1

Mr. Arbr BERISHA

Fuqia
e
agjrimit



Prishtin, 2014
2

Mr. Arbr BERISHA



Fuqia
e
agjrimit

(prjetime shpirtrore
gjat 30 ditve t muajit
t Ramazanit 1434/2013)


3

Titulli i librit:
Fuqia e agjrimit

Autor:
Mr. Arbr BERISHA

Recesent:
Mr. Ajni SINANI

Radhitja kompjuterike:
Besmir YVEJSI

Kopertinat:
Ylber VELIU

Shtypi:
Zero-Print


Tirazhi:
300 cop

www.arberberisha.com
www.arber-berisha.it.gg
4

Mr. Arbr BERISHA


Fuqia
e
agjrimit
(prjetime shpirtrore
gjat 30 ditve t muajit
t Ramazanit 1434/2013)





Prishtin, 2014
5

Prmbajtja

Prmbajtja ---------------------------------------------------- 5
Fjala e autorit ------------------------------------------------ 7
Hyrje ----------------------------------------------------------- 9
1. Ramazani erdhi --------------------------------------- 10
2. Hurma e fundit ------------------------------------------- 17
3. Prjetim n namazin e teravis ------------------------ 25
4. Na fal o Zot ---------------------------------------------- 32
5. Xhemati i Ramazanit ----------------------------------- 40
6. Agjrimi dhe shndeti ---------------------------------- 48
7. Syfyri dhe iftari ------------------------------------------ 55
8. Kurani dhe agjrimi ------------------------------------ 63
9. Namazi i sabahut dhe Ramazani ---------------------- 69
10. Udha e vrtet ------------------------------------------ 76
11. Agjrimi n trojet shqiptare -------------------------- 83
12. Edhe malet agjrojn ---------------------------------- 91
13. Allahu im, Ti je Fals ------------------------------ 99
14. Udhtime n Ramazan ------------------------------- 105
15. Aty ku shpirti prehet n paqe ----------------------- 112
16. Bedri - prkujtim dhe msim ----------------------- 119
6

17. Edukimi me agjrim --------------------------------- 132
18. Dita e xhuma dhe Ramazani ------------------------ 138
19. lirimi i Meks --------------------------------------- 144
20. Teku dhe dhjet-ditshi i fundit n Ramazan ----- 151
21. Agjrimi n kulmin e nxehtsis ------------------- 157
22. Ramazani dhe namazi i nats ----------------------- 164
23. Nj nat sa njmij muaj vler --------------------- 170
24. Sadakatul-Fitri - pastrim pr agjruesin ----------- 178
25. Shpirti u urtsua -------------------------------------- 187
26. Fuqia e agjrimit ------------------------------------- 194
27. Vlera e dhikrit n Ramazan ------------------------- 202
28. Historia e agjrimit dhe agjruesve ---------------- 209
29. Fundi i muajit t begatuar t Ramazanit ---------- 215
30. Bajrami erdhi -------------------------------------- 222
Prfundim -------------------------------------------------- 229
Rreth autorit ----------------------------------------------- 231

7

Fjala e autorit

Fuqia intelektuale dhe shpirtrore jan arma e nj
muslimani t kompletuar. Libri q po e paraqesim para
jush u shkrua gjat 30 ditve dhe netve t muajit t
Ramazanit duke qndruar pa gjum. Nj thnie arabe
thot: Dituria nuk arrihet ndryshe vetmse me net t
gjata e pa gjum. N kt hulumtim libri sht fiksuar
nga prjetimet e mia n Ramazan por edhe me at ka
kam par me dhjetra xhami t viseve shqiptare.
Ky studim nuk paraqet vetm agjrimin dhe
edukimin e sistemit jetsor tek njerzit sepse Islami
thrret t gjith njerzit n kt platform estetike, q
sjell ekuilibr dhe harmoni kompakte nga gjeneza deri
n fund pr qenien njerzore t ciln e krijoi Allahu
xh.sh. n formn m t bukur.
Meq nj studim i till ende nuk m ka rn n
dor, vendosa ta sjell para lexuesve dhe studiuesve si
nj risi q tua hap rrugn edhe t tjerve q t bjn
kronika t tilla. Allahu xh.sh. u betua n lapsin, andaj lus
At q ti shtoj besimtart e lapsit dhe leximit, meditues
dhe praktikues.
8

Falnderojm Zotin q na dha mendjen dhe atyre
q kontribuan n finalizimin e ktij libri duke filluar nga:
redaktori, recesenti, radhitsi, financuesit dhe familjet e
tyre, Zoti xh.sh. ua bft t leht udhn pr n Xhennet.

Mr. Arbr BERISHA
Prishtin, 28.9.2013
9

Hyrje

Falnderimi i takon Allahut xh.sh. i Cili krijoi
qiejt, tokn, bimt, kafsht, exhint dhe njerzit. Paqja
qoft mbi Muhamedin a.s., t Drguarin fisnik, vul e t
gjith t drguarve. Nga fillimi e deri n fund t
Ramazanit, Zoti Fuqiplot ka zbritur mshir, falje,
begati e mirsi. N kt muaj zbritn t gjitha shpalljet e
mparshme si dhe Kurani, si libr i fundit dhe
prmbledhs i t gjithve.
Ky studim tregon qart se kemi t bjm me nj
koh t veant, muaj madhshtor me plot ngjarje q
definuan konfiguracionin njerzor duke ua mundsuar
atyre ta dallojn t vrtetn nga e kota. Libri ka tridhjet
tituj me plot ngjarje dhe mesazhe q thrrasin pr
ndryshimin dhe prmirsimin e ummetit islam kudo, nga
Lindja n Perndim, nga Veriu n Jug

10

Ramazani erdhi
Knaqsi e shumpritur, hna e re hyri dhe ky
muaj i begatuar trokiti n sofrat e mendjeve dhe zemrave
tona si dhe kudo n tavolinat e shtpiv tona. Agjrimi i
muajit t Ramazanit fillon kur t shihet hna e re, kjo
ndodh n natn e 30 t muajit Shaban. Nse n kt
nat nuk shihet hna e re, ather agjrimi fillohet pasi
muaji Shaban ti ket mbushur 30 dit.
Hna e re shihet pas perndimit t diellit n fund
t dits s 29 t muajit Shaban, nse ajo duket para
perndimit, ather ajo nuk merret parasysh. Vrtet
fillimi i Ramazanit sht nj fillim i ri pr besimtarin i
cili synon t mbush zemrn dhe shpirtin me besim dhe
devotshmri. N Kuran, Zoti xh.sh. thot:

11

O ju q keni besuar, agjrimi u sht br
obligim sikurse ishte obligim edhe pr ata q ishin
para jush, n mnyr q t bheni t devotshm.
1

Shum njerz sot e kan shitur devotshmrin
dhe e kan humbur mjerisht n kt bot e cila sht
provim pr njeriun se a do ta kaloj testin-provimin me
Krijuesin e tij Fuqiplot. Ramazani erdhi, po ka do t
pasoj n kt muaj? Knd nuk e rregullon agjrimi, e
shmton agjrimi. Agjrimi sht abstenim nga ushqimi,
nga ngrnia, pirja si dhe nga marrdhniet intime
bashkshortore, ndalim edhe nga mkatet dhe fjalt e
liga. Ramazani sht muaj i Kuranit, muaj i agjrimit,
muaj i namazit, i'tikafit e shum veprave t frytshme.
Akademia e Ramazanit e edukon me adhurim
njeriun, i cili sht rob i Allahut xh.sh., q ai ti
robrohet Krijuesit dhe jo krijess. Cili do t jet msimi
q do t marrim n kt Ramazan si dhe msimi q do t
marrim n kt shkrim t dits s par t Ramazanit?
Vrtet vllezr, ka prej nesh q kemi koh q mbajm

1
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 183.
12

shum ramazana dhe shohim dika q nuk ka ndryshuar
ende tek ne, e ajo gj sht se jemi t njjt vetm se
jemi plakur nj vit m shum, por sa kemi investuar pr
botn tjetr, pr Xhennet? Mendojeni njher dhe
llogaritni veten prpara se t llogariteni - si thoshte
Umer ibn Hattabi r.a.. Nuk kemi ndryshuar sepse nuk
jemi duke lexuar veten dhe kemi ende probleme me
oborrin e shpirtit.
Namazi jon sht br kozmetik, agjrimi
kozmetik, kozmetik q nnkupton ritual q ta bjm
dhe hajt t kaloj kjo dit apo kjo nat. Po si ka mundsi
q ti o musliman t falesh dhe sapo del nga xhamia nuk
je m ai musliman q ishe n Ramazan, sapo mbaron
muaji i Ramazanit ti nuk do t ndryshosh dhe gjuha jote
do t flas keq, mendimet e tua do t jen t liga, vrtet
tragjedi shekspiriane!
Agjrimi i muajit t Ramazanit sht br
detyrim pr muslimant n vitin e dyt t Hixhretit -
Emigrimit (viti 624 miladi). Pr vlerat e mdha t ktij
muaji dhe t agjrimit t tij, Muhamedi a.s. ka thn:
13

Ju ka ardhur nj muaj i bekuar, n t cilin sht
br detyrim agjrimi. N kt muaj jan hapur dyert e
Xhennetit, jan mbyllur dyert e Xhehenemit dhe shejtant
jan lidhur n pranga. N t gjendet nj nat, e cila
sht m e mir se njmij muaj.
2

Prjetimet n Ramazan na shtisin n koh e
hapsir, kur njeriu mendon se sa ngjarje t mdha kan
ndodhur n kt muaj vrtet duhet t mendoj m shum.
Zbritja e Kuranit i cili sht libr madhshtor, i cili e
nxori njerzimin nga pellgu i errt i paganizmit akut q
kishte rn n shoqrin e gadishullit arabik dhe n tr
botn. Vrtet paganizmi dhe adhurimi i statujave nga e
kaluara deri m sot n shek. XXI sht mjerim i
mendsis njerzore n periudhn e teknologjis s lart.
Shprlarja e trurit dhe fshehja e t vrtets sot
sht br mod. Gnjeshtari konsiderohet i drejt e i
drejti gnjeshtar, injoranti mbahet pr i menur e i
menuri mbahet pr injorant, asgj tjetr vese ndrrim
rolesh. Zoti na ruajt nga shoqria q prodhon anti-vlera.

2
Transmetojn: imam Ahmedi dhe imam Nesaiu.
14

Vlerat e agjrimit jan t shumta, ato tregohen n
hadithet e Muhamedit a.s. ku ndr t tjera thuhet se
agjrimin Allahu xh.sh. e ka zgjedhur pr Vete, Ai
shprblen pr t dhe ia shton shprblimin pa llogari.
Muhamedi a.s. thot n nj hadith kudsij se Allahu xh.sh.
ka thn:
Agjrimi sht pr Mua dhe Un e shprblej pr
t, at q i largohet knaqsive dhe ngrnies pr Mua.
Pr agjruesin ka dy gzime, nj kur ha iftarin dhe tjetri
kur t takoj Zotin e tij. Era e gojs s agjruesit, tek
Allahu sht m e mir se era e miskut.
3

Njashtu thot: Lutja e agjruesit nuk refuzohet.
4

Dikush agjron pr t mbajtur linjat e trupit por
ai nuk sht agjrim, andaj lum ai njeri q agjron pr ta
fituar knaqsin e Allahut Fuqiplot dhe me e marr
shprblimin hakikat t ktij muaji t begatuar i cili muaj
sht nj universitet, nse i prmbahesh mir msimeve
nga Kurani dhe Suneti do t marrsh notn maksimale.

3
Transmeton: imam Buhariu.
4
Transmeton: imam Bejhekiu.
15

Diploma vjetore mbjellet n kt muaj q ka nj
nat me vler njmij muaj dhe ka shum ngjarje q e
bjn njeriun t mendoj e t reflektoj. Bota sot fillon
kudo agjrimin sepse n tr botn ka musliman. Kudo
n Kosov, Shqipri, Maqedoni dhe trojet shqiptare,
besimtart e vrtet shtrngojn kmbt dhe prpiqen q
ktij muaji tia japin hakun jo vetm me iftare, ngase si
mora vesh q vitin e kaluar ishin ngrn iftare me shum
mbi 25 mij euro dhe ishte br shprdorim i madh
ushqimesh. Me ato para mund t ndrtohej nj biblotek
islame apo do t botoheshin me qindra libra me tematik
islamo-shkencore.
Duhet t bhet investimi i duhur n vend t
duhur. Njerzit me emra musliman hanin darka e iftare
qindra euro-she kurse profesort ifut hanin gurabia t
vogla me uj dhe investonin shuma marramendse pr
libra dhe dije, e ku jemi ne n kt segment, kur dihet se
urdhri i par n Kuranin Fisnik sht Lexo! Msimet
q marrim nga leksioni i seminarit dhe shkolls son t
sivjetme me emrin Ramazan jan:
1. Ec me kohn dhe hapsirn, investo aty ku duhet.
16

2. Agjrimi duhet t jet pr Zotin dhe jo pr syefaqsi.
3. Ai e rrit devotshmrin dhe e forcon pr nj vit at.
4. Mos u dshpro nga paragjykimi dhe akuzat e
injorantve, thuaj: Jam agjrueshm.
5. Agjrimi sht vler dhe nj prej kushteve t Islamit.
6. Sa ke ndryshuar nga Ramazani i kaluar?
7. A ke ndryshuar pr t mir apo pr t keq? Ndrysho
dhe shto t mirn.
8. Mos u bj kozmetik, mos e bj fen adet, hajt se po
e mbaj dhe sivjet se sht mbet me agjru.
9. Prmirso oborrin tnd t brendshm, t familjes, fisit,
kojshiut, lagjes, fshatit, qytetit dhe shtetit.
10. Mos t t shmtoj agjrimi por t t rregulloj, jo
vetm nga ana e jashtme por edhe nga ajo e brendshme.

1 ramazan 1434
e mart, 9 korrik 2013

17

Hurma e fundit
Muaji i begatuar i Ramazanit jehoi kudo, por
fatkeqsisht sapo dilja nga dera e shtpis apo e xhamis
shihja shum njerz duke ngrn e pir, pse vall kta
njerz veprojn kshtu, nuk jan infomuar apo nuk u
sht treguar pr vlerat q ky muaj ka apo sht n pyetje
besimi q sht deformuar n breza apo nuk sht
mbjellur si duhet? Iftari i par m kujtoi hadithin e
Pejgamberit a.s.: Agjruesi ka dy gzime, nj kur bn
iftar dhe tjetri kur do ta takoj Allahun e
Madhrishm.
5

Disa injorant m cituan nj barcolet se
Ramazani na paska 3 dit, sepse shurdhani nuk e paska
dgjuar urdhrin pr 30 dit - nj gojdhn popullore
q injorantt e duan sepse prtojn t agjrojn ose e
nnvlersojn kt obligim hyjnor. Pr tua mbyllur
gojt ua tregova ajetin kuranor:

5
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
18


Muaji i Ramazanit q n t (filloi t) shpallet
Kur'ani, q sht udhrrfyes pr njerz dhe sqarues
i rrugs s drejt dhe dallues (i t vrtets nga
gnjeshtra). E kush e prjeton prej jush kt muaj le
t agjroj, ndrsa kush sht i smur ose n
udhtim, le t agjroj aq dit nga ditt e
mvonshme. Allahu me kt dshiron lehtsim pr ju,
e nuk dshiron vshtirsim pr ju. (T agjroni ditt e
lshuara m von) Q t plotsoni numrin, ta
madhroni Allahun pr at se u udhzoi dhe q t
falnderoni.
6

Pra sht nj muaj i plot e jo tre dit, sepse t
thuash agjrimi i Ramazanit sht tre dit bn blasfemi
dhe tallesh me fjaln e Krijuesin tnd, tim dhe t tr
universit.
Pse hurma e fundit? A ke menduar vlla, motr, i
ri, e re, njeri n prgjithsi se sot mund t jet hurma e

6
Kurani, Surja: el-Bekare, ajeti: 185.
19

fundit dhe iftari i fundit pr ty? Nse agjrimi yt nuk ka
qen i sinqert pr Allahun, por pr t rn n sy t
njerzve, kur t ringjallesh gjymtyrt e tua do t thon:
agjroi njeriu pr Allahun, ose agjroi pr njeriun
dhe gnjeu veten.
Ka thn Pejgamberi a.s:
Ruajeni veten tuaj nga zjarri i Xhehenemit qoft
dhe me nj kokrr hurme.
Andaj sa prej jush i keni dhn iftar nj studenti,
nj jetimi, nj fukaraje, nj kojshiut apo farefisit? Hurma
sht sunet t hahet n iftar. Pejgamberi a.s. ka thn:
Kush ka hurme, le t bj iftar me to, ndrsa kush nuk
ka, le t bj iftar me uj. Vrtet uji sht i pastr.
M kujtohet kur isha student bashk me disa
student t tjer q jetonin larg kryeqytetit t Kosovs,
banonim n kushte t vshtira, agjronim pa u lodhur
edhe pse shpesh ngelnim pa ushqime elementare, ishim
n qendr t qytetit, kishte plot musliman dhe asnjher
dikush nuk na solli nj kokrr hurme e jo m t na jap
20

nj iftar apo t na ftoj n iftar. Subhanallah! Pse e gjith
kjo ngurtsi e zemrs dhe koprraci?
M. Hajdegeri (filozof gjerman, 1889-1976)
thoshte: Sikur njeriu ta dinte q do vdiste nesr, nuk do
ta linte copn e mishit q ka n frigorifer por do e
hante. Muslimani nuk duhet t veproj kshtu. Kojshi i
nderuar q jeton midis luksit, ushqe t varfrin, ushqe
jetimin, ushqe nxnsin/studentin n udhn e dituris dhe
qndro larg koprracis. Andaj vllezr dhe motra bhuni
t mir dhe bmirs sepse Allahu xh.sh. thot:

Nuk ka dyshim se mshira e Allahut sht pran
atyre t mirve.
7

Koprraci nuk do t sheh kurr ditn e tij, Allahu
xh.sh. nuk i don koprract dorshtrnguar sepse thot:


7
Kurani, Surja: el-Araf, ajeti: 56.
21

Ata, t cilt bjn koprraci me at q nga t mirat e
veta u dha Allahu, t mos mendojn kurrsesi se ajo
sht n dobi t tyre. Jo, ajo sht n dm t tyre. Ajo
e mir me ka bn koprraci, n ditn e Kijametit do
tu mbshtillet n qafn e tyre. Allahut i mbesin
trashgim qiejt dhe toka, Allahu sht i njohur mir
me at q veproni.
8

N gjeneratat e mhershme n viset tona kur
varfria ka qen m e madhe njerzit ndanin bukn e
misrit/kallamoqit dhe i jepnin gjysmn kojshiut, ashtu si
veproi Muhamedi a.s. me kojshiun e tij ifut q e ndau
gjysmn e gjells dhe ia drgoi atij sepse kishte par q
oxhaku i shtpis s tij kishte koh pa nxjerrur tym nga
mosgatimi. Shikoni pra bujarin e t Drguarit a.s. me
nj pjestar t fes tjetr e mos t flasim t jet musliman
apo vlla i yni n fen islame. Mendojeni se Ramazani
nuk sht thjesht t agjrosh por edhe pr vllan tnd t
mendosh, t kujtosh njerzit n luftra dhe uri, t
mendosh q ka shtresa n skamje e varfri.

