CORPUS THOMISTICUM Sancti Thomae de Aquino Scriptum super Sententiis liber IV a distinctione XXXVII ad distinctionem X II !

istinctio "# Prooemium $%&"'() Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( pr* Postquam determina,it Ma-ister de impedimentis quae .aciunt personas medias inter penitus le-itimas et penitus ille-itimas+ hic determinat de impedimentis quae .aciunt personas penitus ille-itimas/ et di,iditur in partes duas0 in prima determinat de impedimentis quae .aciunt personas ille-itimas respectu cu1uslibet personae/ in secunda de impedimentis quae .aciunt personas ille-itimas respectu aliquarum personarum+ et non respectu omnium/ "2 dist*+ ibi0 post haec de dispari cultu ,idendum est* Prima in duas0 in prima determinat de impedimento ordinis/ in secunda de impedimento ,oti+ "3 dist*+ ibi0 nunc de ,oto inspiciamus* Prima in duas0 in prima ostendit quomodo matrimonium per ordines impediatur/ in secunda quomodo impeditur per u4oricidii crimen+ ibi0 his ad1iciendum est et cetera* Hic est duple4 quaestio* Prima de impedimento ordinis* Secunda de u4oricidio* Circa primum quaeruntur duo0 ( utrum ordo praecedens impediat matrimonium/ % utrum matrimonium praecedens ordinem sequi patiatur* Articulus ( Utrum ordo impediat matrimonium $%&"'") Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( ar-* ( Ad primum sic proceditur* Videtur quod ordo non impediat matrimonium* 5uia nihil impeditur nisi a suo contrario* Sed ordo non est contrarius matrimonio+ cum utrumque sit sacramentum* 6r-o non impedit ipsum* $%&"'') Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( ar-* %

Praeterea+ idem ordo est apud nos et apud 6cclesiam Orientalem* Sed apud 6cclesiam Orientalem non impedit matrimonium* 6r-o nec apud Occidentalem* $%&"'7) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( ar-* " Praeterea+ matrimonium si-ni.icat con1unctionem Christi et 6cclesiae* Sed hoc praecipue con-ruit si-ni.icari in his qui sunt ministri Christi+ scilicet ordinatis* 6r-o ordo matrimonium non impedit* $%&"'8) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( ar-* ' Praeterea+ omnes ordines ad aliquid spirituale ordinantur* Sed ordo non potest impedire matrimonium nisi ratione spiritualitatis* 6r-o si ordo impedit matrimonium+ quilibet ordo impediet/ quod .alsum est* $%&"'#) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( ar-* 7 Praeterea+ omnes ordinati possunt ecclesiastica bene.icia habere+ et pri,ile-io clericali -audere+ et aequaliter* Si er-o propter hoc ordo matrimonium impedit+ quia u4orati non possunt habere bene.icium ecclesiasticum+ nec -audere pri,ile-io clericali+ ut 1uristae dicunt+ tunc quilibet ordo impedire deberet/ quod .alsum est+ ut patet per decretalem Ale4andri/ et sic nullus ordo+ ut ,idetur+ matrimonium impediet* $%&"'3) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( s* c* ( Sed contra est quod decretalis dicit ibid*0 si in subdiaconatu et aliis superioribus ordinibus u4ores accepisse noscuntur+ eos u4ores dimittere compellatis/ quod non esset+ si esset ,erum matrimonium* $%&"'2) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( s* c* % Praeterea+ nullus ,o,ens continentiam potest matrimonium contrahere* Sed quidam ordines sunt qui habent ,otum continentiae anne4um+ ut e4 littera patet* 6r-o talis ordo matrimonium impedit* $%&"7&) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( co* Respondeo dicendum+ quod ordo sacer de sui ratione habet e4 quadam con-ruentia quod matrimonium impedire debeat/ quia in

sacris ordinibus constituti sacra ,asa et sacramenta tractant/ et ideo decens est ut munditiam corporalem per continentiam ser,ent* Sed quod impediat matrimonium+ e4 constitutione 6cclesiae habet/ tamen aliter apud atinos quam apud 9raecos/ quia apud 9raecos impedit matrimonium contrahendum solum e4 ,i ordinis/ sed apud atinos impedit e4 ,i ordinis+ et ulterius e4 ,oto continentiae+ quod est ordinibus sacris anne4um/ quod etiam si quis ,erbo tenus non emittat+ e4 hoc ipso quod ordinem suscipit+ secundum ritum Occidentalis 6cclesiae intelli-itur emisisse/ et ideo apud 9raecos et alios Orientales sacer ordo impedit matrimonium contrahendum+ non tamen matrimonii prius contracti usum/ possunt enim matrimonio prius contracto uti+ quam,is non possint matrimonium de no,o contrahere* Sed apud Occidentalem 6cclesiam impedit matrimonium+ et matrimonii usum/ nisi .orte i-norante aut contradicente u4ore ,ir ordinem sacrum susceperit/ quia e4 hoc non potest ei aliquod prae1udicium -enerari* 5uod autem ordines sacri distin-uantur a non sacris nunc et in primiti,a 6cclesia+ supra+ dist* %'+ qu* %+ art* (+ quaestiunc* "+ dictum est* $%&"7() Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod quam,is ordo sacer non habeat contrarietatem ad matrimonium in quantum est sacramentum+ habet tamen repu-nantiam quamdam ad ipsum ratione sui actus+ qui spirituales actus impedit* $%&"7%) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod 1am patet quod ob1ectio procedit e4 .alsis* Ordo enim ubique impedit matrimonium contrahendum+ quam,is ubique non habeat ,otum anne4um* $%&"7") Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod illi qui sunt in sacris ordinibus constituti+ si-ni.icant Christum nobilioribus actibus+ prout e4 dictis in tractatu de ordine+ dist* %"+ qu* %+ art* (+ qu* "+ patet+ quam illi qui sunt matrimonio 1uncti/ et ideo ratio non sequitur* $%&"7') Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( ad ' Ad quartum dicendum+ quod illi qui sunt in minoribus ordinibus constituti+ e4 ,i ordinis non prohibentur matrimonium contrahere/

quia quam,is ordines illi deputentur ad aliqua spiritualia+ non tamen immediate habent accessum ad tractandum sacra sicut illi qui sunt in sacris ordinibus* Sed secundum statutum Occidentalis 6cclesiae matrimonii usus e4ecutionem ordinis non sacri impedit propter ser,andam ma1orem honestatem in o..iciis 6cclesiae* 6t quia aliquis e4 bene.icio tenetur ad e4ecutionem ordinis+ et e4 hoc ipso pri,ile-io clericali -audet/ ideo haec apud atinos clericis u4oratis au.eruntur* $%&"77) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* ( ad 7 6t per hoc patet solutio ad ultimum* Articulus % Utrum matrimonio ordo sacer super,enire possit $%&"7#) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % ar-* ( Ad secundum sic proceditur* Videtur quod matrimonio ordo sacer super,enire non possit* 5uia .ortius prae1udicat minus .orti* Sed .ortius est ,inculum spirituale quam corporale* 6r-o si matrimonio 1unctus ordinem suscipiat+ prae1udicium -enerabitur u4ori+ ut non possit debitum e4i-ere/ cum ordo sit ,inculum spirituale+ et matrimonium corporale/ et sic ,idetur quod non possit ordinem sacrum suscipere post matrimonium consummatum* $%&"73) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % ar-* % Praeterea+ post matrimonium consummatum unus con1u-um sine alterius consensu non potest continentiam ,o,ere* Sed ordo sacer habet continentiae ,otum anne4um* 6r-o si ,ir ordinem sacrum in,ita u4ore acciperet+ co-eretur u4or in,ita continentiam ser,are/ quia non posset alteri nubere+ ,iro ,i,ente* $%&"72) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % ar-* " Praeterea+ etiam ad tempus non potest ,ir ,acare orationi sine consensu u4oris+ ut habetur ( Corinth* #* Sed apud Orientales+ illi qui sunt in sacris constituti+ tenentur ad continentiam tempore quo e4equuntur o..icium suum* 6r-o nec ipsi possunt ordinari sine consensu u4orum+ et multo minus atini*

$%&"8&) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % ar-* ' Praeterea+ ,ir et u4or ad paria 1udicantur* Sed sacerdos 9raecus de.uncta u4ore sua non potest aliam ducere* 6r-o nec u4or de.uncto ,iro* Sed non potest sibi au.erri .acultas nubendi post mortem ,iri per ,iri actum* 6r-o ,ir non potest suscipere ordines post matrimonium* $%&"8() Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % ar-* 7 Praeterea+ quantum matrimonium opponitur ordini+ tantum e con,erso* Sed ordo praecedens impedit matrimonium* 6r-o e con,erso* $%&"8%) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % s* c* ( Sed contra+ reli-iosi tenentur ad continentiam sicut illi qui sunt in sacris ordinibus* Sed post matrimonium potest aliquis reli-ionem intrare+ de.uncta ,el consentiente u4ore* 6r-o et ordinem suscipere* $%&"8") Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % s* c* % Praeterea+ aliquis potest .ieri ser,us hominum post matrimonium* 6r-o et ser,us !ei per susceptionem ordinis* $%&"8') Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % co* Respondeo dicendum+ quod matrimonium non impedit ordinis sacri susceptionem/ quia si matrimonio 1unctus ad sacros ordines accedat+ etiam reclamante u4ore+ nihilominus characterem ordinis suscipit+ sed e4ecutione ordinis caret/ si autem ,olente u4ore+ ,el ipsa de.uncta+ ordinem sacrum accipit+ recipit ordinem et e4ecutionem* $%&"87) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod ,inculum ordinis sol,it ,inculum matrimonii ratione redditionis debiti+ e4 qua parte habet repu-nantiam ad matrimonium e4 parte e1us qui ordinem suscipit/ quia non potest petere debitum+ nec u4or tenetur ei reddere* Sed tamen non sol,it e4 parte alterius/ quia ipse u4ori tenetur debitum reddere+ si non possit eam inducere ad continentiam*

$%&"88) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % ad % Ad secundum dicendum+ quod si u4or sciat+ et de e1us consensu ,ir ordinem sacrum susceperit+ tenetur continentiam perpetuam ,o,ere/ non tamen tenetur reli-ionem intrare+ si sibi non timeat de periculo castitatis+ propter hoc quod ,ir e1us solemne ,otum emisit/ secus autem si emisisset ,otum simple4* Si autem sine e1us consensu susceperit+ non tenetur/ quia e4 hoc nullum sibi prae1udicium -eneratur* $%&"8#) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % ad " Ad tertium dicendum+ quod sicut probabilius ,idetur :quam,is quidam contrarium di4erint;+ etiam 9raeci non debent accedere ad sacros ordines sine consensu u4orum+ quia ad minus tempore ministerii sui .raudarentur debiti redditione/ quo .raudari non possunt secundum ordinem 1uris+ si eis contradicentibus aut i-norantibus ,iri ordines susceperint* $%&"83) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod+ sicut dicitur+ eo ipso quod mulier consentit apud 9raecos quod ,ir suus ordinem suscipiat+ obli-at se ad hoc quod ipsa in perpetuum alteri non nubat/ quia si-ni.icatio matrimonii non ser,aretur+ quae in matrimonio sacerdotis praecipue e4i-itur* Si autem sine consensu e1us ordinatur+ non ,idetur ad hoc teneri* $%&"82) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* ( a* % ad 7 Ad quintum dicendum+ quod matrimonium habet pro causa nostrum consensum/ non autem ordo+ sed habet causam sacramentalem determinatam a !eo/ et ideo matrimonium potest impediri e4 ordine praecedente+ quod non sit ,erum matrimonium/ non autem ordo e4 matrimonio+ quod non sit ,erus ordo/ quia sacramentorum ,irtus est immutabilis/ sed actus humani possunt impediri* 5uaestio % Prooemium $%&"#&) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % pr*

!einde quaeritur de u4oricidio/ et circa hoc quaeruntur duo0 ( utrum in aliquo casu liceat u4orem occidere/ % utrum u4oricidium impediat matrimonium* Articulus ( Utrum liceat ,iro u4orem inter.icere in actu adulterii deprehensam $%&"#%) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* ( ar-* ( Ad primum sic proceditur* Videtur quod liceat ,iro u4orem inter.icere in actu adulterii deprehensam* e4 enim di,ina praecipit adulteras lapidari* Sed ille qui le-em di,inam e4equitur+ non peccat* 6r-o nec occidens propriam u4orem+ si sit adultera* $%&"#") Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* ( ar-* % Praeterea+ illud quod licet le-i+ licet ei cui le4 hoc committit* Sed le-i licet inter.icere adulteram+ aut quamlibet personam ream mortis* Cum er-o le4 commiserit ,iro inter.ectionem u4oris in actu adulterii deprehensae+ ,idetur quod ei liceat* $%&"#') Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* ( ar-* " Praeterea+ ,ir habet ma1orem potestatem super u4orem adulteram quam super eum qui cum ipsa adulterium commisit* Sed si ,ir percutiat clericum quem cum propria u4ore in,enit+ non est e4communicatus* 6r-o ,idetur quod etiam liceat inter.icere propriam u4orem in adulterio deprehensam* $%&"#7) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* ( ar-* ' Praeterea+ ,iri est u4orem suam corri-ere* Sed correctio .it per in.lictionem 1ustae poenae* Cum er-o 1usta poena adulterii sit mors+ quia est capitale crimen/ ,idetur quod liceat ,iro u4orem adulteram occidere* $%&"#8) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* ( s* c* ( Sed contra+ in littera dicitur+ quod 6cclesia !ei+ quae nunquam constrin-itur le-ibus mundanis+ -ladium non habet nisi spiritualem* 6r-o ,idetur quod ei qui ,ult esse de 6cclesia+ non sit licitus usus le-is illius quae u4oricidium permittit*

$%&"##) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* ( s* c* % Praeterea+ ,ir et u4or ad paria 1udicantur* Sed u4ori non licet inter.icere ,irum in adulterio deprehensum* 6r-o nec ,iro u4orem* $%&"#3) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* ( co* Respondeo dicendum+ quod ,irum inter.icere u4orem contin-it dupliciter* Uno modo per 1udicium ci,ile/ et sic non est dubium quod sine peccato potest ,ir <elo 1ustitiae+ non li,ore ,indictae aut odii motus+ u4orem adulteram in 1udicio saeculari accusare criminaliter de adulterio+ et poenam mortis a le-e statutam petere/ sicut etiam licet accusare aliquem de homicidio+ aut de alio crimine* =on tamen talis accusatio potest .ieri in 1udicio ecclesiastico/ quia 6cclesia non habet -ladium materiale+ ut in littera dicitur* Alio modo potest eam per seipsum occidere non in 1udicio con,ictam/ et sic e4tra actum adulterii eam inter.icere+ quantumcumque sciat eam adulteram+ neque secundum le-es ci,iles+ neque secundum le-em conscientiae licet* Sed le4 ci,ilis quasi licitum computat quod in ipso actu eam inter.iciat+ non quasi praecipiens+ sed quasi poenam homicidii in.erens+ propter ma4imum incitamentum quod habet ,ir in tali .acto ad occisionem u4oris* Sed 6cclesia in hoc non est astricta le-ibus humanis+ ut 1udicet eum sine reatu poenae aeternae+ ,el poenae ecclesiastico 1udicio in.li-endae+ e4 hoc quod est sine reatu poenae in.li-endae per 1udicium saeculare* 6t ideo in nullo casu licet ,iro inter.icere u4orem propria auctoritate* $%&"#2) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod poenam illam in.li-endam le4 non commisit personis pri,atis+ sed personis publicis quae habent o..icium ad hoc deputatum/ ,ir autem non est 1ude4 u4oris/ et ideo non potest eam inter.icere+ sed coram 1udice accusare* $%&"3&) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod le4 ci,ilis non commisit ,iro occisionem u4oris quasi praecipiens :quia sic non peccaret+ sicut nec minister 1udicis peccat latronem occidens condemnatum ad mortem;+ sed permisit+ poenam non adhibens/ unde etiam di..icultates quasdam apposuit+ quibus retraherentur ,iri ab u4oricidio*

$%&"3() Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod e4 hoc non probatur quod sit licitum simpliciter+ sed quantum ad immunitatem ab aliqua poena0 quia etiam e4communicatio quaedam poena est* $%&"3%) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* ( ad ' Ad quartum dicendum+ quod duple4 est con-re-atio0 quaedam oeconomica+ sicut .amilia aliqua/ et quaedam politica+ sicut ci,itas aut re-num* Ille i-itur qui praeest secundae con-re-ationi+ ut re4 aut 1ude4+ potest in.li-ere poenam et corri-entem personam+ et e4terminantem ad pur-ationem communitatis cu1us curam -erit* Sed ille qui praeest in prima con-re-atione+ sicut pater.amilias+ non potest in.li-ere nisi poenam corri-entem+ quae non se e4tendit ultra terminos emendationis+ quam transcendit poena mortis/ et ideo ,ir qui sic praeest u4ori+ non potest ipsam inter.icere+ sed alias casti-are* Articulus % Utrum u4oricidium matrimonium impediat $%&"3') Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % ar-* ( Ad secundum sic proceditur* Videtur quod u4oricidium non impediat matrimonium* !irectius enim opponitur matrimonio adulterium quam homicidium* Sed adulterium non impedit matrimonium* 6r-o nec homicidium u4oris* $%&"37) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % ar-* % Praeterea+ -ra,ius peccatum est occidere matrem quam u4orem0 quia nunquam licet ,erberare matrem+ licet autem ,erberare u4orem* Sed occisio matris non impedit matrimonium* 6r-o nec occisio u4oris* $%&"38) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % ar-* " Praeterea+ ma-is peccat qui u4orem alterius propter adulterium inter.icit+ quam qui u4orem suam/ inquantum minus habet de moti,o+ et minus ad eum spectat e1us correctio* Sed qui alienam

u4orem occidit+ non impeditur a matrimonio* 6r-o nec ille qui propriam u4orem inter.icit* $%&"3#) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % ar-* ' Praeterea+ remota causa remo,etur e..ectus* Sed peccatum homicidii potest per poenitentiam remo,eri* 6r-o impedimentum matrimonii quod e4 eo causatur/ et ita ,idetur quod post peractam poenitentiam non prohibeatur matrimonium contrahere* $%&"33) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % s* c* ( Sed contra est quod canon dicit0 inter.ectores suarum con1u-um ad poenitentiam redi-endi sunt+ quibus penitus dene-atur con1u-ium* $%&"32) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % s* c* % Praeterea+ in eo in quo quis peccat+ debet etiam puniri* Sed peccat contra matrimonium qui u4orem occidit* 6r-o debet puniri+ ut matrimonio pri,etur* $%&"2&) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % co* Respondeo dicendum+ quod u4oricidium e4 statuto 6cclesiae matrimonium impedit* Sed quandoque impedit contrahendum+ et non dirimit contractum/ quando scilicet ,ir propter adulterium aut propter odium occidit u4orem/ tamen si timetur de incontinentia e1us+ potest cum eo dispensari per 6cclesiam+ ut licite matrimonium contrahat* 5uandoque etiam dirimit contractum+ ut quando aliquis inter.icit u4orem suam+ ut ducat eam cum qua moechatur0 tunc enim e..icitur ille-itima persona simpliciter ad contrahendum cum illa/ ita quod si de .acto cum ea contra4erit matrimonium+ dirimitur* Sed e4 hoc non e..icitur persona simpliciter ille-itima respectu aliarum mulierum/ unde si cum alia contra4erit+ quam,is peccet contra statutum 6cclesiae .aciens+ tamen matrimonium contractum non dirimitur propter hoc* $%&"2() Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod homicidium et adulterium in aliquo casu impediunt matrimonium contrahendum et dirimunt contractum+ sicut de u4oricidio hic dicitur+ et de adulterio+ ut habitum est supra+ dist* "7* Vel dicendum+ quod u4oricidium est contra substantiam con1u-ii+ sed adulterium est contra bonum

.idei ei debitae/ et sic adulterium non est ma-is contra matrimonium quam u4oricidium/ et ita ratio procedit e4 .alsis* $%&"2%) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % ad % Ad secundum dicendum+ quod simpliciter loquendo+ -ra,ius peccatum est occidere matrem quam u4orem+ et ma-is contra naturam0 quia naturaliter homo matrem re,eretur/ et ideo minus inclinatur ad inter.ectionem matris+ et pronior est ad inter.ectionem u4oris/ ad cu1us pronitatis repressionem u4oricidis est matrimonium ab 6cclesia interdictum* $%&"2") Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % ad " Ad tertium dicendum+ quod talis non peccat contra matrimonium+ sicut ille qui propriam u4orem inter.icit/ et ideo non est simile* $%&"2') Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod non est necessarium quod deleta culpa deleatur omnis poena+ sicut de irre-ularitate patet0 non enim poenitentia restituit in pristinam di-nitatem+ quam,is possit restituere in pristinum statum -ratiae+ ut supra+ dist* ('+ dictum est* 64positio te4tus $%&"27) Super Sent*+ lib* ' d* "# q* % a* % e4pos* U4orem ,ir-inem+ et cetera* Intelli-itur sub h>pothesi/ idest+ si ad clericatum redire desiderat ad sacerdotium promo,endus* Sancta !ei 6cclesia -ladium non habet et cetera* Contra est quod ?ernardus dicit ad 6u-enium+ quod 6cclesia utrumque -ladium habet* 6t dicendum+ quod habet spiritualem tantum quantum ad e4ecutionem sua manu e4ercendam/ sed habet etiam temporalem quantum ad e1us 1ussionem0 quia e1us nutu e4trahendus est+ ut dicit ?ernardus* !istinctio "3 5uaestio ( Prooemium $%&"28) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( pr*

Postquam determina,it Ma-ister de impedimento ordinis+ hic determinat de impedimento ,oti/ et di,iditur in partes duas0 in prima ostendit quomodo impeditur a matrimonio contrahendo per ,otum quo !eo se obli-at/ in secunda quomodo impeditur a matrimonio per aliud matrimonium 1am contractum+ quo se homo u4ori obli-a,it+ ibi0 cum ,ir et mulier et cetera* Prima in tres0 in prima ostendit quid sit ,otum/ in secunda distin-uit multiple4 ,otum+ ibi0 sciendum ,ero+ quod ,otorum aliud est commune+ aliud sin-ulare/ in tertia ostendit quod ,otum et qualiter matrimonium impedit+ ibi0 qui pri,atum .aciunt ,otum continentiae+ matrimonium contrahere non debent* 6t haec pars di,iditur in duas0 in prima ostendit quod ,otum continentiae impedit matrimonium/ in secunda ostendit quid a-endum sit cum eis qui post ,otum nupserint+ ibi0 de ,ir-inibus non ,elatis si de,ia,erint :***; tale decretum habemus* 6t circa hoc tria .acit0 primo ostendit qui debent a-ere poenitentiam/ secundo ob1icit in contrarium+ ibi0 non est hic praetermittendum quod Innocentius Papa de ,iduis et puellis decre,it* Cum ,ir et mulier etc*+ hic determinat de alio impedimento matrimonii+ quod supra dictum est li-amen/ et di,iditur in partes duas0 in prima ostendit quod matrimonium praecedens dum stat+ impedit ab alio matrimonio contrahendo/ in secunda ostendit quomodo adhuc matrimonio stante+ potest esse con1unctio secundi matrimonii sine peccato+ quam,is non sit ,erum matrimonium+ ibi0 hic quaeritur de illis .eminis quae putantes ,iros suos interemptos+ ,el in capti,itate+ ,el ab iniqua dominatione nunquam liberandos+ in aliorum con1u-ia transierunt* 6t haec in duas secundum duos casus quos ponit* Secunda pars incipit ibi0 sed si quis relicta in patria sua u4ore+ in lon-inquam abiens re-ionem+ aliam ducat u4orem et cetera* Hic est duple4 quaestio0 prima de ,oto* Secunda de scandalo+ quod alicui ,oto ad1un-itur+ ut in littera dicitur* !e li-aminis enim impedimento idem est quaerere quod de pluralitate u4orum+ et de indi,isibilitate matrimonii+ de quibus+ dist* ""+ dictum est* Circa primum quaeruntur quinque0 ( de ,oto secundum se/ % de ,oti di,isione/ " de ,oti obli-atione/ ' de ,oti dispensatione/ 7 de ,elatione ,ir-inum+ quae .it in si-num cu1usdam ,oti* Articulus (

Utrum ,otum con,enienter in littera de.iniatur 5uaestiuncula ( $%&"23) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ar-* ( Ad primum sic proceditur* Videtur quod ,otum incon,enienter in littera de.iniatur* Votum enim de sui nominis ratione propositum ,oluntatis importat sine aliqua promissione* Vota enim .ieri dicuntur quae ,oluntarie .iunt0 quod etiam per aliam de.initionem de ,oto datam patet0 ,otum est conceptio boni propositi cum deliberatione .irmata+ qua quis ad aliquid .aciendum ,el non .aciendum se !eo obli-at* 6r-o non debuit promissionem ponere in de.initione ,oti* $%&"22) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ar-* % Praeterea+ promittere pro-reditur a mente+ sicut et credere* Sed credere nullus potest nisi ,olens* 6r-o nec promittere/ et ita .rustra additur+ spontaneae* $%&'&&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ar-* " Praeterea+ promissio non est idem quod promissionis testi.icatio* Sed ,otum est quaedam promissio+ ut patet per de.initionem Hu-onis de s* Victore+ qui dicit+ quod ,otum est sponsio animi ,oluntaria* 6r-o male dicit Ma-ister+ quod ,otum est promissionis testi.icatio* $%&'&() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ar-* ' Praeterea+ illud quod ponitur in de.initione+ debet uni,ersaliter de.inito con,enire* Sed non omne ,otum .it !eo+ quia etiam sanctis ,ota .iunt* 6r-o incon,enienter ponitur in de.initione ,oti+ quod debet !eo .ieri* $%&'&%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ar-* 7 Praeterea+ 1uristae sic de.iniunt ,otum0 ,otum est alicu1us boni cum deliberatione .acta promissio* Sed non omne bonum est de rebus ad !eum pertinentibus/ immo quaedam pertinent ad pro4imum* 6r-o non debet in de.initione ,oti poni+ quod sit de rebus ad !eum pertinentibus* $%&'&") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ar-* 8

Praeterea+ ad ,otum requiritur animi deliberatio+ ut patet per quamdam de.initionem a ma-istris de ,oto datam+ quae talis est0 ,otum est promissio melioris boni e4 deliberatione .irmata* Cum er-o in praedicta de.initione quae in littera ponitur+ non .iat mentio de deliberatione+ ,idetur insu..iciens* 5uaestiuncula % $%&'&') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod ,otum non sit tantum de meliori bono* 5uia illud quod est necessitatis+ non reputatur bonum melius+ sed commune bonum* Sed de eo quod est necessitatis+ potest esse ,otum+ sicut @acob+ 9en* %#+ ,o,it quod esset sibi dominus in !eum* 6r-o non oportet quod sit de meliori bono* $%&'&7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* % ar-* % Praeterea+ ,ota quaedam .iunt de rebus indi..erentibus+ sicut mulieres praecipue solent ,o,ere quod non pectinent caput tali ,el tali die* Sed indi..erentia non includuntur in bonis melioribus* 6r-o ,otum non est semper de bono meliori* $%&'&8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* % ar-* " Praeterea+ illud quod est illicitum+ non est bonum+ ne dum ut sit melius* Sed de illicito potest esse ,otum+ sicut patet de @ephte+ qui propter ,otum occidit .iliam innocentem+ qui+ ut dicit Hieron>mus+ in catalo-o sanctorum ponitur/ quia placuit !eo animus ,o,entis* 6r-o ,otum non est semper de meliori bono* $%&'&#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* % ar-* ' Praeterea+ meliora bona ,identur illa esse de quibus est consilium* Sed de illis qui possunt ,er-ere in periculum personae+ non est consilium+ quae tamen quidam ,o,ent+ sicut quod abstineant duobus ,el tribus diebus a cibo+ quod sine periculo personae sustinere non possunt* 6r-o ,otum non est semper de meliori bono* $%&'&3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* % s* c* ( Sed contra est de.initio ,oti prius posita+ scilicet0 ,otum est promissio melioris boni e4 deliberatione .irmata*

5uaestiuncula " $%&'&2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quia etiam ille qui non est sui 1uris+ possit aliquid ,o,ere* 5uia obli-atio quae .it in.eriori+ non potest impedire ser,itium superiori domino impendendum* Sed per ,otum aliquis se obli-at ad ser,iendum !eo* 6r-o obli-atio qua ser,us est obli-atus domino suo+ homini tamen+ non potest eum a ,oto prohibere* $%&'(&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* " ar-* % Praeterea+ .ilius .amilias est in potestate patris* Sed potest ,o,ere etiam contradicente patre/ sicut quotidie .it+ quod in,itis parentibus 1u,enes in reli-ionibus pro.itentur* 6r-o ille qui non est sui 1uris+ potest ,otum emittere* $%&'(() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* " ar-* " Praeterea+ nullus est ma-is in potestate alterius quam monachus qui obedientiam promisit* Sed monachus potest ,o,ere+ ut ,idetur+ cum in quibusdam sit suae ,oluntatis arbiter/ non enim in omnibus tenetur obedire praelato+ ut ?ernardus dicit+ sed in his tantum quae ad reli-ionem pertinent* 6r-o et cetera* $%&'(%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* " ar-* ' Praeterea+ u4or etiam est sub potestate ,iri+ ut patet 9enes* "* Sed u4or in quibusdam potest ,o,ere sine consensu ,iri* 6r-o et cetera* $%&'(") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* " s* c* ( Sed contra est quod non licet sacri.icium e4 alieno+ !eo o..erre* Sed ille qui ,otum emittit+ quodammodo sacri.icium !eo o..ert* 6r-o si sit in potestate alterius+ non potest ,otum emittere* $%&'(') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* " s* c* % Praeterea+ ,otum+ cum habeat spontaneam promissionem+ libertatem requirit* Sed ille qui est in potestate alterius+ non habet libertatem* 6r-o non potest ,o,ere* 5uaestiuncula (

$%&'(7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod ,otum suo nomine obli-ationem quamdam e4primit e4 ,oluntate .actam/ et quia ,oluntate non potest aliquis obli-ari nisi ei qui ,oluntatis est co-nitor+ quod solius !ei est/ ideo e4 consequenti importat obli-ationem !eo .actam+ et e4 consequenti de his quae ad !eum spectant+ cum personae obli-atio alicui .acta de his quae ad !eum non spectant+ nulla sit* Obli-atio autem homini e4terius .it ,erbo e4terius e4presso/ unde dicitur Pro,* 8+ %0 illaqueatus es ,erbis oris tui* 6t ideo ei qui cor intuetur+ oportet quod .iat obli-atio ,oluntaria interiori ,erbo/ et ideo oportet quod .iat per actum illius potentiae cu1us est ,erbum interius enuntiare+ quod est rationis/ et ideo ipse actus rationis+ qui est promissio+ est essentialiter ,otum* 5uod enim promissio sit rationis actus+ patet tum e4 hoc quod est enuntiatio quaedam/ tum e4 hoc quod promittens rem promissam ad alterum ordinat* Omnis autem ordinatio+ rationis est* Promissio autem e4terius .acta quandoque dicitur nuda+ quando non habet aliquid additum quod obli-ationem con.irmet/ et tunc non habet plenam ,im obli-andi* Similiter etiam promissio interius .acta !eo+ ad hoc quod plenam ,im obli-andi habeat+ oportet quod non sit nuda+ sed habeat aliquid quo con.irmetur/ et haec quidem con.irmatio per tria -radatim habet .ieri* Primo per deliberationem simplicem/ secundo per intentionem obli-andi se ad certam poenam/ tertio per hoc quod testimonium hominum adhibetur promissioni interiori/ et sic de ,oto dantur plures de.initiones secundum di,ersa eorum quae requiruntur ad ,otum in de.initionibus illis comprehensa/ et possent adhuc multo plures dari* !e.initio tamen quam Ma-ister ponit+ ,idetur esse per.ectissima/ quia ponit et promissionem+ quae est essentialiter ,otum/ et tan-it ,oluntatem in hoc quod dicitur+ spontaneae+ quae est causa obli-ationis/ et con.irmationem ultimam promissionis+ quae alias includit+ in hoc quod dicit+ testi.icatio/ et ,oti terminum+ quia est actus ad alterum+ in hoc quod dicit0 quae debet !eo .ieri/ et materiam+ in hoc quod dicit+ quod est de his quae !ei sunt* $%&'(8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod ,elle aliquid non est ,o,ere/ et ideo propositum non est ,otum+ sed enuntiatio illius propositi per modum promissionis/ et quia enuntiatio interior conceptio cordis

dicitur+ ideo in illa de.initione ponitur ,otum esse propositi conceptio* Si tamen simpliciter ,otum diceretur esse propositum+ esset praedicatio per causam+ quia propositum est principium ,oti/ sicut etiam quandoque ipsum desiderium oratio ,ocatur+ ut supra+ dist* (7+ dictum est* $%&'(#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod promissio quandoque .it ore et non corde/ et talis quo ad !eum non est ,otum/ et ideo oportuit addere spontaneae* 6t praeterea+ quam,is homo non possit co-i su..icienter ad simpliciter promittendum+ potest tamen co-i coactione quadam interpretati,a ad e4teriorem promissionem+ sicut ad alia opera ,oluntatis e4teriora/ non autem ad promissionem interiorem+ sicut nec ad .idem* Ma-ister autem de.init ,otum e4terius prolatum+ quod potest matrimonium impedire/ sic enim intendit hic de ,oto/ et hoc ,otum est testi.icatio interioris promissionis+ non ipsa interior promissio* $%&'(3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ad " 6t per hoc patet solutio ad tertium* $%&'(2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ad ' Ad quartum dicendum+ quod ,otum non .it sanctis+ nisi secundum quod per su..ra-ia sunt mediatores inter nos et !eum/ sicut et oratio ad sanctos .it/ et ideo omne ,otum principaliter ad !eum reducitur+ sicut et oratio* $%&'%&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ad 7 Ad quintum dicendum+ quod illa de.initio 1uristarum est intelli-enda non de quolibet bono+ sed de eo quod pertinet ad pietatis reli-ionem/ et hoc !ei est+ si,e .iat in pro4imo+ sicut in pro4ima materia+ si,e in seipso+ si,e in !eo* $%&'%() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* ( ad 8 Ad se4tum dicendum+ quod in testi.icatione includitur deliberatio+ ut dictum est* 5uaestiuncula % $%&'%%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* % co*

Ad secundam quaestionem dicendum+ quod+ sicut e4 1am dictis patet+ ,otum non potest esse nisi de aliquo bono ad cultum !ei pertinente quocumque modo/ et ideo omne malum ob,iat ,oto e4 parte e1us cui .it obli-atio/ sed e4 parte e1us e4 quo talis obli-atio procedit+ scilicet ,oluntatis+ omnis necessitas aliquo modo ob,iat ,oto* 6st autem duple4 necessitas* Una absoluta/ et talis necessitas omnino e4cludit ,otum/ sicut si aliquis ,o,eret se non moriturum+ ,el ea quae omnino non sunt in potestate e1us+ nullum esset ,otum* Alia est necessitas conditionata e4 suppositione .inis/ et sic inest nobis necessitas .aciendi illa sine quibus non possumus salutem consequi/ sicut sunt praecepta ad quae alias tenemur/ et talis necessitas non e4cludit omnino ,otum/ in,enitur enim quandoque+ lar-e accipiendo ,otum+ esse de his quae sunt sub tali necessitate/ sed e4cludit talis necessitas ,otum proprie dictum/ et ideo si ,otum accipiatur secundum propriam sui rationem+ est proprie de bonis illis ad quae non omnes tenentur+ quae superero-ationis sunt/ et ideo dicuntur meliora bona+ quia superadduntur illis bonis+ sine quibus non est salus/ et ideo ,otum proprie acceptum+ dicitur esse de meliori bono* $%&'%") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod illa @acob promissio ma-is .uit reco-nitio quaedam obli-ationis quam obli-ationis causa/ et ideo non potest proprie+ sed lar-o modo+ ,otum dici* Vel dicendum+ quod ,otum @acob non .uit de eo quod erat necessitatis+ sed de speciali modo cultus per altaris constructionem/ et ideo .uit de meliori bono* $%&'%') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod talia ,ota mulierum sunt sortile-ia ma-is quam ,ota/ sunt enim reliquiae quaedam idolatriae+ secundum quam obser,abantur dies et menses/ et ideo pro non ,otis habenda sunt+ et peccant talia ,o,entes/ quia+ ut Hieron>mus dicit+ cum in.idelibus etiam nec nomina habere debemus communia* $%&'%7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* % ad " Ad tertium dicendum+ quod ,otum si sit de eo quod est simpliciter malum+ non est ,otum nisi aequi,oce/ et ideo nullo modo obli-at* Si autem est de eo quod uno casu contin-ente potest esse bonum

et alio malum+ si sit in omnem e,entum+ est indiscretum/ si autem sit in bonum e,entum per intentionem ,o,entis+ est discretum+ et in malo e,entu non obli-at* Votum i-itur @ephte .uit de eo quod in aliquo e,entu poterat esse bonum+ scilicet si ob,iaret animal immolatitium/ et in aliquo e,entu non bonum+ scilicet si ob,iaret animal non immolatitium/ et quia ,o,it in omnem e,entum+ ,otum indiscretum .uit* 6r-o in ,oto e1us+ quantum ad emissionem ,oti+ est aliquid laudabile+ scilicet de,otio+ et .ides qua sperabat a !eo ,ictoriam/ et sic dicitur esse motus a spiritu sancto/ sed determinatio ,oti est indiscreta/ quantum autem ad e4ecutionem+ ipsum .actum est crudele+ sed .i-ura est ibi laudabilis* 6t ideo quam,is ,otum .uerit aliquo modo laudabile+ ipse tamen non e4cusatur a peccato+ quia .uit in ,o,endo stultus+ et in reddendo impius+ ut Hieron>mus dicit* Ponitur tamen in catalo-o sanctorum propter ,ictoriam quam a !eo obtinuit+ sicut et alii sancti* $%&'%8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod in periculum personae ,er-ens ,otum non est ser,andum+ quia nullus potest aliquid ,o,ere in periculum personae suae/ et ideo tutum est quod in talibus quaeratur dispensatio superioris/ si tamen eam non daret+ et periculum immineret+ posset secure .ran-ere ,otum* Posset autem periculum imminere ,el e4 in.irmitate ,el e4 paupertate+ ut si non habeat aliud ad comedendum quam illud a quo ,o,it abstinere* 5uaestiuncula " $%&'%#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod e4 1am dictis patet quod ,otum non potest emitti ab aliquo nisi de his quae sub1acent ,oluntati e1us/ et ideo ille qui est sub potestate alterius constitutus+ quantum ad ea in quibus ei sub1acet+ ,o,ere non potest+ quia talia non sub1acent e1us ,oluntati* Similiter etiam illi qui non habent usum liberi arbitrii+ sicut aliqui qui non sunt sanae mentis+ ,o,ere non possunt+ nec etiam pueri ante annos pubertatis* $%&'%3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* " ad (

Ad primum er-o dicendum+ quod in hoc ipso quod ser,it homo domino suo carnali+ ser,it spirituali/ unde apostolus propter conscientiam eis esse ser,iendum docet/ et quia hoc est necessitatis+ non potest per id quod non est necessitatis+ impediri/ sicut nec illud quod cadit sub praecepto+ potest per id quod cadit sub consilio+ tolli* $%&'%2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod e4 quo homo ,enit ad annos pubertatis+ non est sub potestate alterius+ si sit liberae conditionis+ quantum ad ea quae ad personam suam spectant/ et ideo sicut talis in,itis parentibus potest matrimonium contrahere+ ita in,itis eis potest reli-ionem pro.iteri/ sed quantum ad res domesticas non potest aliquid ,o,ere sine consensu patris* $%&'"&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* " ad " Ad tertium dicendum+ quod quam,is reli-iosus non teneatur ad obediendum in omnibus quae ei possent imperari+ tamen tenetur ad obediendum quantum ad omne tempus de his quae sibi imperari possunt+ sicut et ser,us non est e4emptus aliquo tempore a ser,itio domini sui/ et ideo nullum tempus est eis ,acans+ quo possint quodlibet .acere* 6t quia omne ,otum est aliquo tempore complendum+ ideo sicut nec ser,us ita nec reli-iosus aliquod ,otum emittere potest sine consensu sui superioris* $%&'"() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ( qc* " ad ' Ad quartum dicendum+ quod in his in quibus u4or ,iro tenetur+ et e con,erso+ neuter potest ,o,ere sine mutuo consensu+ sicut patet de ,oto continentiae* Sed quia in dispensatione domus et re-imine ,itae mulier est sub1ecta ,iro/ et non e con,erso/ ideo ,ir potest in talibus ,o,ere sine consensu u4oris+ sed non e con,erso* Articulus % Utrum ,otum con,enienter di,idatur in commune et sin-ulare 5uaestiuncula ( $%&'"") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* ( ar-* (

Ad secundum sic proceditur* Videtur quod ,otum incon,enienter di,idatur in commune et sin-ulare* 5uia di,isum debet secundum eamdem rationem praedicari de di,identibus* Sed ,otum non eadem ratione praedicatur de ,oto communi et sin-ulari/ quia sin-ulare proprie est ,otum+ non autem commune+ ut e4 dictis patet* 6r-o est incompetens di,isio* $%&'"') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* ( ar-* % Praeterea+ sin-ulare non di,iditur contra commune+ sed ma-is proprie contra uni,ersale* 6r-o et ,otum deberet hic di,idi in sin-ulare et uni,ersale* $%&'"7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* ( ar-* " Praeterea+ omne ,otum sui trans-ressione inducit speciale peccatum* Sed ,otum commune sui trans-ressione non inducit speciale peccatum/ quia sic homo post ?aptismum quolibet peccato peccaret dupliciter* 6r-o non est ,otum aliquod commune* $%&'"8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* ( ar-* ' Praeterea+ ille qui non habet usum liberi arbitrii+ non potest ,otum emittere* Sed ?aptismum suscipit aliquis non habens usum liberi arbitrii* 6r-o in ?aptismo non .it aliquod ,otum quod commune dici debeat* 5uaestiuncula % $%&'"#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod ,otum non con,enienter di,idatur in pri,atum et solemne* 6st enim aliquod ,otum publicum quod non est solemne nec pri,atum* 6r-o non est su..iciens praedicta di,isio* $%&'"3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* % ar-* % Praeterea+ di,isio debet esse per ea quae sunt essentialia rei* Sed pri,atum et solemne non di,idunt ,otum per aliquod quod sit ei essentiale/ quia ,otum essentialiter est quaedam obli-atio !eo .acta/ quantum autem ad !eum non di..ert obli-atio utrum .iat in secreto+ ,el coram pluribus* 6r-o praedicta di,isio est incompetens*

$%&'"2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* % ar-* " Praeterea+ quando aliquod communi di,isione per se di,iditur+ oportet quod di,isa specie di..erant* Sed ,otum pri,atum et solemne non di..erunt specie/ quia sic non posset aliquod ,otum pri,atum solemni<ari+ cum species non transeant in in,icem* 6r-o praedicta di,isio est incompetenter data de ,oto* $%&''&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* % ar-* ' Praeterea+ sicut ,otum habet quaedam quae pertinent ad solemnitatem+ ita matrimonium+ et alia sacramenta* Sed in matrimonio non distin-uitur simple4 matrimonium a solemni* 6r-o nec in ,oto talis distinctio esse debet* 5uaestiuncula " $%&''() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod ,otum non solemni<etur per pro.essionem ad certam re-ulam+ et per ordinis sacri susceptionem+ ut quidam dicunt* Solemnitas enim ponitur di..erentia ,oti communiter dicti* Sed quaedam ,ota sunt quae non habentur sub aliqua certa re-ula+ neque sunt ordini sacro anne4a+ sicut ,otum pere-rinationis* 6r-o illa duo non su..iciunt ad solemnitatem ,oti .aciendam* $%&''%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* " ar-* % Praeterea+ dicitur etiam a quibusdam+ quod ,otum solemni<atur per susceptionem habitus reli-ionis* Sed quandoque suscipitur habitus reli-ionis sine pro.essione ,el ordinis susceptione* 6r-o et cetera* $%&''") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* " ar-* " Praeterea+ ante constitutionem certarum re-ularum potuit ,otum solemni<ari etiam sine ordinis susceptione* Sed nunc non minus possunt se homines obli-are !eo quam prius* 6r-o et nunc solemnitas ,oti potest esse sine pro.essione certae re-ulae* $%&''') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* " ar-* '

