e, nobis% 0st er)o sem#er /u)iendum ad ad.utricem )ratiam" 'uae ultro se o//ert omnibus" et #er 'uam omnia #ossumus- 'uam dominus det nobis et cetera% Amen% [88 $3! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $06 &uo *omines ascenderunt in tem#lum" :uc% $8% In isto 0van)elio tria #ossunt notari% Primo" ma)na P*arisaei su#erbia" ibi" P*arisaeus stans" *aec a#ud se orabat% @ratia a)o tibi" 'uia non sum sicut ceteri *omines" ra#tores" adulteri" in.usti et cetera% Secundo" vera #ublicani *umilitas" ibi" #ublicanus a lon)e stans et cetera% Tertio" ma)na &ei .ustitia in donum suum" ibi" amen dico vobis" descendit *ic .usti/icatus ab illo% Circa #rimum notandum"

'uod in tribus a##aruit su#erbia P*arisaei% Primum" 'uia sim#liciter se .ustum co)itabat" ibi" non sum sicut ceteri *omines% Interlinearis- 'uasi" solus .ustus sum% Secundo" 'uia ceteros des#iciebat" ibi" ra#tores" in.usti% @lossa- des#ectis omnibus a##etit sin)ulariter videri *abere 'uod non *abet% Tertio" 'uia bona sua arro)anter .actabat" ibi" .e.uno bis in sabbato% @lossa'ui ascendit orare" non orat" sed se laudat% Isti sunt tres actus su#erbiae" sicut dicit @lossa" 'uae sic inci#it- 'uatuor sunt timoris s#ecies et cetera% Circa secundum notandum" 'uod in tribus a##aruit *umilitas #ublicani% Primo" 'uia lon)e" tam'uam indi)nus in)redi tem#lum &ei" stabat" ibi" a lon)e% Secundo" 'uia indi)num se videre tem#lum .udicabat" ibi" nolebat nec oculos ad caelum levare et cetera% Tertio" 'uia se #eccatorem .udicabat et asserebat" ibi" #ercutiebat #ectus suum" dicens- &eus" #ro#itius esto mi*i #eccatori% Isti sunt tres actus *umilitatis% @lossa- sicut ibi *abemus" non audet *umilis a##ro#in'uare" ut &eus a##ro#in'uet ei- ecce #rimum- non as#icit" ut as#iciatur- ecce secundum- a)noscit" ut i#se &eus i)noscat- ecce tertium% Circa tertium notandum" 'uod in tribus a##aret in isto 0van)elio .ustitia C*risti% Primo" in *umilis #ublicani .usti/icatione1 secundo in su#erbi P*arisaei condemnatione1 tertio" in omni su#erborum condemnatione" et *umilium e,altatione% Primum" ibi" descendit .usti/icatus% Secundum" ibi" ab illo% @lossa- idest #rae illo" ad com#arationem illius" vel #lus'uam ille @lossa- ante ruinam e,altatur cor" 'uod #ertinet ad P*arisaeum1 et ante )ratiam *umiliatur" 'uod ad #ublicanum% Tertium" ibi" omnis 'ui se e,altat *umiliabitur% @lossa- #osita #ublicani et P*arisaei controversia" #ostea #onitur .udicis sententia" ut caveamus su#erbiam" teneamus *umilitatem" 'uae e,altat *ominem in aeterna )loria% 2ob 33- 'ui *umiliatus /uerit" erit in )loria% Ad 'uam nos et cetera% [88 $(! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $08 &eus" #ro#itius esto mi*i #eccatori" :uc% $8% Ista est oratio #eccatoris 'uaerentis misericordiam a &eo% Primo" #onit benevolentiae ca#tationem a domino" ibi" &eus1 secundo" /ormat suam #etitionem" ibi" #ro#itius esto1 tertio sub.un)it #etitionis rationem" ibi" mi*i #eccatori% Circa #rimum notandum" 'uod #ro#ter tria #ossumus /irmiter s#erare 'uod &eus det misericordiam omnibus #etentibus eum% Primo" 'uia *abet multum de misericordia% 0#*es% $- &eus" 'ui dives est in

misericordia% Secundo" 'uia #ro#rium est &ei misereri% @re)orius&eus cui #ro#rium est misereri sem#er et #arcere% Isa% 55derelin'uat im#ius viam suam" et vir ini'uus co)itationes suas" et revertatur ad dominum" et miserebitur e.us% Tertio" 'uia lon)am *abet consuetudinem miserendi- ab aeterno enim et us'ue in aeternum e//undit misericordias suas su#er con/u)ientes ad eum% Psal% $03- misericordia domini ab aeterno et us'ue in aeternum su#er timentes eum% Circa secundum notandum" 'uod oratio 'uam /ormavit" est multum bona #ro#ter tria% Primo" #ro#ter brevitatem% Matt*% - cum oratis" nolite multum lo'ui" sicut et*nici- #utant enim 'uod in multilo'uio suo e,audiantur% Secundo" #ro#ter necessitatem- #etitur enim *ic venia" 'uae est omnibus necessaria% $ 2oan% $- si di,erimus 'uia #eccatum non *abemus" nos i#sos seducimus" et veritas in nobis non est% Au)ustinus- nil laudabile est in vita *ominum" si remota misericordia discutias eam% Tertio" #ro#ter utilitatem im#etrandi #eccatorum remissionem" et )ratiae in/usionem- unde se'uiturdescendit *ic .usti/icatus ab illo% Circa tertium notandum" 'uod tria debet *abere #eccator 'ui vult sibi &eum *abere #ro#itium 'uae *abuit iste #ublicanus% Primo" ma)nam cordis *umilitatem et contritionem" ibi" a lon)e stans% Psal% 50- cor contritum et *umiliatum &eus non des#icies% Secundo" #eccatorum suorum con/essionem" ibi" *aec a#ud se orabat- &eus" #ro#itius esto mi*i #eccatori% Prov% 38- 'ui abscondit scelera sua" non diri)etur1 'ui autem con/essus /uerit" et reli'uerit ea" misericordiam conse'uetur et cetera% Psal% ($- di,i- con/itebor adversum me in.ustitiam meam domino- et tu remisisti im#ietatem #eccati mei% Tertio" #unitionem sive satis/actionem" ibi" #ercutiebat #ectus suum% Au)ustinus- #oenas de se e,i)ebat% Matt*% (- /acite /ructus di)nos #oenitentiae et cetera% Omnis 'ui se e,altat" *umiliabitur% [88 $5! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $08 ;iduciam talem *abemus #er C*ristum ad &eum etc%" 3 Corint*% (% A#ostolus in ista e#istola intendit commendare m7sterium novi testamenti- circa 'uod tria /acit% Primo a)it de ministrandi utilitate" ibi" /iduciam talem *abemus- secundo" de ministrorum idoneitate" ibi" 'ui et idoneos nos /ecit1 tertio de rei ministrandae utilitate" ibi" 'uod si ministratio% Circa #rimum tria /acit% Primo" /iduciam ministrandi non sibi attribuit" ibi" /iduciam talem *abemus #er C*ristum ad &eum1 secundo dicit" 'uod non est a se"

ibi" non 'uod su//icientes simus1 tertio" ostendit 'uod omnis su//icientia et voluntas o#eris est a &eo" ibi" sed su//icientia nostra e, &eo est% Circa secundum similiter tria /acit% Primo dicit 'uod &eus /ecit eos ministros novi testamenti" ibi" 'ui idoneos nos /ecit ministros1 secundo ostendit di)nitatem novi testamenti" 'uoniam non est in littera occidente" sed in s#iritu vivi/icante" ibi" non littera" sed s#iritu1 tertio ostendit 'uod /acit eos i#sos ministros novi testamenti" scilicet 'uia con/ert vitam" ibi" littera occidit" s#iritus autem vivi/icat% Circa tertium similiter tria /acitostendit enim 'uod res novi testamenti est di)nior et utilior #ro#ter tria% Primo" 'uia illa erat #ars mortis" *aec est s#ei" ibi" 'uod si ministratio mortis etc%1 secundo" 'uia illa damnationis" *aec .ustitiae" ibi" nam si ministratio damnationis etc%1 tertio" 'uia illa transiens" *aec #ermanens" ibi" nam nec )lori/icatum est 'uod claruit in *ac #arte #ro#ter e,cellentem )loriam% Si enim 'uod evacuatur" in )loria est1 multo ma)is 'uod manet" in )loria est% [88 $5! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $$0 ;iduciam talem *abemus #er 2esum ad &eum" 3 Corint*% (% A#ostolus tria /acit in verbis istis% Primo a)it de /iducia sanctorum" ibi" /iduciam talem *abemus1 secundo ostendit #ro#ter 'uod sit ei /iducia" ibi" #er C*ristum1 tertio ostendit in 'uo sancti *abuerunt /iduciam" ibi" ad &eum% ?ota" 'uod du#le, est /iducia scilicet bona- et mala% ;iducia bona est sanctorum" vel bonorum1 /iducia vero mala est /iducia malorum" sive #eccatorum% ;iducia bonorum" sicut colli)itur e, te,tu" consistit in se#tem% Primo in &ei timore% Prov% $5- in timore domini /iducia /ortitudinis1 et /iliis e.us" scilicet timoris" erit s#es% Secundo in oratione" 3 Paral% $ - invenit /iduciam servus tuus" ut oret te% $ 2oan% (- carissimi" si cor nostrum non re#re*enderit nos" /iduciam *abemus ad &eum1 et 'uic'uid #etierimus" acci#iemus ab eo- 'uia 'uae sunt #lacita coram eo" /acimus% Tertio in sui ad &eum conversione% 2ob $$- si ini'uitatem" 'uae est in manu tua" abstuleris a te" et non manserit in tabernaculo tuo in.ustitia1 tunc levare #oteris /aciem tuam abs'ue macula" et eris stabilis" et non timebis- miseriae 'uo'ue oblivisceris" et 'uasi a'uarum 'uae #ertransierunt" non recordaberis" et 'uasi meridianus /ul)or consur)et tibi ad ves#eram1 et cum te consum#tum #utaveris" orieris ut :uci/er" *abebis /iduciam #ro#osita tibi s#e" et de/essus securus dormies1 re'uiesces" et non erit 'ui te e,terreat1 et

de#recabuntur /aciem tuam #o#uli% +uarto in eleemos7nae lar)itione% Tob% 5- ma)na erit /iducia coram summo &eo eleemos7na% +uinto in le)is divinae observatione% Prov% ((- /ili mi" inclina aurem tuam" et audi verba sa#ientium- a##one autem cor ad doctrinam meam" 'uia #ulc*ra erit cum servaveris eam in corde tuo" et redundabit in labiis tuis1 ut sit in domino /iducia tua" scilicet non in mundo" vel in ali'uo alio% Se,to in san)uine C*risti% Heb% $$- *abentes" /ratres" /iduciam in introitu sanctorum in san)uine C*risti" 'ui intravit nobis viam novam% Se#timo in die .udicii% $ 2oan% 5- in *oc est #er/ecta caritas &ei nobiscum" ut /iduciam *abeamus in die .udicii- 'uia sicut ille est" et nos sumus in *oc mundo% Item /iducia malorum consistit in se#tem" sicut colli)itur e, te,tu% Primo" in divitiis" 2erem% 58- 'uid )loriaris in vallibus= &e/lu,it vallis tua" /ilia delicata" 'uae con/idebas in t*esauris tuis% Secundo in astutiis et malitiis% Isa% 56- et /iduciam *abuisti in malitia" et di,isti- non est 'ui videat me% Sa#ientia tua et scientia tua *aec dece#it te- et di,isti in corde tuo- e)o sum" et #raeter me non est altera% Tertio in /alsa #otentium /ortitudine% Isa% (8- vae /ilii desertores- et #ost- s#erantes au,ilium in /ortitudine P*araonis" et *abentes /iduciam in umbra Ae)7#ti% 0t erit vobis /ortitudo P*araonis in con/usionem" et /iducia umbrae Ae)7#ti in i)nominiam% P*arao" #rince#s saecularis- umbra Ae)7#ti" #otentia saecularis% <ene autem P*arao erit vobis in con/usionem" 'uia sae#e a 'uibus s#eratur au,ilium" intervenit nocumentum% Umbra 'uo'ue #otentiae saecularis cedit in i)nominiam- .u,ta 'uod Isa% 5(- con/undantur omnes 'ui con/idunt in scul#tilibus" idest simulacro #otentiae" et #otenti% +uarto in vana carnis #ulc*ritudine% 0>ec*% $3- *abens /iduciam in #ulc*ritudine tua" /ornicata es in nomine tuo" e,#osuisti /ornicationem tuam omni transeunti% +uinto in turrium et murorum munitione% &eut% 38- donec dis#erdat et conterat in cunctis urbibus tuis" et destruantur muri tui /irmi at'ue sublimes" in 'uibus *abebas /iduciam in omni terra tua% Se,to in &aemonum invocatione% &eut% 33- ubi sunt dii eorum" in 'uibus *abebant /iduciam= Se#timo in e,teriori et a##arenti conversatione% 2ob 8et s#es *7#ocritae #eribit- non enim #lacebit &eo verecundia sua" et sicut tela aranearum /iducia sua% Ab illa /iducia liberet nos C*ristus% [88 $ ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $$$

Adducunt ei surdum et mutum" et de#recabantur eum ut im#onat illi manum" Marc% 6% Moraliter in isto 0van)elio tria notantur% Primo 'uod ma)na sit et multi#le, cu.uslibet #eccatoris in/irmitas" ibi" surdum et mutum1 secundo 'uae sint ad e.us curationem necessaria" ibi" et de#recabantur eum1 tertio" 'uod multi#le, se'uatur e, e.us curatione utilitas" ibi" a#ertae sunt aures e.us% Circa #rimum notandum" 'uod tres )raves in/irmitates incurrit 'uilibet #eccator" 'uando #eccat mortaliter% Primo caecitatem" #er mentis obtenebrationem% So#*on% $- ambulabunt ut caeci" 'uoniam domino #eccaverunt% 0#*es% 5- tenebris obcaecatum *abentes intellectum" alienati sunt a via &ei #er i)norantiam" 'uae est in illis #ro#ter caecitatem cordis i#sorum" 'ui des#erantes semeti#sos tradiderunt im#udicitiae in o#erationem immunditiae omnis" in avaritiam% Secundo surditatem #er inobedientiae rebellionem% Isa% ((- 'uis caecus nisi servus meus" et surdus nisi ad 'uem nuntios misi= Psal% $6/uror illis secundum similitudinem ser#entis- sicut as#idis surdae" et obturantis aures suas% Tertio mutitatem #er #eccatorum suorum occultationem% Isa% 5 - universi canes muti" non valentes latrare% 2ob 30- cum dulce /uerit in ore e.us malum" abscondit illud sub lin)ua% &e *is tribus @lossa istius 0van)elii- )enus *umanum" tam'uam unus *omo" varia #este absum#tum in #roto#lasto caecatur1 dum videt caecus /it" surdus dum audit" obmutescit dum lo'uitur% Circa secundum notandum" 'uod duo concurrunt ad curationem istius in/irmi- et si)ni/icant tria 'uae sunt necessaria ad curationem #eccatoris% Primo sanctorum et 0cclesiae oratio" ibi" et de#recabantur% $ 2oan% 5- 'ui scit /ratrem suum #eccare #eccatum non ad mortem" #etat #ro eo" et dabitur ei vita #eccanti non ad mortem% Secundo donorum et )ratiae s#iritus sancti susce#tio" ibi" misit di)itos in aures e.us% @lossa- di)itos in auriculam mittit" cum #er s#iritum sanctum aures cordis ad intelli)enda et susci#ienda verba salutis a#erit% Rom% (- .usti/icati )ratis #er )ratiam i#sius" #er redem#tionem 'uae est in C*risto 2esu% Tertio #oenitentiae o#eratio" 'uae consistit in tribus% Primo in cordis dolore" ibi" sus#iciens in caelum" in)emuit% Interlinearis)enere nos docuit #ro nostris" vel nostrorum reatibus su##licantes% Psal% - lavabo #er sin)ulas noctes lectum meum" lacr7mis meis stratum meum ri)abo% Secundo in oris con/essione" ibi" et solutum est vinculum lin)uae e.us% 9inculum lin)uae solvitur #eccatoris" cum #eccatum con/itetur% 2acob% 5- con/itemini

