rnek Glendirme Projesi

Joseph Kubin
Mustafa Tmer TAN

Deprem Performans Nedir?
Deprem Performans, tanmlanan belirli bir deprem etkisi
altnda, bir binada oluabilecek hasarlarn dzeyine ve
dalmna bal olarak belirlenen yap gvenlii durumudur.
3/41
Bilgi Toplanmas
Bina Geometrisinin Belirlenmesi
Mimari ve Statik Rlve Alnmas
Temelde nceleme ukuru Almas
Binann mevcut durumunun
saptanmas
4/41
Bilgi Toplanmas
Eleman Donat Detaylarnn Belirlenmesi
Boyuna Donat Miktar (Say ve ap)
Boyuna Donatda Kenetlenme Boyu ve Kanca Detay
Boyuna Donatda bindirmeli eklerin durumu
(bindirme blgesinin yeri ve bindirme boyu)
Enine Donat Miktar (Aralk ve ap)
Enine donatnn ve deprem etriyesinin
kanca zellii (90 veya 135 derece kvrml)
Beton rtsnn kalnl (paspay)
Donatlardaki Korozyon Etkisi

5/41
Bilgi Toplanmas
Ferroscan cihaz ile betonarme duvar yzeyinde tarama yaplmas ve tarama
sonucu
6/41
Bilgi Toplanmas
Paspay syrlarak belirlenen kiri ve kolon donats ve detaylar
7/41
Bilgi Toplanmas
Beton zelliklerinin Belirlenmesi
Tahribatsz Yntemler: Darbe ekici
Tahribatl Yntemler: Karot Deneyleri


Schmidt darbe ekici ile yzey
sertliinin okunmas
Karot Alma Cihaz ile kolondan
silindir beton rnei alnmas
8/41
Mevcut rnek Yapnn zellikleri
Tayc Sistem zellikleri:
lkretim pansiyon binas
4 katl betonarme ereve
X ve Y ynnde simetrik
Kat ykseklii 3 m, demeler 15 cm, hareketli ykler 0.35 t/m
2

Binann Projesi (Var/Yok) Var
Bilgi Dzeyi Kapsaml
Bilgi Dzeyi Katsays 1
Donat Gerekleme Katsays 1
Mevcut Beton Dayanm (Ortalama - Standart Sapma) 10 MPa
E
c
(Mevcut Beton Elastisite Modl) 24280 MPa
Mevcut elik Dayanm (Ortalama - Standart Sapma) 220 MPa
Hareketli Yk Katlm Katsays (n) 0.6
Deprem Blgesi 1
Zemin Tipi Z3
9/41
Mevcut Yap zellikleri
Mevcut Yap Tipik Kat Plan
10/41
Mevcut Yap zellikleri
Mevcut Yap 3-Boyutlu Grnm
11/41
Mevcut Yap zellikleri
Kolon/Kiri Kesitleri
Kolonlar: 30x60 cm ve 30x30 cm
Kiriler: 30x70 (Y yn), 30x50 (X yn)
Beton Basn Dayanm: 10 MPa
Mevcut Donat:
Kolonlardaki donat oran: (Proje zerinden modelde tanml)
Kiri st Mesnet Donat Oran: 0.008
Kiri Alt Mesnet Donat Oran: 0.004
Donat Akma Dayanm: 220 MPa

12/41
Analiz ve Deerlendirme Yntemleri
Dorusal Elastik Bina Deerlendirme Yntemi

Edeer Deprem Yk ile
Mod Birletirme ile

Dorusal Elastik Olmayan Bina Deerlendirme Yntemleri

Statik Artmsal tme (Static Pushover)
Artmsal Mod Birletirme Yntemi (IRSA)
Zaman-Tanm Alannda Hesap
13/41
Dorusal Elastik Bina Deerlendirme Yntemleri
Edeer Statik Analiz (bu yntem kullanlmtr)

