TASAVVUF HAYAT

Necmeddin-i Kbr
www.firaset.net
Sevgili dostum, iyi bil ki Allah sevdii ve raz
olduu iin seni baarya ulatrd.Murad ve mrd
Onun nurudur.Allah hibir kimseyi karanlkta
brakmam, hi kimseye zulmetmemitir. nk
hepsinde kendisinden bir ruh, bir akl bulunduu
gibi hepsi iin de kulak, gz ve gnller (Ahkaf,
46/26) yaratmtr. (S.93)
Zikir atei, hereyi yakp yok eden, (Mddessir,
74/28) bir atetir. Girdii evde (kalbde) yle der:
Ben varm artk benimle baka hibir ey
olmayacak. Bu ise La ilhe illellah (Allahtan
baka hibir ilh yoktur) anlamndadr.Evde odun
varsa onu yakar, odun ate olur.ayet ev karanlk
ise zikir nur olur, karanl yok eder, evi nura
boar. Evde nur olunca ona zt ve rakip olamaz,
aksine zikir, zkir (zikreden kii), mekur
(zikredilen, Allah) dost olurlarNur stne nur
(Nur, 24/35) olur o zaman. (S.95)
Meleklerin gelii umumiyetle insann arkasndan,
bazan da stndendir. Melekler topluluundan
ibaret olan seknette (Bakara, 2/248; Tevbe, 9/26)
byledir.Seknet kalbe iner. O zaman kalpte bir
rahatlk, doygunluk ve tatmin bulursun.
Bunda Peygamberin seninle beraber olduunun
almet ve iareti ise gayr- ihtiyar olarak dil ile
Ona olan salat ve selmn devam etmesidir.(S.99)
Yine birgn seher vakti halvette zikrederken
meleklerin tesbihini iitmitim. Hakk Tal sanki
dnya semsna inmi, melekler de; babas kzp
kendisini dveceini anlayan ocuun tevbe,
tevbe deyip korktuu gibi korkan ve kurtuluu
taleb ve arzu eden hallerle szlerini sratle
sylemeye balamlard.
Korku halleri iddetlenen meleklerin Ya Kadr, Ya
Kadr, Ya Kadr Ya Muktedir, diye yalvarmalarn
duydum. (S.99-100)
Saf htr- Hakk ise ilhamla olur, ilham sahihtir.
Gelen ilhama akl, nefs, eytan, kalp ve melek itiraz
edemez, onu reddedemez.
Bu ilhm bazen gaybet hlinde iken gelir. O zaman
daha net bir ekilde hissedilir ve zevk hline daha
yakn olur.
Bundaki sr ve incelik, Hakkn havtrn ilm-i
lednn (marifet, kef, ilham...) olmasdr. Yani
ilham gerekte htr deildir,Allahn ruhlara elest
bezminde Ben sizin Rabbnz deil miyimdiye
hitabettii (Araf, 7/172) ve Allah Ademe btn
isimleri retti... (Bakara, 2/31), yetinin iaret
ettii ezel ilimdir. Ruhlar da bunu byle rendi.
Ruhlar, ilm-i lednnyi u anda da renmek
durumundadrlar. Ancak bu ilim, bazan vcut ve
varlk karanl ile rtlr. (S.100)
Bir kere gaybet hlinde iken Hz.Peygamberi_
yannda Hz. Ali olduu halde _grdm. Hemen
koup Alinin elini tutup musafaha ettim. O anda
bana ilham geldi: Reslullahtan gelen haberlerde
yle bir ey iitir gibi oldum: Kim Ali ile
musafaha ederse Cennete gider Dndm
Hz.Aliye Bu hadis sahih midir? diye sormaya
baladm. evet Reslullah (s.a) doru sylemitir.
Benimle musafaha eden Cennete girer, dedi.
(S.100-101)
Tbi ve uydu ruhlar erefli ruhlardan bilgi alrlar.
Bu renme u anda da devam etmektedir. Fakat
bu ehadet leminde deil gayb lemindedir.
Vellerin ruhlarnn peygamberlerin ruhlar
karsndaki durumu gibi.
Ebu Hasan Harakani (l. 425/1033) yle diyor:
Bir gn le zeri ara ykseldim, tavaf etmeye
baladm. Bin veya bine yakn tavaf ettim. Bu
esnada arn etrafnda, tavaflarn beenmediim
halde benim tavaflarmn sratinden aran sakin
ve mutmain bir topluluk grdm ve sordum:
-Kimsiniz, tavafnzdaki bu soukluk ve arlk
nedir?
-Biz meleiz dediler, biz nuruz, tabiatmz byledir.
Bundan daha farkl bir ey yapmaya gcmz
yetmez, dediler. Bu defa onlar:
-Sen kimsin, tavafndaki bu srat ve hareket nedir?
-Ben dedim, insanoluyum. Bende nur ve nr
zellii vardr.
Sratim ise evk ateinin sonucudur. (S.101)
Yce Allah bazan, iindeki incelik ve hikmetin
gerei olarak eytan vastas ile kullarn kurb
makmna ulatrr. Bu yle olur: eytan halka
kar riya gayesi ile o kullarn kalplerine ibadet
sevgisini yerletirir.Bylece onlar da halkn iltifat
iin ibadet ederler. Halkn onlara iltifat ve ilgisi
arttka ibadete olan rabetleri de artar.Bunun
tadn aldktan sonra gerek kulluun deryasna
dalarlar. Dier taraftan ibadet sadece Hak iin
olmak ister, baka trl olmaktan imtina eder. te
bu ekilde zikirlerle Hakka ibadet etmenin
lezzetini tadarlar.(S.102)
Birgn halvette yalnz olarak zikirle megul
olurken eytan geldi. Halvet ve zikir hayatm
kartrp bozmak iin hile ve tuzaklarn artrd. O
anda elimde bir himmet klc hasl oldu. Ucundan
kabzasna kadar zerinde: Allah, Allah
kelimeleri yazl idi. O klla, insan megul eden
ve Allah zikirden alkoyan htralar kovuyordum.
O anda kalbime Hyelul-merd alel-mrd
(Azgn eytann mrid iin kurduu tuzaklar) ismi
ile halvette bir kitap yazmak hatrma galdi, (kalb
htr). eyhim izin vermeden byle bir eser
yazmam sahih olmaz, dedim. Benim eyhim
arasndaki rabtann shhatli olmas sebebiyle sesini
iittim. yle diyordu: Bu htr brak.. eyhime
gaibte (rabta yolu ile) dantm. Allah bundan
uzaktr bu htr eytandandr. eytan, kendisine
merid (azgn ve inat gibi irkin ve kt) bir isim
verdi. Bylece eytan kendine svmez (kt isim
vermez) zannettin onun byle yapacan uzak bir
ihtimal saydn. Gayesi seni (kitap yazmakla)
megul edip Hakk zikirden alkoymak ve iini
sarpa sarmaktr.
Gnlnn fezasnda veya kalbinde bir htr
hissettiin zaman hemen eyhinle mavere et. O,
bu htr- Hakktr derse, bil ki, o yledir. Bu htr-
nefsdir ve udur, budur dedii zaman iyi bil ki
onun syledii dorudur. te zevke ulancaya
kadar senin iin kaide bu yol ve usldr. (S.103)
Tasavvuf hayatn balangc sonuna nisbetle
byledir. phesiz ki onun da ba hastalk sonu
shattr. Zira balangta kalp hastadr. Hassas ve
titiz tabib durumunda olan eyh tarafndan tedavi
edildiinde shhate ve selmete kavuur. Bu
sebeple (ibtida halindeki slik) balangta
ibadetteki lezzeti ac, gnahtaki acl da tatl
bulur.
Velayet mertebesine ulaan havvastan (namaz ve
oru gibi) gnlk ibadet yapma sorumluluu kalkar
m?.
Teklifin, meakkat mnasna gelen klfetten
alnm olmas mnasnda evet, der. Zira veller
klfet ve meakkat sz konusu olmakszn ibadet
ederler, tersine ibdetten zevk alr, bundan
holanrlar. (Bu anlamda teklif der) (S.104)
phesiz ki namaz bir mnacaattr. Lkin bid
eytana muvafk, Rahmana muhalif olduu srece
mnacaatn lezzetini tadamaz, aksine ona yk olur
meakkat veriri. Zira muhalifin mnacaat beden
iin zor ve gtr.Fakat bid Rahmana muvafakat,
eytana dmanlk etti mi, onun hakknda
mnacaattr. Lezzetlerin en iyisi de budur. Namaz,
sevgili ile sohbet halini alr.En lezzetli ey ite
budur.