alterutrum #eccata vestra% Tertio in mandatorum &ei et sacerdotis adim#letione" ibi" et a#ertae sunt aures e.us% Aures #eccatoris a#eriuntur" cum #raece#ta &ei et sacerdotis adim#lendo et satis/aciendo obedit% Heb% $(- obedite #rae#ositis vestris" et sub.acete eis- i#si enim #ervi)ilant 'uasi rationem #ro animabus vestris reddituri% Circa tertium notandum" 'uod tri#le, utilitas se'uitur e, conversione #eccatoris% Prima est" 'uia ab omni in/irmitate liberatur s#irituali" ibi" solutum est vinculum lin)uae e.us" et lo'uebatur recte% 2erem% (- convertimini /ilii revertentes" et sanabo aversiones vestras% Secunda est" 'uia &eus inde laudatur" ibi" tanto ma)is #lus #raedicabant% Psal% 50- libera me de san)uinibus &eus" &eus salutis meae% Tertia" 'uia &ei #otentia et bonitas declaratur" ibi" bene omnia /ecit- surdos /ecit audire" et mutos lo'ui% [88 $6! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $$3 Abra*ae dictae sunt #romissiones" et semini e.us" @alat% (% In verbis istis ostenditur 'uod illis /iunt #romissiones caelestes 'ui Abra*am student #ro viribus imitari% :e)untur autem se#tem de Abra*am" in 'uibus debet eum C*ristianus 'uilibet imitari% Primo in /idei constantia% Rom% 5- credidit Abra*am &eo" et re#utatum est illi ad .ustitiam% Hebr% $$- sine /ide im#ossibile est #lacere &eo- credere enim o#ortet accedentem ad &eum" 'uia est" et 'uod in'uirentibus se remunerator est% Secundo" in #er/ecta obedientia% @en% ((- #ossidebit semen tuum #ortas inimicorum suorum" et benedicentur in semine tuo omnes )entes terrae" 'uia obedisti voci meae% &eut% (- num'uid dominus &eus tuus re'uiret a te" nisi ut obedias ei e, toto corde tuo= Tertio" in des#ectu #atriae% +uarto" in contem#tu #rosa#iae% &e *is duobus" @en% $3- di,it dominus ad Abra*am- e)redere de terra et de co)natione tua" et veni in terram 'uam monstravero tibi% +uinto in *os#italitate et misericordia% @en% $8- domine" si inveni )ratiam in oculis tuis" ne transeas servum tuum1 sed a//eram #usillum a'uae" et laventur #edes vestri" et re'uiescite sub arbore- #onam bucellam #anis" et con/ortate cor vestrum1 #ostea transibitis% Heb% $(- *os#italitatem nolite oblivisci1 #er *anc enim 'uidam #lacuerunt &eo% Se,to in *umilitate% @en% $8- lo'uar ad dominum meum" cum sim #ulvis et cinis- verba Abra*ae ad dominum% Matt*% $$- discite a me" 'uia mitis sum et *umilis corde% Se#timo" in &ei timore% @en% ((- non e,tendas manum tuam su#er #uerum" ne'ue /acias illi 'uic'uam-

nunc co)novi 'uod timeas dominum" et non #e#ercisti /ilio tuo uni)enito #ro#ter me% 0t 'uid dominus &eus tuus re'uirit a te" nisi ut timeas dominum e, toto corde tuo= &eut% (% In *is monet nos imitari Abra*am% 2oan% 8- si /ilii Abra*ae estis" o#era Abra*ae /acite% His 'ui sic in *is imitantur Abra*am" /acit dominus se#tem ma)nas #romissiones" 'uas /ecit Abra*ae% Primo" #romittit ei 'uod suam benedictionem sibi daret% Secundo" 'uod i#sum ma)ni/icaret% Tertio" 'uod e.us inimicos *umiliaret% +uarto" 'uod eum in omnibus )entibus *onoraret% &e *is 'uatuor" @en% $3benedicam tibi" ecce #rimum- ma)ni/icabo nomen tuum" ecce secundum- maledicam maledicentibus tibi" ecce tertium1 at'ue in te benedicentur universae co)nationes terrae" ecce 'uartum% +uinto" 'uod eum in omnibus #rote)eret% Se,to" 'uod se ei in mercedem tribueret% &e *is duobus" @en% $5- /actus est sermo domini ad Abra*am #er visionem" dicens- noli timere Abra*am1 e)o #rotector tuus sum" ecce #rimum- et merces tua ma)na" ecce secundum% Se#timo" 'uod ei terram /luentem melle et lacte daret% @en% $(- di,it dominus ad Abra*am- leva oculos tuos a loco in 'uo nunc es ad A'uilonem et meridiem" et ad orientem- omnem terram 'uam cons#icis" tibi dabo et semini tuo us'ue in sem#iternum% Haec se#tem bona /acit dominus *is 'ui imitantur Abra*am% Primo eos benedicit% 0#*es% $- 'ui benedi,it nos in omni benedictione s#irituali in caelestibus in C*risto% Secundo" eos ma)ni/icat% Rom% 6- 'uos autem vocavit" illos et ma)ni/icavit% Tertio" inimicos eorum *umiliat% Psal% (6- su#er iram inimicorum meorum e,tendisti manum tuam% +uarto eos #rote)it% Psal% 80'uoniam in me s#eravit" liberabo eum1 #rote)am eum" 'uoniam co)novit nomen meum% +uinto" *onorat% Psal% $(8- mi*i autem nimis *onorati sunt amici tui" &eus% Se,to se eis dat i#se &eus in #raemium" 'ui erit omnia in omnibus" 'ui erit salus et vita" *onor" )loria" #a," )audium et omnia bona% Se#timo" dat eis terram /luentem lacte et melle" idest" re)num caelorum" )audium *umanitatis et divinitatis laeti/icans% Matt*% 35- venite" benedicti #atris mei" #erci#ite re)num- ad 'uod nos #erducat% Amen% [88 $8! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $$( Homo 'uidam descendebat ab 2erusalem in 2erico" et incidit in latrones- 'ui etiam eum des#oliaverunt" et #la)is im#ositis abierunt" semivivo relicto" :uc% $0% In ista #arabola tria sunt% Primo" multi#le, #eccatorum miseria" ibi" *omo 'uidam

descendebat ab 2erusalem% Secundo" ostenditur multi#le, C*risti ad #eccatorem misericordia" ibi" Samaritanus autem 'uidam iter /aciens venit secus viam" et videns eum" misericordia motus est" et a##ro#ians alli)avit vulnera e.us in/undens oleum et vinum" et im#onens illum in .umentum suum" du,it in stabulum" et curam e.us e)it% Tertio" datur nobis imitandi re)ula" ibi" vade" et tu /ac similiter% Circa #rimum nota" 'uod 'uatuor miserias incurrunt *omines cum #eccant% Primo" caelesti )loria #rivantur" ibi" descendebat ab 2erusalem et cetera% @lossa- *omo ille a caelesti 2erusalem #raevaricationis #rola#sione ad miserias et de/ectum *u.us aerumnosae et mutabilis vitae descendit% Isa% 3 Asecundum :,,B- tollatur im#ius" ne videat )loriam &ei% Secundo &aemonibus sub.u)antur" ibi" incidit in latrones% @lossa- in #otestate &aemoniorum% 3 Timot*% 3- 'uando det illis &eus #oenitentiam ad co)noscendam veritatem" et resi#iscant a &iaboli la'ueis" a 'uo ca#tivi tenentur ad i#sius voluntatem% Tertio" bonis )ratuitis e,#oliantur" ibi" 'ui e,#oliaverunt eum% @lossa- indumenta )ratiae s#iritualis re/ert% Sa#% $- in malevolam animam non introibit sa#ientia" nec *abitabit in cor#ore subdito #eccatis% +uarto" in bonis naturalibus vulnerantur" ibi" vulneraverunt% 9ulnera in/erunt" idest #eccata" 'uibus inte)ritas *umanae naturae violatur% Au)ustinus- si naturae bonae non essent" eis vitia non nocerent- nunc autem eis 'uid /aciunt nisi adimere inte)ritatem" #ulc*ritudinem" et virtutem et salutem= Circa secundum notandum" 'uod 'uatuor misericordiae C*risti *ic #onuntur" 'uas /ecit #eccatoribus% Prima" /uit *umanae naturae susce#tio" ibi" Samaritanus 'uidam iter /aciens venit secus eum1 et videns eum" misericordia motus est% @lossa- Samaritanus C*ristus est" 'ui #ro#ter nos *omo /actus" iter vitae #raesentis arri#uit% Secundo" sacramentorum ad salutem #eccatorum institutio" ibi" alli)avit vulnera e.us% @lossa- in <a#tismo% Psalm% $5 - 'ui sanat contritos corde" et alli)at contritiones eorum% Tertio" )ratiae s#iritus sancti in/usio" ibi" in/undens oleum% @lossa" idest c*arisma s#iritus sancti% 2oan% $5- Paracl7tus autem s#iritus sanctus" 'uem mittet #ater in nomine meo" ille vos docebit omnia 'uaecum'ue di,ero vobis% 2oan% $- de #lenitudine e.us nos omnes acce#imus" )ratiam #ro )ratia- 'uia le, #er Mo7sen data est1 )ratia et veritas #er 2esum C*ristum /acta est% +uarto" amaritudinem #ro #eccatoribus #assionis tolerando" ibi" im#onens eum in .umentum suum% @lossa- .umentum caro sua

est" in 'ua #onit sauciatum" 'uia #eccata nostra i#se #ertulit in cor#ore suo su#er li)num% Circa tertium notandum" 'uod 'uatuor misericordias debemus #oenitentibus e,*ibere% Primo" su##ortatione% @al% - alter alterius onera #ortate% Secundo" oratione% $ 2oan% 5- 'ui scit /ratrem suum #eccare #eccatum non ad mortem" #etat" et dabitur ei vita #eccanti non ad mortem% 0st #eccatum ad mortem" non #ro illo dico ut ro)et 'uis% 2ac% 5- orate #ro invicem ut salvemini% Tertio" in instructione% @al% - si #raeoccu#atus /uerit *omo in ali'uo delicto" vos" 'ui s#irituales estis" instruite *u.usmodi in s#iritu lenitatis% 2ac% 5- /ratres mei" si 'uis e, vobis erraverit a veritate" et converterit 'uis eum" scire debet" 'uoniam 'ui converti /ecerit #eccatorem ab errore vitae suae" salvabit animam e.us a morte" et o#eriet multitudinem #eccatorum% Matt*% $(- si #eccaverit in te /rater tuus" vade" et corri#e eum inter te et i#sum solum et cetera% +uarto" veniae donatione% Matt*% $8- accedens Petrus ad dominum di,it- si #eccaverit in me /rater meus" dimittam ei us'ue se#ties= &i,it ei 2esus- non dico tibi us'ue se#ties" sed us'ue se#tua)ies se#ties% 0ccli% 8- non s#ernas *ominem Ainterlinearis" scilicet #oenitentemB avertentem se a #eccato" ne'ue im#ro#eres ei- memento 'uoniam in corru#tione omnes sumus% [88 $8! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $$5 S#iritu ambulate" et desideria carnis non #er/icietis" @al% 5% Tria /acit a#ostolus in verbis istis% Primo" invitat nos ad ambulandum" ibi" ambulate1 secundo" ostendit modum ambulandi" ibi" s#iritu1 tertio ostendit utilitatem" ibi" et desideria carnis non #er/icietis% [88 30! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $$5 ;ructus autem s#iritus est caritas" )audium" #a," #atientia etc%" @al% 5% &uo /acit a#ostolus in ista e#istola% Primo" dicit 'uod est /u)iendum malum carnis" ibi" desideria carnis non #er/icietis- caro enim concu#iscit adversus s#iritum" s#iritus autem adversus carnem% Secundo" dicit 'uod est se'uenda via s#iritus" ibi" 'uod si s#iritu ducimini% Circa #rimum tria /acit% Primo dicit" 'uod malum carnis est /u)iendum1 secundo" ostendit 'uomodo est /u)iendum" 'uia #er viam s#iritus" ibi" caro concu#iscit adversus s#iritus" s#iritus autem adversus carnem1 tertio" #robat 'uod 'ui se'uitur viam s#iritus" /u)it malum carnis" ibi" si s#iritu ducimini% Circa secundum similiter tria /acit- #robat enim 'uod se'uendus est

s#iritus #ro#ter tria% Primo 'uia a le)e liberat" ibi" 'uod si s#iritu ducimini" non estis sub le)e% Secundo 'uia e, carne se'uuntur multa mala1 et #onit decem et se#tem mala ibi" mani/esta sunt o#era carnis" 'uae sunt /ornicatio" immunditia" lu,uria" idolorum servitus" vene/icia" inimicitiae" contentiones" aemulationes" irae" ri,ae" dissensiones" sectae" invidiae" *omicidia" ebrietates" comessationes" et *is similia" 'uae #raedico vobis" sicut #raedi,i" 'uoniam 'ui talia a)unt" re)num &ei non conse'uentur% Tertio 'uia e, s#iritu se'uuntur multa bona1 et #onit duodecim bona" ibi" /ructus autem s#iritus" caritas" )audium" #a," #atientia" lon)animitas" bonitas" beni)nitas" mansuetudo" /ides" modestia" continentia" castitas- adversus *u.usmodi non est le,% Circa istud ultimum notandum" 'uod dominus dat .ustis suis virtutes" dona" beatitudines" et /ructus s#iritus% 9irtutes" ut bene a)ant- dona" ut a)ant e,#edite1 beatitudines" ut a)ant .ucunde% &icuntur autem ista /ructus" 'uia re/iciunt *ominem e,terius et interius% Ad sensus #ertinent tres- castitas ad tactum" continentia ad )ustum" modestia ad ceteros sensus% Ad concu#iscibilem #ertinent tres% Primo caritas ad &eum" secundo #a, ad #ro,imum" tertio )audium in sei#so% Ad irascibilem duo- #atientia" 'uae /acit adversa delectabiliter tolerare1 et lon)animitas" 'uae /acit in bono delectabiliter #erseverare% Alii 'uatuor /ructus sunt in rationali% Consideratur enim rationalis du#liciter1 #rout est re)itiva virium" et sic tri#liciter- vel #rout re)it se i#sam" et sic *abet bonitatem" 'uae est dulcedo mentis1 vel #rout re)it concu#iscibilem ad #ro,imum" et sic *abet beni)nitatem" 'uae est lar)itas1 vel #rout re)it irascibilem" et sic *abet mansuetudinem1 vel #rout est ductiva ad /idem" et sic *abet /idem% [88 3$! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $$ ;ructus autem s#iritus est caritas" )audium" #a," #atientia etc%" @alat% 5% +uilibet *omo debet *abere istos /ructus ma,ime #ro#ter tria% Primo #ro#ter necessitatem% Matt*% 5- omnis arbor 'uae non /acit /ructum bonum" e,cidetur" et in i)nem mittetur% Secundo #ro#ter delectabilitatem" 'uia mentem ine//abili dulcedine re/iciunt% Cant% 3- sub umbra illius 'uem desideraveram" sedi" et /ructus e.us dulcis )utturi meo% Tertio #ro#ter utilitatem" 'uia multas utilitates con/erunt% Primus /ructus *abet tres mirabiles virtutes% Prima est" 'uia *omo 'ui comedit i#sum" ine,#u)nabilis e//icitur% Roman% 8- 'uis nos

se#arabit a caritate C*risti= Tribulatio" an an)ustia" an /ames" an nuditas" an #ericulum" an #ersecutio" an )ladius= Sicut scri#tum est- 'uoniam #ro#ter te morti/icamur tota die" aestimati sumus sicut oves occisionis- sed in *is omnibus su#eramus #ro#ter illum 'ui dile,it nos% Secundo" 'uia omnia bona et mala #rosunt ei 'ui isto /ructu re/icitur% Roman% 8- scimus 'uoniam dili)entibus &eum omnia coo#erantur in bonum" *is 'ui secundum #ro#ositum vocati sunt sancti1 @lossa" bona et mala% Tertio" 'uia 'ui comedit talem /ructum" in aeternum non morietur% $ Cor% $(- caritas nun'uam e,cidit% Secundus /ructus *abet similiter tres ma)nas virtutes% Primo" 'uia esus *u.us /ructus /ortes /acit *omines ad vincendum omnes &aemones% <% Antonius- unica est ratio vincendi inimicum" laetitia s#iritualis% Secundo" 'uia /acit *omines sem#er vivere% 0ccl% (0- .ucunditas cordis *aec est vita *ominis% Tertio" 'uia ducit comedentes ad )loriam caelestis re)ni% Rom% $5- re)num &ei non est esca et #otus" sed .ustitia et #a, et )audium in s#iritu sancto- 'ui enim in *oc servit C*risto" #lacet &eo" et #robatus est *ominibus% Tertius /ructus similiter *abet tres ma)nas virtutes% Prima" 'uia *ominem ab omnibus malis #rote)it% P*ili#% 5- #a, &ei" 'uae e,su#erat omnem sensum" custodiat corda vestra et intelli)entias vestras in C*risto 2esu domino nostro% Secundo" 'uia /ilium &ei e//icit% Matt*% 5- beati #aci/ici" 'uoniam /ilii &ei vocabuntur% Tertio" 'uia in loco ubi est iste /ructus" &eus libenter in*abitat et 'uiescit% Psal% 65- in #ace /actus est locus e.us% +uartus /ructus *abet similiter tres ma)nas virtutes% Prima est" 'uia esus e.us dat *omini sa#ientiam% Prover% $8- 'ui #atiens est" multa )ubernatur #rovidentia" scilicet /uturorum% Ista dictio multa est accusativus #luralis" vel ablativus sin)ularis% Secundo" 'uia animam *ominis conservat% :uc% 3$- in #atientia vestra #ossidebitis animas vestras% Tertia est" 'uia /acit amara dulcia- tanta est dulcedo e.us% 2ac% $- omne )audium e,istimate" /ratres mei" cum in tentationes varias incideritis" scientes 'uod #robatio /idei vestrae #atientiam o#eratur1 #atientia autem o#us #er/ectum *abet% [88 33! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $$6 Occurrerunt ei decem viri le#rosi" 'ui steterunt a lon)e" :uc% $6% Moraliter in isto 0van)elio tria notantur% Primo #eccatorum multi#licitas" ibi" ecce decem viri le#rosi1 secundo curationis remedia" ibi" occurrerunt ei1 tertio 'uae sint curatis a #eccatis