8
Kurani, Surja: Ali Imran, ajeti: 180.
22

U befasova n nj rast kur vizitova nj familje n
zonat e thella malore q jetonte n nj hapsir sa nj
stall me katr metr katror dhe rreth tet persona
familjar n kushte t mjerueshme q nuk kishin as
bukn e gojs, thash me vete: un musliman dhe nuk
paskam ditur q kojshiu im i largt jeton pa buk!!!
Varfria m e madhe sht kur Allahu xh.sh. i jep robit
t tij pasuri por ai e l at ti kalbet n banka dhe t bhet
armiku i tij m i madh ditn e Gjykimit:

Juve u preokupoi prpjekja pr shumimin (e
pasuris, t fmijve, t pozits). Derisa t mos i
vizitoni varrezat (t bheni banues t tyre). Jo, nuk
sht ashtu! Gjithsesi kt do ta kuptoni m von!
9

Pra gjith ajo pasuri e grumbulluar do t shkrihet
n bankat e masonve dhe do t shkoj pr armatim diku
larg kundr muslimanve, ose pr bizneset e kazinove,
n vend se ato para t shkojn pr ndrtimin e nj
xhamie, hapjen e nj shkolle t re pr muslimant, apo

9
Kurani, Surja: et-Tekathur, ajetet: 1-3.
23

pr shkollimin dhe edukimin e nj studenti, apo botimin
e nj vepre dhe libri islam q jeton n shekuj sepse
shkrimi mbetet dhe jeton n shekuj si burim. Mu kujtua
nj musliman q sjellte n xhami hurma do iftar por kur
vdiq nuk mori asgj me vete, ndoshta ato hurma q ne i
shijonim me ndje do t bhen shkak q ta shptojn nga
zjarri dhe t hyj n Xhennet q ka ushqyer agjruesit e
xhamis me hurma pr hir t Allahut t Madhrishm.
Kshtu ka vepruar edhe Muhamedi a.s.. Transmetohet
nga Enes ibn Malik r.a. se i Drguari i Allahut a.s. bnte
iftar para namazit (t akshamit) me disa hurma t
freskta, por nse nuk kishte hurma t freskta, ai merrte
hurma t thata, e nse nuk kishte hurma t thata, i pinte
disa gllnka uj.
10

Aliu r.a.
11
njher ishte prballur me disa njerz,
ata filluan t hanin hurma dhe ti hedhin kokrrat para tij
duke qeshur dhe tallur, ata i than: Ha nga ato kokrra
q po ti hedhim! Ai ia priti me inteligjenc dhe urtsi:

10
Transmeton: imam Ebu Davudi.
11
Emri i plot: Ali ibn Ebi Talib, pjestar i Familjes s Pejgamberit
a.s. (Ehli-Bejt), dhe kryetari (halifi) i katrt i muslimanve pas
Muhamedit a.s..
24

Un i ha hurmat pa kokrra kurse ju i hani me kokrra.
Andaj hani hurmn e fundit pa kokrr por mos ja hidhni
fajin ose mbeturinn t tjerve se edhe nga nj kokrr po
t mbjellet n tok ajo do t bhet pem dhe n t
ardhmen do t nxjerr frytet e saj, kshtu puna e robit t
mir l vepra e gjurm t mira. Pra ta bjm hurmn ton
t fundit me bereqet dhe tu lm pas brezave tjer fryte
t hajrit. Porosit e hurms s fundit jan:
1. Hurma sht fryt me vitamina dhe sunet pr iftar.
2. Ushqeje me iftar jetimin, fukaran, studentin, etj.
3. Mendoje se iftari yt do t jet hurma e fundit.
4. Allahu xh.sh. i do bamirsit dhe shptoni veten tuaj
nga zjarri qoft dhe me nj kokr hurme.
5. Hurma simbolizon sofrn e agjruesit, si dhe hurma e
mbjellur hahet edhe nga brezat pas nesh dhe mbetet
lmosh rrjedhse.
2 ramazan 1434
e mrkur, 10 korrik 2013
25

Prjetim n namazin e teravis
Nuk e di sa keni mundur ta vreni se kur njeriu
hyn n namaz, trupi i tij dhe do qeliz bn dhikr-
prmend Allahun xh.sh.? Kshtu m ndodhi njher n
namazin e teravis pasi mbajta ligjratn n nj xhami
para teravis, filloi namazi i jacis dhe pr do ajet q
kndoi shpirti im, katalizatori i do qelize i prjetonte
ajetet kuranore, tekbiret
12
, kijamin
13
, rukun
14
,
sexhden
15
, teshehudin
16
, selamin
17
etj.
Ta lagsh shpirtin dhe zemrn me dhikr do t
thot shum, aq shum sa shprblimi i saj nuk ka vler
numerike. Ajetet kuranore tregojn kt vler t madhe
dhe sa lart qndron njeriu q prmend Allahun xh.sh.:

12
T thnurit: Allahu Ekber (Zoti sht m i madhi) gjat ulje-
ngritjeve brenda namazit.
13
Qndrimi n kmb gjat leximit t ajeteve kuranore.
14
Prkulja, qndrimi me dy shuplakat n gjunj, shpina t drejtohet
dhe shikimi t fokusohet n vendin ku balli prek tokn gjat
sexhdes dhe shqiptimi i disa lutjeve t shkurtra.
15
Prkulja, qndrimi me ball, hund, shuplaka t duarve, gjunj dhe
shputa n tok dhe shqiptimi i disa lutjeve t shkurtra.
16
Ulja e fundit ku kndohet disa lutje.
17
T thnurit: Es-selamu alejkum ve rahmetullah (Paqja dhe
mshira e Zotit qoft mbi ju) n ann e djatht dhe t majt t
mbikrahut, q simbolizon prshndetjen e dy melekve q na i
shkruajn veprat tona t mira dhe t liga.
26


Ata q besuan dhe me t prmendn Allahun,
zemrat e tyre qetsohen; pra ta dini se me t
prmendur Allahun, zemrat qetsohen. Ata jan, t
cilt besuan dhe bn vepra t mira, ata jan t
lumtur dhe kan ardhmri t mir.
18

Fjala terauih ( ) sht shums i fjals arabe
terevihatun ( ) q do t thot pushim, pasi njeriu
qndron shum n kmb duke lexuar ajete kuranore.
Namazi i teravis falet vetm n Ramazan, e q sht
sunnet muekkede (tradit e fort e Pejgamberit a.s.).
Shumica absolute e dijetarve sht prcaktuar se
namazi i teravive duhet t falet 20 rekate, ku t ktij
mendimi jan gjenerata e par e Muhamedit a.s., si:
Omeri r.a., Aliu r.a., Abdullah ibn Mesudi r.a., Ubejj bin
Kab r.a., gjenerata e dyt dhe e tret, dijetart e Kuffs,
Imam Ebu Hanife me nxnsit e tij, etj. Transmetohet se

18
Kurani, Surja: Er-Rad, ajetet: 28-29.
27

n kohn e Omerit r.a. dhe t Othmanit r.a. jan falur 20
rekate t namazit t teravive.
19

Namazi i teravive sht sunet e nuk sht farz, si
pr meshkuj ashtu edhe pr femra. Pejgamberi a.s. ka
thn: Ai i cili e kaprcen muajin e Ramazanit duke u
falur, me besim t plot dhe duke shpresuar n
shprblimin e Allahut, do ti falen mkatet q i ka br
m hert." Po ashtu ka thn: "Ai i cili fal namazin e
(teravis) me imam deri sa t prfundon imami t gjith
namazin, do ta ket shprblimin sikur me fal namaz tr
natn.
Pra duke par dashurin q kan pasur
Pejgamberi a.s. dhe shoqria e tij pr teravin sht mir
t falet sepse hyn tek prmendja e Allahut xh.sh., por
kuptohet se sa m shum namaz aq m shum
shprblime, por sa ne e prjetojm teravin do ta shohim
si m posht
Hyra n xhami, ezani po thirrej, gabimi fatal ishte
se zhurmuesit xhematlinj flisnin dhe bnin muhabet si t

19
Transmeton: imam Bejhekiu me sened (zinxhir) t vrtet.
28

kishin ardhur n xhami t luajn domino ose shah, bile
m qet i kam shikuar t rrijn n nj xhami q kishte
afr restaurantin ku luanin shah. Mjerim i madh sht ky
dhe vrasje e kohs, mosrespektim ndaj ezanit si dhe kur
ata jan n namaz disa ngrihen para imamit dhe ulen
para imamit n ruku ose sexhde. Disa shikojn orn,
kruajn mjekrrat, ose luajn me teshat e kruhen para e
prapa, ka sht puna e ktyre njerzve, kan ardhur t
tallen dhe t bjn gjimnastik apo t dalin para Allahut
xh.sh.? Ku sht edukata e muslimanit?
A nuk ke menduar ndonjher se je para Allahut
xh.sh.? Kur ti shkon pr t nnshkruar ndonj kontrat
biznesore ose kur je para drejtorit, rri gatitu, vishesh
bukur, po pr namaz, e pr teravi, apo n xhami si
sillesh, si ec, si flet, si respekton ezanin, namazin dhe sa
vrtet je i koncetruar n kt gj?
Ja se si mund t prjetohet nj teravi ose namaz i
zakonshm ditor, t vishemi me rroba t bukura se
Allahu xh.sh. na urdhron:

29


O bijt e Ademit, vishuni bukur pr do namaz...
20

Kur hyjm n xhami, nuk duhet t qndrojm n
kmb e t bllokojm dern kryesore, duhet ulur dhe
zn vend n saffin/rreshtin e par, duhen nderuar m t
moshuarit dhe m t diturit n fe, edhe nse je i ditur -
bhu modest, ndero t thyerin n mosh. Kur thrret
ezani hesht dhe prgatitu me trup e shpirt duke prcjellur
ezanin, mos harro se je n xhami.
Mbaje drejtsin n saff, rri drejt, mos krijo
tollovi mes rreshtave, kur t hysh n faljen e teravive
ndjeje me zemr e shpirt leximin e Kuranit q imami e
kndon, mendo dhe kupto se je para Allahut xh.sh.,
kujtoje Ditn kur do t dalsh n llogari e do gjykohesh,
mos dil para kohe nga xhamia, jepja hakun xhamis dhe
ibadetit q e ke nisur. N fund bje dhikrin dhe duat.
Lagi syt me lot pr Allah, lage zemrn e shpirtin se
Allahu xh.sh. i don ata q e duan dhe i friksohen Atij.

20
Kurani, Surja: El-Araf, ajeti: 31.
30

Ja historia ime, prjetimi q pata n kt namaz
t teravive, m prshkoi tr trupin dhe ndjehesha
komplet ndryshe, u shkriva i tri duke br dhikrin duke
prmendur Allahun xh.sh. - Krijuesin tim, sa bukur sht
ti nnshtrohem Allahut plotsisht.
Dashuria ime u shtua pr do rekat, pr do ruku
dhe sexhde q bja, dukej nj fillim i ri drejt mirsis dhe
adhurimit kuptimplot, njshmria manifestohej edhe n
gjymtyrt e mia kur prkulesha para Absolutit, t Lartit
Allah, zgjoja nga gjumi mendjen dhe zemrn dhe isha
aty n sexhde m s afrmi me Allahun. Falnderoja
Zotin e Universit, At q m krijoi, m prsosi,
elhamdulilah, m fali t shndosh pa t meta, dua t
falnderoj ty o Zot mngjes e mbrmje pr t mirat q mi
dhurove, dua t falnderoj ty pr do rekat t teravive e
pr do namaz q bj pr Ty.
Mjer ai njeri q falet q ta shohin t tjert, t
thon: sa i devotshm e i prkushtuar! Mjer ai njeri q
falet pr syefaqsi. Namazi prvese me xhemat duhet t
falet edhe n shtpi. Prjetimi q kisha me faljen e
namazit me familje n shtpi ishte i veant, m dukej
31

shtpia xhami, bibliotek dhe universitet, ku nj knd
ishte mbushur dhoma me libra dhe n tryezn time t
studimit, knaqesha duke br dhikr me familjen dhe
ndjesia ishte e veant n gjirin familjar. T mirat q
nxjerrim n ndjesin e teravis jan:
1. Disiplina gjat faljes, mosnxitimi n namaz, leximi i
Kuranit dhe vmendja n lexim, prfitimi i sevapeve n
kto rekate t gjata.
2. Kur ne falemi me dedikim ka edhe shum shprblim,
teravia sht qetsi, zemra pa qetsi ska rehati, teravit
n Ramazan jan model se si t shtohen punt e mira n
kt akademi vjetore.
3. Respekto hyrjen, qndrimin dhe daljen nga xhamia,
ndjeje namazin qoft sunet apo farz, ai sht namaz q
duhet t t rregulloj e jo t t shmtoj, Allahu t do, t
ka dhn dhurat t madhe - Islamin.
4. Gzohu me teravit, gzohu mbi t gjitha se je
musliman dhe syno t jesh mumin/besimtar dhe pse jo
edhe muhsin/bamirs q sht grada m e lart, Allahu
xh.sh. na bft prej tyre, Amin!

3 ramazan 1434
e enjte, 11 korrik 2013
32

Na fal o Zot!
Pejgamberi a.s. ka thn: do bir i Ademit sht
gabimtar por m i miri prej tyre sht ai q pendohet.
Filluam me kto fjal t arta, vrtet shum domethnse,
sepse ky muaj i begatuar i Ramazanit sht muaj n t
cilin robi duhet t vetmohet me Krijuesin dhe ti thot
Atij: m fal o Zot, un jam gabimtar, un kam t meta,
Ti je i pa t meta, Ti je Nj e i pa shok, i lartsuar je
Ti nga ka njerzit e padijshm t shoqrojn.
Njerzit sot jan zhytur n pellgun e mkateve
dhe padituris duke u mashtruar pas ksaj bote e cila
kalon si nj ndrr e shkurtr apo si nj loj e jeta e
prhershme ajo sht e vrteta:

Kjo jet e ksaj bote nuk sht tjetr vetm se
dfrim e loj, e jet e vrtet, pa dyshim sht ajo e
bots s ardhshme (Ahireti), sikur ta dinin.
21


21
Kurani, Surja: El-Ankebut, ajeti: 64.
33

Njher pejgamberi Isa a.s., u kishte thn
ifutve: Ju po mashtroheni pas buks s prkohshme t
ksaj bote dhe nuk po jepeni pas asaj buks q jeton
prgjithmon n t prtejmen! Vrtet njeriu zhytet n
mkate dhe mbytet n to, por Allahu i mshirshm e fal,
dhe prap e fal, sa Fals i Madh sht Allahu Fuqiplot.

Kush bn ndonj t keqe ose e ngarkon veten, pastaj
krkon falje te Allahu, Ai e gjen Allahun Fals e
Mshirues.
22

Muaji i Ramazanit sht muaj i solidaritetit dhe
faljes, duat q duhet t bj njerzimi m s shpeshti
jan na fal o Zot, na i fal mkatet tona se na sht
rnduar pesha e mkatit dhe jemi turbulluar n kt bot
mekanike, kemi filluar t harrojm ku dhe pse jetojm.
Na fal o Zot prpara se vdekja t na z neve.
N akademin e Ramazanit, namazi i nats sht
i preferuar por dhe duat e shumta n namazin e sabahut,
dhikri i shpesht si dhe veprat humane. O njeri! A tu

22
Kurani, Surja: En-Nisa, ajeti: 110.
34

kan mbushur syt me lot ndonjher duke thn: M fal
o Zot! Un jam i padijshm, ti je i Gjithdijshm? O
njeri! Pastroje egon dhe dil nga mynxyra e materies,
pastroje shpirtin dhe zemrn me krkim-falje sa nuk
sht br von. Krko falje se ndoshta Ramazanin tjetr
m nuk do t jesh n kt mes, nuk do t mundesh ta
zsh m kt koh, kto minuta n kt bot q jan
provimi yt pr botn tjetr. O ti shpirt mkatar! Bjeri me
forc krahrorit dhe kuptoje se duhet t pastrohesh,
sepse:

Ka shptuar ai q e pastroi vetveten.
23
Pastrohu
fizikisht dhe shpirtrisht, veprat e tua t mira q i bn
duhet t jen pr Allahun, mbjelle pemn n kt bot q
ti hash frytet e saj n botn tjetr. Aliu r.a. ka thn:
Njerzit jan t prgjumur, kur ata vdesin, zgjohen prej
ksaj prgjumjeje.
Zgjohu vlla, motr, zgjohu njeri, zgjohu miku
im dhe krko falje sa nuk t ka ikur treni yt, treni i jets

23
Kurani, Surja: Esh-Shems, ajeti: 9.
35

tnde, i puns tnde, i veprave q ti ke kultivuar gjat
ksaj bote, krko falje nse dshiron q t falesh.
Pendohu sinqerisht dhe kuptoje se je i prkohshm,
krko falje n kto dit t bekuara, n kt muaj t
Kuranit. Kurani t flet ty dhe mua:

O ju q keni besuar, pendohuni tek Allahu me nj
pendim t sinqert n mnyr q Zoti juaj t'iu largoj
prej jush t kqijat, t'ju shpie n xhennete nn t cilt
rrjedhin lumenj ditn kur Allahu nuk e turpron
Pejgamberin, e s bashku me t as ata q kan
besuar. Drita e tyre ndrion para tyre dhe n t
djatht t tyre, e ata thon: Zoti yn, vazhdona
dritn ton, falna neve. Vrtet, Ti je i Plotfuqishm
pr do send.
24
Kurse Muhamedi a.s. tha: I penduari
nga mkati sht sikurse ai q kurr nuk ka br mkat.

24
Kurani, Surja: Et-Tahrim, ajeti: 8.
36

Na fal o Zot kur ne harrojm dhe kur pa vetdije
dhe padituri veprojm, o Allah na mundso q t t
shohim Ty n Xhennet si hnn e plot, na fal gabimet
n kt bot t rrejshme. Na mundso t prmendim Ty
dhe bje kt bot pr ne aren adhurimesh, bje gjuhn
dhe trupin ton t agjroj dhe t bj dhikr pa
ndrprer.

Edhe ata t cilt kur bjn ndonj (mkat) t
shmtuar ose i bjn zullum vetes s tyre, e
prmendin Zotin dhe krkojn falje pr mkatet e
tyre...
25

I Drguari a.s. ka thn: Kush e shpeshton
krkim-faljen, Allahu i Lartsuar do tia lehtsoj
brengat dhe do ta furnizoj nga nuk e mendon. Po ashtu
ai ka thn: "Un krkoj falje te Allahu i Lartsuar dhe
pendohem shtatdhjet her n dit. Kt e ka vepruar i
Drguari a.s. t cilit Allahu xh.sh. ia ka falur t gjitha
mkatet, po ne ku jemi me kt gj?

25
Kurani, Surja: Ali Imran, ajeti: 135.
37

Pejgamberi i Zotit - Hudi a.s. i bnte shpesh
thirrje popullit t vet q t krkojn falje pr mkatet e
tyre dhe vet krkonte falje, ai i thoshte popullit:

O populli im, krkoni falje prej Zotit tuaj dhe
kthejuni Atij, Ai ju lshon shi me bollk, dhe fuqis
suaj i shton fuqi, e mos refuzoni e t bheni
mkatar!
26

Pejgamberi a.s. ka thn: Allahu i Madhruar
gzohet m shum me pendimin e robit t tij besimtar, se
sa gzimi i ktij njeriu i cili e gjen kafshn e tij me
ushqime dhe ujin pasi i ka humbur n shkrettir.
Krkimi falje sht i ligjruar n do koh, por ai
sht i obliguar n rastet e brjes s ndonj mkati,
gjithashtu sht e plqyer t bhet pas veprimit t ndonj
pune t mir, si krkimi falje tri her pas namazit,
krkimi falje pas Haxhit e t tjera. Krkimi i faljes sht
i plqyer edhe n kohn e syfyrit, sepse Zoti i Lartsuar i
ka lavdruar ata t cilt krkojn falje n kt koh:

26
Kurani, Surja: Hud, ajeti: 52.
38

Dhe n syfyr (kah mbarimi i nats) ata krkonin falje
pr mkate.
27

Aliu r.a. thoshte: Fati i do njrit prej jush n
kt tok, pr s gjati dhe pr s gjri sht vetm nj
pjes e dheut e cila i prgjigjet trupit t tij dhe
madhsis ku do t shtrihet me fytyrn mbuluar me dhe.
Mendoje orn e vdekjes tnde dhe pendohu para
se t vjen shpirti n grop t fytit dhe para se t lind
dielli n perndim, pendohu se nuk ke garanci a do
zgjohesh nesr, andaj krko falje me modesti dhe prulje
ndaj madhshtis s t Madhrishmit Allah q t krijoi e
t prsosi. Prmes faljes tnde madhroje dhe nnshtroju
Krijuesit tnd, Atij i qofshim fal dhe lre krijesn
mkatare e mos ju mbshtet asaj se ajo do t t braktis
dhe do t mbetesh vetm ti, Krijuesi yt dhe vepra jote q
ke mbjellur n jetn e ksaj bote. Dhjet pikat jan:

1. O Zot, fale robin tnd mkatar.
2. O krijes arrogante mendoje dheun dhe falu.
3. Bje kt Ramazan kthim madhshtor n pendim.

