Universiteti i Prishtines “Hasan Prishtina”

Fakulteti i Mjekësisë
Departamenti:Mjekësi e përgjithshme

Lënda:Mjekësi e punës
Tema: Sëmundjet e Veshit

dhe Sëmundjet e Syrit

Mentori: Dr.Pranvera Krasniqi, MD, MPH Punuan: Sabrije Isufi,

Aureol Zeqiri

Prishtinë,2023
Përmbledhje
Sëmundjet profesionale
Sëmundje profesionale i quajm një gamë të gjërë sëmundjesh që hasen apo shkaktohen në
vëndin e punën apo profesionin që ne ushtrojmë.
Interesimi për sëmundjet profesionale ishte që në kohët e hershme dhe u ngrit nga hetimet e
Bernardino Ramazzini (1633–1714), i cili ishte profesor i mjekësisë në Padova, Itali.
Libri i tij “De morbis artificium diatriba” (Tezë mbi sëmundjet e punëtorëve) përshkroi për herë
te parë një gamë shumë të gjerë çrregullimesh, të cilat ai ia atribuoi punës, por vëzhgimi
kryesor dhe më e rëndësishëm për të ishte se si mjekët duhet të pyesnin për profesionet e
pacientëve të tyre dhe trajtimin e atyre sëmundjeve.
Sëmundjet profesionale janë nga më të ndryshmet dhe prekin sistemet e ndryshme të
organizmit tonë, duke filluar nga: sëmundjet e sistemit respirator, sis.nervor,
sis.gastrointenstinal, sistemin urogjenital dhe atë riprodhues, lëkuren, semundjet e veshit dhe
syrit etj.
Diagnoza e tyre zakonisht varet nga vëmendja e mjekut për mundësinë e një shkaktari
profesional dhe nga aftësia për të marrë një anamnezë të kompletuar profesionale.

Sëmundjet e veshit
Humbje dëgjimi dhe tingëllima në vesh
Zhurma në vesh nënkupton dëgjimin e tingujve kur një tingull i jashtëm nuk është i pranishëm.
Shpesh herë përshkruhet si një ndjesi e tingëllimit, me raste tingulli është i përafërt me
kërcitjen, fishkëllimën ose gjëmimin. Rrallë herë ndodh që të dëgjohen zëra të panjohur ose
muzikë. Tingulli mund të jetë i butë ose i zhurmshëm, i ulët ose me frekuencë të lartë dhe duket
sikur vjen nga njëri ose të dy veshët. Shumicën e rasteve, zhvillohet ne mënyrë graduale.
Simptoma e parë e humbjes së dëgjimit të shkaktuar nga zhurma është zakonisht vështirësia
për të dëgjuar një bisedë në një sfond të zhurmshëm. Pacientit nuk mund të dëgjoj mirë por
dëgjon vetëm një grumbull zhurmash.Shpesh pacientët do të përmendin zhurmën e
përhershme me zë të lartë në vesh dhe kjo bënë një shenjë irrituese për ta. Në disa njerëz, kjo
lloj zhurme shkakton depresion ose ankth dhe mund të ndikoj në përqëndrim.
Në kohën kur këto simptoma janë bërë të mjaftueshme për të detyruar konsultimin mjekësor,
dëmtimi, i matur me audiometri, do të jetë i rëndë madje edhe me ndërprerjen e ekspozimit
ndaj zhurmës, do të jetë progresiv.
Pra zhurma në vesh nuk është një sëmundje, por një simptomë e cila vjen si pasojë e një numri
të ndryshëm shkaqesh dhe konsiderohet si një arsye kryesore e humbjes së dëgjimit.
Punëtorët në rrezik të veçantë të dëmtimit të dëgjimit janë zakonisht ata në industrinë e rëndë
prodhuese, si puna e metaleve, shpimi dhe nxjerrja e gurëve, prerja e gurëve ose ata që
përdorin makineri të zhurmshme, si në tekstile, printim, prerje druri, transport dhe bujqësi.