remedia necessaria" ibi" unus autem e, illis ut vidit 'uia mundatus est% Circa #rimum notandum" 'uod decem le#rosi #ossunt si)ni/icare decem )enera #eccatorum% Primus le#rosus est in/idelis et *aereticus" 'ui a consortio /idelium se#aratur et sanctorum% ?um% 5- locutus est dominus ad Mo7sen" dicens#raeci#e /iliis Israel" ut e.iciant de castris omnem le#rosum- et #ost- /ecerunt /ilii Israel" et e.ecerunt e,tra castra omnes" sicut locutus est dominus Mo7si% Secundus est blas#*emator et detractor% ?um% $3- locuta est Maria et Aaron contra Mo7sen #ro#ter u,orem e.us Aet*io#issam" et di,erunt- num'uid #er solum Mo7sen locutus est= +uod cum audisset dominus" iratus est valde- et #ost di,it ad eos- 'uare er)o non timuistis detra*ere servo meo Mo7si= 0t #ost- ecce Maria a##aruit candens le#ra 'uasi ni,% Tertius )ulosus" 'ui su#ra aerem /oetidis eructationibus e, re#letione nimia #rocedentibus in/icit% :evit% $3'uicum'ue maculatus /uerit le#ra" *abebit os veste contectum" contaminatum ac sordidum se clamabit% +uartus est avarus" 'ui immoderato *abendi desiderio sem#er /lat- *aec est le#ra @ie>i% 5 Re)% 5- nunc er)o acce#isti ar)entum" acce#isti vestes" ut emas oliveta" oves et boves" servos et ancillas etc%" le#ra ?aaman ad*aerebit tibi% +uintus est su#erbus" 'ui #er tumorem mentis contra dominum et C*ristum se elevat- et *aec est le#ra ?aaman re)is S7riae" 'ui erat dives valde et /ortis" sed le#rosus% Se,tus est ambitiosus" 'ui *onores et di)nitates desiderat% Haec est le#ra O>iae" 'ui ambiit *onorem summi sacerdotii% 3 Parali#% (3elevatum est cor e.us" in)ressus est tem#lum" voluit adolere incensum- et #ost- et statim orta est le#ra in /ronte e.us% Se#timus est *7#ocrita" vel vana)loriosus" 'ui bona sua inaniter .actat% Hic est le#rosus Simonis P*arisaei% Matt*% 3 - cum autem esset 2esus in <et*ania in domo Simonis le#rosi" accessit ad eum mulier *abens alabastrum un)uenti #retiosi" et e//udit su#er ca#ut e.us recumbentis% Octavus le#rosus est lu,uriosus" 'ui /lu,u immunditiae suae creaturas contaminat% :ev% ((- *omo de semine Aaron" 'ui /uerit le#rosus" vel #atiens /lu,um san)uinis" non vescetur de *is 'uae sancti/icata sunt mi*i" donec sanetur% ?onus est *omicida% Haec est le#ra 2oab 'uam im#recatus est ei &avid" 'uia occiderat Abner% 3 re)num (- non de/iciet de domo 2oab *omo le#rosus" tenens /usum% &ecimus est obstinatus et des#eratus" 'ui /inaliter #eccat% :ev% $(- le#ra #erseverantis est in eodem- cum'ue color albus /uerit in cute et ca#illorum mutaverit

as#ectum" i#sa 'uo'ue caro viva a##aruerit" le#ra vetustissima .udicabitur% Hieron7mus- 'ui veniam de #eccato des#erat" #lus se des#eratione 'uam commisso scelere obli)at% &es#eratio au)et #eccatum" et est ma.or omni #eccato% +ui ab istis le#ris vult curari" currat ad #iscinam san)uinis innocentis" 'uam /ecit nobis ine//abili caritate dominus 2esus C*ristus" 'ui mundavit nos in ea" et mundabit omnes con/u)ientes ad se a le#ris omnium #eccatorum% A#oc% $- 'ui dile,it nos" et lavit nos a #eccatis nostris in san)uine suo% [88 3(! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $$8 ?on e//iciamur inanis )loriae cu#idi" invicem invidentes" invicem #rovocantes% @al% % &uo /acit a#ostolus in ista e#istola% Primo monet ut malum vitemus" ibi- non e//iciamur inanis )loriae cu#idi% Secundo ut bonum o#eremur" ibi" si #raeoccu#atus /uerit *omo in ali'uo delicto" vos" 'ui s#irituales estis" instruite *u.usmodi in s#iritu lenitatis% Circa #rimum tria /acit% Primo monet ut declinemus a malo vanitatis" ibi- non e//iciamur inanis )loriae cu#idi% Secundo ut vitemus in.uriam #ro,imi in dictis et /actis" ibiinvicem #rovocantes% Circa secundum docet tri#le, /acere bonum% Primo docet de bono 'uod debet #raelatus subditis" ibi- si #raeoccu#atus /uerit *omo in ali'uo delicto% Secundo de bono 'uod debent subditi #raelatis" ibi- communicet autem is 'ui catec*i>atur verbo" ei 'ui catec*i>at" in omnibus bonis% Tertio de bono 'uod debent omnes ad invicem" ibi- bonum autem /acientes et cetera% Circa #rimum tria /acit% Primo monet ut #raelati #eccatores in mansuetudine instruant" ibi- si #raeoccu#atus /uerit *omo et cetera% Secundo ut su##ortent eorum onera" ibi- alter alterius onera #ortate% Tertio" 'uare *oc /acere debent" scilicet aliorum onera #ortare" ibi- et sic adim#lebitis le)em C*risti% Circa secundum /acit similiter tria% Primo dicit" 'uod debent subditi #raelatis ministrare tem#oralia" ibi- communicet autem is 'ui catec*i>atur verbo" ei 'ui se catec*i>at% Secundo" 'uod non debent se e,cusare ali'ua /allacia" ibi- nolite errare" &eus non irridetur% Tertio #robatur 'uod *oc /acere debent" ibi- 'uae enim seminaverit *omo" *aec et metet% Circa tertium similiter tria /acit% Primo dicit 'uod debemus bene/acere" ibi- bene/acientes autem non de/iciamus% Secundo #robat 'uod *oc debemus" ibi- tem#ore enim suo metemus non de/icientes% Tertio ostendit 'uod bonum

/acere debemus" scilicet ante'uam transeat tem#us bene/aciendi" ibi- dum tem#us *abemus" o#eremur bonum ad omnes% [88 35! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $$8 <onum autem /acientes non de/iciamus" @al% % Tria /acit a#ostolus in verbis istis% Primo monet ut bonum /aciamus" ibi1 bonum autem /acientes1 secundo ut a bono o#ere non de/iciamus" ibi- non de/icientes1 tertio #onit #raemium" ibi- tem#ore enim suo metemus% Circa #rimum sciendum" 'uod debemus bonum /acere ma,ime #ro#ter tria% Primo" 'uia omnia naturaliter docent nos bene/acere" et *oc tri#liciter% Primo" 'uia omnia bona sunt% @en% $vidit &eus cuncta 'uae /ecerat" et erant valde bona% Satis #ossunt erubescere #eccatores in tanta multitudine creaturarum" 'uae omnes bonae sunt" et i#si mali sunt% Secundo" 'uia omnia naturaliter bonum /aciunt- 'uaelibet enim creatura dat sei#sam" 'uod est indicium bonitatis earum" et creatoris% &ion7sius- &eus est bonum e//usivum sui% Au)ustinus- ma)num est indicium bonitatis divinae" 'uod 'uaelibet creatura co)itur dare sei#sam% Tertio" 'uia omnia naturaliter a##etunt bonum" et ad bonum tendunt% P*iloso#*us- bonum est 'uod ab omnibus desideratur% Circa secundum docet 'uod tria sunt 'uae ma,ime /aciunt *ominem #erseverare in bono% Primo" assidua et devota oratio" 'ua *omo im#lorat &ei au,ilium ne in tentationibus succumbat% :uc% $0- vi)ilate et orate" ne intretis in tentationem% Secundo" continuus timor- statim enim ut *omo securus /it" a bona o#eratione de/icit% 0ccli% 36- si non timore domini tenueris te instanter" cito subvertetur domus tua% Interlinearis- timor domini custodia vitae- cito" idest e, im#roviso" subvertetur domus tua" scilicet terrenum in*abitaculum" vel s#es terrenorum% Tertio venialium vitatio" 'uae sunt occasio ad mortale" et /re'uenter subruunt aedi/icium bonorum o#erum% Au)ustinus- vitasti )randia- cave ne obruaris arena% 0ccli% $8- 'ui minima ne)li)it" #aulatim de/luit% Circa tertium notandum" 'uod tria /acit a#ostolus% Primo" #onit reci#iendi #raemium con)ruentiam" ibitem#ore enim suo- @lossa- *oc est tem#ore con)ruo" vel convenienti% Tem#us con)ruum erit dies .udicii" in 'uo reci#iet unus'uis'ue 'uod )essit% Unde in Psalm% 65- cum acce#ero tem#us" e)o .ustitias .udicabo% Secundo" #onit #raemii co#iositatem" ibi- metemus% In messione abundantia notatur% Psal% $35- venientes autem venient cum e,ultatione #ortantes

mani#ulos suos% 3 Cor% $8- 'ui seminat in benedictionibus" de benedictionibus et metet vitam aeternam% Matt*% 5- merces vestra co#iosa est in caelis% Tertio #onit #raemii aeternitatem" ibi- non de/icientes% 2oan% $5- et )audium vestrum nemo tollet a vobis% Matt*% 35- ibunt *i in su##licium aeternum" .usti autem in vitam aeternam% [88 35! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $30 ?emo #otest duobus dominis servire" Matt*% % &ominus 2esus C*ristus in verbis istis ostendit 'uod soli &eo serviendum est" et non alteri contraria &eo #raeci#ienti" vel servire &eo im#edienti% Matt*% 5- dominum &eum tuum adorabis" et illi soli servies% &ebemus autem illi servire #ro#ter 'uin'ue% Primo #ro#ter con)ruitatem% Omnia enim serviunt ei- unde satis con)ruum est 'uod *omo serviat ei% Psal% $$8- 'uoniam omnia serviunt tibi" ordinatione tua #erseverat dies% Serviunt autem ei omnia tri#liciter% Primo" #raece#ta sibi a creatore data adim#lendo% Psal% $58- statuit ea in aeternum et in saeculum saeculi1 #raece#tum #osuit" et non #raeteribit% Secundo rebelles creatori #uniendo% Tertio amicis e.us bene/aciendo% &e *is duobus" Sa#% $ - creatura tibi /actori deserviens e,ardescit in tormentum adversus in.ustos" et levior /it ad bene/aciendum #ro *is 'ui in te con/idunt% Secundo debemus soli &eo servire" 'uia i#se solus *abet in nobis veri domini #ro#rietatem% Psal% $$5- e)o servus tuus et /ilius ancillae tuae% Possidet autem in nobis dominium tri#lici .ure% Primo" .ure creationis% Psal% 88- scitote 'uoniam dominus i#se est &eus- i#se /ecit nos" et non i#si nos% Secundo em#tionis% $ Pet% $- scientes 'uoniam non corru#tibilibus auro vel ar)ento redem#ti estis de vana vestra conversatione #aternae traditionis" sed #retioso san)uine 'uasi a)ni immaculati et incontaminati C*risti% 3 Cor% em#ti enim estis #retio ma)no- )lori/icate et #ortate &eum in cor#ore vestro% Tertio vitae educationis% Psal% $(5- 'ui dat escam omni carni% Tertio debemus soli &eo servire #ro#ter serviendi sibi di)nitatem- con/ert enim tri#licem ma)nam utilitatem servienti sibi% Primo" militiam trium#*alem% 3 Tim% 3- labora ut bonus miles C*risti% 2ob 35- num'uid est numerus militum e.us= Secundo di)nitatem sacerdotalem% Tertio ma.estatem re)alem% &e *is duobus" A#oc% 5- /ecit nos &eo nostro re)num" et sacerdotes &eo et #atri suo% I#si )loria et im#erium in saecula saeculorum amen% 3 Pet% 3- vos autem )enus electum" re)ale sacerdotium" )ens

sancta" #o#ulus ac'uisitionis% ?am servire &eo re)nare est% +uarto debemus ei servire #ro#ter necessitatem% Imminet autem nobis tri#le, necessitas serviendi &eo% Primo" 'uia 'ui noluerit servire &eo" servituti suorum *ostium sub.icietur% Secundo bonorum omnium #enuriam #atietur% Tertio" 'uia sub multi#lici miseria #enitus conteretur% &e *is tribus" &euter% 38- eo 'uod non servieris domino tuo in )audio" cordis'ue laetitia #ro#ter rerum abundantiam" servies inimico tuo" 'uem immittet dominus tibi" ecce #rimum1 in /ame et siti et nuditate" et omnium #enuria bonorum" ecce secundum- et im#onet .u)um /erreum su#er cervicem tuam" donec conterat" ecce tertium% +uinto #ro#ter utilitatem debemus servire &eo- conse'uitur enim multas utilitates *omo de servitio &ei% Sed *ic notantur tres% Prima est ab omnibus inimicis liberatio% ( re)um 6- servite illi soli1 et liberabit vos de manibus inimicorum vestrorum% Secunda" ine//abilis cordis e,ultatio% Psalm% 88- servite domino in laetitia% Tertia" aeterna omnium deliciarum /ruitio% Isa% 5- ecce servi mei comedent" et vos esurietis1 ecce servi mei bibent" et vos sitietis1 ecce servi mei laetabuntur" et vos con/undemini% 2oan% $3- volo" #ater" ut ubi e)o sum" illic sit et minister meus% ;uit enim 2esus in de,tris #atris" *oc est in #otioribus bonis #atris1 et ibi #onet eos 'ui sibi serviunt% Matt*% 35- beatus ille servus" 'uem cum venerit dominus" invenerit sic /acientem% Amen dico vobis" su#er omnia bona sua constituet eum% Matt*% 35- eu)e serve bone et /idelis" intra in )audium domini tui% Ad 'uod )audium et cetera% [88 3 ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $3$ Ut #ossitis com#re*endere cum omnibus sanctis 'uae sit latitudo" lon)itudo" sublimitas et #ro/undum" 0#*es% 5% In istis verbis notantur 'uatuor" 'uae sunt nobis necessaria ad salutem% Primo" caritas 'ua amicos et inimicos dili)amus" ibi" 'uae sit latitudo% @lossa- idest 'uanta debeat esse latitudo caritatis" 'uae debet us'ue ad inimicos e,tendi% Secundo" #erseverantia" ut in caritate /inaliter #ersistamus" ibi" lon)itudo% @lossa- 'uae sit lon)itudo caritatis" scilicet #erseverandi lon)itudo% Tertio" intentio recta" ut solum dominum nostrarum actionum #raemium #rae#onamus" ibi" sublimitas- *aec est 'uae cor sursum eri)it" ut &eus in #raemium e,#ectetur% +uarto" *umilitas" ut in *is omnibus #er su#erbiam non evanescamus" ibi" #ro/undum- est enim *umilitas 'uae *ominem #onit in imo 'uo ad *omines" sed in summo 'uo ad

&eum% :uc% $8- 'ui se *umiliat" e,altabitur% Circa #rimum notandum" 'uod #ro#ter tria ma,ime debemus dili)ere inimicos% Primo" #ro#ter #raece#tum% Matt*% 5- e)o autem dico vobisdili)ite inimicos vestros" bene/acite *is 'ui oderunt vos" et orate #ro #erse'uentibus et calumniantibus vos" ut sitis /ilii #atris vestri 'ui in caelis est% Secundo" #ro#ter &ei e,em#lum% Rom% 5commendat autem caritatem suam &eus in nobis" 'uoniam cum ad*uc #eccatores essemus" C*ristus #ro nobis mortuus est- et #aulo #ost- si enim cum inimici essemus" reconciliati sumus &eo #er mortem /ilii e.us" multo ma)is reconciliati" salvi erimus in vita i#sius% Tertio" #ro#ter commodum nostrum% ;acit enim caritas" inimicorum /ilios summi &ei% Matt*% 5- orate #ro #erse'uentibus vos et cetera% Circa secundum notandum" 'uod #ro#ter tria debemus in bono #erseverare% Primo" #ro#ter vitandum vitu#erium- valde enim vitu#erabile est inci#ere et non #erseverare% :uc% $(- 'uis e, vobis volens aedi/icare turrim" non #rius sedens com#utat sum#tus 'ui necessarii sunt" si *abeat ad #er/iciendum= ?e #ost'uam #osuerit /undamentum" et non #otuerit #er/icere" omnes 'ui vident inci#iant illudere ei" dicentes'uia *ic *omo coe#it aedi/icare" et non #otuit consummare% Secundo" #ro#ter vitandum su##licium- ma.us enim su##licium meretur 'ui )ustavit 'uam dulce est bene o#erari" et non #erseveravit% 3 Petr% 3- melius illis erat non co)noscere viam .ustitiae" 'uam #ost co)nitam retrorsum reverti% Contin)it enim illis illud verum #roverbium- canis reversus ad vomitum" et sus lota in volutabro luti% Tertio" #ro#ter #raemium ac'uirendum- sola enim #erseverantia meretur #raemium% Matt*% $0- 'ui #erseveraverit us'ue in /inem" *ic salvus erit% Circa tertium notandum" 'uod debemus solum &eum e,#ectare #raemium #ro#ter tria% Primo" 'uia i#se solus est verum #raemium% @en% $5#rotector tuus" et merces tua ma)na nimis% Au)ustinus#raemium erit omnia in omnibus" 'uia erit nobis vita et salus" virtus et co#ia" *onor et )loria" #a, et )audium" et omnia bona% Tertio" 'uia erit #raemium aeternum% 2oan% $6- *aec est vita aeterna" ut co)noscant te solum verum &eum" et 'uem misisti 2esum C*ristum% Circa 'uartum notandum" 'uod *umilitas tribus modis conservat *ominem in bono% Primo" ab inimicis de/endendo% Psal% $$5- custodiens #arvulos dominus- *umiliatus sum" et liberavit me% Secundo" au)menta )ratiae #romerendo% 2acob% 5- &eus su#erbis resistit" *umilibus autem dat )ratiam%