Kat Says = 4 < 8
H
N
=12 < 25 m
R
a
= 1 alnacaktr.
I = 1 alnacaktr.
Ek dmerkezlik alnmayacaktr.
atlam Kesitler kullanlacaktr.
Deerlendirme Analizinden sonra burulma dzensizlii katsays 1.4ten byk ise
mod birletirme yntemi kullanlmaldr. (Analizden sonra baklacaktr.)
V
t
= W A(T
1
) ; ( =1.0 veya 0.85 )

Mod Birletirme Analizi (istenirse uygulanabilir)

Kstlama Yok.
14/41
Yap Elemanlarnda Hasar Snrlar ve Hasar Blgeleri
Elemanlarn Krlma Trleri
Snek (Eilme)

Kesit ekil deitirme
Kontrol
Gevrek

kuvvet kontrol
Minimum
Hasar Snr

MN
Gvenlik
Snr

GV
Gme
Snr

G
Elastik Elastik tesi
MN
Kuvvet
Min.
Hasar
GV G
Belirgin
Hasar
leri
Hasar
Gme
Blgesi
ekil Deitirme
15/41
Bina Deprem Performansnn
Belirlenmesi
Binann her katndaki hasarl elemanlarn hasar
dereceleri, saylar ve dalmlar gznne
alnarak binann deprem performans belirlenir.

Hemen Kullanm:
Binalarn gznne alnan depreme maruz kalmas halinde depremden hemen
sonra kullanlabilecek durumda olduu kabul edilir.
Can Gvenlii:
Bu performans dzeyinde yap elemanlar belirgin ekilde hasar grecektir.
Ancak bu hasarlar bina iinde bulunanlarn can gvenliini tehlikeye
atmamaldr.
Gme ncesi:
Elemanlar arlkl olarak ileri hasar derecesindedir ancak binada topyekn
gme olumamaktadr
Gme Durumu:
Gme ncesi performans dzeyi de salanamyorsa bina gme durumunda
kabul edilir.


MN

K
u
v
v
e
t

Minimum
Hasar
Blgesi
GV
G
Belirgin
Hasar
Blgesi
leri
Hasar
Blgesi
Gme
Blgesi
ekil Deitirme
16/41
Mevcut Yap Hedeflenen Performans
Binann Kullanm Amac
ve Tr
Depremin Alma Olasl
50 ylda
% 50
50 ylda
% 10
50 ylda
% 2
Deprem Sonras Kullanm Gereken Binalar: Hastaneler, salk
tesisleri, itfaiye binalar, haberleme ve enerji tesisleri, ulam
istasyonlar, vilayet, kaymakamlk ve belediye ynetim binalar,
afet ynetim merkezleri, vb.
- HK CG
nsanlarn Uzun Sreli ve Youn Olarak Bulunduu Binalar: Okullar,
yatakhaneler, yurtlar, pansiyonlar, askeri klalar, cezaevleri,
mzeler, vb.
- HK CG
nsanlarn Ksa Sreli ve Youn Olarak Bulunduu Binalar: Sinema,
tiyatro, konser salonlar, kltr merkezleri, spor tesisleri
HK CG -
Tehlikeli Madde eren Binalar: Toksik, parlayc ve patlayc
zellikleri olan maddelerin bulunduu ve depoland binalar
- HK G
Dier Binalar: Yukardaki tanmlara girmeyen dier binalar
(konutlar, iyerleri, oteller, turistik tesisler, endstri yaplar, vb.)
- CG -
17/41
Mevcut Yap Hedeflenen Performans
18/41
Dorusal Elastik Bina Deerlendirme Yntemi
Bina Geometrisinin ve
Mevcut Malzemelerin Belirlenmesi
Yapnn mevcut malzeme,
geometri ve yklerle birlikte
modellenmesi
G+nQ analizi yaplmas
atlam Kesitlerin Hesaplanmas
Mevcut Donatlar kullanlarak kiri
artk kapasitelerinin hesaplanmas
Kolon eksenel yklerini
kiri kapasite kesme
kuvvetlerinden hesapla
Her dmde Kuvvetli
Kolon-Zayf Kiri
Kontrol (KKO)
Kolon Eksenel yklerini
grafiksel yntemle
hesapla
Kiri kapasite
dzeltmesi
Zayf Kolon mu?
(Oran < 1 ?)
Kolon Moment
Kapasitelerini Hesapla
Gl Kolon mu?
(Oran > 1 ?)
Dorusal Elastik Deprem Hesab (R=1, I=1, e=0)
Eleman Krlma Trlerini Snflandr (Snek/Gevrek)
Tek tek eleman Performans Deerlendirilmesi ( r )
Genel Bina Performans Deerlendirmesi
19/41
Dorusal Elastik Bina Deerlendirme Yntemleri
Edeer Statik Analiz (bu yntem kullanlmtr)