Praeterea+ pro.essio certae re-ulae potest .ieri in pri,ato* Sed ,otum solemne hic contra pri,atum di,iditur* 6r-o pro.essio certae re-ulae non est su..iciens ad ,otum solemni<andum* $%&''7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* " s* c* ( Sed contra+ e..ectus ,oti solemnis proprius est dirimere matrimonium contractum* Sed solum ,otum quod est anne4um ordini+ et quod est ad certam re-ulam+ dirimit matrimonium contractum* 6r-o solum his modis ,otum solemni<atur* 5uaestiuncula ( $%&''8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod di,isio illa qua ,otum di,iditur in sin-ulare et commune+ est di,isio analo-i quod praedicatur per prius et posterius de suis di,identibus+ sicut ens de substantia et accidente* Cum enim ,otum sit obli-atio e4 ,oluntate .acta+ necessitas autem ,oluntarium e4cludat/ illud ,otum quod nihil habet necessitatis+ dicitur per prius ,otum+ quasi habens complete rationem ,oti/ et hoc est ,otum sin-ulare+ quod est de illis ad quae non tenemur* Illud autem ,otum quod habet aliquid necessitatis+ habet incomplete rationem ,oti+ et ideo dicitur per posterius+ ,otum/ et hoc est ,otum commune+ quod est de his ad quae omnes tenentur+ quorum est necessitas conditionata+ non absoluta+ ut e4 dictis patet* $%&''#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod ratio illa procedit de di,isione uni,oci/ et talis non est hic* $%&''3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod ,otum commune est quidam sin-ularis actus+ et a sin-ulari persona emissum/ unde non posset con,enienter dici uni,ersale/ sed dicitur commune ratione horum de quibus est+ ad quae omnes tenentur* $%&''2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod trans-ressio ,oti communis non .acit speciale peccatum+ sed addit peccato specialem de.ormitatem0 ma-is enim peccat bapti<atus eodem -enere peccati quam non

bapti<atus+ ut patet Hebr* (&+ %20 quanto putatis deteriora mereri supplicia qui .ilium !ei conculca,erit+ et san-uinem testamenti pollutum du4eritA 6t ideo non .rustra emittitur+ cum aliquam obli-ationem addat+ sicut le4 scripta addit aliquam obli-ationem supra le-em naturae/ et ita non .acit aliud peccatum+ sed no,am de.ormitatem addit* $%&'7&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* ( ad ' Ad quartum dicendum+ quod ratio illa procedit de ,otis quae sunt de his ad quae non omnes tenentur* Sed e4 hoc quod ,ice pueri patrinus ,otum commune emittit+ nihil puero deperit+ quia ad idem alias esset obli-atus0 nec obstat quod sit ma1or obli-atio+ quia huic praeponderat ma-nitudo bene.icii quae impenditur* =on enim in1uriam .acit puero qui pro eo bene.icium accipit ab aliquo+ cui postea puer ad annos discretionis ,eniens+ ad ser,itium ,el -ratiarum actionem teneatur* 5uaestiuncula % $%&'7() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* % co* Ad secundam quaestionem dicendum+ quod di,isio ,oti in pri,atum et solemne+ est di,isio totius potestati,i in partes suas+ cu1us per.ecta ,irtus est in una suarum partium/ in aliis autem quaedam ipsius participatio+ sicut anima di,iditur in rationalem+ sensibilem+ et ,e-etabilem* Virtus autem ,oti est obli-atio0 quae quidem ,irtus complete est in ,oto solemni+ cu1us obli-atio nullo casu irritari potest/ sed est incomplete in ,oto pri,ato+ cu1us obli-atio aliquo casu irritatur+ ut dicetur* $%&'7%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod ,otum potest dici publicum dupliciter* Uno modo per se+ quia habet aliquid anne4um+ unde in publicum ,enire debeat/ sicut cum quis recipit ordinem sacrum+ per quem minister 6cclesiae constituitur ad publice !eo ser,iendum* Alio modo per accidens/ sicut quando in notitiam plurimorum ,enit* 6t quia rei 1udicium non ,ariatur per id quod est per accidens+ sed secundum id quod est per se/ ideo ,otum publicum secundo modo in idem computatur quod pri,atum/ sed publicum primo modo distin-uitur a pri,ato/ et hoc est solemne*

$%&'7") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod dicta di,isio datur per ea quae sunt essentialia ,oto* Illud enim e4 quo ,otum habet ,im obli-andi+ est sibi essentiale* Unde non est ,erum quod aequaliter obli-ent omnibus modis+ nec quo ad !eum+ nec quo ad homines/ sed aliquo modo aequaliter obli-ant+ ut dicetur* $%&'7') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* % ad " Ad tertium dicendum+ quod naturalis est ordo quo .it pro-ressus de imper.ecto ad per.ectum/ unde et in totis potestati,is .it pro-ressus ab una parte in aliam/ sicut embr>o prius habet animam ,e-etabilem aliquo modo quam sensibilem+ et sensibilem quam rationalem/ et similiter etiam non est incon,eniens quod idem ,otum primo sit pri,atum+ et postea publicum* $%&'77) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod matrimonium et alia sacramenta habent plenum e..ectum suum praetermissis his quae ad solemnitatem sacramenti pertinent+ propter hoc quod habent e..icaciam e4 ,irtute di,ina+ et non e4 institutione humana/ sed ,otum quod obli-at per id quod ab homine est+ non habet per.ectam ,im obli-andi nisi debita solemnitate adhibita/ et ideo ,otum distin-uitur per solemne et non solemne/ non autem matrimonium ,el aliquod aliud sacramentum* 5uaestiuncula " $%&'78) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod ,otum+ ut dictum est+ dicitur solemne e4 hoc quod habet completam ,im obli-andi* 6a enim ad solemnitatem rei pertinere dicuntur quae ei completum esse tribuunt* Votum autem+ cum essentialiter sit promissio+ complementum suae ,irtutis accipit sicut et promissio/ cu1us quidem obli-atio tunc completur quando aliquis hoc quod promittit+ in praesenti dat+ quodammodo ponens eum cui .it promissio+ in corporali possessione alicu1us rei+ unde habere possit quod promittit/ sicut si aliquis .ructus a-ri promitteret+ et promittendo a-rum daret/ et similiter si ser,itium aliquod promitteret+ et se in ser,um daret* 6t ideo tunc ,otum solemni<ari dicitur quando aliquis praesentialiter se dat !eo di,inis se

ser,itiis mancipando0 quod quidem .it per ordinis sacri susceptionem+ et per pro.essionem certae re-ulae debito modo .actae/ scilicet in manum e1us qui debet recipere/ et aliis circumstantiis ser,atis quae secundum 1ura determinantur0 alias non esset ,otum solemne+ quantumcumque quis pro.iteretur0 quia e4 tali pro.essione non .ieret sub potestate eorum qui reli-ioni praesunt* $%&'7#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod cum solemnitas ,oti sit e4 hoc quod res ipsa datur+ unde promissio impleatur+ quando aliquid temporaliter sol,endum promittitur+ non potest solemne ,otum esse+ sicut est ,otum pere-rinationis+ ,el aliud hu1usmodi* =ec obstat quod solemnitas di..erentia ,oti communiter sumpti ponitur0 quia etiam anima rationalis+ in qua est per.ecte ratio ,itae+ non est in omnibus ,i,entibus+ quam,is rationale ponatur di..erentia animalis simpliciter* $%&'73) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod habitus reli-ionis est duple40 quidam qui non pro.essis dari solet/ alius qui datur pro.essis/ et si in quibusdam reli-ionibus utrisque idem habitus detur+ tamen in pro.essione consue,it habitus benedici/ et habitus sic benedictus quasi alius computatur* Primus er-o habitus non su..icit ad solemni<andum ,otum+ etiam prius emissum/ sed secundi habitus susceptio solemni<at ,otum+ quia est quaedam praesumpta pro.essio/ contra quam praesumptionem etiam non admittitur probatio+ si ser,entur debitae circumstantiae/ sicut quod detur habitus ab eo qui dare possit+ et coram .ratrum multitudine* Si enim aliquis in domo sua talem habitum suscepisset+ non propter hoc praesumeretur ,otum solemni<asse/ et ideo habitus susceptio non debet poni alia causa solemnitatis+ quia non solemni<at ,otum nisi inquantum est pro.essio quaedam praesumpta* $%&'72) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* " ad " Ad tertium dicendum+ quod antequam essent istae re-ulae quae modo sunt+ erat aliquis modus ,i,endi ab 6cclesia approbatus+ quo aliqui ad ea quae superero-ationis sunt+ se obli-abant/ et tunc certi temporis obli-atio ad alium modum ,i,endi idem .aciebat quod nunc obli-atio ad certam re-ulam*

$%&'8&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* % qc* " ad ' Ad quartum dicendum+ quod ,otum hoc non dicitur pri,atum quod ad notitiam paucorum ,enit/ sed quia non habet unde oporteat ad notitiam deduci* Ille autem qui pro.essionem in occulto .acit+ ut si in domo sua .aciat in manu e1us qui eam recipere possit+ .acit ,otum quod habet unde in publicum deduci debeat/ quia oportet eum saecularem ,itam dimittere+ et in claustro cum aliis sui ordinis con,ersari* Articulus " Utrum ,otum obli-et+ ut semper necesse sit illud obser,ari 5uaestiuncula ( $%&'8%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ar-* ( Ad tertium sic proceditur* Videtur quod ,otum non obli-et+ ut semper necesse sit illud obser,ari* =ullus enim obli-ari potest ad impossibile* Sed aliquando impossibile est ,otum obser,ari+ sicut patet in illa quae ,o,it ,ir-initatem et corrumpitur* 6r-o non est necessitatis ,otum ser,are* $%&'8") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ar-* % Praeterea+ e..ectus non potest esse .irmior sua causa* Sed causa dans .irmitatem suo ,oto est deliberatio+ ut e4 de.initione prius posita+ art* (+ quaest* (+ patet* Cum er-o deliberatio humana non habeat necessariam .irmitatem+ quia co-itationes hominum sunt timidae+ et incertae pro,identiae nostrae+ ut dicitur Sapient* 2/ ,idetur quod ,otum non obli-et de necessitate ad obser,andum* $%&'8') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ar-* " Praeterea+ 1uramentum strictius obli-at quam ,otum0 quia ,eritas di,ina+ e4 qua 1uramentum obli-at+ est e..icacior quam deliberatio humana+ e4 qua obli-at ,otum* Sed 1uramentum non obli-at ad hoc quod obser,etur de necessitate/ quia quandoque potest sine peccato .ran-i+ sicut quando ,er-it in deteriorem e4itum* 6r-o nec ,otum obli-at ad hoc quod semper necesse sit obser,ari* $%&'87) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ar-* '

Praeterea+ ,otum quandoque .it sub conditione+ sicut ,o,it @acob 9enes* %3+ %&0 si !eus meus mecum .uerit :***; erit mihi dominus in !eum* Sed tale ,otum non obli-at conditione non e4tante* 6r-o non omne ,otum de necessitate obli-at* $%&'88) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ar-* 7 Praeterea+ ille qui moratur in reli-ione ultra tempus probationis determinatum+ etsi ore non pro.iteatur+ ,otum interpretatum .ecisse dicitur* Sed hoc ,otum+ ut ,idetur+ non necesse est eum obser,are+ quia nihil ipse promisit0 nec ,idetur teneri semper ad ea quae ,otum pro.essionis continet/ cum quandoque tempore probationis non ,identur statuta re-ulae obser,ari+ et ipse non intendit intrare monasterium+ nisi ut ,i,eret sicut alii ,i,unt* 6r-o ,idetur quod non omne ,otum obli-et+ ut necessario ser,etur* $%&'8#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ar-* 8 Praeterea+ nullus obli-atur ad id quod dependet e4 arbitrio alieno+ sicut cum quis ,o,et intrare aliquod claustrum reli-ionis/ est enim in potestate illorum eum recipere ,el non* 6r-o si ipsi nolint+ non ,idetur quod obli-etur ad ,otum sol,endum* $%&'83) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ar-* # Praeterea+ quicumque tenetur ad aliquid sine temporis determinatione+ tenetur ad statim* Si er-o ,otum obli-aret+ qui .acit ,otum et non determinat tempus+ teneretur ad statim sol,endum/ quod non ,idetur ,erum* $%&'82) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( s* c* ( Sed contra est quod dicitur !euter* %"+ %(0 cum ,otum ,o,eris domino !eo tuo+ non tardabis reddere* $%&'#&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( s* c* % Praeterea+ Au-ustinus dicit+ quod ,o,ere est ,oluntatis+ sed reddere necessitatis* 5uaestiuncula % $%&'#() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod per obli-ationem ,oti simplicis matrimonium contractum dirimi debeat* Bortius enim ,inculum

prae1udicat debiliori* Sed ,inculum ,oti est .ortius quam ,inculum matrimonii/ quia hoc .it homini+ illud !eo* 6r-o ,inculum ,oti prae1udicat ,inculo matrimonii* $%&'#%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* % ar-* % Praeterea+ praeceptum !ei non est minus quam praeceptum 6cclesiae* Sed praeceptum 6cclesiae adeo obli-at+ quod si contra ipsum matrimonium contrahatur+ dirimitur/ sicut patet de illis qui contrahunt in aliquo -radu consan-uinitatis ab 6cclesia prohibito* 6r-o+ cum ser,are ,otum sit praeceptum di,inum+ ,idetur quod cum quis contra ,otum di,inum matrimonium contrahit+ e4 hoc matrimonium sit dirimendum* $%&'#") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* % ar-* " Praeterea+ in matrimonio potest homo uti carnali copula sine peccato* Sed ille qui .acit ,otum simple4+ nunquam potest carnaliter commisceri u4ori sine peccato* 6r-o ,otum simple4 matrimonium dirimit* Probatio mediae* Constat quod ille qui post simple4 ,otum continentiae matrimonium contrahit+ mortaliter peccat/ quia+ secundum Hieron>mum+ ,ir-initatem ,o,entibus non solum nubere+ sed ,elle nubere+ damnabile est* Sed contractus matrimonii non est contra ,otum continentiae nisi ratione carnalis copulae* 6r-o quando primo carnaliter commiscetur u4ori+ mortaliter peccat/ et eadem ratione omnibus aliis ,icibus/ quia peccatum primo commissum non potest e4cusare a peccato sequenti* $%&'#') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* % ar-* ' Praeterea+ ,ir et mulier in matrimonio debent esse pares+ praecipue quantum ad carnalem copulam* Sed ille qui ,otum simple4 continentiae .acit+ nunquam potest petere sine peccato debitum/ quia hoc est e4presse contra ,oluntatem continentiae+ ad quam e4 ,oto tenetur* 6r-o nec reddere potest sine peccato* $%&'#7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* % s* c* ( Sed contra est quod Clemens Papa dicit+ quod ,otum simple4 impedit contrahendum matrimonium+ sed non dirimit contractum* 5uaestiuncula "

$%&'#8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod nec etiam ,otum solemne dirimat matrimonium contractum* 5uia+ sicut decretalis dicit+ apud !eum non minus obli-at ,otum simple4 quam ,otum solemne* Sed matrimonium acceptatione di,ina stat ,el dirimitur* 6r-o cum ,otum simple4 non dirimat matrimonium+ nec ,otum solemne dirimere poterit* $%&'##) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* " ar-* % Praeterea+ ,otum solemne non addit ita ,alidum robur supra ,otum simple4 sicut 1uramentum* Sed ,otum simple4+ etiam 1uramento super,eniente+ non dirimit matrimonium contractum* 6r-o nec ,otum solemne* $%&'#3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* " ar-* " Praeterea+ ,otum solemne nihil habet quod non possit ,otum simple4 habere/ quia ,otum simple4 posset habere scandalum+ cum possit esse in publico+ sicut et solemne* Similiter 6cclesia posset et deberet statuere quod ,otum simple4 dirimat matrimonium contractum ut multa peccata ,itarentur* 6r-o qua ratione ,otum simple4 non dirimit matrimonium+ nec solemne ,otum dirimere debet* $%&'#2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* " s* c* ( Sed contra est+ quod ille qui .acit ,otum solemne+ contrahit matrimonium spirituale cum !eo+ quod est multo di-nius quam materiale matrimonium* Sed matrimonium materiale prius contractum dirimit matrimonium post contractum* 6r-o et ,otum solemne* $%&'3&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* " s* c* % Praeterea+ hoc etiam probari potest per multas auctoritates quae in littera ponuntur* 5uaestiuncula ( $%&'3() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod ,otum+ ut e4 dictis patet+ est quidam promissionis contractus inter !eum et hominem* Unde cum contractus bonae .idei inter homines .actus

obli-et ad necessariam obser,ationem+ multo .ortius ,otum quo homo !eo aliquid promittit+ in his dumta4at ad quae ,otum se e4tendit/ in illis autem ad quae ,otum non se e4tendit+ obli-atio ,oti non habet locum0 et ideo qui ,otum rite .actum praetermittit+ mortaliter peccat+ quia .idem quam cum !eo iniit+ .ran-it* $%&'3%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod illud quod ,otum .iendum impediret si praesens esset+ etiam ,oto .acto obli-ationem au.ert/ unde cum de impossibili non possit esse ,otum+ ut dictum est/ si aliquid .iat impossibile post ,oti emissionem+ quod prius erat possibile+ obli-atio ,oti quantum ad illud tollitur/ ut si quis di,es ,o,erit aedi.icare 6cclesiam+ quod postmodum per.icere non possit paupertate super,eniente+ non obli-atur e4 ,oto ad implendum* Sed tamen in hoc distin-uendum est dupliciter* Uno modo+ quia ,el omnino .actus est impotens/ et tunc non tenetur simpliciter ad hoc quod ,o,it/ ,el est .actus impotens ad totum per.iciendum+ quam,is non ad partem/ et tunc ad illud quod potest+ remanet obli-atus* Alio modo distin-uendum est+ utrum e4 sua culpa impotentiam incurrerit/ quia tunc oportet recompensare per poenitentiam/ ,el non e4 culpa sua+ et tunc non tenetur ad aliquam recompensationem* Illa er-o quae ,ir-initatem ,o,it+ si corrupta est+ quam,is non possit ,ir-initatem reddere+ tamen potest reddere continentiam/ et ad hoc remanet obli-ata+ et ulterius ad poenitentiae lamentum+ per quod ,ir-initatem amissam !eo recompensat0 quod quidem etsi non sit aequi,alens simpliciter+ est tamen aequi,alens quantum ad reputationem !ei+ qui non e4i-it ab homine ultra posse* $%&'3") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod quam,is deliberatio sit causa ,ariabilis+ tamen rectitudo le-is naturalis+ quae dictat quod promittitur !eo esse ser,andum+ est in,ariabilis/ et hoc dat necessariam obli-ationem ,oto* $%&'3') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod sicut 1uramentum quod ,er-it in deteriorem e4itum+ non est ser,andum+ ita nec ,otum* Unde Isidorus dicit0 in turpi ,oto muta decretum/ quia ,otum non e4tendit se ad illicita+ ,el minus bona+ ut dictum est* =ec di..ert

utrum tunc .uerit illicitum quando ,otum emissum est+ ,el postmodum illicitum .iat* $%&'37) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ad ' Ad quartum dicendum+ quod illud quod sub conditione ,o,etur+ non ,o,etur simpliciter/ et ideo non obli-at nisi illa conditione e4tante* $%&'38) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ad 7 Ad quintum dicendum+ quod ,otum interpretatum obli-at sicut et ,otum oretenus emissum0 unde si aliquis post tempus probationis in monasterio remanserit+ obli-atur e4 ,oto interpretati,o/ nisi .orte propter aliquam causam .uerit sibi annus protelatus+ ,el consue,erit aliis protelari/ quia tunc non .acit ,otum interpretatum ultra annum stans/ et talis qui interpretatum ,otum .ecit+ ad tria ,ota reli-ionis principalia in omni casu tenetur/ sed ad alias obser,antias+ quarum trans-ressio e4 dissimulatione praelatorum inducitur+ qui dum ,identes non corri-unt+ indul-ere ,identur+ non ,idetur obli-ari+ et praecipue si sit simple4+ qui talia discernere su..icienter nesciat* $%&'3#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ad 8 Ad se4tum dicendum+ quod obli-atio ,oti e4 propria ,oluntate causatur/ unde si in ,o,endo prius co-ita,it de reli-ionem intrando+ et postea ele-it talem reli-ionem ,el talem locum+ obli-atur simpliciter ad reli-ionem/ unde si non potest in illa quam ele-it+ recipi+ debet aliam quaerere* Si autem primo et principaliter co-ita,it de tali reli-ione ,el tali loco+ in ,oto suo intelli-itur haec conditio+ si illi ,olunt eum recipere/ alias esset indiscretum ,otum/ unde conditione non e4tante non obli-atur* Si autem dubitet quomodo se in ,o,endo habuerit+ debet tutiorem ,iam eli-ere+ ne se discrimini committat* $%&'33) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* ( ad # Ad septimum dicendum+ quod si quando quis ,o,it+ puta se intraturum reli-ionem+ intendebat se ad statim obli-are+ ,el ad arbitrium alienum+ non potest ulterius di..erre etiam propter debita sol,enda/ sed ille qui eum recipit+ tenetur ea persol,ere* Si autem in ,o,endo de debitis co-itabat+ probabiliter praesumi potest quod non intendebat se obli-are antequam de rebus suis

disposuisset* 5uando autem timet rationabiliter perpetuum impedimentum+ tenetur ulterius non di..erre* 5uaestiuncula % $%&'32) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* % co* Ad secundam quaestionem dicendum+ quod per hoc res aliqua desinit esse in potestate alicu1us per quod transit in dominium alterius/ promissio autem alicu1us rei non trans.ert eam in dominium e1us cui promittitur/ et ideo non e4 hoc ipso quod aliquis rem promittit aliquam+ desinit res illa esse in potestate sua* Cum er-o in ,oto simplici non sit nisi simple4 promissio proprii corporis ad continentiam !eo ser,andam .acta+ post ,otum simple4 adhuc remanet homo dominus corporis sui/ et ideo potest ipsum dare alteri+ scilicet u4ori+ in qua datione matrimonii sacramentum consistit+ quod indissolubile est/ et propter hoc+ ,otum simple4 quam,is impediat contrahendum+ quia peccat matrimonium contrahens post ,otum simple4 continentiae+ tamen quia ,erus contractus est+ non potest matrimonium per hoc dirimi* $%&'2&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod ,otum est .ortius ,inculum quam matrimonium quantum ad illud cui .it et ad quod li-at+ quia per matrimonium li-atur homo u4ori ad redditionem debiti+ sed per ,otum !eo ad continentiam* Tamen quantum ad modum li-andi matrimonium est .ortius ,inculum quam ,otum simple4/ quia per matrimonium traditur actualiter ,ir in potestatem u4oris+ non autem per ,otum simple4+ ut dictum est/ potior autem semper est conditio possidentis* Sed quantum ad hoc simili modo obli-at ,otum simple4 sicut sponsalia/ unde propter ,otum simple4 sunt sponsalia dirimenda* $%&'2() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod praeceptum prohibens matrimonium inter consan-uineos+ non habet+ inquantum est praeceptum !ei ,el 6cclesiae+ quod dirimat matrimonium contractum+ sed inquantum .acit quod consan-uinei corpus non possit transire in potestatem consan-uinei* Hoc autem non .acit praeceptum prohibens matrimonium post ,otum simple4+ ut e4

dictis patet/ et ideo ratio non sequitur/ ponitur enim pro causa quod non est causa* $%&'2%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* % ad " Ad tertium dicendum+ quod ille qui contrahit matrimonium per ,erba de praesenti post ,otum simple4+ non potest co-noscere u4orem carnaliter sine peccato mortali/ quia adhuc restat sibi .acultas implendi continentiae ,otum ante matrimonium consummatum+ ut e4 dictis patet+ supra+ dist* %#+ qu* %+ art* "+ quaestiunc* %* Sed postquam 1am matrimonium consummatum est+ est sibi .actum illicitum non reddere debitum u4ori e4i-enti+ tamen e4 culpa sua/ et ideo ad hoc obli-atio ,oti non se e4tendit+ ut e4 dictis patet/ tamen debet lamentum poenitentiae recompensare pro continentia non ser,ata* $%&'2") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod quantum ad ea quibus non est .actus impotens ,otum continentiae ser,are+ adhuc post contractum matrimonium obli-atur ad ser,andum/ propter quod mortua u4ore tenetur totaliter continere/ et quia e4 matrimonii ,inculo non obli-atur ad debitum petendum+ ideo non potest petere debitum sine peccato+ quam,is possit sine peccato reddere debitum e4i-enti+ postquam obli-atus est ad hoc per carnalem copulam praecedentem* Hoc autem intelli-endum est+ si,e mulier petat e4presse si,e interpretati,e+ ut quando mulier ,erecunda est+ et ,ir sentit e1us ,oluntatem de redditione debiti/ tunc enim sine peccato reddere potest/ et praecipue si ei timet de periculo castitatis* =ec obstat quod non sunt pares in matrimonii actu0 quia quilibet potest hoc quod suum est abrenuntiare* 5uidam tamen dicunt+ quod potest et petere et reddere+ ne nimis onerosum reddatur matrimonium u4ori semper e4i-enti* Sed si recte inspiciatur+ hoc est e4i-ere interpretati,e* 5uaestiuncula " $%&'2') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod omnes dicunt+ quod ,otum solemne sicut impedit matrimonium contrahendum+ ita dirimit matrimonium contractum* 5uidam autem assi-nant pro causa scandalum* Sed hoc nihil est/ quia etiam ,otum simple4

quandoque scandalum habet+ cum sit quodammodo publicum quandoque/ et praeterea insolubilitas matrimonii est de ,eritate ,itae+ quae non est propter scandalum dimittenda* 6t ideo alii dicunt+ quod hoc est propter statutum 6cclesiae* Sed hoc etiam non su..icit/ quia secundum hoc 6cclesia posset contrarium statuere/ quod non ,idetur ,erum* 6t ideo dicendum cum aliis+ quod ,otum solemne e4 sui natura habet quod dirimat matrimonium contractum+ inquantum scilicet homo per ipsum amisit sui corporis potestatem+ !eo illud ad perpetuam continentiam tradens+ ut e4 dictis patet/ et ideo non potest ipsum tradere in potestatem u4oris ad matrimonium contrahendum/ et quia matrimonium quod sequitur tale ,otum+ nullum est+ ideo ,otum praedictum dirimere dicitur matrimonium contractum* $%&'27) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod ,otum simple4 quoad !eum dicitur non minus obli-are quam solemne in his quae ad !eum spectant+ sicut est separatio a !eo per peccatum mortale/ quia mortaliter peccat .ran-ens ,otum simple4 sicut solemne+ quam,is -ra,ius sit peccatum .ran-ere solemne+ ut sic comparatio in -enere accipiatur+ non determinata quantitate reatus* Sed quantum ad matrimonium+ per quod homo homini obli-atur+ non oportet quod sit aequalis obli-ationis etiam in -enere/ quia ad quaedam obli-at ,otum solemne et non simple4* $%&'28) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod 1uramentum plus obli-at e4 parte e1us quo .it obli-atio+ quam ,otum/ sed ,otum solemne plus obli-at quantum ad modum obli-andi+ inquantum actualiter tradit hoc quod promittitur+ quod non .it per 1uramentum/ et ideo non sequitur ratio* $%&'2#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* " qc* " ad " Ad tertium dicendum+ quod ,otum solemne habet actualem e4hibitionem proprii corporis+ quam non habet ,otum simple4+ ut e4 dictis patet/ et ideo ratio e4 insu..icienti procedit* Articulus ' Utrum in ,oto possit .ieri dispensatio

5uaestiuncula ( $%&'22) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ( ar-* ( Ad quartum sic proceditur* Videtur quod in ,oto non possit .ieri dispensatio* Votum enim commune minimum habet de ratione ,oti* Sed in ,oto communi nullus potest dispensare* 6r-o nec in ,oto sin-ulari* $%&7&&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ( ar-* % Praeterea+ reddere ,ota est de le-e naturali/ quia qui non reddit+ mentitur/ quod est contra le-em naturalem* Sed nullus potest dispensare contra mendacium+ aut contra illud quod est de le-e naturali* 6r-o nullus potest dispensare in ,oto* $%&7&() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ( ar-* " Praeterea+ per dispensationem non debet praetermitti ma1us bonum pro minori bono* Sed non est di-na ponderatio continentis animae+ ut dicitur in ib* 6ccli* cap* %8+ %&/ quia pars contemplati,orum+ qui si-ni.icantur per Mariam+ est optima+ quia ipsa optimam partem ele-it+ ut dicitur uc* (&* 6r-o+ ad minus in ,oto continentiae+ quod ad statum contemplationis pertinet+ dispensari non potest* $%&7&%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ( ar-* ' Sed contra+ nullum ,otum est licitum quod ,er-it in personae periculum* Sed potest esse quod continentia ser,ata ,er-at in periculum personae* 6r-o ad minus in casu illo ,otum continentiae potest dispensari* $%&7&") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ( ar-* 7 Praeterea+ sicut monachi tenentur ad continentiam+ ita ad paupertatem et obedientiam* Sed potest dispensari cum eis quantum ad ,otum obedientiae et paupertatis+ ut patet in illis qui ad praelationes assumuntur* 6r-o et in ,oto continentiae* 5uaestiuncula % $%&7&') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* % ar-* (

Ulterius* Videtur quod quilibet praelatus possit in ,oto dispensare* 5uilibet enim praelatus ad hoc constituitur quod utilitati subditorum pro,ideat* 6r-o si utilitas subditorum requirat+ potest dispensare* $%&7&7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* % ar-* % Praeterea+ e4 hoc aliquis potest dispensare in ,oto quod est constitutus dispensator m>steriorum !ei* Sed hoc competit cuilibet praelato* 6r-o et cetera* $%&7&8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* % s* c* ( Sed contra+ quia in corpore humano quaedam sunt actiones quae solis principalibus membris con,eniunt+ et quaedam etiam soli capiti* Sed in 6cclesia ,icem capitis tenet Papa+ et ,icem principalium membrorum praelati ma1ores+ ut episcopi* 6r-o aliquae dispensationes sunt quas solus Papa potest .acere* 5uaestiuncula " $%&7&#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod nullum ,otum possit commutari* e,it*+ ult* 20 animal quod immolari potest domino+ non potest mutari nec in melius nec in pe1us* 6r-o si sit ,otum licitum+ non potest mutari* $%&7&3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* " ar-* % Praeterea+ si posset mutari+ praecipue posset mutari in melius* Sed hoc non potest0 quia ?ernardus dicit de bene ordinatis monasteriis0 nullus meo consilio e-redietur desiderio arctioris ,itae sine superioris licentia* 6r-o et cetera* $%&7&2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* " s* c* ( Sed contra est+ quod licet semper pro.icere* 6r-o potest etiam ,otum in melius commutari* 5uaestiuncula ' $%&7(&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ' ar-* ( Ulterius* Videtur quod propria auctoritate possit aliquis ,otum commutare* 5uia si aliquis post ,otum terrae sanctae ,o,eat

reli-ionem intrare+ liberatus est+ si impleat secundum+ ut !ecret* dicit* Sed potest propria auctoritate reli-ionem ,o,ere* 6r-o et propria auctoritate potest ,otum commutare* $%&7(() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ' ar-* % Praeterea+ ille qui .ecit aliqua ,ota in saeculo+ non ,idetur ad illa teneri postquam est claustrum in-ressus+ ut quidam dicunt* Sed potest propria auctoritate in-redi claustrum* 6r-o et cetera* $%&7(%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ' ar-* " Praeterea ,otum temporale e4ceditur a perpetuo sola duratione* Sed aliquis potest propria auctoritate commutare ,otum temporale pere-rinationis in ,otum perpetuum reli-ionis+ ut dictum est* 6r-o eadem ratione potest mutare propria auctoritate ,otum minus diuturnum in ,otum diuturnius+ sicut minoris pere-rinationis in ma1orem* $%&7(") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ' s* c* ( Sed contra+ commutatio est quaedam dispensatio* Sed nullus potest propria auctoritate dispensare in ,oto suo* 6r-o nec commutare* 5uaestiuncula ( $%&7(') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod circa hoc sunt di,ersae opiniones* 5uidam enim dicunt+ quod quodlibet ,otum potest per praelatos 6cclesiae dispensationem habere pro libito praelati0 quia+ ut dicunt+ in quolibet ,oto intelli-itur conditionaliter ,oluntas praelati superioris+ scilicet Papae+ ad cu1us dispensationem pertinent actus subditorum omnium/ et ideo cum ,oluerit+ ille summus praelatus poterit rela4are obli-ationem ,oti+ ut non teneatur ,otum implere+ quia conditio non e4tat* Sed hoc non ,idetur bene dictum0 quia quaedam sunt in quibus est homo ita liber sui+ quod etiam contra praeceptum Papae potest illa .acere/ sicut continere+ et alia consilia di,ina/ unde absolute et sine conditione ,oluntatis alicu1us praelati potest alia ,o,ere* 6t ideo alii dicunt+ quod nullum ,otum recipit dispensationem secundum quod dispensatio est 1uris rela4atio+ sed secundum quod est 1uris declaratio0 quia Papa potest

declarare hoc 1us+ quod quando .it recompensatio ma1oris boni+ potest dimitti minus bonum ad quod se quis obli-a,it* Sed hoc etiam non ,idetur ,erum0 quia declarare 1us non est no,um 1us .acere+ sed illud quod in 1ure erat+ mani.estare* Unde secundum hoc nunquam per dispensationem ,oti .ieret non contra 1us quod erat prius contra 1us+ sed solum quod ,idebatur contra 1us+ et non erat* 6t ideo aliter dicendum+ quod in ,oto potest dispensari+ etiam secundum quod dispensatio est 1uris rela4atio+ e4 aliqua le-itima causa* 5uia enim ,otum de illicito esse non potest+ non autem licet subtrahere alicui quod ei debetur/ ideo per ,otum alicu1us non potest .ieri prae1udicium suo praelato+ quin debeat e1us mandatis parere+ cum .uerit opportunum/ unde si praelatus ,ideat e4pedire aliqua rationabili causa+ ,el propter ipsum qui ,o,it+ ,el propter alios+ quod ,otum non ser,et+ potest eum ab obser,atione ,oti deobli-are+ qui alias de 1ure obli-atus erat* $%&7(7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod ad ea quae cadunt sub ,oto communi+ non solum obli-atur aliquis e4 ,oto+ sed e4 le-e naturali+ et praecepto di,ino/ et ideo e4 parte ista est quod non possit habere dispensationem+ sicut alia ,ota* $%&7(8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod obser,are ,otum durante ,oti obli-atione+ est de le-e naturali/ sed cessante obli-atione ,oti+ non est obser,atio e1us de le-e naturali* Cessat autem e1us obli-atio ,el e4 se+ ut quando ser,atum ,er-eret ad deteriorem e4itum/ et tunc per declarationem superioris+ si .acultas petendi adsit+ debet obser,atio ,oti praetermitti/ ,el e4 auctoritate superioris+ qui aliud ma-is necessarium 1udicat+ et in ,oto dispensat* =ec tamen e4 hoc homo mendacium incurrit+ quod ,otum non ser,at in tali casu0 quia homo de .uturis debet habere pias conditiones ad1unctas+ ,el e4plicite ,el implicite+ ut patet @acobi 7* $%&7(#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod de ,oto continentiae est duple4 opinio* 5uidam enim dicunt+ quod nullus potest dispensare/ sed hu1usmodi ratio di,ersa redditur a di,ersis* 5uidam enim dicunt+ quod hoc ideo accidit+ quia ,otum continentiae non potest

praetermitti sine hoc quod ad contrarium ,oti aliquis delabatur+ quod nunquam licet* Sed ,otum paupertatis potest praetermitti aliquo modo qui non directe erit contra ,otum+ sicut cum aliquis habet pecuniam non suo+ sed 6cclesiae nomine* Sed hoc nihil est0 quia sic ,otum de abstinendo aliqua die determinata a carnibus+ non reciperet dispensationem+ aut ,otum de pere-rinatione/ quod est absurdum* 6t ideo alii assi-nant aliam rationem+ dicentes+ quod hoc con,enit+ quia ,otum continentiae non recipit recompensationem melioris+ eo quod non est di-na ponderatio animae continentis0 ,el ideo quia per continentiam homo de domestico inimico triumphum capit+ ut quidam dicunt0 ,el ideo quia per reli-ionem homo per.ecte con.ormatur Christo* Unde in ,oto continentiae+ quod in ,oto reli-ionis includitur+ et in aliis ,otis essentialibus reli-ioni+ non potest dispensari+ ut quidam dicunt* Sed hoc etiam non ,idetur su..icienter dictum0 quia bonum commune est multo melius quam bonum pri,atum+ propter quod etiam homo interdum ab horto sanctae contemplationis remo,etur+ quae optima pars est+ 1udicio domini+ uc* (&+ ut communi utilitati pro4imorum ,acet* 6t ideo alii dicunt probabilius+ si communis utilitas totius 6cclesiae aut unius re-ni ,el pro,inciae e4poscerent+ posse con,enienter et in ,oto continentiae et in ,oto reli-ionis dispensari+ quantumcumque esset solemni<atum0 non enim per ,otum potest se homo deobli-are ab eo in quo tenetur alteri+ ut dictum est/ unde talis posset imminere necessitas quod posset alicui 1uste prohiberi ne continentiam aut reli-ionem ,o,eret/ et eadem necessitate manente+ potest etiam in ,oto dispensari 1am .acto* $%&7(3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ( ad ' Sed quia rationes in contrarium .actae non recte procedunt/ ideo dicendum ad quartum+ quod bonum continentiae est multo di-nius quam salus corporalis/ et ideo periculum corporalis mortis non est su..iciens ratio ut in ,oto continentiae dispensetur/ unde etiam non peccat in tali casu e4istens quod continentia ,ideretur ,er-ere in periculum personae+ si continentiam ,o,eat+ praecipue cum possit illi periculo per alia remedia ob,iari/ sicut non peccat qui propter aliquod opus ,irtutis se mortis periculo e4ponit* $%&7(2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ( ad 7

Ad quintum dicendum+ quod cum illis qui assumuntur a statu reli-ionis in statum praelationis non dispensatur in principalibus ,otis reli-ionis0 quia illa quae possidere dicuntur+ non suo nomine+ sed 6cclesiae+ possident/ unde nihil per hoc prae1udicatur ,oto paupertatis/ similiter nec ,oto obedientiae+ quia obedientia respicit statum praelationis in altero cui obedire tenetur* 6t ideo quod ille qui sub praelato esse desistit+ non teneatur alicui obedire+ non est e4 hoc quod obli-atio ,oti de.iciat e4 parte ,o,entis+ sed quia subtrahitur praelatio e4 parte altera cui obedire tenebatur* Unde monachus+ qui abbati obedientiam promittit+ si ipse .iat abbas+ non tenetur obedire alteri abbati+ quia 1am non habet abbatem* 5uaestiuncula % $%&7%&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* % co* Ad secundam quaestionem dicendum+ quod plenitudo potestatis in dispensando residet penes summum ponti.icem/ alii autem participant de hac potestate quantum eis concessum est+ ut quia omnes ad unum recurrere non possunt+ per in.eriores dispensationem recipere possint/ unde in ,otis illis quae non de .acili dispensationem recipiunt+ nec .requenter+ sed raro+ sicut ,otum reli-ionis et alia hu1usmodi ,ota perpetua+ solus Papa dispensare potest/ in aliis autem temporalibus ,otis+ sicut pere-rinationum et 1e1uniorum et hu1usmodi+ possunt etiam episcopi dispensare+ nisi aliquod horum sibi Papa reser,a,erit+ sicut dispensatio in ,oto terrae sanctae* $%&7%() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod non quidquid utile est subdito+ potest sibi per praelatum quemlibet adhiberi+ sed ma1ora ma1oribus reser,antur/ sicut non quilibet medicus potest cuilibet morbo occurrere+ sed in periculosioribus morbis peritiores medici requiruntur* $%&7%%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod quam,is omnes sint dispensatores m>steriorum !ei+ non tamen aequaliter/ et ideo non oportet quod omnes in omnibus dispensare possint*

5uaestiuncula " $%&7%") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod inter commutationem ,oti et dispensationem hoc interest+ quod quando ,otum commutatur+ ,o,ens absol,itur ab uno et li-atur ad aliud/ sed quando in ,oto dispensatur+ simpliciter a ,oto absol,itur sine hoc quod ad aliud li-etur/ unde minus importat ,oti commutatio quam dispensatio/ et ideo cum e4 causa rationabili in ,oto dispensari possit+ potest etiam ,otum commutari+ ,el quia illud in quod .it commutatio+ est melius+ ,el quia est minus periculosum* $%&7%') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod animal immolatitium e4 ipso ,oto destinabatur ad cultum !ei/ et ideo 1am quodammodo sanctum erat+ et propter hoc non poterat ad communes usus deduci* 6t similiter etiam nunc si aliquis ,o,et reli-ionem intrare+ non potest alium ponere loco sui in reli-ione0 similiter etiam si ,o,et ire in terram sanctam+ non potest alium loco sui mittere+ nisi per dispensationem superioris* Secus autem est in aliis ,otis+ in quibus persona determinata non destinatur ad specialem cultum !ei* $%&7%7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod ?ernardus loquitur consulendo0 quia quandoque e4 animi le,itate quidam ad statum alium transeunt sub specie arctioris ,itae/ et ideo tutius est quod .iat consilio et licentia superioris praelati/ praecipue si non credat quod ipse impedimentum irrationabile praestet* 5uaestiuncula ' $%&7%8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ' co* Ad quartam quaestionem dicendum+ quod in commutatione est quidam contractus+ qui non potest per.ici sine consensu utriusque partis/ unde cum homo per ,otum !eo se obli-et+ non potest .ieri immutatio ,oti+ nisi inter,eniat consensus e1us qui ,icem !ei -erit in terris+ scilicet praelati/ nisi .orte unum ,otum ab alio includatur* 6t quia ,otum reli-ionis includit omnia alia ,ota tum ratione perpetuitatis+ tum ratione obedientiae+ qua homo

,oluntatem suam !eo tradit+ per quam sui et omnium dominus esse potest/ ideo ille qui aliquod ,otum temporale .ecit+ potest non requisita alicu1us praelati dispensatione reli-ionem intrare non obstante ,oto praecedente quod in-ressum reli-ionis impediret+ puta pere-rinationis+ ,el alicu1us hu1usmodi* Si autem duo temporalia ,o,it+ quorum utrumque est alteri compossibile+ debet utrumque ser,are+ nisi .orte auctoritate superioris minus ,otum praecedens in ma1us sequens commuta,erit* Si autem secundum ,otum sit omnino incompossibile primo+ debet ser,are ma1us+ et de minori secundum arbitrium praelati satis.acere* $%&7%#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ' ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod ,otum terrae sanctae obli-at hominem ad ser,iendum !eo temporaliter+ et quantum ad determinatum tempus/ sed ,otum reli-ionis quantum ad omnia+ et secundum omne tempus/ et ideo quodammodo est ampliatio ,oti ma-is quam commutatio* $%&7%3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ' ad % Ad secundum dicendum+ quod quia per introitum reli-ionis homo moritur priori ,itae+ ideo illa ,ota quae ,o,it in saeculari ,ita e4plenda+ non tenetur e4sol,ere e4 quo reli-ionem intrat+ et praecipue quia sin-ularitas in reli-ionibus est periculosa+ et onus reli-ionis adeo -ra,at quod non manet eadem .acilitas ad obser,andum ,otum quod in saeculari ,ita erat* Tamen quidam dicunt+ quod debet praelato suo e4ponere+ et ille pensatis conditionibus personae et ,oti+ poterit cum eo dispensare* Sed secundum alios hoc non e4i-itur/ quia e4 ipsa ,i ,oti reli-ionis a prioribus ,otis est absolutus rationibus dictis* $%&7%2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* ' qc* ' ad " Ad tertium dicendum+ quod perpetuum ,otum respicit omne tempus0 et ideo non manet aliquod tempus post e1us e4pletionem quo possit aliud ,otum temporale impleri/ sicut manet tempus ad implendum ,otum ma-is diuturnum post ,otum minus diuturnum/ et propter hoc non est simile* Articulus 7