Tertio" us'ue ad aeternam )loriam #erducendo% Proverb% (8*umilem s#iritu susci#iet )loria- ad 'uam nos #erducat et cetera% [88 36! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $33 Soliciti servare unitatem s#iritus in vinculo #acis" 0#*es% 5% ?ota" 'uod tria /acit *ic a#ostolus in verbis istis% Primo" monet ut servemus unitatem" ibi" servare unitatem% Secundo" #onit modum conservationis" ibi" in vinculo #acis% Tertio" monet ad solicitudinem *abendam in utro'ue" ibi" soliciti% Circa #rimum notandum" 'uod tri#le, unitas est nobis necessaria% Prima" unitas intellectuum #er /idei identitatem% Secunda" unitas a//ectuum #er rectam concordiae voluntatem% &e *is duobus P*ili##% 3- idem sa#iatis" 'uantum ad #rimum1 eamdem caritatem *abentes" unanimes" idi#sum sentientes" 'uantum ad secundum% Tertia" unitas conversationis #er uni/ormem morum *onestatem% Psal% 6- &eus 'ui in*abitare /acit unanimes in domo% &e *is tribus" Act% 5- multitudinis autem credentium erat cor unum" 'uo ad unitatem /idei" et anima una" 'uo ad unitatem voluntatis- et erant illis omnia communia" 'uo ad unitatem morum% Circa secundum notandum" 'uod tri#lici vinculo debent li)ari sancti% Primo" vinculo sa#ientiae% 0ccli% - sub.ice *umerum tuum" idest actus tuos su##one" ma)isterio illius" scilicet sa#ientiae" et #orta illam" et ne accidieris in vinculis illius" scilicet taediose et )raviter /erens% Secundo" vinculo dilectionis% @loss% (- su#er omnia autem *abete caritatem" 'uod est vinculum #er/ectionis% Tertio" vinculo #acis" ut *ic" in vinculo #acis% Circa tertium notandum" 'uod 'ui volunt servare unitatem" 'uin'ue debent *abere 'uae a#ostolus commemorat in e#istola ista% Primo" *umilitatem" ne alter alteri se #rae#onat" 'uod est causa discordiae AProv% (3- inter su#erbos sem#er .ur)ia sunt" scilicet dissensionesB" ibi" cum omni *umilitate% Secundo debent *abere mansuetudinem" ne alicui in.uriam /aciant" 'uod est similiter causa dissensionis% Tit% (omnem ostendentes mansuetudinem ad omnes *omines% Tertio" #atientiam" ut illatas in.urias #atienter sustineant" et #er #atientiam /ratrem revocent ad concordiam" ibi" cum #atientia% $ T*essal% 5- #atientes estote ad omnes- videte ne 'uis malum #ro malo alicui reddat1 sed sem#er 'uod bonum est sectamini ad invicem et in omnes% +uarto" necesse est ut mores )raves sociorum su##ortare sciant" ibi" su##ortantes invicem% @alat% alter alterius onera #ortate" et sic adim#lebitis le)em C*risti%

+uinto debent *abere caritatem" #er 'uam invicem sibi serviantmutua enim servitia nutritiva sunt caritatis in caritate% @alat% 5#er caritatem enim s#iritus servite invicem% Omnis enim le, in uno sermone im#letur- dili)es #ro,imum tuum sicut te i#sum% +uod si invicem mordetis et comeditis" videte ne invicem consumamini% [88 38! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $3( H7dro#icus 'uidam stabat ante illum" :ucae $5% Tria notantur moraliter circa miraculum de curatione istius *7dro#ici% Primo" notatur ma)na #eccatoris in/irmitas" ibi" *7dro#icus% Secundo" ma)na &ei clementia" ibi" et sanavit eum% Tertio" ma)na i#sius sa#ientia" ibi" cu.us vestrum bos aut asinus in /oveam cadit" et non continuo e,tra*et illum die sabbati= 0t non #oterant ad *aec res#ondere illi% Sa#ienti enim ar)umento con/undit versutiam P*arisaeorum% Circa #rimum notandum" 'uod #er *7dro#isim si)ni/icantur tria vitia" 'uae sunt ori)ines omnium vitiorum% Primo" 'uia *7dro#isis est morbus a'uosus" 'ui si)ni/icat lu,uriam% @en% 5- e//usus es sicut a'ua" non crescas" 'uia ascendisti cubile #atris tui% Secundo" 'uia nascitur e, vitio vescicae cum in/latione tur)ente1 et #er *oc si)ni/icat su#erbiam" 'uae #rocedens e, vanitate cordis" /acit *omines in/lari inaniter% $ Cor% 5- et vos in/lati estis% Tertio" 'uia /acit *ominem" 'uanto #lus bibit" tanto #lus sitire1 et #er *oc si)ni/icat avaritiam% 0ccle% 5avarus non im#letur #ecunia% $ 2oan% (- omne 'uod est in mundo" aut est concu#iscentia carnis" aut concu#iscentia oculorum" aut su#erbia vitae% Circa secundum notandum" 'uod dominus sanavit istos tres lan)uores" et sanat tri#lici remedio% Primo" morbum lu,uriae sanat remedio #uritatis% Matt*% 5- beati mundo corde" 'uoniam i#si &eum videbunt% Secundo morbum su#erbiae remedio *umilitatis% Matt*% 3- discite a me" 'uia mitis sum et *umilis corde% Tertio" morbum avaritiae sanat remedio voluntariae #au#ertatis% :ucae - beati #au#eres s#iritu" 'uoniam i#sorum est re)num caelorum% Circa tertium notandum" 'uod in tribus a##aruit sa#ientia C*risti in isto 0van)elio% Primo" 'uia convenienti ar)umento res#ondit" 'uod #ertinet ad lo)icam" ibi" cu.us vestrum asinus% Secundo" 'uia mores naturales instru,it" 'uod #ertinet ad 0t*icam" ibi" cum invitatus /ueris ad nu#tias" ne recumbas in #rimo loco" ne /orte *onoratior te sit invitatus% Tertio" 'uia bona o#era #ro re)no caeli /acere docuit" 'uod #ertinet ad

meta#*7sicam sive t*eoricam- dicebat autem et ei 'ui se invitaverat- cum /acis #randium aut coenam" noli vocare amicos tuos" nec /ratres tuos" nec co)natos" nec vicinos divites et cetera% [88 38! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $35 Omnis 'ui se e,altat" *umiliabitur1 et 'ui se *umiliat" e,altabitur" :uc% $8% +uatuor /acit dominus in verbis istis% Primo *ortatur ut su#erbiae vitium caveamus" ibi" omnis 'ui se e,altat1 secundo sub.un)it #oenam su#erbientium" ibi" *umiliabitur1 tertio *ortatur ad *umilitatis meritum" ibi" 'ui se *umiliat" e,altabitur% Circa #rimum notandum" 'uod tribus modis e,altant se #erverse su#erbi% Primo contra &eum se stulte eri)endo% 2ob $5- cucurrit adversus dominum e,tento collo" et #in)ui cervice armatus est" et o#eruit /aciem e.us crassitudo" et de lateribus e.us ruina descendit- et in eodem- 'uid tumet contra &eum s#iritus tuus" ut #ro/eras de corde tuo *u.uscemodi sermones= Psal% 6(- su#erbia eorum 'ui te oderunt" ascendit sem#er% Secundo inaniter sibi #lacendo% Au)ustinus de Civ% &ei" :ib% $5" c% $(- relicto ita'ue &eo esse in semeti#so" *oc est sibi #lacere" non .am ni*il esse est" sed ni*ilo #ro#in'uare unde su#erbi secundum Scri#turas sanctas alio nomine a##ellantur sibi #lacentes% Tertio" arro)anter se aliis #rae/erendo% Psal% 3(- dum su#erbit im#ius" incenditur #au#er% Au)ustinus- 'uid est su#erbia" nisi #erversae celsitudinis a##etitus= &e *is tribus 2ob 35- 'uid te elevat cor tuum" te eri)endo= 0cce #rimum- et 'uasi ma)na co)itans" tibi #lacens= 0cce secundum- attonitos *abens oculos= 0cce tertium% Circa secundum notandum" 'uod tri#liciter su#erbi *umiliabuntur% Primo" 'uia a su#erbia de.icientur% Psal% 6(- su#erbia eorum 'ui te oderunt" ascendit sem#er% Secundo" 'uia coram omnibus creaturis con/undentur% Oseae 5- )loriam eorum in i)nominiam commutabo% 2er% $6- domine" omnes 'ui te derelin'uunt" con/undentur% 2er% 30- con/undentur ve*ementer 'ui non intelle,erunt o##robrium sem#iternum" 'uod nun'uam delebituret Oseae $0- con/usio 0#*raim ca#iet" et con/undetur Israel in voluntate sua% Tertio" 'uia aeternaliter #unietur% A#oc% $8'uantum )lori/icavit se et in deliciis /uit" tantum date illi tormentum #ro#ter )lori/icationem suam vanam" et luctum" scilicet #ro#ter delicias% +uia in corde suo dicit- sedeo re)ina" et vidua non sum" et luctum non videbo- ideo in una die venient #la)ae e.us" mors" luctus et /ames1 et i)ne comburetur% 2ob 50-

dis#er)e su#erbos in /urore tuo" et res#iciens omnem arro)antem *umilia% In eodem- res#ice cunctos su#erbos" et con/unde eos" et contere im#ios in loco suo- absconde eos in #ulvere simul" et /acies eorum demer)e in /oveam% Circa tertium notandum" 'uia debemus tri#liciter *umiliari% Primo nosi#sos" 'uod ni*il sumus co)noscendo% @re)orius- *umilitas est sensus #ro#rii vacuitas% Secundo debemus )audere de contem#tu" si 'uis *umilis #otest #raedicari" si vilis re#utari% @re)orius- si'uidem /acile est velum ante oculos #onere" viles vestes *abere" demisso ca#ite incedere1 sed verum *umilem #atientia #robat in.uriae% Tertio debemus nos *umiliare" omnibus sub.iciendo% $ Pet% (- sub.ecti estote omni *umanae creaturae #ro#ter &eum" sive re)i 'uasi #raecellenti" sive ducibus tam'uam ab eo Missis ad vindictam malorum" ad laudem vero bonorum% Circa 'uartum notandum" 'uod 'ui se *umiliat" tri#liciter dominus eum e,altabit% Primo" con/erendo ei .udiciariam #otestatem% Matt*% $8- res#ondens Petrus di,it" scilicet 2esu- ecce nos reli'uimus omnia" et secuti sumus te 'uid er)o erit nobis= 2esus di,it- amen dico vobis" 'uod vos 'ui secuti estis me" scilicet #er viam *umilitatis et #au#ertatis" in re)eneratione" cum sederit /ilius *ominis in sede ma.estatis suae" sedebitis et vos .udicantes duodecim tribus Israel% 2ob ((- 'ui *umiliatus /uerit" erit in )loria- 'uia *umilibus retribuet .udiciariam #otestatem% Secundo" con/erendo re)iam di)nitatem% $ Re)% 3- suscitans de #ulvere e)enum" et de stercore eri)ens #au#erem" idest *umilem" ut sedeat cum #rinci#ibus" et solium )loriae teneat- et 2ob ( - non au/eret a .usto oculos suos- re)es collocat in solio in #er#etuum" et illic eri)untur 'ui *umiliantur et de#rimuntur% Tertio con/erendo )loriae aeternitatem% Prover% $8*umilem s#iritu susci#iet )loria% 2ob 5- 'ui #onit *umilem in sublimi" et moerentes eri)it sos#itate et cetera% [88 (0! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $35 @ratias a)o &eo meo #ro vobis in )ratia &ei" 'uae data est vobis in C*risto 2esu- 'uia in omnibus divites /acti estis in illo" $ Corint*% $% Per *oc 'uod a#ostolus a)it )ratias" 'uod illi divites /acti erant in illo" ostenditur 'uod 'uaedam divitiae sunt 'uae sunt a##etendae% Per *oc vero 'uod C*ristus minatur divitibus" vere ostenditur 'uod 'uaedam divitiae sunt /u)iendae% Unde notandum" 'uod sunt divitiae tem#orales" et sunt divitiae s#irituales" et sunt divitiae aeternales% &e #rimis" Psal% $-

divitiae si a//luant" nolite cor a##onere% &e secundis idem- beatus vir 'ui timet dominum- et #ost- )loria et divitiae in domo e.us% &e tertiis" Proverb% - mecum sunt divitiae" scilicet #otiora bona" et )loria" scilicet ine//abilis1 o#es su#erbae" scilicet e,celsae" et .ustitia" scilicet secundum meritum% Primae divitiae" scilicet tem#orales" sunt contemnendae ma,ime #ro#ter 'uatuor% Primo #ro#ter earum inutilitatem% 0ccl% 5- 'ui amat divitias" /ructum scilicet vitae aeternae" non ca#iet e, eis" sed /lorem in #raesenti" scilicet malorum% Prov% $$- non #roderunt divitiae in die ultimo1 scilicet districtae irae1 'uasi dicat- divitiae tem#orales non #roderunt ad salutem *omini in die .udicii- sed .ustitia" scilicet bona o#era .ustitiae" liberabit a morte" scilicet aeterna% 0ccl% 5- /ili" noli attendere ad #ossessiones ini'uas" et ne di,eris" est mi*i su//iciens vita- ni*il enim #roderunt in tem#ore vindictae et obductionis% ?i*il intulimus in *unc mundum" ni*il inde au/eremus% Secundo relin'uendi necessitatem% Psal% 65dormierunt somnum suum" et ni*il invenerunt omnes viri divitiarum in manibus suis% 2ob 30- divitias 'uas devoravit" evomet1 et de ventre illius e,tra*et eas &eus% Tertio" 'uia ducent male #ossidentem ad #er#etuam #au#ertatem% 2ob 36- nil secum au/eret- a#eriet oculos suos" et ni*il inveniet1 et a##re*endet eum 'uasi a'ua ino#ia% +uarto" 'uia contem#tus earum deducet ad vitae aeternitatem% Matt*% $8- omnis 'ui reli'uerit domum vel /ratres aut sorores" vel #atrem aut matrem" aut u,orem aut /ilios aut a)ros #ro#ter nomen meum" centu#lum acci#iet" et vitam aeternam #ossidebit% ?ota autem" 'uod 'uatuor modis #eccat *omo in divitiis% Primo" in.uste ac'uirendo% Prov% 38- 'ui coacervat divitias usuris et /aenore" liberali in #au#eres con)re)at eas% Idem ((- 'ui calumniatur #au#erem" ut con)re)et divitias suas" dabit i#se ditiori" scilicet mundo" et e)ebit% Secundo" avare #ossidendo% 0ccl% 5- divitiae servatae in malum" idest in #ericulum" domini sui- #ereunt enim in a//lictione #essima% Tertio" male e,#endendo% Prov% ($- ne dederis mulieribus" idest corru#tionibus vitiorum" substantiam suam" vel tuam" scilicet cor#us" et divitias tem#oralium rerum- m7stice" cumulum virtutum ne contamines corru#tionibus vitiorum% :uc% 30adolescentior /ilius" con)re)atis omnibus" #ere)re #ro/ectus est in re)ionem lon)in'uam" et ibi dissi#avit substantiam suam lu,uriose vivendo% +uarto" in eis con/idendo" et de i#sis su#erbiendo% Prov% $$- 'ui con/idit in divitiis suis" corruet" scilicet

a vita aeterna% @lossa- 'ui #raesentibus bonis in*ians /utura non co)itat" vel non attendit" in /ine bonis aeternis carebit% $ Tim% $divitibus *u.us saeculi #raeci#e non sublime sa#ere" nec s#erare in incerto divitiarum" sed in &eo vivo" 'ui #raestat omnia abunde ad /ruendum" bene a)ere" divites /ieri in o#eribus bonis" /acile tribuere" communicare" t*esauri>are sibi /undamentum bonum in /uturum" ut a##re*endant vitam aeternam" vel bonam% &ivitiae s#irituales sunt scientiae et virtutes% Psal% ((- divitiae salutis" sa#ientia et scientia1 timor domini i#se est t*esaurus e.us% Per timorem #eccati est e,#ulsio% 0ccl% 3- 'ui timent &eum" #rae#arabunt corda sua" et in cons#ectu illius sancti/icabunt animas suas% 0ccl% $- radi, sa#ientiae timere &eum- nam 'ui sine timore &ei est" non #oterit .usti/icari% Ibidem- timor domini e,#ellit #eccatum% Per scientiam est in nobis discretio et *onesta conversatio- est enim scientia scire 'ualiter *omo se debeat *abere ad &eum" ad #ro,imum" et ad sei#sum% Hanc scientiam docet nos &eus ablactatos a lacte" avulsos ab uberibus volu#tatis et cu#iditatis% +uaerit Isaias 38" #er s#iritum sanctum dominum dicens- 'uem docebit scientiam" et intelli)ere /aciet auditum= +ui res#ondit- ablactatos a lacte" avulsos ab uberibus% Mirum cum *omo in *is uberibus amaritudinem inveniat et ardorem" 'uare non se#aratur ab eis1 cum dicat Au)ustinus- domine" delectationes meas res#ersisti amaritudinibus" ut 'uaererem sine amaritudine vivere% O tu *omo" si vis a domino doceri" se#ara te ab istis uberibus- 'uia dicitur Sa#% 5- in malevolam animam non introibit sa#ientia" nec *abitabit in cor#ore subdito #eccatis% Per sa#ientiam est in nobis &ei dilectio- unde <ernardus- discat 'uod .am vult1 e)o sa#ientem non dicam" dum non timebit" nec dili)et &eum% Istae divitiae sunt a##etendae #ro#ter tria% Primo" #ro#ter immensitatem% Sa#ient% 6- in/initus enim t*esaurus est *ominibus- 'uo 'ui usi sunt" #artici#es /acti sunt amicitiae &ei% In eodem- neminem dili)it &eus" nisi 'ui cum sa#ientia in*abitat% Proverb% (- #retiosior est cunctis o#ibus" et omnia 'uae desiderantur" *uic non valent com#arari% @lossa- non tantum terrenis" sed etiam caelestibus divitiis" immo et i#sis An)elorum cons#ectibus caritas #rae/ertur% Unde non metuit de ino#ia 'uis'uis o#es ac'uisivit sa#ientiam% Secundo" #ro#ter utilitatem% Prover% $(- redem#tio animae viri divitiae suae1 'ui autem #au#er est" incre#ationem sustinet% Matt*% 3 - ite in i)nem aeternum- vel non sustinet% @lossa- 'ui vult animam suam redimere a /utura ira"