Hadramnin yle dedii rivayet edilir: Bir
ksm insanlar benim hulul olduumu
syliyorlar. Ben ise kullardan tekliflerin deceini
sylyorum. Peki Allahtan baka bir varlk
grmediim halde nasl ben hulul olabiliyorum?
ocukluumdan bugne kadar hi karmadm
virdim ve zikrim olduu halde teklifin dtn
nasl syleyebilirim? Evet ama ben unu demek
istiyorum: Allahn has kullarnn ibadetinde klfet
yoktur.
nsan uyuduu, az da olsa vcudun arlklarndan
kurtulduu ve vcut denizi ile duygular kapand
zaman, gz, kulak, tatma, az, el, ayak ve dier bir
beden nevinden, gayb lemine baka duyu
organlar alr. (O bu organlarla ) grr ve iitir.
Gaybdan yemek alr ve yer. Bazen yemekten sonra
uykudan kalktktan sonra bile azndaki bu
yemein tadn bulur. Konuur, yrr, tutar, uzak
yerlere gider, uzaklk onun iin engel tekil etmez.
Ve o vcut, bu vcudumuzdan daha
mkemmeldir. (S.105)
Muhayyile gc bir mnay, o mnaya lyk bir
kyafet iinde tahayyl eder, tasavvur gc o
mnaya sret ve ekil verir, Mesel ad bir dman
kpek suretinde, haysiyetli bir dman aslan
eklinde, byk bir adam da biiminde, padiah
deniz tarznda , faydal bir adam meyveli aa
eklinde, faydasz adam meyvesiz aa biiminde,
fayda ve rzk yemek halinde, dnya necaset ve
koca kar vaziyetinde... tasavvur edilir, byle
suretlerde grlr. Tabir ilmindeki sr ite budur.
(S.106)
lk stirak, ziriden vcudun istirakdr. Bu da
sadecce vcut ve varlktaki habis ve pis paralarn
yok edildii, tayyib ve iyilerinin brakld zaman
vukua gelir. O zaman varln zikrini iitirsin. Her
para ve zerreden, borazann flemesi veya
davulun sesi gibi zikir sesini duyarsn. Bunlarn
zikri tam dzgn olunca, bu ses bal arsnn vzlts
haline gelir. (S.107-108)
Dzgn hale gelmeden (stikmet) evvel, zikir ba
dairesinde vukua gelir. nk ba yksek yerdedir.
Oradan, ks, boru ve debdebe sesleri iitirsin. Zikir
bir sultan ve kraldr. Debdebe ve aaas her gittii
yerde kendisiyle beraberdir. Nice kereler bu durum,
delirme ve lm tehlikesi oluncaya kadar devam
eder. Fakat sdk kimselere byle durumlar zarar
vermez.
Yine halvette zikrederken, iddetli bir ba ars
ile beraber, bu tip sesler duydum. Halbuki ben, bu
hususta sdk ve samimi idim, o huzurdaki
ayaklarn toprana kendimi feda etmitim.
Bu ses ve skntlar eyhime anlattm. lmeden
ve akln oynatmadan nce hemen halvetten k,
zikri brak, dedi. Ben, Yolda iken lmem,
herhangi bir (tasavvuf makmda ve) konakta ,iken
lmemden daha iyidir, dedim. Bunun zerine
eyh: Ben u andaki i durumumdan haber
veriyorum. Yok eer bu yolda cann feda etmeye
samimi olarak azmetmi isen, bu gibi eylere neden
aldryorsun, eklinde karlk verdi.
Bu durum ve skntlar-Allah bu dmeyi
znceye kadar- bir hafta devam etti. Zikir tekrar
bama doru indi, yerleti. Mutluluk, nefsin
istekleri, ruhlarn lezzetleri ve kalplerin gzellikleri
zuhr etti. (S.108)
Bu davul ve boru seslerini muteakp eitli
tonlarda sesler duyarsn. Su rlts, rzgr sesi,
yanmak zere olan atein atrds, geyik sesi, at ve
yavrusunun uyurken kard ses, frtnal
havalarda rzgrn sallad aa yapraklarnn
kard ses... vs. gibi.
Yer, gk ve ikisi arasndaki eyler bu
unsurlardandr. te btn bu sesler, szkonusu
cevherlerin, unsurlarn zikirlerinden ibarettir. Bu
sesleri iiten kimse Allah her lisanla (btn
varlklarn kardklar seslerle) tesbih ve takdis
etmitir. (S.108)
kinci stirak. Bundan sonra zikir, ban yan
tarafndan daireye benzer yuvarlak bir kap aar.
Buraya yukardan nce bir karanlk, sonra bir ate
daha sonra bir ate daha sonra da bir yeillik iner.
Karanlk vcudun karanl, ate zikrin atei,
yeillik ise kalbin yeilliidir.(S.109)
Kalp bu esnada ferahlk hisseder (balarndan
zlr). Shhatl olmas halinde Rabb (c.c)a rabet
eder. Bu istirak fen anlamndaki istirak deil,
kalpte meydana gelen zikrin istirakdr. Kalp, bir
kuyu, zikir ise iindeki suya sarktlan ve su
karlan, boaltan bir kova gibi hissedilir. Bu anda
organlarda uma (hissi) meydana gelir, allmn
dnda zaruri hareketler grlr, titreyen kiinin
(refleks) hareketleri gibi.
Sen ne zaman zikirden susarsan, skt haline
geersen, gsteki kalp zikir taleb etmek iin
harekete geer. Tpk ana karnndaki ocuun
hareketi gibi.
Kalbin zikri, ar vzltsna benzer. Ne ok yksek
perdeden kark bir ses ne de ar derecede alak
ve gizli bir ses! (S.109)
Kalbte meydana gelen zikrin almet ve iareti,
nnde sratli bir ekilde nur saan bir menba
mhede etmendir. (S.109)
Bir baka almet ve iareti udur: Zikir sa taraf,
aar ve oray damgalar. Tpk sende bir ban
kt zaman brakt iz gibi bir iaret brakr. Ve
oradan zikir nurlar fkrr. Sonra bu iz dne dne
kalpteki zikir iinin yanna varr, zikirle beraber
kalp hizasna varr. Oradan yandan arkaya doru
bir dn yapar.(S.109)
nc stirak. Zikrin srra dmesidir Bu da
Mezkra (Allaha) ulaan zkirin zikirden
gayboluudur. Onda gark, olmas ve ak aknl
iinde bulunmasdr.
Bunun almetlerinden biri, sen zikri braksan bile
zikrin seni brakmamasdr. Bu sana gaybet
hlinden huzr haline geiini hatrlatmak iin
zikrin sende, i dnyanda umasdr. Bir baka
almeti de zikrin ban ve dier organlarn
balamasdr.
u halde huzr hli olmakszn harflerle yaplan
zikre, dilin zikri; kalpteki huzrun zikrine kalbin
zikri; mezkrda huzrdan gaybet zikrine srrn zikri
denir.(S.110)
Zikrin sadece dil ile sylense bile byk bir
saltanat (ve kudreti) vardr. Fakat vcut ve varln
perdeleri, zikir saltanatnn perdelerinden daha
kaln ve kuvvetli olduu iin onun yannda zuhr
etmesi mmkn deildir. te Seyyar, uyku veya
gaybet hli ile vcudu szkonusu perdelerden
soyununca vcudun bu zayf halinden istifade ile
zikir sultan ortaya kar. (S.110)
yi bil ki, seyr slkun sonunda yzde zuhr
eden bir takm daireler vardr. Her saa ve sola
bakanda grlen nurdan yaplm iki gz dairesi
bunlardandr. ki gz ile iki ka arasndan zuhr
eden Hakkn nuru dairesi de bunlardandr. Yalnz
bu dairenin gzde olduu gibi- ortasnda nokta
yoktur. (S.111-112)
Birgn halvette iken gaybet hline girdim. Sonra
ykseltildim, doan bir gnein nne kadar
getirildim. Onun iddetli ve byk kuvvetine gs
gerdikten sonra gnee sokuldum. Sonra bunu
eyhim Ammar Yasire (l.582/1186) sordum.
Allaha hamdolsun dedi. Ben de bu gece ikimiz
birlikte Mekkeye gittiimizi grdm. Gne
gn tam ortasnda olduu bir srada Mekkede
Harem-i erifte bana yle dedin:
-Ey eyh ben kimim? Beni tanyor musun?