27
Kurani, Surja: Edh-Dharijat, ajeti: 18.
39

4. Pendohu e freskohu me agjrim dhe pendim.
5. Falju Atij q fal dhe sht Fals e Mshirues i Madh.
6. Qetsoje trupin dhe shpirtin tnd me adhurim se ku ka
adhurim me sinqeritet ka shndet dhe selamet.
7. Falu sa nuk t sht falur xhenazja.
8. Na fal o Zot, se mkati yn nuk njeh kufi.
9. Na fal o Zot, jemi gabimtar saq edhe mkati
turprohet nga mkatet tona.
10. Na fal o Zot dhe na ruaj nga zjarri dhe na bj prej
xhenetlinjve, Amin!
4 ramazan 1434
e xhuma, 12 korrik 2013

40

Xhemati i Ramazanit
Falnderimi i takon Zotit Suprem, i cili krijoi do
gj me rregull e drejtsi, por njerzit i bjn padrejtsi
vetes. Imagjino nj saff/rresht t shtrembr n xhami dhe
nj xhemat t shprqendruar duke pasur vmendjen
tjetrkund e duke mos i kushtuar rndsi adhurimeve? Sa
mjerim i madh sht ky. Muaji i Ramazanit sht muaj i
mshirs, xhamit u strmbushn sot ditn e xhuma.
Xhamit e Prishtins ishin strmbushur, por muslimani
nuk duhet t jet vetm musliman i xhumas apo
musliman vetm i Ramazanit.
Ramazani sht muaj q njeriu duhet ti
dedikohet m shum adhurimeve, lutjeve, dhikrit, por
nuk duhet harruar se kto bhen dhe n muajt e tjer.
Pejgamberi a.s. ka thn: Xhemati-bashksia apo
bashkimi i muslimanve sht mshir kurse ndarja
sht dnim prej Allahut. Dihet se n Ramazan shpesh
shohim fytyra t reja n xhami q ndoshta sht edhe
hera e par q frekuentojn xhamin q dikush mund ta
ket sjellur n xhami, dhe ai ka etje pr msimin e
Islamit, andaj puna madhore bie mbi xhematlinjt e
41

vjetr dhe imamin q t din si t sillen me kt xhemat
t ri t Ramazanit. Xhemati i Ramazanit shumicn e
rasteve qllon nj xhemat entuziast dhe me dshira t
larta pr t msuar, pr tu falur sa m shum, por ne
duhet ata ti thrrasim n Islam edhe me veprimet tona
dhe t transmetojm tek ata edukatn e vrtet islame.
Muhamedi a.s. ka thn: Kam ardhur t prsosi vlerat e
moralit.
Nj musliman me moral dhe sjellje t mir
pushton me dhjetra zemra me sjelljen e tij, pra edhe
fytyra jote dhe gjestet e tua duhet t flasin islame.
Vrtet turp q nj musliman t pshtyn midis asfaltit
dhe t grdis kalimtart. Njher kur nj njeri kishte
pshtyr pran Pejgamberit a.s. e ky i fundit ishte
skuqur, turpruar e grditur, ai njeriu e kuptoi dhe vrapoi
ta mbuloj pshtymn dhe u turprua. Besimtari nuk
duhet t mrzis e bezdis xhematlinjt e rinj dhe pa
prvoj, nuk duhet ti paragjykoj ata por duhet ti
thrras n Islam n mnyrn si Zoti na msoi n Kuran:

42


Thirr, pr n rrugn e Zotit tnd me urtsi e kshill
t mir dhe polemizo me ata n at mnyr q sht m
e mir...
28
Xhemati me eksperienc duhet t sillet but
dhe mbl me m t riun n Islam sepse besimtari nuk e
nnmon besimtarin. I Lartsuari tha:

Besimtart dhe besimtaret jan miq (t dashur) pr
njeri-tjetrin, urdhrojn pr t mir, e pengojn t
ligat...
29
Vrtet sht e habitshme kur xhamit tona n
namazin e sabahut n Ramazan mbushen plot, kurse jasht
muajit t Ramazanit numrohen me gishta dhe jan shum
pak. Ka disa njerz q agjrojn por nuk falen, mjer ai
njeri q agjron pr tu dobsuar dhe nuk agjron pr t
fituar shprblimin e Xhenetit dhe ders Rej-jan q n t do
t hyjn ekskluzivisht agjruesit, t cilt lan ushqimin dhe

28
Kurani, Surja: En-Nahl, ajeti: 125.
29
Kurani, Surja: Et-Teube, ajeti: 71.
43

do gj t lejuar pr or t tra gjat dits vetm pr
knaqsi t Allahut, Zotit t gjithsis.
Habitem si sht ky numr i madh i muslimanve
n xhami dhe ka kaq shum korrupsion, padrejtsi rrotull
nesh, por si duket ajo ka tha Pejgamberi a.s. sht mse
reale: Muslimant do t jen shum n numr por si
shkuma e detit. Kam filluar t mendoj shum se ka
musliman q i kan br xhamit tradit me kalu kohn,
hyr e dil dhe dil e hyr, pa ln gjurm tek ne agjrimi, pa
ln gjurm namazi n jetn ton t prditshme.
Kolapsi m i madh i shoqris islame do t jet
kur namazi tek individi q i thot vetes musliman ti
bhet feja thjesht fasad apo mask, t humb sinqeriteti
pr Allahun xh.sh., t humb vlera dhe t sundoj anti-
vlera edhe n bashksit muslimane, ather nj rrebesh i
stuhive t humbjes do t pllakos shoqrit tona islame.
Lus Zotin xh.sh. q ajo dit t mos vie sepse po erdhi kjo
vllazri do t jet vllazri e rrejshme.
Xhemati q nuk interesohet pr xhematliun tjetr,
tia di hallet, problemet, ku jeton, a ka buk, a ka iftar
44

sonte, fmijt a kan far t veshin, far t mbathin?
Pr Zotin, Pejgamberi a.s. nuk sht ndjer i qet kur ka
marrur vesh q nj musliman ka qen n gjendje t
vshtir dhe ka organizuar komplet besimtart q ta
ndimojn at. Sot na vdes shoku xhematli n spital dhe
kurr nuk kemi qen ta vizitojm njher pr hatr t
Zotit, ti gjendemi n rast nevoje ose s paku nse nuk
kemi mundsi ndimese me ushqim dhe financim, t
bjm nj lutje tek Allahu xh.sh. q ta mshiroj e ti
ndimoj.
Xhematlinj t Ramazanit, mos u bni si disa
xhematlinj q kan 15 vite q falen dhe nuk din mir as
kaptinat e shkurtra kuranore dhe as lutje q ti kndojn
si duhet n namaz dhe mjerisht as t falen mir nuk din,
ju duhet t jeni ndryshimi pr t mbar. Habitem kur 15
vite n praktikim t Islamit dhe thot: nuk kam koh!
Kurse t shikoj tre or futboll ka koh, t msoj tekste
kngsh ka koh, t dij me dhjetra numra telefoni ka
koh, di t flas anglisht rrjedhshm kurse leximin e
Kuranit e ka ln mnjan. Ky muaj duhet t jet kthesa
historike pr ty xhematli i ri dhe i vjetr. Xhamia nuk
45

frekuentohet vetm n Ramazan, ajo duhet q gjithmon
t jet e lidhur me zemrn ton. Pejgamberi a.s. ka thn:
Nn hijen e Arshit t Allahut kur nuk do t ket hije
tjetr do t jet edhe i riu q e lidh zemrn me xhami.
Xhamit kan kt rol: n xhami prmendet Krijuesi -
Allahu dhe prmendja e Krijuesit sht gj madhshtore.

(ajo drit) sht n shtpit (xhamit) q Allahu lejoi
t ngrihen, e q n to t prmendet emri i Tij...
30

Ramazani sht muaj i Kuranit, muaj i dhikrit,
muaj i agjrimit, muaj i bashkimit e jo i prarjes. Sot ka
xhami q xhemati mund t jet shum i vogl n numr
por jan t prar. O vllezr q jeni t prar,
bashkohuni n emr t Allahut se t ndar do t bie
dnimi i Allahut mbi ju.
O musliman, mos u bni xhemat vetm i
Ramazanit dhe Bajramit, por bhuni xhemat i ndryshimit,
prmirsimit, shiko si individ q n bashksin
xhematore t kontribuosh dhe t ndrtojm nj shoqri

30
Kurani, Surja: En-Nur, ajeti: 36.
46

burrash e jo meshkujsh. Bhuni shoqria e burrave si
Muhamedi a.s. me shokt e tij q bn epok pr t
ndryshuar gjenerata t tra dhe pr t orientuar busulln
kah e mira, kah e vrteta, kah e drejta, kah Islami dhe
adhurimi i Zotit xh.sh.. Dhjet kshillat pr xhematin e
Ramazanit jan:
1. Progresi yt vjen kur ti nuk e bn fen tnde tradit
artificiale dhe zakon.
2. Xhamia sht universiteti dhe vendi ku edukohesh ti.
3. Largohu nga njerzit q nuk t afrojn kah dija, kah
leximi, kah Kurani.
4. Ruaju njerzve dhe t keqes s tyre, lidhu me Allahun
xh.sh. se kjo lidhje sht e sigurt.
5. Braktise pabesimin, statujat, adhurimet e kota, nuk
shkon edhe n xhami edhe n t njjtn koh t ngrissh
e fuqizosh statujat dhe ideologjit e kota.
6. Nse je i ri n Islam vetmohu me Allahun dhe lexoje
Kuranin duke ndjer do ngjarje shpirtrisht dhe qndro
sa m larg njerzve t pavler.
47

7. Merr msime nga jeta e t drguarit Muhamed a.s..
8. Medito me ujin q pi, me bukn q ha, medito me
ambientin q t rrethon.
9. Shijoje namazin, agjrimin, prmendjen e Allahut
xh.sh.
10. Kujtoje vdekjen, zbutsen e zemrave, dije q kthimi
yn sht tek Allahut xh.sh., t gjitha krijesat do t
vdesin, vet vdekja jon tregon se ne kemi nevoj pr
Krijuesin.

5 ramazan 1434
e shtun, 13 korrik 2013

48

Agjrimi dhe shndeti
Nj fjal e urt arabe thot: Mendja e shndosh
n trup t shndosh. Kur njeriu nga mendjelehtsia
refuzon agjrimin ai ka refuzuar vetveten e tij sepse ka
humbur shprblimin, ka humbur shndetin dhe kujdesin
pr organizmin e tij. Nj mjek rus e quajti agjrimin
operacion pa bisturi (brisk). Falnderojm Allahun
xh.sh. q na fali shndetin por mos t harrojm se njeriu
do t prgjigjet tek Zoti xh.sh., si tha Pejgamberi a.s.:
Shfrytzoni shndetin para smundjes. D.m.th.-n ta
parandalosh smundjen prderisa je me shndet.
Helmimet e mdha vijn nga ushqimet q ushqehemi. I
Drguari a.s. tha: Ena m e keqe e birit t Ademit sht
barku i tij. Atij i mjaftojn vetm disa kafshata pr t
jetuar. Nse kjo sht pak pr t, le ta l 1/3 e stomakut
pr ushqim, 1/3 pr pije dhe 1/3 pr ajr.
31

Agjrimi pastron organizmin nga helmet
ushqimore dhe mbetjet organike, rrit aftsin trupore,
prgadit fizikisht do pjes t trupit, i jep energji e
formatizon dhe i jep freski. Sot problemi i trashsis

31
Transmetojn imamt: Ahmed b. Hanbeli, Tirmidhiu, ibn Maxhe.
49

sht br problem global, jan formuar organizata dhe
fondacione pr t luftuar dhjamosjen, por m kot kur
njerzit nuk agjrojn dhe nuk i prmbahen rregullave
nga Kurani Famlart. Fudajl ibn Ijadi
32
ka thn: Dy
gjra e vdesin zemrn: t folurit dhe t ngrnit e
shumt. Njeriu duhet t haj me mas t caktuar dhe jo
ta teproj sepse Zoti xh.sh. tha n Kuran:

hani dhe pini e mos e teproni, sepse Allahu nuk i
do ata q e teprojn (shkaprderdhin).
33

Burim i shum smundjeve sht keq-ushqyerja
apo ushqimi me tepric dhe t ngrnit tej mase. Shum t
rinj dhe t reja kan pasur smundje q kan prfunduar
me sulme n zemr dhe probleme e rregullime t
organizmit. Agjrimi prmirson shndetin, rregullon
metabolizmin, rifreskon gjakun, pastron organizmin nga

32
Asket i njohur arab, jetoi mes viteve 725-803. Ishte i ndikuar nga
dijetari Ibrahim Edhemi (718-782), mori msim nga juristi Imam
Xhafer Sadiku (702-765) dhe Imam Ebu Hanife (699-767), jetoi n
Irak, Gadishullin Arabik etj.
33
Kurani, Surja: El-Araf, ajeti: 31.
50

helmet toksike, lan tmthin, stomakun e pastron nga
mbetjet e tepruara q e ngarkojn tej mase.
Agjrimi e forcon njeriun shpirtrisht. Mendjen e
rigjeneron, ngrit moralin, jep shpres, t fut t
mendosh pr t tjert dhe pr t varfrin, pr njerzit n
luftra dhe q jetojn n varfri. N Kuran thuhet:

Mirpo, po qe se e dini, agjrimi sht m i mir pr
ju.
34
Pejgamberi a.s. ka thn: Hani syfyrin se n t ka
bereqet t madh. Mjeksia shpjegon se njeriu gjat
nats n gjum, stomaku i tij prodhon shum aciditet dhe
njeriu kur ngrihet pr t ngrn syfyr konsumon dhe
stabilizon organizmin. Iftari hahet pas pastrimit t
prgjithshm t helmeve ushqimore vjetore dhe ditore,
ky pastrim bhet gjat ktij muaji dhe organizmi i njeriut
kthehet n origjinalitet, duke u pastruar nga mbetjet
kimikale.
Reflekto! Revistat m prestigjioze botrore t
shkencs dhe mjeksis kan treguar vlern q ka

34
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 184.
51

agjrimi pr shndetin dhe trupin e njeriut. Ai forcon
kujtesn, pastron qelizat toksike nga trupi, largon nga
epshet impulset e pakontrolluara, eviton gastritin, e
mban trupin n form. Muhamedi a.s. ka thn:
Agjroni sepse agjrimi sht mbrojtje. Mbrojtja sht
t shtrngosh dshirat e tua, ti qeverissh ato.
Emanuel Kanti
35
thoshte: Personaliteti sht
autonomia e vullnetit. Agjrimi qeveris emocionet
spontane, e bn njeriun m t matur q t punoj e
veproj pr aspektet ndrnjerzore me maturi dhe dituri.
Agjrimi ndihmon n mnyr graduale shrimin e ktyre
smundjeve:
1. Sulmet e zemrs/kardiake dhe arteriosklerozn.
2. Diabeti, nuk dmtohen nga agjrimi ata q e kan
diabetin, ai i ndihmon n shrim.
3. Agjrimi ndihmon pr t shruar smundjet e rrugve
t frymmarrjes dhe astmn.

35
1724-1804, filozof gjerman, i njohur n lmin e epistemologjis,
metafiziks dhe moralit, ishte i ndikuar nga Imam Gazaliu (1058-
1111), Ibn Tufejli (1105-1185) etj., autor i shum librave.
52

4. Parandalon formimin e gurve n veshka.
5. Smundjet e mlis, agjrimi sht provuar se ka fuqi
ti shroj ato pa efekte ansore.
6. Smundjet e lkurs, veanrisht alergjit dhe
ekzemat kronike.
7. Hipertensionin e lart t gjakut e shron me t madhe.
8. Ndalon smundjen e kancerit.
9. Forcon psikologjin dhe intelektin.
10. Agjrimi konsiderohet arma fillestare n mjeksin e
parandalimit t smundjeve.
Sot harxhohen miliona euro pr nj shndetsi t
mbar, jan br disa lloj preparatesh, ilaesh pr
parandalimin e smundjeve nga m t ndryshmet, kur
dihet se smundjet hyjn nga portat ku kalon ushqimi,
dhe kur agjrimi ka orarin dhe cenzurn ushqimore sht
vshtir t ket smundje ai trup i njeriut. Njeriu
parandaloi smundjen duke forcuar imunitetin e tij, duke
53

prdorur ushqime natyrale dhe jo artificiale, hante me
censur islame me dorn e djatht duke qen agjrues.
Ilaet kan efekte apo dme ansore, kurse
agjrimi prkundrazi q shron - nuk dmton por vetm
rigjeneron dhe ngrit imunitetin e sistemeve t pjesve
trupore t njeriut. Agjrimi ndikon n prmirsimin e
mushkrive, veshkave, pankreasit, ndikon n damart e
gjakut, qetson organizmin.
Agjrimi nxit efektin natriuretik q lejon trupin
t eleminoj natriumin dhe ujin e teprt nga organizmi, e
kjo drgon n uljen e presionit t shtypjes s gjakut. Ka
efekt stabilizues n sistemin nervor qendror, rrit
ndjeshmrin, zgjon impulset e vigjilencs si dhe
kreativitetit. Agjrimi ndihmon sensort e shijes, ul
shqetsimet n sistemin trets si dhe qetson gjendjen e
ankthit. Agjrimi rrit disponimin, qetsin shpirtrore
dhe fizike, eliminon qelizat e shkatrruara dhe t dobta.
T gjitha kto t mira i sjell agjrimi, po ne sa
meditojm rreth ktij adhurimi? Pr nj shndet t mir:
1. Mjeku m i mir sht agjrimi.
54

2. Humbe disa kilogram t teprt q mund t bheshin
smundje pr ty.
3. Gjete qetsi shpirtrore dhe rregullim t metabolizmit.
4. Tani je sportist me ushqime natyrale, q ha me orar.
5. Syfyri t eleminoi aciditetin e prodhuar gjat nats.
6. Iftari t jep ushqimin e pastr dhe ushqimin shpirtror
si dhe gzim e disponim.
7. Tani ke vitalitet dhe shndet.
8. Agjro, absteno nga ushqimet e teprta dhe tepricat.
9. Hemoglobina dhe tensioni rregullohen nga agjrimi.
10. Fito shndet, fito Xhennet - dhe ku ka m selamet

6 ramazan 1434
e diel, 14 korrik 2013

55

Syfyri dhe iftari
N akademin ton t msimeve t radhs do t
flasim pr dy gjra t cilat jan t pashmangshme pr
agjruesin. Fjala sht pr syfyrin dhe iftarin, s pari do
t flasim pr syfyrin. Pejgamberi a.s. ka thn: ohuni
n syfyr sepse vrtet n syfyr ka bereqet/begati.
36
.
Syfyri apo ngritja e njeriut pr adhurim dhe
agjrim me qllim t sinqert vetm pr Allahun xh.sh.,
sht si nj ngritje prej ushtaraku q kryen urdhrat q i
jep eprori. Ngritja pr syfyr sht ngritje n urtsi dhe
edukim me agjrim dhe dashuri, kjo dashuri pr punn e
mir e krijesat m t dashura t Allahut xh.sh. jan ato
q bjn pun t mira, t gjith ne duam t jemi krijesa t
dashura pr Krijuesin.
Ushqimi i syfyrit duhet t jet nj ushqim i leht
sepse njeriu nuk jeton thjesht nga buka dhe ngrnia me
trbim, njeriu jeton edhe me frym e dashuri shpirtrore,
ndryshe do t ishim m keq se kafsht dhe do t
shtyheshim cili do t haj m shum ushqim organik. Ah

36
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
56

sikur t shtyheshim cili do t bj m shum vepra t
mira n kt Ramazan, sikurse shoqria e Pejgamberit
a.s. q garonin n pun t mira!
O Zot na ruaj nga disa njerz q i ka mashtruar
shejtani dhe garojn pr t br pun t liga dhe
fatkeqsisht mburren me t keqen q kan br, mburren
me imoralitet, me pandershmri, mburren me paudhsi
dhe nuk e din se ajo sht padrejtsi q i bjn vetes s
tyre. Zejd ibn Thabiti r.a. ka thn: Ne oheshim n
syfyr s bashku me t Drguarin dhe pastaj ngriheshim
t falnim namazin." Njri prej t pranishmve pyeti: "Sa
ishte intervali n mes syfyrit dhe sabahut?" Zejdi u
prgjigj: "Sa pesdhjet ajete.
37

Ndrsa n nj transmetim tjetr Abdullah ibn
Umeri r.a. tregon se Pejgamberi a.s. i kishte dy muezin,
Bilalin dhe ibn Ummi Mektumin. Pr kt Pejgamberi
a.s. kishte thn: Vrtet Bilali e thirr ezanin gjat
nats, hani dhe pini derisa ta thrret ezanin ibn Ummi
Mektumi. Transmetuesi thot se intervali n mes tyre