con)re)et divitias bonorum o#erum- 'uia 'ui eis carebit" incre#ationem districti .udicis sustinere non valebit% Pau#eres ibi non incre#antur" sed benedictionem *ereditatis #artici#ant% Tertio" #ro#ter di)nitatem% Prov% $5- corona" scilicet aeterna" #ro virtutibus" sa#ientum" divitiae eorum verae" non terrenum emolumentum1 /atuitas stultorum im#rudentia% @lossa- sa#ientes et si terrenum ali'uod emolumentum #ro divitiis *abent" coronam tamen tam'uam #ro virtutibus in /uturo #artici#ant% Sed stultorum /atuitas ma,ima *aec est" 'uod #ro im#rovidentia aeternorum de #raesentibus commodis )audent% Im#rudentia enim etiam im#rovidentia dicitur% &ivitiae aeternales sunt a##etendae% Primo #ro#ter earum veritatem- sunt enim illae verae divitiae% @re)orius- si vere" /ratres" divites esse cu#itis" veras divitias amate% Secundo" #ro#ter .ucunditatem% Psal% $58e,ultabunt sancti in )loria" laetabuntur in cubilibus suis% Isa% (re)em in decore suo videbunt% Tertio" #ro#ter aeternitatem% Sa#% 5- .usti autem in #er#etuum vivent% :uc% $- et re)ni e.us non erit /inis% Matt*% - nolite t*esauri>are vobis t*esauros in terra" ubi aeru)o et tinea demolitur" et ubi /ures e//odiunt et /urantur% Per *as tres s#ecies" aeru)inem" tineam et /ures" ostendit dominus ni*il tutum esse in terra in #ossessionibus divitiarum- 'uaedam enim sunt 'uae aeru)o devorat" sicut aurum et ar)entum" et cetera metalla% Alia sunt 'uae non aeru)o" sed tinea corrodit et comedit" ut vestes sericas et #retiosas% Alia vero 'uae nec aeru)o nec tinea comedunt" sed /ures /urantur et e//odiunt" ut )emmas et la#ides #retiosos% Proinde incerta est omnis vitae nostrae substantia" et omnium rerum #ossessio% Suadet nos dominus in caelum t*esauri>are" dicens- t*esauri>ate vobis t*esauros in caelo" ubi nec aeru)o nec tinea demolitur" et ubi /ures non e//odiunt nec /urantur% +uomodo autem 'uis in caelo t*esauri>are #ossit" nisi divitias ante saeculares lar)iendo #raemittat= Possumus #er aeru)inem" tineam et /ures" s#irituales ne'uitias intelli)ere% Aeru)o enim su#erbiam demonstrat% Su#erbia enim mentes 'uas invaserit" a statu suae rectitudinis de#erire /acit% Aeru)o enim sem#er in a#erto se demonstrat- sic et su#erbia sem#er e,#andit ramos ad *umanam laudem% Per tineam invidia desi)natur- sem#er enim sicut tinea" 'uae invaserit corrum#it" et ab omni inte)ritate disrum#it% Per /ures mali)ni s#iritus intelli)untur" 'ui ad *oc vi)ilant ut t*esauros animae e//odiant et /urentur% In caelo enim aeru)o non est- 'uia in caelo su#erbia

locum non *abet" 'uia &iabolus cum suis se'uacibus .am inde de.ectus est% Ibi tinea non est" idest invidia" 'uia nullus invidebit alterius beatitudini% Ibi non sunt /ures" idest &aemones" 'uia cum ca#ite inde corruerunt% C*r7sostomus- unus solus /ur est 'ui /uratur t*esaurum #ositum in caelis" scilicet inanis )loria% [88 ($! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $3 &i,it dominus domino meo- sede a de,tris meis" donec #onam inimicos tuos scabellum #edum tuorum" Matt*% 33% In istis verbis tria notantur% Primo" domini nostri 2esu C*risti divinitas" ibi" di,it dominus domino meo% &icere enim &ei /uit )enerare sibi /ilium coae'ualem" non secundum 'uod de &avid natus /uit" sed secundum 'uod de #atre sem#er /uit% Secundo" ma)na i#sius secundum *umanam naturam di)nitas" ibi" sede a de,tris meis1 idest re)na in #otioribus bonis meis% Tertio" &ei #otentia et .ustitia" ibi" donec #onam inimicos tuos scabellum #edum tuorum% Hoc enim #ertinet ad .ustitiam et #otentiam &ei" ut #uniat omnes inimicos C*risti% ?ota autem" 'uod se#tem /aciet dominus contra inimicos% Unde stulti sunt 'ui volunt esse inimici e.us" et 'ui non reconciliantur ei% Primo" contra eos cum toto mundo #u)nabit% Psal% $08- donec #onam inimicos tuos scabellum #edum tuorum% @lossa- donec sub.iciam volentes et nolentes% Tertio" suum /urorem eis demonstrabit% ?a*um $- ultiones domini in *ostes suos" et irascens i#se inimicis suis% +uarto" eos saevissime .udicabit% &eut% ((- si acuero ut /ul)ur )ladium meum" et arri#iet .udicium manus mea" reddam ultionem *ostibus meis" et *is 'ui oderunt me" retribuam% +uinto" tenebris in/ernalibus e,caecabit eos% ?a*um 5- inimicos e.us #erse'uentur tenebrae% Se,to" aeternum eis su##licium dabit% Psalm% 66- #ercussit inimicos suos in #osteriora" o##robrium sem#iternum dedit illis% Se#timo" eos aeternae morti destinabit% P*ili#% (- nunc autem et /lens dico" inimicos crucis C*risti" 'uorum /inis interitus% :uc% $8verumtamen illos 'ui noluerunt me re)nare su#er se" adducite *uc" et inter/icite ante me% Sunt autem inimici C*risti omnes 'ui nolunt #arere e.us im#eriis% Au)ustinus in :ib% de Civit% &ei" $3% &icuntur autem inimici &ei 'ui non natura" sed vitiis" adversantur e.us im#eriis1 ni*il valentes ei nocere1 sed sibi inimici sunt resistendi voluntate" non #otentia laedendi- 'uam'uam 'uis sit inimicus" #otest /ieri amicus e.us" si con/u)iat ad san)uinem C*risti% Rom% 5- si enim cum inimici essemus" reconciliati sumus

&eo #er mortem /ilii e.us" multo ma)is reconciliati salvi erimus in vita i#sius% Ad 'uam nos #erducat et cetera% [88 (3! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $36 ?olite locum dare &iabolo% +ui /urabatur" .am non /uretur1 ma)is autem laboret manibus suis" 'uod bonum est" ut *abeat unde tribuat necessitatem #atienti" 0#*es% 5% ?ota 'uod a#ostolus in ista e#istola tria /acit% Primo" monet /ideles ne in corde suo locum &iabolo /aciant" ibi" nolite locum dare &iabolo% Secundo" monet nos cavere ab illis 'ui locum &iabolo #rae#arant" ibi" 'ui /urabatur" .am non /uretur% Tertio" monet eos /acere #ro#ter 'uod &iabolus /u)iat" ibi" ma)is autem laboret et cetera% Circa #rimum nota" 'uod #ro#ter 'uatuor non debemus /acere locum &iabolo% Primo" 'uia ser#ens est" volens animam 'uae eum susci#it" veneno malitiae venenare% A#oc% $3- #ro/ectus est draco iste ma)nus" anti'uus ser#ens" 'ui vocatur &iabolus et Satanas" 'ui seducit universum orbem" et #ro.ectus in terram" et An)eli e.us missi sunt in terram% Secundo" 'uia est leo" 'uaerens animas devorare% $ Petr% 5- /ratres" sobrii estote et vi)ilate" 'uia adversarius vester &iabolus tam'uam leo ru)iens circuit 'uaerens 'uem devoret% Tertio" 'uia est invidus" malum suo *os#iti ordiendo% 0ccli% (- invidia &iaboli mors intravit in orbem terrarum- imitantur illam 'ui sunt e, #arte e.us% +uarto" 'uia est accusator" sem#er suos *os#ites accusando% A#ocal% $3- #ro.ectus est accusator /ratrum vestrorum" 'ui accusabat ante cons#ectum &ei nostri die ac nocte% +uinto" 'uia est /ur" omnia bona )ratiae suo *os#iti /urando% :uc% 8- inde venit &iabolus" et tollit verbum de corde eorum" ne credentes salvi /iant% Se,to" 'uia est *omicida" *os#ites suos morte #er#etua .u)ulando% 2oan% 8- vos e, #atre &iabolo estis" et desideria #atris vestri vultis /acere- ille *omicida erat ab initio" et in veritate non stetit" 'uia non est in eo veritas% Se#timo" 'uia 'ui /acit *u.usmodi locum &iabolo" locum *abebit cum &iabolo in In/erno% Matt*% 35- discedite a me maledicti in i)nem aeternum" 'ui #aratus est &iabolo et An)elis e.us% Patet er)o 'uod in multis #lus stulti sunt 'ui locum &iabolo /aciunt in corde suo" 'uam 'ui reci#erent ser#entem" leonem" /urem" *omicidam in domo sua% Circa secundum nota" 'uod a se#tem #eccatis #raeci#it nos a#ostolus abstinere in ista e#istola" 'uae in corde *ominis locum &iabolo /aciunt% Primo a /urto" ibi" 'ui /urabatur" .am non /uretur% Secundo a sermone" malo" ibi" omnis

sermo malus e, ore vestro non #rocedat% Tertio a tristitia" ibi" omnis amaritudo% +uarto ab ira" ibi" et ira% +uinto ab indi)natione" ibi" et indi)natio% Se,to a contentione" ibi" et clamor% Se#timo a blas#*emia% Au)ustinus- blas#*emia est #er 'uam de &eo /alsa dicuntur% 0t ideo #e.us est blas#*emia 'uam #eccare #er.urando- 'uia #er.urando /alsarie ad*ibetur testis1 blas#*emando /alsa dicuntur de i#so &eo% 0t ab omni malitia" ibi" blas#*emia tollatur a vobis cum omni malitia% Circa tertium notandum" 'uod similiter ad se#tem *ortatur nos a#ostolus in ista e#istola" 'uae &iabolum ab anima /u)ant% Primo" ad mentis renovationem" ibi" renovamini s#iritu mentis vestrae% &ebemus autem 'uin'ue modis renovari% Primo" sicut a'uila" rostrum malae lin)uae de#onendo- unde ibidem- #ro#ter 'uod de#onentes mendacium" lo'uimini veritatem unus'uis'ue cum #ro,imo suo" 'uoniam sumus invicem membra% Psal% $03- renovabitur" ut a'uila" .uventus tua% Secundo sicut cervus" cornua su#erbiae de#onendo% Psal% 5$- sicut cervus desiderat ad /ontes a'uarumdicit ibi @lossa- cervus est )ravatus e,cedentibus #ilis at'ue cornibus" ser#entem naribus attra*it sive *aurit" 'uo *austo venenum aestuat- unde /ontem ardentissime desiderat" 'uo *austo" cornua et #ilos de#onit% Isa% 55- omnes sitientes venite ad a'uas% Tertio" sicut acci#iter" #lumas virtutum #er )ratiam sancti s#iritus assumendo% 2ob (8- num'uid #er sa#ientiam tuam #lumescit acci#iter" e,#andens alas suas ad Austrum= +uarto" sicut ser#ens" corium vetustae conversationis e,uendo% Coloss% (e,#oliantes vos veterem *ominem cum actibus suis" induite novum eum 'ui renovatur in a)nitione &ei secundum ima)inem e.us 'ui creavit eum% +uinto" sicut aurum vel ar)entum" rubi)inem mali amoris au/erendo% 2ob 3(- i#se vero scit viam meam" et #robavit me 'uasi aurum" 'uod #er i)nem transit% Secundo monet ad *onestum laborem" ibi" ma)is autem laboret% Tertio ad eleemos7narum elar)itionem" ibi" ut *abeat unde tribuat necessitatem #atienti% +uarto monet lo'ui 'uae sunt ad aedi/icationem /idei" ibi" ut det )ratiam audientibus% +uinto ad beni)nitatis ostensionem" ibi" estote autem invicem beni)ni% Se,to ad misericordiae e,*ibitionem" ibi" misericordes% Se#timo ad mutuam in.uriarum dimissionem" ibi" donantes invicem" sicut et C*ristus donavit vobis% [88 ((! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $38

Ascendens 2esus in naviculam" trans/retavit" et venit in civitatem suam% 0t ecce o//erebant ei #aral7ticum in lecto- et videns 2esus /idem illorum" di,it #aral7tico- con/ide /ili" remittuntur tibi #eccata tua" Matt*% 8% Alle)orice civitas ista est civitas caelestis% Psal% 8 - )loriosa dicta sunt de te" civitas &ei% Ad *anc civitatem venit 'ui ascendit naviculam" idest sanctam vitam- et trans mare *u.us mundi ascendens 2esus in naviculam trans/retavit" et venit in civitatem suam% Moraliter navicula ista si)ni/icat vitae sanctitatem #ro#ter tria% Primo ratione materiae1 secundo ratione /ormae1 tertio ratione /inis% &ebet autem 'uilibet ad istam civitatem /estinare% Primo #ro#ter securitatem1 secundo #ro#ter amoenitatem1 tertio #ro#ter co#iositatem% Circa #rimum nota" 'uod est securitas in civitate caelesti #ro#ter tria% Primo" 'uia caelis solidissimis tam'uam /irmissimis columnis communitur% Psal% (0- benedictus &eus" 'uia miri/icavit misericordiam suam in civitate munita% Secundo" 'uia ibi nullus malus" 'ui securitatem et #acem e.us #erturbet" invenitur% Psal% 63- domine" in virtute tua ima)inem i#sorum ad ni*ilum redi)es% Tertio" 'uia aeternitate stabilitur% Psalm% 56- sicut audivimus" sic vidimus in civitate domini virtutum" in civitate &ei nostri- &eus /undavit eam in aeternum% Hebr% $$- e,#ectabat enim /undamenta *abentem civitatem" cu.us arti/e, et conditor &eus% Circa secundum notandum" 'uod amoenitas civitatis consur)it e, tribus% Primo" 'uia #ulc*errimis moeniis decoratur% Proverb% 8- misit ancillas suas" scilicet in/irmos #raedicatores" et des#icabiles ele)it" ut vocarent suo verbo et e,em#lo /ideles #o#ulos ad arcem suam et ad moenia civitatis" ad su#erna caelestis #atriae aedi/icia colli)erent% Secundo" 'uia continuo lumine illustratur% A#oc% 3- et civitas non e)et sole ne'ue luna ut luceant in ea- nam claritas &ei illuminabit eam" et lucerna e.us est a)nus1 et ambulabunt )entes in lumine e.us% Tertio" 'uia mirabilis tem#eries sine aestu et /ri)ore sem#er continuatur% A#oc% 5- non cadet su#er eos sol nec ullus aestus- 'uoniam a)nus" 'ui in medio eorum est" te)et illos" et adducet illos ad vitae /ontes1 et abster)et &eus omnem lacr7mam ab oculis eorum% Psal% 5- transivimus #er i)nem et a'uam1 et edu,isti nos in re/ri)erium% Circa tertium" notandum" 'uod ibi erit co#iositas omnium bonorum" idest omnium )audiorum% Isa% ((- oculi tui videbunt 2erusalem civitatem" *abitationem o#ulentam% Consur)ent autem in )audia e, tribus% Primo e, divinae s#eciositatis visione% Isa% ((- re)em in decore

suo videbunt% Secundo e, #ulc*ritudine et bonitate an)elicae societatis" 'ui sunt cives e.us% Heb% $3- accessistis ad montem Sion" et civitatem &ei viventis" 2erusalem caelestem" et ad multorum millium An)elorum /re'uentiam" et ad 0cclesiam #rimitivorum" 'ui conscri#ti sunt in caelis" et ad .udicem omnium &eum" et s#iritus .ustorum #er/ectorum% Tertio e, continuatione aeternae solemnitatis% Isa% ((- res#ice Sion civitatem solemnitatis vestrae% Celebrant enim 'ui sunt in ista civitate" continuum /estum1 'ui ni*il aliud /aciunt nisi 'uiescere" videre" amare" laudare" cantare" 'uae conveniunt /esto% Au)ustinus in :ib% de civitate &ei- si 'uaeratur 'uod est o#us illius civitatis- dicimus 'uod ibi vacabimus et videbimus et amabimus et laudabimus et cantabimus% ?am 'uis alius erit noster /inis nisi venire ad re)num cu.us non erit /inis= Ad 'uod nos #erducat dominus omni#otens% [88 (5! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $38 9idete 'uomodo caute ambuletis" 0#*es% 5% A#ostolus in ista e#istola admonet nos ad cautelam ambulandi- et #onit tria circa i#sam cautelam% Primo ut ambulemus discrete" ibi" non 'uasi insi#ientes1 secundo e,#edite" ibi" nolite inebriari vino1 tertio *umiliter" ibi" )ratias a)entes sem#er #ro omnibus in nomine domini 2esu C*risti% Circa #rimum ostendit discretionem ambulandi in tribus% Primo in electione o#erandorum" ibi" sed ut sa#ientes1 secundo in com#aratione electorum" ibi" redimentes tem#us1 tertio in inclinatione ad debitum /inem" ibi" intelli)entes 'uae sit voluntas &ei" circa secundum ostendit e,#editionem ambulationis esse in duobus% Primo in timore im#edimenti" ibi" nolite inebriari1 secundo in *abitatione ad melius" ibi" sed adim#leamini s#iritu sancto% Circa tertium ostendit *umilitatem ambulationis s#iritualis esse in duobus% Primo in com#aratione ad &eum" ibi" )ratias a)entes1 secundo in com#aratione ad #ro,imum" ibi" sub.ecti invicem in timore C*risti% 9idete 'uomodo caute ambuletis% Monet a#ostolus in verbis istis" scilicet ut caute ambulemus in via .ustitiae #ro#ter 'uatuor% Primo" 'uia ambulamus in medio la'ueorum% 0ccl% 8- in)redieris" et su#er dolentium arma ambulabis% Secundo" 'uia ambulamus in medio latronum% Oseae - 'uasi /auces virorum latronum" #artice#s sacerdotum" in via inter/icientium #er)entes de Sic*em% 2ob $8simul venerunt latrones e.us" et /ecerunt sibi viam #er me% Tertio" 'uia ambulamus in medio /ovearum% @en% $8- vallis silvestris