-Sen kimsin, dedim. Bunun zerine sen:
-Ben gkteki u gneim diye karlk verdin.
Kuds ruh latftr, semavdir. Himmet kuvveti ile
dolup tat zaman, semya bitiir ve sem onda
garkolur. (S.112)
Gaybet hlinde iken mhede ettiin gkyzn;
semy u grdn sem zannetme. Gayb
leminde daha latf daha yeil, daha saf daha parlak
saysz ve hesapsz gkler vardr.
Kendi i safln artrdka ve ilerlettike gkyz
de sana daha ak, gzel ve saf grnr. Bu
durumun Allahn safasn seyredinceye kadar
devam eder. Allahn safasnda seyr, seyr-
slkun sonudur. Aslnda Allahn safasnn sonu
yoktur.
yi bil ki Allahn bir takm mahdar (mazhar,
mecl ve tecelligh) lar vardr. Bunlar sfatlarn
tecelli ettii yerlerdir. Bir mahdar, br
mahdardan hlinle ayrdedebilirsin. Bu makma
ykseldiin zaman, elinde olmakszn dilinden o
mahdarn ve mazharn onunla ismi ve sfat
kverir. Sonra mahdar ve mahdarn sfatna
ularsn. (S.113)
Hakkn her sfatndan da kalbin bir hissesi vardr.
Dolaysyla bu sfat kalpteki nasip ve blm
vastasyla tecell eder. Bu suretle sfatlar sfatlar
iin, ztlar ztlar iin tecell eder. (S.114)
Yz dairesi saf ve temiz hle gelince- su
kaynann parlakl ve berrakl gibi-nur saar.
ki ka ve iki gz arasnda olan bu nur kayna
sebebiyle Seyyar nur kaynan kendi yznde
hisseder. Daha sonra yz tamamen nura garkolur,
nnden yznn hizasna kadar olan ksm
bylece nurdan bir yz olur.
Daha sonra bu saflk ve safiyet btn bedeni
kaplar ve nnde kendisinden nurlar kan bir ahs
mhede edersin. Seyyar bu anda, vcudunun her
yerinden bu ekilde nurlar fkrdn hisseder.
Nice kereler olur ki btn benlik perdeleri ortadan
kalkar. te o zaman btn bedeninle btn ve
kll grrsn.
Basiretin al gzden balar. Sonra srayla yz,
gs, daha sonra ise btn vcutta ortaya kar.
nndeki bu nuran ahs sfilerce mukaddem,
eyhul-gayb, ya da mizanul-gayb diye
isimlendirilir. (S.115)
yi bil ki, melek, nefis ve eytan senden ayr ve
senin dnda bir varlk deil, aksine sen onlarsn.
Bunun gibi, yer, gk, Krs, Cennet,Cehennem,
hayat, lm...de senin dnda olan eyler deil,
sende bulunan eylerdir. Seyredip saflatn
zaman bu (sr) sana aklanacak inaallah.
yi bil ki Allah yerin ve gklerin nurudur (Nur,
24/35). Peygamberin nuru Onun izzet nurundan,
vellerin ve mminlerin nuru ise peygamberin
nurundandr. Demek ki nur ancak Allahndr. u
iki yetin srr da budur: zzet isteyen kimse bilsin
ki izzet (eref, kuvvet) Allahndr (Fatr, 35/10);
...eref Allahndr, Peygamberlerinindir,
mminlerindir (Mnafikn, 63/8)
Aln hizas bu noktalarn grlmesine tahsis
edildii iin ancak orada grlebilir. nk gr
buradan yaplmaktadr. (S.116)
Gayb leminde Allah Talnn yazd kitaplar
vardr. Bir ksm noktalarla, bir ksm hareketlerle,
bir ksm da harflerle yazlmtr.
Seyyar nce-Kurn gibi-yazlan, anlalan ve
idrk edilen kitaplar grr. Sonra sr vaki olur. Onu
bazan da vcut ve varln unutturucu
karanlndan dolay onu anlyamaz. Sonra kare ve
daha baka ekilde hareketlerle yazlan kitaplar
grr. Onlar anlar ve okur, bylece ilm-i lednnyi
renir. Tekrar vcuduna dnd zaman hepsini
unutur. Fakat kalbindeki bu anlayn tatll
devam eder. (S.117)
yi bil ki, Seyyarlardan herbirine ism-i zamlardan
bir tane verilmitir. sm-i zam kalplerden fkrr.
sm-i zam yetlerin btnnn bir araya
gelmesiyle hasl olur. lem-i gayb ve lem-i
ahadetteki btn delillerin ortaya k nisbetine
gre ism-i zamn harflerinden biridir.
Mahabbet marifetin (bigi) meyvasdr, nk
bilmeyen sevemez. Onun bize olan mahabbeti
bizim Ona olan muhabbetimizden daha ncedir.
Kii sevdii eyi sk sk zikreder ve anar. (S.118)
Zt tevell edince heybetiyle tecell eder. Bunun
zerine Seyyar ufalr, yok olur. Klr ve lecek
gibi olur. O anda yle bir ses iitir: Ahad,
Ahad.... (Bir,Bir!.). Ztndan fn olunca Onunla
bk olur ve Onunla yaar.
Bazan Seyyar gaybet hline girer, o zaman Hakk
Onu kendisine ykseltir. Oda kendinde rubbiyeti
tadar. Bu zevk bir anda olur. Allahn (azze
ismuhu) bu zevki kuluna taddrmas makmlarn ve
kermetlerin en ykseidir.(S.119)
stihlk mahabbetin eseridir. Mahabbette ilk adm
nefs iin mahbbun arzu edimesidir. Sonra nefsin
kendisine fed edilmesidir. Daha sonra ikilii
unutmasdr. En son merhale ise vahdaniyyette fen
bulmasdr. Mahluklarda kesintisiz ve srekli bir
hl olmak zere bir hl olarak biz ite bunu tattk.
(S.120)
Mahabbetin sonu akn balangcdr. Mahabbet
kalp iin, ak ise ruh iindir.
Bu iin sonu nedir? Cevab udur: Bu iin sonu
ba tarafa dnmektir. Ve bu iin balangc cinsin
kendi cinsini taleb ve arzu etmesidir. Bu ise o
cinsten (Ondan) bir nur ve lutufdur. Bu da ehvete
temenn, yree (fuad) irde, kalbe (gnle) sevgi,
ruha ak, srra vuslat, himmete tasarruf, sfata
saflk, zatta fen ve onunla bek, hlini meydana
getirir.(S.121)
G, kuvvet ve takat sfilere gre mal ve hl ile
olur.Hl, ehvetin nefsin, kalbin veya ruhun
kuvvetidir. Mal ise bilindii gibi sadece nefis ve
ehveti takviye eden bir eydir.
Nefis ve ehvetin de bk olma zellii var m ki
bunu ayn tasnife soktunuz? Cevap olarak deriz ki:
Nefis bu gayeyi kendisine gaye edinirse, tezkiye
edilir, temize kar. Temizlenen kendini knar
(nefs-i levvme), knayan zikreder, tatmin olur ve
kalbe dnr. ehvet te bunun gibidir. Fnden
bkye indii srece kalbte evk, zlem ve rabet
hline gelir. O zaman kalbten at iniltisine benzer
bir ses iitir. Bu nefse takvann ilham edilmesinin
ve eytann mslman oluunun srrdr. (S.122)
Kalp ve ruh, ikisi sadece Hakk arayan, Ona si
olmayan ve Onun emrettiinin dnda bir ey
yapmayan Hakk talebte cehd sarfeden iki haktr.
Hl, yolculuun sebepleri, (let ve edevat)
makm ise yoldaki konaklar gibidir.
e yeni balayan kimse yol ocuudur. Ortada
olan olgun kiidir. Sonra olan ise eyhtir,
ihtiyardr.
Yavrunun kanad, orta yalnn kanad gibi, orta
yalnn kanad da mntehinin kanad gibi
deildir.