Diagnoza
Diagnoza e zhurmës në vesh shpesh herë bazohet në përshkrimin që jep pacienti.Disa pyetësorë
janë të pranishëm dhe mund të ndihmojnë në kuptimin e faktit se si zhurma në vesh ndikon në
jetën e pacientit. Diagnozës për këtë rast i vjen në ndihmë një ekzaminim i kokës, qafës,
sistemit neurologjik dhe audiogrami. Poashtu mund të përdoren edhe skanimi mjeksor si psh.
MRI.
Zhurmat mbi 90 dB, të matura me instrumente speciale që peshohen në mënyrë elektronike
kan të ngjarë të shkaktojnë dëme në një pjesë të popullsisë së ekspozuar në mënyrë të
vazhdueshëm. Nivelet shumë të larta mund të shkaktojnë dëme pas periudhave relativisht të
shkurtra, edhe kur zhurma është me ndërprerje.
Nivelet e larta të zhurmës dëmtojnë qelizat e organit të Kortit, duke prekur së pari ato në
pjesën bazale të kokleas që kanë të bëjnë me marrjen e tingujve me frekuencë më të lartë dhe
më pas ato që marrin frekuenca më të ulëta.

Parandalimi
Parandalimi përfshin shmangien ndaj zhurmave të larta. Në qoftë se ekziston një shkak primar,
mjekimi mund të rezultoj i suksesshëm. Kryesisht përdoren tapat e veshit ose masat tjera
parandaluese,pastaj edhe aparatet e degjimit. Kurse sa i përketë medikamenteve,sipas të
dhënave në vitin 2013, nuk ka akoma medikamente që të japin efekte positive për trajtimin e
këtzre problemeve.
Punëdhënësit mund të përdorin programe për parandalimin e humbjes së dëgjimit duke
ndihmuar në edukimin dhe parandalimin nga nivelet e rrezikshme të ekspozimit ndaj zhurmës
dhe duke përcaktuar rregullore për të siguruar që punonjësit, nëse ndjekin protokollin, do kenë
rrezik minimal për dëmtim të përhershëm të dëgjimit të tyre.

Prognoza
Ende nuk ka një shërim efikas, por shumica e njerëzve me zhurma në vesh mësohen me të me
kalimin e kohës kurse për një pakicë, ajo mbetet një problem i rëndësishëm që mund shkaktojë
edhe probleme me depresion dhe ankth.
Rasti 1
Një mashkull 30-vjeqar, lajmërohet tek mjeku familjar për ankesa se kishte zhurmë në dy
veshët.Ai tregon se në fillim këto zhurma shfaqeshin vetem gjatë natës dhe tërhiqeshin gjatë
ditë, por pas një kohe zhurmat filluan ti shfaqeshin në mënyrë të vazhdueshme gjatë tërë kohës
dhe se tani ai po kishte problem të dëgjonte qartë. Pas pytjeve të mjekut,ai tregoni se ai punon
prej një kohë të gjatë në një klub nate si një shankist dhe vazhdimisht i ekspozohet muzikës me
zë shumë të lartë.Pacienti kërkon ndihmën e mjekut sepse kto zhurma cdo ditë e më shumë po
bëheshin edhe më të bezdisshme, po i shkaktonin probleme të mëdha me gjumin dhe se gjatë
gjithë kohës po ndjente nervozizëm.

P - po, puna e pacientit ka ndikuar të shfaqeshin ankesat.

A -po, kan ndikuar ankesat e pacientit në aktivitetin e tij në punë.
R -referimi në klinikën e otorinolaringologjisë.
P -parandalimi perfshin shmangien ndaj zhurmave të larta dhe përdorimin e tapave për vesh.

Sëmundjet e syrit
Sëmundjet e syrit janë të ndryshme dhe mund të kenë shkakun e tyre nga shumë faktorë. Një
nga sëmundjet më të shpeshta të syrit është alergjia e syve. Alergjitë e syve mund të
shkaktohen nga ndryshime në mjedisin ku jetojmë, si temperatura dhe lëndët kimike në ajër,
ose nga kontakti me materiale alergjike të tilla si polenet, kafshët e shtëpisë, dhe akulli.
Alergjitë e syve mund të shkaktojnë simptoma si skuqje, kruarje dhe lotim.
Sëmundjet e syve mund të shkaktohen edhe nga infeksione të ndryshme, si në rastet e
konjuktivitit, i cili shkaktohet nga një infeksion bakterial ose viral. Një tjetër sëmundje e syrit
është katarakta, një gjendje në të cilën qelizat e lensit i nënshtrohen degjenerimit dhe
dëmtohen, duke ndikuar në qartësinë e pamjes te personi. Në raste më të rënda, katarakta
mund të shkaktojë humbje të shikimit dhe në raste të rralla mund të jetë e nevojshme një
operacion.

