1

LIDHJET FAREFISNORE
Zoti i lartsuar na ka sjell n kt bot n dy rrethe t ngushta. Rrethi familjar me
prindrit, vllezrit dhe motrat, si dhe rrethi i lidhjeve fisnore dhe lidhjeve t gjakut.
M par jemi fokusuar n rrethin e ngusht, at familjar, n marrdhniet prind
fmij si dhe marrdhniet bashkshortore. E nse kemi arritur q marrdhniet ti kemi
t mira n rrethin e ngusht familjar, udha nuk prfundon me kaq. Prej nesh lipset q
edhe me rrethin e gjer familjar, t kemi marrdhnie t mira. Kjo gj e knaq Zotin.
Marrdhniet e mira me farefisin influencojn pr mir edhe n marrdhniet familjare.
Me kt tem synojm t rikthejm dhe nj her at harmoni, mirkuptim,
dashamirsi, dhembshuri, solidaritet dhe prkrahje, n rrethin farefisnor.
Nse kemi thn q pjestart e familjes jan prar dhe secili sheh punn e tij,
ky fenomen theksohet m shum me farefisin. Nse farefisi do t ishte i bashkuar dhe
n harmoni, do t ishin m t fuqishm ku edhe m i dobti i tyre do t ndihej i
fuqishm. Problemet m t rnda dhe m t mdha do t gjenin zgjidhje t
menjhershme n kraht e nj familje t madhe. Fatkeqsisht kjo konstatohet fare pak.
Ne dshirojm q marrdhniet e ngrohta mes njerzve t nj gjaku t rikthehen
srish. Dshirojm q rrethi i madh familjar ti kthehet ngrohtsis dhe harmonis s
dikurshme, ti kthehet prkrahjes dhe mbshtetjes s njri tjetrit, ti kthehet interesimit
dhe dhembshuris.
Kryesisht hasen dy lloj familjesh t prara:
E para. sht prarja pr shkak t trashgimis. Gjyshi, mund t ket ndrtuar
nj banes t madhe pr ta pasur familjen sa m pran, por grat e djemve apo t
niprve apo vet djemt dhe niprit zihen me njri tjetrin, duke shkaktuar prarje
dhe konflikte. Kshtu, shohim q disa prej fmijve detyrohen t marrin familjen e tyre
t vogl dhe t banojn diku larg. Si sht e mundur q njerzit e nj gjaku t mos
jetojn dot me njri tjetrin n nj banes?! E si pritet q Zoti ta mbshtes nj popull
t till?!
A e dini prse zihen n prgjithsi grat? Pr hi gj. Sepse njra prej tyre ka
ironizuar gjelln e tjetrs, veshjen apo modelimin e shtpis ... Shkaqe t tilla kan
br q ata t mbledhin plakat dhe t banojn me qera n nj lagje apo qytet tjetr.
Ka vllezr t cilt nuk flasin me njri tjetrin pr vite me radh. E sikur t mos
mjaftonte kjo, ata u krkojn dhe fmijve q t mos kontaktojn me xhaxhallart dhe
kushrinjt.
E dyta. Familjet nuk jan t prara por secili jeton jetn e tij, pa u interesuar pr
t tjert. Sa ishin gjyshrit gjall, familja mblidhej, organizonte gosti, dreka e darka. Por
me t vdekur ata, familja u shprnda dhe ku ka rn njri ska rn tjetri. Kjo ndarje
sht m e theksuar sidomos n qytetet e mdha, ku familjet nuk shihen me njra
tjetrn vese nj her n vit, ose pr raste t rralla si dasma apo vdekja. Por edhe n
raste t tilla, takimet jan shum formale, pasi atmosfera sht e till q nuk t lejon t
thellohesh n jetn e tjetrit, problemet dhe shqetsimet dhe gzimet e tij. Kjo sht nj
nga format e prishjes s lidhjeve farefisnore. Mos mendoni se t prishsh lidhjet e
gjakut, sht vetm duke u zne dhe br shamat me ta. E pr far lidhjesh gjaku
mund t flitet nse takohemi vetm pr dasma dhe raste vdekjesh?!
2
Prve ksaj, n raste t tilla nuk marrin pjes vetm se t rriturit, sakaq t rinjt
jetojn botn e tyre me shoqrin, larg farefisit, shum prej t cilve as q i njohin.