Yavrunun kanatlar havf-rec, orta yalnn
kanatlar kabz-bast,ihtiyarn kanatlar ise ns ve
heybettir. (S.123)
Onlardan sonra marifet, mahabbet fen-bek, vasl-
fasl, sahv-sekr, mahv-isbat kanatlarna ykselir (ve
bu kanatlarla uar) (S.123-24)
ocuklarn det byledir. Bir mddet karaka
benzeyen havfta, bir mddet cehenneme benzeyen
recann scaklnda, kalrlar bir mddet orada
mstakim ve dzgn hale gelirler. Bu onlarn zaaf
ve eksikliklerinden ileri gelir.(S.124)
Kabz ve bast orta yal kimsenin iki kanad haline
gelmi ve onun ilerini dengeleyen bir terazi gibi
olmu, ikisi arasnda bir yol tekil etmi ondan saa
veya sola sapmak Seyyar iin bir scaklk veya
soukluk halini atmtr. Zira bunun sebebi her
ikisinde yani kabz ve bastn havf ve recadan, -
derece ynnden-bir mertebe stn
oluudur.Sebebi de udur: Havf ve recann sebebi
ilimdir, kabz ve bastn sebebi ise Seyyardaki kadm
kudretin tasarrufudur. (S.124-125)
Bu meydana giriin ilk gnlerinde kalp bazan-iz
ve eseri yzde grlecek ekilde- bast hlinde,
bazan da yine izleri yzde tezahr edecek ekilde
kabz hlinde olur. Bu, kabz ve bast meydanndaki
telvn makmdr. Mstakm olan kimse burada
hem kabz hem de bast hli iinde olur. Fakat cahil
bir kimse onu grdnde sadece kabz hlinde
olduunu, hlden anlayan bir kimse onu
grdnde hemen onun iinde bast cevheri
bulunan bir kabz hali dolab olduunu alnndan
okur.
Ceberut ve kibriya sfatlar onlar yceltir onlar
ise, ceml ve rahmet sfatlarn gizlerler. Sanki
hatrlama, ar davranma ve vakardaki iddetten
dolay zincirle balanm gibi bedenleriyle kabz
halindedirler. Rzgrn estii bir yerde gzel koku
satan kimse gibi de ruhlariyle bast halindedirler.
(S.125)
Ceml sfatlarn cell sfatlara nisbeti sret ve d
gzellikleri ynnden kadn-erkek arasndaki
gzellie benzer. Mna itibariyle ise, durum bunun
tersidir, (Erkek kadndan, cell cemlden daha
gzeldir).
Cneyd Badad yle diyor: inde olduumuz
durumu sultanlar bilseydi, o hali elde etmek iin
muhakkak bize kllaryla sava aarlard. (S.126)
Orta yal zat bu iki kanatla eyh meydanna
doru uar. Ve orada kabz bast, heybet ns ile yer
deitirir. Heybet ve ns kabz ve bastn bir st
derecesidir.
eyh olan kimse dahi bu iki kanatla srat-
mstakm ve istikametten sapabilir, saa sola
kayar. Bu onun telvini ve temknidir. Telvn bazan,
kerem, lutuf, rahmet ve fazl gibi ceml sfatlarnn
tecellisi ile olur. Bu halde eyh nse gark olur.
Bazan da kuvvetli bir tutu, satvet, izzet, byklk,
ycelik, g, kudret gibi cell sfatlarnn tecelli
etmesiyle olur. O zaman da eyh heybet hline gark
olur.
Hem korkan (haif) hem mid eden (rci) slm
makmndadr. Kabz ve bast hlinde olan iman
ikn makmndadr. ns ve heybet sahibi muttaki
bir riftir.
Heybet ve nsten, mahabbet ve marifet
kanatlarna ve fen-bek kanatlarna ykselir.
Kabz ve bast ise sfatlarn meyvesidir. Onun iin
bu noktada Seyyar orta yal bir kimse
durumundadr. Zira sfatlara vsl olmutur.
(S.127)
Havfn tam ve mkemmel oluu devaml ilimle,
kabz ve bastn tamamll ise devaml olarak
yaplan sabr ve kre baldr. ns ve heybetin
mkemmel oluunun sebebi de devaml rz ve
tefvz dir.
Marifet ve mahabbet kanatlar ayn yerde ve ayn
hizada beraberce bulunmazlar. Daima marifet
kanad mahabbet kanadndan ndedir.(S.128)
Her irfan kendi gc orannda mahabbet ve evki
beraberinde getirir.
Seven kimse sevgide fni olunca, sevgisi,
sevgilisinin sevgisi ile birleecek ve
btnleecektir. Artk o zaman ne ku ne de kanat
vardr. Bu takdirde onun uuu ve sevgisi kulun
Allaha olan mahabbeti ile deil- Hakkn
kendisine olan mahabbeti ile Hakka aittir.
Hl seni bir makmdan dier bir makma
nakleden eydir. Makm ise yorulduun zaman
oturduun ve dinlendiin yerdir.(S.129)
Vakit keskin bir kltr. ayet keskin olmasayd
dnp tanncaya kadar seni beklerdi. Halbuki
zaman keskin bir kl gibi geip gidiyor, hkmn
icra ediyor.
Sf ibnul-vakt tr, vaktin oludur. nk onunla
beraber dner. O, gemie de bakmaz gelecee de.
nk onun maziye veya mstakbele bakmas
gemii veya gelecei dnmesi u andaki
vaktinin boa harcanmas demektir.
Murkebe sevgili olan Hakk ile sfnin karlkl
birbirini gzetlemesi demektir.
Hayr, er, bakasna kulak verme ve ynelme
nevinden kulun yapt her eyi
Hakk Tal gzetlemekte ve denetlemektedir. O
Rakbtir.
Sf de bel ve dostluk nevinden zerime ne
gelecek diye Hakk gzetlemekte onun rakbi
olmaktadr. Bunlar, yolun banda sabr ve
krle, yolun ortasnda kr ve isr ile, baka bir
zaman da btn bunlar tek bir hal olarak karlar
(ve lutfun da kahrn da hotur, der). (S.130)
Allah kendisine dnenlerin kalblerini, kendisinden
gelen bir nur ile balar, o zaman Seyyar kendisi ile
gkyz arasndaki rabtay, sanki ikisi bir eymi
gibi tadar.
Kkken ssz bir evdeki bir ksm eyay
beklemek iin orda tek bana gecelemitim. Eve
hrsz girecek, diye durmadan eytan vesvese,
nefsim ise vehim veriyordu. Halbuki kaplar da
kapal idi. Ben de gayb duygularn ortaya k,
hislerin yanlmas ve korkunun iddetinde olacak ki
hrszn var olduunu zannettim. Sanki adamn
tkrtsn duyuyordum. Kapnn yanna geldi,
kapy ald, kapal olduunu anlad, sonra srg
ile oynamaya balad, nihayet kapy at ve ieri
girdi. Aklm bamdan utu, bayldm. Ertesi gn
leyin aklm bama geldii zaman kendi kendime
bana ne oldu, dedim. O anda gece hrsz eve
giriini ve baz eyay aln hatrladm. Hemen
eyaya baktm. Hepsi yerli yerinde. Kapya kotum
o da kapal. O zaman bunu himmetimin yaptn
anladm.
ok korkulduu zaman, (hayal) korkun ahslarn
zuhur etmesinin ve grnmesinin srr, bu sr (ve
vehim)dir.
Cemiyet kalbin Ara ulamas, baka bir ifade ile
Arn kalbe kavumasdr. Veyahutta yolun
ortasnda ikisinin karlamasdr. (Cemiyetul-
cemiyet). Cemul-cem ise kalp ve arn Hakkta
yok olmasdr. Bu ise Hakkn her ikisi zerine
istiva etmesidir.
Allahn Ar istiva etmesi (Bk. Furkan, 25/59;
Taha 20/5) kalpleri istiva etmesine gredir. u
kadar var ki Ar istiva etmesi cell, kalpleri istiva
etmesi ise cemldir. (S.131)
Bu da Rahman ve Rahmin mnasdr. Rahman
Ara istiva eden, Rahm kalpte tecell edendir.
(S.131-132)
Rahman kelimesini sylediin ve bir bakasndan
iittiin zaman, byklk, ycelik,kudret, azamet,
kuvvetlice yakalama ve tutma gibi btn cell
sfatlarnn toplamn o kelimede bulur ve
hissedersin. Ayn ekilde rahm kelimesini
sylediin veya bakasndan duyduun zaman ise,
nimet, selmet, tfet, kerem, lutuf, rahmet gibi
ceml sfatlarnn tmn tadar ve hissedersin.
Ruhlar, srlarn mahalleri ve halk ile Hakk
arasndaki alkalar ve balar haline getirilmilerdir.
Bu kinat ile onu meydana getiren (mkevvin ile
mkevven) arasndaki bir itir.
Bu sylediim mnay Allahn u ifadesi sana
daha iyi aklar: ...Sana ruhun mahiyetinden
sorarlar. De ki, o Rabbimin emrinden ibarettir....