Një sëmundje tjetër e syrit është glaukoma, një gjendje e cila shkaktohet nga rritja e presionit
të brendshëm në sy dhe dëmton nervat e syrit. Kjo gjendje nëse nuk trajtohet mund të
shkaktojë humbje të përhershme të shikimit. Sëmundjet e syrit janë të ndryshme dhe trajtimi
varion në bazë të sëmundjes dhe faktorëve të tjerë të ndikimit. Konsultimi me një mjek
specialist në këtë fushë është i nevojshëm në rastet e simptomave të ndryshme, i cili do të
kryhej ekzaminimet e duhura të syve dhe të bëjë diagnostikën e duhur, si dhe të rekomandojë
trajtimin më të mirë për secilin rast të veçantë.

Parandalimi i sëmundjeve të syrit & këshilla

Kur flasim për parandalimin e semundjeve të syrit, është e rëndësishme të kujdesemi për
higjienën e tyre. Pastroni rregullisht duart dhe mos i prekni sytë pa kryer këtë veprim, pasi
mund të shkaktoni infeksione të ndryshme. Po ashtu, ndërroni shpesh rrobat dhe mbulesat dhe
mbajini ato të pastërta, sidomos jastëkun, që mund të mbajë baktere të ndryshme.

Gjithashtu, sigurohuni që të keni një ushqim të shëndetshëm dhe të bëni ushtrime fizike
rregullisht. Nëse keni një dietë të pasur me vitaminë A, atëherë mund të ndihmoni në ruajtjen e
shëndetit të syve, pasi kjo vitaminë është shumë e rëndësishme për shëndetin e tyre. Përveç
kësaj, ushtrimet fizike mund të ndihmojnë në uljen e tensionit dhe rritjen e qarkullimit të gjakut
në sy, duke ndihmuar në parandalimin e semundjeve të ndryshme të syve. Mos vendosni lëngje
apo kozmetikë të huaj në sytë tuaj dhe mos përdorni lentet e kontaktit për një kohë të gjatë se
mund të shkaktojnë infeksion. Mbani kujdes me higjienën e mjedisit të punës dhe të banjës
tuaj. Përpiquni të mbani distancën nga njerëzit që kanë sëmundje të syrit, të cilat mund të
përhapen lehtësisht. Përdorni syze të diellit në raste të nevojës për të mbrojtur sytë tuaj nga
rrezet UV. Kur ndjeheni i lodhur apo kur punoni me kompjuter, mbajeni sytë tuaj të hidratuar
duke qëndruar hidratuar dhe duke e bërë pushimin e nevojshëm.
Gjithashtu, mos harroni të vizitoni mjekun tuaj rregullisht për kontrollin e syve. Nëse keni
diabet ose probleme të tjera shëndetësore, atëherë duhet të konsultoheni me mjekun tuaj për
të siguruar që të merrni trajtimin e duhur nëse keni nevojë.

Profesionet që ndikojnë në sëmundje të syve

Ka disa profesione që mund të ndikojnë në shëndetin e syve dhe të shkaktojnë semundje. Disa
prej këtyre profesioneve janë:
Punëtorët e zonave industriale: Punëtorët që punojnë në zonat industriale, ku ndodhen
materiale të dëmshme për sytë si kimikate, gazra dhe pluhur, mund të përballen me semundje
të ndryshme të syrit. Ndër semundjet e zakonshme janë konjuktiviti kimik dhe iritimi i syve.
Kuzhinierët: Kuzhinierët mund të kenë kontakt me djegiet dhe kripërat, të cilat mund të
shkaktojnë dëmtim të syve.
Punëtorët e teknologjisë së informacionit: Punëtorët që shpenzojnë kohë të gjatë në kompjuter
mund të kenë probleme me tensionin e syve, i cili mund të shkaktojë stres në sy dhe lodhje të
syve.
Punëtorët e ndërtimit: Punëtorët e ndërtimit janë të ekspozuar ndaj rrezatimeve UV nga dielli,
që mund të shkaktojnë probleme të syve si katarakti, degjenerimi makular dhe kanceri i syve.
Atletët: Sportistët mund të kenë dëmtim të syve nga goditjet dhe trauma që mund të ndodhin
në fusha të ndryshme sportive.
Kujdestarët dhe infermierët: Kujdestarët dhe infermierët mund të kenë kontakt me shumë
pacientë dhe mund të kenë rrezikun e infeksioneve të syve.
Ndikimi i këtyre profesioneve në shëndetin e syve mund të jetë i ndryshëm dhe varion nga
semundje të lehta si konjuktiviti, deri te semundje më serioze si katarakti dhe degjenerimi
makular. Prandaj, është e rëndësishme që punëtorët në këto profesione të marrin masat e
nevojshme për të mbrojtur sytë e tyre, përfshirë mbrojtjen nga dielli, veshjen e ekuipimit
mbrojtës, dhe pushimet e mjaftueshme të syve nga puna në ekran.