*abebat #uteos multos bituminis% Isa% 35- /ormido et /ovea et la'ueus su#er te" 'ui *abitator es terrae1 et erit" 'ui /u)erit a /acie /ormidinis" vadet in /oveam1 et 'ui se e,#licaverit de /ovea" tenebitur la'ueo% Circa #rimum nota" 'uod ambulamus in medio trium la'ueorum% Primus la'ueus est su#erborum ini'uitas% Psal% $(8- in via *ac 'ua ambulabam" absconderunt su#erbi la'ueum mi*i% Secundus avarorum cu#iditas% 3 ad Tim% - 'ui volunt divites /ieri" incidunt in tentationem" et in la'ueum &iaboli" et desideria multa inutilia et nociva" 'uae mer)unt *omines in interitum et #erditionem% Radi, omnium malorum est cu#iditas% Tertius est detractorum #erversitas% 0ccl% 5$- liberasti cor#us meum a #erditione" et a la'ueo lin)uae ini'uae" et a labiis o#erantium ini'uitatem% Circa secundum nota" 'uod similiter ambulamus in medio trium latronum% Primus est &iabolus- unde 2oan% $0- /ur non venit nisi ut /uretur et mactet et #erdat% Secundus est adulator% Oseae 6- /ur in)ressus est s#olians" latrunculus /oris% ;ures intrinseci sunt" adulatores e,tranei% Tertius est vana )loria% @re)orius- 'uasi 'uidam latrunculus ad.un)it se in via /avor *umanus et incautos 'uos re#erit" s#oliat% I)itur e,#oliari desiderat" 'ui t*esaurum #ublice in via #ortat% Idem- 'uasi latrunculus 'ui##e est a##etitus laudis *umanae" 'ui recto itinere )radientibus e, latere .un)itur" ut e, occultis educto )ladio" )radientium vita trucidetur% C*r7sostomus- unus solus /ur est 'ui /uratur t*esaurum #ositum in caelis" vana )loria% &aemones /urantur animas" adulatores #uritatem conscientiae" vana )loria mercedem aeternae )loriae% Circa tertium nota" 'uod ambulamus similiter in medio trium /ovearum% Prima est mulier" vel lu,uria% Prov% ((- /ovea" idest #eccatum lu,uriae" #ro/unda" In/eri" os alienae" verba et oscula meretricis" cui iratus est dominus" incidet in eam" scilicet irae /ilius% @lossa- 'ui verba vel oscula meretricis am#lectitur" 'uasi .anuam ab7ssi #ulsat1 et nisi #edes retra*at" membra co*ibeat" in /oveam #oenalem cadet" in 'ua nullus nisi /ilius irae illabitur% Secundo )ula et ebriositas% Prov% 3(- cui" scilicet instant" /oveae= Scilicet vitiorum" cui sine causa" scilicet /erri" vulnera= Cui su//usio= Scilicet amissio luminis% ?onne *is 'ui commorantur in vino et student calicibus e#otandis= Tertia *7#ocritarum et male/icorum dolositas% Isa% (5- /oveam *abuit ericius" 'ui si)ni/icat du#lices" 'ui abscondunt intentiones sub s#inis du#licitatis% Matt*% 8- vul#es /oveas *abent et cetera% Pro#ter #ericulum la'ueorum debemus ambulare caute sem#er ad

dominum% Psal% 35- 'uoniam i#se evellet de la'ueo #edes meos% Au)ustinus- resisto seductionibus" ut non im#licentur #edes mei" 'uibus in)redior viam tuam1 et eri)o ad te invisibiles oculos" ut tu evellas de la'ueo #edes meos% Proinde tu evellas eos1 nam si illa'ueantur" tu non cessas evellere1 e)o autem curro ubi'ue s#arsis insidiis% Pro#ter #ericulum latronum debemus ambulare caute s#iritualibus armati armis )radiendo% 0#*es% - #ro#terea acci#ite armaturam &ei" ut #ossitis resistere in die malo% Pro#ter #ericulum /ovearum debemus ambulare caute" sem#er cum )ravitate et luce )ratiae incedendo% Rom% $(- sicut in die *oneste ambulemus% [88 (5! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $(0 Missis e,ercitibus suis" #erdidit *omicidas illos" Matt*% 33% In istis verbis #arabolice lo'uitur &eus de #erditione im#iorum" 'uae /utura est in .udicio% 0t nota *ic tria% Primo ma)nam &ei #otentiam" ibi- Missis e,ercitibus1 secundo severam i#sius .ustitiam" ibi- #erdidit *omicidas- tertio #erversam re#roborum malitiam" ibi- *omicidas illos% Circa #rimum nota" 'uod ma)nos e,ercitus mittet &eus in die .udicii ad #erdendum malos% Primus e,ercitus An)elorum% Matt*% $(- e,ibunt An)eli" et se#arabunt malos de medio .ustorum" et mittent eos in caminum i)nis% Secundus erit e,ercitus sanctorum Isa% 3- &eus ad .udicium veniet cum senioribus #o#uli sui" et #rinci#ibus e.us% Tertius erit e,ercitus omnium creaturarum% Sa#ient% 5- armabit creaturam ad ultionem inimicorum" et #u)nabit cum illo orbis terrarum contra insensatos% Circa secundum nota" 'uod &eus #erdet malos tri#liciter% Primo velociter" 'uia subita erit eorum #erditio% &euteron% 38- mittet &eus su#er te /amem et esuriem et incre#ationem in omnia o#era tua 'uae /acies" donec conterat te" et #erdat velociter #ro#ter adinventiones tuas #essimas" in 'uibus reli'uisti me% $ T*ess% 5- cum enim di,erint #a, et securitas" tunc re#entinus eis su#erveniet interitus% Secundo #erdet universaliter" 'uia nullus malus evadet% Psalm% 63- #erdes omnes 'ui /ornicantur abs te% :uc% $6- et dabantur ad nu#tias us'ue in diem 'ua intravit ?oe in arcam- et venit diluvium" et #erdidit omnes% Similiter sicut /actum est in diebus :ot- edebant et bibebant emebant et vendebant" #lantabant et aedi/icabant- 'ua die autem :ot e,iit a Sodomis" #luit i)nem et sul#*ur de caelo" et omnes #erdidit- secundum *oc erit in die 'ua /ilius *ominis

revelabitur% Tertio" #erdet aeternaliter% Matt*% $0- eum timete 'ui #otest cor#us et animam #erdere in @e*ennam% Circa tertium nota" 'uod &eus #erdet malos% Matt*% 33- malos male #erdet% Item #erdet mendaces% Psal% 5- #erdes omnes 'ui lo'uuntur mendacium% Item #erdet *omicidas" ut *ic- #erdidit *omicidas illos% Pro#terea *ic tria notantur #eccata- scilicet #eccatum cordis in malitia" #eccatum oris in mendacio" #eccatum o#eris in *omicidio- omnes enim 'ui #eccant corde vel ore vel o#ere" nisi #oeniteant" #erdentur a domino in aeternum" et ad diem /uroris adducentur- a 'ua nos liberet dominus omni#otens" amen% [88 ( ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $($ Acci#ite armaturam &ei" ut #ossitis resistere in die malo" et in omnibus #er/ecti stare" 0#*es% % Tria /acit a#ostolus in verbis istis% Primo monet ut armis s#iritualibus nos armemus" ibiacci#ite armaturam &ei1 secundo #robat 'uod indi)emus" ibi- ut #ossitis resistere in die malo1 tertio #onit- et in omnibus #er/ecti stare% Circa #rimum nota" 'uod 'uin'ue arma debemus acci#ere" 'uae #onit a#ostolus in ista e#istola% Primum debemus acci#ere balteum conscientiae" ibi- state succincti lumbos vestros" 2ob 50accin)e sicut vir lumbos tuos% Secundo debemus indui loricam .ustitiae" ibi- loricam .ustitiae% Isa% 58- indutus est .ustitia" ut lorica% Tertio debemus assumere scutum /idei% Psalm% 80- scuto circumdabit te veritas e.us" non timebis a timore nocturno% $ Petr% 5- adversarius vester &iabolus" tam'uam leo ru)iens" circuit 'uaerens 'uem devoret- cui resistite /ortes in /ide% +uarto )aleam s#ei" ibi- )aleam salutis assumite% $ T*ess% 5- induti loricam /idei" et caritatis" et )aleam s#em salutis- 'uoniam non #osuit nos &eus in iram" sed in ac'uisitionem salutis #er dominum nostrum 2esum C*ristum" 'ui mortuus est #ro nobis% +uinto )ladium verbi &ei" ibi- )ladium s#iritus" 'uod est verbum &ei% Heb% 5- vivus est sermo &ei" et e//ica," et #enetrabilior omni )ladio anci#iti% Circa secundum nota" 'uod 'uin'ue sunt dies mali" a 'uibus de/endunt nos arma illa% Prima dies mala est ini'uitas% 0ccle% 6- in die bona" scilicet in #raesenti" 'ua mereri #otes vitam aeternam- /ruere bonis" scilicet o#eribus virtutum- et malam diem #raecave" scilicet /uturam" in 'ua nulla datur boni o#eris /acultas% Secunda tem#oralis #ros#eritas% 2erem% $- ecce e)o non sum turbatus" te #astorem se'uens1 et diem *ominis non desideravi" tu scis% +uod e)ressum est de labiis meis" rectum /uit in cons#ectu tuo% Psalm%

50- in die mala liberabit eum dominus% Tertia" tem#oralis adversitas% Matt*% - su//icit diei malitia sua% +uarta est tentatio diabolica% Psalm% 58- cur timebo in die mala= Idest" in die tentationis% +uinta est dies .udicii% Amos - 'ui se#arati estis in diem malam" et a##ro#in'uatis solio ini'uitatis% 0rit autem dies illa mala malis #ro#ter undecim" 'uae tan)it So#*onias ca#% $ in una auctoritate% Primo- dies illa dies irae" dies tribulationis et an)ustiae" dies calamitatis et miseriae" dies tenebrarum et cali)inis" dies nebulae et turbinis" dies tubae et clan)oris su#er civitates munitas et su#er an)ulos e,celsos- et tribulabo *omines1 et ambulabunt ut caeci" 'uia domino #eccaverunt- e//undetur san)uis eorum sicut *umus" et cor#ora eorum sicut stercora% Circa tertium nota" 'uod in tribus debemus #er/ecti stare% Primo in cordis et cor#oris munditia% 3 Corint*% - *as er)o *abentes #romissiones" carissimi" mundemus nos ab omni in'uinamento carnis et s#iritus" #er/icientes sancti/icationem in timore &ei% Secundo in mandatorum &ei observatione% 2acob% 3- si tamen le)em #er/icitis re)alem secundum Scri#turam" dili)es #ro,imum sicut te i#sum1 bene/acitis% Si autem #ersonas acci#itis" #eccatum o#eramini" redar)uti a le)e 'uasi trans)ressores% +uicum'ue autem totam le)em servaverit" o//endat autem in uno" /actus est omnium reus% +ui enim di,it" non moec*aberis" di,it et non occides% +uod si non moec*aberis" occidas autem" /actus es trans)ressor le)is% Tertio in lin)uae re/ormatione% 2acob% (- si 'uis in verbo non o//endit" *ic #er/ectus est vir% +uarto in &ei et #ro,imi dilectione% $ 2o% 5- #er/ecta caritas /oras mittit timorem% Matt*% 5- e)o autem dico vobis- dili)ite inimicos vestros" bene/acite *is 'ui oderunt vos" et orate #ro #erse'uentibus et calumniantibus vos" ut sitis /ilii #atris vestri 'ui in caelis est- et #ost- estote er)o et vos #er/ecti" sicut #ater vester #er/ectus est% +uinto" in laude &ei et )ratiarum actione% Psalm% 8- e, ore in/antium et lactentium #er/ecisti laudem- ad 'uam laudem nos #erducat 'ui est benedictus in saecula" amen% [88 (6! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $(3 Heri *ora se#tima reli'uit eum /ebris" 2oan% 5% Moraliter duo notantur in verbis istis% Primo" #eccatoris in/irmitas" scilicet /ebris" ibi" /ebris1 secundo" 'uot sint ad curationem i#sius necessaria" ibi" *ora se#tima reli'uit eum /ebris% Circa #rimum nota" 'uod #eccatores laborant se#tem /ebribus% Prima est

continua" 'uae est lu,uria% Oseae 5- /ornicati sunt" et non cessaverunt" 'uoniam &eum dereli'uerunt in non custodiendo% Secunda" 'uotidiana" 'uae est )ula" in 'ua 'uotidie #eccatur% Isa% 5 - comedamus et bibamus1 et erit sicut in die" sic et cras multo am#lius% Tertio" laborant tertiana" 'uae si)ni/icat iracundiam e, accessione caloris% 0ccli% 38- secundum enim li)na silvae" sic e,ardescit i)nis A%%%B et secundum virtutem suam e,altabit iram suam% +uarta /ebris 'uartana" 'uae si)ni/icat accidiam" 'uae #rovenit e, melanc*olia% Proverb% 35- sicut tinea vestimento" et vermis li)no- ita tristitia viri nocet cordi% &euteron% 38- #ercutiat te dominus e)estate" /ebri et /ri)ore" ardore" aestu et aere corru#to" ac rubi)ine% +uinta *ectica" 'uae est avaritia" 'uae di//icile vel nun'uam curatur% Hieron7mus- cum cetera vitia senescant in *omine" sola avaritia .uvenescit% Se,ta e#*imera" 'uae est su#erbia" 'uia cito de/icit% Psalm% 63- de.ecisti eos dum allevarentur% 2ob 35- elevati sunt ad modicum et non subsistent" et *umiliabuntur sicut omnia et au/erentur" et sicut summitates s#icarum conterentur% Se#tima #utrida" 'uae est invidia% Proverb% $5- vita carnis" sanitas cordis1 #utredo ossium invidia% Circa secundum nota" 'uod se#tem sunt 'uae sanant *ominem ab istis se#tem /ebribus" sicut e, te,tu colli)itur% Prima est devota &ei auditio% Ps% $0 - misit verbum suum" et sanavit eos% Sa#% $ etenim nec *erba nec mala)ma sanavit illos1 sed sermo tuus" domine omni#otens" 'ui sanat omnia% Tu es 'ui vitae et mortis *abes #otestatem" et deducis ad #ortas mortis" et reducis% Secunda" est #eccati contritio% Psal% 50- 'uoniam ini'uitatem meam e)o co)nosco% Tertia" devota ad &eum e,clamatio% Psal% 38&eus meus" clamavi ad te et sanasti me% +uarta est /idei in/usio% :uc% 6- di,it autem dominus ad mulierem- /ides tua te salvam /ecit- vade in #ace% +uinta" est misericordiae e,*ibitio% Isa% 58cum videris nudum" o#eri eum" et carnem tuam ne des#e,eris% 0t tunc erum#et 'uasi mane lumen tuum" et sanitas tua citius orietur" et anteibit /aciem tuam .ustitia tua" et )loria &ei colli)et te% Se,ta" #eccati desertio% Isa% 3 - si revertamini et 'uiescatis" salvi eritis% Se#tima" #er/ecta cordis contritio" et #lena *ominis ad &eum conversio% Psal% $5 - 'ui sanat contritos corde% 2erem% (convertimini /ilii revertentes1 et sanabo aversiones vestras% Idem in eodem- vere in domino &eo nostro salus Israel% Haec est se#tima *ora" in 'ua /ebris omnino derelin'uit #eccatorem% Haec autem omnia nullam *abent e//icaciam" nisi sumant e//ectum ab

illa sancta medicina 'uae sanat omnes lan)uores nostros" idest a #assione C*risti &ei nostri% $ Pet% 3- 'ui #eccata nostra #ertulit in cor#ore suo su#er li)num" cu.us livore sanati sumus% [88 (8! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $(( Ut sitis sinceri et sine o//ensa in diem C*risti" P*ili##% $% Ad tria *ortatur nos a#ostolus in ista e#istola% Primo ad mali vitationem" ibi" ut sitis sinceri1 secundo ad omnem dilectionem" ibi" re#leti /ructu .ustitiae1 tertio ad rectam intentionem" ibi" in laudem et )loriam &ei% Circa #rimum tria /acit% Primo monet ad ac'uirendam mentis munditiam" ibi" ut sitis sinceri% Matt*% 5- beati mundo corde% Secundo ad vitandam #ro,imi in.uriam" ibi" sine o//ensa% 3 Cor% - nemini dantes ullam o//ensionem% Tertio" ad *abendum in utro'ue #erseverantiam" ibi" in diem C*risti" idest us'ue #ost mortem1 'uia tunc /initur dies *ominis" et inci#it dies C*risti% Matt*% $0- 'ui #erseveraverit us'ue in /inem" *ic salvus erit% Hoc tan)it @lossa- in verbo sincere" idest sine o#eribus corru#tionis 'uo ad nos" et 'uantum ad #ro,imos sine o//ensa1 et *ic #erseveraverit us'ue ad diem C*risti% Circa secundum similiter tria /acit% Primo monet ad mentis recti/icationem" ibi" .ustitiae% Anselmus- .ustitia est rectitudo voluntatis servata #ro#ter se% Secundo" ad *abendam in bono delectationem" ibi" /ructus autem s#iritus sunt #a," )audium" lon)animitas" bonitas" beni)nitas" mansuetudo" /ides" modestia" continentia" castitas% Tertio" ad *abendam in bono #er/ectionem" ibi" re#leti% Matt*% 5- estote er)o vos #er/ecti" sicut #ater vester caelestis #er/ectus est% Circa tertium similiter tria /acit% Tri#liciter enim debemus in 'ualibet actione diri)ere oculum intentionis ad &eum% Primo" ut omnia bona" tam'uam a /onte omnis boni" venire ab eo credamus #er 2esum C*ristum% 2oan% $- et de #lenitudine e.us nos omnes acce#imus" )ratiam #ro )ratia- 'uia le, #er Mo7sen data est1 )ratia et veritas #er 2esum C*ristum /acta est% 2oan% $5- sine me ni*il #otestis /acere% Secundo" ut &eum in nostra actione laudari et *onorari /aciamus" ibi" in laudem &ei% Matt*% 5- sic luceat lu, vestra coram *ominibus" ut videant o#era vestra bona" et )lori/icent #atrem vestrum 'ui in caelis est% Tertio" ut aeternam )loriam in #raemium nobis dari #ro o#ere a##etamus" ibi" #er )loriam &ei% Matt*% - nolite t*esauri>are vobis t*esauros in terra" ubi aeru)o et tinea demolitur" et /ures e//odiunt et /urantur%