(sr, 17/85)
Bu ifade, ruhun mnas konusunda bir skt ve
susma deil, aksine onu bir tefsirdir. Fakat Allah,
ile peygamber ve mminler arasndaki srdan
dolay cevap vermekten susmaya benzer.(S.132)
Bu makma ulatm ruh levhimde yazlan ilk
yaz u idi: Bismillahirrahmanirrahim
Besmeledeki Allah kelimesinin mnas Rahman
ve Rahim diye aklanyordu. Yani marf
(bilinen) ceml ve cell sfatlaryla mevsuftur.
Birgn gaybet halinde iken Reslllah ve ashabn
grr gibi oldum. Sordum: Ya Reslallah
Rahmann anlam nedir? Reslllah cevaben: O
Ara istiva edendir (Taha 20/5; Furkan, 25/59)
dedi. Bu defa: Peki Rahm ne demektir? buna
karlkta: O mminler iin Rahmdir (Ahzab,
33/43) diye bana yetlerle karlk verdi.
Bazan iddetten sonra ferahlk, heybetten sonra
ns, kabzdan sonra bast, fetretten sonra rabet,
hllerinden sonra, Allaha ynelen kimse iin vech-
i kerimin btn daireleri sanki tesbih imi ve tesbih
ediyormu gibi ortaya karlar. O zaman Allahn
mbarek vechinin nurlar tecelli eder.(S.133)
Halvette bulunan zkir, zikre balar ve zikri de
kalbe ular basireti ve kalb gz alr, halvetle
nsiyet eder sadece zaruri ihtiyalar iin halvetten
kar, sonra tekrar halvete girer ve zikre balarsa
ekirge srs gibi zikir ordular Seyyara hcum
ederler. Bunlar, ar vzltsna benzer bir ses
karrlar. Ordu, Seyyarn arkasndan dolanarak
onu sarar, epeevre kuatr. Tpk atein odunu
kuatt gibi.
Bir gn ona giden yoldaki engelleri ve perdeleri
kendi irdem olmadan ap getim. Daha doru bir
ifade ile, bu perdeler tesi leme geirildim ve
orada lmn tadn tattm.(S.134)
Sonra tekrar vcuda (normal hle) dndm. Btn
yorgunluklar atm msterihdim. evk, yakn
kulluk ve hayret ile dolu idim.
Kalb ve ruh topraa ait para (ve arlklardan)
kurtulduu ve ruh kuvvetlerle takviye edildii
mddete Seyyar da oturma, uykusuz kalma ve
zikir yapma hline devam eder. Uyumak iin
yann yere koyup yatt zaman bile, kesinlikle
bilir ki, yerde yatm olmakla beraber Aziz ve Cell
olan Allahn zikri ile oturmaktadr. Bu hale son
derece taaccup eder.
te bunun gibi kim zikir iin ayakta durmay det
haline getirir, sonra oturursa, kendisini devaml
ayakta hisseder. te o zaman Hay ve Kayym (Bk.
Alu mran 3/2; Bakara, 2/255) olan, kendisini bir
uyku ve uyuklamann olmad (Bakara, 2/255) zat
ona tecell eder. te daim kim olan kyam
dim olanda byledir. (Seyyar, Allahn Kayym,
daim kaim, Hay ve uyumayan vasflarnn mazhar
olur).
Seyr hayatnn balang ve biti mertebeleri
arasndaki Seyyarn durumuna gelince: Yatrlmaz
ve ok uyutulmaz. Kendi irde ve istei ile yatt
zaman ise stnden etrafn epeevre saran zikir
askerlerini grr. Onlarn ar vzltsna veya rzgar
sesine benzeyen seslerini iitir. Artk bu seslerden
uyku kat iin uyuyamaz. Bu durum zhir
duygularn zayf, btn hislerin, kalb duygularn
kuvvetli olduu zaman meydana gelir.(S.135)
Bununla beraber eyh bazan sadece mridin iini
tamamlamak veya baz faydalar iin onu halvete
sokar, bazan da herhangi bir fayda gzeterek
halvete balatr. Mesel mridin ii kt eyla dolu
olur, eyh de bu gibi eyleri, halvet sopasndan
baka bir vasta ile skp atmaya kdir olamaz,
onun iin mridi halvete sokar.
Halvete ilk olarak girdiim zaman iimde bir nevi
riy ve hret duygusu, bu tarikat minberlerden
insanlara anlatma ve aktarma arzusu vard
Sonra anlayabildiim kadaryla Bu yol
dorudur diye bende bir keif meydana geldi.
Fakat halvetin temeli bozuktu. nk gayem sahih
ve niyetim sadk deildi. Halvetin dnda bir
miktar kitaplarm vard, onlar dnr dururdum.
Bu kitaplar onbir kerre beni halvetten kardlar.
(S.136)
Ruhumu ele aldm ve kendi kendime: te o
budur al onu dedim. Kitaplarm vakfettim
elbiselerimi hediye ettim. Paralar tasadduk edip
dattm. Dnyay arkama ittim kyameti nme
getirdim. Ar ve namus elbiselerini kardm,
insanlar hakkmda yle dnsnler diye: Perian
ve zelil oldu, boyun edi veya akln yitirdi, olaca
bu idi zaten. Kendimi eyhin nnde teneir
tahtasndaki l gibi hissettim. yle dedim:
imdi kabre gireceim ve kyamet kopmadan
oradan kamayacam. Nihayet, geriye kalan
zerimdeki bu elbise benim kefenimdir. ayet
halvetten kmak iin aklma bir eyler gelir ve
bunlar da kuvvetlenirse-insanlarn yanna plak
kmaktan haya edip kmamak iin u
zerimdeki elbiseyi yrtar para para ederim. O
zaman sadece halvethnenin duvarlar benim iin
elbise vazifesini grr. Btn bunlar kurtulu ve
necata kar olan ar evkimin neticesidir.
te bu dncelerle girdiim halvetten eyhimin
izin ve msadesi olmadan kmadm, ayrlmadm.
(S.136-137)
eyhim Ammar Yasir, bana yle demiti:
Halvete girdiin zaman sakn nefsinle konuma.
Krk gnlk halveti tamamlayncaya kadar buna
uy. Nefsiyle konuan kimse daha ilk gn halvetten
karlr. Eer konuacaksa nefsine yle desin:
Buras kyamet gnne kadar senin kabrindir.
Bunu iyi bil
Sonra szne unu ekledi: Bu ok ince bir
noktadr ve bununla ancak (Hakka) ulaanlar ikaz
olunur.
Halvete snd zaman onun zdd olan eylerden
sklr. Bundan sonra kendisi iin halvete girdii
zatn zikri ile nsiyet kurar. Bu Hakk Sbhanehu ve
Talnn zikridir. Bazan zikir nsn nne geer.
Fakat umumiyetle birlikte yarr ve yekdierini
takib ederler. (S.137)
Zikirle megul olan Seyyar kendisine yle
seslenilen bir makma ular: Zikrin, seni nasl
zikrettiini grmek iin zikretme. nk o
mezkrdur. Zkir deildir. nsan devaml olarak
Hakkn mezkrdr. Ancak Allah ile aralarndaki
koyu karanlklar ve kesif perdeler sebebi ile bunu
iitememekte ve duyamamakta. Onlar iitmezler ve
bu hli hissetmezler.
Mrid, zikirde istirak hline ulat zaman
slk inktaa urayanlarn kaldklar yerde
kalmasn, diye zikri brakmasn eyh ona
emreder.
Seyyar dil ile yapt zikirle uzun bir zaman
geirdikten sonra, kalbin bu zikirden bkp usand
bir noktaya ular. Artk dil ile yaplan zikir.kalbi
kartrr, tevie uratr. Onun iin dili,
zikretmekten alkoyar, kalbteki huzuru devam eder
senelerce dil ile zikredemez.Bu ahs mmin,
mukn ve mutkndr. Ancak, farz namazlar kalp
takvas ile fiilen eda eder. nk kalp, farzlarn
terk edilmesi yolunda asla fetva vermez. Hibir
zaman pheli konularda da fetva vemez. (S.138)
Biri semya kan, dieri oradan inen iki soukla,
dhil ve btn serinler, harareti gider. O zaman
Seyyar, soukta donuk bir hale gelir. Bu af
soukluu ve serinliidir. Nee, sevin, hafiflik ve
rahatlk iinde ve kt olmayan, iyi olan bir ekilde
Seyyar donar. Bu donuklua elbiselerin okluu
veya evin scakl fayda vermez. Hatta atee de
girse durum deimez.
