Folja

- Folje quhet ajo pjes e ligjerates qe sherben per te emertuar nje veprim ose gjendje.
- Folja dallohet prej kategorive tjera gramatikore si nga kuptimi ashtu dhe nga veqorit
gramatikore.
- Flojet ndryshojne nga kategorit tjera leksiko-gramatikore, duke pershir ketu edhe emrat
foljor te formuar me prapashtesa.
- Foljet qe shprehin veprime, si ne qdo gjuh dhe ne gj.shqipe jane me te shumta ne numer
dhe kjo shpjegohet lehte me vemprimtarine e shumeanshme te njeriut ne jete.
- Keshtu nje numer foljesh shperbejne per te emeruar veprime fizike si: punoj, shkruaj,
bluaj, shkoj, kthehem etj.
- Disa folje te tjera shprehin veprime psiqike e fiziologjike psh: mendoj, kujtoj, dyshoj,
zemerohem, hidherohem, pendohem.
- Disa folje si: ul, nxjer, ngre, martoj, perdore, si folje kauzative ose faktive qe dmth si folje
qe tregojne se kryefjala e ben qe nje tjeter ta kryej veprimin e shprehur prej foljes.
- Ne raste te tilla folje kauzative mund te zberthehen ne dy folje , nga te cilat e para do te
jete folja bej psh:
- U ula me pa hir ( e bera te ulet me pahir ),
- Mesuesi me griti sot ne mesim ( me beri te ngrihem ne mesim ),
- E martoj te birin ( Ai e beri te birin te martohet ).
- Folja ne gjuhen shqipe luan nje rol shum te rendesishem ne te ndertuarit e fjalive.
- Ne gjuhen shqipe zakonisht nuk formohen fjali pa pjesemarrjen e foljes.
- Folja i ka keto kategori kramatikore: Kategorin gramatikore te vetes, te numrin, te
menyres, kohes dhe te diatezes.

Foljet ndihmëse
-Foljet ndihmëse ndryshe quhen edhe fjalë shërbyese të cilat i shërbejnë foljes kryesore.
Foljet ndihmëse në gjuhën shqipe janë: jam dhe kam. Folja kam si folje ndihmëse shërben për
të formuar kohët e kryera të foljes, kur këto janë në diatezën pësore dhe vetvetore p.sh: Kam
punuar, kisha punuar, paça punuar, si dhe format e kohës së ardhme: Kam me punue, kam për
të punuar etj. Edhe folja jam si folje ndihmëse shërben për të formuar kohët e kryera të foljes,
kur ato janë në diatezat pësore dhe vetvetore p.sh: Jam zgjedhur, isha zgjedhur, qenkam
zgjedhur. Kur përdoret kështu folja jam quhet folje gjysmëndihmëse.

Zgjedhimi i foljeve ndhimese Kam dhe Jam:

- - Koha e tashme
1 - Kam - jam
2 - Ti ke - Ti je
3 - Ai/ajo ka - Ai/ajo esht
4 - Ne kemi - Ne jemi
5 - Ju keni - Ju jeni
6 - Ata kane - Ata jane

- - Koha e pakryer

1 - kisha - isha
2 - Kishte - Ishte
3 - Kishte - Ishte
4 - Kishin - Ishin
5 - Kishit - Ishit
6 - Kishin - Ishin

- - Koha e kryer e thjesht

1 - pata - qeshe
2 - Pate - Qesh
3 - Pati - Qesh
4 - Paten - Qene
5 - Patet - Qetet
6 - Paten - Qene

- - Koha e kryer

1 - Kam pasur - Kam qene

2 - Ke pasur - Ke qene
3 - Ka pasur - Ka qene
4 - Kemi pasur - Kemi qene
5 - Keni pasur - Keni qene
6 - Kane pasur - Kane qene
- - Koha e me se e kryer

1 - Kisha pasur - Kisha qene

2 - Kishe pasur - Kishe qene
3 - Kishte - Kishte qene
pasur
4 - Kishim - Kishim qene
pasur
5 - Kisha pasur - Kisha qene
6 - Kishe pasur - Kishe qene

- - Koha e kryer e tejshkuar

1 - Pata pasur - Pata qene

2 - Pate pasur - Pate qene
3 - Patem - Patem qene
pasur
4 - Paten pasur - Paten qene
5 - Patet pasur - Patet qene
6 - Paten pasur - Paten qene

- - Koha e ardhme

1 - Do te kem - Do te jem
2 -Do te kesh - Do te jesh
3 - Do te ket - Do te jem
4 - Do te kemi - Do te jemi
5 - Do te keni - Do te jeni
6 - Do te ken - Do te jen

- - Koha e ardhme e perparme

1 Do te kam pasur - Do te kam qene

2 - Do te kesh - Do te kesh qene
pasur
3 - Do te ket - Do te ket qene
pasur
4 - Do te kemi - Do te kemi qene
patur
 5 - Do te keni - Do te keni qene
patur
6 - Do te ken - Do te ke qene
patur

Foljet Gjysme-Ndihmese:
- Foljet gjysme ndihmese jane ato folje te shkeputura nga tokfjaleshi ku bejne pjes dhe te cilat nuk
mund ta kryejne vete funksionin e kallezuesit sepse e zbehin kuptimin si folje dhe e humbin
mevetesine.
- Si folje gjysme ndihmese mund te jene:
- 1. Folja jam ne funksion te kallzuesit emeror,
- 2. Foljet modale mund dhe duhet,
- 3. Foljet qe tregojne fillimin e veprimit si filloj, nis, ze ;
- 4. Foljet qe tregojne vazhdimsin e veprimit si vazhdoj, vijoj etj ;
- 5. Foljet qe tregojne mbarimin e veprimit si mbaroj pushoj etj.
- Pas foljeve gjysme ndihmese folja themelore perdoret ne menyren lidhore me perjashtim te
foljeve mbaroj dhe pushoj pas te cilave perdoret nje emer ne forme te ngurosur ne rasen
rrjedhore i shoqeruar me nyjen e perparme –se.