Utrum ,ir-inibus ,o,entibus continentiam debeatur speciale ,elum prae aliis quae continentiam ,o,erunt+ et corruptae sunt $%&7"() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 ar-* ( Ad quintum sic proceditur* Videtur quod ,ir-inibus ,o,entibus continentiam non debeatur speciale ,elum prae aliis quae continentiam ,o,erunt+ et corruptae sunt* 5uia tam ,ir-initas quam continentiae ,otum ,iris et mulieribus communia sunt* Sed ,iris in ,ir-initate continentiam ,o,entibus nihil aliud datur quam aliis qui ,ir-initatem perdiderunt* 6r-o nec ,ir-ines debent prae aliis speciale ,elum accipere* $%&7"%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 ar-* % Praeterea+ si-na in no,a le-e non sunt inania+ sed .ructuosa/ quia sacramenta no,ae le-is -ratiam con.erunt* Sed ,ir-inale ,elum non ,idetur esse .ructuosum+ quia -ratia non con.ertur in ipso/ alias esset sacramentum+ et deberet corruptis dari quae etiam indi-ent au4ilio -ratiae ad continentiam conser,andam* 6r-o ,idetur quod ,ir-inibus non debeatur aliquod ,elum speciale prae aliis* $%&7"") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 ar-* " Praeterea+ consecratio quae adhibetur ,iris in susceptione ordinis+ est ma1or quam illa quae adhibetur mulieribus in ,elatione* Sed consecratio ordinis non e4i-it ,ir-initatem in consecrato* 6r-o nec mulieris ,elatio* $%&7"') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 ar-* ' Praeterea+ nullus debet pro poena quam sustinuit+ iterum puniri* Sed aliquando mulieri pro poena in.ertur quod corrumpatur+ sicut patet in his quae omnino per ,iolentiam corrumpuntur* 6r-o non debet talibus ad minus ,ir-inale ,elum dene-ari* $%&7"7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 ar-* 7 Praeterea+ quandoque si ,ir-inale ,elum corruptae dene-etur+ sequitur scandalum astantium+ et periculum homicidii+ sicut cum aliqua est occulte corrupta* 6r-o ,idetur quod saltem in tali casu ,ir-inale ,elum aliis quam ,ir-inibus dari debeat*

$%&7"8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 s* c* ( Sed contra+ in o..icio 6cclesiae non decet esse aliquam .alsitatem* Sed in toto o..icio quo ,elantur ,ir-ines+ .it mentio de carnis inte-ritate+ ut patet dili-enter inspicienti* 6r-o non debet ,elum ,ir-inale corruptis dari* $%&7"#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 s* c* % Praeterea+ per ,elationem mulier quodammodo Christo desponsatur+ qui est di-nior quam ponti.e4 aliquis ,eteris le-is* Sed in ,eteri le-e ponti.ici non licebat aliquam nisi ,ir-inem desponsare* 6r-o non debet aliqua nisi ,ir-o ,elari* $%&7"3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 co* Respondeo dicendum+ quod ea quae corporaliter in 6cclesia a-untur+ si-na sunt spiritualium* Sed quia corporale si-num non su..icienter repraesentare potest spirituale si-natum+ oportet quandoque quod ad eamdem rem spiritualem si-nandam plura si-na corporalia aptentur* Matrimonium er-o spirituale Christi et 6cclesiae habet et .ecunditatem+ per quam re-eneramur in .ilios !ei+ et incorruptionem+ quia Christus ele-it sibi 6cclesiam non habentem maculam aut ru-am+ aut aliquid hu1usmodi+ ut dicitur 6phes* 7/ unde dicitur % Cor* ((+ %0 despondi enim ,os uni ,iro ,ir-inem castam e4hibere Christo* Sed corporalis .ecunditas inte-ritatem carnis non patitur/ et ideo oportuit di,ersis si-nis repraesentari spirituale con1u-ium Christi et 6cclesiae quantum ad .ecunditatem+ et quantum ad inte-ritatem* Sicut er-o per matrimonium carnale repraesentatur matrimonium spirituale quantum ad .ecunditatem+ ita oportuit aliquid esse quod repraesentaret praedictum spirituale matrimonium quantum ad e1us inte-ritatem/ et hoc .it in ,elatione ,ir-inum+ sicut per omnia quae ibi pro.eruntur et -eruntur+ ostenditur/ et propter hoc solus episcopus+ cui cura 6cclesiae committitur+ ,ir-ines desponsat+ ,elando non sibi+ sed Christo+ quasi sponsi paran>mphus et amicus* 6t quia inte-ritatis si-ni.icatio plene potest esse in continentia ,ir-inali+ sed in continentia ,iduali est semiplena/ propter hoc etiam ,iduis datur aliquod ,elum+ non quidem cum illa solemnitate qua ,ir-inibus datur* $%&7"2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 ad (

Ad primum er-o dicendum+ quod 6cclesia in matrimonio spirituali se habet ut sponsa+ Christus autem ut sponsus/ per ,otum autem continentiae anima Christo desponsatur/ unde non competit ut haec desponsatio si-ni.icetur in ,iro+ sed in muliere tantum* $%&7'&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 ad % Ad secundum dicendum+ quod in consecratione ,ir-inum+ sicut et in unctione re-um+ et in aliis hu1usmodi benedictionibus+ -ratia datur+ nisi sit impedimentum e4 parte suscipientis/ sed tamen hu1usmodi sacramenta non dicuntur+ quia non sunt instituta ad curationem morbi peccati+ sicut alia sacramenta* $%&7'() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 ad " Ad tertium dicendum+ quod in ordinis susceptione non consecratur aliquis in sponsum+ sed in ministrum sponsi/ unde non requiritur ,ir-initas ad si-ni.icandam inte-ritatem spiritualis matrimonii+ sicut requiritur in ,elatione e1us quae consecratur in sponsam* $%&7'%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 ad ' Ad quartum dicendum+ quod illae quae per ,iolentiam corrumpuntur+ si nullo modo consentiant+ ,ir-initatis -loriam quo ad !eum non perdunt* Sed quia ,alde est di..icile quod in tali delectatione aliquis placentiae motus non insur-at+ ideo 6cclesia quae de interioribus 1udicare non potest+ cum e4terius corrupta sit+ eam inter ,ir-ines non ,elat/ unde eo Papa dicit0 illae .amulae !ei quae inte-ritatem pudoris oppressione barbarica perdiderunt+ laudabiliores erunt in humilitate et ,erecundia+ si se incontaminatis non audeant copulare ,ir-inibus* $%&7'") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* ( a* 7 ad 7 Ad quintum dicendum+ quod nullo modo illae quae sunt corruptae occulte si,e a ,iris+ si,e alio modo+ sunt ,elandae/ quia propter ,itandum scandalum non debent 6cclesiae sacramenta ,el sacramentalia ,ariari* Sed+ sicut quidam dicunt+ potest aliqua cautela adhiberi ad ,itandum scandalum+ ut scilicet illa quae non sunt de substantia ,ir-inalis ,eli :ut accensio candelarum+ et alia hu1usmodi; .iant+ mutatis occulte his quae sunt de substantia ,ir-inalis ,eli+ puta ut quod nomen ,ir-initatis in castitatem ,arietur*

5uaestio % Prooemium $%&7'') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % pr* !einde quaeritur de scandalo/ et circa hoc quaeruntur quatuor0 ( quid sit/ % utrum sit peccatum/ " quibus competat/ ' quae sunt dimittenda propter scandalum* Articulus ( Utrum con,enienter assi-netur de.initio scandali $%&7'8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ( ar-* ( Ad primum sic proceditur* Videtur quod incon,enienter assi-netur de.initio scandali+ quae sumitur e4 9lossa interlineali+ Matth* (3+ super illud0 ,ae mundo a scandalis+ scilicet0 scandalum est dictum ,el .actum minus rectum praebens aliis occasionem ruinae* Scandalum enim di,iditur in acti,um et passi,um* Sed haec de.initio non potest con,enire scandalo passi,o* 6r-o non con,ertitur cum de.inito/ et sic est incompetens* $%&7'#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ( ar-* % Praeterea+ =um* "(+ super illud0 ulciscere prius .ilios Israel etc*+ dicitur+ quod scandalum est+ cum recte ambulanti deceptio submittitur ad ruinam* Sed non omne dictum ,el .actum minus rectum est deceptio* 6r-o scandali de.initio est incompetenter assi-nata* $%&7'3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ( ar-* " Praeterea+ sicut peccatum oris et operis potest alteri praestare occasionem ruinae/ ita et peccatum cordis+ praecipue quando per e4teriora si-na in notitiam aliorum prodit* Sed in de.initione praemissa tan-itur peccatum oris et operis+ non autem cordis* 6r-o incon,enienter assi-natur* $%&7'2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ( ar-* ' Praeterea+ occasio si-ni.icat causam per accidens* Sed etiam bona interdum per accidens sunt causa malorum* 6r-o non solum

dictum ,el .actum minus rectum praebet alteri occasionem ruinae+ sed etiam si sit rectum+ debet dici scandalum* $%&77&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ( ar-* 7 Praeterea+ Isai* 3+ ('+ dicitur de Christo0 erit in lapidem et in petram scandali* Sed in Christo non .uit aliquid minus rectum* 6r-o non est de ratione scandali quod sit aliquid minus rectum* $%&77() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ( co* Respondeo dicendum+ quod scandalum nomen 9raecum est+ et impactionem si-ni.icat in atino/ quae quidem proprie dicitur in corporalibus+ in spiritualibus autem transumpti,e* Unde oportet quod spirituale scandalum+ de quo loquimur+ sumatur ad similitudinem corporalis impactionis/ quae quidem non .it nisi ambulanti aliquid in ,ia ob1iciatur quod ei sit occasio cadendi+ etiam si non cadat* =ihil autem ab alio .actum+ est natum casum .acere e1us qui in ,ia !ei ambulat+ nisi sit aliquod minus rectum in notitiam e1us procedens ,el ,erbo ,el .acto/ et ideo dictum ,el .actum minus rectum est id ad quod spiritualiter .it impactio+ et occasio datur alterius ruinae+ in quo ratio consistit scandali* $%&77%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod sicut in corporali impactione est duo considerare/ scilicet ipsam impactionem cadentis+ aut e1us qui ad causam disponitur+ et illud ad quod .it impactio+ quod dicitur obe4/ ita et in spirituali/ et utrumque nomen scandali accepit+ sed non uni,oce/ sicut etiam .ides dicitur ipsa res credita+ et actus credendi* Ipsa er-o spiritualis impactio+ qua aliquis ad casum disponitur+ dicitur scandalum passi,um/ sed obe4 spiritualis ad quem .it impactio+ dicitur scandalum acti,um/ et sic de.initur hic scandalum+ quia e4 dicto ,el .acto minus recto aliquis ad ruinam disponitur* $%&77") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod tunc aliquis per se loquendo peccatum aliquod .acit+ quando e4 intentione operatur+ et non quando praeter intentionem e1us peccatum accidit+ sicut patet in homicidio casuali/ et ideo tunc proprie aliquis scandalum .acit quando ruinam pro4imi procurare intendit* 5uicumque autem ad peccandum inducitur+ decipitur0 quia omnis malus i-norans+ ut

philosophus dicit in " 6thic*+ et ideo ubicumque est scandalum per se loquendo+ dictum ,el .actum minus rectum est deceptio quaedam+ quae submittitur ambulanti ad ruinam* Vel dicendum quod dicitur esse deceptio+ inquantum est deceptionis occasio ,el causa0 quia omnis peccans decipitur+ ut dictum est* $%&77') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod spiritualis obe4+ qui scandalum dicitur+ oportet quod in ,ia ambulanti ob1iciatur/ quod .it dum in notitiam e1us ,enit* Peccatum autem cordis in notitiam alterius ,enire non potest+ nisi per si-na aliqua+ quae reducuntur ad peccatum oris ,el operis/ et ideo in de.initione scandali ponitur tantum dictum ,el .actum minus rectum+ et non .it mentio de peccato cordis* $%&777) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ( ad ' Ad quartum dicendum+ quod occasio non semper nominat causam+ sed quandoque causam per se insu..icientem/ et sic in de.initione praemissa sumitur* Peccatum enim non potest habere ab e4teriori aliquam causam su..icientem+ eo quod ,oluntarium est/ sed potest habere aliquam causam inducentem0 quae quidem causa quandoque per se nata est inclinare ad peccatum ,el e4 suo -enere+ ,el e4 intentione alicu1us proponentis eam ad hoc quod aliquis inducatur ad peccatum/ et tunc illud dicitur dare occasionem ruinae0 quandoque autem per accidens aliquis inclinatur ab aliquo in peccatum+ quod de se non est natum inclinare in illud/ sicut etiam in corporalibus aliquis in ,ia plana impin-it+ et cadit/ et tunc dicitur ipsemet sumere occasionem ruinae+ nulla sibi occasione ab e4teriori data* Sed talis causa ruinae non potest scandalum nominari/ quia causae etsi quandoque nomina sortiantur e4 per se e..ectibus+ nunquam tamen ab his quae per accidens e,eniunt+ nominari consue,erunt* $%&778) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ( ad 7 Ad quintum dicendum+ quod Christus non dicitur esse petra scandali quasi per se scandali causa+ quia ipse non dedit alicui occasionem scandali/ sed dicitur esse in petram scandali+ ita quod propositio non ordinem causae+ sed consecutionem importet/ quia e4 his quae Christus .ecit+ consecutum est scandalum @udaeorum*

Articulus % Utrum scandalum sit peccatum semper 5uaestiuncula ( $%&773) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* ( ar-* ( Ad secundum sic proceditur* Videtur quod scandalum non sit peccatum semper* =ullum enim necessarium est peccatum* Sed necesse est ut ,eniant scandala+ ut dicitur Matth* (3+ #* 6r-o scandalum non est peccatum* $%&772) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* ( ar-* % Praeterea+ omne peccatum est e4 !iaboli incenti,o+ non e4 pietatis a..ectu* Sed Matth* (8+ ubi dicitur Petro0 ,ade retro me+ Satanas/ scandalum mihi es/ dicit 9lossa0 error apostoli e4 pietatis a..ectu ,enit potius quam e4 incenti,o !iaboli* 6r-o non omne scandalum est peccatum* $%&78&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* ( ar-* " Praeterea+ Hieron>mus dicit0 parum distant in ,itio scandali<are et scandali<ari* Sed scandalum passi,um+ ut ,idetur+ potest esse sine peccato+ sicut et impactio corporalis quandoque est sine casu* 6r-o et scandalum acti,um potest esse sine peccato* $%&78() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* ( s* c* ( Sed contra+ omne dictum ,el .actum minus rectum est peccatum* Sed scandalum est hu1usmodi* 6r-o et cetera* $%&78%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* ( s* c* % Praeterea+ =umer* "(+ dicitur in 9lossa0 lon-e -ra,ius peccatum est dare peccati causam+ quam peccare* Sed quicumque scandali<at+ dat causam peccandi* 6r-o peccat* 5uaestiuncula % $%&78") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod non sit speciale peccatum* 5uia secundum philosophum in 7 6thic*+ omnis specialis in1usti.icatio quandoque in,enitur separata ab omnibus aliis in1usti.icationibus* Sed

scandalum non in,enitur separatum ab aliis peccatis+ quia semper est dictum ,el .actum minus rectum* 6r-o non est speciale peccatum* $%&78') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* % ar-* % Praeterea+ secundum quodlibet -enus peccati contin-it aliquod dictum ,el .actum minus rectum praebens occasionem ruinae* Sed haec est de.initio scandali* 6r-o scandalum non est aliquod speciale peccatum* $%&787) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* % ar-* " Praeterea+ quicumque peccat coram alio+ scandali<at* Sed coram alio peccare non addit supra peccatum simpliciter aliquam di..erentiam speci.icam+ sed circumstantiam quamdam+ sicut nec occulte peccare* 6r-o scandalum non est speciale peccatum* $%&788) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* % ar-* ' Praeterea+ a-ens proportionatur patienti* Sed scandalum passi,um non est speciale peccatum0 quia quocumque peccato aliquis ruat e4emplo alterius+ scandalum pati dicitur* 6r-o nec scandalum acti,um est speciale peccatum* $%&78#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* % s* c* ( Sed contra+ contin-it peccare in se+ in !eum+ et in pro4imum* Sed scandalum est peccatum in pro4imum* 6r-o est in speciali -enere peccati* $%&783) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* % s* c* % Praeterea+ malum dicitur aliquid quia nocet+ secundum Au-ustinum* Sed scandalum habet specialem rationem nocumenti* 6r-o est speciale peccatum* 5uaestiuncula " $%&782) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod scandalum semper sit mortale peccatum* Matth* (3+ super illud+ ,ae mundo a scandalis+ dicit 9lossa0 imminet aeterna damnatio inundans propter scandala* Sed aeterna damnatio non debetur nisi propter peccatum mortale* 6r-o scandalum semper est peccatum mortale*

$%&7#&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* " ar-* % Praeterea+ ,ita spiritualis est di-nior quam corporalis* Sed qui subtrahit alicui ,itam corporalem+ mortaliter peccat* 6r-o et qui scandali<at+ cum subtrahat spiritualem ,itam+ inducens alterum in ruinam* $%&7#() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* " s* c* ( Sed contra+ scandalum est dictum ,el .actum minus rectum praebens alteri occasionem ruinae* Sed etiam peccatum ,eniale est hu1usmodi quandoque* 6r-o scandalum quandoque est peccatum ,eniale* 5uaestiuncula ( $%&7#%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod duple4 est scandalum/ scilicet acti,um et passi,um+ ut e4 dictis patet* Passi,um quidem scandalum semper peccatum est/ quia ille scandalum patitur qui aut a ,ia !ei e1icitur+ aut saltem in ,ia retardatur/ quod non potest esse sine mortali ,el ,eniali peccato* Acti,um etiam scandalum semper est peccatum+ quia scandalum acti,um semper est aliquid+ quantum est de se+ quod natum est inducere alterum ad peccandum/ et tale semper aliquam inordinationem habet ,el e4 -enere actus+ ,el saltem e4 circumstantiis personae+ loci et temporis/ et ideo semper est peccatum* Sed quandoque scandalum acti,um potest esse sine peccato alicu1us scandalum patientis/ quando scilicet aliquis+ quantum est de se+ dat occasionem ruinae+ sed alius non ruit/ quandoque etiam e con,erso est scandalum passi,um sine peccato alicu1us .acientis scandalum+ ut quando aliquis sibi sumit occasionem ruinae e4 eo quod ab altero non inordinate .it* $%&7#") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod duple4 est necessitas* Una absoluta/ si,e aliquid sit necessarium per se ipsum+ sicut necessarium est !eum esse/ si,e e4 coactione alicu1us causae e4terioris+ sicut ,iolentum dicitur necessarium/ et sic non est necessarium scandala e,enire* Alia est necessitas conditionata+ quae non repu-nat ,oluntario/ et sic necesse est scandala e,enire

necessitate conditionata e4 tribus* Primo e4 ipsa praescientia et praedestinatione di,ina+ sicut dicimus0 necesse est hoc esse+ si !eus prae,idit/ et talis necessitas non repu-nat libertatis arbitrio/ unde super hunc locum dicit Chr>sostomus0 cum dicitur+ necesse+ non spontaneum potestatis destruit+ neque libertatem electionis* =on i-itur praedictio e1us scandala inducit+ neque quia praedi4it+ hoc .it/ sed quia .uturum erat+ propter hoc praedi4it* Secundo e4 inclinatione .omitis+ sicut etiam dicimus quod necesse est peccare ,enialiter+ quam,is sit possibile sin-ula ,enialia peccata ,itare* Tertio e4 utilitate consequente+ quam !eus e4 scandalis elicit+ sicut omnia utilia dicuntur necessaria* $%&7#') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod secundum illam 9lossam ,idetur quod Petrus non pecca,erit ,olens passionem Christi impediri0 quia passio Christi poterat et placere laudabiliter et displicere secundum di,ersa/ et tunc scandalum sumitur lar-e pro quolibet impedimento alicui praestito in ,ia aliqua quam prosequi intendit* $%&7#7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod per se loquendo+ scandalum acti,um est ma1us peccatum quam passi,um+ quia in unoquoque -enere causa est potior e..ectu0 tamen aliquando potest esse ma1us passi,um quam acti,um+ quando aliquis ma1oris ruinae occasionem sumit quam sibi detur/ sicut etiam quandoque est passi,um peccatum sine peccato a-entis* 5uod autem Hieron>mus dicit+ intelli-endum est quantum ad -enus peccati+ et non quantum ad quantitatem reatus/ et tamen alia propositio .alsa est+ scilicet quod scandalum passi,um non sit peccatum0 quia ipsa impactio spiritualis quoddam peccatum est+ inquantum est quaedam retardatio a ,ia !ei/ et quam,is dicatur passi,um scandalum+ non tamen est omnino passio+ sed quaedam actio* 5uia enim non potest su..iciens peccandi causa ab e4teriori praeberi alicui+ quasi co-ens ipsum ad peccandum/ ille qui scandali<atur+ cooperatur a-enti+ et ideo peccat* 5uaestiuncula % $%&7#8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* % co*

Ad secundam quaestionem dicendum+ quod actus aliquis determinatur ad speciem moris dupliciter* Uno modo e4 parte ob1ecti+ sicut .ornicatio e4 hoc quod est circa delectabilia tactus/ et haec determinatio est materialis+ et respicit habitum elicientem actum* Alio modo e4 parte .inis/ et haec est .ormalis speci.icatio+ et respicit habitum imperantem* Contin-it autem quandoque quod ad eamdem speciem determinatur actus e4 utraque parte+ sicut quando aliquis actus ab eodem habitu elicitur et imperatur+ ut cum quis .ornicatur propter delectationem* 5uandoque autem e4 utraque parte determinatur+ sed ad di,ersas species+ ut quando actus ab uno habitu elicitur+ et ab alio imperatur+ sicut cum quis .ornicatur propter lucrum/ determinatur enim ad speciem lu4uriae e4 ob1ecto+ sed ad speciem a,aritiae e4 .ine/ non tamen sunt ibi duo peccata+ sed unum peccatum duple4+ cum sit unus actus* 5uandoque etiam e,enit quod aliquis actus non determinatur ad aliquam certam speciem e4 parte ob1ecti+ sed e4 parte .inis+ eo quod habet determinatum habitum a quo imperatur+ sed non a quo eliciatur+ sicut aedi.icare pro4imum+ quem actum caritas non elicit+ quia e1us non est elicere nisi interiores actus+ per quos non .it aedi.icatio+ sed imperat eum+ et ab aliis ,irtutibus elicitur materialiter+ non determinate ab aliqua+ sed ab omnibus+ quia caritas omnibus imperare potest* 6t quia scandalum acti,um est peccatum oppositum aedi.icationi pro4imorum/ ideo+ materialiter loquendo+ e4 parte materiae et habituum elicientium non est speciale peccatum+ sed solum loquendo .ormaliter+ e4 parte .inis et habitus imperantis qui est habitus caritati oppositus+ scilicet ,itium odii/ et ideo quando aliquis dictum ,el .actum minus rectum .acit intendens occasionem ruinae pro4imo praestare+ speciale peccatum scandali<ando committit* Si autem praeter intentionem suam accidat+ non erit scandalum acti,um speciale peccatum/ tamen erit circumstantia quaedam peccati+ eo quod sicut quilibet actus ,irtutis habet ordinem ad .inem caritatis+ etiamsi actus non ordinetur in .inem illum+ et sicut habet aptitudinem ut imperetur a caritate/ ita quodlibet peccatum+ quantum est de se+ habet ordinem ad contrarium .inem+ etiamsi ille .inis non intendatur ab a-ente* $%&7##) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod peccatum scandali acti,i in,enitur quandoque separatum ab omni alia specie peccati+ quod

consistit in actu e4teriori/ ut quando actus e4terior de se non esset peccatum+ nisi inquantum per quamdam similitudinem peccati quam habet+ natum est dare occasionem ruinae in mani.esto .actum+ sicut comedere idoloth>tum0 et ideo etiam in de.initione scandali non dicitur0 dictum ,el .actum per,ersum+ sed minus rectum/ et sic patet quod ob1ectio procedit e4 .alsis* $%&7#3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod ratio illa procedit e4 parte elicientium habituum+ et non e4 parte habitus imperantis* $%&7#2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* % ad " Ad tertium dicendum+ quod haec circumstantia coram alio non addit peccato e4 sui ratione no,am speciem+ sed e4 .ine ad quem per talem circumstantiam ordinabilis est/ unde etiam peccare in occulto non trahit peccatum ad aliam speciem+ quia per hoc non recipit ordinem in alium .inem* $%&73&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod ille qui scandali<atur+ et a-it et patitur/ actio autem sua non pertinet ad -enus scandali+ sed ad aliud quodcumque/ sola autem passio sua pertinet ad -enus scandali* 6t quia nullus peccat secundum quod patitur+ sed solum secundum quod a-it/ ideo scandalum passi,um non ponitur speciale peccatum+ sicut scandalum acti,um+ quod e4 ipsa actione ad -enus scandali pertinet* 5uaestiuncula " $%&73() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod duple4 est scandalum+ ut dictum est+ scilicet acti,um et passi,um/ et utrumque est quandoque ,eniale+ quandoque mortale peccatum* Passi,um quidem mortale peccatum est+ quando aliquis e4 peccato alterius in peccatum mortale ruit+ si,e .actum a-entis sit bonum+ si,e indi..erens+ si,e malum mortalis aut ,enialis peccati/ sed ,eniale peccatum est quando aliquis e4 .acto alterius quomodocumque non ruit+ sed disponitur ad ruinam+ sicut qui impin-it+ disponitur ad casum+ etiam si non cadat/ unde 9lossa interlinealis+ Rom* ('+ scandalum contristationem nominat* Sed acti,um scandalum

potest accipi dupliciter* Uno modo .ormaliter/ quando scilicet est speciale peccatum+ e4 hoc quod intendit alium scandali<are/ et sic si intendat pro4imum inducere in peccatum mortale+ mortaliter peccat/ si autem intendat inducere ad aliquod ,eniale+ peccat ,enialiter+ quantum pertinet ad rationem scandali/ quia si intenderet ducere in peccatum ,eniale per actum mortalis peccati+ peccaret mortaliter/ sed hoc accideret scandalo* Alio modo materialiter+ quando est circumstantia peccati+ quia non intenditur pro4imi nocumentum/ et tunc idem 1udicium est de scandalo et de actu quo aliquis scandali<at/ qui quandoque est ,eniale+ quandoque mortale peccatum/ nisi .orte esset ,eniale aut indi..erens habens similitudinem mortalis peccati/ tunc enim scandalum acti,um esset peccatum mortale+ cum e4 aliquibus circumstantiis concurrentibus e4istimari probabiliter posset quod in.irmi aspicientes peccarent mortaliter* $%&73%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod dominus loquitur de scandalo acti,o+ quod est peccatum mortale* $%&73") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* % qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod ille qui scandali<at+ non au.ert semper ,itam spiritualem/ quia quandoque .actum e1us non est natum inducere in peccatum mortale+ etsi aliquis etiam e4 hoc per culpam suam in peccatum mortale ruat* 6t praeterea qui au.ert ,itam corporalem+ dat su..icientem causam naturalis mortis/ sed qui scandali<at+ non dat su..icientem causam mortis spiritualis+ ut dictum est* Articulus " Utrum scandalum passi,um sit tantum pusillorum 5uaestiuncula ( $%&737) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* ( ar-* ( Ad tertium sic proceditur* Videtur quod scandalum passi,um non sit tantum pusillorum* Christus enim pusillus non .uit+ sed

per.ectissimus* Sed Christus passus .uit scandalum a Petro+ cui di4it0 scandalum mihi es/ Matth* (8+ %"* 6r-o et cetera* $%&738) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* ( ar-* % Praeterea+ nullus potest amare+ nisi aliquis ametur* 6r-o nullus potest scandali<are+ nisi aliquis scandali<etur* Sed ille qui coram per.ectis ,iris peccat+ scandali<at non alios quam ,identes* 6r-o per.ecti scandali<antur/ et sic non solum pusilli* $%&73#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* ( ar-* " Praeterea+ etiam per.ecti interdum ,enialiter peccant* Sed quandoque ,eniale peccatum est scandalum* 6r-o etiam per.ecti scandali<antur* $%&733) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* ( s* c* ( Sed contra est quod dominus+ Matth* (3+ ubi loquitur de scandalo+ non .acit mentionem nisi de scandalo pusillorum* 6r-o ipsi soli scandali<antur* $%&732) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* ( s* c* % Praeterea+ apostolus dicit de scandali<atis+ quod conscientia eorum+ cum sit in.irma+ polluitur+ ( Corinth* 3* Sed per.ecti non habent conscientiam in.irmam* 6r-o et cetera* 5uaestiuncula % $%&72&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod etiam per.ectis competat scandalum acti,um* Christus enim per.ectissimus .uit* Sed ipse scandali<a,it+ quia positus est in ruinam multorum+ ut dicitur ucae %+ et Pharisaei audito ,erbo e1us scandali<ati sunt+ ut dicitur Matth* (7* 6r-o scandalum acti,um competit per.ectis* $%&72() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* % ar-* % Praeterea+ Petrus postquam .uit spiritu sancto con.irmatus+ per.ectus .uit* Sed ipse scandali<a,it/ quia .acto suo co-ebat -entes 1udai<are* 6r-o et cetera* $%&72%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* % s* c* (

Sed contra+ non enim e1usdem est pro,ocare e4emplis ad bonum et scandali<are* Sed primum est per.ectorum+ ut patet Matth* 7+ (80 sic luceat lu4 ,estra coram hominibus+ ut ,ideant opera ,estra bona* 6r-o non est eorum scandali<are* 5uaestiuncula " $%&72") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod soli per.ecti possunt scandali<are* 5uia contraria contrariis respondere debent* Sed scandalum passi,um di,iditur contra acti,um* Cum er-o solis pusillis con,eniat scandalum passi,um+ solis per.ectis con,enire poterit acti,um* $%&72') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* " ar-* % Praeterea+ ille solum scandali<at qui e4emplo suo pro,ocat ad peccandum* Sed hoc est illorum tantum quorum ,ita in e4emplum aliorum est posita+ scilicet praelatorum+ et reli-iosorum* 6r-o ipsorum tantum est scandalum acti,um* $%&727) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* " s* c* ( Sed contra+ Petrus ante passionem nondum erat in statu per.ectionis/ quia nondum erant caeli+ idest apostoli+ ,erbo !ei et spiritu oris e1us con.irmati* Sed ipse+ quantum in se .uit+ scandali<a,it/ unde ei dicitur0 scandalum mihi es/ Matth* (8+ %"* 6r-o scandalum acti,um non est per.ectorum tantum* 5uaestiuncula ( $%&728) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod scandalum passi,um patitur aliquis dupliciter* Uno modo e4 propria electione/ sicut cum quis ,idens aliquem peccantem+ eli-it sequi eum ad peccandum/ et sic non est per.ectorum scandalum passi,um/ quia ipsi sequuntur principaliter Christi e4emplum+ et praecepta !ei+ et rationis bonum/ unde nullius e4emplum contra praedicta sequuntur* Alio modo praeter electionem/ sicut cum e4 .acto alterius alicui suboritur aliquis concupiscentiae motus+ ,el etiam tristitiae+ aut irae+ aut alicu1us hu1usmodi/ et sic scandalum passi,um potest esse quorumlibet per.ectorum secundum statum ,iae* Sed quia principale moris electio est+ ut philosophus dicit/

communiter dicitur+ quod scandalum passi,um non est per.ectorum* $%&72#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod Christus di4it Petro0 scandalum mihi es+ non quia e4 .acto e1us scandali<atus sit/ sed quia Petrus+ quantum in se .uit+ aliquo modo ei scandalum dedit* $%&723) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod -rammatice loquendo+ omnis acti,a con,ertitur in passi,am/ quia -rammaticus non considerat substantiam actionis+ sed modum si-ni.icandi* Omne autem ,erbum acti,um si-ni.icat actionem ut in alium transeuntem* Sed considerando substantiam actionis+ aliquando actio e-reditur ab a-ente+ et non pertin-it usque ad patiens+ quod habet in sua potestate recipere e..ectum a-entis et non recipere/ ,el propter aliquod impedimentum inter,eniens/ et ideo+ realiter loquendo+ in omnibus actionibus quae terminantur ad aliquid e4tra a-entem+ acti,a non con,ertitur in passi,am+ sicut est percutere+ occidere+ scandali<are+ et alia hu1usmodi* Sed amare et co-noscere sunt actus interiores animae+ quae non pro-rediuntur ad rem e4tra nisi secundum quod est aliqualiter in ipso a-ente/ et ideo in talibus+ etiam realiter loquendo+ semper acti,a in passi,am con,ertitur* $%&722) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod quam,is ,ir per.ectus quandoque e4 electione etiam aliquod ,eniale peccatum committat+ si,e e4 proposito/ non tamen eli-it sequi aliquem in peccato etiam ,eniali+ quia ista est ,alde le,is causa peccandi/ sed quandoque alia causa motus peccatum ,eniale eli-it* 5uaestiuncula % $%&8&&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* % co* Ad secundam quaestionem dicendum+ quod scandalum acti,um quandoque est ,eniale+ quandoque mortale peccatum+ ut e4 dictis patet* Secundum er-o quod est mortale peccatum+ nullo modo per.ectis competit+ sicut nec peccare mortaliter/ sed secundum quod est ,eniale peccatum+ con,enit etiam quandoque per.ectis+

sicut et peccatum ,eniale+ inquantum in eis aliquid in.irmitatis remanet* $%&8&() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod quia aliqui e4 .actis aut dictis Christi sumpserunt occasionem ruinae+ dicitur esse in ruinam et scandalum/ non quia ipse dederit aliquam+ ,el modicam+ occasionem ruinae/ unde non le-itur quod Christus aliquos scandali<a,erit/ sed quod aliqui e4 .actis ,el ,erbis e1us scandali<ati sunt* $%&8&%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod Petrus+ secundum Au-ustinum+ in rei ,eritate reprehensibilis .uit in .acto illo+ non quia per,erse operatus sit+ sed indiscrete/ et ideo secundum hoc non est incon,eniens dicere+ quod ,enialiter pecca,erit scandali<ando* Sed quomodo Hieron>mus e4cuset Petrum etiam a peccato ,eniali+ supra+ dist* (+ quaest* (+ art* (+ quaest* "+ in corp*+ dictum est* 5uaestiuncula " $%&8&") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod etiam imper.ecti possunt dare suo dicto ,el .acto alii occasionem ruinae+ ,el indirecte pro,ocando e4emplo+ ,el directe pro,ocando ad malum persuadendo ,erbis+ aut commo,endo .actis/ et ideo non est dubium quod quilibet imper.ectus potest scandali<are* $%&8&') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod in ,iris per.ectis est aliqua dispositio prohibens scandalum passi,um ab ipsis/ sed in ,iris imper.ectis nihil est quod prohibeat scandalum acti,um/ et ideo ratio non sequitur* $%&8&7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* " qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod scandalum acti,um non consistit in hoc tantum quod aliquis e4emplo suo pro,ocet alium ad peccandum+ sed in hoc quod dat occasionem ruinae alteri quocumque modo* Constat autem quod quilibet imper.ectus

potest dare alteri occasionem ruinae ,el persuadendo ,erbis+ ,el pro,ocando ad impatientiam per in1ustas persecutiones/ et ideo non est dubium quod imper.ectus potest scandali<are/ et tamen etiam .alsum est quod dicitur+ quod imper.ectus non scandali<at per modum e4empli0 quia !eus unicuique manda,it de pro4imo suo+ ut patet 6ccl* (#/ et ideo quilibet tenetur ad hoc quod aedi.icet pro4imum e4emplo suo* 64perimento etiam scitur+ quod e4emplo eorum qui non sunt in statu per.ectionis+ multi ad peccandum pro,ocantur0 quia non solum e4empla ma1orum+ sed etiam aequalium et minorum+ nata sunt mo,ere* Articulus ' Utrum ,eritas sit propter scandalum dimittenda 5uaestiuncula ( $%&8&#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* ( ar-* ( Ad quartum sic proceditur* Videtur quod ,eritas sit propter scandalum dimittenda* In parabola de <i<ania dicit 9lossa Au-ustini0 cum multitudo est in causa+ ,el princeps+ detrahendum est se,eritati* Sed non nisi propter scandalum* 6r-o ,eritas 1ustitiae propter scandalum dimittenda est* $%&8&3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* ( ar-* % Praeterea+ ,itatio cu1uslibet peccati pertinet ad ,eritatem ,itae* Sed homo ad ,itandum scandalum pro4imi debet peccatum ,eniale committere0 quia plus debet ca,ere damnum aeternum pro4imi+ quod patitur per peccatum mortale quo scandali<atus .uit+ quam damnum temporale suum+ quod patitur per peccatum ,eniale* 6r-o ,eritas ,itae dimittenda est propter scandalum* $%&8&2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* ( ar-* " Praeterea+ aliquando subtrahitur praedicatio propter scandalum -enerale* Sed praedicatio pertinet ad ,eritatem doctrinae* 6r-o et ,eritas doctrinae dimittenda est propter scandalum* $%&8(&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* ( s* c* (

Sed contra est quod 9re-orius dicit0 si de ,eritate scandalum sumitur+ utilius permittitur nasci scandalum quam ,eritas relinquatur* 6r-o ,eritas non est propter scandalum dimittenda* $%&8(() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* ( s* c* % Praeterea+ homo non debet peccare ut alterius peccatum ,itet* Sed ille qui dimittit ,eritatem+ peccat* 6r-o non debet propter scandalum alterius aliquis ,eritatem dimittere* 5uaestiuncula % $%&8(%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod consilia sint propter scandalum dimittenda* 5uia re-ula est Hieron>mi+ quod omne quod potest .ieri ,el non .ieri sal,a triplici ,eritate+ dimittendum est propter scandalum* Sed consilia sunt hu1usmodi* 6r-o sunt dimittenda propter scandalum* $%&8(") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* % ar-* % Praeterea+ ,otum reli-ionis quoddam consilium est* Sed homo debet dimittere reli-ionis in-ressum propter scandalum parentum+ ne honor eis debitus subtrahatur0 quia praeceptum est0 honora parentes+ 64od* %&* 6r-o consilia sunt propter scandalum dimittenda* $%&8(') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* % ar-* " Praeterea+ opera misericordiae quandoque dimittenda sunt propter scandalum+ ne credantur .ieri intentione ,anae laudis* Sed opera misericordiae sunt in consilio ,el in praecepto0 nec sunt dimittenda secundum quod sunt in praecepto+ quia 1am pertinent ad ,eritatem ,itae* 6r-o sunt dimittenda propter scandalum+ inquantum sunt in consilio* $%&8(7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* % ar-* ' Sed contra+ scandalum est dictum ,el .actum minus rectum* Sed consilium non est de rebus minus rectis+ sed de ma1oribus bonis* 6r-o non est dimittenda propter scandalum obser,atio consiliorum*

$%&8(8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* % ar-* 7 Praeterea+ Hieron>mus dicit ad 6liodorum0 licet par,ulus in collo pendeat nepos+ licet sparso crine et scissis ,estibus ubera sua ostendat mater+ licet in limine pater 1aceat+ percalcato per-e patre+ siccis oculis ad ,e4illum crucis e,ola* Solum -enus pietatis est in hac re esse crudelem* oquitur autem de assumptione reli-ionis* 6r-o consilia non sunt dimittenda nec etiam propter scandala propinquorum+ et ita multo minus propter scandala aliorum* 5uaestiuncula " $%&8(#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod res temporales sint dimittendae propter scandalum* Apostolo enim debebantur temporalia+ qui spiritualia seminabat* Sed apostolus non usus est hac potestate+ ne o..endiculum daret 6,an-elio Christi+ ut patet ( Corinth* 2* 6r-o et nos pro scandalo ,itando temporalia debemus ab1icere* $%&8(3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ar-* % Praeterea+ aliquis tenetur dare rem suam e4istenti ultima in necessitate ad mortem temporalem e,itandam* Sed ma-is debemus ob,iare morti spirituali pro4imi quam corporali* 6r-o potius debemus rem temporalem dimittere quam dimittamus eum in mortem spiritualem cadere per scandalum* $%&8(2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ar-* " Praeterea+ inter omnia temporalia cibus ma4ime necessarius est corpori* Sed cibus dimittendus est propter scandalum/ dicitur enim ( Corinth* ("+ ("0 si esca scandali<at .ratrem meum+ non manducabo carnes in aeternum* 6r-o multo .ortius alia temporalia sunt propter scandalum dimittenda* $%&8%&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ar-* ' Praeterea+ ( Corinth* 8+ #+ dicit apostolus0 1am delictum est in ,obis quod 1udicia habetis inter ,os* 5uare non ma-is in1uriam accipitisA Hoc autem non dicit nisi propter scandalum quod inde sequebatur* 6r-o propter scandalum homo debet dimittere temporalia+ ne ea in 1udicio repetat*