Namaz aydnl ve neesi bu atein-tamamn
deilse bile-bir ksmn sndrr brlerine kfi
gelmez. Onlarn snmesi iin ksas, had, keffaret ve
hepsine tevbe etme soutucularna ihtiya vardr.
(S.139)
Yakt, ta kesilen kalpler ve insanlardan meydana
gelen ate tututurulunca, kalbin sahibi Rabbn
unutur ve bylece ate yiyeceini ve yaktn temin
eder.(Bk. Tahrm, 66/6). Ate doyunca heyecan
suknet bulur, o zaman gnahkr olan durumunu
hatrlar, btldan yz evirip Hakka ynelmeye
gayret eder. (S.139-140)
Bu soukluk da bir czdr, onun da yok olmayan
bir kll vardr. Ancak bu da klle katlr. O kl
Cehennemdeki Zemherr (souk yer) dir.
Halvet, zikir, oru, temizlik, susma, nefyul-
havtr (hatralar kovma, ve yok etme),rbta ve
arzular tevhid etmekle kalbin aynas bu pastan
temizlenip parlatlr.
Zikir atetir, trpdr ve ekitir. Halvet, demirci
ocadr. Oru ise i ve d temizlik, cilalama
letidir. Susma ve nefyul-havtr Seyyara gelen
karanlk vridleri yok etmektir. Rabta talebedir,
istekleri tevhd etmek de retmendir.(S.140)
Bie defasnda Maribde iken birine k
olmutum. Himmetimi (ve manevi gcm) onun
zerine musallat kldm. Himmetim onu ald,
balad ve benim dmdaki hereyden menetti.
Fakat baka rkibleri bulunduu iin sustu, ak
ak konuamad. Bununla beraber lisan- hl ile
benimle konumaya balad. Konutuunu
anlyordu. Ayn ekilde ben de onunla konuuyor
ve bunu anlyordu. Bu i, ben o, o ise ben oluncaya
kadar devam etti. Ve ak ruhun mutlak saflna
dm oldu.
Ruhu, bir seher vakti bana geldi, yz topraa
srmekte idi. Ey eyh elamn, elamn! Beni
ldrdn, yeti! diyordu. Ne istiyorsun, dedim.
Gelip ayan pmek iin beni arman
istiyorum dedi. zin verdim. stediini yapt.
Sonra yzn kaldrd gnlmden km alp
rahatlayncaya kadar kendisini ptm! (S.140-
141)
steseler de istemeseler de canllarn nefislerindeki
zikir, alp verdikleri nefeslerdir. kan ve giren her
solukta Allah (c.c)n ismi vardr. Bu da he
sesidir. kan he nin kayna kalptir, inen he
nin kayna ise Artr. H kelimesindeki vav ise
ruhun ismidir.
eyhlerden biri-Sehl b. Abdullah Tster (l.
283/986) olduunu zannediyorum-mridlerine
yle demiti: Size bir bel ve musbet geldii
zaman sakn oh! demeyin. nk bu eytann
ismidir h deyin. Bu Allahn ismidir vah,
vah da byledir. nk bu, Hnun ters dnm
eklidir.
Dil bir harf ile zikretmek iin kfi gelmez. nk
lisan ift olan eylerdendir. (kk dil, byk dil).
Kalb ise byle deildir. Zikr iin bir harf ona
kfidir. nk kendisi de herkesin gs
boluunda bir tanedir.
Allah kelimesindeki he bu he dir. Elif ile lm
harf-i tariftir. kinci lmn eddesi tarifi
kuvvetlendirmek iindir. Bu durumda sondaki he
ile tarif lm sakindir. Arapa gramerine gre iki
skin harf yanyana gelince birincisi kesre ile
harekelenir. O zaman Elihe olur. Ama bu takdirde
fiile benzer ve vezninden kar. Daha sonra bir
lm ilave edilir ve bu lm kardei olan br
lma eklenir ve birinci aslna uygun olarak cezm
edilmi halde kalr, ikincisi harekelenir. Btn
bunlar sm-i azamn h olduuna dikkati ekmek
iindir.
Hesakindir dedik, zira onun asl kalbtendir.
Kalp daire biimindedir. He harfinin yazltaki
eklinin yuvarlak oluu bu mnaya iaret
etmektedir. Daire, merkezi ve asl olan noktadan
ayrlmaz, hareket etmez. Kalp dairesinin merkez
noktas ise Hakktr (S.141)
Szkonusu ettiimiz ha, azmzla telaffuz
ettiimiz he deildir. nk bu he h ve
eliften meydana gelen iki harftir. Bununla biz
asl itibariyle bie olan, dilden deil kalbteki asl
ynnden tek olan ve iftler lemine katiyyen
kmayan kasdediyoruz. nk kalp, birlerle
iftler arasnda bir vastadr. Bununla ismi aziz olan
Allahn u byk srr ortaya kyor: Hereyden
ift ift yarattk ki iyice dnesiniz. O halde
hemen Allaha kanz (Zariyat, 51/49,50). Yani
ikiliklerden birlie kounuz.
Kalp kelimesinin szlk anlam bir eyin, ekil ve
mna ynnden ortas ve z (adl) demektir.
Burada he harfi de-ebced hesabyla-be
rakamnn ismidir. Be ise tek rakaml harflerin (1-
9) tam ortasnda yer alr (19). Be vakit namazn
srr da buradan zuhr ediyor. slm be temel
zerine kurulmuturhadisi de yle (20)
Hviyet ikidir: Onun hviyeti, senin hviyetin.
Kendi hviyet ve kiiliini yok edersen Onun zt
ile bk olursun. L ilhe illllah sznn mnas
da budur. Yani Onun hviyetinin dnda gerek
hviyet yok.
Kendi hviyetini yok ettiin oranda Onun
hviyeti seni brr. Bylece, nce iyi olsun kt
olsun kendi sfatlarnn hviyetleri fni olur. O
zaman Onun ceml ve cell sfatlar seni brr.
(S.142)
Allahn kelm ve sz, gayb leminde elbiseden
soyununca, Seyyar sanki kulann zar
patlyormuasna birtakm sesler iitir. Seyyar o
anda- istese de istemese de-kendinden geer ve
secdeye kapanr. Sonra Hakkn cemli ona ular
ve onu isbat eder, var klar (mahv-isbat). Bu durum
Seyyarn takat ve manevi gc orannda olur.
Allah, kelmndaki tecrid halini devam ettirirse
Seyyar lr (ilh kitab, plak bir ekilde
dinlemeye takat getiremez).Hz.Musa (a.s)n
durumu ona kefen gsterilir. smi aziz olan Allah
Hz. Musaya yle demiti: Biz seninle onbin
insann kuvvetiyle konuuruz. Bunu biraz daha
oaltsaydk muhakkak lrdn.
Tuster demiti ki: Ah Allahn ismidir. Sebebini
anlatmtm. Oh eytann ismidir. nk hnn
k yeri kalp dediiniz kurb makmndan
uzaktr.(S.143)
Nefis rahat bulunca istirahat eder, keyflenir ve:
Oh! der, yan gelip yatar. nk eytann sevgilisi
ve dostu bu kelimedir. Kadehleri kardeinin ve
dostunun ismi ile yudumlar. Kendisine musibet ve
bel oku isabet edince yine oh der. Halbuki nefs-i
mutmainne ise bilakis darda kald zaman Allah,
Allahder.
Bu isim, yani ha, sm-i azama bitiecek kadar
bir noktaya ular. sm-i azamn balangc da
Allahtandr. nk Allah kelimesi btn ceml ve
cell sfatlarn iine alan zat ismidir. Fakat daha
sonra kefin artmasyla mnas aklk kazanr,
Allah kelimesinin harfleri azalr ve o zaman sen
hdersin ve h hazr, yakn ve sabit olan Zata
iarettir. (gibe iaret deildir)
Zaman zaman isim denizine dt vakit
Seyyarn kalbinden kendi irde ve isteine bal
olmadan bir sayha ve ses kar. lk zamanlar bu
gsteki bir hkrk gibidir. Sonra (He harfi)
kuvvetlenir ve srafilin srunun nefesi gibi
Seyyarveya bakalarn ldrebilecek bir makma
ykselir.(S.144)


Cneyd Badad (Kaddesellahu srrehu)ye
dervilerin sayhalarndan soruldu. yle cevap
verdi: O sm-i azamdr. Onu kim inkr eder veya
kt grrse kyamet gnndeki sayhann lezzetini
bulamaz.(S.145)

Hzn mutlak susmadr. Onda sayha yok, sadece
nefes darl hastalna tutulan bir kimse gibi
soluk alr-verir. Sadece korku sebebiyle uzun uzun
nefes alp vermeler vardr.