37
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
57

ishte sa njri zbriste e tjetri hipte n vendin ku thirrej
ezani.
38
Syfyri ka t mira t shumta dhe i lumi ai njeri
q i vjel t mirat e syfyrit dhe krkon falje:

Dhe n syfyr (kah mbarimi i nats) ata krkonin falje
pr mkate.
39
N kohn e syfyrit lutjet pranohen
shum, sht koh e begatshme andaj nuk duhet q nj
musliman tia humb vlern por duhet ngritur dhe
strvitur me kt gj pa prtaci. Dijeni vllezr e motra
se foleja e shejtanit dhe i t gjitha smundjeve sht
prtacia-dembelia. Pejgamberi a.s. ka thn: Ajo q e
dallon agjrimin ton nga agjrimi i ithtarve t librit
(ifutt dhe t krishtert) sht ngrnia e syfyrit.
40

Mshira e Allahut xh.sh. dhe mirsit e Tij jan
mbi at njeri q e ha syfyrin dhe ngrihet njeriu nga gjumi
pr hir t t madhit Allah, e prish gjumin e tij q t haj
syfyrin, vrtet kjo nj sakrific pr fitimin e veprave t
mira q do t shprblehet pa pik dyshimi:

38
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
39
Kurani, Surja: Edh-Dharijat, ajeti: 18.
40
Transmeton: imam Muslimi.
58


E kush punoi ndonj t mir, q peshon sa grimca,
at do ta gjej. Dhe kush punoi ndonj t keqe, q
peshon sa grimca, at do ta gjej.
41
Dhe sigurisht q i
miri do t ket t mirn dhe i keqi t keqen, at ka kan
mbjellur do t han. Oscar Wilde
42
thoshte: N kt
koh, njerzit din mimin e gjithkaje, por vlern e
asgjje. Ne duhet tia dim vlern syfyrit dhe jo thjesht
mimin q mund ta paguaj si shkak i mosngrnies s
syfyrit dhe vshtirsin q mund ta kemi si pasoj e
mosngrnies s tij. Sigurisht ne duhet tia dim vlern e
ta vlersojm kt bereqet me emrin syfyr. Po iftari, ky
nj gzim pr agjruesit, pr punn e kryer me sukses?
Thuaj: Me mirsin dhe mshirn e Allahut, vetm
me kto le t gzohen. Kjo sht m e mir se ajo q
grumbullojn.
43


41
Kurani, Surja: Ez-Zelzele, ajetet: 7-8.
42
1854-1900, poet, shkrimtar dhe dramaturg i njohur irlandez, jetoi
n Dublin (Irland) dhe vdiq n Paris (Franc).
43
Kurani, Surja: Junus, ajeti 58.
59

Arritja e dy knaqsive t premtuara pa dyshim
do t vjen sepse ka thn Pejgamberi a.s.: Agjruesi i ka
dy gzime, kur t el iftar gzohet me agjrimin e tij, dhe
kur ta takoj Allahun gzohet me agjrimin e tij.
Iftari ka prjetime t veanta dhe sht nj
moment i paprshkrueshm, moment i fitores,
shprblimit, durimit, moment i lidhjes me Allahun xh.sh.
prmes lutjeve, dhikrit t shpesht dhe gjat tr
ngrnies, pas lutjes s iftarit. Tr ushqimi q ham sht
adhurim dhe shprblim pr ne. Pejgamberi a.s. ka thn:
Allahu i Madhruar ka thn: Robrit e mi m t
dashur jan ata q nxitojn n iftar.
44

Sigurisht ju ka rn rasti t shihni besimtar t
cilt bashkohen n iftare e bisedojn tema t ndryshme
pas ngrnies s iftarit mirpo ato shumica mbeten ndrra
sirtaresh sepse duhen shkruar dhe aplikuar dhe jo thjesht
folur. Bisedohet pr projekte t mdha e organizime n

44
Transmeton: imam Tirmidhiu.
60

thirrjen islame dhe nuk realizohen as t voglat, apo si
thoshte William Shekspiri
45
: Shum zhurm pr asgj.
Allahu xh.sh. na falt nga gabimet andaj kto
organizime iftaresh duhet t finalizohen me projekte dhe
jo me qeshje fallso dhe duke ngrn dhe pir n
restorante luksoze kur dihet se nga fshatrat ku un kam
vendlindjen, ka njerz q nuk kan bukn e gojs dhe ka
njerz q nuk kan pr iftar as buk that. Shum njerz
grumbullojn pasurin dhe nuk japin as gjn m t
vogl, nuk japin asgj pr rrugn e Allahut, vdes dhe
kthehet tek Allahu xh.sh. dhe pasuria do ti prplaset pr
fytyr. Pejgamberi a.s. tha: Do t pyetet njeriu pr
pasurin e tij se ku e shpenzoi/investoi!
Andaj ky muaj sht muaj i investimit jo vetm
n shtrimin e iftareve por dhe n ndrtimin e projekteve
q jetojn n shekuj, f.v.: xhami, esme, ur, puse, me
mbjell ndonj pem, me ndrtu ndonj shtpi pr
besimtart pa streh, me shtyp fletushka islame,
CD/DVD me ligjrata islame, me shtyp libra me

45
1564-1616, shkrimtar, aktor dhe dramaturg i njohur anglez, shkroi
dramat tragjike: Hamleti, Otello, Makbethi etj.
61

tematik islame-shkencore q msojn rinia dhe njerzit
ndr vite, me ndrtu ndonj bibliotek, me promovu
vlera prmes radiove dhe emisioneve, me ngrit elitn
intelektuale islame, me ndihmu studentt n rrugn e
dituris dhe thirrjes islame, etj.
Prpara ka pasur prej burrave musliman q ishin
kryetar shtetesh dhe kan shkuar fshehurazi npr
shtpit e besimtarve dhe kan drguar ushqim q edhe
ata q nuk kan buk pr iftar - ta ken bukn e iftarit
dhe syfyrit. Kur vjen koha e iftarit shumfishohen
shprblimet, andaj largohu nga ndalesat, bhu prej
robrve t mir, laj mkatet e tua, pastroje veten nga
mkatet dhe Allahu xh.sh. do t bj prej robrve t
drejt dhe do t jesh nga t privilegjuarit n kt bot.
Dhjet mesazhe q marrim nga syfyri dhe iftari jan:
1. Fillimi dhe prfundimi i mbar me syfyr dhe iftar.
2. Ngrnia e syfyrit sjell bereqet.
3. Ngrnia e iftarit merr shprblim pa mas dhe gzim.
62

4. Syfyri dhe iftari jan dy adhurime dhe dy shprblime
t mdha.
5. Shija e ushqimit t iftarit dhe syfyrit ndjehet bashk
me shijen e adhurimit q njeriu i bn Allahut xh.sh..
6. Ushqeje veten shpirtrisht dhe jo vetm organikisht.
7. Njeriu ha vetm sa pr t jetuar dhe nuk jeton vetm
pr t ngrn.
8. Krko falje, ofro dashuri, medito dhe ndjeje syfyrin
dhe iftarin duke br lutje.
9. Ushqe jetimin, fukaran dhe mendo pr dik q nuk e
ka bukn e gojs.
10. Solidarizohu dhe mbretroje shpirtin me paqe dhe
afrsi me njerzit duke u komunikuar fjal t mira dhe
mbreslnse.
7 ramazan 1434
e hn, 15 korrik 2013

63

Kurani dhe agjrimi
Kurani si fjal e Zotit xh.sh. dhe agjrimi si
kusht prej kushteve t Islamit jan dy ibadete q lidhen
bashk dhe jan nj trup. Pejgamberi a.s. ka thn:
Agjrimi dhe Kurani do t ndrmjetsojn pr njeriun
ditn e Kijametit. Muaji i Ramazanit sht muaji i
Kuranit, n kt muaj ka zbritur ky Kuran, n kt
muaj kan ndodhur shum ndodhi dhe mrekulli.
Leximi i Kuranit sht adhurim e edhe agjrimi
adhurim, kto dy adhurime jan dy shprblime q nuk
kan shifr numerike q mund ti prcaktoj. N nj
hadith kudsij thuhet: Ka thn Allahu i Madhruar: do
pun e birit t Ademit ka dhjet t mira deri n
shtatqind t mira prve agjrimit, ai sht pr Mua
dhe Un shprblej pr t, njeriu i largohet knaqsive t
tij, ngrnies dhe pijes pr Mua. N Kuran spikatet
vlera e atyre q lexojn - studiojn fjaln e Allahut xh.sh.:


64

Ata q lexojn librin e Allahut, e falin namazin dhe
nga begatit q Ne u kemi dhn japin fshehtazi e
haptazi, ata shpresojn n nj fitim q kurr nuk
humbet. Q Ai, Allahu do tju plotsoj shprblimin e
tyre, e edhe do tju shtoj nga mirsia e Tij, vrtet Ai
sht mkatfals dhe shum mirnjohs.
46

Pejgamberi a.s. ka thn: Lexojeni Kuranin
sepse ai do t vij si ndrmjetsues pr ata q e lexojn
at.
47
Othmani r.a. ka thn: Sikur t ishin zemrat tona
t pastra, nuk kishin pr tu ngopur nga fjalt e Allahut.
Vrtet Kurani ka nj lidhshmri t fuqishme me muajin
e Ramazanit sepse:

Ramazani sht muaji n t cilin u shpall Kurani,
udhzim pr njerzimin, shenj e qart pr t
gjykuar dhe dalluar (t keqen nga e kota). Prandaj
kushdo q e arrin kt muaj le t agjroj at...
48


46
Kurani, Surja: Fatir, ajetet: 29-30.
47
Transmeton: imam Muslimi.
48
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 185.
65

Muhamedi a.s. ka thn: Kush lexon Kuran, pr
do germ i ka nga dhjet sevape. Nuk them se Elif
Lam Mim sht nj shkronj, por Elifi sht shkronj,
Lami sht shkronj dhe Mimi sht shkronj.
49
Vrtet
n nj shtpi q nuk lexohet Kurani nuk ka bereqet, nuk
ka rahmet, andaj besimtart jan t lidhur me Kuranin
dhe agjrimin. Agjrimi dhe Kurani na msojn q:
1. T jemi durimtar.
2. T jemi vigjilent.
3. Ti shtojm shprblimet.
4. Muaji i shenjt dhe leximi e shtojn shprblimin m
shum.
5. T edukohemi me studim, lexim, urtsim me agjrim.
6. T jemi t afrt me njerzit sepse kur lexojm pr
krijesat - ne meditojm.
7. T largohemi nga prgojimi sepse kur agjrojm dhe
Kuran lexojm nuk kemi koh q t prgojojm.

49
Transmeton: imam Tirmidhiu.
66

8. Puna e mir shprblehet shumfish.
9. Ta shfrytzojm agjrimin dhe leximin e prmes tyre
t fshijm mkatet tona.
10. T njerzohemi, shpirtin ta kemi m bujar dhe egon
ta thyejm e ta zhdukim.
N prjetimet e mia n xhami t ndryshme pash
me syt e mi shum besimtar t cilt lexonin Kuranin
dhe pak prej tyre pash q e studionin Kuranin. Ebu
Bekri r.a. studioi nj ajet kuranor rreth 9 vite, sa prej
nesh jemi ndalur ta analizojm Kuranin dhe t
meditojm rreth tij? Sa prej nesh jemi ndalur ta
analizojm agjrimin dhe dobit e tij si n psikologji,
adhurim, shndet etj.?
Pash shum njerz q din Kuranin dhe nuk ua
msojn t tjerve. Agjrimi pr disa ishte kthyer n uri,
dgjoja fjal t pista, prgojim e blasfemi, sharje e
ofendime, asnjher nuk mendonin se po agjronin.
Muhamedi a.s. ka thn: Gjat ditve t agjrimit
askush nga ju t mos flas fjal t kqija e as t mos
67

hidhrohet. Nse ndokush ju ofendon apo dshiron t
rrihet le ti thot: Un jam agjrueshm.
50

Gjeneratat e arta kur vinte Ramazani e hapnin
Kuranin dhe i kushtoheshin vetm leximit dhe studimit
t tij me ndje. Imam Maliku
51
gjat muajit t Ramazanit
nuk angazhohej me dika tjetr, vetm se me leximin
dhe studimin e Kuranit dhe thoshte se ky sht muaji i
Kuranit. Disa mesazhe pr Kuranin dhe agjrimin jan:
1. Leximi i Kuranit dhe agjrimi i Ramazanit jan
adhurime me vler.
2. Studimi i Kuranit dhe prjetimi i agjrimit kan kosto
t lart shprblimesh.
3. Goja jote le t agjroj dhe Kuranin ta lexojm me
gjith zemr.

50
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
51
711-795, emri i plot: Malik ibn Enes, u lind dhe vdiq n Medine,
ishte jurist dhe haditholog, u ndikua nga Imam Xhafer Sadiku (702-
765), Imam Ebu Hanife (699-767). sht themelues i shkolls
juridike malikite, vepra m e njohur e tij sht El-Muvetta.

68

4. Agjrimi na edukon q tr vitin Kuranin ta kemi
pik referuese n aspektet jetsore.
5. Dy msuesit dhe edukuesit pr ne le t jen Kurani
dhe agjrimi.
6. Agjrimi jep durim, Kurani vullnet dhe nxit n
zbulime t mdha shkencore dhe jetsore.
7. Kurani sht si dielli, shkenca sht nj rreze,
imagjinoni pra ku sht Kurani dhe ata q e studiojn
Kuranin.
8. Agjrimi sht mjek, psikolog, edukator andaj ftoje
dhe prqafoje me dashuri.
8 ramazan 1434
e mart, 16 korrik 2013

69

Namazi i sabahut dhe Ramazani
Dy proverba t njohura popullore thon: Fillimi
i mir sht gjysma e puns dhe Dita e mir shihet n
mngjes. Vrtet besimtar, namazi i sabahut ka shum
vlera. Zoti xh.sh. thot:

Vrtet, lutja e agimit sht e prcjellur.
52
Ndrsa
Pejgamberi a.s. ka thn: Dy rekatet sunet t namazit t
sabahut jan m t dashura tek un se e gjith bota.
53

Namazi i sabahut gjat Ramazanit dhe pas Ramazanit
duhet t jet si pik referuese e nj muslimani, nse ai
musliman nuk e nis ditn me namaz ose gjat
Ramazanit me agjrim, nuk do t ket vigjilenc dhe do
t mohoj t mirat q Allahu xh.sh. ia dha si krijes.
Vrtet lutjet pranohen shum n kohn e namazit t
sabahut dhe n kohn e syfyrit n muajin e Ramazanit.
Shprblim madhor sht t falsh namazin e sabahut pasi
ke ngrn syfyrin dhe ke hyr n adhurim me adhurim,

52
Kurani, Surja: El-Isra, ajeti: 78.
53
Transmetojn: imam Ahmedi, imam Muslimi dhe imam Tirmidhi.
70

pra adhurimin e ke prqafuar me adhurim. Mos harroni
se jeni duke aplikuar dy kushtet e Islamit, namazin dhe
agjrimin. Dihet se namazi duhet falur n kohn e
caktuar:

Namazi sht obligim n kohn e caktuar pr
besimtart.
54
Mjerim i madh sht kur njeriu agjron
dhe namazin nuk e fal, nuk e prjeton, ka shum q
agjrojn dhe shijen e namazit t sabahut nuk e shijojn,
ka shum q as n koh t caktuar nuk e veprojn, pra
nj farz t Allahut xh.sh. e anashkalojn.
Puna e muslimanit sht mirsi, e fillon ditn e tij
me mirsi q nga syfyri, namazi i sabahut, dhikri, lutjet,
fillimi dhe mbarimi i ktij muslimani sht mirsi.
Pejgamberi a.s. ka thn: Po ta dinin se far vlere dhe
t mirash ka n namazin e jacis dhe sabahut, do t vinin
po qe nevoja edhe duke u zvarritur. Pra besimtari ka nj
program jetsor n jetn e tij, ai kujdeset pr agjrimin,
kujdeset pr faljen e namazit si dhe praktikimin konciz t

54
Kurani, Surja: En-Nisa, ajeti: 103.
71

veprave t mira duke ju dhn hakun atyre dhe duke u
prulur para Madhris s Allahut xh.sh. me dedikim si
n fillim, si n mbarim.
Abdullah ibn Mesudi
55
r.a. thoshte se Muhamedi
a.s.: Na msonte udhzimin e tij, dhe prej udhzimit t
tij sht falja e namazit n at xhami ku thirret ezani.
Imam Ibrahim Nehaiu
56
e prshkruan ditn e Ramazanit
dhe thot: Agjrimi i nj dite n Ramazan sht m i
mir se njmij dit, lartsimi i Allahut n at dit sht
m i mir se lartsimi n njmij dit tjera, dhe nj rekat
i asaj dite sht m i mir se njmij rekate tjera.
O ti agjrues dhe fals i namazit t sabahut, ti e
fitove shprblimin pa dyshim sepse fillove me ditn
tnde me falenderim dhe adhurim ndaj Allahut xh.sh..
Namazi i sabahut mban n form trupin e besimtarit

55
Shok i Pejgamberit a.s., lindi n Meke (Arabi), konsiderohet prej
besimtarve t par q e pranoi Islamin. Ishte i njohur n shkencat
kuranore, hadith, komentim t Kuranit, jurisprudenc islame, etj.
Vdiq n vitin 650.
56
668-715, jurist musliman, lindi dhe vdiq n Kufe (Irak), studioi
shkencn e hadithit dhe jurisprudencn islame, u ndikua shum nga
msimet e Ali b. Ebi Talibit r.a. (598-661) dhe Abdullah ibn
Mesudit r.a. (v. 653), ndrsa nga ky u ndikua Imam Ebu Hanife
(699-767).
72

tr ditn, mban trurin zgjuar dhe shton aftsin e t
kuptuarit t gjrave rrotull nesh. Agjrimi po ashtu
pastron trupin nga kimikatet dhe bashk me namazin e
sabahut jan dy medalje kampionati q qndrojn t
pandara si ari me arin apo diamanti me diamantin,
qndrojn si dy shok dhe miq t pandar, jan vllezr.
Pejgamberi a.s. nj dit kur e shikoi hnn e plot
tha: Ju do ta shihni Zotin tuaj sikurse e shihni kt hn
e nuk polemizoni n t pamurit e saj, andaj kush mund ta
fal namazin para lindjes s diellit dhe para perndimit
t diellit e t mos i kalon, le ta bj at. Pastaj e lexoi
ajetin kur'anor: Madhroje Zotin tnd para lindjes s
diellit dhe para perndimit t tij.
57
N nj transmetim
ceket se sht fjala pr: Namazin e sabahut dhe t
ikindis.
58

Pejgamberi a.s. ka thn: Shejtani ua lidh tre
nyje kur t shkoni pr t fjetur, q t'ua bj natn shum
t gjat. Kur t zgjohesh duke e prmendur Allahun
zgjidhet nj nyje, nse merr abdes zgjidhet nyja tjetr, e

57
Transmeton: imam Buhariu.
58
Transmeton: imam Muslimi.
73

kshtu me radh, dhe do t gdhihesh i freskt dhe
energjik. N t kundrten do t gdhihesh i plogsht dhe
prtac.
59
Shum njerz mendojn t falin namaz nate n
muajin e Ramazanit duke strmunduar trupin e tyre, falin
pra namaze vullnetare dhe kur t vjen koha e namazit t
sabahut, shkojn pr t fjetur, kjo fatkeqsi q t mos
falsh namazin obligativ t sabahut dhe t falsh namaze
vullnetare, kjo sht nj dobsi dhe ngjarje e rnd pr
nj musliman q nuk duhet t ndodh. Namazi i sabahut
n Ramazan ka domethnie t lart, e shton vullnetin pr
fillimin e mbar t dits me pun t mira, kurse mosfalja
e namazit t sabahut n kohn e vet shkakton turbulenc,
lodhje trupore, fizike dhe mundim shpirtror si shkak i
moskryerjes s obligimit t Allahut.
Pejgamberi a.s. ka thn: Allahu i Madhruar ka
caktuar detyra prandaj mos i humbisni ato, caktoi kufij
prandaj mos i shkelni ato, bri haram disa gjra prandaj
mos i veproni ato. Namazi dhe agjrimi i jep forc ktij
ummeti islam, forc intelektuale ather kur namazi dhe
agjrimi praktikohen me meditim dhe prkushtim, ashtu

59
Transmeton: imam Muslimi.
74

si u prkushtuan muslimant n luftn e Bedrit dhe
doln fitimtar me lejen e Allahut xh.sh.. Shoqria e
Muhamedit a.s. ndrtuan nj mbretri t fuqishme, t
pathyeshme me namaz e agjrim, duke mos ln
asnjher pa falur namazin e sabahut n kohn e vet dhe
duke mos u ikur asnj dit agjrimi. Ata fituan lirin e
vrtet dhe nuk u arratisn nga liria, fituan shprblimin e
Allahut n kt bot dhe n botn tjetr.
Sot kjo liri ka humbur si shkak i mungess s
seriozitetit n kto obligime madhore si agjrimi dhe
namazi. Agjrimi sht institucioni m i fuqishm
bashk me namazin e sabahut pr rikthimin e liris dhe
fuqis s muslimanve n rruzullin toksor, pra ne
agjrojm, falemi dhe vdesim pr Allahun xh.sh., fuqia
sht kjo, ne jemi mbretr t toks, e jo skllevr e robr
t krijesave q jan t vdekshme, prandaj fitorja u takon
besimtarve t cilt u kushtojn rndsi adhurimeve.
Ndryshimi po afron:
1. Namazi i sabahut e dallon besimtarin nga hipokriti.
2. Shpirti dhe zemra kan ndryshuar, sht zbutur ego.
75

3. Muskujt e trupit jan m t fort pas syfyrit dhe
namazit t sabahut.
4. Ramazani dhe agjrimi bashk me namazin jan
fillimi i mbretris tnde shpirtrore.
5. Lutjet e fillimit t dits tnde jan me namaz dhe
agjrim, o sa gzim!
6. Je nisur mir dhe prfundimi yt do t ket rezultate.
7. Tashm ke arritur objektivin - adhurimin e sinqert
vetm pr Allahun xh.sh..
8. Ke filluar ta njohsh Zotin tnd dhe veprat e tua nuk
jan syefaqsi por jan dashuri.
9. Shndeti tu prmirsua, luftove do smundje dhe i
eleminove, qoft fizike apo shpirtrore.
10. Liria jote erdhi, mbajte kufijt e tu si krijes e Zotit.