$%&8%() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ar-* 7 Praeterea+ decimae computantur inter spiritualia temporalibus anne4a* Sed 6cclesia non e4i-it decimas+ ut scandalum ,itet* 6r-o multo .ortius alia temporalia sunt propter scandalum dimittenda* $%&8%%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ar-* 8 Praeterea+ in ordine caritatis debemus bonum spirituale pro4imi bono nostro temporali praeponere+ sicut etiam animam e1us corpori nostro* 6r-o potius debemus dimittere bona nostra temporalia quam pro4imi in spiritualibus detrimenta patiantur per scandalum* $%&8%") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ar-* # Praeterea+ homo potest dimittere temporalia ,el non dimittere sal,a triplici ,eritate* 6r-o+ secundum Hieron>mum+ debent propter scandalum temporalia dimitti* $%&8%') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " s* c* ( Sed contra+ beatus Thomas Cantuariensis repeti,it res 6cclesiae cum scandalo re-is* 6r-o et nobis licet repetere bona temporalia cum scandalo aliorum* $%&8%7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " s* c* % Praeterea+ nullus e4 peccato suo debet reportare commodum* Hoc autem esset+ si ei qui scandali<atur+ res alienae quas detinet+ dimitterentur* 6r-o non sunt dimittendae res temporales possidenti in1uste propter scandalum e1us ,itandum* 5uaestiuncula ( $%&8%8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* ( co* ( Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod scandalum acti,um nunquam est sine peccato .acientis+ ut e4 dictis patet* =ulla autem de causa debet aliquis inclinari ad peccandum/ unde potius debet omnia praetermittere quam scandalum acti,um .aciat+ neque unquam propter scandalum acti,um ,itandum potest dimitti ,eritas0 quia quicumque ,eritatem sequitur+ non scandali<at acti,e+ cum scandalum acti,um sit .actum ,el dictum minus rectum/ unde cum quaeritur utrum ,eritas sit dimittenda propter scandalum+ non intelli-itur quaestio de scandalo acti,o+

sed de passi,o+ quod interdum est sine peccato .acientis illud unde scandali occasio sumitur/ quam,is nunquam sit sine peccato e1us qui scandali<atur+ ut e4 dictis patet* 6t ideo cum quaeritur quid sit dimittendum propter scandalum passi,um+ nihil aliud est quaerere quam quid homo debeat dimittere ne alius peccet* Cum autem homo e4 ordine caritatis se plus quam pro4imum in spiritualibus bonis dili-ere teneatur+ nullo modo aliquis peccare debet ut peccatum alterius ,itet* 5uicumque autem ,eritatem relinquit+ peccat* Veritas autem de qua loquimur+ consistit in hoc quod homo in dictis et .actis suis rectitudini di,inae+ si,e di,inae le-is re-ulae+ se con.ormet0 cui quidem homo con.ormari debet et in his quae ad co-nitionem pertinent+ et hoc pertinet ad ,eritatem doctrinae/ et in his quae ad actionem spectant/ si,e ea debeat aliquis per se ipsum a-ere+ quod pertinet ad ,eritatem ,itae+ si,e ea debeat ab aliis obser,anda promul-are+ quod pertinet ad ,eritatem 1ustitiae+ quae consistit in rectitudine 1udicii* =on tamen quicumque praetermittit aliquid in quo se di,inae le-i con.ormare potest+ dicitur ,eritatem dimittere+ quia illo remoto ,eritas adhuc remanere potest/ sed tunc dicitur aliquis ,eritatem dimittere+ quando dimittit ,el .acit aliquid quo omisso et .acto ,eritas non manet/ quod sine peccato esse non potest/ et ideo nullo modo ,eritas propter scandalum passi,um alterius dimittenda est* $%&8%#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod 1ustitiae actus est reddere unicuique quod suum est* !upliciter autem redditur unicuique quod suum est* Uno modo quando datur ei illud quod sibi directe utile est+ ut pecunia+ ,el aliquid hu1usmodi+ quod sibi sine peccato dene-ari non potest/ unde quantumcumque scandalum debeat sequi+ 1ude4 debet .acere quod 1us suum isti reddatur* Alio modo quando opus 1ustitiae+ quod ad petitionem alicu1us redditur+ non directe cedit in bonum petentis+ sed ma-is in bonum reipublicae/ sicut patet in illatione poenarum+ quibus pa4 in republica conser,atur male.actoribus repressis/ unde si 1ude4 qui curam reipublicae -erit+ ,idet e4 in.lictione poenae ma1us incommodum reipublicae pro,enire+ potest poenam ,el praetermittere ,el miti-are* =ec alicui in hoc .acit in1uriam/ quia ipse personam reipublicae -erit/ et hoc etiam .acere debet+ quia e4 o..icio tenetur utilitati publicae pro,idere* Hoc autem contin-it praecipue

quando princeps ,el aliqua multitudo est in causa+ aut aliquis de cu1us poena timetur ne schisma sequatur/ et ideo dicit Au-ustinus quod cum multitudine peccantium a-endum est ma-is monendo quam minando/ sed se,eritas e4ercenda est in peccato paucorum* Sed hoc intelli-endum est+ quando e4 dissimulatione peccati principis+ ,el etiam multitudinis+ ma1us periculum non timetur quam e4 poena* Unde si e4 impunitate principis ,el multitudinis+ .ides et doctrinae ,eritas et boni mores corrumpantur+ non parcendum est principi nec multitudini/ quod praecipue contin-it quando peccantes suum peccatum auctoritate aut potestate de.endere moliuntur* Unde Isidorus dicit0 hi qui neque a ,itio corruptionis emendantur+ atque hoc ipsum delictum quod committunt+ ,indicare quadam superstitiosa auctoritate nituntur+ nec -radum honoris nec -ratiam recipiant communionis* $%&8%3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod homo aliquod peccatum ,eniale committere+ ne alius peccet mortaliter+ non tenetur+ nec bene .acit committendo/ quia ad ,itandum peccatum non inclinamur principaliter e4 damno proprio+ quia hoc esset desistere a peccato timore poenae/ sed inclinamur ne !eum o..endamus+ cu1us o..ensa est etiam ,eniale peccatum+ quam,is non ita ma-na sicut mortale* =ullus autem debet !eum o..endere parum+ ne alius o..endat multum/ quia homo debet in in.initum plus dili-ere !eum quam pro4imum/ et ideo nullus debet .acere peccatum ,eniale ad ,itandum scandalum+ dummodo actus suus e4 tali causa .actus peccatum ,eniale remaneat* 6st enim oppositio in ad1ecto+ si dicatur quod aliquis debet peccare+ aut bene .acit peccando* Contin-it tamen aliquem actum e4 tali causa .actum non esse peccatum ,eniale+ quod alias ,eniale esset+ sicut dicere ,erbum otiosum/ 1am enim non esset otiosum+ cum non careret causa piae utilitatis* $%&8%2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod in doctrina est considerare duo/ scilicet actum docentis+ et rem quae docetur* Actus autem docentis pertinet ad ,eritatem ,itae+ sicut et alius actus misericordiae/ quia doctrina est eleemos>na spiritualis+ ut supra+ dist* (7+ qu* %+ art* "+ quaestiunc* %+ in corp*+ dictum est/ unde de ea est idem 1udicium et de aliis actibus misericordiae+ de quibus

post dicetur+ quod aliquando propter scandalum di..erri possunt* Sed res ipsa quae docetur+ est quae pertinet ad ,eritatem doctrinae/ nec ,eritas doctrinae praetermittitur quando aliqua res ,era tacetur+ sed quando ,eritati illius rei prae1udicium -eneratur si,e e4 contraria doctrina+ si,e e4 taciturnitate aliquorum/ et sic propter nullum scandalum est ,eritas doctrinae relinquenda* 5uaestiuncula % $%&8"&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* % co* Ad secundam quaestionem dicendum+ quod omnia opera per.ectionis quae non sunt in praecepto+ consilia dicuntur/ unde praetermitti possunt sal,a triplici ,eritate/ sed aliquando cadunt sub praecepto+ ,el e4 ,oto ,el e4 aliqua alia circumstantia/ et tunc praetermitti non possunt sine prae1udicio ,eritatis ,itae/ et sic de eis nunc non loquimur+ sed solum quando manet in potestate nostra .acere ea ,el non .acere* Sic er-o loquendo+ distin-uendum est in scandalo passi,o/ quia quandoque oritur e4 malitia odientium ,eritatem+ qui turbantur et alios turbant propter opera lucis+ quasi .ilii tenebrarum/ et hoc est scandalum Pharisaeorum+ ut ?ernardus dicit0 et propter hoc scandalum passi,um nullo modo consilia sunt dimittenda/ quia sic iniquis daretur locus impediendi opera per.ectionis cum ,ellent* Unde dominus di4it de Pharisaeis+ qui e4 malitia scandali<abantur e4 .actis et dictis e1us Matth* (7+ ('0 sinite illos/ caeci sunt et duces caecorum* 5uandoque autem oritur e4 i-norantia ,el in.irmitate/ et hoc dicitur+ secundum ?ernardum+ scandalum pusillorum+ qui non co-noscunt ,eritatem+ et propter hoc de operibus ,eritatis turbantur/ et hoc scandalum ca,it dominus Matth* (#+ %8+ ubi di4it Petro0 ut autem non scandali<emus eos+ ,ade ad mare etc* et ca,ere docuit Matth* (3/ unde propter tale scandalum passi,um consilia sunt ad tempus intermittenda ,el occulte a-enda+ non autem omnino dimittenda/ quia homo plus sibi quam pro4imis in spiritualibus pro,idere debet/ et i-norantia si diu duret+ in malitiam per obstinationem commutatur* Tamen attendenda est quantitas scandali+ et boni quod contin-it e4 consilio ser,ato/ et secundum hoc aliquando consilia sunt praetermittenda propter scandalum pusillorum+ ,el scandalum contemnendum propter consilia*

$%&8"() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod ad ,eritatem ,itae pertinent non solum illa quae sunt de necessitate salutis+ sed etiam ea quae sunt de per.ectione salutis/ unde quam,is omissis consiliis sal,etur aliquo modo ,eritas ,itae+ non tamen per.ectio ,eritatis ,itae/ unde ,erbum Hieron>mi ma-is re.erendum est ad indi..erentia e4 -enere suo quam ad consilia* $%&8"%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod in eo qui reli-ionem ,ult intrare+ distin-uendum est* 5uia aut sibi timet de periculo salutis imminente+ si in saeculo remaneat/ et tunc debet omnibus modis ob,iare periculo ,itae+ scandalo non obstante* Si autem non immineat+ et ,oto non obli-atur+ debet pro ,itando 1usto scandalo parentum+ quibus sub,enire tenetur+ ad tempus suspendere propositum per.ectionis+ ut praeceptum impleat pro suo tempore de honorandis parentibus+ et postmodum consilium tempore ma-is idoneo* Si autem scandalum propinquorum ,el aliorum sit irrationabile+ 1am accedit ad scandalum Pharisaeorum/ unde tunc propter scandalum non debet praetermittere bonum propositum* Sed si ,oto obli-atus sit+ 1am de consilio .actum est praeceptum/ et ideo nullo modo propter scandalum dimittere debet/ quia hoc esset prae1udicium ,eritatis ,itae* $%&8"") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* % ad " Ad tertium dicendum+ quod opera misericordiae+ sicut et consilia+ sunt ad tempus suspendenda propter scandalum pusillorum+ nisi in illo casu in quo cadunt sub praecepto+ si,e sint eleemos>nae spirituales+ si,e corporales/ quia tunc non possunt omitti sal,a ,eritate ,itae* $%&8"') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod illa de.initio datur de scandalo acti,o/ quo remoto+ etiam propter passi,um interdum est opus bonum dimittendum+ ,el etiam suspendendum* $%&8"7) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* % ad 7 Ad quintum dicendum+ quod Hieron>mus loquitur de scandalo propinquorum irrationabili*

5uaestiuncula " $%&8"8) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod ab1icere temporalia ,el dimittere contin-it dupliciter* Uno modo cum quis dat quod penes se habet/ alio modo cum non repetit quae sibi debentur/ et de istis duobus .ere est idem 1udicium* Sciendum er-o est+ quod aliquando aliquis non dans rem suam alteri scandali<at acti,e+ ,el quia dare tenetur+ ,el quia malo modo dene-at/ et sic nulli licet retinere quae possidet cum scandalo acti,o* Aliquando ,ero sequitur scandalum passi,um e4 hoc quod aliquis rem temporalem non donat/ et in hoc distin-uendum est* 5uia quandoque non potest dare sine peccato0 ,el quia scit illum cui dat+ usurum re data in malos usus/ ,el quia non potest dare rem temporalem uni sine prae1udicio alterius/ sicut si illi qui -erunt alicu1us communitatis curam+ dent aliqua e4 quorum subtractione .iat pe1or conditio illius communitatis/ et tunc non debet dare temporalem rem propter scandalum ,itandum+ quia hoc esset .acere contra ,eritatem 1ustitiae aut ,itae* 5uandoque autem potest dare sine peccato/ et tunc in scandalo passi,o distin-uendum est* 5uia quandoque procedit e4 malitia/ et tunc non tenetur homo rem suam dare malitiose petenti/ alias non remaneret locus utendi re sua+ et sic periret bonum commune/ potest tamen dare quasi e4 consilio+ non quasi e4 praecepto/ nisi .orte crederetur quod e4 datione ille e..iceretur deterior/ puta+ si e4 hoc pro,ocaretur ad alias malitiose petendum+ et inquietandum per hu1usmodi petitiones alios/ tunc enim peccaret dando* 5uandoque autem scandalum passi,um procedit e4 i-norantia/ et tunc potest dare quasi e4 consilio+ sed non tenetur quasi e4 praecepto/ quia potest petentem repellere instruendo eum/ et hoc quandoque ma-is prodesset+ quando scilicet esset talis i-norantia quae ,er-eret in prae1udicium ,eritatis doctrinae+ quam si daretur res temporalis/ quia per hoc ille in suo errore .o,eretur+ sicut patet de haereticis illis qui dicunt+ quod quilibet debet bona sua pauperibus dare petentibus+ etiam e4tra casum necessitatis e4tremae* Similiter etiam de repetitione suorum dicendum est/ quia nullus debet scandalum acti,um committere rem temporalem repetendo+ neque petendo quae non ei debentur+ neque inordinate petendo in 1udicio+ aut e4tra 1udicium* Sed de 1usta repetitione rerum temporalium propter scandalum passi,um

,itandum dimittenda+ est distin-uendum* 5uia quandoque licite non potest dimittere quin repetat sine prae1udicio alterius+ ut cum quis -erit curam rei alienae+ si,e communitatis+ si,e alicu1us pri,atae personae/ et tunc peccaret desistendo a petitione+ nisi de consensu illius cu1us curam -erere debet+ aut nisi timeret ma1us periculum imminere quam sit damnum illius rei* 5uandoque autem potest dimittere repetitionem sine prae1udicio alieno/ et tunc si scandalum passi,um procedat e4 malitia+ non tenetur propter scandalum tale dimittere suae rei repetitionem/ alias daretur materia rapiendi+ et tolleretur 1ustitiae bonum* Potest tamen licite dimittere repetitionem ad ,itandum tale scandalum+ nisi e4 tali dimissione credatur detinens rem in1uste+ .ieri deterior+ aut de tali peccato non corri-i alio modo* Unde 9re-orius dicit in ib* "( Moral*+ cap* 30 quidam dum res temporales rapiunt solummodo+ sunt tolerandi/ quidam ,ero ser,ata caritate sunt prohibendi+ non tamen sola cura ne nostra subtrahant+ sed ne rapientes non sua+ semetipsos perdant* Si autem scandalum passi,um procedat e4 in.irmitate ,el i-norantia+ debet di..erre suae rei repetitionem+ ,el eum inducere quod non scandali<etur* 5uod si adhuc scandali<atur+ 1am per obstinationem malitiosus e..icitur/ et ideo simile est 1udicium de tali scandalo+ et de illo quod e4 malitia oritur* 5uidam tamen dicunt+ quod imper.ectis licet in 1udicio repetere sua cum scandalo+ non autem per.ectis* Sed hoc nihil est/ quia si loquantur de per.ectis quantum ad statum per.ectionis+ idem est 1udicium de eis et de aliis+ nisi quatenus e4 ,oto obli-antur ad non habendum proprium/ unde monachus in 1udicio eodem 1ure potest petere res temporales nomine capituli+ sicut saecularis nomine sui* Si autem loquantur de per.ectis secundum statum caritatis+ sic ipsa per.ectio caritatis inducit eos ad ser,andum consilia+ non quod ea .acere teneantur/ nec peccarent+ si non .acerent/ sed in hoc per.ectioni eorum aliquod prae1udicium .ieret/ et sic intelli-itur 9lossa illa ( Corinth* 8+ super illud0 quare non ma-is .raudem patiminiA Per.ectis licet repetere sua simpliciter+ scilicet sine causa+ sine lite+ sine 1udicio+ sed non con,enit eis mo,ere causam ante 1udicem* =on enim potest hoc intelli-i de per.ectis quod ad statum+ sicut sunt reli-iosi+ quia tales non habent proprium/ unde nihil esset dictum+ quod sua possent repetere simpliciter* Illa autem quae habent in communi+ sunt capituli ,el pauperum/ unde possent ea repetere in 1udicio+ quia tunc -erunt curam rei alienae*

5uod er-o dicitur in 9lossa+ intelli-endum est secundum -radum caritatis/ licet enim in 1udicio repetendo sua non peccent+ tamen per.ectioni eorum dero-atur/ unde 9lossa non dicit quod talibus non liceat+ sed quod eis non con,eniat* Sciendum tamen+ quod per.ectis etiam illo modo licet repetere sua et contendere in 1udicio+ etiam sine detrimento suae per.ectionis+ in quinque casibus* Primus est+ quando oritur quaestio de re spirituali/ unde Act* (7+ cum orta esset quaestio de obser,atione le-alium+ Paulus detulit ad 1udicium apostolorum+ 9alat* %+ propter quosdam .alsos .ratres et cetera* Secundus+ quando oritur quaestio de eo quod potest ,er-ere in detrimentum rei spiritualis/ unde Act* %7+ Paulus appella,it Caesarem pro liberatione sua+ quia per e1us mortem impediebatur .ructus praedicationis/ ipse tamen+ quantum in se erat+ cupiebat dissol,i+ et esse cum Christo/ Philip* (* Tertius+ quando est contentio de eo quod ,er-it in temporale damnum alterius+ et ma4ime pauperum* 6ccli* "'+ %'0 qui o..ert sacri.icium e4 substantia pauperum+ quasi qui ,ictimat .ilium in conspectu patris sui* 5uartus+ quando est contentio de eo quod ,er-it in spirituale damnum illius qui rem spiritualem detinet in1uste+ de quo supra posita est auctoritas 9re-orii super illud @ob "2+ (80 .rustra labora,it nullo timore co-ente* 5uintus+ quando ,er-it in corruptionem multorum per e4emplum rapiendi+ 6ccle* 3+ ((0 quia non cito pro.ertur sententia contra malos+ absque timore ullo .ilii hominum perpetrant mala* $%&8"#) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod apostolus potuisset licite sumptus accipere ab illis quibus 6,an-elium praedicabat/ sed intermisit e4 per.ectione caritatis+ ut ,itaret eorum scandalum qui a,ari erant+ et ut liberius eos ar-uere posset+ et ut pseudoapostolis occasionem rapiendi subtraheret* $%&8"3) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod ille qui est in e4trema necessitate+ non habet in potestate sua incurrere mortem corporalem aut non incurrere/ sed de necessitate incurrit propter penuriam rei temporalis/ et ideo ille qui illam rem sibi dene-at+ directe mortis e1us est causa* Sed ille qui scandali<atur+ potest scandalum suum ,itare/ et ideo non est simile*

$%&8"2) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ad " Ad tertium dicendum+ quod comestio alicu1us cibi habet e4 se aliquam mali similitudinem+ sicut comestio idolatitii/ et ideo qui comedit coram in.irmis+ scandali<at acti,e+ quod est ma1us malum quam mors corporalis/ quia satius est .ame mori quam idolatitio ,esci+ scilicet cum scandalo/ quia primum est malum poenae/ secundum malum culpae* =on tamen aliquis debet se dimittere .ame mori antequam cum scandalo idolatitium comedat0 quia in1iceret sibi manus+ et sic cum malo poenae ad1un-eretur malum culpae* Sed quando comestio alicu1us cibi non habet speciem mali+ tunc idem est 1udicium de abstinendo a tali comestione et de dimissione rei temporalis alterius/ unde quod apostolus dicit+ ad per.ectionem pertinet consilii+ non ad necessitatem praecepti* $%&8'&) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ad ' Ad quartum dicendum+ quod apostolus loquitur de repetitione cum scandalo acti,o* 5uod autem dominus dicit0 quae tua sunt+ non repetas+ uc* 8+ "&+ consilium est ma-is quam praeceptum* $%&8'() Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ad 7 Ad quintum dicendum+ quod propter -enerale scandalum debet homo a repetitione rei suae abstinere+ quando licite potest+ nisi e4 hoc ma1us prae1udicium ,eritati -eneraretur quam sit scandalum publicum+ quod quandoque e4 malitia aliquorum insti-antium alios oritur/ et sic beatus Thomas Cantuariensis sustinuit scandalum publicum+ ut occurreret ma1ori periculo+ quod erat de libertatis ecclesiasticae amissione* $%&8'%) Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ad 8 Ad se4tum dicendum+ quod si homo plus dili-eret rem suam temporalem quam salutem pro4imi+ peccaret/ sed aliquando dum nostra repetimus+ ma-is saluti pro4imorum consulimus quam nostrae/ unde 9re-orius dicit+ ubi Sup*0 plus de ipsis raptoribus debemus metuere+ quam rebus temporalibus repetendis inhiare* $%&8'") Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " ad # Ad septimum dicendum+ quod quam,is sal,a triplici ,eritate+ in hoc particulari posset quis sua quandoque non repetere propter ,itandum scandalum+ tamen non posset esse sine prae1udicio

,eritatis publicae+ si non liceret repetere/ quia pa4 et 1ustitia periret* 64positio te4tus $%&8'') Super Sent*+ lib* ' d* "3 q* % a* ' qc* " e4pos* 5uia probari non potest quod occulte .actum est* Haec non est su..iciens ratio quare non impediatur matrimonium simpliciter/ quia de.ectus probationis non e4cusaret conscientiam a peccato/ sed quare non impeditur in .acie 6cclesiae* Viduas a proposito recedentes ,iduitatis+ super quibus nos consuluisti+ credo te nosse a sancto Paulo+ nisi con,ertantur+ olim esse damnatas* oquitur de proposito per ,otum .irmato* 5uid in omnibus peccatis est adulterio -ra,iusA Hoc intelli-itur quantum ad -ra,itatem poenae quae secundum le-em pro adulterio in.li-itur+ scilicet lapidatio utriusque/ qua nulla poena est -ra,ior* !icitur autem secundum locum in poenis tenere0 quia secundum le-em lapidatio solis blasphemis et adulteris debebatur+ et .iliis inobedientibus* ?lasphemos autem nominat hic aberrantes a !eo/ et in eodem -enere inobedientes computantur+ quia quasi scelus ariolandi est nolle obedire+ ut patet ( Re-*+ (7* 64ecrabiliter .it in meretrice+ sed e4ecrabilius in u4ore* Haec comparatio intelli-enda est de usu contra naturam/ sed de usu secundum naturam est e con,erso* e-itimarum .oedera nuptiarum reinte-randa credamus* Hoc intelli-endum est utroque in hac ,ita perse,erante* Sed ,idetur quod etiam si unus moriatur+ et postea miraculose suscitetur+ sit reinte-randum matrimonium+ per hoc quod dicitur Hebr* ((+ "70 acceperunt mulieres de resurrectione mortuos suos* Praeterea+ resuscitatus posset repetere possessiones suas* 6r-o et u4orem* Praeterea+ si oporteret iterato contrahere cum eadem u4ore+ bi-amus reputaretur propter duple4 matrimonium quod contra4it* 6t dicendum+ quod+ secundum Au-ustinum+ nuptiae sunt bonum mortalium/ et ideo ,inculum matrimoniale cum hac ,ita .initur/ et hoc est quod dicitur+ Rom* #+ %+ de muliere0 si mortuus est ,ir e1us+ soluta est a le-e ,iri* 6t ideo si resuscitaretur+ non posset repetere u4orem suam/ sed posset iterato cum ea contrahere+ nisi illa alteri nupsisset/ tunc enim non esset matrimonium contractum separandum* Ad primum er-o dicendum+ quod hoc intelli-itur de .iliis+ et non de maritis* Ad secundum dicendum+ quod

possessiones subduntur simpliciter dominio possidentis/ unde etiam moriens testari potest/ sed u4or non subditur ,iri dominio quasi ancilla/ sed est quaedam societas inter ,irum et u4orem+ quae morte alterius terminatur/ unde ,ir moriens non potest u4orem suam alteri in testamento dimittere* 6t sic patet quod non est eadem ratio de possessionibus et u4oribus* Ad tertium dicendum+ quod non esset bi-amus propter hoc+ quia neuter con1u-um in plures carnem suam di,isit* Si careant opprobrio malae ,oluntatis* 5uod quidem est quando non e4 le,i praesumptione+ sed e4 aliquo certo 1udicio habito de morte ,iri+ mulier cum alio contra4it* Si autem postea oriatur dubitatio aliqua de ,ita prioris ,iri e4 aliqua causa quae etiam certitudinem .acere possit+ non debet nec reddere nec e4i-ere debitum* Si autem causa illa .acit probabilem dubitationem+ debet reddere+ sed non e4i-ere* Si autem sit le,is suspicio+ potest utrumque licite .acere/ quia debet illam causam potius ab1icere quam secundum hoc conscientiam .ormare* 64 quo ad primam redire ,olens+ nec ,alens+ co-itur 6cclesiae disciplina hanc tenere+ incipit e4cusari* Hic Ma-ister .alsum dicit/ quia potius debet e4communicatus mori+ quam con1un-atur illi quae non est sua u4or/ hoc enim esset contra ,eritatem ,itae+ quae non est propter scandalum dimittenda* !istinctio "2 5uaestio ( Prooemium $%&8'7) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( pr* Postquam determina,it Ma-ister de impedimentis matrimonii quae .aciunt personam ille-itimam simpliciter respectu cu1uslibet personae+ hic determinat de impedimento quod .acit eam ille-itimam respectu aliquarum personarum+ et non respectu omnium/ et di,iditur in duas0 in prima determinat de impedimento quod .acit personam ille-itimam respectu alicu1us alterius personae propter distantiam ab ipsa+ scilicet de disparitate cultus/ in secunda determinat de impedimento quod .acit ille-itimam personam respectu alterius personae propter propinquitatem ad eam+ '& dist*+ ibi0 nunc superest de co-natione aliquid dicere* Prima in duas0 in prima determinat de matrimonio quod est in disparitate cultus .idelis ad in.idelem/ in secunda de

matrimonio quod est inter duos in.ideles+ ibi0 sunt tamen nonnulli qui inter in.ideles asserunt non esse con1u-ium* Prima in partes duas0 in prima ostendit quod disparitas cultus praecedens matrimonium impedit contrahendum+ et dirimit contractum/ in secunda ob1icit in contrarium+ ibi0 huic autem ,idetur ob,iare quod apostolus ait de imparibus con1u-iis* 6t di,iditur in duas0 in prima ponit ob1ectionem e4 ,erbis apostoli/ in secunda sol,it+ ibi0 sed aliud hoc esse+ aliud illud+ e,identer ostendit* 6t circa hoc tria .acit0 primo ostendit quod ,erbum apostoli+ scilicet quod .idelis habet potestatem commanendi ,el non commanendi cum in.ideli+ intelli-itur de disparitate cultus qui sequitur matrimonium/ in secunda inquirit+ utrum propter alia peccata u4or possit dimitti+ sicut propter in.idelitatem+ ibi0 si autem quaeris+ an propter aliud ,itium+ nisi propter in.idelitatem ,el idolatriam possit dimitti/ attende quid Au-ustinus ait+ tertio inquirit+ utrum .idelis dimittens u4orem in.idelem+ possit alteram ducere+ ibi0 hic quaeritur+ si .idelis dimittat in.idelem+ ,el in.idelis a .ideli discedat/ an liceat .ideli aliam ducere* 6t circa hoc tria .acit0 primo ponit auctoritatem ad partem ne-ati,am/ secundo ad a..irmati,am+ ibi0 sed contra Ambrosius testatur/ tertio sol,it ibi0 attende+ haec praedictis contraria posse ,ideri* Hic quaeruntur se40 ( utrum aliquis .idelis possit contrahere matrimonium cum in.ideli/ % utrum inter in.ideles sit matrimonium/ " utrum si alter con1u-um in.idelium con,ertatur ad .idem sine altero+ possit in eodem matrimonio commanere/ ' utrum possit u4orem in.idelem relinquere/ 7 utrum ea dimissa possit aliam ducere/ 8 utrum propter alia peccata ,ir possit dimittere u4orem+ sicut propter in.idelitatem* Articulus ( Utrum .idelis possit matrimonium cum in.ideli contrahere $%&8'#) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( ar-* ( Ad primum sic proceditur* Videtur quod .idelis possit matrimonium cum in.ideli contrahere* 5uia @oseph contra4it cum Ae->ptia+ et 6sther cum Assuero* In utroque autem matrimonio .uit disparitas cultus0 quia alter erat .idelis+ alter in.idelis* 6r-o disparitas cultus praecedens matrimonium+ ipsum non impedit*

$%&8'3) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( ar-* % Praeterea+ eadem est .ides quam docet ,etus le4 et no,a le4* Sed secundum ,eterem le-em poterat esse matrimonium inter .idelem et in.idelem+ ut patet !eut* %(+ (&0 si e-ressus ad pu-nam :***; ,ideris mulierem pulchram in medio capti,orum+ et adama,eris eam :***; introeas ad eam dormiens cum ea+ et erit tibi u4or* 6r-o et in no,a le-e licet* $%&8'2) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( ar-* " Praeterea+ sponsalia ad matrimonium ordinantur* Sed inter .idelem et in.idelem possunt in aliquo casu contrahi sponsalia cum conditione .uturae con,ersionis* 6r-o sub eadem conditione matrimonium potest contrahi inter eos* $%&87&) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( ar-* ' Praeterea+ omne impedimentum matrimonii est aliquo modo contra matrimonium* Sed in.idelitas non est contraria matrimonio0 quia matrimonium est in o..icium naturae+ cu1us dictamen .idem e4cedit* 6r-o disparitas .idei non impedit matrimonium* $%&87() Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( ar-* 7 Praeterea+ disparitas .idei est etiam quandoque inter duos bapti<atos+ sicut quando aliquis post ?aptismum in haeresim labitur/ et si talis cum aliqua .ideli contrahat+ nihilominus est ,erum matrimonium* 6r-o disparitas cultus matrimonium non impedit* $%&87%) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( s* c* ( Sed contra est quod dicitur % Corinth* 8+ ('0 quae con,entio lucis ad tenebrasA Sed ma4ima con,entio est inter ,irum et u4orem* 6r-o ille qui est in luce .idei+ non potest contrahere matrimonium cum illa quae est in tenebris in.idelitatis* $%&87") Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( s* c* % Praeterea+ Malach* %+ %+ dicitur0 contamina,it @udas sancti.icationem domini+ quam dile4it+ et habuit .iliam !ei alieni* Sed hoc non esset+ si inter eos posset ,erum matrimonium contrahi* 6r-o disparitas cultus matrimonium impedit*

$%&87') Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( co* Respondeo dicendum+ quod principalius bonum matrimonii est proles ad cultum !ei educanda* Cum autem educatio .iat communiter per patrem et matrem+ uterque secundum .idem intendit ad cultum !ei prolem educare/ et ideo si sint di,ersae .idei+ intentio unius alterius intentioni contraria erit/ et ita inter eos non potest esse con,eniens matrimonium/ et propter hoc disparitas cultus praecedens matrimonium+ impedit ipsum ne contrahi possit* $%&877) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod in ,eteri le-e de aliquibus in.idelibus erat permissum quod cum eis possent inire con1u-ia+ et de aliquibus prohibitum* Specialiter quidem erat prohibitum de in.idelibus habitantibus in terra Chanaan0 tum quia dominus praeceperat eos occidi propter eorum obstinationem0 tum quia ma1us periculum imminebat ne con1u-es aut .ilios ad idolatriam per,erterent0 quia .ilii Israel ad ritus et ad mores eorum proniores erant propter con,ersationem cum eis* Sed de aliis -entibus permisit+ praecipue quando non poterat esse timor pertrahendi ad idolatriam/ et sic @oseph et Mo>ses et 6sther cum in.idelibus matrimonia contra4erunt* Sed in no,a le-e quae per totum orbem di..unditur+ similis ratio prohibendi est de omnibus in.idelibus/ et ideo disparitas cultus praecedens matrimonium impedit contrahendum+ et dirimit contractum* $%&878) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod le4 illa ,el loquitur de aliis nationibus cum quibus licite poterant inire connubia/ ,el loquitur quando illa capti,a ad .idem et cultum !ei con,erti ,olebat* $%&87#) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod eadem est habitudo praesentis ad praesens+ et .uturi ad .uturum/ unde sicut quando matrimonium in praesenti contrahitur+ requiritur unitas cultus in utroque contrahentium/ ita ad sponsalia+ quibus .it sponsio .uturi matrimonii+ su..icit conditio apposita de .utura unitate cultus* $%&873) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( ad '

Ad quartum dicendum+ quod 1am e4 dictis patet quod disparitas cultus contraria est matrimonio ratione principalioris boni ipsius+ quod est bonum prolis* $%&872) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ( ad 7 Ad quintum dicendum+ quod matrimonium sacramentum est/ et ideo quantum pertinet ad necessitatem sacramenti+ requirit paritatem quantum ad sacramentum .idei+ scilicet ?aptismum+ ma-is quam quantum ad interiorem .idem/ unde etiam hoc impedimentum non dicitur disparitas .idei+ sed disparitas cultus qui respicit e4terius ser,itium+ ut in " ib*+ dist* 2+ quaest* (+ art* (+ quaestiunc* (+ in corp*+ dictum est/ et propter hoc+ si aliquis .idelis cum haeretica bapti<ata matrimonium contrahit+ ,erum est matrimonium+ quam,is peccet contrahendo+ si sciat eam haereticam/ sicut peccaret+ si cum e4communicata contraheret/ non tamen propter hoc matrimonium dirimeretur/ et e contrario si aliquis catechumenus habens rectam .idem+ sed nondum bapti<atus+ cum aliqua .ideli bapti<ata contraheret+ non esset ,erum matrimonium* Articulus % Utrum inter in.ideles possit esse matrimonium $%&88() Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % ar-* ( Ad secundum sic proceditur* Videtur quod inter in.ideles non possit esse matrimonium* Matrimonium enim est sacramentum 6cclesiae* Sed ?aptismus est 1anua sacramentorum* 6r-o in.ideles+ qui non sunt bapti<ati+ matrimonium contrahere non possunt+ sicut nec alia sacramenta suscipere* $%&88%) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % ar-* % Praeterea+ duo mala sunt ma-is impediti,a boni quam unum* Sed in.idelitas unius tantum impedit matrimonii bonum* 6r-o multo .ortius in.idelitas utriusque/ et ita inter in.ideles non potest esse matrimonium* $%&88") Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % ar-* "

Praeterea+ sicut inter .idelem et in.idelem est disparitas cultus+ ita interdum inter duos in.ideles/ ut si unus sit -entilis+ et alter @udaeus* Sed disparitas cultus impedit matrimonium+ ut dictum est* 6r-o ad minus inter in.ideles qui habent cultum disparem+ non potest esse ,erum matrimonium* $%&88') Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % ar-* ' Praeterea+ in matrimonio est ,era pudicitia* Sed sicut dicit Au-ustinus+ et habetur %3+ quaest* (+ non est ,era pudicitia in.idelis cum u4ore sua* 6r-o non est ,erum matrimonium* $%&887) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % ar-* 7 Praeterea+ matrimonium ,erum e4cusat carnalem copulam a peccato* Sed hoc non potest .acere matrimonium inter in.ideles contractum0 quia omnis ,ita in.idelium peccatum est+ ut dicit 9lossa Rom* ('* 6r-o inter in.ideles non est ,erum matrimonium* $%&888) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % s* c* ( Sed contra est quod dicitur ( Corinth* #+ (%0 si quis .rater habet u4orem in.idelem+ et haec consentit habitare cum illo+ non dimittat illam* Sed u4or non dicitur nisi propter matrimonium* 6r-o inter in.ideles est ,erum matrimonium* $%&88#) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % s* c* % Praeterea+ remoto posteriori non remo,etur prius* Sed matrimonium pertinet ad o..icium naturae+ quae praecedit statum -ratiae+ cu1us principium est .ides* 6r-o in.idelitas non .acit quin sit inter in.ideles matrimonium* $%&883) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % co* Respondeo dicendum+ quod matrimonium principaliter institutum est ad bonum prolis+ non tantum -enerandae+ quia hoc sine matrimonio .ieri posset+ sed etiam promo,endae ad per.ectum statum0 quia quaelibet res intendit e..ectum suum naturaliter perducere ad per.ectum statum* 6st autem in prole duple4 per.ectio consideranda/ scilicet per.ectio naturae non solum quantum ad corpus+ sed etiam quantum ad animam+ per ea quae sunt de le-e naturae/ et per.ectio -ratiae/ et prima per.ectio est materialis et imper.ecta respectu secundae* 6t ideo+ cum res quae sunt propter .inem+ sint proportionatae .ini/ matrimonium quod

tendit ad primam per.ectionem+ est imper.ectum et materiale respectu illius quod tendit in per.ectionem secundam* 6t quia prima per.ectio communis esse potest .idelibus et in.idelibus+ secunda autem est tantum .idelium/ ideo inter in.ideles est quidem matrimonium+ sed non per.ectum ultima per.ectione+ sicut est inter .ideles* $%&882) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod matrimonium non tantum est institutum in sacramentum+ sed in o..icium naturae/ et ideo+ quam,is in.idelibus non competat matrimonium+ secundum quod est sacramentum in dispensatione ministrorum 6cclesiae consistens/ competit tamen eis+ inquantum est in o..icium naturae* 6t tamen etiam matrimonium tale est aliquo modo sacramentum habitualiter+ quam,is non actualiter+ eo quod actu non contrahunt in .ide 6cclesiae* $%&8#&) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % ad % Ad secundum dicendum+ quod disparitas cultus non impedit matrimonium ratione in.idelitatis+ sed ratione disparitatis in .ide* !isparitas enim cultus non solum secundam per.ectionem prolis impedit+ sed etiam primam+ dum parentes ad di,ersa prolem trahere intendunt/ quod non est quando uterque est in.idelis* $%&8#() Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % ad " Ad tertium dicendum+ quod inter in.ideles est matrimonium+ ut dictum est+ prout matrimonium est in o..icium naturae* 6a autem quae pertinent ad le-em naturae+ sunt determinabilia per 1us positi,um/ et ideo si prohibentur ab aliquo 1ure positi,o apud eos in.ideles contrahere matrimonium cum in.idelibus alterius ritus+ disparitas cultus impedit matrimonium inter eos* 64 1ure enim di,ino non prohibentur0 quia apud !eum non di..ert qualitercumque aliquis a .ide de,iet quantum ad hoc quod est a -ratia alienum esse0 similiter+ nec aliquo 6cclesiae statuto+ quae non habet de his quae .oris sunt+ 1udicare* $%&8#%) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod pudicitia et aliae ,irtutes in.idelium dicuntur non esse ,erae+ quia non possunt pertin-ere ad .inem

,erae ,irtutis+ quae est ,era .elicitas/ sicut dicitur non esse ,erum ,inum quod non habet e..ectum ,ini* $%&8#") Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* % ad 7 Ad quintum dicendum+ quod in.idelis co-noscens u4orem suam+ non peccat+ si propter bonum prolis+ aut .idei qua tenetur u4ori+ debitum reddat+ cum hoc sit actus 1ustitiae et temperantiae+ quae in delectabilibus tactus debitas circumstantias ser,at/ sicut non peccat .aciens alios actus politicarum ,irtutum* =ec dicitur omnis ,ita in.idelium peccatum+ quia quolibet actu peccent/ sed quia per id quod a-unt+ a ser,itute peccati non possunt liberari* Articulus " Utrum con1u4 con,ersus ad .idem possit manere cum u4ore in.ideli nolente con,erti $%&8#7) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " ar-* ( Ad tertium sic proceditur* Videtur quod con1u4 con,ersus ad .idem non possit commanere cum u4ore in.ideli nolente con,erti+ cum qua in in.idelitate contra4erat* Ubi enim est idem periculum+ debet eadem cautela adhiberi* Sed propter periculum sub,ersionis .idei prohibetur ne .idelis cum in.ideli contrahat* Cum er-o idem periculum sit+ si .idelis commaneat cum in.ideli+ cum qua prius contra4erat+ et adhuc ma1us+ quia neophiti .acilius per,ertuntur quam illi qui sunt nutriti in .ide/ ,idetur quod .idelis post con,ersionem non possit commanere cum u4ore in.ideli* $%&8#8) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " ar-* % Praeterea+ causa %3+ qu* (+ dicitur0 non potest in.idelis in e1us con1unctione permanere quae 1am in Christianam translata est .idem* 6r-o .idelis habet necesse u4orem in.idelem dimittere* $%&8##) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " ar-* " Praeterea+ matrimonium quod inter .ideles contrahitur+ est per.ectius quam illud quod contrahitur inter in.ideles* Sed si .ideles contrahant in -radu prohibito ab 6cclesia+ dissol,itur eorum matrimonium* 6r-o et in.idelium/ et ita ,ir .idelis non

potest commanere cum u4ore in.ideli+ ad minus quando cum ea in in.idelitate contra4it in -radu prohibito* $%&8#3) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " ar-* ' Praeterea+ aliquis in.idelis habet quandoque plures u4ores secundum ritum suae le-is* Si er-o potest commanere cum illis cum quibus in in.idelitate contra4it+ ,idetur quod possit etiam post con,ersionem plures u4ores retinere* $%&8#2) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " ar-* 7 Praeterea+ potest contin-ere quod repudiata una u4ore aliam du4erit+ et in illo matrimonio e4istens con,ertatur* 6r-o ,idetur quod saltem in hoc casu non possit cum u4ore quam de no,o habet+ commanere* $%&83&) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " s* c* ( Sed contra est quod apostolus+ ( Corinth* #+ consulit quod commaneant* $%&83() Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " s* c* % Praeterea+ nullum impedimentum super,eniens matrimonio+ tollit ipsum* Sed matrimonium erat ,erum+ cum uterque in.idelis erat* 6r-o quando alter con,ertitur+ non dirimitur matrimonium per hoc/ et ita ,idetur quod possint licite commanere* $%&83%) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " co* Respondeo dicendum+ quod .ides e1us qui est in matrimonio+ non sol,it+ sed per.icit matrimonium* Unde cum inter in.ideles sit ,erum matrimonium+ ut e4 dictis patet+ per hoc quod alter con,ertitur ad .idem+ non e4 hoc ipso ,inculum matrimonii sol,itur/ sed aliquando+ ,inculo matrimonii manente+ sol,itur matrimonium quantum ad cohabitationem et debiti solutionem/ in quo pari passu currunt in.idelitas et adulterium+ quia utrumque est contra bonum prolis* Unde sicut se habet in potestate dimittendi adulteram ,el commanendi cum ea/ ita se habet in potestate dimittendi in.idelem ,el commanendi cum ea* Potest enim ,ir innocens libere cum adultera commanere spe correctionis/ non autem si in adulterii peccato .uerit obstinata+ ne ,ideatur patronus turpitudinis+ ut supra+ dist* "7+ qu* (+ art* %+ dictum est+ quam,is etiam cum spe correctionis possit eam libere

dimittere* Similiter .idelis con,ersus potest cum in.ideli manere cum spe con,ersionis si eam in in.idelitate obstinatam non ,iderit+ et bene .acit commanendo/ tamen non tenetur/ et de hoc est consilium apostoli* $%&83") Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod .acilius impeditur aliquid .iendum quam destruatur quod rite .actum est/ et ideo multa sunt quae impediunt matrimonium contrahendum+ si praecedant+ quae tamen ipsum non possunt dissol,ere+ si sequantur/ sicut de a..initate patet/ et similiter dicendum est de disparitate cultus* $%&83') Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " ad % Ad secundum dicendum+ quod in primiti,a 6cclesia tempore apostolorum passim con,ertebantur ad .idem et @udaei et -entiles/ et ideo tunc ,ir .idelis poterat habere probabilem spem de con,ersione u4oris+ etiam si con,ersionem non promitteret* Postmodum autem+ tempore procedente+ @udaei sunt ma-is obstinati+ et -entes adhuc intrabant ad .idem/ sicut tempore mart>rum+ et temporibus Constantini imperatoris+ et circa tempora illa/ et ideo tunc non erat tutum .ideli cum u4ore in.ideli @udaea cohabitare/ nec erat spes de con,ersione e1us+ sicut erat spes de con,ersione u4oris -entilis/ et ideo tunc .idelis con,ersus poterat cohabitare cum -entili+ sed non cum @udaea+ nisi con,ersionem promitteret/ et secundum hoc loquitur decretum illud* Sed nunc pari passu ambulant utrique+ scilicet -entiles et @udaei+ quia utrique obstinati sunt/ et ideo nisi u4or in.idelis con,erti ,elit+ non permittitur ei cohabitare+ si,e sit -entilis+ si,e @udaea* $%&837) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " ad " Ad tertium dicendum+ quod in.ideles non bapti<ati non sunt astricti statutis 6cclesiae+ sed sunt astricti statutis 1uris di,ini/ et ideo si contra4erint aliqui in.ideles in -radibus secundum le-em di,inam prohibitis+ e,it* (3+ si,e uterque+ si,e alter ad .idem con,ertatur+ non possunt in tali matrimonio commanere/ si autem contra4erint in -radibus prohibitis per statutum 6cclesiae+ possunt commanere+ si uterque con,ertatur+ ,el si uno con,erso spes sit de con,ersione alterius*