Hzn, arzu edilen bir ey elden karld zaman
szkonusudur. Bunun hakikat kalbin sevgiliye
zlem ve hasret duymas gibidir. Ancak o halinde,
zlem duyduuna vasl olduu iin artk iin zlem
duymaz. Ama ayrld zaman ayrl sebebiyle
hznlenir. Hzn elbisedir veya d kabuktur.
ve z ise ya zlemdir veya zleyendir. Baka bir
benzetile hzn lokmadr. k o lokmay yiyen
kimsedir veya hzn arabtr. Ak veya k bunu
ien kimsedir.
zleyenin zlemi srekli olarak hznn lokma ve
suyu ile kuvvetlenince hemen lfet ve dostlua
admn atar. Onun sayhas ve feryad, kendi irdesi
dnda ona doru admn atm olmasndandr.
Bunun gibi btn kulardan kan sesler
gslerindeki zlemden kaynaklanr. Bu sesler, ya
ncesinde hzn bulunmayan bir zevk ve safann
eseridir, veya ncesinde glendirici bir hzn
bulunan haz ve zevkin neticesidir.
Bu Allah ile ns ve bast hlinin ondan da te
Onunla olan ferah ve sevincin bir neticesi ve
meyvesidir.(S.146)
Gaybet hlinde iken baz semlar grlr, onlarda
yldzlar, gneler,aylar vardr. Hepsi yaknin
sebeplerindendir.(S.147)
Cesedlerden nce ruhlarn bir araya toplanmas,
yine cesedlerden nce birbirlerini ziyaret
etmelerinin srr, ruhlarn cesede olan
stnldr. Btn isanlar iin durum byledir.
Ancak zevki bozulanlar bunu hissedemezler. Varlk
hastalnn basirete kmesi sebebiyle gz kr
olanlar da bunu gremezler. Bu ruhlarn
meclisinden ancak gc nisbetinde nasibini alr.
Meer ki, insanlardan herbiri, ruhlarn
birlemesinden kendi miktarlarnca pay alm
olsunlar.(s.147-148)
Avam aklla hatrlar ve dille zikreder. Avama
mezkr hcm edince, u ataszn sylerler:
Dostunu ve sevdiini zikrettin, o halde kuru zm
hazrla! Bunun mnas udur: O seni ruhu ile
ziyaret etmitir veya sen onu ruhunla ziyaret
etmisindir, ziyaret yaknda ahslar ve bedenler
arasnda vaki olacaktr.
eyh bizim olduumuz ehre yaklanca onun
vakar, blge ve himmeti bir da gibi zerime
kt. Bu durum karsnda hi kmldayamadm.
O anda bana bunun eyh olduu, misafir olarak
gittii kyden dnmekte olduu ve buraya
yaklat ilham edildi. Ve arkadalara: Haydi
geliniz, eyhimiz geliyor karlayalm, dedim.
Sana bunu kim haber verdi, dediler. Ben de
Onun vakar zerime dt, deyince alay
edercesine gldler. Benim cidd olduumu
grdklerinde ise bu sylediimin gerek olup
olmadn denemek iin yola dtler. ehrin
dna kar kmaz ata binmi olan eyh, gne
gibi bir tepeden zerimize dodu.(S.148)
Onun himmeti ile ruhlar-isteseler de istemeseler
de- huzura gelirler. Sonra hli ilerler ve llerle
dirilerin ruhlarn ayrdeder. Neblerle ehidlerin ve
dier insanlarn ruhlar arasndaki fark grr.
Gaybet hlinde iken din limlerinden birini
grdm. Gkyz berrak ve yldzlarla dolu idi.
lim, Bu gne ve yldzlarn mnasn anlyor
musun? dedi. Buyurun syleyin dedim. yle
dedi: Allah gece ve gndz kullarna bakar, Onun
gece bak yldzlar, gndz nazar etmesi ise
gnetir. (S.149)
Bir baka gaybet hlinde de gkyz Kuran
kitab gibi ortaya kt. Drt ke ekiller ve
noktalarla yle yazlmt:
Bu Taha suresinin u yeti idi: ...Gzmn
nnde byyesin diye senin zerine benden bir
sevgi koydum... (Taha, 20/39-40)
Bunu anlyor ve okuyordum. Bunun, tandm bir
kadna dair olduu bana ilhm edildi. Kadnn ismi
Benefe (meneke) idi. Gayb lemindeki ismi ile,
steftiynidi. (S.149-150)
Seyyar makbul haline gelince gayb leminde ona
isim ve knye veririler. eytann ismi ile Allah
Talnn ism-i azam ona tarif edilir.
Benim gaybtaki ismim Kanterndur.
Gaybet hlinde olduum bir srada Reslllah,
yannda ikinin ikincisi (Hz.Ebu Bekir) olduu
halde (Bk. Tevbe, 9/40) benimle oturur bir
vaziyette grdm. O kadar ki dizi dizime dedi. O
anda bana, her gn Kuran- Kermden Onun iin
okuduum eitli virdlerimin olduu ilhm edildi.
Hemen virdimi okumaya baladm. Bitince, bunu
ok iyi bulduunu ifade ederek: te byle
gndzn hadis dinle ve gece Kuran- Kerm oku
dedi.
Daha sonra kendisinden knyemi sormam ilham
edildi ve sordum: Ya Reslallah, benim knyem
Ebul-Cenb mdr, yoksa Ebul Cennb mdr?
Benim nefsim Ebul-Cenb (ycelik babas)
eklinde olmasn istiyor. Hayr dedi. Knyen
Ebul-Cennb (korkanlarn babas)dr.dedi. O
zaman yanndaki arkada da, Evet ya Reslallah
o Ebul-Cennbtr. te bu iki isim dnya ve
hiretin srrna sahiptir. Ebul-Cenb deseydi ben
dnyaya sahip olacaktm. Ebul-Cennb dedii
iin, Allahn izni ile ikisinden de uzak kalyorum.
(S.150)
eytann ismine gelince. Yine bir gaybet hlinde
iken eytan grdm ve tandm. Fakat doru
syleyip sylemediini denemek iin
tanmamazlktan geldim ve ona sordum: Kimsin
ve adn nedir?.
-Garip bir adamm, ismim de Yunak
-Hayr sen Azzilsin. Dediim zaman derhal
zerime atld ve:
-Evet ben Azzlim, ne yapacaksn? (S.150-151)
Bu olay Peygamberin u hadisi ile tefsir ve izah
edilmitir: eytan, kan gibi,insan olunun
damarlarnda dolar. Dikkatli olunuz ve bu yolu
orula daraltnz(22). u hadisin mnas da bunu
izah eder: man plak (bir insan gibi)dir. Elbisesi
takvadr. Takva, eytan ekimesi karsnda
gnllere bir snaktr.
Nefis lmeyen bir ylandr. Ef denilen zehirli
ylan buna gzel bir misldir. Bu ylan kesilse, ba
ezilse, yumuak bir ekilde dvlse, sonra derisi
bedeninden soyulsa, eti piirilse, yense ve bu
derisinin zerinde birka yl getikten sonra
gnein altna konsa hemen hareket etmeye balar.
Nefs de tpk bunun gibidir.(S.151)
lm olan nefse hev, ehvet ve eytanlk atei
vurduunda hemen canlanp, harekete geer. Sonra
nefs vcudun organlarna zulm etmeye devam eder,
organlardaki gcn ve gdasn geri alr ve nihayet
ayaa kalkar.(S.151-52)
Hereyden sonra Allah grdm, sonra onu
hereyle beraber grdm. Daha sonra ise hereyden
nce Onu grdm (S.152)
VELNN ALMETLER
1. Allah tarafndan mahfz olmas
2. Allah Talnn eit eit lutuflaryla onu
talepetmesi ve aramas.
zerinde kt bir ey cereyan etmeden nce
bahedilen ikram mahiyetindeki bu nevi lutuflar
hadsiz ve hesapszdr.
ou kere kt ilerin neticesinde meydana gelen
yakn hl, iyi ilerin sonunda hasl olan yaknden
daha kuvvetli olmaktadr.
te bunun gibi, kendi uykusunda veya kardeinin
uykusunda Rabbi bir Seyyar azarlar veya
kendisine bir uursuzluk ve musibet isabet ederse-
Allahn ihsannda bulamayaca yakn derecesini
bulur. Zira ihsan ve ikram Onun sfatlarndandr.