Nse doni t knaqni Zotin dhe ky popull t rilind srish, kthejuni familjes s
madhe. Kthejuni dhe nj her asaj harmonie q ekzistonte m par, mbshtetjes,
dhembshuris, prkrahjes, solidaritetit dhe dashuris familjare.

Vlera e farefisit n Islam

T rinjt mund t luajn nj rol tepr t rndsishm n konsolidimin e familjes s
madhe. T interesohesh pr xhaxhain, dajn, tezen, halln dhe fmijt e tyre nuk sht
thjesht dika e mir, por sht urdhr hyjnor t cilin duhet ta respektosh dhe ta osh n
vend.
Zoti thot n nj hadith Kudsij: Un jam i Gjithmshirshmi dhe Mshirploti.
Emrin e farefisit, e kam marr nga emri Im (Rehim). Kush e ruan kt lidhje
(farefisnin) do t jet n kujdesin Tim. Kush e prish at, sht privuar nga
prkujdesi Im.
Kushdo q i mban lidhjet farefisnore dhe t gjakut, ka merituar mshirn hyjnore,
sakaq ai q i prish ato sht privuar nga kjo mshir.
Ditn q Zoti krijoi gjithsin, lidhjet farefisnore u kapn fort pas Arshit (Fronit) t
Zotit dhe shprehu shqetsimin se njerzit nuk do e respektojn shenjtrin e ksaj
lidhjeje. Zoti i tha: A t bhet qejfi nse e mbaj pran at q i ruan lidhjet e gjakut
dhe e largoj nga mshira Ime at q i prish kto lidhje?!
Shpesh her m rastis t dgjoj pyetje t tilla nga njerzit: Prse sht br jeta
kaq e vshtir? Prse nuk ka shije? Prse njerzit ndihen t braktisur dhe t
pashpres?
Kto pyetje e gjejn prgjigjen tek gjendja e nder e familjes. Shpesh her ne ia
atribuojm fajin kohs s keqe dhe t vshtir n t ciln jetojm, por n fakt fajin pr
kt e kemi vet. E meta e vetme e kohs ku jetojm jemi ne.
Kjo sht nj dit, kur ata nuk do t mund t flasin dhe nuk do tu jepet leje
pr tu shfajsuar. (Murselat, 35-36)
Ditn e Kiametit askush nuk do t mund t flas, t gjith do t jen t heshtur,
prve lidhjeve t gjakut.
Profeti Muhamed thot a.s: Ditn e Kiametit, do t ngrihen lidhjet e gjakut
dhe do t thon: O Zot! Neve na sht br padrejtsi! O Zot ne jemi
persekutuar! O Zot ne jemi lnduar. Zoti do u prgjigjet: A nuk u bhet qejfi q
prkujdesem pr ata q jan kujdesur pr ty dhe ti braktis ata q t kan
braktisur ty?!
Nse konstatoni se Zoti i lartsuar fokusohet n nj vler dhe krkon q ajo t
respektohet, dijeni se pas asaj vlere fshihen shum mirsi dhe kontribut pr vet
popullin. Nse shihni se pr nj vler jan shpallur kushedi sa ajete dhe hadithe, dijeni
se ajo sht nga ato vlera q konsolidojn popullin mysliman.
Kur njerzit t bhen gati t kalojn urn e Siratit, Ditn e Kiametit, n dy ant e
urs do t qndrojn amaneti dhe lidhjet e gjakut, duke thn: O Zot! Askush nuk do
t kaloj derisa t na kthejn t drejtat e mohuara.
3
N nj anketim, nj numr t rinjsh dhe t rejash u pyetn:
1 A preferoni ta kaloni kohn me t afrmit, apo me shoqrin?
2 A i njihni t gjith njerzit e gjakut?
Shumica e prgjigjeve ishin se preferonin ta kalojn kohn me shoqrin dhe se
nuk i njihnin t gjith njerzit e gjakut.
Prandaj, ashtu si u bj thirrje prindrve, u bj thirrje dhe t rinjve q t
kontribuojn n afrimin mes njerzve t gjakut, t bjn mos q t organizohen takime
dhe gosti pr kt qllim.
