Dita Botrore e Asthms 7 maj

Dita Botrore e Asthms sht nj event botror i prvitshm q organizohet t martn e par t muajit Maj nga Inisiativa globale pr Astmn (GINA) dhe OBSH, pr t rritur ndrgjegjsimin dhe kujdesin ndaj astms kudo n bot. Pr her t par kjo dit u kremtua n vitin 1989, kur u mbajt edhe Takimi i par botror i astms n Barcelon dhe n mbi 35 vnde t bots u kryen aktivitete ndrgjegjsuese. Fakte rreth Asthms: - Sipas OBSH, rreth 250 milion njerz t moshave t ndryshme, vuajn nga astma n bot. - Asthma sht smundja kronike m e shpesht e moshs fminore. - Ajo sht nj problem i shndetit publik si n vndet n zhvillim dhe n vndet e zhvilluara. Mbi 80% e vdekjeve nga Asthma, shkaktohen n vndet me t ardhura t ulta dhe t mesme. - Asthma sht e nn- diagnostikuar dhe e nn- trajtuar, duke shkaktuar nj barr t rndsishme ekonomike si pr individt dhe familjet e tyre dhe duke ndikuar kshtu ndjeshm n cilsin e jets t pacientit gjat gjith jets. N Shqipri rezulton se 30-40 pr qind e shqiptarve jan evidentuar me smundje alergjike, ndrsa 3 pr qind e popullsis jan t smur me astm, dhe 4 pr qind e fmijve vuajn po kt smundje. Prevalenca e astms n vendin ton po rritet me 5 pr qind n vit. N vendin ton kryhen do vit aktivitete gjat muajit Maj, t cilat udhhiqen nga Shoqata Shqiptare e Alergologjis dhe Imunologjis Klinike (SHSHAIK), me mbshtetjen e Ministris s Shndetsis dhe ISHP. sht Asthma? Asthma sht nj smundje kronike e karakterizuar nga sulme t prsritura t vshtirsis n frymmarrje dhe fishkllims (wheezing), t cilat ndryshojn nga personi n person, si n ashprsi dhe n frekuenc. Tek individt e smur, simptomat mund t shfaqen disa her n dit apo jav, dhe pr disa njerz, ato mund t prkeqsohen gjat aktivitetit fizik ose gjat nats. Egzistojn dy forma t astms: 1. Alergjike -Astma alergjike, sht forma m e zakonshme (90% t t gjitha rasteve) dhe zakonisht zhvillohet n fmijri. Prafrsisht 80% e fmijve me astm gjithashtu vuajn nga nj alergji. Zakonisht pacientt kan histori familjare pr alergji, apo jan t pranishme alergji t tjera, si alergji hunds ose ekzem. Astma alergjike shpesh n moshn e rritur mund t kaloj, por megjithat, n 75% t rasteve, astma rishfaqet m von.

2. Forma joalergjike haset n rreth 10% t rasteve. Kjo zakonisht zhvillohet pas moshs 30 vjec dhe zakonisht nuk sht e lidhur me shkaqe alergjike. M shpesh preken grat dhe ato bjn infeksione t traktit respirator. Faktort e rrezikut t astms jan: I. Faktor personal: predispozita gjenetike, hiperaktiviteti i rrugve t frymmarrjes, etj.. II. Faktort mjedisor, t cilt modifikojn predispozicionin gjenetik, duke ndikuar kryesisht n individt e predispozuar. Faktort mjedisor ndahen n 2 nngrupe: II.i Faktor q ndikojn mbi rritjen e ndjeshmris pr t zhvilluar astm n individt e predispozuar dhe ktu bjn pjes: - Alergenet brnda shtpis (pluhurat, qimet e kafshve, krpudhat, mykrat, majaja); - Alergenet jasht shtpis (polenet, duhanpirja aktive e pasive, sensibilizues profesionale (njihen rreth 361), avujt e bojrave t lyerjes, pasturesit e lngshm, aromat e forta, parfumet; - Ndots t ndryshm t ajrit (atmosferik edhe shtpiak); - Infeksionet resipratore. II.ii Nngrupi i dyt i faktorve q precipitojn acarimin e astms dhe ose shkaktojn vazhdimsi t simptomave apo krizat esaj. N kt nn grup faktorsh apo shkaktarsh t astms jan: Substanca alegjizuese t brendshme dhe t jashtme si: pluhurat e ndryshme, mykrat, krpudhat, polenet, qimet e kafshve, furrtaret, Ndotsit e ajrit t brendshm dhe t jashtm Substanca irrituese si: duhanpirja aktive e pasive, parfumet, aromat e forta (spraj pr flokt, avulli i bojrave t lyerjes dhe pastruesit e lngshm, etj) apo ndots t ndryshm Substanca ushqimore, konservant, etj Aktiviteti fizik, sporti, vrapimi, hiperventilimi Ndryshimet e motit sidomos moti i ftoht dhe i lagsht Infeksionet virale si gripi apo rrufa Disa medikamente si: aspirina, betabllokuesit, antiinflamatort Emocionet e forta Astma mund t kurohet vetm nse respektohen rreptsisht 3 shtylla, si jan: - parandalimi i faktorve q ndikojn n shkaktimin e smundjes, - mjekimi i duhur, korrekt dhe i rregullt, dhe - vaksinimi ndaj shkaktarve. Identifikimi dhe ulja e ekspozimit ndaj faktorve t riskut, ndjekja e zgjatur dhe korrekte e astms, do tu mundsoj pacientve arritjen e nj kontrolli ndaj smundjes s tyre. Fal mbshtetjes s Ministris s Shndetsis, shum preparate jan futur tashm ne skemat e barnave t rimbursueshme duke i dhn mundsi t gjith shtresave t popullats q t arrijn t marrin mjekimin e tyre t vazhdueshm, fal t cilit pacientt mund t arrijn t bjn nj jet normale, pa asnj kufizim, pr shkak t smundjes.