Rasti klinik 1
Pacienti X është një programuer 40-vjeçar që vjen në klinikën e syve me ankesat vijuese:
turbullim i shikimit dhe lodhje e syve. Ai tregon se ka kaluar 8-10 orë në ditë para një ekranit
kompjuterik për 10 vitet e fundit. Në ekzaminim, pacienti ka miopi të lehtë dhe sy të thatë.
Oftalmologu e diagnostikon atë me sindromën e shikimit të kompjuterit, një grup problemesh
të syve dhe shikimit që rezultojnë nga përdorimi i gjatë i kompjuterit.

Oftalmologu këshillon Pacientin X për rëndësinë e marrjes së pushimeve çdo 20 minuta për të
ndihmuar sytë të relaksohen, hapjen-mbylljen e shpeshtë të syve dhe ndryshimin e pozicionit të
ekranit të kompjuterit për të reduktuar dritën e panevojshme. Pacienti gjithashtu merr një
recetë për pikat e syve me efekt lubrikues për të lehtësuar thatësinë e sytë e tij të thatë dhe
këshillohet të përdorë ato rregullisht. Oftalmologu thekson nevojën për ekzaminime të rregullta
të syve për të monitoruar ndryshimet në shikim dhe parandaluar dëmtimet e mëtejshme të
syve nga përdorimi i gjatë i kompjuterit.

P – puna; po, puna e pacientit ka ndikuar të shfaqeshin ankesat.

A – aktiviteti; po, kan ndikuar ankesat e pacientit në aktivitetin e tij në punë.
R – referimi; në klinikën e oftalmologjisë.
P – parandalimi; përfshinë pushimet më të shpeshta të syve, përdorimi i lubrikuesve dhe
egzaminimet e rregullta

Rasti klinik 2
Pacienti Y është një burrë 35-vjeçar, saldator profesional, i cili vjen në klinikën e syve me ankesa
për skuqje të syve dhe djegie. Pacienti raporton se ka qenë duke punuar në kushte të vështira
dhe nën ndriçim të fortë për 8-10 orë në ditë për më shumë se 5 vite.

Gjatë ekzaminimit, mjeku i syve vërenë një skuqje të qepallave dhe një shkëlqim të lehtë në
sipërfaqen e tyre. Pas testimimeve mjeku i syve konfirmon diagnozën e keratokonjuktivitit
mekanik, një inflamacion i qepallave dhe konjuktivës që shkaktohet nga ndotja me metale të
cilat shpërthejnë në ajër në kohën e punës së saldatorit.

Mjeku i syve e këshillon pacientin Y që të mbajë një maskë të mbrojtjes për të mbrojtur sytë
nga ndotja dhe djegiet, si dhe të veshë rroba të përshtatshme dhe kapele për të mbrojtur trupin
dhe kokën nga ndotja. Pacienti është gjithashtu i këshilluar që të përdorë syze të mbrojtjes me
filtrë UV dhe maska mbrojtëse për sytë gjatë punës. Për trajtimin e tij, rekomandohet përdorimi
i përkohshëm i tretjes fiziologjike në sy dhe aplikimi i qetësuesve të ndryshëm për të ulur
skuqjen dhe irritimin. Pacienti është gjithashtu këshilluar që të kërkojë këshilla të vazhdueshme
nga mjeku i syve dhe të kryejë kontrolle të rregullta të syve për të parandaluar dëmet e
mëtejshme nga puna e saldatorit.

P – puna; po, puna e pacientit ka ndikuar të shfaqeshin ankesat.

A – aktiviteti; po, kan ndikuar ankesat e pacientit në aktivitetin e tij në punë.
R – referimi; në klinikën e oftalmologjisë.
P – parandalimi; përfshinë përdorimin e syzeve dhe maskave mbrojtëse, përdorimi i terapisë
dhe egzaminimet e rregullta