Halbuki ceza onun sfat deildir. (S.153)
3. Duasnn kabul edilmesi
Bu konuda da Allahn velleri ksm ksmdr.
Kiminin duasna annda, kimininkine gnde,
bazsnnkine bir haftada, bir ayda, bir senede,
bundan daha az veya daha uzun bir zaman iinde
icabet edilmi olabilir. Bu zamanlama onlarn
menzil ve makmlar ile ilgilidir. Buradaki dua
dan kastmz da sadece, Rabbm unu, unu yap
eklinde olan dua deildir. Bu; sadece kalbindeki
duaya delil tekil eder.
4. Bir baka almeti kendisine sm-i azamn (en
byk isim) verilmi olmasdr.
Vellerden herbirine Allahn isimlerinden bir
sm-i azim (byk isim) verilir. Vel de onunla
Ona dua eder. O da kulunun duasna icabet eder.
Badat unuziyye mescidinde halvette iken
zerinde ifteh bihanin kelimesinin yazl olduu
bir kat grdm. Hemen bu kelimeyi bir kada
yazarak tekkenin hizmetisine gtrdm ve te
Allahn en byk ismi, dedim. Ban nne edi
ve iinden bir eyler fsldamaya balad. Bir
mddet sonra evinin kapsn bir adam ald, izin
verdik, girdi. Adamn nereden geldiini
anlyamadk. Yanmza bir kat brakt ve gitti.
Elimizle yokladmzda bir de ne grelim, 10
dinar. Hizmeti dt bayld. Bir saat sonra
hayrette ve akn bir ekilde ayld Ne oldu
sana, dedim. Az nce bu Allahn en byk
ismidir dediin zaman phe etmitim. Ve kendi
kendime yle demitim: Ya Rabbi gerekten bu
sm-i azamsa u anda bana on dinar gnder,
dervilere dataym. Gerisi malum(S.154)
Tekke hizmetisi bir mddet sonra bana yle bir
ey anlatmt: Uykudaki adamn grd gibi
ahslar grmm. Onlarn melekler olduklarn
zannetmiim. Biz filan kimseye sm-i azam
verdik, demiler ve benim ismimi vermiler.
Hizmeti daha sonra yle dedi: Seni kskanarak
onlara yle dedim: yi ama onu bana deil ona
verdiniz. yle karlk verdiler: O pek ok
mhede ve riyzet yapmaktadr. Sen ise byle bir
ey yapmadn. Sen de Allah iin mchede yoluna
girersen ona verdiimizi sana da veririz.
Velye sm-i azam verildii gibi gayb lemindeki
isim ve knyesi ile melek, cin gibi ruhan
varlklarn isimleri de tarif edilir.(S.154-155)
Bil ki Seyyar ancak kendisine kn (ol) emri
verildii zaman velyetle vasflanr. (S.155)
Vel irdesini Hakkn irdesinde yok ettii zaman
kendisine kn emri verilir. Seyyar irdesini
Hakkn irdesinde yok edince irdesi Hakkn
irdesi olur. Artk Hakkn her istedii, kulun da
istedii ey, kulun her istedii de Hakkn irde
ettii ey hline gelir. (S.155-156)
Kf ve Nundan meydana gelen kn emrini
Allahn telaffuz etmesi caiz deildir. Bu bir ii
sratli olarak yapma anlamndadr. Ve bu
kelimedeki kf kevn (dnya)in kfi Nunise
Onun nurudur.
ftah bihanin, Yunak, Kantern, steftyn
kelimelerinin anlalan bir takm mnalar vardr.
Ancak bunu zevk hl ile iiten kimse bilir. Mesel
ftah bihanin Yunak hilede lutf ve latife yapan,
mnasna, Kantern, vridlerin kabulune
dknlk gsteren mnasna steftyn ise
zamann Aiesi anlamna gelmektedir.
Diyorsun ki fteh bihann sm-i azamdr. Peki o
zaman iftah bihanin anlamna nasl gelebiliyor?
sm-i azamn mnas olmas nasl sahih olur?
Biz deriz ki: Bunu bir zevk ve tadma yoluyla
rendik. yleki Allah zikir, kalbe vki olana
kadar Allah zikrettik ve sustuumuz zaman
kalbten hkrk sesine benzer bir ses duyduk.
Sonra azamet ve kibriya vridleri, kalbin celli ve
cemli tecellilere mazhar olmas, zhir ve btn
yetlerin ona zuhr etmesi, sebebiyle kalb
kuvvetlenince bu hal artt.
ftah bihanin (inilti ve zlem ile a) ifadesinin
mnas ite budur.
Hereyin sm-i azam onun yakni cell
sfatlarnn menzillerini ve ceml sfatlarnn
mazharlarn tanmas miktarnca olur.(S.156)
Tevekkl, Seyyarn vad ve vad konusunda
Allaha gvenmesi, kendisine gelecek olan hibir
eyin elden kamayacana inanmasdr. Bylece
onu zmez. Elde ettii eyden dolay da sevinmez.
Seyyar kendisine ktlk yapan ahs Allaha
havale eder. nk hakettii cezann miktarn
ancak O bilir. Kendisine iyilik yapldnda da
durum byledir.
Zikir, srra (ruha) vaki olunca, Seyyarn sukt
halindeki zikri, ine batrlarak dilde yaplan
naklar gibi olur veya btn yz dil haline gelir
ve ondan feyezan eden, taan bir nur ile zikreder.
Seyyar, saf hale gelip kendisi iin himmet eli
ortaya knca, kaybettii bu elden bedel baka
eller bulur. Bu kalbin elidir. Orada (gnl
leminde) gaybta alr, gayba verir ve gaybtan yer.
(S.157)
Sdk, ihlsl ve k olan Seyyarn, maksut ve
matluba ulamasna hibir ey perde ve engel
olamaz.
Hakk Sbhanehu ve Tal hazretleri ehadet ve
gayb lemlerinde delil ve yetlerle perdelenmitir:
Gayb leminde batn yetlerle, ehadet leminde
ise zafir yetlerle.
Seyyar, marifetini gayb yetlerin zuhru ile
arttrr. Daha sonra azamet ve kibriyann
hcmlarnda gayb yetlerin yok oluu (fen) ile
ve marifetini oaltr. (S.158)
Zat ve sfatn tecellisi ise gayb yetlere oranla
hrikulde olur.
Artk zhir yetlere bakt zamanki hayreti, kef
leminde gayb yetlere bakt zamandaki hayreti
nisbetinde olur. Z3at ve sfatlar tecell edince de
nisbet yine byle olur.
Tarikatta slk etmeyen, gayb leminde iyi ve
kt eyleri grmeyen, heybet, lm ve fennn
byk taarruzlarna gs germeyen kimsenin eyh
olmas, insanlar bu konuda terbiye etmesi asla
doru deildir. Meczbun eyhlii de doru
deildir.
Fakat maksuda giden yolu tadmamtr.
Dolaysyla onun eyhlii ve mridlii szkonusu
olamaz. nk eyhlik yol bekilii ve yol
gstericiliidir.
Seyyar, zhir ve batn yetlerden hazzn alp zat
ve sfatlarn tecellisine mazhar olduktan sonra
hayret hline ulat ve Ona olan itiyak daha da
artt zaman, artk yer ve gk, - kendisinin iinde
mahkm ve mahbus olarak kald- bir hapishne,
bir zindan bir kuyu, bir hisar, bir kale hline
dnr.(S.159)
Balangc uykudur, sonra- uyku ile uyanklk
arasnda olan- vakadr. Bunu, hlet, onu vecd ve
vicdann galebeleri, bunu kudreti mahede ve
sonra kudretle ittisaf, btn bunlardan sonra da
tekvin takib eder.(S. 160)
Allah Talnn, kendisinden gelen elilerinin ard
arkas kesilmez. Haa ki byle bir ey ola. Aksine
her an ve her zaman eli gnderir. Bunlar Onun
ltflar, iaretleri, uyarmalardr. (S.160-161)
Bunlar Allaha ynelenler iin sadece bir misldir,
bununla bu zevki tadanlarn zevki, klarn k,
riflerin nuru, sevenlerin atei, zlem duyanlarn
srati, vecd hlini yaayanlarn vecdi, mchede
edenlerin, kef ehlinin meyveleri, mnacaat
edenlerin srlar ve necata erenlerin uslbu bilinir.
(S.161)