List fjalsh t huaja t zbrthyera n gjuhn shqipe

Mentor Hajrizi 30 shtator 2013

Prmbledhje
Detyra e medieve t shkruara dhe roli i rndsishm q kan sot n shoqri, kan nxitur vullnet e zotim q t shkpusim nj p jes interesante, t domosdoshme dhe t nevo jshme nga tema ime e mbro jtur si punim diplome n Degn e Gazetaris, dr. Milazim Krasniqi, pr t br kt shkrim t shkurtr lidhur me prdorimin e fjalve t huaja q n raportimet e medieve t shkruara sht jashtzakonisht i dendur, e q n kt rast e qua jm list fjalsh t huaja t zbrthyera n gjuhn shqipe. te prof.

N pah do t nxjerrim disa nga fjalt e huaja q gazetat ditore shqipe t Republiks s Kosovs i prdorin gjat raportimeve n do numr t tyre. Kjo list fjalsh ndihmon jo vetm n gjuhn e gazetave, por edhe n pasurimin e gjuhs shqipe. Me 'rast mbithekson se gjuhn amtare t gjall dhe t qndrueshme e mbajn vetm fjalt e saj. E, jo, kurrsesi fjalt e huaja q vese e zbehin edhe e prishin at. Me kt rast, pra, vm n dukje shembuj konkret q pikrisht kan t bjn me fjalt e huaja. Pr pasurimin e gjuhs shqipe, me an t ksaj liste apo t ktij shkrimi, dshirojm t rikujtojm ato fjal t huaja q prdorin vazhdimisht mediet e shkruara, t cilat jo vetm kto fjal, por edhe fjal t tjera kshillohen t'i heqin nga fjalori i tyre, duke i zvendsuar kto fjal e shprehje t huaja me fjalt e bukura dhe t mbla shqipe. Kjo list (edhe pse jo me shum fjal) do t shrbej pr secilin. Sidomos, n ato raste kur ndihemi n siklet. N astin kur nuk na bie ndrmend termi m i prshtatshm n shqip, do t prcjell porosin e asaj fjale dhe kuptimin e sakt t saj q paraplqejm a duam ta themi apo ta shkruajm. Disa prej fjalve t huaja q Jani Thomai i ka botuar n librin e tij 'Leksikologjia e gjuhs shqipe' dhe q ne n hulumtimin ton i kemi prmendur po i paraqesim tani ato fjal e fjal t tjera q i kemi hasur vet n disa prej gazetave tona ditore , sepse kto fjal sot jo vetm q prdoren shpesh n raportimet e medieve tona, po edhe n shum fusha t ngushta, si bie fjala: Abonim Abrogoj Adio Adapt pajtim (n shtyp) shfuqizoj lamtumir i prshtatshm 1

Armoj Aman Apel Aprovoj Avangard Brutal Decidoj Deciziv Dedikoj Denicion Denitiv Determinoj Diferenc Eksperienc Ekzagjeroj Ekzakt Eksigjent Eliminoj Eveniment Evident Evitoj Fals Frekuentoj Indinjat Indipendenc Inuenc Inuencoj Iniciativ Insistoj Injoranc Karshi I komplikuar Konkluzion Konsideroj Konsiston Kualitet Kuantitet Kurioz Maksimal Minimal Perfekt Prezent Prioritet Racional

pohoj t lutem thirrje miratoj pararoj i vrazhd vendos vendimtar kushtoj prkuzim prfundimtar prcaktoj ndryshim (dallim) prvoj e teproj ( e zmadhoj) i prpikt krkues zhduk (rrnjos) ngjarje i qart (i dukshm) shmang i gnjeshtr (i rrem) ndjek zemrim pavarsi ndikim ndikoj nism ngul kmb (kmbngul) padituri kundrejt i koklavitur prfundim e quaj qndron cilsi sasi kureshtar m i lart m i ult i prkryer i pranishm prparsi i arsyeshm

Reektoj Refuzoj Respektoj Sinqeritet Sinjal Superioritet Triumf Unanimisht Progres Angazhim Paraelektorale Territor Solid Destinacion Special Alarm Certikat Aktivitet Preferim Hezitim Ad hoc Trotuar Prezantim Aplikim Verikim Kontakt Ekzistenc Divergjenc Implikim

pasqyroj kundrshtoj nderoj iltrsi shenj eprsi tore njzri prparim zotim parazgjedhjesore truall, tok i fort, i qndrueshm, i shndosh, i thell, i ngurt prcaktim, caktim veant, posam kushtrim (gurativisht: shqetsim i madh) vrtetim, dshmi veprimtari paraplqim, plqim ngurrim pr kt qllim, aty pr aty, posam kmbsore paraqitje, njohje zbatim vrtetsim takim (lidhje) qenie, jetes, jam, jetoj mospajtim, mosmarrveshje, mosprputhje ngatrrim, przierje etj.