$%&838) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " ad ' Ad quartum dicendum+ quod habere plures u4ores est contra le-em naturae+ ut supra+ dist* ""+ qu* (+ art* (+ dictum est+ cui etiam in.ideles sunt astricti/ et ideo non est ,erum matrimonium in.idelis+ nisi cum illa cum qua primo contra4it* Unde si ipse cum omnibus suis u4oribus con,ertatur+ potest cum prima cohabitare+ et alias debet ab1icere* Si autem prima con,erti noluerit+ et aliqua aliarum con,ertatur+ idem 1us habet contrahendi cum illa de no,o+ quod cum alia haberet/ de quo post dicetur* $%&83#) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* " ad 7 Ad quintum dicendum+ quod repudium u4oris+ ut supra+ dist* ""+ dictum est+ est contra le-em naturae/ unde non licet in.ideli u4orem repudiare* 6t ideo si con,ertatur postquam una repudiata alteram du4it+ idem 1udicium est de hoc+ et de illo qui plures u4ores habebat/ quia tenetur primam quam repudia,erat+ accipere+ si con,erti ,oluerit+ et aliam ab1icere* Articulus ' Utrum .idelis con,ersus possit u4orem in.idelem dimittere+ ,olentem cohabitare sine contumelia creatoris $%&832) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' ar-* ( Ad quartum sic proceditur* Videtur quod .idelis con,ersus non possit u4orem in.idelem dimittere+ ,olentem cohabitare sine contumelia creatoris* Ma1us enim est ,inculum ,iri ad mulierem quam ser,i ad dominum* Sed ser,us con,ersus non absol,itur a ,inculo ser,itutis+ ut patet ( Cor* #+ et ( Timoth* 8* 6r-o et ,ir .idelis non potest u4orem in.idelem dimittere* $%&82&) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' ar-* % Praeterea+ nullus potest alteri prae1udicium .acere sine e1us consensu* Sed u4or in.idelis habebat 1us in corpore ,iri in.idelis* Si er-o per hoc quod ,ir ad .idem con,ertitur+ mulier prae1udicium pati posset+ ut libere dimitteretur/ non posset ,ir con,erti ad .idem sine consensu u4oris+ sicut nec potest ordinari+ aut ,o,ere continentiam+ sine consensu u4oris*

$%&82() Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' ar-* " Praeterea+ si aliquis contrahat cum ancilla scienter+ si,e sit ser,us si,e liber+ non potest propter di,ersam conditionem ipsam dimittere* Cum er-o ,ir quando contra4it cum in.ideli+ sci,erit eam esse in.idelem/ ,idetur a simili quod non possit eam propter in.idelitatem dimittere* $%&82%) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' ar-* ' Praeterea+ pater tenetur e4 debito procurare salutem prolis* Sed si discederet ab u4ore in.ideli+ .ilii communes matri remanerent+ quia partus sequitur ,entrem/ et sic essent in periculo salutis* 6r-o non potest u4orem in.idelem licite dimittere* $%&82") Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' ar-* 7 Praeterea+ adulter non potest adulteram dimittere+ etiam postquam de adulterio poenitentiam e-it* 6r-o+ si sit idem 1udicium de adultero et in.ideli/ nec in.idelis in.idelem+ etiam postquam ad .idem con,ersus est* $%&82') Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' s* c* ( Sed contra est quod apostolus dicit+ ( Cor* #* $%&827) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' s* c* % Praeterea+ adulterium spirituale est -ra,ius quam carnale* Sed propter carnale adulterium ,ir potest u4orem relinquere quantum ad cohabitationem* 6r-o multo .ortius propter in.idelitatem+ quae est adulterium spirituale* $%&828) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' co* Respondeo dicendum+ quod homini secundum aliam et aliam ,itam di,ersa competunt et e4pediunt/ et ideo qui moritur priori ,itae+ non tenetur ad illa ad quae in priori ,ita tenebatur/ et inde est quod ille qui in ,ita saeculari e4istens+ aliqua ,o,it+ non tenetur illa+ quando mundo moritur ,itam reli-iosam assumens+ per.icere* Ille autem qui ad ?aptismum accedit+ re-eneratur in Christo+ et priori ,itae moritur+ cum -eneratio unius sit corruptio alterius/ et ideo liberatur ab obli-atione qua u4ori tenebatur reddere debitum+ et ei cohabitare non tenetur quando con,erti non ,ult+ quam,is in aliquo casu libere id posset .acere+ ut dictum est/ sicut et reli-iosus libere per.icere potest ,ota quae in saeculo

.ecit+ si non sunt contra reli-ionem suam+ quam,is ad ea non teneatur+ ut dictum est in praecedenti dist* $%&82#) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod ser,ire non est aliquid incompetens Christianae reli-ionis per.ectioni+ quae ma4ime humilitatem pro.itetur/ sed obli-atio matrimonii aliquid dero-at per.ectioni Christianae+ cu1us ,itae summum statum continentes possident/ et ideo non est simile de utroque* 6t praeterea unus con1u-um non obli-atur alteri quasi possessio e1us+ sicut domino ser,us+ sed per modum societatis cu1usdam+ quae non con-rue est .idelis ad in.idelem+ ut patet ( Corinth* #/ et ideo non est simile de ser,o et con1u-e* $%&823) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' ad % Ad secundum dicendum+ quod u4or non habebat 1us in corpore ,iri nisi quamdiu in ,ita illa manebat in qua contra4erat/ quia etiam mortuo ,iro u4or soluta est a le-e ,iri+ ut patet Rom* #/ et ideo+ si postquam ,ir mutat ,itam moriens priori ,itae+ ab ea discedat+ nullum .it ei prae1udicium* Transiens autem ad reli-ionem+ moritur tantum spirituali morte+ non autem corporali/ et ideo+ si matrimonium sit consummatum+ non potest ,ir sine consensu u4oris ad reli-ionem transire/ potest autem ante copulam carnalem+ quando est tantum copula spiritualis* Sed ille qui ad ?aptismum accedit+ corporaliter etiam+ Christo consepelitur in mortem/ et ideo a debito reddendo absol,itur etiam post matrimonium consummatum* Vel dicendum+ quod e4 culpa sua u4or prae1udicium patitur+ quae con,erti contemnit* $%&822) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' ad " Ad tertium dicendum+ quod disparitas cultus .acit personam simpliciter ille-itimam/ non autem conditio ser,itutis+ sed solum quando est i-norata/ et ideo non est similis ratio de in.ideli et ancilla* $%&#&&) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' ad ' Ad quartum dicendum+ quod proles aut per,enit ad per.ectam aetatem+ et tunc poterit libere sequi patrem .idelem+ ,el matrem in.idelem/ ,el est in minori aetate constituta/ et tunc debet dari

.ideli+ non obstante quod indi-et matris obsequio ad educationem* $%&#&() Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* ' ad 7 Ad quintum dicendum+ quod adulter per poenitentiam non transit ad aliam ,itam+ sicut in.idelis per ?aptismum/ et ideo non est similis ratio* Articulus 7 Utrum .idelis discedens ab u4ore in.ideli possit aliam ducere in u4orem $%&#&") Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 ar-* ( Ad quintum sic proceditur* Videtur quod .idelis discedens ab u4ore in.ideli+ non possit aliam ducere in u4orem* 5uia insolubilitas matrimonii est de ratione ipsius+ cum repudium u4oris sit contra le-em naturae+ ut supra+ distinc* ""+ qu* (+ art* (+ dictum est* Sed inter in.ideles erat ,erum matrimonium* 6r-o nullo modo potest illud matrimonium sol,i* Sed manente ,inculo matrimonii ad unam+ non potest aliquis cum alia contrahere* 6r-o .idelis discedens non potest cum alia contrahere* $%&#&') Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 ar-* % Praeterea+ crimen super,eniens matrimonio non sol,it matrimonium* Sed si mulier ,elit cohabitare sine contumelia creatoris+ non est solutum ,inculum matrimonii/ quia ,ir non potest aliam ducere* 6r-o peccatum u4oris quae non ,ult cohabitare sine contumelia creatoris+ non sol,it matrimonium+ ut possit libere ,ir aliam u4orem ducere* $%&#&7) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 ar-* " Praeterea+ ,ir et u4or sunt pares in ,inculo matrimonii* Cum er-o u4ori in.ideli non liceat ,i,ente ,iro alium ,irum ducere+ ,idetur quod nec .ideli liceat* $%&#&8) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 ar-* ' Praeterea+ .a,orabilius est continentiae ,otum quam matrimonii contractus* Sed ,iro .ideli u4oris in.idelis non licet+ ut ,idetur+

,otum continentiae emittere0 quia tunc u4or .raudaretur matrimonio+ si postmodum con,erteretur* 6r-o multo minus licet ei matrimonium contrahere cum alia* $%&#&#) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 ar-* 7 Praeterea+ .ilius qui remanet in in.idelitate+ patre con,erso+ amittit 1us paternae hereditatis/ et tamen si postea con,ertitur+ redditur ei sua hereditas+ etiam si alius in possessionem intra,it* 6r-o ,idetur a simili+ quod si u4or .idelis postea con,ertatur+ sibi sit reddendus ,ir suus+ etiam si cum alia contra4erit/ quod non posset esse+ si secundum matrimonium esset ,erum* 6r-o non potest contrahi cum alia* $%&#&3) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 s* c* ( Sed contra+ matrimonium non est ratum sine sacramento ?aptismi* Sed quod non est ratum+ potest dissol,i* 6r-o matrimonium in in.idelitate contractum potest dissol,i/ et ita soluto matrimoniali ,inculo+ licet ,iro alteram ducere u4orem* $%&#&2) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 s* c* % Praeterea+ ,ir non debet cohabitare u4ori in.ideli nolenti cohabitare sine contumelia creatoris* Si er-o non liceret ei aliam ducere+ co-eretur continentiam ser,are/ quod ,idetur incon,eniens/ quia sic e4 con,ersione sua incommodum reportaret* $%&#(&) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 co* Respondeo dicendum+ quod quando alter con1u-um ad .idem con,ertitur+ altero in in.idelitate remanente+ distin-uendum est* 5uia si in.idelis ,ult cohabitare sine contumelia creatoris+ ,el sine hoc quod ad in.idelitatem inducat+ potest .idelis libere discedere/ sed discedens non potest alteri nubere* Si autem in.idelis non ,elit cohabitare sine contumelia creatoris in ,erba blasphemiae prorumpens+ et nomen Christi audire nolens/ tunc si ad in.idelitatem detrahere nitatur+ ,ir .idelis discedens potest alteri per matrimonium copulari* $%&#(() Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod matrimonium in.idelium imper.ectum est+ ut dictum est art* % hu1us quaest* Sed

matrimonium .idelium est per.ectum+ et ita est .irmius* Semper autem .irmius ,inculum sol,it minus .irmum+ si sit ei contrarium/ et ideo matrimonium quod post in .ide Christi contrahitur+ sol,it matrimonium quod prius in in.idelitate contractum erat/ unde matrimonium in.idelium non est omnino .irmum et ratum/ sed rati.icatur postmodum per .idem Christi* $%&#(%) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 ad % Ad secundum dicendum+ quod crimen u4oris nolentis cohabitare sine contumelia creatoris absol,it ,irum a ser,itute qua tenebatur u4ori+ ut non posset ea ,i,ente aliam ducere/ sed nondum sol,it matrimonium0 quia si blasphema illa con,erteretur antequam ille aliud matrimonium contraheret+ redderetur ei ,ir suus0 sed sol,itur per matrimonium sequens+ ad quod per,enire non posset ,ir .idelis non solutus a ser,itute u4oris per culpam e1us* $%&#(") Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 ad " Ad tertium dicendum+ quod postquam .idelis contra4it+ solutum est ,inculum matrimonii e4 utraque parte0 quia matrimonium non claudicat quantum ad ,inculum+ sed quandoque claudicat quantum ad e..ectum* Unde in poenam u4oris in.idelis ei indicitur quod non possit cum alio contrahere+ ma-is quam e4 ,irtute matrimonii praecedentis* Sed si postea con,ertatur+ potest ei concedi dispensati,e ut alteri nubat+ si ,ir e1us aliam u4orem du4it* $%&#(') Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 ad ' Ad quartum dicendum+ quod si post con,ersionem ,iri sit aliqua probabilis spes de con,ersione u4oris+ non debet ,otum continentiae ,ir emittere+ nec ad aliud matrimonium transire0 quia di..icilius con,erteretur u4or+ ,iro suo sciens se pri,atam* Si autem non sit spes de con,ersione+ potest ad sacros ordines ,el ad reli-ionem accedere+ prius requisita u4ore quod con,ertatur/ et tunc+ si postquam ,ir sacros ordines accepit+ u4or con,ertatur+ non est sibi ,ir suus reddendus0 sed debet sibi imputare in poenam tardae con,ersionis quod ,iro suo pri,atur* $%&#(7) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 7 ad 7

Ad quintum dicendum+ quod ,inculum paternitatis non sol,itur per disparem cultum+ sicut ,inculum matrimonii/ et ideo non est simile de hereditate et u4ore* Articulus 8 Utrum alia ,itia sol,ant matrimonium+ sicut in.idelitas $%&#(#) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 ar-* ( Ad se4tum sic proceditur* Videtur quod alia ,itia sol,ant matrimonium+ sicut et in.idelitas* Adulterium enim directius ,idetur esse contra matrimonium quam in.idelitas* Sed in.idelitas in aliquo casu sol,it matrimonium+ ut liceat ad aliud matrimonium transire* 6r-o et adulterium idem .acit* $%&#(3) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 ar-* % Praeterea+ sicut in.idelitas est .ornicatio spiritualis+ ita etiam quodlibet peccatum* Si er-o propter hoc in.idelitas matrimonium sol,it+ quia est .ornicatio spiritualis+ quodlibet aliud peccatum matrimonium sol,it pari ratione* $%&#(2) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 ar-* " Praeterea+ Matth* 7+ "&+ dicitur0 si de4tera manus tua scandali<at te+ abscinde eam+ et pro1ice abs te/ et dicit 9lossa quod in manu et in de4tero oculo possunt accipi .ratres+ u4or+ propinqui+ et .ilii* Sed per quodlibet peccatum e..iciuntur nobis impedimento* 6r-o propter quodlibet peccatum potest dissol,i matrimonium* $%&#%&) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 ar-* ' Praeterea+ a,aritia idolatria est+ ut dicitur 6phes* 7* Sed propter idolatriam potest mulier dimitti* 6r-o pari ratione propter a,aritiam+ et ita propter alia peccata+ quae sunt ma1ora quam a,aritia* $%&#%() Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 ar-* 7 Praeterea+ Ma-ister hoc e4presse dicit in littera* $%&#%%) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 s* c* (

Sed contra est quod dicitur Matth* 7+ "(0 qui dimiserit u4orem+ e4cepta causa .ornicationis+ moechatur* $%&#%") Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 s* c* % Praeterea+ secundum hoc tota die .ierent di,ortia+ cum raro in,eniatur matrimonium in quo con1u-um alter in peccatum non labatur* $%&#%') Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 co* Respondeo dicendum+ quod .ornicatio corporalis et in.idelitas specialem habent contrarietatem ad bona matrimonii+ ut e4 dictis patere potest+ unde specialiter habent ,im separandi matrimonia* Sed tamen intelli-endum+ quod matrimonium dupliciter sol,itur* Uno modo quantum ad ,inculum/ et sic non potest sol,i postquam matrimonium est rati.icatum+ neque per in.idelitatem neque per adulterium/ sed si non est rati.icatum+ sol,itur ,inculum permanente in.idelitate in altero con1u-um+ si alter con,ersus ad .idem ad aliud con1u-ium transeat/ non autem sol,itur ,inculum praedictum per adulterium/ alias in.idelis libere posset dare libellum repudii u4ori adulterae+ et ea dimissa alteram ducere/ quod .alsum est* Alio modo sol,itur matrimonium quantum ad actum/ et sic sol,i potest tam per in.idelitatem quam per .ornicationem corporalem+ ut supra+ dist* "7+ dictum est/ sed propter alia peccata non potest sol,i matrimonium+ etiam quantum ad actum+ nisi .orte ad tempus ,ir se ,elit subtrahere a consortio u4oris ad casti-ationem e1us+ subtrahendo ei praesentiae suae solatium* $%&#%7) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod quam,is adulterium ma-is directe opponatur matrimonio+ inquantum est in o..icium naturae+ quam in.idelitas/ tamen e con,erso est secundum quod matrimonium est sacramentum 6cclesiae+ e4 quo habet per.ectam .irmitatem+ inquantum si-ni.icat indi,isibilem con1unctionem Christi et 6cclesiae/ et ideo matrimonium quod non est ratum+ ma-is potest sol,i quantum ad ,inculum per in.idelitatem quam per adulterium* $%&#%8) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 ad %

Ad secundum dicendum+ quod prima con1unctio animae ad !eum est per .idem/ et ideo per eam anima quasi desponsatur !eo+ ut patet Oseae %+ %&0 sponsabo te mihi in .ide/ unde in sacra Scriptura specialiter per .ornicationem idolatria et in.idelitas desi-nantur/ sed alia peccata ma-is remota si-ni.icatione dicuntur spirituales .ornicationes* $%&#%#) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 ad " Ad tertium dicendum+ quod hoc intelli-endum est quando mulier praestat ma-nam occasionem ruinae ,iro suo+ ut ,ir probabiliter sibi de periculo timeat0 tunc enim ,ir potest se subtrahere ab e1us con,ersatione+ ut dictum est* $%&#%3) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 ad ' Ad quartum dicendum+ quod a,aritia dicitur idolatria per quamdam similitudinem ser,itutis+ quia tam a,arus quam idolatra potius ser,it creaturae quam creatori/ non autem per similitudinem in.idelitatis/ quia corruptio in.idelitatis est in intellectu+ sed a,aritiae in a..ectu* $%&#%2) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 ad 7 Ad quintum dicendum+ quod ,erba Ma-istri sunt accipienda de sponsalibus0 quia propter crimen super,eniens sponsalia sol,i possunt* Vel si loquamur de matrimonio+ intelli-endum est de separatione a communi con,ersatione ad tempus+ ut dictum est+ ,el quando u4or non ,ult cohabitare nisi sub conditione peccandi+ ut cum dicit0 non ero u4or tua+ nisi mihi de latrocinio di,itias con-re-es etc*+ tunc enim potius debet eam dimittere quam latrocinia e4ercere* 64positio te4tus $%&#"&) Super Sent*+ lib* ' d* "2 q* ( a* 8 e4pos* 6t alieni-enam+ idest haereticam* Crimen haeresis impedit matrimonium semper contrahendum/ sed non dirimit contractum+ nisi sit talis haeretica quae ?aptismi sacramentum non acceperit+ aut non in .orma 6cclesiae .uerit bapti<ata* Si ambo crediderunt+ per a-nitionem !ei con.irmatur con1u-ium* Sed contra* Si mulier ante con,ersionem .uerit .ornicata+ tenebitur eam ,ir recipere+ etiam si con,erti ,oluerit+ ut ,idetur* 6t dicendum+ quod si mulier

con,ersa repetat ,irum suum con,ersum+ ,ir non potest e4cipere contra eam de .ornicatione prius commissa+ si ipse occasionem .ornicationi dedit/ puta+ si noluit cohabitare ei ,olenti cohabitare sine contumelia creatoris/ alias potest e4cipere/ et tamen rati.icatur matrimonium+ ita quod ulterius non possit sol,i quantum ad ,inculum+ ut ,iro liceat aliam u4orem ducere+ quam,is possit sol,i quantum ad actum* !istinctio '& Prooemium $%&#"() Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( pr* Postquam determina,it Ma-ister de impedimento matrimonii+ quo persona redditur ille-itima simpliciter respectu alicu1us personae propter distantiam ad ipsam+ hic incipit determinare de impedimentis quibus persona redditur simpliciter ille-itima respectu alterius propter propinquitatem ad eam/ et di,iditur in partes duas0 in prima determinat de impedimento propinquitatis carnalis/ in secunda de impedimento propinquitatis spiritualis+ '% dist*+ ibi0 1am de spirituali co-natione addamus* Prima in duas0 in prima determinat de consan-uinitate/ in secunda de a..initate+ '( dist*+ ibi0 nunc de a..initate ,idendum est* Prima in duas0 in prima ostendit secundum quos -radus consan-uinitas matrimonium impediat/ in secunda ob1icit in contrarium+ et sol,it+ ibi0 his autem occurrit illud quod 9re-orius Au-ustino An-lorum episcopo :***; rescribit* Prima in duas0 in prima ostendit usque ad quos -radus consan-uinitas matrimonium impediat/ in secunda ostendit rationem hu1us distinctionis+ ibi0 quare ,ero se4 -radus computet Isidorus+ ipse aperit* Prima in duas0 in prima ostendit usque ad quos -radus consan-uinitas matrimonium impediat/ in secunda ostendit quomodo sunt -radus praedicti computandi+ ibi0 quomodo autem -radus consan-uinitatis computandi sint+ Isidorus ostendit sic* Hic quaeruntur quatuor0 ( quid sit consan-uinitas/ % de distinctione ipsius/ " utrum secundum aliquos -radus impediat matrimonium de 1ure naturali/ ' utrum -radus matrimonium impedientes possint per statutum 6cclesiae determinari* Articulus (

Utrum de.initio consan-uinitatis quam quidam ponunt+ sit competens $%&#"") Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ( ar-* ( Ad primum sic proceditur* Videtur quod de.initio consan-uinitatis quam quidam ponunt+ sit incompetens+ scilicet0 consan-uinitas est ,inculum ab eodem stipite descendentium carnali propa-atione contractum* Omnes enim homines ab eodem stipite carnali propa-atione descendunt+ scilicet ab Adam* Si er-o recta esset praedicta de.initio consan-uinitatis+ omnes homines essent consan-uinei ad in,icem/ quod .alsum est* $%&#"') Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ( ar-* % Praeterea+ ,inculum non potest esse nisi aliquorum ad in,icem con,enientium+ quia ,inculum unit* Sed eorum qui descendunt ab uno stipite+ non est ma1or con,enientia ad in,icem quam aliorum hominum+ cum con,eniant specie+ et di..erant numero+ sicut et alii homines* 6r-o consan-uinitas non est aliquod ,inculum* $%&#"7) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ( ar-* " Praeterea+ carnalis propa-atio+ secundum philosophum+ .it de super.luo alimenti* Sed tale super.luum ma-is habet con,enientiam cum rebus comestis+ cum quibus in substantia con,enit+ quam cum illo qui comedit* Cum er-o non nascatur aliquod ,inculum consan-uinitatis e1us qui nascitur e4 semine ad res comestas+ nec ad -enerantem e4 carnali propa-atione nascetur aliquod propinquitatis ,inculum* $%&#"8) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ( ar-* ' Praeterea+ 9enes* (2+ ('+ aban di4it ad @acob0 os meum et caro mea es+ ratione co-nationis quae erat inter eos* 6r-o talis propinquitas ma-is debet dici carnalitas quam consan-uinitas* $%&#"#) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ( ar-* 7 Praeterea+ carnalis propa-atio communis est hominibus et animalibus* Sed in animalibus in carnali propa-atione non contrahitur consan-uinitatis ,inculum* 6r-o nec in hominibus* $%&#"3) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ( co*

Respondeo dicendum+ quod secundum philosophum in 3 6thic*+ omnis amicitia in aliqua communicatione consistit/ et quia amicitia li-atio si,e unio quaedam est+ ideo communicatio quae est amicitiae causa+ ,inculum dicitur/ et ideo secundum quamlibet communicationem denominantur aliqui quasi colli-ati ad in,icem+ sicut dicuntur conci,es qui habent politicam communionem ad in,icem+ et commilitones qui con,eniunt in militari ne-otio/ et eodem modo illi qui con,eniunt naturali communicatione+ dicuntur consan-uinei/ et ideo in praedicta de.initione ponitur quasi consan-uinitatis -enus ,inculum/ quasi sub1ectum+ personae descendentes ab uno stipite+ quorum est hu1usmodi ,inculum+ quasi principium carnalis propa-atio* $%&#"2) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod ,irtus acti,a non recipitur secundum eamdem per.ectionem in instrumento secundum quam est in principali a-ente/ et quia omne mo,ens motum est instrumentum+ inde est quod ,irtus primi motoris in aliquo -enere per multa media deducta tandem de.icit+ et per,enitur ad aliquid quod est motum tantum+ et non mo,ens* Virtus autem -enerantis mo,et non solum quantum ad id quod est speciei+ sed etiam quantum ad id quod est indi,idui+ ratione cu1us .ilius assimilatur patri etiam in accidentalibus+ non solum in natura speciei/ nec tamen indi,idualis ,irtus patris ita per.ecte in .ilio est sicut in patre erat+ et adhuc in nepote minus+ et sic deinceps debilitatur/ et inde est quod ,irtus illa quandoque de.icit+ ut ultra procedere non possit* 6t quia consan-uinitas est inquantum multi communicant in tali ,irtute e4 uno in multos per propa-ationem deducta+ paulatim se consan-uinitas dirimit+ ut Isidorus dicit/ et ideo non oportet accipere stipitem remotum in de.initione consan-uinitatis+ sed propinquum+ cu1us ,irtus adhuc manet in illis qui e4 eo propa-antur* $%&#'&) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod 1am patet e4 dictis quod non solum con,eniunt consan-uinei in natura speciei+ sed etiam in ,irtute propria ipsius indi,idui e4 uno in multos traducta+ e4 qua contin-it quandoque quod .ilius non solum assimilatur patri+ sed a,o+ ,el remotis parentibus+ ut dicitur in (3 de animalibus*

$%&#'() Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod con,enientia ma-is attenditur secundum .ormam+ secundum quam aliquis est actu+ quam secundum materiam+ secundum quam est in potentia/ quod patet in hoc quod carbo ma-is con,enit cum i-ne quam cum arbore unde abscissum est li-num/ et similiter alimentum quod 1am con,ersum est in speciem nutriti per ,irtutem nutriti,am+ ma-is con,enit cum ipso nutrito quam cum illa re unde sumptum est nutrimentum* Ratio autem procederet secundum opinionem illorum qui dicebant+ quod tota natura rei est materia+ et quod .ormae omnes sunt accidentia/ quod .alsum est* $%&#'%) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ( ad ' Ad quartum dicendum+ quod illud quod pro4ime con,ertitur in semen+ est san-uis+ ut probatur in (7 de animalibus/ et propter hoc+ ,inculum quod e4 propa-atione carnali contrahitur+ con,enientius dicitur consan-uinitas quam carnalitas/ et quod aliquando unus consan-uineus dicitur esse caro alterius+ hoc est inquantum san-uis qui in semen ,iri aut menstruum con,ertitur+ est potentia caro et os* $%&#'") Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ( ad 7 Ad quintum dicendum+ quod quidam dicunt+ quod ideo consan-uinitatis ,inculum contrahitur inter homines e4 carnali propa-atione+ et non inter alia animalia+ quia quidquid est de humanae naturae ,eritate in omnibus hominibus+ .uit in primo parente+ quod non est de aliis animalibus* Sed secundum hoc consan-uinitas nunquam dirimi posset* Praedicta autem positio in % ib*+ dist* "&+ qu* (+ art* %+ in corp*+ improbata est/ unde dicendum+ quod hoc ideo con,enit+ quia animalia non con1un-untur ad amicitiae unitatem propter propa-ationem multorum e4 uno parente pro4imo+ sicut est de hominibus+ ut dictum est+ in corp* art* Articulus % Utrum consan-uinitas con,enienter distin-uatur per lineas et per -radus

$%&#'7) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ar-* ( Ad secundum sic proceditur* Videtur quod consan-uinitas incon,enienter distin-uatur per lineas et per -radus* !icitur enim linea consan-uinitatis esse ordinata collectio personarum consan-uinitate con1unctarum ab eodem stipite descendentium+ di,ersos continens -radus* Sed nihil est aliud consan-uinitas quam collectio talium personarum* 6r-o linea consan-uinitatis est idem quod consan-uinitas* =ihil autem debet distin-ui per seipsum* 6r-o consan-uinitas non con,enienter per lineas distin-uitur* $%&#'8) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ar-* % Praeterea+ illud secundum quod di,iditur aliquod commune+ non potest poni in de.initione communis* Sed descensus ponitur in de.initione praedicta consan-uinitatis* 6r-o non potest di,idi consan-uinitas per lineam ascendentium et descendentium et trans,ersalium* $%&#'#) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ar-* " Praeterea+ de.initio lineae est quod sit inter duo puncta* Sed duo puncta non .aciunt nisi unum -radum* 6r-o una linea habet tantum unum -radum/ et ita eadem ,idetur di,isio consan-uinitatis per lineas et per -radus* $%&#'3) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ar-* ' Praeterea+ -radus de.initur esse habitudo distantium personarum+ qua co-noscitur quanta distantia personae inter se di..erant* Sed cum consan-uinitas sit propinquitas quaedam+ distantia personarum consan-uinitati opponitur ma-is quam sit e1us pars* 6r-o per -radus consan-uinitas distin-ui non potest* $%&#'2) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ar-* 7 Praeterea+ si consan-uinitas per -radus distin-uitur et co-noscitur+ oportet quod illi qui sunt in eodem -radu+ sint aequaliter consan-uinei* Sed hoc .alsum est/ quia propatruus et e1usdem pronepos sunt in eodem -radu+ non tamen sunt aequaliter consan-uinei+ ut decretum dicit* 6r-o consan-uinitas non recte distin-uitur per -radus* $%&#7&) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ar-* 8

Praeterea+ in rebus ordinatis quodlibet additum alteri .acit alium -radum/ sicut quaelibet unitas addita .acit aliam speciem numeri* Sed persona addita personae non semper .acit alium -radum consan-uinitatis0 quia in eodem -radu consan-uinitatis est pater et patruus+ qui ad1un-itur* 6r-o non recte per -radus consan-uinitas distin-uitur* $%&#7() Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ar-* # Praeterea+ inter duos propinquos semper est eadem consan-uinitatis propinquitas0 quia aequaliter distat unum e4tremorum ab alio+ et e con,erso* Sed -radus consan-uinitatis non in,enitur semper idem e4 utraque parte+ cum quandoque unus propinquus sit in tertio+ et alius in quarto -radu* 6r-o consan-uinitatis propinquitas non potest su..icienter per -radus co-nosci* $%&#7%) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % co* Respondeo dicendum+ quod consan-uinitas+ ut dictum est+ est quaedam propinquitas in naturali communicatione .undata secundum actum -enerationis+ qua natura propa-atur/ unde secundum philosophum in 3 6thic*+ ista communicatio est triple4* Una secundum habitudinem principii ad principiatum/ et haec est consan-uinitas patris ad .ilium/ unde dicit+ quod parentes dili-unt .ilios ut sui ipsorum aliquid e4istens* Alia est secundum habitudinem principiati ad principium/ et haec est .ilii ad patrem/ unde dicit+ quod .ilii dili-unt parentes+ ut ab illis e4istentes* Tertia est secundum habitudinem eorum quae sunt ab uno principio ad in,icem+ sicut .ratres dicuntur e4 eisdem nasci+ ut ipse ibidem dicit* 6t quia punctus motus lineam .acit+ et per propa-ationem quodammodo pater descendit in .ilium+ ideo secundum dictas tres habitudines tres lineae consan-uinitatis sumuntur+ scilicet linea descendentium secundum primam habitudinem+ linea ascendentium secundum secundam+ linea trans,ersalium secundum tertiam* Sed quia propa-ationis motus non quiescit in uno termino+ sed ultra pro-reditur/ ideo contin-it quod patris est accipere patrem+ et .ilii .ilium+ et sic deinceps/ et secundum hos di,ersos pro-ressus di,ersi -radus in una linea in,eniuntur* 6t quia -radus cu1uslibet rei est pars aliqua illius rei/ -radus propinquitatis non potest esse ubi non est propinquitas/ et ideo identitas et nimia distantia -radum consan-uinitatis tollunt0 quia

nullus est sibi ipsi propinquus+ sicut nec sibi similis* 6t propter hoc nulla persona per seipsam .acit aliquem -radum+ sed comparata alteri personae -radum .acit ad ipsam* Sed tamen di,ersa est ratio computandi -radus in di,ersis lineis* 9radus enim consan-uinitatis in linea ascendentium contrahitur e4 hoc quod una persona e4 alia propa-atur eorum inter quos -radus consideratur0 et ideo+ secundum computationem canonicam et le-alem+ persona quae primo in processu propa-ationis occurrit ,el ascendendo ,el descendendo+ distat ab aliquo+ puta a Petro+ in primo -radu+ ut pater et .ilius/ quae autem utrinque secundo occurrit+ distat in secundo -radu+ ut a,us et nepos+ et sic deinceps* Sed consan-uinitas eorum qui sunt in linea trans,ersali+ contrahitur non e4 hoc quod unus eorum e4 alio propa-atur+ sed quia uterque propa-atur e4 uno/ et ideo debet -radus in hac linea consan-uinitatis computari per comparationem ad unum principium e4 quo propa-antur* Sed secundum hoc est di,ersa computatio canonica et le-alis0 quia le-alis computatio attendit descensum a communi radice e4 utraque parte/ sed canonica tantum e4 altera+ e4 illa scilicet e4 qua ma1or numerus -raduum in,enitur/ unde secundum le-alem computationem .rater et soror+ ,el duo .ratres+ attinent sibi in secundo -radu+ quia uterque a radice communi distat per unum -radum/ et similiter .ilii duorum .ratrum distant a se in,icem in quarto -radu* Sed secundum computationem canonicam duo .ratres attinent sibi in primo -radu+ quia neuter eorum distat a radice communi nisi per unum -radum/ sed .ilius unius .ratrum distat ab altero .ratre in secundo -radu+ quia tantum distat a communi radice* 6t ideo secundum canonicam computationem quoto -radu distat quis ab aliquo superiori+ toto distat a quolibet descendentium ab ipso+ et nunquam minus0 quia propter quod unumquodque+ illud ma-is/ unde si alii descendentes a communi principio con,eniunt cum aliquo ratione principii communis+ non possunt propinquiores esse descendenti e4 alia parte+ quam sit primum principium ei propinquum* Aliquando tamen plus distat aliquis ab aliquo descendente a communi principio+ quam distet ipse a principio+ quia ille .orte plus distat a principio communi quam ipse/ et secundum remotiorem distantiam oportet consan-uinitatem computari* $%&#7") Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ad (

Ad primum er-o dicendum+ quod ob1ectio illa procedit e4 .alsis* Consan-uinitas enim non est collectio+ sed relatio quaedam aliquarum personarum ad in,icem+ quarum collectio lineam consan-uinitatis .acit* $%&#7') Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ad % Ad secundum dicendum+ quod descensus communiter sumptus attenditur secundum quamlibet consan-uinitatis lineam0 quia carnalis propa-atio+ e4 qua ,inculum consan-uinitatis contrahitur+ descensus quidam est/ sed descensus talis+ scilicet a persona cu1us consan-uinitas quaeritur+ lineam descendentium .acit* $%&#77) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ad " Ad tertium dicendum+ quod linea dupliciter accipi potest* Aliquando proprie pro ipsa dimensione quae est prima species quantitatis continuae/ et sic linea recta continet tantum duo puncta in actu quae terminant ipsam+ sed in.inita in potentia+ quorum quolibet si-nato in actu linea di,iditur+ et .iunt duae lineae* Aliquando ,ero linea sumitur pro his quae linealiter disponuntur/ et secundum hoc assi-natur in numeris linea et .i-ura+ prout unitas post unitatem ponitur in aliquo numero+ et sic quaelibet unitas ad1ecta -radum .acit in tali linea/ et similiter est de linea consan-uinitatis/ unde una linea continet plures -radus* $%&#78) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod sicut similitudo non potest esse ubi non est aliqua di,ersitas+ ita propinquitas non est ubi non est aliqua distantia/ et ideo distantia quaelibet non opponitur consan-uinitati+ sed talis distantia quae consan-uinitatis propinquitatem e4cludit* $%&#7#) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ad 7 Ad quintum dicendum+ quod sicut albedo dicitur ma1or dupliciter+ uno modo e4 intensione ipsius qualitatis+ alio modo e4 quantitate super.iciei0 ita consan-uinitas dicitur ma1or ,el minor dupliciter* Uno modo intensi,e e4 ipsa natura consan-uinitatis/ alio modo quasi dimensi,e/ et sic quantitas consan-uinitatis mensuratur e4 personis inter quas consan-uinitatis propa-atio procedit/ et hoc secundo modo -radus in consan-uinitate distin-uuntur/ et ideo

contin-it quod aliquorum duorum qui sunt in eodem -radu consan-uinitatis respectu alicu1us personae+ unus est sibi ma-is consan-uineus quam alius considerando primam quantitatem consan-uinitatis0 sicut pater et .rater attinent alicui in primo -radu consan-uinitatis+ quia e4 neutra parte incidit aliqua persona media/ sed tamen+ intensi,e loquendo+ ma-is attinet alicui personae pater suus quam .rater+ quia .rater non attinet ei nisi inquantum est e4 eodem patre/ et ideo+ quanto aliquis est propinquior communi principio+ a quo consan-uinitas descendit+ tanto est ma-is consan-uineus+ quam,is non sit in propinquiori -radu/ et secundum hoc propatruus est ma-is consan-uineus alicui quam pronepos e1us+ quam,is sit in eodem -radu* $%&#73) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ad 8 Ad se4tum dicendum+ quod quam,is pater et patruus sint in eodem -radu respectu radicis consan-uinitatis+ quia uterque distat uno -radu ab a,o/ tamen respectu e1us cu1us consan-uinitas quaeritur+ non sunt in eodem -radu/ quia pater est in primo -radu/ patruus autem non potest esse propinquior quam in secundo+ in quo est a,us* $%&#72) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* % ad # Ad septimum dicendum+ quod semper duae personae in aequali numero -raduum distant a se in,icem+ quam,is quandoque non aequali numero -raduum distent a communi principio+ ut e4 dictis patet* Articulus " Utrum consan-uinitas de 1ure naturali impediat matrimonium $%&#8() Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " ar-* ( Ad tertium sic proceditur* Videtur quod consan-uinitas de 1ure naturali non impediat matrimonium* =ulla enim mulier potest esse propinquior ,iro quam 6,a .uit Adae+ de qua dicitur 9enes* %+ %"0 hoc nunc os e4 ossibus meis+ et caro de carne mea* Sed 6,a .uit matrimonio con1uncta Adae* 6r-o consan-uinitas nulla+ quantum est de le-e naturae+ matrimonium impedit*

$%&#8%) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " ar-* % Praeterea+ le4 naturalis eadem est apud omnes* Sed apud barbaras nationes nulla persona con1uncta consan-uinitate a matrimonio e4cluditur* 6r-o consan-uinitas+ quantum est de le-e naturae+ matrimonium non impedit* $%&#8") Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " ar-* " Praeterea+ 1us naturale est quod natura omnia animalia docuit+ ut dicitur in principio !i-estorum* Sed animalia bruta etiam cum matre coeunt* 6r-o non est de le-e naturae quod aliqua persona a matrimonio propter consan-uinitatem repellatur* $%&#8') Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " ar-* ' Praeterea+ nihil impedit matrimonium quod non contrarietur alicui bono matrimonii* Sed consan-uinitas non contrariatur alicui bono matrimonii* 6r-o non impedit ipsum* $%&#87) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " ar-* 7 Praeterea+ eorum quae sunt ma-is propinqua et similia+ melior et .irmior est con1unctio* Sed matrimonium quaedam con1unctio est* 6r-o cum consan-uinitas sit propinquitas quaedam+ matrimonium non impedit+ sed ma-is 1u,at* $%&#88) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " s* c* ( Sed contra+ illud quod impedit bonum prolis+ etiam matrimonium impedit secundum le-em naturae* Sed consan-uinitas impedit bonum prolis0 quia+ ut in littera e4 ,erbis 9re-orii+ habetur+ e4perimento didicimus e4 tali con1u-io sobolem non posse succrescere* 6r-o consan-uinitas secundum le-em naturae matrimonium impedit* $%&#8#) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " s* c* % Praeterea+ illud quod habet natura humana in prima sui conditione+ est de le-e naturae* Sed a prima sui conditione hoc habuit natura+ quod pater et mater a matrimonio e4cluderentur/ quod patet per hoc quod dicitur 9en* %+ %'0 propter hoc relinquet homo patrem et matrem/ quod non potest intelli-i quantum ad cohabitationem/ et sic oportet quod intelli-atur quantum ad matrimonii con1unctionem* 6r-o consan-uinitas impedit matrimonium secundum le-em naturae*

$%&#83) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " co* Respondeo dicendum+ quod+ sicut supra+ dist* ""+ qu* (+ art* (+ in corp*+ dictum est+ in matrimonio illud contra le-em naturae esse dicitur per quod matrimonium redditur incompetens respectu .inis ad quem est ordinatum* Binis autem matrimonii per se et primo est bonum prolis/ quod quidem per aliquam consan-uinitatem+ scilicet inter patrem et .iliam+ ,el .ilium et matrem+ impeditur/ non quidem ut totaliter tollatur+ quia .ilia e4 semine patris potest prolem concipere+ et simul cum patre nutrire et instruere+ in quibus bonum prolis consistit/ sed ut non con,enienti modo .iat* Inordinatum est enim quod .ilia patri per matrimonium ad1un-atur in sociam causa -enerandae prolis et educandae+ quam oportet per omnia patri esse sub1ectam ,elut e4 eo procedentem/ et ideo de le-e naturali est ut pater et mater a matrimonio repellantur+ et ma-is etiam mater quam pater/ quia ma-is re,erentiae quae debetur parentibus+ dero-atur+ si .ilius matrem quam si pater .iliam ducit in u4orem+ cum u4or ,iro aliqualiter debeat esse sub1ecta* Sed .inis matrimonii secundarius per se tantum est concupiscentiae repressio/ qui deperiret+ si quaelibet consan-uinea posset in matrimonium duci/ quia ma-nus concupiscentiae aditus praeberetur+ nisi inter illas personas quas oportet in eadem domo con,ersari+ esset carnalis copula interdicta* 6t ideo le4 di,ina non solum patrem et matrem e4clusit a matrimonio+ sed etiam alias con1unctas personas quas oportet simul con,ersari+ et quae habent in,icem altera alterius pudicitiam custodire/ et hanc causam assi-nat di,ina le4+ dicens e,it* (30 ne re,eles turpitudinem talis ,el talis+ quia turpitudo tua est* Sed per accidens .inis matrimonii est con.oederatio hominum+ et amicitiae multiplicatio+ dum homo ad consan-uineos u4oris sicut ad suos se habet/ et ideo huic multiplicationi amicitiae prae1udicium .ieret+ si aliquis san-uine con1unctam u4orem duceret/ quia e4 hoc no,a amicitia per matrimonium nulla accresceret/ et ideo secundum le-es humanas et statuta 6cclesiae plures consan-uinitatis -radus sunt a matrimonio separati* Sic er-o e4 dictis patet quod consan-uinitas quantum ad aliquas personas impedit matrimonium de 1ure naturali/ quantum ad aliquas de 1ure di,ino/ et quantum ad aliquas de 1ure per homines instituto*