Kat Says = 4 < 8
H
N
=12 < 25 m
R = 1 alnd.
I = 1 alnd.
Ek dmerkezlik alnmad.
Burulma Dzensizlii Katsays = 1.0 < 1.4 (ek dmerkezlik alnmadan)
X Yn Periyod = 0.88 s, Ktle Katlm Oran = %86
Y Yn Periyod = 0.59 s, Ktle Katlm Oran = %84
atlam Kesitler kullanld.
V
t
= W A(T
1
) ; ( =1.0 veya 0.85 )

Mod Birletirme Analizi (Gerek olmad grld)

Kstlama Yok.
20/41
Kiri Eilme ve Kesme Kapasitelerinin Hesaplanmas
Kirilerin kapasiteleri, kesitteki tm donatlar dikkate alnarak tama gc
formlleriyle hesaplanr.

M
k
= EA
si
.f
yk
.d
i
M
d
= G+nQ analizinden hesaplanan kiri u momenti
M
e
= Artk Moment Kapasitesi = M
k
M
d




Kiri Kesme Kapasiteleri TS500 forml ile hesaplanr.

V
r
= V
c
+ V
w

d f
s
A
d b f V
ywm
sw
w ctm r
+ = 52 . 0
21/41
Kolon/Perde Eilme Kapasitelerinin Hesaplanmas
Kolon ve perdelere etki edecek olan eksenel kuvvetlerin st snr
kirilerin kapasite kesmelerinin aktarlmasyla hesaplanr.

N
K
: Deprem yknden kaynaklanan eksenel ykler
V
E
: Kirilerden aktarlan kesme kuvveti
V
E
= (M
E
,
i
+ M
E
,
j
) / l
n





22/41
Kolon/Perde Kesme Kapasitelerinin Hesaplanmas
Kolonlarn kesme kapasitesi TS500e gre hesaplanr.




Perdelerin kesme kapasitesi

V
r
= A
ch
( 0.65 f
ctd
+
sh
f
ywd
)


sh
= Enine donat hacimsel oran (balk blgesi etriyeleri dikkate alnmadan)






d f
s
A
A
N
d b f V
ywm
sw
c
w ctm r
+
|
|
.
|

\
|
+ = 1 52 . 0
23/41
Birleim Blgeleri Kesme Kontrol
Kolon-Kiri Birleim Blgelerinde Kesme Gvenlii Kontrol
gerekletirilir.



