Personaliteti

Personaliteti
Personalitetit mund t prkufizohet si nj grup i organizuar dhe dinamik i karakteristikave t pushtuar nga nj person. Fjala "personalitet" rrjedh nga latinishtja personalitet, q do t thot mask. N mnyr domethnse, n teatr e Latine-flet botn e lasht, mask nuk sht prdorur si nj mjet komplot pr t fshehur identitetin e nj karakteri, por m tepr ishte nj konvent t punsuar pr t prfaqsuar ose typify q karakteri.

Llojet e personaliteteve njerzore

Shum tipare njerzore lidhen edhe me gjenetikn e indivodve si pr shembull sjelljet neurotike t cilat kan lidhje me pranin e madhe t gjenit t serotonins. Ajo q nuk dihet sht mnyra se si tiparet e personalitetit ndikojn n gjendjen shndetsore t organeve t ndryshme t trupit edhe pse pr kt qarkullojn shum teori. Ja disa nga lidhjet q ekzistojn mes smundjeve dhe tipareve t personalitetit.

Impulsivt
Personat q jan shum impulsiv, t hedhur, apo t paduruar mund t mendohet se jan m t rrezikuarit nga aksidentet, por n fakt rreziku m i madh q u vjen nga tiparet e tyre sht ulccera e stomakut. Sipas prfundimit t disa studimeve t dnrmarra ndaj 4000 personave, sht zvuluar se ata q kan tiparet e siprprmendura jan m, t prirur ndaj smundjeve t stomakut n krahasim me t tjert n masn 2.4 her. Arsyeja sht se personat impulsiv i prgjigjien stresit me prodhjimin e nj sasie m t madhe t acidit se sa personat e tjer. Pikrisht kjo sasi sjell edhe smundjen e ulccers. Kta personja kan edhe probleme me t ushqyerit. Probleme q shkojn nga bulimia deri tek anoreksia.

Gazmort
Nj nga zbulimet m t papritura ishte ai i q njerzit me humor t mir jan m t prirur pr t vdekur m hert se t tjert. Sipas nj studimi, fmijt q konsideroheshin nga prindrit dhe msuesit si m t qett e me humor m t mir, n mosh madhore kishin vdekur m hert se ata q nuk gzonin humor t shndetshm. Ndryshe nga sa mund t pritej n rastin e personave me humor t mir, studimet e fundit kan provuar se nj tipar i till i personalitetit mund t jet problematik. Po cili sht shkaku? Sipas nj teorie kjo vjen sepse njerz t till I nnvleftsojn rreziqet e jets dhe ndoshta kan vshtirsi pr tu marr me situata t cilat nuk kan dal ashtu sikurse ata shpresonin.

T shqetsuarit
Personat q kan probleme me ankthin, q nuk arrijn ta kontrollojn at zakonisht jan t prirur t ken probleme me presionin e gjakut. Arsyeja e nj lidhjeje t till sht mbiprodhimtaria e hormonit t stresit. Grat q kan ankthe t theksuara q shkojn deri n fobira, t tilla si fobia nga lartsia jan shum t prirura pr smundje t zemrs, smudne q kan t bjn me presionin e gjakut dhe kolesterolin. Kta persona kan edhe nj prirje t veccant pr t pir duhan. Ka edhe nj arsye tjetr q mund tI mrsis njerzit me kt tipar t personalitetit. Nj studim I Universitetit t Antverpit ka nxjerr n pah se pas dhjet vitesh trajtimi t smudnjeve t zemrs, 27% e persopnave q vuajn nga ankthet nuk kan mundur q t mbijetojn.

Personaliteti

Agresivt
Tipat armiqsor jan t hapur ndaj nj numri t m,adh problemesh shndetsore dhe pr kta persona jan zhvilluar shum krkinme shkencore. Njerzit q vuajn nga artereoskleroza jan ata q kann m s shumti personalitete armiqsore. Nj studim amerikan treoi se tipat agresiv jan m t hapur ndaj rreziqeve t infeksionit n t gjith pjest e trupit dhe smundjeve t zemrs, atyre t lidhura me infektimin e arterieve. Shkaku mund t jet sepse ky lloj tipari I personalitetit ka nivele m t mdha proteinash t sistemit imunitar q kan lidhje me inflamimin. Nj tjetr teori sht se njerzit armiqsor kundrprgigjen shum m shpejt dhe shum m ashpr ndaj stresit si mendrisht, ashtu edhe psikologjikisht. . Kjo shkakton rritjen e presionit t gjakut dhe shpeshtimine rrahjeve t zemrs q con n ccrregullim t stememit kardiovaskular. Tipat inaccinj e kan shum m t vshtir q t shrohen n krahasim me t tjert. Atyre u duhet m shum koh.Studiuesit e Universitetit t Ohios kryen kt eksperiment pr t vrtetuar sa m sipr. Nj grupi personash u shkakruan plag t vogla n krah. Pas 4 ditsh vetm 70% e pacientve kishte prmirsime t dukshme, 30% ishin ende n fazat e para dhe pikrisht kta pacient ishin perosna me tipare agresive. Kta njerz jan m t pritur edhe ndaj depresioneve dhe smundjeve mendore.