Me kt q po them po flas pr thelbin e fes, po flas pr at q krkon Zoti n
Kuran dhe Profeti a.s n hadithe.
Kshtu si po ndodh sot, ne po i privojm fmijt tan nga kujtimet m t bukura
t fmijris. Nuk ka kujtime m t bukura pr dik, sesa kujtimet e fmijris n
prehrin e familjes. Po ti shohsh fmijt kur bashkohen me kushrinjt e tyre,
prjetojn momente ngazllimi t paharrueshme. Kjo, sepse t gjith i prkasin nj
trungu t vetm dhe vetm bashkimi e uniteti i bn t ndihen vetja.
Nj miku im, i cili qe detyruar t largohet pr disa koh jasht vendit t tij, pa
pasur mundsi t kthehet m tregon: Kisha aq mall pr familjart dhe njerzit e gjakut,
saq shfrytzoja raste sado t parndsishme, pr ti mbledhur n shtpin e prindrve.
Un u drgoja t hollat prindrve, mandej u telefonoja t afrmve t mi, t cilt i ftoja
pr gosti me at rast. Kur t gjith mblidheshin dhe festonin, un u telefonoja secilit prej
tyre dhe mallesha me ta. Kjo m bnte t ndihesha shum i lumtur, i ngazllyer.
Provoje t shkosh nj dit pr vizit n shtpin e xhaxhait, dajs etj... dhe do t
prjetosh momente gzimi dhe lumturie q si ke prjetuar m par.
Kush sht gati q me t prfunduar leximin e ktyre rreshtave t interesohet pr
t afrmit e tij, ti vizitoj dhe ti telefonoj? Kush sht gati t knaq Zotin me kt dhe
rrjedhimisht t forcoj besimin?
Nse nuk t kan shkundur ajetet dhe hadithet q cituam m lart, dije se zemra
jote ka nevoj pr lidhjet e gjakut. Profeti Muhamed a.s shprehet: Kush beson n
Zotin dhe Botn Tjetr, le t shkoj mir me farefisin.
Kur Profeti a.s ndodhej n Arafat bashk me myslimant e tjer dhe ishin br
gati t luteshin, para se t filloj ai u tha: Dua q n mesin e ktyre njerzve t mos
qndroj dikush q i ka prer lidhjet me njerzit e gjakut. Mshira e Zotit nuk zbret tek
ata njerz, t cilt kan n mesin e tyre dik q i ka prer lidhjet me farefisin.
N ast, ngrihet nj burr dhe largohet. Pas pak, ai kthehet dhe Profeti a.s e pyet:
Ku ishe? Ai iu prgjigj: O i drguar i Allahut! Un kam nj teze t ciln e kisha
bojkotuar q prej disa vitesh. Kur t dgjova ty, vajta tek tezja dhe i putha duart
derisa u knaq. Asaj i shprthyen lot gzimi. T njjtn gj bra dhe un.
Ather, ajo tha: Zoti m falt mua, ty dhe nnn tnde!
Profeti a.s i tha: Eja ulu ktu pran meje!
Dikush vajti tek Profeti a.s dhe i tha: O i drguar i Allahut! Kam vepruar nj
gjynah t madh. A m pranohet pendimi? Profeti a.s i tha: A e ke nnn
gjall? Burri i tha: Jo, ka vdekur. Profeti a.s e pyeti: A ke teze? Burri iu
prgjigj: Po kam. Profeti a.s i tha: Shko e respektoje at, se t falet gjynahu!
4
Nse t rriturit dhe prindrit e kan t vshtir t mblidhen dhe t respektojn
njri tjetrin, u del pr detyr t rinjve dhe t rejave ta bjn kt. Le t organizojn nj
piknik bashk t gjith kushrinjt, t lexojn Kuran bashkarisht etj...
Vendet tona aktualisht kan shum probleme, shum gjra nuk shkojn si duhet,
vihen re prarje dhe konflikte t mdha. Shum gjra nuk jan n duart tona, pasi
kontrollohen nga qeverit. Shum aspekte t jets i ngjajn vargut q kputet, duke
derdhur t gjitha hallkat. Gjja e vetme q kemi n dor sht pikrisht familja e vogl
dhe ajo e madhe.