$%&#82) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod 6,a quam,is e4 Adam processerit+ non tamen .uit .ilia Adae/ quia non prodiit e4 eo per modum illum quo ,ir natus est -enerare sibi simile in specie/ sed operatione di,ina/ quia ita potuisset e4 costa Adae .ieri unus equus+ sicut .acta est 6,a/ et ideo non est tanta naturalis con,enientia 6,ae ad Adam sicut .iliae ad patrem/ nec Adam est naturale principium 6,ae+ sicut pater .iliae* $%&##&) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " ad % Ad secundum dicendum+ quod non procedit e4 le-e naturali quod aliqui barbari parentibus carnaliter commiscentur/ sed e4 concupiscentiae ardore+ qui le-em naturae in eis ob.usca,it* $%&##() Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " ad " Ad tertium dicendum+ quod con1unctio maris et .eminae dicitur esse de 1ure naturali+ quia natura hoc omnia animalia docuit/ sed hanc con1unctionem di,ersa animalia di,ersimode docuit secundum di,ersas eorum conditiones* Commi4tio autem carnalis ad parentes dero-at re,erentiae quae eis debetur* Sicut enim parentibus indidit natura solicitudinem .iliis pro,idendi+ ita indidit .iliis re,erentiam ad parentes* =ulli autem -eneri aliam indidit solicitudinem .iliorum aut re,erentiam parentum in omne tempus+ nisi homini/ aliis autem animalibus plus et minus+ secundum quod ma-is ,el minus necessarii sunt ,el .ilii parentibus+ ,el parentes .iliis/ unde etiam in quibusdam animalibus .ilius abhorret co-noscere matrem carnaliter+ quamdiu manet apud ipsum co-nitio matris+ et re,erentia quaedam ad ipsam+ ut recitat philosophus in 2 de animalibus+ de camelo et equo* 6t quia omnes honesti mores animalium in hominibus naturaliter con-re-ati sunt+ et per.ectius quam in aliis/ propter hoc homo naturaliter abhorret co-noscere carnaliter non solum matrem+ sed etiam .iliam+ quod est adhuc minus contra naturam+ ut dictum est/ et iterum in aliis animalibus e4 propa-atione carnis non contrahitur consan-uinitas sicut in hominibus+ sicut dictum est/ et ideo non est similis ratio* $%&##%) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " ad '

Ad quartum dicendum+ quod e4 1am dictis patet quomodo consan-uinitas con1u-um bono matrimonii contrarietur/ unde ratio procedit e4 .alsis* $%&##") Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* " ad 7 Ad quintum dicendum+ quod non est incon,eniens duarum unionum unam ab altera impediri/ sicut ubi est identitas+ non est similitudo/ et similiter consan-uinitatis ,inculum potest impedire matrimonii con1unctionem* Articulus ' Utrum consan-uinitatis -radus matrimonium impedientes potuerint ta4ari ab 6cclesia usque ad quartum -radum $%&##7) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ar-* ( Ad quartum sic proceditur* Videtur quod consan-uinitatis -radus matrimonium impedientes non potuerint ta4ari ab 6cclesia usque ad quartum -radum* Matth* (2+ 8+ dicitur0 quos !eus con1un4it+ homo non separet* Sed illos qui con1un-untur in.ra quartum consan-uinitatis -radum+ !eus con1un-it/ non enim di,ina le-e eorum con1unctio prohibetur* 6r-o non debent humano statuto separari* $%&##8) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ar-* % Praeterea+ matrimonium est sacramentum+ sicut et ?aptismus* Sed non posset e4 statuto 6cclesiae .ieri quod ille qui ad ?aptismum accedit+ non reciperet characterem baptismalem+ si e4 1ure di,ino e1us capa4 sit* 6r-o nec 6cclesiae statutum .acere potest quod matrimonium non sit inter illos qui per 1us di,inum matrimonialiter con1un-i non prohibentur* $%&###) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ar-* " Praeterea+ 1us positi,um non potest ea quae sunt naturalia remo,ere ,el ampliare* Sed consan-uinitas est naturale ,inculum+ quod+ quantum est de se+ natum est matrimonium impedire* 6r-o 6cclesia non potest aliquo statuto .acere quod aliqui possint matrimonialiter con1un-i ,el non con1un-i+ sicut non potest .acere quod non sint consan-uinei ,el non consan-uinei*

$%&##3) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ar-* ' Praeterea+ statutum 1uris positi,i debet aliquam rationabilem causam habere/ quia secundum causam rationabilem quam habet+ a 1ure naturali procedit* Sed causae quae assi-nantur de numero -raduum+ omnino ,identur irrationabiles causae+ cum nullam habeant habitudinem ad causata/ sicut quod consan-uinitas prohibeatur usque ad quartum -radum propter quatuor elementa+ usque ad se4tum propter se4 aetates+ usque ad septimum propter septem dies+ quibus omne tempus a-itur* 6r-o ,idetur quod talis prohibitio nullum ,i-orem habeat* $%&##2) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ar-* 7 Praeterea+ ubi est eadem causa+ debet esse idem e..ectus* Sed causa quare consan-uinitas impedit matrimonium+ est bonum prolis+ repressio concupiscentiae+ et multiplicatio amicitiae+ ut e4 dictis patet+ quae omni tempore necessaria aequaliter sunt* 6r-o omni tempore debuissent aequaliter -radus consan-uinitatis matrimonium impedire/ quod non est ,erum/ cum modo usque ad quartum+ antiquitus usque ad septimum -radum matrimonium consan-uinitas impediret* $%&#3&) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ar-* 8 Praeterea+ una et eadem con1unctio non potest esse in -enere sacramenti et in -enere stupri* Sed hoc contin-eret+ si 6cclesia haberet potestatem statuendi di,ersum numerum in -radibus impedientibus matrimonium/ sicut si aliqui in quinto -radu+ quando prohibitus erat+ con1uncti .uissent+ talis con1unctio stuprum esset/ sed postmodum eadem con1unctio+ 6cclesia prohibitionem re,ocante+ matrimonium esset/ et e con,erso posset accidere+ si aliqui -radus concessi possent postmodum ab 6cclesia interdici* 6r-o ,idetur quod potestas 6cclesiae non se e4tendat ad hoc* $%&#3() Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ar-* # Praeterea+ 1us humanum debet imitari 1us di,inum* Sed secundum 1us di,inum+ quod in le-e ,eteri continetur+ non aequaliter currit prohibitio -raduum in sursum et deorsum/ quia in ,eteri le-e aliquis prohibebatur accipere in u4orem sororem patris sui+ non

tamen .iliam .ratris* 6r-o nec modo debet aliqua prohibitio de nepotibus et patruis manere* $%&#3%) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' s* c* ( Sed contra est quod dominus dicit discipulis uc* (&+ (80 qui ,os audit+ me audit* 6r-o praeceptum 6cclesiae habet .irmitatem sicut praeceptum !ei* Sed 6cclesia quandoque prohibuit et quandoque concessit aliquos -radus quos le4 ,etus non prohibuit* 6r-o illi -radus matrimonium impediunt* $%&#3") Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' s* c* % Praeterea+ sicut olim matrimonia -entilium dispensabantur per le-es ci,iles/ ita nunc per statuta 6cclesiae* Sed olim le4 ci,ilis determinabat -radus consan-uinitatis qui matrimonium impediunt+ et qui non* 6r-o et modo potest hoc .ieri per 6cclesiae statutum* $%&#3') Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' co* Respondeo dicendum+ quod secundum tempora di,ersa in,enitur consan-uinitas secundum -radus di,ersos matrimonium impedisse* In principio enim humani -eneris solus pater et mater a matrimonio repellebantur+ eo quod tunc temporis erat paucitas hominum+ et oportebat propa-ationi humani -eneris ma4imam curam impendere/ unde non erant remo,endae nisi illae personae quae matrimonio incompetentes erant etiam quantum ad principalem matrimonii .inem+ qui est bonum prolis+ ut dictum est* Postmodum autem multiplicato humano -enere+ per le-em Mo>si plures personae e4ceptae sunt+ quae 1am concupiscentiam reprimere incipiebant/ unde+ ut dicit Rabbi Mo>ses+ omnes illae personae e4ceptae sunt a matrimonio quae in una .amilia cohabitare solent/ quia si inter eos licite carnalis copula esse posset+ ma-num incenti,um libidini praestaretur* Sed alios consan-uinitatis -radus le4 ,etus permisit/ immo quodammodo praecepit/ ut scilicet unusquisque de co-natione sua u4orem acciperet+ ne successionum con.usio esset/ quia tunc temporis cultus di,inus per successionem -eneris propa-abatur* Sed postmodum in le-e no,a+ quae est le4 spiritus et amoris+ plures -radus consan-uinitatis sunt prohibiti/ quia 1am per spiritualem -ratiam+ non per carnis ori-inem+ cultus deri,atur et multiplicatur/ unde oportet ut homines etiam ma-is a carnalibus

retrahantur+ spiritualibus ,acantes+ et ut amor amplius di..undatur/ et ideo antiquitus usque ad remotiores -radus consan-uinitatis matrimonium impediebatur+ ut ad plures per consan-uinitatem et a..initatem naturalis amicitia permaneret/ et rationabiliter usque ad septimum -radum/ tum quia ultra hoc non de .acili remanebat communis radicis memoria/ tum quia septi.ormi -ratiae spiritus sancti con-ruebat* Sed postmodum circa haec ultima tempora restrictum est 6cclesiae interdictum usque ad quartum -radum/ quia ultra inutile et periculosum erat -radus consan-uinitatis prohibere* Inutile quidem+ quia ad remotiores consan-uineos quasi nullum .oedus ma1oris amicitiae quam ad e4traneos habeatur+ caritate in multorum cordibus .ri-escente* Periculosum autem erat+ quia concupiscentia et ne-li-entia prae,alente+ tam numerosam consan-uineorum multitudinem homines non satis obser,abant/ et sic laqueus damnationis multis in1iciebatur e4 remotiorum -raduum prohibitione* Satis etiam con,enienter usque ad quartum -radum dicta prohibitio est restricta/ tum quia usque ad quartam -enerationem homines ,i,ere consue,erunt+ ut sic non possit consan-uinitatis memoria aboleri/ unde dominus in tertiam et quartam -enerationem peccata parentum se ,isitaturum in .iliis comminatur/ tum quia in qualibet -eneratione no,a mi4tio san-uinis+ cu1us identitas consan-uinitatem .acit+ .it cum san-uine alieno/ et quantum miscetur alteri+ tantum receditur a primo0 et quia elementa sunt quatuor+ quorum quodlibet tanto est .acilius miscibile+ quanto est ma-is subtile/ ideo in prima commi4tione e,anescit san-uinis identitas quantum ad primum elementum+ quod est subtilissimum/ in secunda quantum ad secundum/ in tertia quantum ad tertium/ in quarta quantum ad quartum/ et sic con,enienter post quartam -enerationem potest iterari carnalis con1unctio* $%&#37) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod sicut !eus non con1un-it illos qui con1un-untur contra di,inum praeceptum+ ita non con1un-it illos qui con1un-untur contra 6cclesiae praeceptum+ quod habet eamdem obli-andi e..icaciam quam et praeceptum di,inum* $%&#38) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ad %

Ad secundum dicendum+ quod matrimonium non tantum est sacramentum+ sed etiam est in o..icium/ et ideo ma-is sub1acet ordinationi ministrorum 6cclesiae quam ?aptismus+ qui est sacramentum tantum/ quia sicut contractus et o..icia humana determinantur le-ibus humanis+ ita contractus et o..icia spiritualia le-e 6cclesiae* $%&#3#) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ad " Ad tertium dicendum+ quod quam,is consan-uinitatis ,inculum sit naturale/ tamen non est naturale quod consan-uinitas carnalem copulam impediat+ nisi secundum aliquem -radum+ ut dictum est/ et ideo 6cclesia suo instituto non .acit quod aliqui sint ,el non sint consan-uinei+ quia secundum omne tempus aequaliter consan-uinei remanent/ sed .acit quod carnalis copula sit licita ,el illicita secundum di,ersa tempora in di,ersis -radibus consan-uinitatis* $%&#33) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ad ' Ad quartum dicendum+ quod tales rationes assi-natae ma-is dantur per modum adaptationis et con-ruentiae+ quam per modum causae et necessitatis* $%&#32) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ad 7 Ad quintum dicendum+ quod 1am e4 dictis patet quod non est eadem causa secundum di,ersa tempora -radus consan-uinitatis prohibendi/ unde quod aliquo tempore utiliter conceditur+ alio salubriter prohibetur* $%&#2&) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ad 8 Ad se4tum dicendum+ quod statutum non imponit modum praeteritis+ sed .uturis/ unde si modo prohiberetur quintus -radus+ qui nunc est concessus+ illi qui 1am sunt in quinto -radu con1uncti+ non essent separandi/ nullum enim impedimentum matrimonio super,eniens ipsum potest dirimere/ et sic con1unctio quae prius .uit matrimonium+ non e..iceretur per statutum 6cclesiae stuprum/ et similiter si aliquis -radus concederetur qui nunc est prohibitus+ illa con1unctio non e..iceretur matrimonialis e4 statuto 6cclesiae ratione primi contractus+ quia possent separari si ,ellent/ sed tamen possent de no,o contrahere+ et alia con1unctio esset*

$%&#2() Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' ad # Ad septimum dicendum+ quod in -radibus consan-uinitatis prohibendis 6cclesia praecipue obser,at rationem amoris/ et quia non est minor ratio amoris ad nepotem quam ad patruum+ sed etiam ma1or+ quanto propinquior est .ilio pater quam patri .ilius+ ut dicitur in 3 6thic*+ propter hoc aequaliter prohibuit -radus consan-uinitatis in patruis et nepotibus* Sed le4 ,etus in personis prohibendis attendit praecipue cohabitationem contra concupiscentiam+ illas personas prohibens ad quas .acilior pateret accessus propter mutuam cohabitationem* Ma-is autem consue,it cohabitare neptis patruo quam amita nepoti/ quia .ilia est quasi idem cum patre+ cum sit aliquid e1us/ sed soror non est hoc modo idem cum .ratre+ cum non sit aliquid e1us+ sed ma-is e4 eodem nascitur/ et ideo non erat eadem ratio prohibendi neptem et amitam* 64positio te4tus $%&#2%) Super Sent*+ lib* ' d* '& q* ( a* ' e4pos* 5uia truncum inter -radus non computat* Truncum appellat consan-uinitatis radicem+ qui est pater .iliorum* Principium autem alicu1us -eneris potest accipi dupliciter* Uno modo principium quod est in -enere illo/ ut si primam partem lineae principium dicamus* Alio modo principium+ quia non recipit -eneris praedicationem+ sicut principium lineae dicitur punctus/ et hoc modo principium et radi4 consan-uinitatis potest dici dupliciter* Uno modo ipsa persona prima a qua consan-uinitas dicitur+ quae persona non est consan-uinitas+ sed consan-uinitatis principium/ et secundum hoc .ilius qui distat a persona patris+ .acit primae distantiae -radum+ et .ilius .ilii secundum+ et sic deinceps* Alio modo prima consan-uinitas quae est causa omnis alterius consan-uinitatis/ et sic ipsa consan-uinitas quae est inter patrem et .ilium+ radi4 ponitur+ et computantur secundum hoc pater et .ilius pro uno principio+ a quorum consan-uinitate primo distat .ilius .ilii/ et ideo haec distantia .acit primum -radum+ et sic deinceps/ et secundum hoc di,ersimode .it computatio -raduum in littera* Sed primus modus computandi ma-is est in communi usu* Sicut se4 aetatibus mundi -eneratio et hominis status .initur/ ita propinquitas -eneris tot

-radibus terminetur* Mundo non assi-nantur aetates quantum ad substantiam+ quia sic in perpetuum durabit/ sed quantum ad statum/ sic enim transibit mundus+ et sic antiquatur et senescit/ et secundum hoc distin-uuntur aetates mundi metaphorice ad similitudinem aetatis unius hominis* Variantur enim in homine aetates secundum di,ersas notabiles ,arietates in statu ipsius/ unde prima aetas dicitur in.antia usque ad septimum annum/ secunda pueritia usque ad quartumdecimum/ tertia adolescentia usque ad ,i-esimum quintum/ quae tres aetates computantur quandoque pro una/ quarta est 1u,entus usque ad quinqua-inta annos/ quinta ,ero aetas est senectus usque ad septua-inta/ se4ta senium usque in .inem* 6t similiter in mundo dicitur prima aetas ab Adam usque ad =oe+ in qua .uit humani -eneris institutio et lapsus/ secunda a =oe usque ad Abraham+ in qua .uit humani -eneris destructio per dilu,ium+ et reno,atio/ tertia ab Abraham usque ad !a,id+ in qua .uit circumcisionis institutio/ quarta a !a,id usque ad transmi-rationem ?ab>lonis+ in qua le4 .loruit sub re-ibus et prophetis/ quinta a transmi-ratione ?ab>lonis usque ad Christum+ in qua .uit populi capti,atio et liberatio/ se4ta a Christo usque ad .inem+ in qua est humani -eneris redemptio* Sed tamen non oportet quod aequali numero annorum mundi aetas humani -eneris compleatur+ sicut nec aetas unius hominis/ quia ultima aetas hominis quandoque habet tantum quantum omnes primae* !istinctio '( Prooemium $%&#2") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( pr* Postquam determina,it Ma-ister de consan-uinitatis impedimento+ hic determinat de impedimento matrimonii quod pro,enit e4 a..initate/ et di,iditur in partes duas0 in prima ostendit quomodo a..initas matrimonium impediat/ in secunda docet a..initatis nomina+ ibi0 attendendum est etiam illud Ale4andri et cetera* Prima in tres0 in prima ostendit quomodo a..initas matrimonium impediat+ sicut et consan-uinitas/ in secunda ostendit quomodo matrimonium propter consan-uinitatem et a..initatem sit separandum+ ibi0 et est sciendum+ quod 6cclesia in.ra praedictos -radus consan-uinitatis con1unctos separat/ in tertia determinat de incestu+ quo

consan-uinitatis et a..initatis .oedus per carnalem copulam ,iolatur+ per di..erentiam ad alia ,itia e1usdem -eneris+ ibi0 hic dicendum est+ quod aliud est .ornicatio+ aliud stuprum et cetera* Prima in duas0 in prima ostendit quod a..initas e4 matrimonio contracta impedit matrimonium/ in secunda inquirit+ utrum a..initas maneat matrimonio transeunte+ quod e1us causa erat+ ibi0 illud non est praetermittendum quod 9re-orius Venerio episcopo scripsit* Prima in duas0 in prima ostendit usque ad quot -radus a..initas matrimonium impedit+ sicut et consan-uinitas/ in secunda ob1icit in contrarium+ et sol,it+ ibi0 sed alii ,identur concedere+ in quinta -eneratione inter a..ines contrahi con1u-ium* Hic quaeruntur quinque0 ( de causa a..initatis/ % utrum impediat matrimonium+ sicut et consan-uinitas/ " de ille-itimitate .iliorum quae e4 impedimento matrimonii causatur/ ' de incestu quem e4 ,iolatione consan-uinitatis et a..initatis incurrit aliquis/ 7 de separatione matrimonii quae .it propter consan-uinitatem et a..initatem* Articulus ( Utrum e4 matrimonio consan-uinei a..initas causetur 5uaestiuncula ( $%&#27) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ( ar-* ( Ad primum sic proceditur* Videtur quod e4 matrimonio consan-uinei a..initas non causetur* 5uia propter quod unumquodque+ illud ma-is* Sed mulier ducta per matrimonium non con1un-itur alicui de consan-uinitate ,iri+ nisi ratione ,iri* Cum er-o non .iat ,iro a..inis+ nec alicui consan-uineorum ,iri a..inis erit* $%&#28) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ( ar-* % Praeterea+ eorum quae sunt ab in,icem separata+ si uni aliquid con1un-atur+ non oportet propter hoc quod sit alteri con1unctum* Sed consan-uinei 1am sunt ab in,icem separati* 6r-o non oportet quod si aliqua mulier con1un-atur alicui ,iro+ propter hoc con1un-atur omnibus consan-uineis e1us per a..initatem* $%&#2#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ( ar-* "

Praeterea+ relationes e4 aliquibus unitionibus innascuntur* Sed nulla unitio .it in consan-uineis ,iri+ per hoc quod ille ducit u4orem* 6r-o non accrescit eis a..initatis relatio* $%&#23) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ( s* c* ( Sed contra+ ,ir et u4or e..iciuntur una caro* Si er-o ,ir secundum carnem omnibus consan-uineis suis attinet+ et mulier eadem attinebit eisdem* $%&#22) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ( s* c* % Praeterea+ hoc patet per auctoritates in littera inductas* 5uaestiuncula % $%&3&&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod a..initas non manet post mortem ,iri inter u4orem et consan-uineos ,iri* 5uia cessante causa cessat e..ectus* Sed causa a..initatis .uit matrimonium+ quod cessat in morte ,iri0 quia tunc sol,itur mulier a le-e ,iri+ ut dicitur Roman* #* 6r-o nec a..initas praedicta manet* $%&3&() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* % ar-* % Praeterea+ consan-uinitas causat a..initatem* Sed consan-uinitas cessat per mortem ,iri ad consan-uineos suos* 6r-o et a..initas u4oris ad eos* $%&3&%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* % s* c* ( Sed contra+ a..initas e4 consan-uinitate causatur* Sed consan-uinitas est perpetuum ,inculum quamdiu personae ,i,unt+ inter quos est consan-uinitas* 6r-o et a..initas/ et ita non sol,itur a..initas soluto matrimonio per mortem tertiae personae* 5uaestiuncula " $%&3&") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod illicitus concubitus a..initatem non causet* 5uia a..initas est quaedam res honesta* Sed res honestae non causantur e4 inhonestis* 6r-o e4 inhonesto concubitu non potest a..initas causari*

$%&3&') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* " ar-* % Praeterea+ ubi est consan-uinitas+ non potest esse a..initas0 quia a..initas est pro4imitas personarum e4 carnali copula pro,eniens+ omni carens parentela* Sed aliquando contin-eret ad consan-uineos et ad seipsum esse a..initatem+ si illicitus concubitus a..initatem causaret/ sicut quando homo carnaliter consan-uineam suam incestuose co-noscit* 6r-o a..initas non causatur e4 illicito concubitu* $%&3&7) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* " ar-* " Praeterea+ illicitus concubitus est secundum naturam+ et contra naturam* Sed e4 illicito concubitu contra naturam non causatur a..initas+ ut 1ura determinant* 6r-o nec e4 illicito concubitu secundum naturam tantum* $%&3&8) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* " s* c* ( Sed contra est+ quod adhaerens meretrici unum corpus e..icitur+ ut patet ( Corinth* 8* Sed e4 hac causa matrimonium a..initatem causabat* 6r-o pari ratione illicitus concubitus* $%&3&#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* " s* c* % Praeterea+ carnalis copula est causa a..initatis+ ut patet per de.initionem a..initatis+ quae talis est0 a..initas est propinquitas personarum e4 carnali copula pro,eniens+ omni carens parentela* Sed carnalis copula est etiam in illicito concubitu* 6r-o illicitus concubitus a..initatem causat* 5uaestiuncula ' $%&3&3) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ' ar-* ( Ulterius* Videtur quod e4 sponsalibus nulla a..initas causari possit* 5uia a..initas est perpetuum ,inculum* Sed sponsalia quandoque separantur* 6r-o non possunt esse causa a..initatis* $%&3&2) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ' ar-* % Praeterea+ si aliquis claustrum pudoris alicu1us mulieris in,asit et aperuit+ sed non per,enit ad operis consummationem+ non contrahitur e4 hoc a..initas* Sed talis ma-is est propinquus carnali copulae quam ille qui sponsalia contrahit* 6r-o e4 sponsalibus a..initas non causatur*

$%&3(&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ' ar-* " Praeterea+ in sponsalibus non .it nisi quaedam sponsio .uturarum nuptiarum* Sed aliquando .it sponsio .uturarum nuptiarum+ et e4 hoc non contrahitur aliqua a..initas/ sicut si .iat ante septennium+ ,el si aliquis habens perpetuum impedimentum tollens potentiam coeundi+ alicui mulieri spondeat .uturas nuptias/ aut si talis sponsio .iat inter personas quibus nuptiae per ,otum reddantur illicitae+ ,el alio quocumque modo* 6r-o sponsalia non possunt esse causa a..initatis* $%&3(() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ' s* c* ( Sed contra est quod Ale4ander III Papa prohibuit mulierem quamdam cuidam ,iro con1un-i in matrimonium+ quia .ratri suo .uerat desponsata* Sed hoc non esset+ nisi per sponsalia a..initas contraheretur* 6r-o et cetera* 5uaestiuncula 7 $%&3(%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ar-* ( Ulterius* Videtur quod etiam a..initas sit causa a..initatis* 5uia @ulius Papa dicit0 relictam consan-uineam u4oris suae nullus ducat u4orem+ ut habetur "7+ quaest* "+ cap* contradicimus/ et in sequenti capitulo dicitur+ quod duae consan-uineorum u4ores uni ,iro altera post alteram nubere prohibentur* Sed hoc non est nisi ratione a..initatis quae contrahitur e4 con1unctione ad a..inem* 6r-o a..initas est causa a..initatis* $%&3(") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ar-* % Praeterea+ carnalis commi4tio con1un-it sicut et carnis propa-atio0 quia aequaliter computatur -radus a..initatis et consan-uinitatis* Sed consan-uinitas est causa a..initatis* 6r-o et a..initas* $%&3(') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ar-* " Praeterea+ quaecumque uni et eidem sunt eadem+ sibi in,icem sunt eadem* Sed u4or ,iri alicu1us e..icitur e1usdem attinentiae cum omnibus consan-uineis ,iri* 6r-o omnes consan-uinei ,iri sui e..iciuntur unum cum omnibus qui attinent mulieri per a..initatem/ et sic a..initas est causa a..initatis*

$%&3(7) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ar-* ' Sed contra+ si a..initas e4 a..initate causatur+ aliquis qui co-no,isset duas mulieres+ neutram earum posset ducere in u4orem/ quia secundum hoc una e..iceretur alteri a..inis* Sed hoc .alsum est* 6r-o a..initas non causat a..initatem* $%&3(8) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ar-* 7 Praeterea+ si a..initas e4 a..initate nasceretur+ aliquis contrahens cum u4ore de.uncti .ieret a..inis omnibus consan-uineis prioris ,iri+ ad quos mulier habet a..initatem* Sed hoc non potest esse+ quia ma4ime .ieret a..inis ,iro de.uncto* 6r-o et cetera* $%&3(#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ar-* 8 Praeterea+ consan-uinitas est .ortius ,inculum quam a..initas* Sed consan-uinei u4oris non e..iciuntur a..ines consan-uinei ,iri* 6r-o multo minus a..ines u4oris e..icientur eis a..ines/ et sic idem quod prius* 5uaestiuncula ( $%&3(3) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod amicitia quaedam naturalis in communicatione naturali .undatur+ ut supra dictum est* =aturalis autem communicatio est duobus modis+ secundum philosophum 3 6thic* Uno modo per carnis propa-ationem/ alio modo per con1unctionem ad carnis propa-ationem ordinatam/ unde ipse ibidem dicit+ quod amicitia ,iri ad u4orem est naturalis* Unde sicut persona con1uncta alteri per carnis propa-ationem quoddam ,inculum amicitiae naturalis .acit+ ita si con1un-antur per carnalem copulam* Sed in hoc di..ert+ quod persona con1uncta alicui per carnis propa-ationem+ sicut .ilius patri+ .it particeps e1usdem radicis et san-uinis/ unde eodem -enere ,inculi colli-atur .ilius consan-uineis patris quo pater con1un-ebatur+ scilicet consan-uinitate+ quam,is secundum alium -radum+ propter ma1orem distantiam a radice* Sed persona con1uncta per carnalem copulam non .it particeps e1usdem radicis+ sed quasi e4trinsecus ad1uncta/ et ideo e4 hoc e..icitur aliud -enus ,inculi+ quod a..initas dicitur/ et hoc est quod in hoc

,ersu dicitur0 mutat nupta -enus+ sed -enerata -radum0 quia scilicet persona per -enerationem .it in eodem -enere attinentiae+ sed in alio -radu/ per carnalem ,ero copulam .it in alio -enere* $%&3(2) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod quam,is causa sit potior e..ectu+ non tamen oportet semper quod nomen idem e..ectui et causae con,eniat0 quia quandoque illud quod est in e..ectu+ in,enitur in causa non eodem modo+ sed altiori/ et ideo non con,enit causae et e..ectui per idem nomen+ neque per eamdem rationem+ sicut patet in omnibus causis aequi,oce a-entibus/ et hoc modo con1unctio ,iri et u4oris est potior quam con1unctio u4oris ad consan-uineos ,iri/ non tamen debet dici a..initas+ sed matrimonium+ quod est unitas quaedam/ sicut homo sibi ipsi est idem+ non consan-uineus* $%&3%&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod consan-uinei sunt quodammodo separati+ et quodammodo con1uncti/ et ratione con1unctionis accidit quod persona quae uni con1un-itur+ omnibus aliquo modo con1un-atur/ sed propter separationem et distantiam accidit quod persona quae uni con1un-itur uno modo+ alii con1un-atur alio modo+ ,el secundum aliud -enus+ ,el secundum alium -radum* $%&3%() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod relatio quandoque innascitur e4 motu utriusque e4tremi+ sicut paternitas et .iliatio/ et talis relatio est realiter in utroque0 quandoque ,ero innascitur e4 motu alterius tantum/ et hoc contin-it dupliciter* Uno modo quando relatio innascitur e4 motu unius sine motu alterius ,el praecedente ,el concomitante+ sicut in creatura et creatore patet+ et sensibili et sensu+ et scientia et scibili/ et tunc relatio in uno est secundum rem+ et in altero secundum rationem tantum* Alio modo quando innascitur e4 motu unius sine motu alterius tunc e4istente+ non tamen sine motu praecedente/ sicut aequalitas .it inter duos homines per au-mentum unius sine hoc quod alius tunc au-eatur ,el minuatur/ sed tamen prius ad hanc quantitatem quam habet+ per aliquem motum ,el mutationem+ per,enit/ et ideo in utroque e4tremorum talis relatio realiter .undatur* 6t similiter est de consan-uinitate et a..initate0 quia relatio .raternitatis quae

innascitur+ aliquo puero nato+ alicui 1am pro,ecto+ causatur quidem sine motu ipsius tunc e4istente+ sed e4 motu ipsius praecedente+ scilicet -enerationis e1us0 hoc enim accidit quod e4 motu alterius sibi nunc talis relatio innascitur* Similiter e4 hoc quod iste descendit per -enerationem propriam ab eadem radice cum ,iro+ pro,enit a..initas in ipso ad u4orem sine aliqua no,a mutatione ipsius* 5uaestiuncula % $%&3%%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* % co* Ad secundam quaestionem dicendum+ quod relatio aliqua desinit esse dupliciter* Uno modo e4 corruptione sub1ecti/ alio modo e4 subtractione causae/ sicut similitudo esse desinit+ quando alter similium moritur+ ,el quando qualitas quae erat causa similitudinis+ subtrahitur* Sunt autem quaedam relationes quae habent pro causa actionem ,el passionem+ aut motum+ ut in 7 Metaph* dicitur0 quarum quaedam causantur e4 motu+ inquantum aliquid mo,etur actu+ sicut ipsa relatio quae est mo,entis et moti/ quaedam autem inquantum habent aptitudinem ad motum+ sicut motum et mobile+ et dominus et ser,us/ quaedam autem e4 hoc quod aliquid prius motum est0 sicut pater et .ilius+ non e4 hoc quod est -enerari nunc+ ad in,icem dicuntur+ sed e4 hoc quod est -eneratum esse* Aptitudo autem ad motum+ et etiam ipsum mo,eri+ transit/ sed motum esse+ perpetuum est/ quia quod .actum est+ nunquam desinit esse .actum/ et ideo paternitas et .iliatio nunquam destruuntur per destructionem causae+ sed solum per corruptionem sub1ecti per alterutrum e4tremorum* 6t similiter dicendum est de a..initate+ quae causatur e4 hoc quod aliqui con1uncti sunt+ non e4 hoc quod con1un-untur/ unde non dirimitur manentibus illis personis inter quas a..initas est contracta+ quam,is moriatur persona ratione cu1us contracta .uit* $%&3%") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod con1unctio matrimonii causat a..initatem non solum secundum hoc quod est actu con1un-i+ sed secundum hoc quod est prius con1unctum esse* $%&3%') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* % ad %

Ad secundum dicendum+ quod consan-uinitas non est causa pro4ima a..initatis+ sed con1unctio ad consan-uineum+ non solum quae est+ sed quae .uit/ et propter hoc ratio non sequitur* 5uaestiuncula " $%&3%7) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod secundum philosophum in 3 6thic*+ con1unctio ,iri et u4oris dicitur naturalis principaliter propter prolis productionem+ et secundario propter operum communicationem/ quorum primum pertinet ad matrimonium ratione carnalis copulae/ sed secundum inquantum est quaedam societas in communem ,itam* Primum autem horum est in,enire in qualibet carnali copula+ ubi est commi4tio seminum+ quia e4 tali copula potest produci+ quam,is secunda desit/ et ideo+ quia matrimonium a..initatem causabat secundum quod erat quaedam carnis commi4tio+ etiam .ornicarius concubitus a..initatem causat+ inquantum habet aliquod de naturali con1unctione* $%&3%8) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod in .ornicario concubitu est aliquid naturale+ quod est commune .ornicationi et matrimonio+ et e4 hac parte a..initatem causat0 aliud est ibi inordinatum+ per quod a matrimonio di,iditur/ et e4 hac parte a..initas non causatur/ unde a..initas semper honesta remanet+ quam,is causa sit aliquo modo inhonesta* $%&3%#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod non est incon,eniens relationes e4 opposito di,isas eidem inesse ratione di,ersorum/ et ideo potest inter aliquas duas personas esse a..initas et consan-uinitas non solum per illicitum concubitum+ sed etiam per licitum/ sicut cum consan-uineus meus e4 parte patris du4it in u4orem consan-uineam meam e4 parte matris/ unde quod dicitur in de.initione a..initatis inducta+ omni carens parentela+ intelli-endum est+ inquantum hu1usmodi* =ec tamen sequitur quod aliquis consan-uineam suam co-noscens+ sibi ipsi sit a..inis/ quia a..initas+ sicut et consan-uinitas+ di,ersitatem requirit+ sicut et similitudo*

$%&3%3) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* " ad " Ad tertium dicendum+ quod concubitus contra naturam non habet commi4tionem seminum quae possit esse causa -enerationis/ et ideo e4 tali concubitu non causatur aliqua a..initas* 5uaestiuncula ' $%&3%2) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ' co* Ad quartam quaestionem dicendum+ quod sicut sponsalia non habent per.ectam rationem matrimonii+ sed sunt quaedam praeparatio ad matrimonium/ ita e4 sponsalibus non causatur a..initas sicut e4 matrimonio+ sed aliquid a..initati simile+ quod dicitur publicae honestatis 1ustitia+ quae impedit matrimonium+ sicut a..initas et consan-uinitas+ et secundum eosdem -radus/ et de.initur sic0 publicae honestatis 1ustitia est propinquitas e4 sponsalibus pro,eniens+ robur trahens ab 6cclesiae institutione propter e1us honestatem* 64 quo patet ratio nominis et causa/ quia scilicet talis propinquitas ab 6cclesia instituta est propter honestatem* $%&3"&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ' ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod sponsalia non sui ratione+ sed ratione e1us ad quod ordinantur+ causant hoc -enus a..initatis+ quod dicitur publicae honestatis 1ustitia/ et ideo sicut matrimonium est perpetuum ,inculum+ ita et praedictus a..initatis modus* $%&3"() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ' ad % Ad secundum dicendum+ quod ,ir et mulier e..iciuntur in carnali copula una caro per commi4tionem seminum/ unde+ quantumcumque aliquis claustra pudoris in,adat ,el .ran-at+ nisi commi4tio seminum sequatur+ non contrahitur e4 hoc a..initas* Sed matrimonium a..initatem causat non solum ratione carnalis copulae+ sed etiam ratione societatis con1u-alis+ secundum quam etiam matrimonium naturale est/ unde et a..initas contrahitur e4 ipso contractu matrimonii per ,erba de praesenti ante carnalem copulam/ et similiter etiam e4 sponsalibus+ in quibus .it quaedam pactio con1u-alis societatis+ contrahitur aliquid a..initati simile+ scilicet publicae honestatis 1ustitia*

$%&3"%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* ' ad " Ad tertium dicendum+ quod omnia impedimenta quae .aciunt sponsalia non esse sponsalia+ non permittunt e4 pactione nuptiarum a..initatem .ieri/ unde si,e habens de.ectum aetatis+ si,e habens ,otum solemne continentiae+ aut aliquod hu1usmodi impedimentum+ si sponsalia de .acto contrahat+ e4 hoc non sequitur aliqua a..initas/ quia sponsalia nulla sunt+ nec aliquis a..initatis modus* Si tamen aliquis minor+ .ri-idus ,el male.iciatus habens impedimentum perpetuum+ ante annos pubertatis post septennium contrahat sponsalia cum adulta+ e4 tali contractu contrahitur publicae honestatis 1ustitia/ quia adhuc non erat in actu impediendi+ cum in aetate puer .ri-idus et non .ri-idus quantum ad actum illum sint aequaliter impotentes* 5uaestiuncula 7 $%&3"") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 co* Ad quintam quaestionem dicendum+ quod duple4 est modus quo aliquid e4 alio procedit* Unus secundum quem procedit in similitudinem speciei+ sicut e4 homine -eneratur homo/ alius secundum quem procedit dissimile in specie/ et hic processus semper est in in.eriorem speciem+ ut patet in omnibus a-entibus aequi,oce* Primus autem modus processionis quotiescumque iteretur+ semper remanet eadem species/ sicut si e4 homine -eneretur homo per actum -enerati,ae ,irtutis+ e4 hoc quoque -enerabitur homo+ et sic deinceps* Secundus autem modus+ sicut in primo .acit aliam speciem+ ita quotiescumque iteratur+ aliam speciem .acit/ ut si e4 puncto per motum procedit linea+ non punctus+ quia punctus motus lineam .acit/ e4 linea linealiter mota non procedit linea+ sed super.icies/ et e4 super.icie corpus/ et ulterius per talem modum processus aliquis esse non potest* In,enimus autem in processu attinentiae duos modos+ quibus ,inculum hu1usmodi causatur* Unus per carnis propa-ationem/ et hic .acit semper eamdem speciem attinentiae0 alius per matrimonialem con1unctionem/ et hic .acit aliam speciem in principio/ sicut patet quod con1uncta matrimonialiter consan-uineo non .it consan-uinea+ sed a..inis* Unde+ etsi iste modus procedendi iteretur+ non erit a..initas+ sed aliud attinentiae -enus/ unde persona quae matrimonialiter a..ini con1un-itur+ non est a..inis+ sed est aliud -enus a..initatis+ quod dicitur secundum

-enus* 6t rursus+ si a..ini in secundo -enere aliquis per matrimonium con1un-atur+ non erit a..inis in secundo -enere+ sed in tertio/ ut in hoc ,ersu supra posito ostenditur0 mutat nupta -enus+ sed -enerata -radum* 6t haec duo -enera olim erant prohibita propter publicae honestatis 1ustitiam ma-is quam propter a..initatem+ quia de.iciunt a ,era a..initate+ sicut illa attinentia quae e4 sponsalibus contrahitur/ sed modo prohibitio illa cessa,it+ et remanet sub prohibitione solum primum -enus a..initatis+ in quo est ,era a..initas* $%&3"') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod alicui ,iro consan-uineus u4oris e1us e..icitur a..inis in primo -enere+ et u4or e1us in secundo/ unde mortuo ,iro+ qui erat a..inis+ non poterat eam ducere in u4orem propter secundum a..initatis -enus* Similiter etiam si aliquis ,iduam in u4orem ducat+ consan-uineus prioris ,iri+ qui est a..inis u4ori in primo -enere+ e..icitur a..inis secundo ,iro in secundo -enere+ et u4or illius consan-uinei quae est a..inis u4ori ,iri hu1us in secundo -enere+ e..icitur a..inis ,iro secundo in tertio -enere* 6t quia tertium -enus erat prohibitum propter honestatem quamdam ma-is quam propter a..initatem+ ideo canon+ dicit0 duas consan-uineorum u4ores uni ,iro altera post alteram nubere publicae honestatis 1ustitia contradicit* Sed nunc talis prohibitio cessa,it* $%&3"7) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ad % Ad secundum dicendum+ quod quam,is carnalis con1unctio con1un-at+ non tamen eodem -enere con1unctionis* $%&3"8) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ad " Ad tertium dicendum+ quod u4or ,iri e..icitur e1usdem attinentiae consan-uineis ,iri quantum ad eumdem -radum+ sed non quantum ad idem attinentiae -enus* $%&3"#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ad ' Sed quia e4 rationibus quae in oppositum inducuntur+ ,idetur ostendi+ quod nullum ,inculum e4 a..initate causetur/ ad alias rationes respondendum est+ ne antiqua 6cclesia prohibitio irrationabilis ,ideatur* Ad quartum dicendum+ quod mulier non e..icitur a..inis in primo -enere ,iro cui con1un-itur carnaliter+ ut

e4 praedictis patet* Unde communiter alii mulieri a ,iro eodem co-nitae e..icitur a..inis in -enere secundo/ unde nec ducenti in u4orem unam earum e..icitur alia a..inis in tertio -enere/ et ita duas mulieres co-nitas ab eodem ,iro+ nec etiam antiqua 1ura eidem successi,e copulari prohibebant* $%&3"3) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ad 7 Ad quintum dicendum+ quod sicut ,ir non est a..inis u4oris suae in primo -enere+ ita non e..icitur a..inis secundo ,iro e1usdem u4oris in secundo -enere/ et sic ratio non procedit* $%&3"2) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ( qc* 7 ad 8 Ad se4tum dicendum+ quod mediante una persona non con1un-itur mihi alia+ nisi e4 hoc quod ei ad1un-itur/ unde mediante muliere quae mihi est a..inis+ nulla persona .it mihi attinens+ nisi quae illi mulieri ad1un-itur/ quod non potest esse nisi per carnis propa-ationem e4 ipsa+ ,el propter con1unctionem matrimonialem ad eam/ et utroque modo aliqua attinentia mediante praedicta muliere secundum antiqua 1ura mihi pro,eniebat/ quia .ilius e1us etiam e4 alio ,iro e..icitur mihi a..inis in eodem -enere+ sed in alio -radu+ ut e4 re-ula prius data patet* 6t iterum secundus ,ir e1us e..icitur mihi etiam a..inis in secundo -enere+ sed consan-uinei alii illius mulieris non ad1un-untur ei/ sed ipsa ,el con1un-itur eis+ sicut patri et matri+ inquantum procedit ab eis+ ,el principio eorumdem+ sicut .ratribus/ unde .rater a..inis meae ,el pater non e..icitur mihi a..inis in aliquo -enere* Articulus % Utrum a..initas matrimonium impediat 5uaestiuncula ( $%&3'() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* ( ar-* ( Ad secundum sic proceditur* Videtur quod a..initas matrimonium non impediat* =ihil enim impedit matrimonium nisi quod est illi contrarium* Sed a..initas non contrariatur matrimonio+ cum sit e..ectus e1us* 6r-o non impedit matrimonium*

$%&3'%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* ( ar-* % Praeterea+ u4or e..icitur per matrimonium res quaedam ,iri* Sed consan-uinei ,iri de.uncti succedunt in rebus e1us* 6r-o possunt succedere in u4ore+ ad quam tamen manet a..initas+ ut ostensum est* 6r-o a..initas non impedit matrimonium* $%&3'") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* ( s* c* ( Sed contra est quod dicitur e,it* (3+ 30 turpitudinem u4oris patris tui non re,elabis* Sed illa est tantum a..inis* 6r-o a..initas impedit matrimonium* 5uaestiuncula % $%&3'') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod a..initas habeat etiam per seipsam -radus* Cu1uslibet enim propinquitatis est accipere aliquos per se -radus* Sed a..initas propinquitas quaedam est* 6r-o habet -radus per se sine -radibus consan-uinitatis e4 quibus causatur* $%&3'7) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* % ar-* % Praeterea+ in littera dicitur+ quod soboles secundae con1unctionis non potest transire ad consortium a..initatis prioris ,iri* Sed hoc non esset+ nisi .ilius a..inis esset etiam a..inis* 6r-o a..initas habet per se -radus+ sicut consan-uinitas* $%&3'8) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* % s* c* ( Sed contra+ a..initas e4 consan-uinitate causatur* 6r-o et omnes -radus a..initatis causantur e4 -radibus consan-uinitatis/ et sic non habet per se aliquos -radus* 5uaestiuncula " $%&3'#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod -radus a..initatis non e4tendantur sicut -radus consan-uinitatis* 5uia ,inculum a..initatis est minus .orte quam consan-uinitatis+ cum a..initas e4 consan-uinitate causetur in di,ersitate speciei+ sicut a causa aequi,oca* Sed quanto .ortius est ,inculum+ tanto diutius durat consan-uinitas* 6r-o ,inculum a..initatis non durat usque ad tot -radus ad quot durat consan-uinitas*