T drojturit
Personat e drojtur, ata q nuk marrin shum iniciativa n shoqri, apo n jetbn e tyre personale jan m t dhn ndaj marrjes s infeksioneve virale. N disa studime t ndrmarra te kafsht, shkenctart kan dal n rezultatin se personat q plqejn t shoqrizohen kan m shum nyje limfatike mbrojtse se ata q jan t ndrojtur dhe paraplqejn vetmin. Nyjet limfatike jan pjes e sistemit imunitar t trupit dhe ndihmojn n shkatrimin e infeksioneve t ndryshme dhe viruseve e baktereve.

Optimistt
Ata gjithmon shohin ann pozitive t jets dhe jetojn prafrsisht 7 vjet m shum se ata q shohin vetm zymtri prreth. Rreziku i vdekjeve t hershme pr shkak t ndonj smuindjeje sht etk kta persona 55% m i ult se t t tjert. Sipas jj teorie del se optimizmi rrit dshirn pr t jetuasr, ndrkoh q sipas nj teorie tjetre dshira pr shoqri luan nj rol shum t madh n jetgjatsi. Kto situata t mira ulin sasin e prodhimit t hormonit t stresit. Optimizmi I jep nj ndihm shum t madhe funksionimit t sistemit imunitar duke e mbrojtur at nga stresi psikologjik. Nj studim amerikan I kryer mbi induivid t caktuar prgjat nj periudhe 30 vjeccare nxorri n pah se optimistt jan m t shndetshm dhe kan m pak paaftsi se tipat pesimist.

T mbyllurit n vetvete
Personat q jan t mbyllur n vetvete dhe jan melankolik me nj gjendje q shkon shpesh n pikllim, t klasifukuar se personalityete t tipit D, vuajn nga nj shkall e lart dhimbjeje shpirtrore, por n mnyr t ndrgjegjeshme I shtypin ndjenjat e tyre dhe si rezultat mund t jen shum m t prirur ndaj risqeve t kancerit, apo smundjeve t zemrs. Si pasoj tek kta persona regjistrohet edhe numri m I madh I vdekjeve. Kta njerz kan nj stsiem t prodhimit t hormoneve q sht shum I brishte dhe shpesh I ccrregullt q do t thot se kan rrahje t shpeshta zemre, presion gjaku t lart dhe ngushim t enve t gjakut. Tgjitha kto jan shum tn kqia pr sistemin kardiovaskular.

Personaliteti

T prgjegjshmit
Personat e prgjegjshm jan edhe m jetgjatt. Kjo veti ka nj ndikim t jashtzakonshm n jetgjatsi pasi tek kta njerz presdioni I gjakut, niveli I kolesterolit dhe rrahjet e zemrs jan n nivele normale. Shkaku ndoshta sht se njerzit e prgjegjshm shmangin rrezikun dhe kan nj jet larg faktorve q do t dmtonin shendetin.

Neurotikt
Sikur t mos mjaftonte fakti se neurotikn e kan shum t vshtir pr shkak t karakterit pr t jetuar t qet tani del se tipi I tyre u sjell edhe probleme t tjera t tilla si azma, dhimbjet e koks, ulccern e stomakut dhe smundjet e zemrs. Sipas nj studimi neurotikt shpesh prdorin strategji jo shum t menccura pr t zgjidhur problemet e tyre duke patur sjellje armiqsore ndaj t tjerve dhe shprthime q kalojn edhe n ofendime. Kjo bn q ata t mos krkojn ndihm dhe mbshtetje pr shkak se jan edhe dyshues e t prkeqsojn gjendjen e tyre. Kjo I bn q t ken nj sistem imunitar m t brisht se njerzit e tjer dhe nj probabiklitet m t madhj pr tu smur. Nj tjetr teori sht se neurotikt ka m shum shanse q t jen t depresionuar dhe depresioni dmton sistemin imunitar.

T hapurit
Ashtu si edhe optimistt ata ka m pak shanse q t vuajn nga smudnjuet e zemrs. Nj studim italian doli n prfundimin se personat q jan m t hapur ndaj realitetit dhe t tjerve kan 15% shanse m pak pr t kapur epidemit, apo smudnjet e virozat gripale t stins s ftoht.

Article Sources and Contributors

Article Sources and Contributors

Personaliteti Source: http://sq.wikipedia.org/w/index.php?oldid=836448 Contributors: Amaro, Armend, Mikullovci11

License
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported //creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/