T*esauri>ate autem vobis t*esauros in caelis" ubi nec tinea nec aeru)o demolitur" nec /ures e//odiunt nec /urantur% [88 (8! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $(5 Simile est re)num caelorum *omini 'ui voluit rationem #onere cum servis suis% Matt*% 30% Haec ratio /iet in die .udicii" circa 'uam debet *omo tria co)itare 'uotidie% Primo" reddendi rationem di//icultatem1 secundo" testium 'ui adducentur veritatem1 tertio" sententiae contra eos 'ui malam rationem reddiderunt" severitatem% [88 50! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $(5 Iratus dominus e.us tradidit eum tortoribus" 'uous'ue redderet universum debitum" Matt*% $8% Moraliter #er servum istum intelli)itur #eccator 'uilibet" cui irascetur &eus in .udicio" et tradet eum aeternis tormentis% Unde nota tria in verbis istis% Primo" .usta &ei contra re#robos indi)natio" ibi" iratus dominus1 secundo" dura #eccatorum damnatio" ibi" tradidit eum tortoribus% Tertio" e.usdem damnationis duratio" ibi" 'uous'ue redderet universum debitum% Circa #rimum nota" 'uod 'uatuor sunt )enera *ominum 'uibus irascetur &eus in .udicio% Primo contra eos 'ui le)em &ei s#ernunt% Isa% 5- ab.ecerunt enim le)em domini e,ercituum" et elo'uium sancti Israel blas#*emaverunt- ideo iratus est /uror domini in #o#ulum suum" et e,tendit manum suam su#er eum" et #ercussit eos1 et turbati sunt montes" et /acta sunt morticina eorum 'uasi stercus in medio #latearum% Secundo" irascetur contra eos 'ui in #eccatis us'ue in /inem #erdurant vel #ersistunt% Isa% 5- ecce tu iratus es" et #eccavimus- in i#sis /uimus sem#er et salvabimus% Tertio" contra eos 'ui tem#oralibus divitiis abutuntur% 4ac*% $- e)o irascar su#er )entes o#ulentas% +uarto" contra eos 'ui #ro,imis non com#atiuntur% 2ac% 3.udicium sine misericordia /iet illi 'ui noluit /acere misericordiamsu#ere,altat autem misericordia .udicium% Hoc #otest intelli)i in isto servo" 'ui noluit misereri conservi sui% Circa secundum nota" 'uod #eccator a 'uatuor tortoribus tor'uebitur% Primo" a &eo% Matt*% 8- et cum venisset trans /retum in re)ionem @erasenorum" occurrerunt ei duo *abentes &aemonia de monumentis e,euntes" saevi nimis- ita ut nemo #osset transire #er viam illam1 et ecce clamaverunt dicentes- 'uid nobis et tibi" /ili &ei= 9enisti *uc ante tem#us tor'uere nos= 0rat autem non lon)e ab illis )re,

multorum #orcorum #ascentium% Secundo a conscientia% Au)ustinus- .ussisti domine" et ita est" ut #oena sua sit sibi omnis inordinatus animus% Tertio a morte aeterna% Sa#ient% (- non tan)et illos tormentum mortis- et dicitur de sanctis% :ucae $ - ro)o te" #ater" ut mittas eum in domum #atris mei A*abeo enim 'uin'ue /ratresB ut testetur illis" ne i#si veniant in *unc locum tormentorum% +uarto ab omni creatura% Sa#ient% $ - creatura tibi /actori deserviens e,ardescit in tormentum adversus in.ustos" et levior /it ad bene/aciendum #ro *is 'ui in te con/idunt% Circa tertium nota" 'uod debent reddere 'uadru#le, debitum" secundum 'uatuor 'uae dedit nobis% Primo dedit nobis mundum cum creaturis% Psalm% 8- omnia sub.ecisti sub #edibus e.us% Secundo cor#us cum sensibus% Tertio animam cum viribus% &e *is duobus% @enes% 3- /ormavit &eus *ominem de limo terrae 'uo ad cor#us" et ins#iravit in /aciem e.us s#iraculum vitae 'uo ad animam% +uarto )ratiam cum virtutibus% Hebr% $(- .am re)num immobile susci#ientes" *abemus )ratiam" #er 'uam salvamur" #lacentes &eo cum metu et reverentia- etenim &eus noster i)nis consumens est% &e mundo debemus ei reddere eleemos7nam" #au#eribus subveniendo% 0ccl% 5- declina #au#eri sine tristitia aurem tuam" et redde debitum tuum" et res#onde illi #aci/ice in mansuetudine% Idem- /ili" eleemos7nam #au#eribus ne /raudes" et oculos ne transvertas a #au#ere- animam esurientem ne des#e,eris" et ne e,as#eres #au#erem in ino#ia sua% Idem- cor ino#is ne a//li,eris" et ne #rotra*as datum an)ustianti% Idem- ab ino#e ne avertas oculos #ro#ter iram" et ne relin'uas 'uaerentibus tibi retro maledicere- maledicentis enim in amaritudine animae e,audietur de#recatio illius1 e,audiet autem eum 'ui /ecit illum% Idem- con)re)ationi #au#erum a//abilem te /acito" et #resb7tero *umilia animam tuam% @lossa- in *is autem commendatur mansuetudo et *umilitas- 'uia mansuetudo neminem s#ernit" *umilitas omnibus se sub.icit% &ecet autem C*ristianum ae'ualibus et in/erioribus a//abilem se /acere et *umilem% Psal% $(0- domine" non est e,altatum cor meum% &e cor#ore debemus ei reddere" i#sum immaculatum restituendo% Sa#% $0- re#etitur animae debitum 'uam *abebat% @ratiam debemus ei reddere" cum i#sa ad *onorem e.us utiliter laborando% 3 Cor% - *ortamur vos ne in vacuum )ratiam &ei reci#iatis% +ui ista non reddiderit *ic" nun'uam #oterit ei reddere in aeternum1

et idcirco in loco tormentorum tormenta #atietur in saecula saeculorum% A 'uibus nos liberet dominus% [88 5$! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $( ?ostra autem conversatio in caelis est" P*ili#% (% A#ostolus in verbis istis docet 'uod conversatio .ustorum est in caelis- et #ro#ter *oc" si volumus esse similes eis" non debemus conversari in istis miseriis" sed in caelis% Conversantur autem sancti in caelis #ro#ter tria% Primo #ro#ter securitatem- 'ui enim conversatur in caelis" est securus a #ericulis *u.us aerumnosae vitae% 2ob 6libera me" et #one me .u,ta te1 et cu.usvis manus #u)net contra me% Au)ustinus- 'ui intrat in )audium domini sui" et securus est" et *abebit se o#time et in o#timo% Secundo" #ro#ter .ucunditatem% +ui conversabitur in caelis" *abebit 'uasi continuum )audium et laetitiam% Sa#% 8- non enim *abet amaritudinem conversatio illius" ne'ue taedium convictus illius" sed laetitiam et )audium% Senecaanimus sa#ientis est 'uasi mundus su#ra lunam- sem#er enim in serenitate est% Tertio #ro#ter mundanorum omnium transeuntium necessitatem% Sciunt sancti omnia mundana *ic cito transitura% 3 Petr% (- adveniet autem dies domini ut /ur" in 'uo caeli ma)no im#etu transibunt" elementa calore solventur" et terra" et omnia 'uae in i#sa sunt" e,urentur% Cum *aec omnia dissolvenda sint" 'uales o#ortet nos esse in sanctis conversationibus" e,#ectantes" et #ro#erantes in adventum &ei" #ro#ter 'uem caeli solventur" et elementa i)nis ardore tabescent= ?ovos vero caelos et novam terram secundum #romissa i#sius e,#ectamus" in 'uibus .ustitia in*abitat% Conversantur autem sancti in caelo tri#liciter% Primo sem#er de bonis caeli co)itando% Secundo in caelo sem#er debent esse desiderando% &e *is duobus Ama,imusB- iste sanctus di)ne in memoriam vertitur *ominum" 'ui ad )audia transiit An)elorum'uoniam in *ac #ere)rinatione solo cor#ore constitutus" in illa caelesti #atria conversatus est% Tertio conversantur sancti in caelo" secundum mores caeli vivendo% @lossa ibi- nostra conversatio in caelis est- et si vivimus in terris" est in caelis conversatio nostra" 'uia ibi est s#es nostra" 'uia vivendo et intelli)endo sumus similes An)elis% 0st autem in tribus conversatio sanctorum similis conversationi An)elorum% Primo in #uritate1 secundo in sim#licitate sine dolo1 tertio in caritate% Haec tria ma,ime sunt in An)elis- sim#licitas in essentia" #uritas in natura" caritas in )ratia% In tribus est conversatio sanctorum% 3

Cor% $- nam )loria nostra *aec est testimonium conscientiae nostrae- 'uia in sim#licitate et sinceritate &ei" et non in sa#ientia carnali" sed in )ratia &ei conversati sunt in *oc mundo et cetera% [88 53! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $(6 Ma)ister" scimus 'uia vera, es" et viam &ei in veritate doces etc%" Matt*% 33% In tribus commendatur dominus 2esus C*ristus in verbis istis% Primo a ma)isterii di)nitate" ibi" ma)ister1 secundo a doctrinae utilitate" ibi" et viam &ei1 tertio a docendi ae'uitate" ibi" non enim acci#is #ersonas *ominum% Circa #rimum nota" 'uod #ro#ter 'uatuor convenit ei di)nitas ma)isterii% Primo" 'uia veritas a#ud eum solum sem#er consistit% 2oan% $(- vos vocatis me ma)ister et domine1 et bene dicitis- sum etenim% Secundo #ro#ter docendi #otestatem% Matt*% $(- sabbatis in)ressus 2esus in s7na)o)as" docebat eos- et stu#ebant su#er doctrinam e.us- erat enim docens eos 'uasi #otestatem *abens" et non sicut Scribae% Tertio" 'uia solus #otest docere de omnibus% $ 2oan% 3- unctio e.us docet nos de omnibus" et verum est" et non est mendacium% ?ullus est enim ma)ister 'ui #ossit docere de omnibus nisi dominus 2esus C*ristus% 0ccl% $- omnis sa#ientia a domino &eo est" et cum illo /uit sem#er" et est ante aevum% +uarto" 'uia solus #otest docere interius% Matt*% 3(- non vocemini ma)istri" 'uia ma)ister vester unus est C*ristus- @lossa- idest" 'uia solus dat intellectum% Circa secundum nota" 'uod 'uatuor vias valde utiles docuit nos dominus 2esus C*ristus% Primo viam #oenitentiae% Matt*% - intrate #er an)ustam #ortam- 'uia lata #orta et s#atiosa est via 'uae ducit ad #erditionem1 et multi sunt 'ui intrant #er eam% +uam an)usta #orta et arcta via est 'uae ducit ad vitam% 0t #auci sunt 'ui inveniunt eam% Matt*% (- coe#it 2esus #raedicarea)ite #oenitentiam- a##ro#in'uavit enim re)num caelorum% Secundo viam sa#ientiae% Prov% 5- viam sa#ientiae monstrabo ibi1 ducam te #er semitas ae'uitatis" idest consilia- 'uas cum in)ressus /ueris" non arctabuntur )ressus tui" et currens non *abebis o//endiculum% Tene disci#linam" ne dimittas eam% Interlinearis- ut mali" 'ui medio cursu o//endunt% @lossa- actiones ae'uitatis cum inc*oantur" arctae videntur1 sed cum #ro/ectum ca#iunt" .am e, consuetudine s#atiosae videntur- et 'ui in #rava actione desudant" o//endiculum in medio cursu re#eriunt1 'uia e,tem#lo dum non #raevident" ra#iuntur ad #oenam% Tertio viam obedientiae% Psal% $$8- viam .usti/icationum instrue me% +uarto

viam caritatis mutuae% 2oan% $(- mandatum novum do vobis ut dili)atis invicem" sicut dile,i vos% In *oc co)noscent 'uia mei estis disci#uli" si dilectionem *abueritis ad invicem% $ Cor% $(ad*uc e,cellentiorem viam vobis demonstro% Si lin)uis *ominum lo'uar et An)elorum" caritatem autem non *abeam" /actus sum velut aes sonans aut c7mbalum tinniens% &e istis 'uatuor viis" Isa% 3- docebit nos vias suas" et ambulabimus in semitis e.us% Circa tertium nota" 'uod in 'uatuor non est acce#tio #ersonarum a#ud C*ristum% Primo in .usti/icando% Act% $0- a#eriens autem Petrus os suum" di,it- in veritate com#erio 'uia non est acce#tor #ersonarum &eus1 sed in omni )ente 'ui timet &eum et o#eratur .ustitiam" acce#tus est illi% Secundo in docendo" ut *ic- viam &ei in veritate doces% Tertio in #uniendo% Rom% 3- non est #ersonarum acce#tio a#ud &eum% +uicum'ue in le)e #eccaverunt" #er le)em .udicabuntur% ?on enim auditores le)is .usti/icabuntur% +uarto in remunerando% 0#*es% - scientes 'uoniam unus'uis'ue 'uodcum'ue /ecerit bonum" *oc reci#iet a domino" sive servus sive liber- et #ersonarum acce#tio non est a#ud &eum% [88 5(! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $(8 @ratias a)entes &eo #atri" 'ui di)nos nos /ecit in #artem sortis sanctorum in lumine- 'ui eri#uit nos de #otestate tenebrarum" et transtulit in re)num /ilii dilectionis suae- in 'uo *abemus redem#tionem et remissionem #eccatorum #er 2esum C*ristum dominum nostrum" Coloss% $% A#ostolus in istis verbis docet ut )ratias a)amus &eo #atri de tribus ma)nis bene/iciis" 'uae contulit nobis #er 2esum C*ristum% Primum bene/icium /uit nostra .usti/icatio" ibi- in #artem sortis sanctorum in lumine% Secundum" a #otestate &iaboli liberatio" ibi- eri#uit nos de #otestate tenebrarum- &iaboli% Tertium" re)ni aeterni collatio" ibi- et transtulit in re)num /ilii dilectionis suae% Circa #rimum nota" 'uod tri#le, est sors sanctorum" 'uam &eus tribuit sanctis suis% Prima est aeterna #raedestinatio% 0#*es% $- in 'uo etiam et nos sorte vocati sumus" #raedestinati secundum #ro#ositum e.us 'ui omnia o#eratur secundum consilium voluntatis suae" ut simus in laudem )loriae )ratiae i#sius" 'ui ante s#eravimus in C*risto% Secunda" i#sorum .usti/icatio% Sa#% (- dabitur illi donum electum" et sors in 0cclesia &ei acce#tissima% 0t similiter *ic- 'ui di)nos nos /ecit in #artem sortis sanctorum in lumine% Tertia" aeterna )lori/icatio% Sa#% 5- ecce 'uomodo inter /ilios &ei com#utati sunt" et inter