$%&3'3) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* " ar-* % Praeterea+ 1us humanum debet imitari 1us di,inum* Sed secundum 1us di,inum aliqui -radus consan-uinitatis erant prohibiti+ in quibus -radibus a..initas matrimonium non impediebat/ sicut patet de u4ore .ratris+ quam aliquis poterat ducere in u4orem ipso de.uncto+ non tamen sororem propriam* 6r-o et nunc non debet esse prohibitio aequalis de a..initate et consan-uinitate* $%&3'2) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* " s* c* ( Sed contra+ e4 hoc ipso est aliqua mihi a..inis quod meo consan-uineo est con1uncta* 6r-o in quocumque -radu sit ,ir mihi consan-uineus+ in illo -radu erit u4or mihi a..inis/ et sic -radus a..initatis computari debent in eodem numero sicut et -radus consan-uinitatis* 5uaestiuncula ( $%&37&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod a..initas praecedens matrimonium impedit contrahendum+ et dirimit contractum eadem ratione qua et consan-uinitas/ sicut enim inest necessitas quaedam cohabitandi consan-uineis ad in,icem+ ita et a..inibus/ et sicut est quoddam amicitiae ,inculum inter consan-uineos+ ita inter a..ines/ sed si a..initas matrimonio super,eniat+ non potest ipsum dirimere+ ut supra dictum est* $%&37() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod a..initas non contrariatur matrimonio e4 quo causatur+ sed contrariatur matrimonio quod cum a..ine contrahendum esset+ inquantum impediret amicitiae multiplicationem+ et concupiscentiae repressionem+ quae per matrimonium quaeruntur* $%&37%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod res possessae a ,iro non e..iciuntur aliquid unum cum ipso ,iro+ sicut u4or e..icitur una caro cum ipso/ unde sicut consan-uinitas impedit con1unctionem ad ,irum+ ita ad u4orem ,iri*

5uaestiuncula % $%&37") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* % co* Ad secundam quaestionem dicendum+ quod res non di,iditur di,isione per se+ nisi ratione illius quod competit sibi secundum suum -enus+ sicut animal per rationale et irrationale+ non autem per album et ni-rum* Carnis autem propa-atio per se comparatur ad consan-uinitatem+ quia e4 ea immediate consan-uinitatis ,inculum contrahitur/ sed ad a..initatem non comparatur nisi mediante consan-uinitate+ quae est causa e1us* Unde cum -radus attinentiae per propa-ationem carnis distin-uantur+ distinctio -raduum per se et immediate competit consan-uinitati+ sed a..initati mediante consan-uinitate/ et ideo ad in,eniendum -radus a..initatis est re-ula -eneralis quod quoto -radu consan-uinitatis attinet mihi ,ir+ toto -radu a..initatis attinet mihi u4or* $%&37') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod -radus in propinquitate attinentiae non possunt accipi nisi secundum ascensum et descensum propa-ationis+ ad quam non computatur a..initas+ nisi mediante consan-uinitate/ et ideo non habet a..initas -radus per se+ sed sumptos 1u4ta -radus consan-uinitatis* $%&377) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod .ilius a..inis meae e4 alio matrimonio non per se loquendo+ sed quasi per accidens dicebatur antiquitus a..inis/ unde prohibebatur a matrimonio ma-is propter publicae honestatis 1ustitiam quam propter a..initatem/ et propter hoc etiam illa prohibitio est re,ocata* 5uaestiuncula " $%&378) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod e4 quo -radus a..initatis sumitur 1u4ta -radus consan-uinitatis+ oportet quod tot sint -radus a..initatis quot sunt -radus consan-uinitatis* Sed tamen quia a..initas est minus ,inculum quam consan-uinitas/ .acilius et olim et nunc dispensatio .it in remotis -radibus a..initatis quam in remotis -radibus consan-uinitatis*

$%&37#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod illa minoritas ,inculi a..initatis respectu consan-uinitatis .acit ,arietatem in -enere attinentiae+ non in -radibus/ et ideo ratio illa non est ad propositum* $%&373) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* % qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod .rater non poterat accipere u4orem .ratris sui de.uncti+ nisi in casu+ quando scilicet moriebatur sine prole+ ut suscitaret semen .ratri suo0 quod tunc requirebatur+ quando per propa-ationem carnis cultus reli-ionis multiplicabatur/ quod nunc locum non habet/ et sic patet quod non ducebat eam in u4orem quasi -erens propriam personam+ sed quasi supplens de.ectum .ratris sui* Articulus " Utrum .ilii qui nascuntur e4tra ,erum matrimonium+ sint ille-itimi 5uaestiuncula ( $%&38&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* ( ar-* ( Ad tertium sic proceditur* Videtur quod .ilii qui nascuntur e4tra ,erum matrimonium+ non sint ille-itimi* 5uia secundum le-em naturae natus le-itimus .ilius dicitur* Sed quilibet .ilius nascitur secundum le-em ad minus naturae+ quae est .ortissima* 6r-o quilibet .ilius est le-itimus* $%&38() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* ( ar-* % Praeterea+ communiter dicitur quod le-itimus .ilius est qui est de le-itimo matrimonio natus+ ,el de eo quod in .acie 6cclesiae le-itimum reputatur* Sed contin-it quandoque quod aliquod matrimonium reputatur le-itimum in .acie 6cclesiae+ quod habet impedimentum ne sit ,erum matrimonium/ et tamen a contrahentibus in .acie 6cclesiae scitur/ et si occulte nubant+ et impedimentum nesciant+ le-itimum ,idetur in .acie 6cclesiae+ e4 quo per 6cclesiam non prohibentur* 6r-o .ilii e4tra ,erum matrimonium nati+ non sunt ille-itimi* $%&38%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* ( s* c* (

Sed contra+ ille-itimum dicitur quod est contra le-em* Sed illi qui nascuntur e4tra matrimonium+ nascuntur contra le-em* 6r-o sunt ille-itimi* 5uaestiuncula % $%&38") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod ille-itimi .ilii non debeant e4 hoc aliquod damnum reportare* 5uia .ilius non debet puniri pro peccato patris+ ut patet per sententiam domini 6<ech* (3* Sed quod iste nascatur e4 illicito coitu+ non est peccatum proprium+ sed peccatum patris* 6r-o e4 hoc non debet aliquod damnum incurrere* $%&38') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* % ar-* % Praeterea+ 1ustitia humana est e4emplata a di,ina* Sed !eus aequaliter lar-itur bona naturalia le-itimis et ille-itimis .iliis* 6r-o et secundum 1ura humana .ilii ille-itimi debent le-itimis aequiparari* $%&387) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* % s* c* ( Sed contra est quod dicitur 9enes* %7+ quod Abraham dedit omnia bona sua Isaac+ et .iliis concubinarum lar-itus est munera/ et tamen illi non erant e4 illicito coitu nati* 6r-o multo ma-is debent illi qui e4 illicito coitu nascuntur+ hoc damnum reportare+ quod non succedant in bonis paternis* 5uaestiuncula " $%&388) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod .ilius ille-itimus non possit le-itimari* 5uantum enim distat le-itimus ab ille-itimo+ tantum e con,erso ille-itimus a le-itimo* Sed le-itimus nunquam .it ille-itimus* 6r-o nec ille-itimus le-itimus* $%&38#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* " ar-* % Praeterea+ coitus ille-itimus causat ille-itimum .ilium* Sed coitus ille-itimus nunquam .it le-itimus* 6r-o nec .ilius ille-itimus le-itimari potest*

$%&383) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* " s* c* ( Sed contra+ quod per le-em indicitur+ per le-em re,ocari potest* Sed ille-itimitas .iliorum est per le-em positi,am inducta* 6r-o potest .ilius ille-itimus le-itimari ab eo qui habet auctoritatem le-is* 5uaestiuncula ( $%&382) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod quadruple4 est status .iliorum* 5uidam enim sunt naturales et le-itimi+ sicut qui nascuntur e4 le-itimo matrimonio* 5uidam naturales et non le-itimi+ ut .ilii qui nascuntur e4 simplici .ornicatione* 5uidam le-itimi et non naturales+ sicut .ilii adopti,i* 5uidam nec le-itimi nec naturales+ sicut spurii nati de adulterio ,el de stupro0 tales enim nascuntur et contra le-em positi,am+ et e4presse contra le-em naturae* 6t sic concedendum est quosdam .ilios esse ille-itimos* $%&3#&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod quam,is illi qui nascuntur e4 illicito coitu+ nascantur secundum naturam quae communis est homini et aliis animalibus/ tamen nascuntur contra le-em naturae quae est propria hominibus0 quia .ornicatio et adulterium et hu1usmodi+ sunt contra le-em naturae/ et ideo tales secundum nullam le-em sunt le-itimi* $%&3#() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod i-norantia e4cusat illicitum coitum a peccato+ nisi sit a..ectata/ unde illi qui con,eniunt bona .ide in .acie 6cclesiae+ quam,is sit impedimentum+ dum tamen i-norent+ non peccant+ nec .ilii sunt ille-itimi* Si autem sciant+ quam,is 6cclesia sustineat+ quae i-norat impedimentum+ non e4cusantur a peccato+ nec .ilii ab ille-itimitate* Si autem nesciant+ et in occulto contrahant+ non e4cusantur+ quia talis i-norantia ,idetur a..ectata* 5uaestiuncula % $%&3#%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* % co*

Ad secundam quaestionem dicendum+ quod aliquis dicitur damnum incurrere dupliciter* Uno modo e4 hoc quod ei subtrahitur quod erat ei debitum/ et sic .ilius ille-itimus nullum damnum incurrit* Alio modo certitudo quod ei aliquid non est debitum+ quod alias poterat ei esse debitum/ et sic .ilius ille-itimus damnum incurrit duple4* Unum+ quia non admittitur ad actus le-itimos+ sicut ad o..icia ,el di-nitates+ quae requirunt quamdam honestatem in illis qui hoc e4ercent* Aliud damnum incurrunt+ quando non succedunt in hereditate paterna* Sed tamen naturales .ilii succedere possunt in se4ta parte tantum+ spurii autem in nulla parte+ quam,is e4 1ure naturali parentes eis in necessariis pro,idere teneantur/ unde pertinet ad solicitudinem episcopi ut utrumque parentum co-at ad hoc quod eis pro,ideant* $%&3#") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod incurrere damnum hoc secundo modo+ non est poena/ et ideo non dicimus quod sit poena alicui quod non succedit in re-no aliquo per hoc quod non est .ilius re-is/ et similiter non est poena quod alicui qui non est le-itimus+ non debentur ea quae sunt le-itimorum .iliorum* $%&3#') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod coitus ille-itimus non est contra le-em inquantum est actus -enerati,ae ,irtutis+ sed inquantum e4 pra,a ,oluntate procedit/ et ideo .ilius ille-itimus non incurrit damnum in his quae acquiruntur per naturalem ori-inem+ sed in his quae per ,oluntatem .iunt ,el possidentur* 5uaestiuncula " $%&3#7) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod .ilius ille-itimus potest le-itimari+ non ut .iat de le-itimo coitu natus+ quia coitus ille transi,it+ et nunquam potest .ieri le-itimus e4 quo semel .uit ille-itimus/ sed dicitur le-itimari inquantum damna quae .ilius ille-itimus incurrit+ subtrahuntur per le-is auctoritatem* 6t sunt se4 modi le-itimandi0 duo secundum canones+ scilicet cum quis ducit in u4orem illam e4 qua .ilium ille-itimum -enera,it+ si non .uit adulterium/ et per specialem indul-entiam et dispensationem domini Papae* 5uatuor autem alii modi sunt secundum le-es*

Primus est+ si pater .ilium naturalem curiae imperatoris o..ert/ e4 hoc enim ipso le-itimatur propter curiae honestatem* Secundus+ si pater testamento nominet eum le-itimum heredem+ et .ilius postmodum testamentum o..erat* Tertius est+ si nullus sit .ilius le-itimus+ et ipsemet .ilius seipsum principi o..erat* 5uartus est+ si pater in publico instrumento+ ,el cum trium testium subscriptione+ eum le-itimum nominet+ nec ad1iciat naturalem* $%&3#8) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod alicui potest sine in1ustitia -ratia .ieri/ sed non potest aliquis ma-is damni.icari nisi pro culpa/ et ideo ma-is potest ille-itimus .ieri le-itimus quam e con,erso0 etsi enim aliquando le-itimus pri,etur hereditate pro culpa+ non tamen dicitur ille-itimus .ilius+ quia -enerationem le-itimam habuit* $%&3##) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* " qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod actus ille-itimus habet de.ectum intra se inseparabilem+ quo le-i opponitur/ et ideo non potest .ieri le-itimus* =ec est simile de .ilio ille-itimo+ qui non habet hu1usmodi de.ectum* Articulus ' Utrum incestus di..erat specie ab aliis speciebus lu4uriae 5uaestiuncula ( $%&3#2) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* ( ar-* ( Ad quartum sic proceditur* Videtur quod incestus non di..erat specie ab aliis speciebus lu4uriae quas Ma-ister in littera tan-it* Materia enim non di,ersi.icat speciem* Sed ea quae Ma-ister in littera enumerat+ non di..erunt nisi penes materiam* 6r-o non sunt di,ersae species peccati* $%&33&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* ( ar-* % Praeterea+ Coloss* "+ super illud0 .ornicationem+ immunditiam etc* dicit 9lossa interlinearis+ quod .ornicatio est omnis concubitus praeter le-itimum connubium* Sed incestus est hu1usmodi* 6r-o est .ornicatio0 et ita non di,iditur specie a .ornicatione*

$%&33() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* ( s* c* ( Sed contra+ ,irtutes et ,itia distin-uuntur specie penes ob1ecta* Sed illa quae hic ponuntur+ di,ersi.icantur per ob1ecta* 6r-o di..erunt specie* 5uaestiuncula % $%&33%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod di,idat species lu4uriae incon,enienter* 5uia apostolus+ 6phes* 7+ "+ ,idetur tantum duas species ponere+ ubi dicitur0 .ornicatio et omnis immunditia :***; non nominetur in ,obis* $%&33") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ar-* % Praeterea+ ad Coloss* "+ ponuntur quatuor species+ scilicet .ornicatio+ immunditia+ concupiscentia+ libido* $%&33') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ar-* " Praeterea+ ad 9alatas 7+ ponuntur aliae species quatuor/ scilicet .ornicatio+ immunditia+ impudicitia+ lu4uria* 6r-o cum ipse praetermittat has species+ ,idetur insu..icienter di,idere* $%&337) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ar-* ' Praeterea+ ma4imum peccatum in -enere lu4uriae est peccatum contra naturam* Sed de illo nullam .acit mentionem* 6r-o ,idetur insu..iciens* $%&338) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ar-* 7 Praeterea+ plus distat ,idua a meretrice quam ,ir-o a ,idua* Sed lu4uria quae committitur cum ,ir-ine+ distin-uitur ab illa quae committitur cum ,idua* 6r-o et illa quae committitur cum ,idua+ deberet distin-ui ab illa quae committitur cum meretrice* $%&33#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ar-* 8 Praeterea+ Isidorus dicit+ quod stuprum est ,ir-inum illicita de.loratio+ quando scilicet pactio con1u-alis non praecessit* Sed hoc est etiam in raptu* 6r-o raptus non debet contra stuprum distin-ui*

$%&333) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ar-* # Praeterea+ inter species lu4uriae nominatur etiam sacrile-ium+ quod committitur cum aliquis ,iolat mulierem !eo consecratam+ ,el cum qua habet spiritualem co-nationem* 6r-o cum hoc praetermittat+ ,idetur insu..iciens* 5uaestiuncula " $%&332) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod male ordinet ista ,itia* 5uia nobilior est castitas ,ir-inalis quam con1u-alis* Sed adulterium est contra castitatem con1u-alem+ stuprum autem contra ,ir-inalem* 6r-o stuprum est -ra,ius peccatum/ et sic deberet praeponi adulterio* $%&32&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* " ar-* % Praeterea+ nulla dispensatione .ieri potest quod aliquis licite concumbat cum illa cum qua committit adulterium/ potest autem .ieri per aliquam dispensationem quod aliquis licite concumbat cum qua committit incestum/ sicut per dispensationem potest accipere u4orem consan-uineam in quarto -radu+ cum qua erat prius incestus* 6r-o adulterium est -ra,ius peccatum quam incestus/ et sic non deberet praemitti* $%&32() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* " ar-* " Praeterea+ ad puellam quae rapitur+ potest esse matrimonium+ quando non .it ,iolentia ipsi+ sed parentibus* Sed ad illam quae per incestum ,iolatur+ non potest esse matrimonium* 6r-o incestus est -ra,ius peccatum quam raptus/ et sic ,idetur quod male ordinet* 5uaestiuncula ( $%&32%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod sicut supra+ dist* (8+ qu* "+ art* %+ quaestiunc* "+ in corp*+ dictum est+ circumstantia peccatum in aliud -enus mutat+ quando alterius -eneris peccati de.ormitatem addit/ et secundum hoc+ isti lu4uriae modi qui hic ponuntur+ di..erunt specie/ quia .ornicatio non importat+ quantum est de se+ aliam de.ormitatem nisi quae ad -enus lu4uriae pertinet+ est enim soluti cum soluta/ et dicitur

.ornicatio a .ornice+ quia 1u4ta .ornices+ idest arcus triumphales+ et in aliis locis ubi homines con,eniebant+ con-re-abantur meretrices+ et ibi polluebantur* Sed stuprum+ quod est illicita ,ir-inum de.loratio+ addit aliam de.ormitatem+ scilicet damni.icationem mulieris ,iolatae+ quae non est ita apta ad nubendum sicut ante/ et haec damni.icatio etiam per se specialem le-is prohibitionem habet* Similiter etiam adulterium+ quod est alterius tori ,iolatio+ addit specialem de.ormitatem alterius -eneris+ quae est e4 usu rei alienae illicito+ quod pertinet ad -enus in1ustitiae* Similiter etiam incestus+ qui est consan-uinearum ,el a..inium abusus+ ab incendio nomen habens+ ,el a pri,atione castitatis+ quasi antonomastice+ quia castitatem ,iolat in illis qui ma4imo .oedere con1un-untur+ addit specialem de.ormitatem+ scilicet naturalis .oederis ,iolationem* Similiter etiam raptus+ qui committitur e4 hoc quod puella a domo patris ,iolenter abducitur+ ut corrupta in matrimonium habeatur+ si,e ,is puellae seu parentibus illata constiterit+ patet quod alterius -eneris de.ormitatem addit+ scilicet ,iolentiam+ quam le4 in quacumque re prohibet/ et sic patet quod sunt di,ersae species peccatorum/ unde etiam circumstantiae quibus di,ersi.icantur+ non sunt in con.essione omittendae* $%&32") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod materialis di,ersitas in proposito habet secum anne4am .ormalem di,ersitatem ob1ecti/ ideo sequitur di,ersitas in specie* $%&32') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod illa species lu4uriae quae non addit aliquam specialem de.ormitatem alterius -eneris+ retinet sibi nomen commune+ nec di,iditur contra alias species+ nisi secundum quod accipitur cum praecisione illorum quae per alias species adduntur* 5uaestiuncula % $%&327) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % co* Ad secundam quaestionem dicendum+ quod species lu4uriae distin-uuntur primo per concubitum secundum naturam et contra naturam* Sed quia lu4uria contra naturam innominabilis est+

relinquatur* Si autem sit peccatum in concubitu secundum naturam+ tunc aut non addit aliquam de.ormitatem super lu4uriae -enus+ et sic est .ornicatio0 aut addit/ et hoc dupliciter/ quia ,el quantum ad modum a-endi+ et sic est raptus+ qui ,iolentiam importat/ ,el e4 conditione e1us cum qua lu4uria committitur/ et haec conditio ,el est ipsius absolute+ sicut ,ir-initas+ et sic est stuprum/ ,el est ipsius in ordine ad alterum/ et hoc+ ,el ad concumbentem cum ea+ sicut est conditio a..initatis ,el consan-uinitatis+ et sic est incestus/ ,el ad alium aliquem+ sicut est matrimonium/ et sic est adulterium* $%&328) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod immunditia ponitur pro omni lu4uriae specie+ quae addit de.ormitatem specialem supra -enus lu4uriae/ et sic comprehendit alias quatuor species* $%&32#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod illae quatuor di..erentiae sic distin-uuntur/ quia ,el est secundum naturam+ et sic ponitur .ornicatio quantum ad actum e4teriorem+ concupiscentia quantum ad actum interiorem0 ,el contra naturam/ et sic est immunditia quantum ad actum e4teriorem+ libido quantum ad actum interiorem+ quae intensionem concupiscentiae importat* $%&323) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ad " Ad tertium dicendum+ quod in illis quatuor .ornicatio pertinet ad concubitum soluti cum soluta/ impudicitia comprehendit adulterium et incestum+ sicut immunditia continet species contra naturam/ lu4uria autem re.ertur ad actus interiores* $%&322) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod Ma-ister determinat hic de istis speciebus+ secundum quod habent ordinem ad a..initatem et consan-uinitatem/ et quia e4 concubitu contra naturam non sequitur a..initas+ ideo praetermisit species innaturales/ et quia talis lu4uria non est humana+ sed bestialis+ ut dicitur in # 6thicorum* $%&2&&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ad 7

Ad quintum dicendum+ quod ,ir-o e4 hoc quod de.loratur+ aliquod damnum incurrit praeter damnum castitatis+ quia redditur minus apta ad matrimonium sequens/ non autem ,idua+ sicut nec meretri4/ et ideo non est similis ratio* $%&2&() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ad 8 Ad se4tum dicendum+ quod raptus supra stuprum addit specialem de.ormitatem+ scilicet ,iolentiam+ et eductionem de domo patris/ et ideo distincta species ponitur a stupro* $%&2&%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* % ad # Ad septimum dicendum+ quod sacrile-ium illud reducitur ad species de quibus hic .it mentio/ quia ,iolatio habentis ,otum continentiae reducitur ad stuprum+ ,el ma-is ad adulterium+ inquantum est !eo desponsata/ sed illud quod committitur cum ea quae est con1uncta co-natione spirituali+ reducitur ad incestum* 5uaestiuncula " $%&2&") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod secundum hoc aliquis concubitus est ma-is peccatum+ secundum quod ma-is distat a matrimoniali concubitu* Inter species autem hic enumeratas aliqua distat a matrimonio et quantum ad essentiam matrimonii+ et quantum ad causam+ quae est consensus/ scilicet raptus/ et ideo est ma4imum peccatum inter illa quae hic enumerantur* Aliae ,ero distant a matrimonio quantum ad essentiam tantum/ sed hoc est dupliciter/ quia illa cum qua concumbit+ ,el non est matrimonio con1uncta/ ,el nec est con1uncta+ nec potest con1un-i/ et hoc ma-is distat* Si autem primo modo/ aut per concubitum praestatur aliquod impedimentum sequenti matrimonio+ aut non0 primum enim ma-is distat* Si autem non potest matrimonio con1un-i0 ,el non potest aliqua conditione e4tante+ ,el non potest simpliciter in perpetuum/ et hoc ma-is distat* 6t secundum hoc patet quod .ornicatio simple4 est minimum peccatum inter ista/ quia illi cum qua concumbitur+ nullum no,um impedimentum respectu sequentis matrimonii in.ertur/ et post hoc est stuprum+ per quod in.ertur impedimentum mulieri+ ut non illa .acile postmodum nubere possit/ et post hoc est adulterium+ quod est

concubitus ad illam quae non potest duci in u4orem+ dum ,ir e1us ,i,it/ et post hoc est incestus+ qui committitur cum illa quae simpliciter u4or esse non potest/ et post hoc est raptus+ qui matrimonio contrariatur non solum quantum ad essentiam+ sed etiam quantum ad causam* 6t hic est ordo eorum secundum -enus suum consideratorum* Tamen potest quandoque hic ordo ,ariari secundum di,ersas circumstantias* Omnium tamen horum -ra,ius est peccatum contra naturam* $%&2&') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod adulterium non solum est peccatum quia est contra castitatem+ sed quia est contra 1us di,inum quod habet ,ir in u4orem* $%&2&7) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod quam,is non possit dispensari quod aliquis ducat in u4orem illam cum qua committit adulterium ,i,ente ,iro0 tamen aliquo casu contin-ente potest eam in u4orem ducere absque dispensatione+ scilicet post mortem ,iri0 quia adulterium primum non dirimit matrimonium contractum nisi in aliquo casu+ ut prius+ dist* "7+ in e4positione litterae+ dictum est* $%&2&8) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* ' qc* " ad " Ad tertium dicendum+ quod quam,is possit postmodum duci in matrimonium consentiente puella et parentibus/ tamen quantum ad praesens pertinet+ ma4ime a matrimonio distat+ ut e4 dictis patet* Articulus 7 Utrum con1u-ium quod inter a..ines ,el consan-uineos est contractum+ semper sit per di,ortium dirimendum 5uaestiuncula ( $%&2&3) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* ( ar-* ( Ad quintum sic proceditur* Videtur quod con1u-ium quod inter a..ines ,el consan-uineos est contractum+ non semper sit per di,ortium dirimendum* 5uia quos con1un4it !eus+ homo separare non debet* Cum er-o !eus .acere intelli-atur quod 6cclesia .acit+

quae quandoque tales i-noranter con1un-it/ ,idetur quod si postmodum in notitiam ,eniant+ non sint separandi* $%&2&2) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* ( ar-* % Praeterea+ .a,orabilius est ,inculum matrimonii quam dominii* Sed homo per lon-i temporis praescriptionem acquirit dominium in re cu1us non erat dominus* 6r-o per diuturnitatem temporis matrimonium rati.icatur+ etiam si prius ratum non .uit* $%&2(&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* ( ar-* " Praeterea+ de similibus simile est 1udicium* Sed si matrimonium esset dirimendum propter consan-uinitatem+ tunc in casu illo quando duo .ratres habent duas sorores in u4ores+ si unus separatur propter consan-uinitatem+ et alius separari deberet pari ratione/ quod non ,idetur* 6r-o matrimonium non est separandum propter consan-uinitatem ,el a..initatem* $%&2(() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* ( s* c* ( Sed contra+ consan-uinitas et a..initas impediunt contrahendum+ et dirimunt contractum* 6r-o si probatur consan-uinitas ,el a..initas+ separandi sunt+ si de .acto contra4erint* 5uaestiuncula % $%&2(%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod ad separationem matrimonii quod est inter a..ines et consan-uineos contractum non sit procedendum per ,iam accusationis* 5uia accusationem inscriptio praecedit+ qua aliquis se ad talionem obli-at+ si in probatione de.ecerit* Sed haec non requiruntur quando a-itur de matrimonii separatione* 6r-o accusatio ibi locum non habet* $%&2(") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* % ar-* % Praeterea+ in causa matrimonii audiuntur solum propinqui+ ut in littera dicitur* Sed in accusationibus audiuntur etiam e4tranei* 6r-o in causa separationis matrimonii non a-itur per ,iam accusationis* $%&2(') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* % ar-* "

Praeterea+ si matrimonium accusari deberet+ tunc praecipue hoc esset .aciendum quando minus di..icile est quod separetur* Sed hoc est quando sunt tantum sponsalia contracta0 tunc autem non accusatur matrimonium* 6r-o nunquam de cetero debet .ieri accusatio* $%&2(7) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* % ar-* ' Praeterea+ ad accusandum non praecluditur alicui ,ia per hoc quod non statim accusat* Sed hoc .it in matrimonio0 quia si primo tacuit quando matrimonium contrahebatur+ non potest postea matrimonium accusare+ nisi quasi suspectus* 6r-o et cetera* $%&2(8) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* % s* c* ( Sed contra+ omne illicitum potest accusari* Sed matrimonium a..inium ,el consan-uineorum est illicitum* 6r-o de eo potest esse accusatio* 5uaestiuncula " $%&2(#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod in tali causa non sit procedendum per testes sicut in aliis causis* 5uia in aliis causis adducuntur ad testi.icandum quicumque sunt omni e4ceptione ma1ores* Sed hic non admittuntur e4tranei+ quam,is sint omni e4ceptione ma1ores* 6r-o et cetera* $%&2(3) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* " ar-* % Praeterea+ testes suspecti de pri,ato odio ,el amore+ a testimonio repelluntur* Sed ma4ime possunt propinqui esse suspecti de amore respectu unius partis+ et odio ad partem alteram* 6r-o non est audiendum eorum testimonium* $%&2(2) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* " ar-* " Praeterea+ matrimonium est .a,orabilius quam aliae causae+ in quibus de rebus pure corporalibus a-itur* Sed in illis non potest esse idem accusator et testis* 6r-o nec in matrimonio/ et ita ,idetur quod non con,enienter in ista causa per testes procedatur* $%&2%&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* " s* c* (

Sed contra+ testes inducuntur in causis+ ut super his de quibus dubitatur+ .iat 1udici .ides* Sed ita .acienda est 1udici .ides in causa ista sicut in aliis causis+ quia non debet praecipitare sententiam de eo quod non constat* 6r-o procedendum est hic e4 testibus+ sicut in aliis causis* 5uaestiuncula ( $%&2%() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod cum omnis concubitus praeter le-itimum matrimonium sit peccatum mortale+ quod 6cclesia omnibus modis impedire conatur+ ad ipsam pertinet eos inter quos non potest esse ,erum matrimonium+ separare+ et praecipue consan-uineos et a..ines+ qui sine incestu contrahere non possunt carnaliter* $%&2%%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod quam,is 6cclesia dono et auctoritate di,ina .ulciatur/ tamen inquantum est hominum con-re-atio+ aliquid e4 de.ectu humano in actibus e1us pro,enit+ quod non est di,inum/ et ideo illa con1unctio quae .it in .acie 6cclesiae impedimentum i-norantis+ non habet inseparabilitatem e4 auctoritate di,ina+ sed est contra auctoritatem di,inam errore humano inducta+ quae e4cusat a peccato+ cum sit error .acti+ quamdiu manet/ et propter hoc quando impedimentum ad notitiam 6cclesiae ,enit+ debet praedictam con1unctionem separare* $%&2%") Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod illa quae sine peccato esse non possunt+ nulla praescriptione .irmantur0 quia+ ut Innocentius dicit+ diuturnitas temporis non minuit peccatum+ sed au-et* =ec ad hoc .acit aliquid .a,or matrimonii+ quod inter ille-itimas personas esse non poterat* $%&2%') Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod res inter alios acta alii non prae1udicat in .oro contentioso/ unde quam,is unus .rater repellatur a matrimonio unius sororum e4 causa consan-uinitatis+ non propter hoc separat 6cclesia aliud matrimonium quod non

accusatur* Sed in .oro conscientiae non oportet quod semper obli-etur ad hoc alius .rater ad dimittendum u4orem suam0 quia .requenter tales accusationes e4 male,olentia procedunt+ et per .alsos testes probantur* Unde non oportet quod conscientiam suam in.ormet e4 his quae sunt circa aliud matrimonium .acta* Sed distin-uendum ,idetur in hoc* 5uia aut habet certam scientiam de impedimento matrimonii+ aut opinionem+ aut neutrum* Si primo modo+ nec e4i-ere nec reddere debitum debet* Si secundo+ debet reddere+ sed non e4i-ere* Si tertio+ potest et reddere et e4i-ere* 5uaestiuncula % $%&2%7) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* % co* Ad secundam quaestionem dicendum+ quod accusatio ad hoc est instituta ne aliquis sustineatur quasi innocens qui culpam habet* Sicut autem e4 i-norantia .acti contin-it quod aliquis homo reputatur innocens qui in culpa est/ ita e4 i-norantia alicu1us circumstantiae contin-it quod aliquod .actum reputatur licitum quod illicitum est/ et ideo+ sicut homo accusatur quandoque+ ita et .actum ipsum accusari potest/ et sic matrimonium e4cusatur quando propter i-norantiam impedimenti aestimatur le-itimum quod est ille-itimum* $%&2%8) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod obli-atio ad poenam talionis habet locum quando accusatur persona de crimine+ quia tunc a-itur ad punitionem e1us* Sed quando accusatur .actum+ tunc non a-itur ad poenam .acientis+ sed ad impediendum hoc quod est illicitum* 6t ideo in matrimonio accusator non se obli-at ad aliquam poenam/ sed talis accusatio potest et ,erbo et scripto .ieri+ ita quod e4primatur et persona accusans matrimonium quod accusatur+ et impedimentum propter quod accusatur* $%&2%#) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod e4tranei non possunt scire consan-uinitatem nisi per consan-uineos+ de quibus probabilius est quod sciant/ unde quando ipsi tacent+ suspicio habetur contra e4traneum quia e4 male,olentia procedat+ nisi per consan-uineos probare ,oluerit/ unde repellitur ab accusatione+ quando sunt

consan-uinei qui tacent+ et per quos probari non potest* Sed consan-uinei+ quantumcumque sint propinqui+ non repelluntur ab accusatione+ quando accusatur matrimonium propter aliquod impedimentum perpetuum+ quod impedit contrahendum+ et dirimit contractum* Sed quando accusatur e4 hoc quod dicitur non .uisse contractum+ tunc parentes tamquam suspecti sunt repellendi+ nisi e4 parte illius qui est in.erior di-nitate et di,itiis+ de quibus probabiliter aestimari potest quod libenter ,ellent quod matrimonium staret* $%&2%3) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* % ad " Ad tertium dicendum+ quod cum matrimonium nondum est contractum+ sed sponsalia tantum+ non potest accusari+ quia non accusatur quod non est/ sed potest denuntiari impedimentum+ ne matrimonium contrahatur* $%&2%2) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod ille qui primo tacuit+ quandoque auditur postea+ si ,elit matrimonium accusare+ quandoque repellitur/ quod patet e4 decretali quae sic dicit0 si post contractum matrimonium aliquis apparet accusator+ cum non prodierit in publicum+ quando secundum consuetudinem in 6cclesiis edebantur+ utrum ,o4 suae debeat accusationis admitti+ merito quaeri potest* Super quo respondemus+ quod si tempore denuntiationis praemissae is qui 1am con1unctos impetit+ e4tra diocesim e4istebat+ ,el alias denuntiatio ad e1us non potuit notitiam per,enire+ utputa si nimio in.irmitatis .er,ore laborans sanae mentis patiebatur e4ilium+ ,el in annis erat tam teneris constitutus quod ad comprehensionem talium e1us aetas su..icere non ,alebat+ seu alia causa le-itima .uerit impeditus/ e1us accusatio debet audiri0 alioquin+ tamquam suspectus+ esset proculdubio repellendus+ nisi 1uramento .irma,erit quod post didicerit ea quae ob1ecerit+ et ad hoc e4 malitia non procedat* 5uaestiuncula " $%&2"&) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod in hac causa oportet quod per testes ,eritas pate.iat+ sicut et in aliis* Tamen+ ut 1uristae dicunt+ in hac causa multa specialia in,eniuntur/ scilicet quod

idem potest esse accusator et testis/ et quod non 1uratur de calumnia+ cum sit quasi causa spiritualis/ et quod consan-uinei admittuntur ad testi.icandum/ et quod non obser,atur omnino ordo 1udiciarius+ quia tali denuntiatione .acta contuma4 potest e4communicari lite non contestata/ et ,alet hic testimonium de auditu+ et post publicationem testium testes possunt induci* 6t hoc totum est ut peccatum impediatur+ quod in tali con1unctione esse potest* $%&2"() Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* " ad ar-* 6t per hoc patet solutio ad ob1ecta* 64positio te4tus $%&2"%) Super Sent*+ lib* ' d* '( q* ( a* 7 qc* " e4pos* Illud etiam non est praetermittendum quod 9re-orius Venerio episcopo scripsit* Totum est abro-atum per no,a 1ura/ sed etiam -radus consan-uinitatis et a..initatis sunt restricti usque ad -radum quartum* 6t est sciendum+ quod 6cclesia in.ra praedictos -radus consan-uinitatis con1unctos separat* Sciendum+ quod cum 6cclesia non intendat pri,are aliquem 1ure suo+ si decepta per .alsos testes separa,erit matrimonium+ altera personarum e4poliata ,i+ 1uste debet ei .ieri restitutio+ etiam si altera ,otum emisisset reli-ionis+ ita tamen quod ei non liceret petere debitum+ sed solum reddere* 5uando autem mulier ad reinte-rationem matrimonii a-it+ distin-uendum est* 5uia si a-it petitorio+ ut scilicet ei detur aliquis ,ir+ qui cum ea contra4it+ antequam .iat restitutio+ tractabitur de e4ceptione e4 parte mariti proposita* Si autem a-at possessorio+ primo restituendus est sibi ,ir quam e4ceptio praedicta tractetur/ et eadem ratio est+ si ,ir a-at* Sed e4cipiuntur ab utroque communiter quinque casus* Primus est+ quando ,ir e4cipiendo proponit publicam .ornicationem u4oris* Secundus+ quando proponit -radum consan-uinitatis 1ure di,ino prohibitum/ tamen si di..eratur+ oportet .ieri restitutionem per sententiam/ sed ille non tenebitur reddere debitum+ si habeat conscientiam de consan-uinitate praedicta* Tertius+ si ob1iciatur e4ceptio rei 1udicatae+ a qua non est appellatum* 5uartus+ quando est tanta sae,itia ,iri+ quod non potest su..iciens cautio adhiberi+ puta quod ,ir persequitur u4orem odio capitali* 5uintus est+ quando ille qui a-it+ spolia,it alium sine causa*

!istinctio '% Prooemium $%&2"") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( pr* Postquam determina,it Ma-ister de carnalis propinquitatis impedimento+ hic determinat de impedimento spiritualis propinquitatis/ et di,iditur in partes duas0 in prima ostendit quomodo spiritualis co-natio matrimonium impediat/ in secunda inquirit+ utrum secundae nuptiae sint licitae+ ibi0 sciendum est etiam+ quod non solum primae+ ,el secundae nuptiae sunt licitae+ sed etiam tertiae et quartae non sunt damnandae* Prima in duas0 in prima distin-uit propinquitatem spiritualem a carnalibus+ de quibus supra actum est/ in secunda prosequitur de propinquitate spirituali+ ibi0 spirituales .ilii sunt quos de sacro .onte le,amus* 6t haec pars di,iditur in duas0 in prima ostendit unde spiritualis propinquitas contrahatur/ in secunda ostendit quomodo matrimonium impediat+ ibi0 quod autem compater ,el commater sibi 1un-i nequeant :***; e4 Concilio Ma-untinensi docetur* 6t haec in duas0 in prima ostendit quomodo impedit matrimonium propinquitas spiritualis quam aliqua persona directe contrahit+ quae assimilatur consan-uinitati/ in secunda quomodo impediat matrimonium illa quae indirecte e4 u4ore in ,irum redundat per modum cu1usdam a..initatis+ ,el e contra+ ibi0 solet etiam quaeri+ si commatrem u4oris post e1us obitum quis ducere ,aleat* Prima in duas0 in prima ostendit quando spiritualis co-natio impediat matrimonium inter compatrem spiritualem et matrem naturalem+ aut e con,erso/ in secunda ostendit quando matrimonium impediat inter .ilios spirituales et naturales+ ibi0 quod autem spirituales ,el adopti,i .ilii naturalibus copulari nequeant+ =icolaus Papa testatur* Prima in duas0 in prima ostendit quando spirituali co-natio matrimonium praecedens impediat matrimonium contrahendum+ et dirimat contractum inter compatrem et commatrem/ non autem si sequatur/ in secunda ob1icit in contrarium+ et sol,it+ ibi0 his autem ob,iare ,idetur quod !eusdedit Papa ait* 5uod autem spirituales ,el adopti,i .ilii naturalibus copulari nequeant+ =icolaus Papa testatur* Hic ostendit quando impeditur matrimonium inter prolem spiritualem et naturalem unius hominis/ et circa hoc duo .acit0 primo probat propositum/ secundo inquirit+ utrum haec probatio se e4tendat ad

.ratres naturales spiritualis prolis+ quod scilicet possint copulari .iliis naturalibus spiritualis patris+ ibi0 hoc autem quidam ,olunt intelli-ere tantum de illis .iliis quibus compatres .acti sunt* Solet etiam quaeri si commatrem u4oris post e1us obitum quis ducere ,aleat* Circa hoc duo .acit* Primo ostendit quod spiritualis co-natio transit a ,iro in u4orem* Secundo inquirit+ utrum possint spiritualiter e..ici parentes alicu1us prolis+ ibi0 solet etiam quaeri+ si u4or cum ,iro simul debeat in ?aptismo suscipere puerum* Hic est triple4 quaestio* Prima de co-natione spirituali* Secunda de le-ali* Tertia de secundis nuptiis* Circa primum quaeruntur tria0 ( utrum spiritualis co-natio matrimonium impediat/ % e4 qua causa contrahatur/ " inter quos contrahatur* Articulus ( Utrum spiritualis co-natio matrimonium impediat $%&2"7) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* ( ar-* ( Ad primum sic proceditur* Videtur quod spiritualis co-natio matrimonium non impediat* =ihil enim impedit matrimonium quod non contrariatur alicui bono matrimonii* Sed spiritualis co-natio non contrariatur alicui bono matrimonii* 6r-o non impedit matrimonium* $%&2"8) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* ( ar-* % Praeterea+ perpetuum impedimentum matrimonii non potest stare simul cum matrimonio* Sed co-natio spiritualis stat simul aliquando cum matrimonio+ ut in littera dicitur+ sicut cum aliquis in casu necessitatis .ilium suum bapti<at0 quia tunc .it u4ori suae spirituali co-natione con1unctus+ nec tamen matrimonium separatur* 6r-o spiritualis co-natio matrimonium non impedit* $%&2"#) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* ( ar-* " Praeterea+ unio spiritus non transit in carnem* Sed matrimonium est carnalis con1unctio* 6r-o cum co-natio spiritualis sit unio spiritus+ non potest transire ad matrimonium impediendum* $%&2"3) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* ( ar-* '