V
r
= 0.60 b
j
h f
cm
(kuatlm birleim blgesi)
V
r
= 0.45 b
j
h f
cm
(kuatlmam birleim blgesi)





( )
kol ym e
V As As f V + =
2 1
25 . 1
A
s1

A
s2

V
a

V
kol
= min (V
a
, V

)
V

1.25A
s2
f
yk

1.25A
s1
f
yk

C
1

C
2

b
w1

b
b
w2

b
w3

b
w4

h
b
2

b
1

Deprem
dorultusu
24/41
Betonarme Elemanlarn Performans zellikleri
Sarlma Koullarna Gre
Sarglanm
Krlma Trne Gre
Sarglanmam Snek Gevrek
Eilme
Krlmas
Kesme Krlmas,
Yksek Eksenel
Basn Krlmas
25/41
Etki/Kapasite Oran
Deprem Momenti
Artk Moment Kapasitesi
r =
Snek Eleman Kesitleri Gevrek Eleman Kesitleri
Kesme Kuvveti
Kesme Kapasitesi
r =
Artk Moment Kapasitesi: Kesit Moment Kapasitesi Dey Yk Momenti
Kesme Kapasitesi: TS500

26/41
Yap Elemanlarnda Hasar Snrlar ve Hasar Blgeleri
MN
GV G
Kuvvet
ekil Deitirme
F
e
F
y
Minimum
Hasar
Blgesi
Belirgin
Hasar
Blgesi
leri
Hasar
Blgesi
Gme
Blgesi
F
e
F
y
r =
27/41
Bina Deprem Performansnn
Belirlenmesi
Hemen Kullanm Can Gvenlii Gme ncesi Gme Durumu
Yapsal elemanlarda
Hasar
Yok Bir ksmnda grlebilir.
nemli bir ksm
hasarldr.
Dey elemanlarn bir
ksm gmtr.
Yapsal olmayan
elemanlarda hasar
Az miktarda olabilir.
Hasarl olabilir. Dolgu
duvarlar yklmamtr.
Hasarldr. Dolgu
duvarlarn bir ksm
yklmtr.
Byk ounluu
gmtr.
Kalc telenmeler Yok Az miktarda olabilir. Olumutur. Belirgin dzeyde
Kolonlar ve Perdeler
Tm hasarszlk
blgesindedir.
( < MN )
Tm hasarszlk veya
belirgin hasar
blgesindedir.
( <GV )
Tm < G
Bina Glendirilmelidir.
Kiriler MN < (En Fazla %10u) < GV GV < (En Fazla %30u) < G En Fazla %20si > G
leri hasara geen
kolonlarn, tm kolonlar
tarafndan tanan
kesme kuvvetine oran

V
t
oran (ileri hasar)
GV < (En fazla %20) < G
En st katta %40


V
t
oran < %20
(Gme blgesine
kolonlarn kesme oran)

MN

K
u
v
v
e
t

Minimum
Hasar
Blgesi
GV
G
Belirgin
Hasar
Blgesi
leri
Hasar
Blgesi
Gme
Blgesi
ekil Deitirme
28/41
Bina Deprem Performansnn Belirlenmesi
Hemen Kullanm Can Gvenlii Gme ncesi
Greli Kat telenmesi
Oran
o
ji
/ h
ji
0.01 0.03 0.04
29/41
Glendirilmi Yap
30/41
Glendirilmi Yap
Mevcut Yap Can Gvenlii ve Hemen Kullanm performans kriterlerini
salamamaktadr. Yapy glendirmek amacyla:

Yerinde dkme betonarme perdeler ile sistem iyiletirmesi yaplm,
Eksenel basn dayanm yetersiz olan ya da gme blgesindeki kolonlara
betonarme manto uygulanm,
Eklenen glendirme peredelerinin altna yeni temel yaplm, ya da mevcut
temel glendirilmitir.