Shpesh her m vijn t rinj dhe t reja e m thon: Duam t bjm dika pr
vendin dhe islamin, por nuk dim far t bjm, pasi nuk kemi gj n dor. Prgjigja
ime sht: Kontribuoni sa t mundni n bashkimin e familjes dhe kthimin e harmonis.
Me qllim q takimet t marrin nj dimension tjetr, sht mir t diskutohet dhe
t hidhen hapa praktike n mbshtetjen sociale t disa prej familjarve me probleme
ekonomike. Diferencat ekonomike kan filluar t shfaqen edhe tek familjet, ku njri
vlla sht shum i pasur, kurse tjetri tepr i varfr dhe i papun. Edhe nj i pasur q
nuk i ndihmon familjart e tij t varfr, konsiderohet se shkon keq me njerzit e gjakut.
Nse krkoni q tu shtohet pasuria, bereqeti dhe t keni fmij nse jeni privuar gjer
tani shkoni mir me farefisin.

Profeti a.s dhe familja

Pasi kishin kaluar tre vite nga fshehtsia e thirrjes islame, Profeti a.s urdhrohet
q mesazhin e tij tua komunikoj t gjith njerzve dhe t part q do t
prezantoheshin me kt mesazh, ishin pikrisht familjart dhe gjaku i tij.
Paralajmroje farefisin tnd m t afrm.. (Shuara, 214)
Profeti a.s i mblodhi njerzit e gjakut q tu flas pr mesazhin me t cilin e kishte
obliguar Zoti, por xhaxhai i tij Ebu Lehebi ia prishi planet dhe takimi dshton. Srish
Profeti a.s i mbledh nj dit tjetr dhe u thot: Pasha Zotin! Nse do i oja drejt
humbjes t gjith njerzit, juve nuk ua bj dot dika t till. Nse do i gnjej t
gjith njerzit, juve nuk do u gnjeja. O Safije, halla e Profetit! Bji derman vetes
nga zjarri i xhehenemit! O Abas, xhaxhai i Profetit! Bji derman vetes nga zjarri!
O Fatime, bija e Muhamedit! Bji derman vetes nga zjarri! Un nuk kam n dor
tu ndihmoj, por do bj mos ti ruaje lidhjet tona t gjakut.
Nse kjo ishte n ditt e para t mesazhit islam, ndr ajetet e fundit q iu shpalln
Profetit a.s sht:
Thuaju: Pr kt nuk krkoj kurrfar shprblimi tjetr prej jush, prve
respektit pr hir t farefisnis (q kemi). (Shura, 23)
Si fillimi i mesazhit hyjnor ashtu dhe fundi, fokusohen tek t afrmit dhe lidhjet e
gjakut.
Dy djemt e Ebu Lehebit ishin fejuar me dy vajzat e Profetit a.s, Rukijen dhe Umu
Kulthumin. Si pasoj e urrejtjes dhe mllefit q ndjente pr Profetin a.s, Ebu Lehebi i
urdhroi djemt e tij ta prishin fejesn me dy vajzat e Profetit a.s dhe ashtu ndodhi. Ve
ksaj, Ebu Lehebi prhapi fjal n Mek se askush tjetr nuk mund t martohej me
vajzat e Profetit a.s, edhe pse djemt e tij e kishin prishur fejesn. Dy vajzat e Profetit
5
a.s mbetn pa u martuar derisa Rukijen e mori Uthmani r.a, e pasi vdiq ajo u martua
me Umu Kulthumin.
Megjithat, kur Profeti a.s hyri n Mek si triumfator, pyeti: Ku jan Utbe dhe
Utejbe, dy kushrint e mi? Abasi i tha: Do i sjell un o i drguar i Allahut. Kur
erdhn, Utbe dhe Utejbe dridheshin nga frika se mos Profeti a.s do t hakmerrej. Por
Profeti a.s u tha: O Utbe dhe Utejbe! O kushrinjt e mi! Pasha Zotin! Nse do i
oja drejt humbjes t gjith njerzit, juve nuk ua bj dot dika t till. Nse do i
gnjej t gjith njerzit, juve nuk do u gnjeja. Nuk dua pr ju vese t mirn,
prandaj un u propozoj t pranoni Islamin. T dy vllezrit dshmuan se nuk ka
zot tjetr prve Allahut dhe se Muhamedi a.s ishte i drguari i Tij. Profeti a.s i
kapi pr duarsh dhe vajti bashk me ta tek Qabja. Tregon Umeri: E pash
Profetin a.s duke ngjitur faqen e tij pr murit t Qabes dhe duke u lutur: O Zot!