9 ramazan 1434
e mrkur, 17 korrik 2013
76

Udha e vrtet
Paqja dhe mshira e Allahut qoft mbi ju o
besimtar q ndiqni udhn e vrtet dhe largoheni nga
trillimet dhe shpikjet n fe. Isaja a.s. i ka thn popullit
t tij: Do ta njihni t vrtetn dhe e vrteta do tju bj
njerz t lir. Ne muslimant lutemi n do namaz:

Udhzona (prforcona) n rrugn e drejt!
60

Pr Pejgamberin a.s. tregohet q: Vizatoi nj vij
t drejt dhe disa vijza t shkurtra anash vijs s gjat
dhe t drejt, dhe tha: O besimtar udha e vrtet sht
kjo rrug e drejt q t shpie n Xhennet, kurse kto
anash jan devijime dhe dshira t shkurtra q ju
shpiejn n gremina. Andaj mos u mashtro o njeri n
kt bot kalimtare dhe t shkurtr e ta humbassh at t
gjatn, t prhershmen - Ahiretin, Xhennetin e Allahut
xh.sh. q e ka prgatitur pr besimtart. Qllimi
thelbsor i krijimit t njeriut sht adhurimi i Zotit,
sikurse thuhet n Kuran:

60
Kurani, Surja: El-Fatiha, ajeti: 6.
77


Un nuk i krijova exhint dhe njerzit pr tjetr, pos
q t m adhurojn.
61
Adhurimi n kt varg e ka
kuptimin e bindjes s plot ndaj urdhrave t Allahut
xh.sh.. N Kuran pr fjaln adhurim prdoret termi el-
ibadetu ( ). do gj q ne e bjm, arrihet me
adhurim, nse at e bjm pr hir t Allahut xh.sh.,
adhurim sht edhe agjrimi i muajit t Ramazanit n t
cilin gjendemi dhe prjetohet nj her n vit.
Feja islame ka pes detyrime themelore, q
quhen "Pes shtyllat e Islamit", t cilat duhen zbatuar
nga t gjith muslimant. Transmetohet nga Umer ibn
Hattabi r.a. t ket thn: Nj dit ishim duke ndenjur
tek i Drguari i Allahut a.s. kur u duk nj njeri me rroba
shum t bardha dhe flok shum t zeza. N t nuk
hetohej ndonj shenj udhtimi dhe askush prej nesh nuk
e njihnim. U ul pran Pejgamberit a.s. duke i mbshtetur
gjunjt e vet n gjunjt e tij, i vendosi duart e veta mbi
kofsht e tij dhe tha: O Muhamed, m trego sht

61
Kurani, Surja: Edh-Dharijat, ajeti: 56.
78

Islami? I Drguari i Allahut a.s. tha: Islami sht t
dshmosh se nuk ka zot tjetr prve Allahut dhe se
Muhamedi sht i Drguar i Allahut, ta kryesh namazin,
ta japsh zekatin, ta agjrosh Ramazanin, ta vizitosh
Kaben, nse ke mundsi ta bsh kt! Ai tha: T
vrtetn e the. Ne u uditm, po e pyet dhe po ia
vrteton. Ai tha: M trego, sht Imani?
(Pejgamberi) Tha: T besosh Allahun, Engjujt e Tij,
Librat e Tij, t Drguarit e Tij, Ditn e Fundit dhe t
besosh n caktimin e Tij t s mirs dhe t s keqes.
Tha: T vrtetn e the. Tha: M trego sht
Ihsani? (Pejgamberi) Tha: Ta adhurosh Allahun sikur
ta shohsh, sepse edhe pse ti nuk e sheh, Ai vrtet t sheh
ty. Tha: M trego astin (e fundit, ditn e
shkatrrimit)? (Pejgamberi) Tha: Pr kt i pyeturi
nuk di m shum sesa ai q pyet. Tha: M trego mbi
shenjat e tij? (Pejgamberi) Tha: Kur robresha t
lind zonjn e saj dhe kur t shihen barinjt
kmbzbathur, t zhveshur e t mjer se si garojn n
ndrtimin e ndrtesave t mdha. Pastaj shkoi, kurse
un mbeta nj koh, pastaj (i Drguari) m tha: O
Umer, a e di kush ishte pyetsi? Thash: Allahu dhe i
79

Drguari i Tij m s miri e din. Tha: Vrtet ishte
Xhibrili, erdhi tjua msoj fen tuaj.
62
Pra kjo sht
rruga e vrtet, e konstruktuar n nj hadith n tre hallka,
Islam, Iman dhe Ihsan. Allahu i Madhruar na bri
musliman, na zgjodhi dhe na dha dhuratn m t madhe
- udhzimin n udhn e drejt islame, ku thot:

Sot prsosa pr ju fen tuaj, plotsova ndaj jush
dhuntin Time, zgjodha pr ju Islamin fe.
63
Por edhe
paralajmron se nse krkoni di tjetr do t dshtoni:

E kush krkon fe tjetr prve fes islame, atij
kurrsesi nuk do t'i pranohet dhe ai n botn tjetr
sht nga t dshpruarit.
64

Udha e vrtet u jepet atyre q kan frik
Allahun xh.sh., jan besnik dhe mbajn amanetin.
Abdullah ibn Abasi r.a. tregon se: Shumica e miqsive

62
Transmeton: imam Muslimi.
63
Kurani, Surja: El-Maide, ajeti: 3.
64
Kurani, Surja: Ali Imran, ajeti 85.
80

tek njerzit jan ngritur mbi interesat e ksaj bote, dhe
se kjo gj nuk ka vler dhe nuk sjell ndonj mirsi.
Vrtet lidhja kur ka qen me sinqeritet t pastr dhe me
qllimin e arritjes s objektivit, ajo ndihm ka ardhur me
lejen e Allahut dhe krijesat e Allahut kan triumfuar.
Udha e vrtet u ndoq n brezat t cilt e pranuan
Islamin trsisht si Allahu xh.sh. na mson:

O ju q besuat, hyni n Islam trsisht (prqafojeni
fen islame n trsi), e mos ndiqni rrugn e djallit,
sepse ai sht armik juaji i hapt.
65

Si mendoni: nj njeri q selamin e refuzon, kurr
nuk agjron dhe ballin n sexhde pr Zotin kurr nuk e
vendos, a nuk sht n rrugn e djallit? Kjo sot m
ndodhi me nj laik, m refuzoi selamin, pra ma
refuzuan selamin se nuk ishte me para, thoshte Fuzuli
66
.

65
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 208.
66
1483-1556, emri i plot: Muhamed b. Sulejman, poet i famshm
osman, me prejardhje nga Azerbajxhani, lindi dhe vdiq n Kerbela
81

Si mendoni vllezrit e mi, q ai njeri q 24 or e mohon
At q e krijoi, a sht i barabart me at q adhuron
Zotin n do ast? Zoti xh.sh. thot:

A do t'i bjm kriminelt t barabart me
muslimant? 'sht me ju, si gjykoni ashtu?
67

Udha e vrtet nuk sht me para e as me veshje.
Kshtu i kishte thn Mulla Idriz Gjilani
68
Fadil
Hoxhs
69
: Djalo! Liria e vatanit sfitohet me parti e
tarafe, e as me tpafe e shkije veshun shqiptare.
Veshja nuk t shpie n udhn e vrtet por puna dhe
sinqeriteti n rrugn e Allahut xh.sh., Krijuesit i Cili na
krijoi n formn m t bukur dhe na dalloi nga gjitha
krijesat me mendje t shndosh n trup t shndosh.
Udha e vrtet krkon:

(Irak), shkroi n gjuhn azere, osmane, perse dhe arabe, u shqua me
veprn Lejla dhe Mexhnuni.
67
Kurani, Surja: El-Kalem, ajetet: 35-36.
68
1901-1949, hoxh i njohur n Gjilan, orator dhe lufttar, atdhetar,
ideolog, autor i disa punimeve, ra shehid duke u kallur i gjall.
69
Lindi n Gjakov m 1916 ndrsa ndrroi jet n
Prishtin m 2001, ishte partizan, komandant, komunist, politikan,
ish-kryetar dhe kryeministr i Kosovs.
82

1. Burra t bess, buk-dhnsa, trima aty ku duhet
trimria.
2. Besimtar t sinqert.
3. Praktikues dhe jo vetm teoricient.
4. Dituri t hajrit dhe msim t tjerve.
5. Adhurim dhe prmendje t Allahut xh.sh. me t gjitha
gjymtyrt trupor.
6. Brendsia (batini) dhe e jashtmja (dhahiri), q t dyja
t jen kompletuar.
7. Fjala e dhn dhe e mbajtur.
8. Besimi dhe njshmria e fort e Zotit xh.sh..
9. Kuptimi dhe hyrja n Islam plotsisht.
10. Msimin e t tjerve me modesti dhe dashuri.
10 ramazan 1434
e enjte, 18 korrik 2013

83

Agjrimi n trojet shqiptare
Ditt po ecin dhe koha po fluturon shum shpejt.
Falnderimi i takon Allahut xh.sh. q na mundsoi t
takohemi dhe ksaj rradhe me ju lexues i nderuar.
Agjrimi i Ramazanit n trojet shqiptare sht me val t
ndryshme varsisht n krahina apo regjioni, qyteti apo
fshati, diku m shum, diku m pak e diku mjerisht
ndoshta aspak. Agjrimi sht obligim dhe kusht prej
kushteve t Islamit andaj si na urdhron Allahu xh.sh.
duhet ti prmbahemi ajetit kuranor:

O ju q besuat, agjrimi u sht br obligim sikurse
q ishte obligim edhe i atyre q ishin para jush
70

Do ti marrim tre qendrat kryesore t shqiptarve
si: Tirana, Shkupi dhe Prishtina, si prjetohet agjrimi
gjat ktyre ditve t gjata t korrikut dhe gushtit, sa e
respektojn shqiptart kt muaj t begatuar, sa prej tyre
agjrojn, sa prej tyre e nderojn kt muaj dhe sa ia
japin hakun ktij adhurimi t muar?

70
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 183.
84

N raportet e fundit, p.sh. n faqen zyrtare t
Komunitetit Musliman t Shqipris, raportohet se n
bashkpunim me Medresen e Tirans shtruan mbrmjen
e 17 korrikut 2013, nj iftar pr mbi 500 veta n sheshin
prpara medreses. Me mijra t rinj e t reja n Tiran
agjrojn muajin e Ramazanit. Me dhjetra miq q kam
nga Tirana m lajmrojn q do vit numri i agjruesve
po rritet.
Duhet kuptuar se regjimi komunist mbi 40 vjear
shkaktoi probleme t mdha dhe la gjurm t thella ku
si tregonte gjyshi im: njerzit i fusnin me dhun t pin
uj e t han buk, ata q nuk bindeshin ose
internoheshin ose futeshin n burgje e rraheshin deri n
vdekje. Feja n Shqipri ishte e ndaluar dhe q nga viti
1967 ishte i vetmi shtet i pafe n bot. Sa mjerim i madh.
Xhamit e Tirans mbushen gjat muajit t
Ramazanit me shum agjrues dhe namazlinj. N zonn
e Veriut dhe Jugut t Shqipris si dhe n Shqiprin e
Mesme ka lvizje t imamve n terren t cilt bjn
aksione t shumta t thirrjes islame dhe sensibilizimit t
mass me vlern q ka agjrimi i ktij muaji. Po ashtu
85

edhe Shkodra ka nj gjallri t madhe aktivitetesh islame
n rrethin e qytetit t Shkodrs dhe numrin e xhamive
me rrethin ku kishte afro 50 xhami, kurse vetm qyteti
kishte 12 xhami, t cilat n muajin e Ramazanit do t
ken nj mori aktivitetesh, Shkodra - vend ky ku u rritn
shum dijetar musliman.
Vendlindja ime Bajramcurri ka po ashtu nj
lvizje pozitive ku un si imam shpesh bj takime t
shumta me njerzit dhe n anketimet e shumta del se ka
m shum agjrues krahasuar me vitet e 90-ta ku
vshtir gjeje nj agjrues, tashm Tropoja do dit e m
shum ka m shum agjrues dhe namazlinj.
Prishtina ka nj shoqri t mir islame, njashtu
edhe qytetet tjera kan agjrues ku ndodh q komplet
personeli i nj spitali jan agjrueshm, si dhe kemi
shtim t agjruesve dhe frekuentim t madh t xhamive.
Xhamit strmbushen ktyre ditve t Ramazanit, gj t
ciln e shoh me syt e mi thuaja do dit. Imam t
ndryshm nuk ndalen s ligjruari dhe me aktivitetet e
tyre n format nga m t ndryshmet, duke shtrir rrjetin e
tyre kudo n Kosov e mrgat.
86

Shteti i Turqis ka shtruar si zakonisht edhe kt
vit n pllaton e ish-Boro Ramizit iftare pr rreth njmij
persona n tenda t mdha pr t ngrn falas ku tendat
dhe tavolinat strmbushen me njerz, kjo tregon se
agjrimi n qytetet dhe katundet e Kosovs ka prparuar
dukshm dhe po prparon dita-dits.
Shkupi sht nj lloj Medineje e dyt dhe vend
ku Islami dhe agjrimi lulzon me t madhe. Nga faqja
zyrtare e Forumit Rinor Islam, Dega n Shkup raportohet
se u kthye tradita e kahmotshme dhe Forumi Rinor Islam
kt vit n bashkpunim me komunn e airit organizoi
iftare n nnqiell t hapur pr qindra qytetar ku me 17
korrik 2013, me nj numr t madh t mysafirve, me
ushqim modest e shoqri t kndshme u gjallrua pjesa
m e re e sheshit n arshin e Vjetr t Shkupit.
Shum hoxhallar nuk ndalen me aktivitetet e
tyre. Vlen t prmendet edhe xhamia e Jahja Pashs e
cila strmbushet me xhematlinj dhe si ligjratat nuk
ndalen bashk me aktivitete e ndryshme q aty
organizohen.
87

Nga raportet e vllezrve besimtar q m vijn
nga disa qytete t Maqedonis si: Tetova, Gostivari,
Struga, Kumanova etj., shihet nj gjallri e madhe e
agjruesve dhe hapave t mbar n t mir t prhapjes
s fes islame. Po ashtu vlen t prmendet Ulqini dhe
puna e vllezrve besimtar atje. Kam pasur rastin t
kem shum shok n studimet e mia n medresen
Alauddin n Prishtin gjat periudhs 2001-2005 q
msonin imamllkun, shum t till ishin nga: Ulqini,
Tuzi, Gucia, Kraja etj.
Po ashtu raportohej se edhe Plava e Gucia kan
xhamit e tyre dhe Ramazani po prjetohet shum mir.
Po ashtu Kosova Lindore, Presheva, Medvegja,
Bujanovci, me shum imam. Kam pasur n studimet e
mia shum imam dhe shok t dedikuar n thirrjen
islame t cilt kan qen nga Presheva dhe Bujanovci.
Ka shum vllezr edhe nga amria q jan
agjrues dhe aktivist islam me t cilt bisedojm dhe
na tregojn punn e tyre t palodhur n thirrjen islame.
Po ashtu diaspora shqiptare n Evrop, Amerik dhe
kudo ku ka shqiptar m vijn lajme se ka shum
88

agjrues dhe aktivist t palodhur n thirrjen islame,
falnderimi i takon vetm Allahut xh.sh..
Por n fund ne nuk duhet t knaqemi me kto
lvizje, kur dihet se Islami para nj shekulli ka qen
shum m mir n trojet shqiptare, dhe po t lexoni
librin tim Toleranca Osmane dhe Shqiptart do ta
shikoni t dokumentuar se feja islame ka qen n kulmin
e lulzimit vetm nse kthehemi n trojet shqiptare nj
shekull prapa n koh.
Dihet se shqiptart kur agjruan-shptuan, kur
Islamin praktikuan-fituan. Po t mos ishte Islami do t
ishim sllavizuar e shkinizuar, andaj nuk duhet harruar se
Islami na ruajti identitetin ton dhe na ruajti nga
asimilimi n grek apo serb.
Xhami t reja po ndrtohen dhe rinovohen,
kuadro t reja po shkollohen, shkrime dhe libra t rinj
me tematik islame po botohen, agjrues t rinj po
shtohen, e falnderimi i takon Zotit xh.sh., dhe vrtet
krenaria i takon Islamit dhe shqiptarve t cilt e
89

pranuan at sinqerisht dhe nse veprojn sinqerisht Zoti
xh.sh. nuk ia humb mundimin robrve t tij:

Vrtet, pas vshtirsis vjen lehtsimi.
71
Ai q
agjron do t shprblehet pa pikn e dyshimit n baz t
devoshtmris dhe sinqeritetit me adhurimin e tij:

E duke qen se ata nuk ishin t urdhruar me tjetr,
pos q ta adhuronin Allahun me nj adhurim t
sinqert ndaj Tij
72
Trojet shqiptare sot kan m
shum nevoj se kurr pr sinqeritet ndaj Islamit,
praktikim t Kuranit dhe Sunetit, ne nuk duhet t
knaqemi por t lutemi pr miqt dhe armiqt, q Allahu
xh.sh. ti drejtoj n udhn e drejt dhe ta pranojn
Islamin n trsin e tij, ta praktikojn e tia msojn at
vetes dhe t tjerve. Agjrimi n trojet tona paraqitet:
1. N disa vende me shum agjrues.