Praeterea+ contrariorum non sunt iidem e..ectus* Sed spiritualis co-natio ,idetur esse contraria disparitati cultus/ cum spiritualis co-natio sit propinquitas pro,eniens e4 datione sacramenti+ ,el tentione ad idem/ disparitas autem cultus consistit in sacramenti carentia+ ut prius+ dist* "2+ quaest* (+ art* (+ dictum est* Cum er-o disparitas cultus matrimonium impediat+ ,idetur quod spiritualis co-natio non habeat hunc e..ectum* $%&2"2) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* ( s* c* ( Sed contra+ quanto aliquod ,inculum est sanctius+ tanto est ma-is custodiendum* Sed ,inculum spirituale est sanctius quam corporale* 6r-o cum ,inculum propinquitatis corporalis matrimonium impediat+ ,idetur etiam quod spiritualis co-natio idem .aciat* $%&2'&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* ( s* c* % Praeterea+ in matrimonio con1unctio animarum est principalior quam con1unctio corporum+ quia praecedit ipsam* 6r-o multo .ortius spiritualis co-natio matrimonium impedire potest quam carnalis* $%&2'() Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* ( co* Respondeo dicendum+ quod sicut per carnis propa-ationem homo accipit esse naturae+ ita per sacramenta accipit esse spirituale -ratiae* Unde sicut ,inculum quod e4 carnis propa-atione contrahitur+ est naturale homini+ inquantum est res quaedam naturae/ ita ,inculum quod contrahitur e4 sacramentorum susceptione+ est quodammodo naturale alicui+ inquantum est membrum 6cclesiae/ et ideo sicut carnalis co-natio impedit matrimonium+ ita spiritualis e4 6cclesiae statuto* Tamen distin-uendum est de spirituali co-natione* 5uia aut praecessit matrimonium+ aut sequitur* Si praecessit+ impedit contrahendum+ et dirimit contractum/ si sequitur+ tunc non dirimit ,inculum matrimonii* Sed quantum ad actum matrimonii est distin-uendum* 5uia aut spiritualis co-natio inducitur causa necessitatis+ sicut cum pater bapti<at puerum in articulo mortis/ et tunc non impedit actum matrimonii e4 neutra parte0 aut inducitur e4tra casum necessitatis+ e4 i-norantia tamen/ et tunc si ille e4 cu1us actu inducitur+ dili-entiam adhibuit+ est eadem ratio sicut et de primo/ aut e4 industria e4tra casum necessitatis/ et

tunc ille e4 cu1us actu inducitur+ amittit 1us petendi debitum/ sed tamen debet reddere+ quia e4 culpa e1us non debet aliquod incommodum alius reportare* $%&2'%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod quam,is spiritualis co-natio non impediat aliquod de principalibus bonis matrimonii+ tamen impedit aliquod de secundariis bonis+ quod est amicitiae multiplicatio0 quia spiritualis co-natio est su..iciens ratio amicitiae per se/ unde oportet quod ad alios per matrimonium .amiliaritas et amicitia quaeratur* $%&2'") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod matrimonium est perpetuum ,inculum/ et ideo nullum impedimentum super,eniens potest ipsum dirimere/ et sic quandoque contin-it quod matrimonium et matrimonii impedimentum stant simul/ non autem si impedimentum praecedat* $%&2'') Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod in matrimonio non tantum est con1unctio corporalis+ sed etiam spiritualis/ et ideo propinquitas spiritus ei impedimentum praestat sine hoc quod propinquitas spiritualis transire debeat in carnalem* $%&2'7) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* ( ad ' Ad quartum dicendum+ quod non est incon,eniens quod duo contraria ad in,icem contrarientur eidem+ sicut ma-num et par,um aequali/ et sic disparitas cultus et spiritualis co-natio matrimonio repu-nant0 quia in uno est ma1or distantia+ et in altero ma1or propinquitas quam matrimonium requirat/ et ideo e4 utraque parte matrimonium impeditur* Articulus % Utrum per solum ?aptismum spiritualis propinquitas contrahatur $%&2'#) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ar-* (

Ad secundum sic proceditur* Videtur quod per solum ?aptismum spiritualis propinquitas contrahatur* Sicut enim se habet co-natio corporalis ad corporalem -enerationem+ ita spiritualis ad spiritualem* Sed solus ?aptismus dicitur spiritualis -eneratio* 6r-o per solum ?aptismum contrahitur spiritualis co-natio+ sicut per solam -enerationem carnalem co-natio carnalis* $%&2'3) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ar-* % Praeterea+ sicut in con.irmatione imprimitur character+ ita in ordine* Sed e4 susceptione ordinis non sequitur spiritualis co-natio* 6r-o nec e4 con.irmatione/ et sic solum e4 ?aptismo* $%&2'2) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ar-* " Praeterea+ sacramenta sunt di-niora sacramentalibus* Sed e4 quibusdam sacramentis spiritualis co-natio non sequitur+ sicut patet in e4trema unctione* 6r-o multo minus e4 catechismo+ ut quidam dicunt* $%&27&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ar-* ' Praeterea+ inter sacramentalia ?aptismi multa alia praeter catechismum numerantur+ ut patet supra+ distinct* 8* 6r-o e4 catechismo non ma-is contrahitur spiritualis co-natio quam e4 aliis* $%&27() Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ar-* 7 Praeterea+ oratio non est minus e..ica4 ad promo,endum in bonum quam instructio si,e catechi<atio* Sed e4 oratione non contrahitur spiritualis co-natio* 6r-o nec e4 catechismo* $%&27%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ar-* 8 Praeterea+ instructio quae .it bapti<atis per praedicationem+ non minus ,alet quam illa quae .it nondum bapti<atis* Sed e4 praedicatione non contrahitur aliqua spiritualis co-natio* 6r-o nec e4 catechismo* $%&27") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ar-* # Sed contra+ ( Corinth* '+ (70 in Christo @esu per 6,an-elium e-o ,os -enui* Sed spiritualis -eneratio causat spiritualem co-nationem* 6r-o e4 praedicatione 6,an-elii et instructione .it spiritualis co-natio+ et non solum e4 ?aptismo*

$%&27') Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ar-* 3 Praeterea+ sicut per ?aptismum tollitur peccatum ori-inale+ ita per poenitentiam actuale* 6r-o sicut ?aptisma causat spiritualem co-nationem+ ita et poenitentia* $%&277) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ar-* 2 Praeterea+ pater nomen co-nationis est* Sed per poenitentiam et doctrinam et pastoralem curam et multa hu1usmodi aliquis dicitur alteri spiritualis pater* 6r-o e4 multis aliis praeter ?aptismum et con.irmationem spiritualis co-natio contrahitur* $%&278) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % co* Respondeo dicendum+ quod circa hoc est triple4 opinio* 5uidam enim dicunt+ quod spiritualis re-eneratio sicut per septi.ormem spiritus sancti -ratiam datur+ ita per septem e..icitur+ incipiendo a primo pabulo salis sacramenti usque ad con.irmationem per episcopum .actam+ et per quodlibet horum septem spiritualis co-natio contrahitur* Sed illud non ,idetur rationabile0 quia co-natio carnalis non contrahitur nisi per actum -enerationis completum/ unde etiam a..initas non contrahitur nisi sit .acta con1unctio seminum+ e4 qua potest sequi carnalis -eneratio* Spiritualis autem -eneratio non per.icitur nisi per aliquod sacramentum* 6t ideo incon,eniens est quod spiritualis co-natio contrahatur nisi per aliquod sacramentum* 6t ideo alii dicunt+ quod per tria tantum sacramenta spiritualis co-natio contrahitur/ scilicet per catechismum+ ?aptismum+ et con.irmationem* Sed isti propriam ,ocem ,identur i-norare0 quia catechismus non est sacramentum+ sed sacramentale* 6t ideo alii dicunt+ quod tantum per duo sacramenta+ scilicet per ?aptismum+ et con.irmationem/ et haec opinio est communior* Tamen de catechismo quidam horum dicunt+ quod est debile impedimentum quod impedit contrahendum+ sed non dirimit matrimonium contractum* $%&27#) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod duple4 est carnalis nati,itas* Prima in utero+ in quo adhuc id quod natum est+ est adeo debile quod non possit e4tra e4poni sine periculo/ et huic nati,itati similatur -eneratio per ?aptismum+ in quo re-eneratur aliquis adhuc quasi .o,endus intra uterum 6cclesiae* Secunda est

nati,itas e4 utero+ quando 1am id quod natum erat in utero+ tantum roboratum est quod potest sine periculo e4poni e4terioribus+ quae nata sunt corrumpere/ et huic similatur con.irmatio+ per quam homo roboratus e4ponitur in publicum ad con.essionem nominis Christi* 6t ideo con-rue per utrumque istorum sacramentorum contrahitur spiritualis co-natio* $%&273) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ad % Ad secundum dicendum+ quod per ordinis sacramentum non .it aliqua re-eneratio+ sed quaedam promotio potestatis/ et propterea mulier non suscipit ordinem/ et sic non potest e4 hoc aliquod impedimentum praestare matrimonio/ et ideo talis co-natio non computatur* $%&272) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ad " Ad tertium dicendum+ quod in catechismo .it quaedam pro.essio .uturi ?aptismi+ sicut in sponsalibus .it quaedam sponsio .uturarum nuptiarum/ unde sicut in sponsalibus contrahitur quidam modus propinquitatis+ ita et in catechismo+ ad minus impediens contrahendum+ ut quidam dicunt/ non autem in aliis sacramentis* $%&28&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod talis pro.essio .idei non .it in aliis sacramentalibus ?aptismi+ sicut in catechismo/ et ideo non est similis ratio* $%&28() Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ad 7 6t similiter dicendum ad quintum de oratione+ et ad se4tum de praedicatione* $%&28%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ad # Ad septimum dicendum+ quod apostolus eos ad .idem instru4erat per modum catechismi/ et sic aliquo modo talis instructio habebat ordinem ad spiritualem co-nationem* $%&28") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ad 3 Ad octa,um dicendum+ quod per sacramentum poenitentiae non contrahitur+ proprie loquendo+ spiritualis co-natio/ unde .ilius sacerdotis potest contrahere cum illa quam sacerdos in

con.essione audit0 alias .ilius sacerdotis non in,eniret in tota una parochia mulierem cum qua contraheret* =ec obstat quod per poenitentiam tollitur peccatum actuale0 quia hoc non est per modum -enerationis+ sed ma-is per modum sanationis* Sed tamen per poenitentiam contrahitur quoddam .oedus inter sacerdotem et mulierem con.itentem+ simile co-nationi spirituali+ ut tantum peccet eam carnaliter co-noscens+ ac si esset sua spiritualis .ilia/ et hoc ideo quia ma4ima .amiliaritas est inter sacerdotem et con.itentem/ et e4 hoc ista prohibitio est inducta+ ut tollatur peccandi occasio* $%&28') Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* % ad 2 Ad nonum dicendum+ quod pater spiritualis dicitur ad similitudinem patris carnalis* Pater autem corporalis+ ut dicit philosophus in 3 6thic*+ tria dat+ esse+ nutrimentum+ et instructionem/ et ideo spiritualis pater aliquis alicu1us dicitur ratione alicu1us horum trium* Tamen e4 hoc quod est spiritualis pater+ non habet co-nationem spiritualem+ nisi con,eniat cum patre quantum ad -enerationem+ per quam est esse* 6t sic etiam potest sol,i octa,um quod praecessit* Articulus " Utrum co-natio spiritualis contrahatur inter suscipientem sacramentum ?aptismi et le,antem de sacro .onte 5uaestiuncula ( $%&288) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* ( ar-* ( Ad tertium sic proceditur* Videtur quod co-natio spiritualis non contrahatur inter suscipientem sacramentum ?aptismi et le,antem de sacro .onte* 5uia in -eneratione carnali contrahitur propinquitas solum e4 parte e1us cu1us semine -eneratur proles+ non autem e4 parte e1us qui puerum natum suscepit* 6r-o nec spiritualis co-natio contrahitur inter eum qui suscipit de sacro .onte+ et eum qui suscipitur* $%&28#) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* ( ar-* %

Praeterea+ ille qui in sacro .onte le,at anadocus a !ion>sio dicitur+ et ad e1us o..icium spectat puerum instruere* Sed instructio non est su..iciens causa spiritualis co-nationis+ ut dictum est* 6r-o nulla co-natio contrahitur inter eum et illum qui de sacro .onte le,atur* $%&283) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* ( ar-* " Praeterea+ potest contin-ere quod aliquis le,et aliquem de sacro .onte antequam ipse sit bapti<atus* Sed e4 hoc non contrahitur aliqua spiritualis co-natio0 quia ille qui non est bapti<atus+ non est capa4 alicu1us spiritualitatis* 6r-o le,are aliquem de sacro .onte non su..icit ad co-nationem spiritualem contrahendam* $%&282) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* ( s* c* ( Sed contra est de.initio spiritualis co-nationis supra inducta+ et auctoritates quae ponuntur in littera* 5uaestiuncula % $%&2#&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* % ar-* ( Ulterius* Videtur quod spiritualis co-natio non transeat a ,iro in u4orem* 5uia spiritualis unio et corporalis sunt disparatae+ et di,ersorum -enerum* 6r-o mediante carnali con1unctione+ quae est inter ,irum et u4orem+ non transitur ad spiritualem co-nationem* $%&2#() Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* % ar-* % Praeterea+ ma-is con,eniunt in spirituali -eneratione+ quae est causa spiritualis co-nationis+ pater et mater spiritualis+ quam ,ir qui est pater spiritualis et u4or* Sed pater et mater spiritualis nullam e4 hoc co-nationem spiritualem contrahunt* 6r-o nec u4or contrahit aliquam co-nationem spiritualem e4 hoc quod ,ir e1us sit pater spiritualis alicu1us* $%&2#%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* % ar-* " Praeterea+ potest contin-ere quod ,ir est bapti<atus et u4or non est bapti<ata+ sicut quando unus est ab in.idelitate con,ersus sine alterius con1u-is con,ersione* Sed spiritualis co-natio non potest per,enire ad non bapti<atum* 6r-o non transit semper de ,iro ad u4orem*

$%&2#") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* % ar-* ' Praeterea+ ,ir et u4or possunt aliquem simul de sacro .onte le,are* Si er-o spiritualis co-natio a ,iro transiret in u4orem+ sequeretur quod uterque con1u-um esset bis pater ,el mater spiritualis e1usdem/ quod est incon,eniens* $%&2#') Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* % s* c* ( Sed contra+ bona spiritualia ma-is multiplicabilia sunt quam corporalia* Sed consan-uinitas corporalis ,iri transit ad u4orem per a..initatem* 6r-o multo ma-is spiritualis co-natio* 5uaestiuncula " $%&2#7) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* " ar-* ( Ulterius* Videtur quod non transeat ad .ilios carnales patris spiritualis* 5uia spirituali co-nationi non assi-nantur -radus+ essent autem -radus+ si transiret a patre in .ilium/ quia persona -enerata mutat -radum+ ut supra+ dist* '&+ quaest* unica+ art* %+ in corp*+ dictum est* 6r-o non transit ad .ilios carnales patris spiritualis* $%&2#8) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* " ar-* % Praeterea+ pater eodem -radu attinet .ilio+ et .rater .ratri* Si er-o spiritualis co-natio transit a patre in .ilium+ eadem ratione transibit a .ratre in .ratrem/ quod .alsum est* $%&2##) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* " s* c* ( Sed contra est quod in littera probatur pari auctoritate* 5uaestiuncula ( $%&2#3) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* ( co* Respondeo dicendum ad primam quaestionem+ quod sicut in -eneratione carnali aliquis nascitur e4 patre et matre/ ita in -eneratione spirituali aliquis renascitur .ilius !ei sicut patris+ et 6cclesiae sicut matris* Sicut autem ille qui sacramentum con.ert+ -erit personam !ei+ cu1us instrumentum et minister est/ ita ille qui bapti<atum suscipit de sacro .onte+ aut con.irmandum tenet+

-erit personam 6cclesiae/ unde ad utrumque spiritualis co-natio contrahitur* $%&2#2) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod non tantum pater e4 cu1us semine -eneratur proles+ habet co-nationem carnalem ad natum+ sed etiam mater+ quae materiam ministrat+ et in cu1us utero -eneratur/ et ita etiam anadocus qui bapti<andum ,ice totius 6cclesiae o..ert et suscipit+ et con.irmandum tenet+ spiritualem co-nationem contrahit* $%&23&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod non ratione instructionis debitae+ sed ratione -enerationis spiritualis+ ad quam cooperatur+ spiritualem co-nationem contrahit* $%&23() Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod non bapti<atus non potest aliquem le,are de sacro .onte+ cum non sit membrum 6cclesiae+ cu1us t>pum -erit in ?aptismo suscipiens/ quam,is possit bapti<are+ quia est creatura !ei+ cu1us t>pum -erit bapti<ans* =ec tamen aliquam co-nationem contrahere spiritualem potest/ quia est e4pers spiritualis ,itae+ in quam homo primo per ?aptismum nascitur* 5uaestiuncula % $%&23%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* % co* Ad secundam quaestionem dicendum+ quod aliquis potest alicu1us .ieri compater dupliciter* Uno modo per actum alterius qui bapti<at+ ,el in ipso ?aptismo suscipit .ilium e1us/ et sic co-natio spiritualis non transit a ,iro in u4orem+ nisi .orte ille sit .ilius u4oris/ quia tunc u4or directe contrahit co-nationem spiritualem+ sicut et ,ir* Alio modo per actum proprium+ sicut cum le,at .ilium alterius de sacro .onte/ et sic co-natio spiritualis transit ad u4orem quam 1am carnaliter co-no,it/ non autem si nondum sit consummatum matrimonium+ quia nondum e..ecti sunt una caro/ et hoc est per modum cu1usdam a..initatis/ unde etiam pari ratione ,idetur transire ad mulierem quae est carnaliter co-nita+ quam,is non sit u4or/ unde ,ersus0 qui mihi+ ,el cu1us mea natum

de .onte le,a,it+ haec mea commater+ .ieri mea non ,alet u4or* Si qua meae natum+ non e4 me+ .onte le,a,it+ hanc post .ata meae+ non inde ,etabor habere* $%&23") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod e4 hoc quod sunt di,ersorum -enerum unio spiritualis et corporalis+ potest concludi quod una non est altera/ non autem quod una non possit esse causa alterius/ quia eorum quae sunt in di,ersis -eneribus+ unum quandoque est causa alterius ,el per se ,el per accidens* $%&23') Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* % ad % Ad secundum dicendum+ quod pater spiritualis et mater spiritualis eidem non con1un-untur in -eneratione spirituali nisi per accidens/ quia unus ad hoc per se su..iceret/ unde non oportet quod e4 hoc aliqua co-natio spiritualis inter eos nascatur+ quin possit esse inter eos matrimonium/ unde ,ersus0 unus semper erit compatrum spiritualis+ alter carnalis0 nec .allit re-ula talis* Sed per matrimonium .it ,ir et u4or una caro+ per se loquendo/ et ideo non est simile* $%&237) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* % ad " Ad tertium dico+ quod si u4or non sit bapti<ata+ non per,eniet ad eam spiritualis co-natio propter hoc quod non est capa4+ non e4 hoc quod non possit per matrimonium traduci spiritualis co-natio a ,iro in u4orem* $%&238) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod e4 quo inter patrem spiritualem et matrem non contrahitur aliqua co-natio+ nihil prohibet quin ,ir et u4or simul aliquem de sacro .onte le,arent/ nec est incon,eniens quod u4or e4 di,ersis causis e..iciatur bis mater spiritualis e1usdem/ sicut et potest esse quod est a..inis et consan-uinea e1usdem per carnalem propinquitatem* 5uaestiuncula " $%&23#) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* " co* Ad tertiam quaestionem dicendum+ quod .ilius est aliquid patris+ et non e con,erso+ ut dicitur in 3 6thic*0 et ideo spiritualis

co-natio transit a patre in .ilium+ sed non e con,erso+ et sic patet quod sunt tres spirituales co-nationes* Una quae dicitur spiritualis paternitas+ quae est inter patrem spiritualem et .ilium spiritualem* Alia quae dicitur compaternitas+ quae est inter patrem spiritualem et carnalem e1usdem* Tertia autem dicitur spiritualis .raternitas+ quae est inter .ilium spiritualem et .ilios carnales e1usdem patris* 6t quaelibet harum impedit contrahendum matrimonium+ et dirimit contractum* $%&233) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod persona addita per carnis propa-ationem+ .acit -radum respectu illius personae quae eodem -enere attinet+ non autem respectu e1us quae attinet in alio -enere/ sicut .ilius attinet in eodem -radu u4ori patris in quo et pater+ quam,is alio -enere attinentiae* Spiritualis autem co-natio est alterius -eneris quam carnalis/ et ideo non in eodem -radu attinet .ilius spiritualis .ilio naturali patris sui spiritualis in quo attinet ei pater e1us+ quo mediante co-natio spiritualis transit/ et ita non oportet quod spiritualis co-natio habeat -radum* $%&232) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* ( a* " qc* " ad % Ad secundum dicendum+ quod .rater non est aliquid .ratris+ sicut .ilius est aliquid patris/ sed u4or est aliquid ,iri+ cum qua e..ecta est unum corpus/ et ideo a .ratre in .ratrem non transit+ si,e sit -enitus ante+ si,e post .raternitatem spiritualem* 5uaestio % Prooemium $%&22&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % pr* !einde quaeritur de co-natione le-ali+ quae est per adoptionem/ et circa hoc quaeruntur tria0 ( de adoptione/ % utrum e4 adoptione contrahatur aliquod ,inculum impediens matrimonium/ " inter quas personas contrahatur* Articulus ( Utrum con,enienter adoptio de.iniatur

$%&22%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ar-* ( Ad primum sic proceditur* Videtur quod incon,enienter adoptio de.iniatur0 adoptio est e4traneae personae in .ilium ,el nepotem+ ,el deinceps+ le-itima assumptio* Bilius enim debet esse subditus patri* Sed aliquando ille qui adoptatur+ non transit in potestatem patris adoptantis* 6r-o non semper per adoptionem aliquis in .ilium assumitur* $%&22") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ar-* % Praeterea+ parentes debent .iliis thesauri<are/ % Corinth*+ (%* Sed pater adoptans non oportet quod semper adoptato thesauri<et/ quia quandoque adoptatus non succedit in bona adoptantis* 6r-o adoptio non est assumptio alicu1us in .ilium* $%&22') Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ar-* " Praeterea+ adoptio per quam aliquis in .ilium assumitur+ similatur -enerationi naturali+ per quam naturaliter .ilius producitur* 6r-o cui competit naturalis -eneratio .ilii+ competit adoptio* Sed hoc est .alsum/ quia ille qui non est sui 1uris+ et qui est minor ,i-intiquinque annis+ et mulier+ non possunt adoptare+ qui tamen possunt naturaliter .ilium -enerare* 6r-o adoptio non proprie dicitur assumptio alicu1us in .ilium* $%&227) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ar-* ' Praeterea+ assumptio e4traneae personae in .ilium ,idetur esse necessaria ad supplendum de.ectum naturalium .iliorum* Sed ille qui non potest -enerare+ ut spado ,el .ri-idus+ ma4ime patitur de.ectum in .iliis naturalibus* 6r-o ei ma4ime competit assumere in .ilium aliquem* Sed non competit adoptare ei* 6r-o adoptio non est assumptio alicu1us in .ilium* $%&228) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ar-* 7 Praeterea+ in spirituali co-natione+ ubi aliquis in .ilium assumitur sine carnis propa-atione+ potest indi..erenter ma1or aetate e..ici pater minoris+ et e con,erso/ quia 1u,enis potest senem bapti<are+ et e con,erso* Si er-o per adoptionem aliquis assumitur in .ilium sine carnis propa-atione+ similiter posset indi..erenter senior 1uniorem+ ,el 1unior seniorem adoptare/ quod non est ,erum/ et sic idem quod prius*

$%&22#) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ar-* 8 Praeterea+ adoptatus non di..ert secundum aliquem -radum ab adoptante* 6r-o quilibet adoptatus adoptatur in .ilium/ et sic incon,enienter dicitur+ quod adoptatur in nepotem* $%&223) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ar-* # Praeterea+ adoptatio e4 dilectione procedit/ unde et !eus dicitur nos per caritatem in .ilios adoptasse* Sed caritas ma1or est habenda ad pro4imum quam ad e4traneos* 6r-o non debet esse adoptatio e4traneae personae+ sed ma-is personae propinquae* $%&222) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( co* Respondeo dicendum+ quod ars imitatur naturam+ et supplet de.ectum naturae in illis in quibus natura de.icit/ unde sicut per naturalem -enerationem aliquis .ilium producit+ ita per 1us positi,um+ quod est ars aequi et boni potest aliquis sibi assumere aliquem in .ilium ad similitudinem .ilii naturalis+ et ad supplendum .iliorum praedictorum de.ectum+ propter quod praecipue adoptatio est introducta* 6t quia assumptio importat terminum a quo+ propter quod assumens non est assumptum+ ut in " ib*+ dist* 7+ quaest* (+ art* (+ quaestiunc* "+ in corp*+ dictum est+ oportet quod ille qui assumitur in .ilium+ sit persona e4tranea* Sicut er-o naturalis -eneratio habet terminum ad quem+ scilicet .ormam quae est .inis -enerationis+ et terminum a quo+ scilicet .ormam contrariam/ ita -eneratio le-alis habet terminum ad quem+ .ilium ,el nepotem/ terminum a quo+ personam e4traneam* 6t sic patet quod praedicta assi-natio comprehendit -enus adoptionis+ quia dicitur le-itima assumptio/ et terminum a quo+ quia dicitur e4traneae personae/ et terminum ad quem+ quia dicitur in .ilium ,el nepotem* $%(&&&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod .iliatio adoptionis est quaedam imitatio .iliationis naturalis/ et ideo duple4 est adoptionis species* Una quae per.ecte imitatur naturalem .iliationem+ et haec ,ocatur adro-atio+ per quam reducitur adoptatus in potestatem adoptantis+ et sic adoptatus succedit patri adoptanti e4 intestato+ nec potest eum pater sine culpa pri,are quarta parte hereditatis* Sic autem adoptari non potest nisi ille qui sui 1uris est+ qui scilicet

postquam adoptatur+ non habet potestatem+ aut si habet+ est emancipatus/ et haec adoptatio non .it nisi auctoritate principis* Alia est adoptatio quae imitatur naturalem .iliationem imper.ecte+ quae ,ocatur simple4 adoptio+ per quam adoptatus non transit in potestatem adoptantis/ unde ma-is est dispositio quaedam ad per.ectam adoptionem quam adoptio per.ecta0 et secundum hanc potest adoptari etiam ille qui non est sui 1uris/ et sine auctoritate principis e4 auctoritate ma-istratus/ et sic adoptatus non succedit in bonis adoptantis+ nec tenetur ei adoptans aliquid de bonis suis in testamento dimittere+ nisi ,elit* $%(&&() Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ad % 6t per hoc patet solutio ad secundum* $%(&&%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod -eneratio naturalis ordinatur ad speciem consequendam/ et ideo competit omnibus posse naturaliter -enerare in quibus natura speciei non est impedita0 sed adoptio ordinatur ad hereditatis successionem/ et ideo illis solis competit qui habent potestatem disponendi de hereditate sua/ unde ille qui non est sui 1uris+ ,el qui est minor ,i-intiquinque annis+ aut mulier+ non potest adoptare aliquem+ nisi e4 speciali concessione principis* $%(&&") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ad ' Ad quartum dicendum+ quod per eum qui habet impedimentum perpetuum ad -enerandum+ non potest hereditas transire in posterum/ unde e4 hoc ipso 1am debetur illis qui ei succedere debent 1ure propinquitatis/ et ideo ei non competit adoptare+ sicut nec naturaliter -enerare* 6t praeterea ma1or est dolor de .iliis qui nunquam habiti sunt/ et ideo habentes impedimentum -enerationis non indi-ent solatio contra carentiam .iliorum+ sicut illi qui habuerunt+ et amiserunt/ ,el etiam qui habere potuerunt+ sed aliquo impedimento accidentali carent* $%(&&') Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ad 7 Ad quintum dicendum+ quod spiritualis co-natio contrahitur per sacramentum quo .ideles renascuntur in Christo+ in quo non di..ert masculus a .emina+ ser,us et liber+ 1u,enis et sene4/ et ideo indi..erenter quilibet potest e..ici pater spiritualis alterius* Sed

adoptio .it per hereditatis successionem+ et quamdam sub1ectionem adoptati ad adoptantem* =on est autem con,eniens quod antiquior 1u,eni in cura rei .amiliaris subdatur/ et ideo minor non potest adoptare seniorem/ sed oportet secundum le-es quod adoptatus sit intantum adoptante 1unior quod possit e1us naturalis esse .ilius* $%(&&7) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ad 8 Ad se4tum dicendum+ quod sicut contin-it amitti .ilios+ ita et nepotes/ et ideo cum adoptatio sit inducta ad solatium .iliorum amissorum+ sicut potest aliquis per adoptionem subro-ari in locum .ilii+ ita in locum nepotis+ et sic deinceps* $%(&&8) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* ( ad # Ad septimum dicendum+ quod propinquus 1ure propinquitatis debet succedere/ et ideo non competit ei quod per adoptionem ad successionem deducatur/ et si aliquis propinquus cui non competat successio hereditatis+ adoptetur+ non adoptatur inquantum est propinquus+ sed inquantum est e4traneus a 1ure successionis in bonis adoptantis* Articulus % Utrum e4 adoptione contrahatur aliquod ,inculum impediens matrimonium $%(&&3) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* % ar-* ( Ad secundum sic proceditur* Videtur quod e4 adoptione non contrahatur aliquod ,inculum impediens matrimonium* 5uia cura spiritualis est di-nior quam cura corporalis* Sed e4 hoc quod aliquis curae alicu1us sub1icitur spiritualiter+ non contrahitur aliquod propinquitatis ,inculum/ alias omnes qui habitant in parochia+ essent propinqui sacerdotis+ et cum .ilio e1us non possent contrahere* 6r-o nec adoptio+ quae trahit adoptatum in curas adoptantis+ hoc .acere potest* $%(&&2) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* % ar-* % Praeterea+ e4 hoc quod aliquis alicui .it bene.icus+ non contrahitur propinquitatis ,inculum* Sed nihil aliud est adoptio quam collatio

cu1usdam bene.icii* 6r-o e4 adoptione non .it aliquod ,inculum propinquitatis* $%(&(&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* % ar-* " Praeterea+ pater naturalis principaliter .ilio pro,idet in tribus+ ut philosophus dicit/ quia scilicet ab ipso habet esse+ nutrimentum+ et disciplinam0 hereditatis autem successio est posterius ad ista* Sed per hoc quod aliquis alicui pro,idet in nutrimento et disciplina+ non contrahitur aliquod propinquitatis ,inculum/ alias nutrientes et paeda-o-i et ma-istri essent propinqui/ quod .alsum est* 6r-o nec per adoptionem+ per quam aliquis succedit in hereditatem alterius+ contrahitur aliqua propinquitas* $%(&(() Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* % ar-* ' Praeterea+ sacramenta 6cclesiae non subduntur humanis le-ibus* Sed matrimonium est sacramentum 6cclesiae* Cum er-o adoptio sit inducta per le-em humanam+ ,idetur quod non possit impediri matrimonium per aliquod ,inculum e4 adoptione contractum* $%(&(%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* % s* c* ( Sed contra+ co-natio matrimonium impedit* Sed e4 adoptione quaedam co-natio causatur+ scilicet le-alis+ ut patet per e1us de.initionem/ est enim co-natio le-alis quaedam pro4imitas pro,eniens e4 adoptione* 6r-o adoptio causat ,inculum per quod matrimonium impeditur* $%(&(") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* % s* c* % Praeterea+ hoc idem habetur e4 auctoritatibus in littera positis* $%(&(') Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* % co* Respondeo dicendum+ quod le4 di,ina illas personas praecipue e matrimonio e4clusit quas necesse erat cohabitare+ ne+ ut Rabbi Mo>ses dicit+ si ad eas liceret carnalis copula+ .acilis pateret concupiscentiae locus/ ad quam reprimendam matrimonium est ordinatum/ et quia .ilius adoptatus ,ersatur in domo patris adoptantis sicut .ilius naturalis+ ideo le-ibus humanis prohibitum est inter tales matrimonium contrahi/ et talis prohibitio est per 6cclesiam approbata/ et inde habetur quod le-alis co-natio matrimonium impediat*

$%(&(7) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* % ad ( 6t per hoc patet solutio ad prima tria/ quia per omnia illa non inducitur talis cohabitatio quae possit .omentum concupiscentiae praestare/ et ideo e4 eis non causatur propinquitas quae matrimonium impediat* $%(&(8) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod prohibitio le-is humanae non su..iceret ad impedimentum matrimonii+ nisi inter,eniret auctoritas 6cclesiae+ quae idem etiam interdicit* Articulus " Utrum talis co-natio non contrahatur nisi inter patrem adoptantem et .ilium adoptatum $%(&(3) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* " ar-* ( Ad tertium sic proceditur* Videtur quod talis co-natio non contrahatur nisi inter patrem adoptantem et .ilium adoptatum* Ma4ime enim ,ideretur quod deberet contrahi inter patrem adoptantem et matrem naturalem adoptati+ sicut accidit in co-natione spirituali* Sed inter tales nulla est co-natio le-alis* 6r-o nec inter alias personas praeter adoptantem et adoptatum* $%(&(2) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* " ar-* % Praeterea+ co-natio impediens matrimonium est perpetuum impedimentum* Sed inter .ilium adoptatum et .iliam naturalem adoptantis non est perpetuum impedimentum/ quia soluta adoptione per mortem adoptantis+ ,el emancipationem adoptati+ potest contrahere cum ea* 6r-o cum ea non habuit aliquam propinquitatem quae matrimonium impediret* $%(&%&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* " ar-* " Praeterea+ co-natio spiritualis in nullam personam transit quae non possit ad aliquod sacramentum tenere+ ,el suscipere/ unde in non bapti<atum non transit* Sed mulier non potest adoptare+ ut e4 dictis patet* 6r-o co-natio le-alis non transit a ,iro in u4orem* $%(&%() Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* " ar-* '

Praeterea+ co-natio spiritualis est .ortior quam le-alis* Sed spiritualis co-natio non transit in nepotem* 6r-o nec le-alis* $%(&%%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* " s* c* ( Sed contra plus concordat co-natio le-alis cum carnis con1unctione ,el propa-atione quam spiritualis* Sed spiritualis transit in alteram personam modis praedictis+ ut dictum est* 6r-o et le-alis* $%(&%") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* " co* Respondeo dicendum+ quod triple4 est le-alis co-natio* Prima quasi descendentium+ quae contrahitur inter patrem adoptantem et .ilium adoptatum+ et .ilium .ilii adopti,i+ et nepotem+ et sic deinceps* Secunda quae est inter .ilium adoptatum et .ilium naturalem* Tertia per modum cu1usdam a..initatis+ quae est inter patrem adoptantem et u4orem .ilii adoptati+ ,el e con,erso inter .ilium adoptatum et u4orem patris adoptantis* Prima er-o co-natio et tertia perpetuo matrimonium impediunt/ secunda autem non nisi quamdiu in potestate manet patris adoptantis/ unde mortuo patre+ ,el .ilio emancipato+ potest contrahi inter eos matrimonium* $%(&%') Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* " ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod per -enerationem spiritualem non trahitur .ilius e4tra potestatem patris+ sicut .it per adoptionem/ et sic .ilius spiritualis manet .ilius utriusque simul+ non autem .ilius adopti,us/ et ideo non contrahitur aliqua propinquitas inter patrem adoptantem et matrem ,el patrem naturalem+ sicut erat in co-natione spirituali* $%(&%7) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* " ad % Ad secundum dicendum+ quod co-natio le-alis impedit matrimonium propter cohabitationem/ et ideo quando sol,itur necessitas cohabitationis+ non est incon,eniens si praedictum ,inculum non maneat+ sicut quando .uerit e4tra potestatem e1usdem patris* Sed pater adoptans et u4or e1us semper quamdam auctoritatem retinent super .ilium adoptatum et u4orem e1us/ et propter hoc+ ,inculum manet inter eos* $%(&%8) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* " ad "

Ad tertium dicendum+ quod etiam mulier e4 concessione principis adoptare potest/ unde etiam in ipsam potest transire co-natio le-alis* 6t praeterea causa quare co-natio spiritualis non transit in non bapti<atum+ non est quia non potest tenere ad sacramentum+ sed quia non est alicu1us spiritualitatis capa4* $%(&%#) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* % a* " ad ' Ad quartum dicendum+ quod per co-nationem spiritualem .ilius non ponitur in potestate et cura patris spiritualis+ sicut in co-natione le-ali* Oportet enim quod quidquid est in potestate .ilii+ transeat in potestatem patris adoptantis/ unde adoptato patre adoptantur .ilii et nepotes+ qui sunt in potestate adoptati* 5uaestio " Prooemium $%(&%3) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " pr* !einde quaeritur de secundis nuptiis/ et circa hoc quaeruntur duo0 ( utrum sint licitae/ % utrum sint sacramentales* Articulus ( Utrum secundae nuptiae sint licitae $%(&"&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* ( ar-* ( Ad primum sic proceditur* Videtur quod secundae nuptiae non sint licitae* 5uia 1udicium de re debet esse secundum ,eritatem* !icit enim Chr>sostomus+ quod secundum ,irum accipere+ secundum ,eritatem est .ornicatio0 quae non est licita* 6r-o nec secundum matrimonium* $%(&"() Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* ( ar-* % Praeterea+ omne quod non est bonum+ non est licitum* Sed Ambrosius dicit+ quod duple4 matrimonium non est bonum* 6r-o non est licitum* $%(&"%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* ( ar-* "

Praeterea+ nullus arceri debet ne intersit illis quae sunt honesta et licita* Sed sacerdotes arcentur ne intersint secundis nuptiis+ ut in littera patet* 6r-o non sunt licitae* $%(&"") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* ( ar-* ' Praeterea+ nullus reportat poenam nisi pro culpa* Sed pro secundis nuptiis aliquis reportat irre-ularitatis poenam* 6r-o non sunt licitae* $%(&"') Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* ( s* c* ( Sed contra est quod Abraham le-itur secundas nuptias contra4isse0 9en* %7* $%(&"7) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* ( s* c* % Praeterea+ ( Tim* 7+ ('+ dicit apostolus0 ,olo autem 1uniores+ scilicet ,iduas+ nubere+ .ilios procreare* 6r-o secundae nuptiae sunt licitae* $%(&"8) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* ( co* Respondeo dicendum+ quod ,inculum matrimoniale non durat nisi usque ad mortem+ ut patet Rom* #/ et ideo moriente altero con1u-um+ ,inculum matrimoniale cessat* Unde propter praecedens matrimonium non impeditur aliquis a secundo+ mortuo con1u-e+ et sic non solum secundae+ sed tertiae+ et sic deinceps nuptiae sunt licitae* $%(&"#) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* ( ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod Chr>sostomus loquitur quantum ad causam quae aliquando solet ad secundas nuptias incitare+ scilicet concupiscentiam+ quae etiam ad .ornicationem incitat* $%(&"3) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* ( ad % Ad secundum dicendum+ quod matrimonium secundum dicitur non esse bonum+ non quia sit illicitum+ sed quia caret illo honore si-ni.icationis qui est in primis nuptiis+ ut sit una unius+ sicut est in Christo et 6cclesia* $%(&"2) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* ( ad " Ad tertium dicendum+ quod homines di,inis dediti non solum ab illicitis+ sed etiam ab illis quae habent aliquam turpitudinis

speciem arcentur/ et ideo etiam arcentur a secundis nuptiis+ quae carent honestate quae erat in primis* $%(&'&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* ( ad ' Ad quartum dicendum+ quod irre-ularitas+ sicut supra dictum est+ dist* %2+ quaest* "+ art* (+ non semper inducitur propter culpam+ sed propter de.ectum sacramenti/ et ideo ratio non est ad propositum* Articulus % Utrum secundum matrimonium sit sacramentum $%(&'%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % ar-* ( Ad secundum sic proceditur* Videtur quod secundum matrimonium non sit sacramentum* 5ui enim iterat sacramentum+ .acit ei in1uriam* Sed nulli sacramento .acienda est in1uria* 6r-o si secundum matrimonium esset sacramentum+ nullo modo esset iterandum* $%(&'") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % ar-* % Praeterea+ in omni sacramento adhibetur aliqua benedictio* Sed in secundis nuptiis non adhibetur+ ut in littera dicitur* 6r-o non .it ibi aliquod sacramentum* $%(&'') Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % ar-* " Praeterea+ si-ni.icatio est de essentia sacramenti* Sed in secundo matrimonio non sal,atur si-ni.icatio matrimonii/ quia non est una unius+ sicut Christus et 6cclesia* 6r-o non est sacramentum* $%(&'7) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % ar-* ' Praeterea+ unum sacramentum non impedit a susceptione alterius* Sed secundum matrimonium impedit a susceptione ordinis* 6r-o non est sacramentum* $%(&'8) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % s* c* ( Sed contra+ coitus in secundis nuptiis e4cusatur a peccato+ sicut etiam in primis* Sed per tria bona con1u-ii e4cusatur

matrimonialis coitus+ quae sunt .ides+ proles et sacramentum* 6r-o secundum matrimonium est sacramentum* $%(&'#) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % s* c* % Praeterea+ e4 secunda con1unctione ,iri ad mulierem non sacramentali+ non contrahitur irre-ularitas+ sicut patet de .ornicatione* Sed in secundis nuptiis contrahitur irre-ularitas* 6r-o sunt sacramentales* $%(&'3) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % co* Respondeo dicendum+ quod ubicumque in,eniuntur illa quae sunt de essentia sacramenti+ illud est ,erum sacramentum/ unde cum in secundis nuptiis in,eniantur omnia quae sunt de essentia sacramenti+ quia debita materia quam .acit personarum le-itimitas+ et debita .orma+ scilicet e4pressio consensus interioris per ,erba/ constat etiam quod secundum matrimonium est sacramentum sicut primum* $%(&'2) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % ad ( Ad primum er-o dicendum+ quod hoc intelli-itur de sacramento quod inducit e..ectum perpetuum0 tunc enim si iteratur sacramentum+ datur intelli-i quod primum non .uit e..ica4/ et sic .it primo in1uria+ sicut patet in omnibus sacramentis quae imprimunt characterem* Sed illa sacramenta quae habent e..ectum non perpetuum+ possunt iterari sine in1uria sacramenti+ sicut patet de poenitentia* 6t quia ,inculum matrimoniale tollitur per mortem+ nulla .it in1uria sacramento+ si mulier post mortem ,iri iterato nubat* $%(&7&) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % ad % Ad secundum dicendum+ quod secundum matrimonium quam,is in se consideratum sit per.ectum sacramentum+ tamen in ordine ad primum consideratum habet aliquid de de.ectu sacramenti+ quia non habet plenam si-ni.icationem+ cum non sit una unius+ sicut est in matrimonio Christi et 6cclesiae/ et ratione hu1us de.ectus benedictio a secundis nuptiis subtrahitur* Sed hoc est intelli-endum+ quando secundae nuptiae sunt secundae et e4 parte ,iri et e4 parte mulieris+ ,el e4 parte mulieris tantum* Si enim ,ir-o contrahat cum illo qui habuit aliam u4orem+

nihilominus nuptiae benedicuntur0 sal,atur enim aliquo modo si-ni.icatio etiam in ordine ad primas nuptias0 quia Christus+ etsi unam 6cclesiam sponsam habeat+ habet tamen plures personas desponsatas in una 6cclesia/ sed anima non potest esse sponsa alterius quam Christi+ quia cum !aemone .ornicatur+ nec est ibi matrimonium spirituale/ et propter hoc quando mulier secundo nubit+ nuptiae non benedicuntur propter de.ectum sacramenti* $%(&7() Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % ad " Ad tertium dicendum+ quod si-ni.icatio per.ecta in,enitur in secundo matrimonio secundum se considerato+ non autem si consideretur in ordine ad praecedens matrimonium/ et sic habet de.ectum sacramenti* $%(&7%) Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % ad ' Ad quartum dicendum+ quod secundum matrimonium impedit sacramentum ordinis quantum ad id quod habet de de.ectu sacramenti+ et non inquantum est sacramentum* 64positio te4tus $%(&7") Super Sent*+ lib* ' d* '% q* " a* % e4pos* Omnes quos in poenitentia accipimus+ ita nostri .ilii sunt ut in ?aptismo suscepti0 non ratione alicu1us co-nationis+ sed propter periculum e,itandum+ ut dictum est* Paschalis ,ero secundus post compaternitatem -enitos copulari prohibet* Illa prohibitio nunc locum non habet/ ma-is enim .uit propter quamdam honestatem quam propter aliquod ,inculum* Si quis suae spiritualis commatris .iliam .ortuito :***; du4erit+ maturiori ser,ato consilio habeat* Hoc ideo dicitur+ quia spiritualis co-natio ad .ilium spiritualem transit a patre in .ilium naturalem+ quia omnes .ilii naturales spiritualis patris sunt ei .ratres spirituales/ non autem respectu patris0 patri enim spirituali non .iunt .ilii spirituales .ilii naturales matris+ nec e con,erso* 5uia ,ero piaculare .la-itium commisit qui duabus commatribus ,el sororibus nupsit+ ma-na poenitentia debet ei in1un-i* Hoc est intelli-endum+ quando una illarum est .acta commater alteri+ postquam u4or e1us est matrimonio consummato+ et per actum proprium0 alias enim prohibetur+ ut dictum est*