Kohet e foljes
- Foljet veprimin apo gjendjen e kryefjales e tregojne ne nje kohe te caktuar dhe kjo
quhet kategoria gramatikore e kohes.
Kur veprimi kyhet ne qastin e ligjerimit themi se folja eshte ne kohen e tashme.
Kur veprimi kryhet para qastit te ligjerimit themi se folja eshte ne kohen e kaluar.
Kur veprimi pritet te kryhet pas qastit te ligjerimit themi se folja eshte ne kohen e ardhshme.
- Nga kjo nenkuptojme se kohet kryesore te foljes jane: koha e tashme, e shkuar dhe e
ardhme.
- Secila kohe i ka edhe nenndarjet e tyre.
 - Koha e shkuar i ka keto nendarje:
- E pakryera: mesoja,
- E kryera e thjesht: mesova,
- E kryera: kam mesuar,
- Mese e kryera: kisha mesuar,
- E kryera e tejshkuar: pata mesuar.

- Koha e tashme nuk ka nendarje.

- Koha e ardhme i ka keto nendarje:

- E ardhja: Do te mesoj,
- E ardhme e perparme: Do te kem mesuar,
- E ardhme e se shkuares: Do te mesoja.

Menyrat e foljes:
- Menyr e foljes eshte ajo kategorigramatikore me ane e se ciles shprehen qendrimi i
folesit ndaj nje veprimi apo gjendjeje. Keshtu folesi veprimin mund ta paraqes si te
vertet apo real psh:
si te mundshme, lexoj
si te deshirueshem, te lexoj, do te lexoja;
si te detyreshem, lexofsha, lexo.
- Sipas kuptimeve dhe sipas formave gramatikore qe marin gjate perdorimit ne gj.shqipe
dallojme 6 menyra te foljeve dhe keto jane:
Menyra deftore: jam, mesoj, lexoj;
Menyra kushtore: do te isha, do te mesoja, do te lexoja;
Menyra habitore: qenkam, mesuam kam, lexua kam;
Menyra lidhore: te jem, te mesoj, te lexoj;
Menyra deshirore: qofsha, mesofsha, lexofsha;
Menyra urdherore: ji, meso, lexo.

Menyra deftore: shpreh nje veprim i cili paraqitet si i vertet. Menyra deftore i ka te tri kohet
themelore.
Psh: Agroni meson shum, por mbi te gjitha esht djale i sjellshem.

Menyra kushtore: shpreh nje veprim ose gjendje te mundshme qe nvaret nga nje veprim tjeter.
Kjo menyr i ka 2 kohe: te tashmen dhe te kryeren.
Psh: Do te mesoja.
Menyra habitore: shpreh nje veprim ose nje gjendje te papritur qe shkakton habi. Kjo menyr ka
kohen e tashme, te pakryeren, te kryeren dhe mese te kryeren.
Psh: Sa bukur kenduaka.

Menyra lidhore: shpreh nje veprim ose nje gjendje ne forme qe mund te ndodh ose qe mund te
kishte ndodhur. Kjo menyr formohet me pjesesem –t qe vihet para te gjithave foljeve dhe ka
perdorim te shpeshte. Menyr lidhore ka 2 kohe kryesore te tashmen dhe te shkuaren dhe ka 3
nendarje: te pakryeren, te kryeren dhe mese te kryeren.
Psh: Eshte mir te nisemi menjeher.

Menyra deshirore: foljet ne menyren deshirore shprehin nje deshir ne forme urimi ose
mallkimi. Kjo menyr ka 2 kohe: kohen e tashme dhe te kryeren.
Psh: Te keqe mos paçi, po edhe ma miç mos mbeçim.

Menyra urdherore: shpreh nje veprim ose gjendje ne forme urdheri, kerkese apo keshille,
lutjeje apo lejimi per te kryer nje veprim. Menyra urdherore kryesisht shprehet ne veten e 2-te
njejes dhe shumes.
Psh: Lexoni te gjithe.

Diatezat e foljes
Diateze quhet ajo kategori gramatikore qe shpreh lidhjen midis veprimit te emertuar
nga folja dhe kryefjales se fjalise.
Folja ka 3 diateza: Diatezen veprore, pesore, vetvetore.
Ne diatezen vetore folja tregon nje veprim qe e kryen kryefjala, por veprimi bie mbi nje objekt
tjeter.
Psh: Lexoj gazeten.

Ne diatezen pesore folja tregon veprimin qe kryen dikush tjeter dhe bie mbi kryefjalen, dmth e
peson kryefjala.
Psh: Kopshti ujitet.

Ne diatezen vetvetore folja tregon nje veprim qe e kryen dhe e peson kryefjala.
Psh: Ne mengjes lahem, krimet dhe vishem.