71
Kurani, Surja: El-Inshirah, ajeti: 6.
72
Kurani, Surja: El-Bejjine, ajeti: 5.
90

2. N disa vende me pak agjrues.
3. N disa vende me aspak agjrues.
Prmirsimi:
1. Ata shum agjrues duhet t punojn atje ku nuk ka
aspak agjrues q t ket agjrues.
2. Ata pak agjrues t krkojn ndihmesn reciproke tek
shum agjruesit.
3. T promovojm vlera dhe t edukojm veten dhe t
tjert me rndsin e agjrimit.
11 ramazan 1434
e xhuma, 19 korrik 2013

91

Edhe malet agjrojn
Udhtimi im ishte ksaj radhe drejt vendlindjes
sime Tropoj, nj vend malor i cili ka nj rivier t
bukur, por bukurin malore e kodrinore t Alpeve ia ka
falur i madhi Zot i qofshim fal. N Kuran i
Lartmadhrishmi tregon:

A nuk e bm Ne tokn t prshtatshme (pr jet),
ndrsa kodrat shtylla?
73
A agjrojn malet? Sigurisht
q agjrojn dhe bjn ibadet:

Gjithka q ka n qiej e n tok i bn sexhde vetm
Allahut me dshir ose me dhun, (i bjn sexhde)
edhe hijet e tyre n mngjes e mbrmje.
74
Po ashtu
dhe bimt e yjet lart n qiell:


73
Kurani, Surja: En-Nebe, ajetet: 6-7.
74
Kurani, Surja: Err-Rrad, ajeti: 15.
92

Edhe yjet edhe bimt i bjn prulje (Allahut).
75

Vizita ime n male dhe vshtrimi im q u bja
pemve ishte nj meditim kur rrija posht pems, qetsia
nuk mungonte me ern e flladitshme n pikn e vers, e
Allahu xh.sh. ka drguar mshir pr agjruesin. A
agjrojn vrtet malet? Po, ato agjrojn, po ju nuk e
kuptoni agjrimin, adhurimin dhe prmendjen q ato i
bjn Allahut xh.sh. mngjes e mbrmje.
Un si agjrues shoh njerz q han dhe nuk iu
bie ndrmend se Allahu xh.sh. ekziston, nuk kan aspak
respekt pr agjruesit edhe pse shumica e shqiptarve
jan musliman (me emra) dhe ka shum agjrues. Ata
q nuk agjrojn - han n publik, pin dhe nuk ndalen
dhe n syt e agjruesve. Po malet a han dhe a pin n
publik? Jo, ato prkundrazi i bjn hije dhe i japin fryte
agjruesit, ato shprndajn ern e mir dhe thithin
dioksidin e karbonit dhe lirojn oksigjen, pra shrbejn
dhe japin mirsi. Habitem me njeriun i cili ka mendjen
n kok dhe asnjher nuk mendon t bj mirsi por

75
Kurani, Surja: Err-Rrahman, ajeti: 6.
93

vetm ligsi, mjer pr at njeri q jeton gjat dhe gjat
jetgjatsis s tij bn vetm keq. Knaqsi e veant
ishte t shtisja n malet e vendit tim ta shihja
krijimtarin e Allahut xh.sh., kishte edhe shum burime
buz tyre q flladitja flokun dhe merrja abdest, dhe anash
n livadh falesha e takohesha me shum njerz dhe
mbaja ligjrata islame n natyr t hapur duke trajtuar
tema t ndryshme.
Agjrimi maleve i ofronte mirsi, pse vall ti
njeri, at mirsi nuk e afron? Sa besimtar ke thirrur pr
iftar? Kujt i ke dhn deri tani ndonj iftar? Kujt i ke
dhn deri tani nj puhiz shprese pr jet? Hasan el-
Benna
76
thoshte: Edhe pema q ne e gjuajm me gur
neve na jep fryte. Vrtet malet na ofrojn freski,
meditim, qetsi, pastrojn ambientin, kan ndikim n
trheqjen e helmeve dhe pastrimin e ambientit. Nj ezan
i bukur u thirr, u rreshtuam pran gshtenjave dhe
burimeve q Allahu xh.sh. i krijoi, falm drekn dhe
bisedonim mbi vlerat q agjrimi ka n edukimin dhe

76
1906-1949, imam, ligjrues i flakt, autor, aktivist, ideolog,
themelues i lvizjes s njohur Vllazria muslimane m 1936,
lindi n qytetin Mahmudije (Egjipt) dhe ra shehid n Kajro (Egjipt).
94

kalitjen vjetore t muslimanve. Vrtet mendoni vllezr
ata q nuk e njohin madhshtin e Allahut xh.sh. dhe
krijimin e Tij jan si ata njerzit e humbur n ndonj mal
t dendur dhe nuk din se si t orientohen pr t gjetur
nj drejtim sepse ai u mungon, apo jan si pula pa kry.
Besimtari sht nj mal i pasur me shum fryte t
mira q nga ai njerzit han fryte t mira, por gjejn edhe
hijen e degve t pemve n kto dit t nxehta vere.
Krijesa e Allahut xh.sh. - besimtari, agjron dhe ndalet
nga ushqimi me or t tra, sakrifikon pr Allahun
xh.sh., ashtu sikurse pema q thith t keqen (dioksidin e
karbonit) dhe jep t mirn (oksigjenin). Allahu xh.sh. na
tregon se ka sht pema e mir:

A nuk ke kuptuar se si Allahu bri shembull: fjaln
e mir si pema e mir q rrnjt e saj jan thell (n
tok) e degt e saj jan lart?
77


77
Kurani, Surja: Ibrahim, ajeti: 24.
95

O ju q agjroni ose jo, Kurani na jep nj
mesazh t fuqishm se si malet dhe do gj e krijuar
qndron n harmoni, por ti njeri q nuk agjron nuk je n
harmoni sepse nuk po e falnderon Krijuesin si krijes
me t meta t shumta q je, e i lart sht Krijuesi yt dhe
i imi i pa t meta sht Ai:

A nuk i shikojn devet se si jan krijuar? Edhe
qiellin se si sht ngritur lart! Edhe malet se si jan
vendosur!
78

Kur malet jan n qetsin dhe heshtjen e tyre ato
bjn prmendje t Allahut xh.sh., kur ato oshtijn,
oshtijn nga frika prej Tij, a nuk t vjen turp ti njeri q
n moshn m vitale t mos agjrosh e Allahu xh.sh. t
dha shndetin dhe t dha shum t mira? Pse nuk
falnderon kur dihet se edhe nga malet vjen falnderimi?
Ato na japin shum t mira ku nga to marrim shum
fryte dhe burime materiale e bjm edhe anije e mjete

78
Kurani, Surja: El-Gashije, ajetet: 17-19.
96

shtpiake, ka nga ato q buron uji dhe e pijm. O njerz
vrtet:

Lartmadhri t merituar i shprehin Atij shtat qiejt
e toka dhe ka ka n to, e nuk ka asnj send q nuk e
madhron (nuk i bn tesbih), duke i shprehur
falnderim Atij, por ju nuk e kuptoni at madhrim
t tyre (pse nuk sht n gjuhn tuaj). Ai sht i but
dhe fal shum.
79

Pse nuk e kupton se edhe hija juaj adhuron
Allahun xh.sh., mali agjron dhe qan pr T? O njeri
gabimtar, prse nuk mendon se nj dit kufoma jote do
t lahet, pse nuk mendon se vdekja sht fillimi yt i nj
jete t re dhe i nj procesi t ri? O besimtar! Mendo se
kto male q agjrojn, bjn ibadet dhe shrbejn pr
ne n t mirn ton, n to ka shum dobi:


79
Kurani, Surja: El-Isra, ajeti: 44.
97

Ai q prej drurit t gjelbr ju bri zjarrin, e ju prej
tij ndezni.
80

Pa kaluar malet takuam nj besimtar, kishte
kullotur bagtin dhe na prshndeti me selam alejkum e
ne ia kthyem me ve alejkum selam. Na u drejtua me nj
z t mbl: Agjrim t pranuar, djema u pash q
faleshit, edhe un drekn e kam fal, nse m lejoni t ju
them dy fjal e m dgjoni se ju dua pr Allah: a i shihni
kto malet tona q i ka krijuar Allahu xh.sh., pak njerz
ua din vlern? Un vij ktu, kullosi bagtin dhe mbaj
familjen me furnizimin q Allahu m ka dhn, m besoni
vllezr, pemt dhe mali kan shum respekt pr
agjruesin, un knaqem deri n kohn e iftarit me
bagti dhe shkoj e ha iftar me familjen time i gzuar,
shpesh kur lexoj Kuranin mendoj sa t mira Allahu na
dha, e ne pritojm t agjrojm e t ndalemi nga ushqimi
pr Allahun s paku nj her n vit. Allahu xh.sh. ju
shprbleft djema, dua tu bj dhurat nj shkop/bastun
aty kam shnuar sa ramazana kam mbajt q nga
fmijria, shpesh bja iftar me buk e djath dhe shpirti

80
Kurani, Surja: Ja-Sin, ajeti: 80.
98

m knaqej kur vinte iftari, dhe un jam shum i lumtur,
Allahu xh.sh. m ka dhn shum t mira, dhe u largua
duke na prshndetur me modesti.
Sapo shikuam shkopin, obani kishte agjruar 40
ramazana. Un vazhdova rrugn, kalova n fshatin tjetr
dhe takuam shum dashamir e agjrues q donin t
dgjonin nga Kurani msime t bukura, ngjarje dhe
ndodhi prmes tyre t marrin msime jetsore dhe t jen
t kndellur n situatat e marrdhnieve njeri-njeri, duke
nderuar njri-tjetrin dhe ambientin, si dhe lidhjen e tyre
ndaj Zotit, ta adhurojn Allahun xh.sh. si i pa t meta,
dhe jo t adhurojn njeriun i cili sht i vdekshm dhe
me t meta. Allahu xh.sh. na bft prej t mirve, Amin!
12 Ramazan 1434
e shtun, 20 korrik 2013



99

Allahu im, Ti je Fals
Prej cilsive dhe emrave t bukur t Allahut
xh.sh. sht se Ai fal shum dhe mshiron. Kemi hyr
n pjesn e Ramazanit ku Allahu xh.sh. fal shum n
baz t hadithit t Pejgamberit a.s.: Dhjet-ditshi i
par sht mshir, dhjet-ditshi i dyt sht falje,
ndrsa n dhjet-ditshin e tret dhe t fundit, bhet
hapja e dyerve t Xhennetit. N at dhjet-ditsh sht
edhe nj nat, m e vlershme se nj jet e tr, m me
vler se njmij muaj - Nata e Kadrit! E dim ne pr
kt nat madhshtore? Fillon prej perndimit t diellit
dhe prfundon me agim t mngjesit. E kush e prjeton,
vese atij q ia ka msyr knaqsis s Zotit t vet!
O Allah! Ne kemi nevoj t na falsh n kt
muaj t begatuar t Ramazanit, jemi n ditt e faljes
andaj na fal neve, na i fal familjet tona, na e fal farefisin
dhe njerzit q na rrethojn e q nuk na rrethojn. Allahu
im! M fal mua kur un gaboj, jam krijesa yte andaj
100

harroj dhe gaboj. Allahu im, Ti je Fals, Bujar dhe e do
faljen, andaj m fal mua.
81

O Allah! Ti je Nj, bri zemrat e agjruesve t
afrohen mes veti, t duhen e t shprndajn paqen kudo
dhe ngado q ecin, t ln gjurm e mesazhe t mirsis
dhe harmonis paqsore. N Kuran krkim-falja dhe q
Allahu xh.sh. sht Fals prmendet shum her, si p.sh.:

e krkoni falje prej Allahut, se Allahu sht
Mkatfals, Mshirues!
82

Moment i preferuar dhe adekuat pr agjruesin t
krkoj falje sht koha e syfyrit n Ramazan:

Dhe n syfyr (kah mbarimi i nats) ata krkojn falje
pr mkate.
83

N kt dhjet-ditsh t faljes krkohet nga ne:

81
Transmeton: imam Tirmidhiu.
82
Kurani, Surja: El-Muzzemmil, ajeti: 20.
83
Kurani, Surja: Edh-Dharijat, ajeti: 18.
101

1. Istigfar-Krkim-falje m t shpesht.
2. Shtimi i dhikrit gjat agjrimit.
3. Lutjet e shpeshta.
4. Leximi i Kuranit dhe ajeteve q kan lutje, q flasin
pr krkim-falje.
5. T dim se Allahu xh.sh. fal shum.
6. Falja jon t jet e sinqert.
7. Mos-prsritja e t njjtit gabim.
8. Pendimi dhe kthjellimi.
9. Ndihma ndaj t mjerve.
10. Krkim-falja, pendimi sa nuk sht br von dhe
mos prqeshja e t tjerve.
Vllezr! Allahu xh.sh. i fal krijesat e Tij t cilat
jan zhytur n pellgun e errt t mkatit si shkak i
mosnjohjes s shum problemeve. Shum musliman
duke u treguar naiv dhe duke mos pyetur t dijshmit
bjn gjra q dmtojn imazhin e vet dhe i njollosin
102

edhe t tjert. Allahu xh.sh. u ka br thirrje t gjith
njerzve q t pendohen dhe i ka lajmruar se ua fal t
gjitha mkatet, ata q pendohen dhe largohen prej tyre,
sado q t jen t shumta edhe nse jan sa shkuma e
detit. Allahu xh.sh.:

O robrit e Mi t cilt e keni ngarkuar me shum
gabime veten tuaj, mos e humbni shpresn ndaj
mshirs s Allahut, sepse Allahu i fal me shumic
mkatet, Ai sht Mkatfals dhe Mshirues!
84

Vrtet Pejgamberi a.s. ka thn: do bir i
Ademit sht gabimtar dhe m i miri gabimtar sht ai
q pendohet. Krkim-falja sht adhurimi m i mir dhe
njeri i vyer sht ai i cili bn dhikr kto net dhe dit t
begatuara. Muhamedi a.s. ka thn: Keqardhja sht
pendim. Ndrsa Abdullah ibn Omeri r.a. ka thn:
Kemi mundur q t numrojm Pejgamberin a.s. t
thot 100 her: O Zot m fal dhe m prano pendimin

84
Kurani, Surja: Ez-Zumer, ajeti: 53.
103

tim! Ti je Ai q pranon pendimin dhe q fal shum.
Kurse Ebu Hurejre r.a. tha se: Pejgamberi a.s. thoshte:
Vallahi un e lus Allahun pr falje mkatesh m shum
se 70 her n dit.
O Allah! Ti je Fals, fale krijesn Tnde t cilin
iu ter buza duke agjruar pr adhurim dhe shprblim,
fale robin Tnd q iu qetsua shpirti duke t prmendur
Ty, fale robin Tnd q t adhuron vetm Ty. Allahu
xh.sh. fal shum, dhe dije se:
1. Je zhytur n mkate e Allahu xh.sh. t fali.
2. Ke humbur udhn e Allahu xh.sh. t udhzoi.
3. Ishe n errsir e Allahu xh.sh. t ndrioi.
4. Punt dhe mendimet e tua negative u kthyen n
pozitive.
5. Urtsia tu dha e Mkatfalsi t fali mkatet tua.
6. Muhamedi a.s. kur e liroi Meken, idhujtarve edhe
pse ata i bn shum padrejtsi, iu tha: Jeni t falur!
7. Fal q t falesh!
104

8. Fal sa nuk ta kan falur!
9. Pendohu dhe mos u ndalo duke krkuar falje nga
Allahu xh.sh. mngjes e mbrmje.
10. Allahu xh.sh. tha se:

ka shptuar ai q e pastroi vetveten.
85
, andaj
pastrohu nga mkatet se Allahu xh.sh. fal shum e
mshiron, sht momenti yt n kto dit faljeje t
Ramazanit t krkosh falje nga Ai q fal!

13 Ramazan 1434
e diel, 21 korrik 2013

85
Kurani: Surja: Esh-Shems, ajeti: 9.
105

Udhtime n Ramazan
Sot sht data 22 korrik 2013, ora 11:30, sapo u
nisa nga Prishtina pr n Shkup, nxehtsia sht n
kulminacion, dita e gjat por freskia dhe mshira q ka
lshuar Allahu xh.sh. mbi agjruesit nuk mund t
prshkruhet dhe as nuk ka mim. Zoti xh.sh. tregon se:

ndrsa kush sht i smur ose n udhtim, le t
agjroj aq dit nga ditt e mvonshme. Allahu me
kt dshiron lehtsim pr ju, e nuk dshiron
vshtirsim pr ju. (T agjroni ditt e lshuara m
von) Q t plotsoni numrin, ta madhroni Allahun
pr at se u udhzoi dhe q t falnderoni.
86

Gjat udhtimit, autobusi ishte komod dhe klima
ishte e aktivizuar, dy or udhtim n shoqrin e
pasagjerve, ku disa hanin e pinin dhe veshja e tyre nuk
ishte aspak edukative. N mesin e ktyre pasagjerve u
shfaq nj besimtare me veshje islame edhe nj haxhi me

86
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 185.
106

kmishn e bardh dhe me trleme n kok, por n
autobus kishte edhe disa agjrues. Befas ktheva kujtesn
prapa n koh ku Shkupi krenohej me fen islame n
qendr t Ballkanit, ku ishte kryeqyteti i muslimanve t
Vilajetit t Kosovs. N t kaluarn bnte pjes dhe
vendlindja ime - Malsia e Gjakovs q n ato kohra
kishte 27 xhami dhe hoxhallar t njohur, e njri ndr ta
ishte edhe imam Abdullah Hoxha, i cili kishte
reputacion.
N autobus mora disa libra me tematik islamo-
shkencore q ti lexoja dhe disa pjes nga Kurani
Fisnik. N udhtimin tim m shoqronin librat kudo, disa
nga librat e mi ia dhurova xhamive t Shkupit,
Kumanovs si dhe ndonj prej imamve dhe xhematit.
Zbrita n stacionin e autobusve n Shkup, nj vlla m
priste, u prqafova me t dhe me z duke u ndjer
krenar q jemi musliman i tham njri-tjetrit selam
alejkum. Ai m mori n familjen e tij, isha i ftuar pr
iftar tek ai. Dolm n vizita t xhamive, ishte nxeht,
Ramazani dukej n do pjes t Shkupit, takuam disa
107

aktivist musliman dhe imam me t cilt shkmbyem
ide t ndryshme dhe libra.
Ligjrata q mbajta pas namazit t ikindis n
xhamin Hatunxhik n Shkup, ishte e nj ndjesie t
veant pasi bra thirrje pr bashkim t muslimanve
kudo q jan sidomos n trojet shqiptare, q tia japim
dorn njri-tjetrit e t mos prahemi pasi Pejgamberi
a.s. ka thn: Xhemati sht mshir prej Allahut kurse
ndarjet-fraksionet jan dnim prej Allahut Fuqiplot.
Buzqeshja e tyre u pa n sy dhe mimik, u
gzuan pa mas, ishte hera e par q nj imam nga
Tropoja t ligjroj n zemr t Shkupit dhe ai imam
kisha nderin t isha un, edhe pas 40 vjet shtypjeje nga
komunizmi n Shqipri, Allahu xh.sh. nuk e la dritn e
Tij q t shuhet n kto vise, dhe Ai n Kuran na ka
treguar pr kta njerz ateist q duan ta shuajn Dritn:


108

Ata prpiqen me gojt e tyre ta shuajn dritn e
Allahut, e Allahu nuk do tjetr, pos ta prsos Dritn
e Tij ndonse jobesimtart e urrejn.
87

Pas ligjrats ata m prqafuan dhe m uruan,
krkoja bashkpunim me t gjith, pa prjashtim pr
vendin tim dhe kudo ku ka musliman, ku jan ata
pakic t ndihmohen nga shumica q tia dalin mban.
N Shkup pash shum xhami, ishte qytet i minareve, po
ashtu Kumanova n hyrje t qytetit kishte filluar
ndrtimin e nj xhamie t re krahas xhamive t tjera q i
kishte. Fatkeqsisht atje kishte disa imam, flisnin
shum por vepronin pak, sot nuk sht koha pr t folur
por pr t shkruar, medituar dhe vepruar.
Dolm me disa vllezr besimtar, pam tokat e
mbjellura, kafsht, delet, lopt, dhit etj. Mbajtja e
blegtoris dhe e bujqsis si duhet, sjell resurse t
pandalshme q jan n t mir t zhvillimit njerzor dhe
jan mirsi e begati nga Allahu xh.sh.. Udhtimi t bn
ti njohsh njerzit m mir, t kesh dijeni pr ta. Njeriu