sanctos sors illorum est% Circa secundum nota" 'uod &eus eri#uit nos de #otestate &iaboli tri#liciter% Primo a &iaboli servitute nos liberando% Hebr% 3- ut #er mortem destrueret eum 'ui *abebat mortis im#erium" idest &iabolum" et liberaret eos 'ui timore mortis #er totam vitam obno,ii erant servituti% &iabolus est #rince#s tenebrarum% 0#*es% - non est nobis colluctatio adversus carnem et san)uinem1 sed adversus #rinci#es et #otestates" adversus rectores tenebrarum *arum% Secundo tenebras nostrae i)norantiae luce suae doctrinae illuminando% Isa% 8- #o#ulus 'ui ambulabat in tenebris" vidit lucem ma)nam- *abitantibus in re)ione umbrae mortis lu, orta est eis% $ Petr% (- 'ui de tenebris nos vocavit in admirabile lumen suum- 'ui ali'uando non #o#ulus" nunc autem #o#ulus &ei- 'ui non consecuti misericordiam" nunc autem misericordiam consecuti% Tertio tenebras #eccatorum nostrorum luce virtutum /u)ando% 0#*es% eratis ali'uando tenebrae" nunc autem lu, in domino% Ut /ilii lucis ambulate% Circa tertium nota" 'uod tri#liciter translationem /acit dominus de sanctis suis% Primo trans/ert eos de tenebris e,ilii ad lumen visionis suae claritatis% 0ccli% 30- 0noc* translatus est in Paradisum% Paradisus enim dicitur 'uasi #arans visum- 'uia #arat visum" 'ui est beatitudo sanctorum et An)elorum% 2oan% $6- *aec est vita aeterna" ut co)noscant te solum &eum" et 'uem misisti 2esum C*ristum% Secundo trans/ert eos de morte ad vitae aeternitatem% $ 2oan% (- nos scimus 'uia translati sumus de morte ad vitam" 'uoniam dili)imus /ratres% +ui non dili)it" manet in morte% Tertio trans/ert eos de saeculo ne'uam ad re)ni caelestis *ereditatem" ut dicitur *ic- et transtulit in re)num /ilii dilectionis suae et cetera% [88 55! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $(8 0cce mulier 'uae san)uinis /lu,um #atiebatur annis duodecim" accessit retro" et teti)it /imbriam vestimenti e.us" Matt*% 8% Moraliter in miraculo isto notantur tria% Primo #eccantis animae miseria" ibi- ecce mulier 'uae /lu,um #atiebatur1 secundo #eccantis *umilitas" ibi- et accessit retro et teti)it /imbriam vestimenti e.us1 tertio utilitas #oenitentis" ibi- et conversus 2esus videns eam" di,it ei- con/ide /ilia" /ides tua te salvam /ecit% Circa #rimum nota" 'uod #eccator #atitur /lu,um san)uinis tribus modis% Primo #er nimium amorem consan)uineorum% Mic*% (audite *oc #rinci#es domus Israel" 'ui abominamini .udicium" et

omnia recta #ervertitis1 'ui aedi/icatis Sion in san)uinibus" et 2erusalem in ini'uitate% Princi#es e.us in muneribus .udicabant" et sacerdotes e.us in mercede docebant" et #ro#*etae e.us in #ecunia" divinabant" et su#er dominum re'uiescebant dicentesnum'uid non dominus in medio nostrum= Pro#ter *oc causa vestri Sion 'uasi a)er arabitur" et 2erusalem 'uasi acervus la#idum erit% Secundo #ro#ter /lu,um carnalium delectationum% Psal% 50- libera me de san)uinibus &eus" &eus salutis meae% Tertio #ro#ter o#erationem 'uorumlibet #eccatorum% Oseae 5audite verbum domini" /ilii Israel" 'uia .udicium domini cum *abitatoribus terrae- non est enim veritas" et non est misericordia" et non est scientia &ei in terra% Maledictum et mendacium et *omicidium et /urtum inundaverunt" et san)uis san)uinem teti)it" idest #eccatum% Pro#ter *oc lu)ebit terra" et in/irmabitur omnis 'ui *abitat in ea% Circa secundum nota" 'uod #oenitentia" 'uae est e//ectus contritionis" in tribus consistit% Primo in /ide" ibi- /ides tua te salvam /ecit% Act% (- /ide #uri/icans corda eorum% Psal% 50cor contritum et *umiliatum &eus non s#ernit% Secundo in *umilitate" 'uae est con/ectri, con/essionis" ibi- retro% <ernardusnonus )radus *umilitatis est con/iteri #eccata sua ei cui debet% 2acob% 5- con/itemini alterutrum #eccata" et orate #ro invicem ut salvemini% Tertio in labore satis/actionis" ibi- teti)it /imbriam% Matt*% 5- /acite er)o di)num /ructum #oenitentiae% In eodemomnis er)o arbor 'uae non /acit bonum /ructum" e,cidetur" et in i)nem mittetur% @re)orius- 'uilibet ad cor redeat" et tanto ma.ora lucra sibi ac'uirat #er #oenitentiam" 'uanto ma.ora damna sibi intulit #er cul#am% Circa tertium nota" 'uod tri#le, utilitas notatur *ic" 'uae #rovenit e, #oenitentia% Prima" 'uia &eus ad #eccatorem" 'ui erat aversus et iratus" convertitur" ibi- conversus 2esus% 4ac*% $- *aec dicit dominus e,ercituum- convertimini ad me" et convertar ad vos% ?e sitis sicut #atres vestri" ad 'uos clamabant #ro#*etae #riores" dicentes- *aec dicit dominus e,ercituum- convertimini ad me de viis vestris malis" et de co)itationibus vestris #essimis- et non audierunt" ne'ue attenderunt ad me" dicit dominus% Patres vestri ubi sunt= 0t #ro#*etae num'uid in sem#iternum vivent= Secunda est 'uod )ratia &ei ei in/unditur- unde res#e,it 2esus Petrum" et /levit amare" 'uem a crimine ne)ationis liberavit" et ab a#ostolatus culmine non #ermisit cadere% Matt*% 3 - et recordatus est Petrus verbi 2esu 'uod di,erat- #rius'uam )allus cantet" ter me ne)abis-

et e)ressus /oras" /levit amare% 0st enim dominus sicut sol" 'ui res#iciens se)etem" vivere et /ructi/icare /acit% Psal% 35- res#ice in me" et miserere mei% Tertia est 'uod #er #oenitentiam salus ac'uiritur" ibi- et salvata est mulier% Isa% 55- convertimini ad me" et salvi eritis% [88 55! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $50 0cce dies veniunt" dicit dominus1 et suscitabo &avid )ermen .ustum- et re)nabit re," et sa#iens erit" et /aciet .udicium et .ustitiam in terra" 2erem% (% In istis verbis #raedicitur adventus domini nostri 2esu C*risti% Circa 'uod tria notanda% Primo adveniendi con)ruitas" ibi- ecce dies veniunt- con)ruum enim erat ut adventum domini #raecederent multi dies" in 'uibus #rae#ararent se *omines ad susce#tionem e.us% Secundo venientis di)nitas" ibi- suscitabo &avid )ermen .ustum1 et re)nabit re," et sa#iens erit% Tertio adventus utilitas" ibi- /aciet .udicium et .ustitiam in terra% Circa #rimum nota" 'uod 'uin'ue dies s#irituales venerunt ante adventum C*risti% Prima dies /uit aeterna #atris #raeordinatio% Mic*% - e)ressus ab initio a diebus aeternitatis% Secunda" #atris /acta #romissio% :ucae $.us.urandum 'uod .uravit ad Abra*am #atrem nostrum daturum se nobis% Tertia" in le)e i#sius #rae/i)uratio% 2oan% 5- scrutamini Scri#turas" 'uia vos #utatis in i#sis vitam aeternam *abere1 et illae sunt 'uae testimonium #er*ibent de me- et in eodem- si enim crederetis Mo7si" crederetis /orsitan et mi*i% +uarta" i#sius a #ro#*etis #raedicatio% :uc% $- visitavit" et /ecit redem#tionem #lebis suae A%%%B sicut locutus est #er os sanctorum% +uinta" i#sa C*risti incarnatio% 2oel% (- in illa die stillabunt montes dulcedinem" et colles /luent lac% &e istis 'uin'ue #otest intelli)i illud 2udit* 8in diebus 'uin'ue res#iciat dominus #o#ulum suum Israel% Circa secundum nota" 'uod ibi 'uin'ue tan)it #ro#*eta 'uo ad di)nitatem C*risti% Primo commendat eum a s#eciositate1 secundo a /ortitudinis #otestate% Haec duo notantur ibi" &avid 'ui inter#retatur visu desiderabilis" et /ortis manu% C*ristus /uit visu desiderabilis #ro#ter suam admirabilem #ulc*ritudinem% Psal% 55s#eciosus /orma #rae /iliis *ominum% $ Petr% $- in 'uem desiderant An)eli #ros#icere% ;uit et manu /ortis C*ristus #ro#ter admirabilem /ortitudinem% Au)ustinus- manu inermi et a//i,a cruci debellavit aereas #otestates% 2ob 8- si /ortitudo 'uaeritur" robustissimus est% Tertio commendat ab innata sanctitate" ibi"

)ermen .ustum" idest in conce#tione" 'uia solus sine #eccato% +uod nascetur e, te sanctum" vocabitur /ilius &ei" :uc% $% +uarto a re)ali di)nitate" ibi" re)nabit re,% A#ocal% 5- re, re)um" dominus dominantium% +uinto a sa#ientia claritate" ibi" et sa#iens erit% Coloss% (- in 'uo sunt omnes t*esauri sa#ientiae et scientiae absconditi% Circa tertium nota" 'uod C*ristus venit in mundum ut nos .udicaret et remuneraret% Haec duo notantur *ic- et /aciet .udicium et .ustitiam in terra% 2udicium" incredulos re#robando" idest condemnando1 .ustitiam" credentes .usti/icando et salvando% &e #rimo" 2oan% (- 'ui non credit" .am .udicatus est" 'uia non credit in nomine uni)eniti /ilii &ei% &e secundo ibidem- sic &eus dile,it mundum" ut /ilium suum uni)enitum daret- ut omnis 'ui credit in eum" non #ereat" sed *abeat vitam aeternam% ?on enim misit &eus /ilium suum in mundum ut .udicet mundum" sed ut salvetur mundus #er i#sum% +ui credit in eum" non .udicatur% &ebemus er)o in eum credere #er /idem" 'uae #erducit et o#eratur ut salvemur" debemus et malum /u)ere" ne damnemur% Matt*% ult%- 'ui crediderit et ba#ti>atus /uerit" salvus erit1 'ui vero non crediderit" condemnabitur% A 'ua condemnatione liberet nos et cetera% [88 5 ! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $5$ Illi *omines cum vidissent 'uod /ecerat si)num" dicebant" 'uia *ic est vere #ro#*eta 'ui venturus est in mundum" 2oan% % In istis verbis 'uatuor notanda% Primo C*risti #otentia" ibi" cum vidissent 'uod /ecerat si)num 2esus% Miraculum enim istud 'uod /ecerat" actus /uit in/initae #otentiae% &ion7sius- miraculum est actus mani/estus #otentiae &ei ad o#timum% Secundo ma)na C*risti sa#ientia" ibi" *ic est vere #ro#*eta% Pro#*etia est actus in/initae sa#ientiae% &euter% $8- #ro#*etam de )ente tua et de /ratribus tuis" sicut me" suscitabit tibi &eus tuus- i#sum audies% Tertio ma)na .ustitia" ibi" 'ui venturus est in mundum% 9enturus est enim C*ristus in mundum .udicare i#sum in .ustitia% Psal% 8.udicabit orbem terrarum in .ustitia% Circa #rimum notanda 'uatuor si)na C*risti% Primum si)num /uit incarnatio C*risti" 'uae /uit si)num in/initae bonitatis% Isa% 6- #ro#ter *oc &eus dabit vobis si)num% 0cce vir)o conci#iet" et #ariet /ilium% Secundum" miraculorum o#eratio" 'uod /uit in/initae #otentiae% 2oan% 30multa 'uidem et alia si)na /ecit 2esus in cons#ectu disci#ulorum suorum" 'uae non sunt scri#ta in libro *oc- *aec autem scri#ta

sunt" ut credatis 'uia 2esus est C*ristus /ilius &ei1 et ut credentes" vitam *abeatis in nomine e.us% Tertium si)num est #assio% Matt*% $3- res#onderunt 'uidam de Scribis et P*arisaeis" dicentesma)ister" volumus a te si)num videre% +ui res#ondens ait illis)eneratio mala et adultera si)num 'uaerit1 et si)num non dabitur ei" nisi si)num 2onae #ro#*etae% Sicut enim /uit 2onas in ventre ceti tribus diebus et tribus noctibus1 ita erit /ilius *ominis in corde terrae% +uartum adventus e.us ad .udicium% Isa% 8- *abitatores terrae" 'ui moramini in terra" cum elevatum /uerit si)num in montibus" et videbitis" et clan)orem audietis% Circa secundum nota" 'uod in 'uatuor a##aret ma)na sa#ientia C*risti% Primo in doctrina sua" idest in veritate% Matt*% 33- ma)ister" scimus 'uia vera, es" et viam &ei in veritate doces% Secundo in #ro/unditate% Prover% $8- a'ua #ro/unda" idest doctrina s#iritualis" verba e, ore viri" idest C*risti" et torrens redundans" 'uia tanta est abundantia in verbo doctrinae #raesentis vitae" /ons sa#ientiae% M7stice a'ua #ro/unda ad vetus testamentum" torrens redundans ad novum testamentum re/ertur- et utrius'ue testamenti sacramentum &eus C*ristus et a#ostoli e.us reserant% Item verba sa#ientum lavant mentes" et ri)ant" ne #eccatorum sorde de/ormes remaneant" vel ariditate de/iciant% 0t 'uia 'uaedam m7stice latent" 'uaedam a#erta sunt1 recte *ic a'uam #ro/undam et torrentem redundantem esse dicit% Tertio in utilitate% 2oan% 5- verba 'uae e)o locutus sum vobis" s#iritus et vita sunt% +uarto in aeternitate% :uc% 36- caelum et terra transibunt" verba autem mea non transibunt% Hic autem nota" 'uod C*ristus venturus est in mundum ad 'uatuor% Primo malos condemnaturus% 2ud% $- ecce veniet dominus in sanctis millibus suis /acere .udicium contra omnes" et ar)uere omnes im#ios% Secundo bonos remuneraturus% A#oc% ult%ecce venio cito" et merces mea mecum est" reddere unicui'ue .u,ta o#era sua% Tertio mundum #er i)nem consum#turus et renovaturus% Psalm% 58- &eus mani/este veniet" &eus noster" et non silebit- in cons#ectu e.us i)nis e,ardescet% +uarto solus i#se in #er#etuum re)naturus- cessabit enim omne re)num- solum re)num C*risti manebit in #er#etuum% &an% 6- as#iciebam e)o in visione noctis1 et ecce cum nubibus caeli /ilius *ominis veniebat" et us'ue ad anti'uum dierum #ervenit" et in cons#ectu e.us obtulerunt eum- et dedit ei #otestatem et *onorem et re)num1 et omnes #o#uli" tribus et lin)uae i#si servient% Potestas e.us

#otestas aeterna 'uae non au/eretur" et re)num e.us 'uod non corrum#etur et cetera% [88 56! Aldobrandinus de Cavalcantibus" Sermones" #ars $ n% $53 0t cum )ratias e)isset" distribuit discumbentibus" 2oan% % Sicut dicit @lossa" C*ristus e)it )ratias" et docet nos a)ere )ratias #ro tribus bene/iciis% Primo #ro bene/iciis cor#oralibus1 secundo #ro s#iritualibus1 tertio #ro aeternalibus% Pro cor#oralibus tri#liciter% Primum" 'uia creavit" esse naturae con/erendo% 0#*es% 5- )ratias a)ens sem#er #ro omnibus in nomine domini 2esu C*risti" &eo et #atri% &eus dicitur #ater noster #er creationem% Secundo" 'uia conservat esse naturae" mala removendo% Sa#% $8- et 'ui ante laeserant" 'uia non laedebantur" )ratias a)ebant tibi- et ut esset di//erentia" te &eum #etebant1 #ro#ter 'uod i)nis ardentem columnam ducem *abuerunt i)notae viae% Tertio" 'uia nutrit" cibo cor#orali re/iciendo% $ Tim% 5- s#iritus mani/este dicit" 'uia in novissimis tem#oribus discedent 'uidam a /ide" attendentes s#iritibus erroris" et doctrinis &aemoniorum in *7#ocrisi lo'uentium mendacium" et cauteriatam *abentium suam conscientiam" #ro*ibentium nubere" et abstinere a cibis" 'uos &eus creavit ad #erci#iendum cum )ratiarum actione /idelibus" et iis 'ui co)noverunt veritatem- 'uia omnis creatura &ei bona est" et ni*il re.iciendum 'uod cum )ratiarum actione #erci#itursancti/icatur enim #er verbum &ei et orationem% Pro s#iritualibus bene/iciis debemus similiter )ratias a)ere &eo #ro#ter tria% Primo" 'uia nos sancti/icat )ratiam con/erendo% Coloss% $- )ratias a)entes &eo #atri" 'ui di)nos nos /ecit in #artem sortis sanctorum in lumine" 'ui eri#uit nos de #otestate tenebrarum" et transtulit nos in re)num /ilii dilectionis suae" in 'uo *abemus redem#tionem #eccatorum% Secundo" 'uia instruit" verba sua docendo% $ T*ess% 3- nos )ratias a)imus &eo sine intermissione'uoniam cum acce#issetis verbum auditus &ei" acce#istis non ut verbum *ominum" sed" Asicut est vereB verbum &ei" 'ui o#eratur in vobis 'ui credidistis% Tertio" 'uia re/icit animam" cibum 0uc*aristiae tribuendo% :ucae 3(- et acce#to #ane" )ratias e)it" et /re)it" et dedit eis" dicens- acci#ite" et manducate" 'uia *oc est cor#us meum% In *oc enim 'uod C*ristus dedit cor#us suum" cum )ratiarum actione debemus istum cibum ine//abilem susci#ere% Item #ro bene/iciis aeternalibus debemus )ratias a)ere similiter tri#liciter% Primo #ro .ustorum ab aeterna morte liberatione%

Coloss% $- )ratias &eo #atri- et #ost- 'ui eri#uit nos de #otestate tenebrarum et cetera% Secundo #ro .usta re#roborum damnatione% Tertio #ro summa et di)na sanctorum )lori/icatione% &e *is duobus" A#oc% $$- vi)inti 'uatuor seniores" 'ui in cons#ectu &ei sedent in sedibus suis" ceciderunt in /acies suas" et adoraverunt &eum" dicentes- )ratias a)imus tibi" domine &eus" #ater omni#otens" 'ui es" et 'ui eras" et 'ui venturus es- 'uia acce#isti virtutem tuam ma)nam" et re)nasti" et iratae sunt )entes" et advenit ira tua et tem#us mortuorum" .udicari" et reddere mercedem servis tuis" et #ro#*etis et sanctis% Amen%