Udhzoje Utben dhe Utejben! Sa her q i shihja n fytyr, m dukej sikur
udhzimi hyjnor ua ndrionte fytyrn.
Ditn q myslimant hyn n Mek, Ebu Sufjani u takua me Aliun, t cilit i tha: Si
do t dal para Muhamedit tani? Aliu i tha: Kur t hysh ta takosh, i thuaj ato fjal
q vllezrit i than J usufit a.s: Ata than: Betohemi pr Allahun, vrtet q
Allahu t ka ngritur ty mbi ne dhe ne paskemi qen vrtet t gabuar. (Jusuf, 91)
Ebu Sufjani q kishte qen komandanti i ushtris armike, e pyeti: Po a thua t
vlej o Ali?! Aliu i tha: Po.
Me t hyr Ebu Sufjani n dhomn ku gjendej Profeti a.s, i tha: Betohemi pr
Allahun, vrtet q Allahu t ka ngritur ty mbi ne dhe ne paskemi qen vrtet t
gabuar. (Jusuf, 91)
Kurse Profeti a.s ia ktheu me ajetet q Jusufi a.s iu prgjigj fjalve t msiprme
t vllezrve: Sot ska qortim pr ju; Allahu do tju fal. Ai sht m i mshirshmi
i mshiruesve! (Jusuf, 92)
Edhe pse Profeti a.s i donte dhe respektonte t gjith sahabt, ata me t cilt
kishin lidhje gjaku, ai i vlersonte pak m shum pr hir t lidhjeve. N betejn e Mutes
mbetn t vrar shum mysliman, e bashk me ta dhe Xhafer ibnu Ebi Talib, t cilin
Profeti a.s e qau pr shkak t lidhjeve t gjakut.
N betejn e Bedrit, mbeti i vrar dhe Ebu Ubejde ibnu Harith, kushriri i Profetit
a.s. Ai ia mori kokn n prehr dhe duke qar thoshte: O Zot! Ji dshmitar se Ebu
Ubejde e ka mbajtur besn!
Kur zbuloi se n betejn e Uhudit ishte vrar xhaxhai i tij Hamzai, Profeti a.s
shprtheu n t qara me ngashrime.
N betejn e Hendekut, Aliu doli n dyluftim me Amr ibnul Vud, i cili nuk kishte
humbur asnj dyluftim gjer ather. Kur Aliu u nis pr dyluftim, Profeti a.s lutej dhe
thoshte: O Allah! Ti e more Ebu Ubejde ibnu Harith, nga familja ime. O Allah ti e
more Hamzan n betejn e Uhudit, i cili dhe ai ishte nga familja ime. O Allah! Ali
ibnu Ebi Talib sht nga familja ime, prandaj mos m lr t vetm!
N betejn e Bedrit, xhaxhai i Profetit a.s, Abasi, ishte detyruar t renditet me
forcat armike t myslimanve. Pas betejs, ai ishte marr rob nga myslimant. At
nat, Profetin a.s nuk e zinte gjumi. Ai vinte e vente dhe nuk e nxinte vendi. Duke e
par n at gjendje, dikush i tha: Prse nuk fle o i drguar i Allahut? Profeti a.s ia
6
ktheu: Rnkimet e Abasit i kam n vesh. Kjo, sepse Abasi qndronte i lidhur me
pranga.
Kaq shum ishte i lidhur me familjart dhe farefisin e tij Profeti a.s. Ai ishte i lidhur
me t gjith shokt dhe myslimant, por me farefisin e tij pak m shum. Ai ishte profet
i Zotit, por ishte dhe njeri dhe si i till duhej t jepej m shum pas familjarve dhe
farefisit.
A do t viheni n lvizje pas ksaj teme me qllim q t bashkoni familjen? Kush
sht i gatshm t bj mos derisa familjart dhe farefisi ti rikthehen lidhjeve t forta?
Secili prej nesh do t pyetet Ditn e Kiametit far kemi br pr harmonin n
familje dhe mes farefisit.