87
Kurani, Surja: Et-Teube, ajeti: 32.
109

shpeshher dallohet nse merr udh me t, ai shpalos
sinqeritetin e tij ose hipokrizin e tij, andaj duhet ti
lutemi Allahut xh.sh. t na fal, t na pastroj qllimet
dhe punt tona ti bjm t sinqerta dhe t drejta.
Xhamit strmbusheshin pr namazin e teravive
thuajse t gjitha. Kohve t fundit me dhjetra xhami t
reja ishin ndrtuar. Atje m la mbresa xhamia e
Harains, nj xhami me dy minare t gjata, me nj
struktur humane dhe trheqse q t frymzonte dhe
nxiste kureshtjen. Arkitekti si duket ka ditur t bej dika
q do t lr gjurm n kohra. Fmijt kishin mbushur
udht, prisnin iftarin me padurim, xhamit mbusheshin
n namaz t sabahut me rini plot e prplot dhe imamt
ligjronin dhe ngjallnin vetdijen te masa si dhe
reflektohej fuqishm ky muaj i adhurimit me prkushtim
dhe zell.
Xhamia e Kumanovs po ashtu kishte bukuri t
rrall dhe ishte me dy minare dhe ambient t
prshtatshm pr falje. Lindshmria tek familjet
muslimane ishte n hapin e duhur q me shpres t
mbizotrojn muslimant atje si shumic, u gzova pa
110

mas edhe pr numrin e xhamive t reja q ishin ndrtuar
dhe q po ndrtoheshin. Udhtimet n Ramazan jan nj
realitet q t on n mendime se vrtet n kt bot jemi
mysafir dhe udhtar t prkohshm.
Abdullah ibn Omeri r.a. ka thn: Pejgamberi
a.s. m kapi pr krahu dhe m tha: Jeto n kt bot si i
huaj ose si udhtar. Kurse po i njjti (Abdullah ibn
Omeri r.a.) thoshte: Kur t ngrysesh, mos e prit
mngjesin, dhe kur t zgjohesh, mos e prit mbrmjen.
Gjat kohs s shndetit prgatitu pr smundje dhe
gjat jets prgatitu pr vdekjen tnde! Msimet q
marrim nga udhtimet n Ramazan jan:
1. Udhtari sht mysafir, do t nderohesh nga
muslimant kur i viziton ata.
2. Udhtimi t shpie n mendime, t mendosh rreth
krijimit tnd se si Allahu xh.sh. t ka prsosur si krijes
dhe t ka krijuar me pa t meta.
3. Udhtari duhet t ndihmohet dhe orientohet.
111

4. Udhtari shfrytzon udhtimet q t bj adhurim, por
edhe t thrras t tjert n fen islame.
5. Udhtari udhton me pun t mira n kt bot q t
udhtoj drejt n Xhennet.
6. Nderoje mysafirin, udhtarin, sepse kto msime na
vijn nga Kurani dhe Suneti, andaj kapuni pr to dhe
bhuni vllezr besimtar q duheni pr hir t Zotit.
7. Udhtimi krkon prgatitje mendore, materiale dhe
fizike q t zbulojm, t tjerve prjetimet tua tregojm.
8. N udhtim ruaje nderin, sigurin dhe mbshtetju
Allahut t Plotfuqishm.
9. Udhtimi yn n Ramazan duhet t jet udhtim
dobiprurs, q sjell dobi pr mbar ummetin, thirrjen
islame dhe predikimin e fjals s mir.
10. Udhtimi t shton durimin dhe dashurin pr Islam
dhe agjrim.
14 Ramazan 1434
e hn, 22 korrik 2013
112

Aty ku shpirti prehet n paqe
Sa ramazana kaluan, sa gjenerata shkuan, ka prej
atyre q nuk medituan dhe asnjher nuk agjruan, u
turpruan, turp para Zotit, para vetes dhe krijesave t
Zotit xh.sh.. Njeriu dhe shpirti i tij sht nj mister n
vete, Allahu xh.sh. na tregon n lidhje me shpirtin se sa
ne duhet t mendojm rreth tij:

T pyesin ty pr shpirtin, thuaj: Shpirti sht
shtje q i prket vetm Zotit tim, e juve iu sht
dhn fort pak dije.
88

Pra kto tema nuk mund t sqarohen me logjikn
e nj matematikani si f.v.: 1+1=2. Eskatologjia i ka
gjunjzuar fizikantt dhe shkenctart e shkencave
ekzakte duke mos ditur problemin e shum enigmave pr
t cilat Allahu i Plotfuqishm i ka treguar n Kuran q t
mos polemizojm rreth tyre. A i jep shpjegim shkenca
ktyre aspekteve:

88
Kurani, Surja: El-Isra, ajeti: 85.
113

1. Gjumit? 2. Shpirtit? 3. Vdekjes? 4. ndrrave?
Shkenca nuk mundet e Allahu xh.sh. na ka treguar n
Kuran pr kto postulate t cilat shpjegohen si n vijim:
1. Gjumi. Allahu xh.sh. na tregon se gjumi sht nj
dobsi dhe njeriu ka nevoj pr t sepse njeriu flen n
gjum kurse Zotin nuk e kap kotje e as gjum:

Allahu sht Nj, nuk ka zot tjetr prve Atij. Ai
sht Mbikqyrs i Prhershm dhe i Prjetshm. At
nuk e kap as kotja as gjum, gjithka n qiej dhe n
tok sht vetm e Tij.
89

2. Shpirti. Ne nuk kemi informacione dhe nuk mund t
hyjm n detaje sepse nuk mund t shpjegohet. Kurani
na tregon pr shpirtin i cili i bindet Allahut xh.sh. dhe ai
shpirt i njeriut do t jet n Xhennet:


89
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 255.
114

O ti shpirt i bindur plotsisht! Kthehu te Zoti yt i
vetknaqur e i pranuar! Hyr n turmn e robrve t
Mi! Dhe hyr n Xhennetin Tim!
90

3.Vdekja. At do ta prjetojm t gjith dhe kjo tregohet
qart si pjes e pashmangshme, andaj koklartve dhe
arrogantve u tregohet se nj dit forca e tyre q
menduan se kan arritur me t kulmin e ksaj bote, do t
asgjsohet nga vdekja e cila do t trokas tek ta:

do krijes do ta shijoj vdekjen
91
ose

Ai sht q krijoi vdekjen dhe jetn, pr t'ju
sprovuar se cili prej jush sht m veprmir. Ai
sht Ngadhnjyesi, Mkatfalsi.
92

4. ndrra. Pejgamberi Jusuf a.s. dinte ti sqaronte, i cili
me lejen e Allahut xh.sh. arrinte ti komentonte mjaft

90
Kurani, Surja: El-Fexhr, ajetet: 27-30.
91
Kurani, Surja: El-Enbija, ajeti: 35.
92
Kurani, Surja: El-Mulk, ajeti: 2.
115

bukur. Kjo prmendet n Kuran, pra kjo veti e
pejgamberve ishte mrekulli q Ai ua mundsonte:

E (kur u afrua lirimi i Jusufit) mbreti tha: Kam par
n ndrr shtat lop t majme dhe shtat lop t
dobta q i hanin ato (t dobtat i glltitn ato t
majmet) dhe shtat kallinj t gjelbr (q kishin lidhur
frytin) e (shtat) t tjer t thar. O ju pari, nse dini
ta interpretoni ndrrn, m tregoni pr ndrrn time!
Ata (paria) than: "ndrra t prziera, e ne nuk
dim komentimin e ndrrave t tilla.
93

T gjitha kto Allahu xh.sh. i ka treguar n
Kuran dhe t drguarit e Tij na i kan shpjeguar dhe
treguar kufijt, po ashtu dhe dijetart eminent. Shpirti i
njeriut krkon paqe, dhe ky muaj i Ramazanit sht
muaji i paqes dhe i harmonis ndrnjerzore. Shpirti e
dshiron t mirn sepse do fmij lind i pastr n

93
Kurani, Surja: Jusuf, ajetet: 43-44.
116

shpirt. Kt e than shum intelektual botror, si: Xhon
Loku
94
, Zhan Zhak Ruso
95
, por shum para tyre e tha
Pejgamberi a.s.: do njeri lind me natyr t pastr
islame, pastaj prindrit mund tia ndrrojn fen, n
ifut, t krishter.... Ibn Miskevejhi
96
ka thn: Fmija
gjat ksaj periudhe sht i gatshm t pranoj do lloj
edukate dhe gjithka q i diktohet nga t rriturit.
Vrtet shpirti n kt bot e gjen paqen n disa
prej ktyre segmenteve:
1. N t prmendurit e Allahun xh.sh..
2. Leximin e Kuranit dhe praktikimin e tij.
3. Marrjen shembull t jets s Pejgamberit a.s..
4. Edukimit me adhurim.
5. Msimit t njshmris dhe praktiks me t.
6. Msimit dhe praktikimit t shtyllave t Islamit, Imanit,
dhe msimin e praktikimin e Ihsanit.

94
1632-1704, filozof anglez, njihet si babai i liberalizmit klasik,
metafizicient.
95
1712-1778, filozof gjenovez, shkrimtar, kompozitor.
96
932-1030, filozof persian, historian, poet.
117

Shpirti n destinacionin final do ta gjej prehjen,
paqen, dashurin dhe lumturin e vrtet dhe:

aty do t ken ka tu dshiroj shpirti dhe tu
knaqet syri...
97
Disa mesazhe ku shpirti prehet n
paqe jan:
1. Kur t kaloj Urn e Siratit.
2. Kur t pij nga Kroi i Keutherit.
3. Kur t knaqet nn hijen e Arshit t Allahut xh.sh., ku
nuk ka hije tjetr.
4. Kur t hyj n Babu-Rejan, dera e Xhennetit q sht
ekskluzive pr agjruesin.
5. Kur t hyj n Xhennet me: selam alejkum duke u
prshndetur me paqe dhe mirseardhje nga melekt.
6. Duke pasur n Xhennet do gj q dshiron.

97
Kurani, Surja: Ez-Zuhruf, ajeti: 71.
118

7. N Xhennet ku Allahu xh.sh. do tu jap shum t
mira krijesave falnderuese.
8. N brjen iftar dhe kur ta shohim Allahun xh.sh. n
Xhennet si hnn e plot n nj nat t kthjellt.
9. Me mirsit e shumta, hyrit e Xhennetit dhe
ushqimin q nuk prishet kurr.
10. Kur u thuhet atyre (njerzve): Hyni n vendin q e
merituat.
15 Ramazan 1434
e mart, 23 korrik 2013

119

Bedri - prkujtim dhe msim
Shpeshher t mungojn fjalt t flassh pr kt
ngjarje madhore n historin e njerzimit, nuk dua t
them historin islame, kjo sepse kjo ngjarje ndikoi dhe
pr mbar njerzimin sepse aty u dallua e vrteta nga e
kota. Vrtet ata ishin besimtar, jo kuantitet por vrtet
stabil dhe kaulitet, t qndrueshm deri n vdekje pr t
vdekur njher dhe pr t jetuar prher.
N muajin e begatuar t Ramazanit, prve
shum ngjarjeve t rndsishme, ka ndodhur edhe beteja
e Bedrit, q sht beteja e par dhe m e rndsishme n
historin e muslimanve. Ne pr do vit e prkujtojm
ngjarjen e Bedrit q ndodhi m 16 Ramazan 2 hixhrij
/624 miladij. N at betej mori pjes edhe Pejgamberi
a.s.. Ngjarja sht zhvilluar n vendin e quajtur Bedr n
jugperndim t Medines, n largsi rreth 150 km.
Allahu i Madhruar n librin e Tij e emrton kt
betej, si dita e Furkanit (e ndarjes mes t kots dhe t
vrtets), duke thn:

120

dhe n at q i kemi shpallur robit Ton ditn e
Furkanit (luftn e Bedrit), at dit kur u ndeshn dy
ushtrit. Vrtet, Allahu ka fuqi pr do gj.
98

Arsyet q uan n ndodhin e ksaj beteje ishin
se i Drguari a.s. prgjonte lajmet e fisit t tij kurejshit
dhe u qndronte n prit. M par ata e patn lnduar
Pejgamberin a.s. duke e nxjerr at dhe shokt e tij prej
shtpive, duke ua vjedhur pasurit dhe duke i burgosur e
torturuar disa t tjer. N kta pak rreshta nuk do t
tregojm histori por ngjarje, prjetim, ndodhi, se si
shpirti i besimtarit q ka lidh zemrn e tij me Allahun
xh.sh. lufton me laps dhe me arm q t triumfoj e
vrteta, e t dal n shesh idhujtaria, pabesimi, tradhtia.
Edhe sot n shek. XXI, ajo e pavrtet gjendet n
mes nesh q e ka emrin idhujtari, ajo sht moderne dhe
fshehet pas kulturs dhe ideve t rreme, andaj lufta jon
dhe betejat e pandalura kundr saj nuk duhen ndalur
kurr. Rreth betejs s Bedrit kan zbritur disa ajete.
Disa prej tyre jan fjalt e Allahut xh.sh. q thon:

98
Kurani, Surja: El-Enfal, ajeti: 41.
121


Zoti yt t nxori nga shtpia (pr t luftuar) pr t
Vrtetn, edhe pse kjo nuk i plqeu nj grupi prej
122

besimtarve. Ata polemizojn me ty pr t vrtetn
(luftn), e cila u ishte br e qart, sikur t ishin duke
u uar drejt vdekjes s sigurt. Allahu u premtoi
fitoren mbi njrin prej dy grupeve, q ai t ishte i
juaji. Ju dshironit q grupi i paarmatosur t ishte i
juaji, ndrsa Allahu dshironte q t prmbushte
premtimin e Tij dhe tua zhdukte rrnjt e mohuesve,
pr ta br t Vrtetn (Islamin) ngadhnjyese dhe
pr ta zhdukur t pavrtetn, edhe pse keqbrsit e
pafe e urrejn kt. Ju krkuat ndihm nga Zoti juaj
dhe Ai u prgjigj: Un do t`ju ndihmoj me njmij
engjuj, t cilt do t vijn njri pas tjetrit, Allahu e
bri kt fitore si lajm t mir, q zemrat tuaja t
qetsohen me t. Fitorja vjen vetm nga Allahu. Me
t vrtet, Allahu sht i Plotfuqishm dhe i Urt. Ai
bri q ju t koteni n gjum t leht, si shenj sigurie
nga ana e Tij dhe lshoi shi nga qielli pr t`ju
pastruar nprmjet tij, pr t larguar nga ju
ndytsin e djallit dhe pr t`i forcuar zemrat dhe
kmbt tuaja. (Kujto, o Muhamed) kur Zoti yt i
frymzoi engjujt: Un jam me ju, pra forcojini ata
q besojn. Un do t futi frik n zemrat e
123

mohuesve, prandaj goditni n qaf dhe n t gjith
gishtrinjt. Ne i dnuam kshtu, sepse ata doln
kundr Allahut dhe t Drguarit t Tij. Kushdo q
del kundr Allahut dhe t Drguarit t Tij, ta dij se
Allahu sht ndshkues i ashpr: (Ne u tham atyre):
Ky sht ndshkimi, provojeni at. Mohuesit i pret
dnimi i Zjarrit. O besimtar, kur t ndeshni
ushtrit e jobesimtarve n betej, mos ua ktheni
shpinn! Cilido q ua kthen shpinn at dit, prve
atij q trhiqet me qllim q t sulmoj prsri, ose
pr t`u bashkuar me nj grup tjetr, do t shkaktoj
zemrimin e Allahut dhe do t ket si streh
Xhehenemin. Eh, sa fund i keq sht ky! Sigurisht,
nuk ishit ju q i vrat ata, por Allahu i vrau! Kur
gjuaje nuk ishe ti (Muhamed) q gjuaje, por ishte
Allahu Ai q gjuante, me qllim q t`u bnte
besimtarve nj dhurat t bukur. Vrtet, Allahu
dgjon dhe di do gj. Kshtu ka ndodhur; dhe dijeni
se Allahu i dobson dredhit e mohuesve. Nse ju
(jobesimtart mekas) krkuat fitore dhe gjykim (prej
Allahut), ja tek erdhi fitorja. Por nse trhiqeni (nga
mohimi dhe luftrat kundr t Drguarit) Kjo do t jet
124

pr ju shum m e dobishme. Nse ktheheni (n luft),
edhe Ne do t kthehemi (n ndihm t besimtarve).
Forcat tuaja nuk do t`ju bjn asnj dobi, sado t
jen t shumta n numr, sepse Allahu sht me
besimtart.
99

N nj vend tjetr, duke treguar ngjarjet e ksaj
beteje Allahu i Lartsuar thot:

Ta dini se fardo q t fitoni si plak lufte, nj e
pesta i takon Allahut, t Drguarit dhe farefist t tij,
jetimve, t varfrve dhe udhtarit (q ka ngel n

99
Kurani, Surja: El-Enfal, ajetet: 5-19.
125

rrug). Kjo nse besoni n Allahun dhe n at q i
kemi shpallur robit Ton ditn e fitores (luftn e
Bedrit), at dit kur u ndeshn dy ushtrit. Vrtet
Allahu sht i Fuqishm pr do gj. Kur ju ishit n
bregun e afrt t lugins e ata ndodheshin n bregun
e largt, ndrsa karvani posht jush. Edhe sikur t`i
kishit ln takim njri-tjetrit, nuk do t ishit pajtuar
pr kohn e ndeshjes. Por Allahu e prmbushi at
ngjarje q ishte caktuar, me qllim q kush duhej t
vdiste, t vdiste me prova t qarta, edhe kush duhej t
mbetej gjall, t jetonte me prova t qarta. Vrtet
Allahu i dgjon t gjitha dhe di do gj. (Kujto) Kur
Allahu t tregoi n ndrr se ata jan pak. Sikur t t
tregonte se ishin shum, ju do t humbisnit guximin
dhe do t ngrindeshit pr at shtje, por Allahu u
shptoi. Ai e di se far keni n zemrat tuaja. Kur u
prballt (me armikun) Ai u shfaqi ata n syt tuaj
sikur ishin pak, ndrsa juve u bri t dukeshit pak n
syt e tyre, pr t prmbushur at q ishte caktuar.
Tek Allahu kthehen t gjitha shtjet.
100


100
Kurani, Surja: El-Enfal, ajetet: 41-44.
126

Vrtet prve melekve q Allahu xh.sh. i
ndihmoi, ushtria e muslimanve sht mesazhi i nj
ushtrie me disiplin dhe edukat t lart duke respektuar
urdhrat e komands dhe urdhrat e vet t Drguarit a.s..
Muslimant i prmbaheshin udhzimeve t Muhamedit
a.s., shpatat shndrisnin, shigjetat thyheshin, dgjohej
hingllima e kuajve dhe deveve, gjmimi pr t
plagosurit dhe t vdekurit n njrn an, kurse n ann
tjetr qndronin kushrirt m t afrm. Musab b. Umeri
r.a. e kishte vllaun e tij - Azisin n ann e
pabesimtarve, njashtu edhe i biri i Ebu Bekrit r.a. -
Abdurrahmani, gjithashtu ishte n ann e armikut.
Si erra t vrullshme vrsuleshin lufttart
musliman n drejtim t armikut. Luftonin me taktik e
trimri sikur t kishin krah, nj fuqi e paprmbajtur i
shtynte ata. Thyenin do gj prpara vetes, hapnin rrugn
dhe mposhtnin. Armiqt ran dhe po humbisnin si t
humbur n errsir prpara shpatave t muslimanve,
kurse flamuri n duart e Musab b. Umerit r.a. n mesin e
atij zjarri valvitej duke paralajmruar fitoren e shpejt
t Teuhidit.
127

Ebu Xhehli - babai i injorancs, me djemt e tij
n deve shpejtonte nga vendi ku ishte i Drguari a.s.. Me
t hyn n luft Afv b. Abdurrahmani r.a. e plagos at.
Aty qllon edhe Sad b. Muadhi r.a. i cili sulet mbi Ebu
Xhehlin, mirpo ai e qllon me shpat aq fort sa q
Sadit ia pret njrn dor. I vllai i shkon n ndihm
Sadit. Sadi me shpatn n dorn e majt vazhdonte
luftn. N nj moment t shkatht i afrohet Ebu Xhehlit
dhe ia fut shpatn n zemr. Armiku i madh i t
Drguarit a.s. bie i vdekur prdhe. Si furtun u prhap
lajmi midis dy ushtrive. Muslimant vrsuleshin edhe m
fort, m fuqishm, saq asgj e ksaj bote smund ti
ndalte. Pabesimtart hidhnin armt dhe iknin tr frik e
panik. Thirrjet me z t lart Zoti sht m i Madhi ia
futnin frikn n zemr armiqve, gjaku u ishte ngrir n
damar.
Ukash b. Miksan, shok i denj, luftonte pa
ndalim. I luftonte armiqt nga t gjitha ant, duke
deprtuar radht e pabesimtarve. N luftim e sipr i
kputet shpata. Ai shkon te Muhamedi a.s. i gjakosur,
me gjakun e pabesimtarve dhe t tij, dhe ia tregon
128

shpatn e thyer. I Drguari a.s. i jep shkopin pr t
luftuar. Ukashi i patrembur, vazhdon me at shkop t
luftoj armikun. Edhe m von, n shum beteja e merrte
at, duke mbjellur vdekje dhe duke e hapur rrugn e
fitores vazhdimisht deri sa ra shehid n nj betej.
N rrmujn e lufts, Abdullah b. Mesudi r.a. e
gjen trupin e Ebu Xhehlit. Kur Muhamedi a.s. e pa trupin
e vdekur t Ebu Xhehlit, me gjak e pluhur, atij dushmani
t madh, i tronditur nga pamja tha: Falnderuar qoft
Allahu! Ky njeri ishte mallkim i popullit tim!
Pabesimtart u thyen dhe humbn do segment t
betejs dhe triumfi erdhi nga besimi i lart dhe bindja
ndaj Allahut Fuqiplot. N fushn e betejs ran 14
shehid, ran pr t ngritur t vrtetn e Allahut xh.sh.
n tok t ciln ne ta msojm e praktikojm dhe sot.
Emrat e shehidve jan: 1. Ubejd b. El-Harith, 2. Umejr
b. Ebi Vekas, 3. Dhul-Shimalejn b. Abdu Amr, 4. Akil b.
El-Bukejr, 5. Mihxha, skllav i liruar i Umerit, 6. Safvan
b. Bejda Vehb, 7. Sad b. Hajthem, 8. Mubeshir b. Abdul-
Mundhir, 9. Jezid b. Harith, 10. Umejr b. El Human, 11.
129

Rafi b. El-Mualla, 12. Harith b. Suraka, 13. Afv b. El-
Harith, 14. Muavidh b. El-Harith.
Dy t fundit jan bijt e El-Harith b. Rifajit,
mshira e Allahut qoft mbi shpirtrat e ktyre trimave
shehid musliman. Allahu le ti shprblej me Xhennet.
Pr ta n Kuranin Fisnik sht thn:

E pr ata q u mbytn n rrugn e Allahut mos
thoni: "Jan t vdekur", Jo, ata jan t gjall, por ju
nuk e kuptoni (gjallrin e tyre).
101
Nga beteja e Bedrit
marrim shum msime, si:
1. Muslimani duhet t jet guximtar.
2. Muslimani duhet t jet i menur, t prdor strategji.
3. Muslimani duhet t ket bindjen, dashurin, shpresn,
frikn dhe mbshtetjen te Allahu xh.sh..
4. Muslimani duhet t jet i durueshm.
5. Prgatitja prve fizike, t jet edhe shpirtrore.