31/41
Glendirilmi Yap
32/41
Glendirilmi Yap
33/41
Glendirilmi Yap
Binann Projesi (Var/Yok) Var
Bilgi Dzeyi Kapsaml
Bilgi Dzeyi Katsays 1
Donat Gerekleme Katsays 1
Mevcut Beton Dayanm (Ortalama - Standart Sapma) 10 MPa
Glendirme Elemanlar Beton Dayanm 25 MPa
E
c
(Mevcut Beton Elastisite Modl) 24280 MPa
Mevcut elik Dayanm (Ortalama - Standart Sapma) 220 MPa
Glendirme Elemanlar elik Dayanm 420 MPa
Hareketli Yk Katlm Katsays (n) 0.6
Deprem Blgesi 1
Zemin Tipi Z3
34/41
Glendirme Elemanlar Tasarm
Yeni glendirme elemanlar olan betonarme perdeler ve mantolar iin:
R=4 analizi yaplarak Probinaya n donatlar setirilmitir.
Yeni elemanlarn tasarmlar performans raporunun sonularna gre deitirilerek
gncellenebilir.

Tm perdelerde balk blgesi oluturulmu ve yap ykseklii boyunca
kritik perde koullar kullanlmtr. (L
u
= 0.2L
w
)
Perde ve manto tasarmlarnda ynetmeliin 3. blmndeki koullar
uygulanmtr.
Dolaysyla performans deerlendirmesinde yksek snek perdeler
sarglanm olarak alnabilir.



35/41
Glendirme Perdesi Tasarm
ereve dzleminin iine eklenen glendirme perdelerinin iki ucunda perde u
blgeleri oluturulmutur.
Deprem srasnda perde ularnda oluacak ekme ve basn kuvvetlerinin, beton
dayanm dk olan mevcut kolonlar yerine, perde u blgeleri tarafndan tanmas
hedeflenmitir.
Minimum ankraj miktarn salayacak ekilde 20/400 mm kolon ankraj
kullanlmtr.
Kat seviyesinde perdeleri kat kirilerine balayacak ankraj iin tasarm kesme kuvveti,
birbirini takip eden iki kattaki perde kesme kuvvetlerinin farkdr.
Ankraj ubuklarnn tasarmnda TS500 deki srtnme kesmesi esaslar kullanlmtr.
Mevcut kolon ve kiri yzeyleri przlendirildiinden kesme srtnme katsays =1
olarak alnmtr.




36/41
Perdelerde Gevrek Krlma Kontrol
Perde kesme istemi V
e
, R
a
=1 alnarak yaplan yatay yk analizinden gelen kesme
kuvvetinin, perde tabanndaki moment kapasitesi ile yatay yk analizinden gelen
perde tabanndaki momente oran ile arplmasyla bulunur. Burada kesme kuvveti
dinamik bytme katsays
v
=1 olarak alnr.



H
w
/L
w
oran 2den kk olan perdeler gevrek olarak hasar gren eleman olarak
snflandrlr ve kesme kapasitesine baklr.



) 1 (
1 ,
= =
=
a e
R e
r
v e
R V
M
M
V |
37/41
Glendirme Perdesi Tasarm
38/41
Glendirme Perdesi Temel Tasarm
Glendirme perdesi ile mevcut temel kiriinin birlikte alaca kabul
edilmitir.
Temel hesabna esas olacak perde alt ucu moment deeri, yatay yk
hesabnda eksenel kuvvet etkisi altnda hesaplanan moment kapasitesi
ile R
a
=1 alnarak yaplan yatay yk hesab sonucunda perde alt ucunda
oluan moment deerinin kk olandr.
Ankraj ubuklarnn tasarmnda TS500 deki srtnme kesmesi esaslar
kullanlmtr. Mevcut kolon ve kiri yzeyleri przlendirildiinden kesme
srtnme katsays =1 olarak alnmtr.


39/41
Glendirme Perdesi Temel Tasarm
Glendirme
perdesi temel
kirii ve ankraj
detay
40/41
Glendirme Perdesi Temel Tasarm
Temel Kalp Plan ve bytlm temel kirileri
41/41
Betonarme Manto Tasarm
Betonarme manto mevcut kolonun
eksenel yk (ve moment
kapasitesini? ) artrmak amacyla
kullanlmtr.
Manto tasarm Blm 3 kurallarna
gre yaplm, R=4 analizi sonular
kullanlmtr.