101
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 154.
130

6. Bashkpunimi dhe bashkimi n nj betej, luft t
prbashkt kundr pabesimit duhet t jet gjithmon dhe
t mos ndaloj.
7. Respekti ndaj eprorit dhe udhheqsit duke mbajtur
vijat dhe kufijt q jan caktuar nga ai.
8. Ndalja e pabesimit me inteligjenc dhe me forc
luftarake.
9. Sakrifica dhe mundi bashk me kontributin pr
ngritjen e fjals s Allahut xh.sh..
10. Muslimani duhet ta di se sot lufta m e madhe duhet
t jet me laps.
11. Respektimi dhe bindja e urdhrave t Allahut xh.sh.
dhe t Drguarit t Tij.
Kjo betej ishte betej e suksesit t pakthyeshm
e cila bri epok, kjo epok u ngrit dhe formoi nj
perandori, perandorin e vrtet, at q thrret n
besimin e pastr, n njshmrin e Allahut n adhurim.
Kjo betej nuk duhet harruar sidomos kur vjen muaji i
Ramazani, t mbahen ligjrata, seminare, aktivitete t
131

cilat stimulojn dhe analizojn kt betej. Jeta e
muslimanit sot sht n nj betej dhe sfid shum t
madhe me rrethin, ambientin, shoqrin, si t prhap
Islamin, si t jet aktivist dhe predikues i mir i Islamit.
Beteja duhet t na shpie n fitimin e lufts ndaj
armikut i cili na ka shpallur luft neve e ai sht i hapur
dhe ne do ta mundim nse ecim me platformn kuranore
dhe msimet e Muhamedit a.s., do ti mundim idhujtart
dhe do t ndrtojm qytetin e besimit monoteist, besimit
n nj Zot - Allahun xh.sh. duke flakur tutje besimet
pagane - moderne, duke larguar statujat si i largoi
Pejgamberi a.s. kur u lirua Meka.
Allahu xh.sh. e bft kt dit meditim pr
muslimant dhe reflektim q ta shohin gjendjen e tyre se
ku ata sot jan me at shoqri t art, a jemi afr apo larg
saj? Allahu xh.sh. na bft si ata. Amin!

16 Ramazan 1434
e mrkur, 24 korrik 2013

132

Edukimi me agjrim
Edukata sht gj madhore tek nj musliman
moshrritur dhe i aft psiqikisht dhe fizikisht q ta
adhuroj Allahun xh.sh. me namaz e agjrim. Imam
Buhariu pikrisht n lidhje me kt shtje shkroi nj
vepr q quhet El-Edebul-Mufred, vepr e cila shqyrton
shtjet e etiks morale n Islam duke treguar se si sillej
gjenerata e par dhe vet Pejgamberi a.s., i cili thoshte:
Jam drguar q ti prmbushi vlerat e moralit. Ai
gjithashtu ka thn: M afr meje n Ditn e Gjykimit
do t jet ai q ka moral m t mir.
Agjrimi e edukon njeriun si t sillet edhe me
ushqimin e tij duke mos e tepruar dhe ngrn tepr, ku
dihet se Allahu xh.sh. nuk i do ata q e teprojn:

hani dhe pini e mos e teproni, sepse Ai (Allahu)
nuk i do ata q e teprojn (shkaprderdhin).
102
Duhet
t edukohemi me maturi n ushqim dhe mendim pr
njerzit q jan n bor, n t ftoft apo n kulmin e

102
Kurani, Surja: El-Araf, ajeti: 31.
133

nxehtsis dhe nuk kan shtpi, jan npr male dhe n
varfri ekstreme, apo npr shkrettira si endacak.
Agjrimi na bn t jemi t but. N lidhje m butsin
Pejgamberi a.s. ka thn: Kush ka butsi - ai ka bukuri
dhe kush nuk e ka butsin, ai sht i shmtuar.
Agjrimi na edukon q t mendojm pr kojshiun se a ka
ai syfyr apo iftar pr t ngrn? Pejgamberi a.s. ka thn:
Nuk sht besimtar i mir ai njeri i cili e ka mbushur
barkun e tij prderisa fqinji i tij sht i uritur Aliu r.a.
thoshte: Lutuni shum gjat muajit t Ramazanit dhe
pendohuni, kshtu q pr shkak t lutjeve tuaja u hiqen
belat, kurse me an t pendimit tuaj u falen mkatet.
Agjrimi na bn m edukativ, na zbut epshet
tona dhe egon, na bn t ndjehemi m njerzor, na afron
m shum kah Kurani, na afron kah takimet, vizitat dhe
iftaret e shumta, na e shton durimin sepse pa durim nuk
ka agjrim dhe nuk ka besim. Allahu xh.sh. na mson
prmes Kuranit Famlart se qllimi i agjrimit sht
devotshmria, pa devotshmri nuk ka edukat, nuk ka
bamirsi, dashuri, solidaritet, edukim dhe sinqeritet. Ky
muaj i Ramazanit na edukon me disa gjra si vijojn:
134

1. Agjrimi na edukon me lexim t Kuranit.
2. Lexim t vetvetes dhe zbutjen e egos.
3. Shtim t namazeve t teravive, nats dhe vullnetare.
4. Shtim t dhikrit dhe harmonis vllazrore.
5. Kalitja fizike dhe metafizike ka vler shum dhe sht
edukat e brendsis dhe ans s jashtme.
6. Na edukon neve me oraret fikse t t ushqyerit sikurse
syfyri dhe iftari.
7. Uria nuk duhet t jet uri por urtsi.
8. Kt muaj na shtohet durimi dhe edukimi.
9. Agjrimi na pastron dhe na fut t mendojm, gabimet
ti evitojme, edukatn ta praktikojm.
10. Historiku i agjrimit dhe ndodhit n kt muaj na
edukojn me mesazhet e agjrimit q ai ka n vete.
Transmetohet se Pejgamberi a.s. kishte thn:
Stomaku sht shtrat i organizmit nga ushqehen venat,
dhe nse stomaku sht i shndosh, edhe venat do t
135

jen t shndosha e nse smuren, edhe venat do t
smuren. Dhe ka thn se: Biri i Ademit kurr nuk do
t mbush nj en m t shmtuar se stomakun e vet,
vrtet birit t Ademit i mjaftojn disa kafshata q ta
mbajn n jet, e nse vrtet dshiron, ather 1/3 e
stomakut le t jet ushqim, 1/3 uj ndrsa 1/3 le t
mbetet boshe, q t mund t marr frym.
Njeriu duhet q nj t tretn e stomakut ta l pr
ushqim, nj t tretn pr uj ndrsa nj t tretn e fundit
ta l t zbrazt, q t mund t marr frym. Qllimi i t
ushqyerit sht q njeriu t mbahet n jet, ta
kompensoj at q e humb organizmi pr ta ruajtur
temperaturn normale trupore dhe t zhvillohet
normalisht. Shikoni se si Pejgamberi a.s. n hadith nxit
q ushqimi t merret n sasi t vogla, mjaftueshm sa pr
t`u mbajtur n jet, ashtu q t mos jet as i uritur as i
dobt. Njeriu duhet t konsumoj ushqim prmes s cilit
do ta ndrtoj organizmin e tij.
Muhamedi a.s. ka thn: Ne jemi popull q nuk
ham derisa nuk na merr uria, e kur ham, nuk
ngopemi. Agjrimi e edukon muslimanin n tr muajin
136

e Ramazanit duke ia ndritur fytyrn besimtarit dhe duke
e amortizuar at pr tr vitin, q t jet i gatshm t
ballafaqohet me sfida t prditshme n jetn e tij.
Pejgamberi a.s. ka pasur virtyte t larta dhe kur agjronte
bnte iftar me hurma ose uj. Allahu xh.sh. tregon se at
e kishte lartsuar me edukat dhe moral:

Vrtet, ti je n nj shkall t lart t moralit.
103

N kto dit t nxehta agjruesi turprohet kur
sheh njerz q han n ambiente publike edhe pse
shumica e popullats jan musliman n prqindje.
Pejgamberi a.s. ka thn: Turpi nuk sjell asgj tjetr
vetm se t mira. Bushejr b. Kabi ka thn: Npr
librat e urtsis shkruhet se turpi sjell denjsi, turpi
sjell qetsi. Imran b. Husejni r.a. ka thn: Un ju
transmetoj nga Pejgamberi a.s. kurse ju transmetoni nga
librat tuaja. Nga edukata dhe agjrimi msojm se:
1. Jan lidhje q t drgojn tek veprat e mira.

103
Kurani, Surja: El-Kalem, ajeti: 4.
137

2. Pritshmria sht dinjitet dhe vigjilenc.
3. Duhet t mendojm pr t tjert dhe t solidarizohemi
me ta.
4. Duhet t japim ndihm reciproke.
5. Duhet t largohemi nga t ligat n prgjithsi.
6. Jan dashuri dhe gzim, na edukojn t qndrojm pr
iftar dhe syfyr.
7. Do ta marrim shprblimin me lejen e Allahut xh.sh.
duke agjruar me edukat dhe maturi.

17 Ramazan 1434
e enjte, 25 korrik 2013

138

Dita e xhuma dhe Ramazani
Jemi n xhuman e tret t Ramazanit, ka mbetur
dhe nj e xhuma deri n prfundimin e ktij muaji t
begatuar t agjrimit, durimit, shprblimit, pastrimit.
Vrtet dita e xhuma sht dit e veuar por dhe ky muaj
sht muaj i veuar, pra jemi n dy gjra q nga Allahu
xh.sh. jan bekuar dhe privilegjuar, nj dit dhe nj muaj
i muar. far duhet vepruar, duhet Allahun xh.sh. m
shum pr ta adhuruar dhe me lutje t mirat e Tij duhet
krkuar, pa ndalim e pa u turpruar. Pr ditn e xhuma,
Kurani na tregon:

O ju q besuat, kur bhet thirrja pr namaz, ditn e
xhumas, ecni shpejt pr aty ku prmendet Allahu
(dgjojeni hutben, faleni namazin), e leni shitblerjen,
kjo sht shum m e dobishme pr ju nse jeni q e
dini. E kur t kryhet namazi, ather shprndahuni
139

n tok dhe krkoni begatit e Allahut, por edhe
prmendeni shpesh Allahun, q t gjeni shptim.
104

Ramazani sht muaj i devotshmris, xhumaja
dit e prkujtimit dhe afrsis. far lidhje ka Ramazani
me xhuman? Lidhja qndron se n kto dy hallka
krijesat m shum e adhurojn Allahun xh.sh. sepse kjo
dit dhe ky muaj jan t specifikuara andaj duhen
respektuar me ibadet ndaj Allahut xh.sh. duke e adhuruar
si Nj e t Lartmadhruar. Vrtet po i afrohemi dhjet-
ditshit t fundit dhe xhumaja e hytbet e t gjith
imamve duhet t tregojn kt hadith, se Pejgamberi
a.s. n kto dit t fundit mundohej dhe bnte m shum
vepra t mira sesa n ditt tjera, pr ka na njofton Aisha
r.a. dhe thot: Pejgamberi a.s. angazhohej n dhjet
ditt e fundit (me adhurim dhe vepra t mira) jo sikurse
n ditt e tjera.
105

Xhumaja ka vlera ashtu si agjrimi, xhematliu
duhet t agjroj prej fjalve kur imami sht duke
ligjruar n hutbe, pra t mos flas, t mos pshpris, e

104
Kurani, Surja: El-Xhuma, ajetet: 9-10.
105
Transmeton: imam Muslimi.
140

as mos ti dgjohet zri. Imam Maliku ka thn: Nse
ndonjri n xhuma ja bn shokut n krah me gisht apo
me isharet kinse hesht, mos fol, ose flet, ai person nuk ka
shprblim t xhumas.
Pra kujdes, mos tju shkon xhumaja, mos
pshpritni por agjroni, mos flisni, mos veproni por
dgjoni kshillat nga imami e ligjruesi q t msoni, ose
prsritni ato dhe analizoni. Zakonisht imami n
Ramazan ligjron katr hutbe pr katr xhuma, dhe nga
kto ligjrime dika xhematin duhet ta edukoj e msoj.
1. Hutbeja e par duhet t prmbaj kshilla mbi vlerat
q ka agjrimi dhe synimi i tij sht devotshmria, si
furnizimi m i mir pr do krijes, sepse pa
devoshtmri nuk ka jet, gjallri, besim, dashuri dhe
harmoni kudo n njerzi.
2. Imami n hutben e dyt duhet ti tregoj xhematit dhe
vetes se Allahu xh.sh. mshiron dhe e ka drguar kt
muaj si mshir dhe prkujtim pr do mumin/besimtar:

141

Mshira Ime prfshin do gj.
106

3. N hutben e tret mes t tjerash duhet cituar hadithin
kudsijj ku Allahu xh.sh. thot: O bir i Ademit, doher
q m thrret dhe m lutesh, Un ti fal ato q i ke br
dhe nuk m vjen rnd. O bir i Ademit, sikur t arrijn
mkatet e tua kupn e qiellit, e pastaj t m krkosh falje,
do t t fal dhe nuk m vjen rnd. O bir i Ademit, sikur
t vish tek Un me mkate sa sht toka, dhe m takon pa
m br ask ortak, do t t vij me falje sa sht toka.
107

Ky duhet t jet mesazhi se Allahu xh.sh. i fal gabimet
e krijesave t Tij andaj duhet t pendohemi me nj
pendim t sinqert.
4. Hutbeja e katrt duhet t flas pr vlern e dhjet-
ditshit t fundit dhe nats s Kadrit pr t ciln thuhet:

Nata e Kadrit sht m e rndsishme se nj mij
muaj!
108
Gjithashtu hutbeja duhet t tregoj se Allahu

106
Kurani, Surja: El-Araf, ajeti: 156.
107
Transmeton: imam Tirmidhiu.
108
Kurani, Surja: El-Kadr, ajeti: 3.
142

xh.sh. i shpton nga zjarri ata q agjruan sinqerisht dhe
pr hir t Tij, t flas pr vlern e itikafit n dhjet ditt
e fundit n xhami dhe ti gzohen ardhjes s bajramit,
pas nj agjrimi t begatshm. Xhumaja na prkujton
ngjarje t ndryshme q kan ndodhur po ashtu dhe
Ramazani, andaj krkohet t respektohen kto dy vlera,
vlera e xhumas dhe e Ramazanit: Disa mesazhe rreth
xhumas dhe agjrimit:
1. Xhumaja na edukon me bashkim e dgjim n xhami.
2. Ramazani dhe xhumaja na mobilizojn, xhumaja pr
nj jav kurse Ramazani pr nj vit.
3. Festa javore e xhumas na prkujton Ahiretin, kurse
Ramazani na prkujton pritjen, durimin dhe Xhennetin.
4. Xhumaja i afron besimtart m shum me njri-tjetrin,
ashtu edhe Ramazani, aty ku ka takim ka bashkpunim,
bisedim, promovim, thirrje n Islam me gzim.
5. Akademia javore dhe ajo vjetore na kthejn edukimin
dhe urtsimin. Allahu xh.sh. na pastron nga mkatet
143

ditn e xhuma duke br lutje si dhe Ramazani duke
agjruar, dika t re do dit duke msuar.
6. Mesazhi i Ramazanit sht mesazh i dhikrit bashk me
msimet e imamve q marrim nga hutbet e xhumas.
7. Forca jon akumulohet me agjrim dhe festim n
xhuma, do jav respektim.
8. Dhurata e premtuar pr ne sht Xheneti, dhurat e
cila nuk shuhet kurr.
9. Bashkpunimi n grupe dhe ekipe ditve t xhuma dhe
muajve t Ramazanit q agjrojm e jetojm, t na sjellin
shum dobi me pun t shumt n thirrje islame dhe ndaj
Allahut xh.sh. t kemi prulsi.
10. Pa xhuma nuk ka fe, pa Ramazan nuk ka Islam, andaj
kto dyja jan si e ma me t bijn, jan dy shoqe t
jets, jan dy margaritar t pashuar, lum ai njeri q i ka
shijuar dhe zbatuar me frik dhe dashuri ndaj Allahut
xh.sh. duke shpresuar me bindje t prkushtuar.

18 Ramazan 1434
e xhuma, 26 korrik 2013
144

lirimi i Meks
Ishte data 20 ramazan i vitit 8 hixhrij apo viti 630
miladij, kur shklqeu nj drit, shprtheu nj lule q
pushtoi me arom tr Meken dhe Gadishullin Arabik,
por dhe tr botn. Pas shum vuajtjesh Muhamedi a.s.
me shok t tij, familje dhe fise t tra, pas kalimit t
shum sprovave dhe largimit nga toka e tyre, atdheu i
tyre, ata u rikthyen si fitues dhe triumfues ndaj t
pavrtets, sfiduan dhe larguan pabesimin dhe
paganizmin nga Meka, tok n t ciln Allahu xh.sh. e
ngriti Qaben, tok ku pejgamberi Ibrahim a.s. me birin e
tij Ismailin a.s. bnin ibadet dhe u msonin njerzve
njshmrin dhe besimin e pastr n nj Zot.
Pejgamberi a.s. shfaqi shum kujdes q hyrja n
Meke t bhej paqsore e t mos ndodhnin gjakderdhje e
probleme. Para se t hynte n Meke ai e ndau ushtrin n
katr pjes me qllim q t hynin n katr ant e Mekes
dhe t demonstronin forcn, t`i pengonin njerzit dhe t`i
dorzoheshin ktij realiteti me paqe. Me t hyr n Meke
i Drguari a.s. ua bri me dije se kush hyn n shtpin e
Ebu Sufjanit sht i sigurt, kush e mbyll dern e
145

shtpis s tij sht i sigurt dhe ai q hyn n Qabe sht
i sigurt. Me kt ai dha t gjitha mundsit e siguris
pr njerzit q e duan at, pra muslimani nuk dmton
dhe nuk abuzon, siguria sht nga muslimani dhe nga ai
nuk pritet pasiguri dhe tradhti.
I Drguari a.s. me paqe e dashuri hyri n Meke
dhe flamuri i tij u vendos n vendin Huxhun. Hyrja e t
Drguarit a.s. n Meke ishte modeste. Ai kishte ulur
kokn me prulje nga respekti ndaj Allahut xh.sh. dhe
lexonte suren Fet`h, duke filluar nga ajeti i par:

Ne ty t dham nj fitore t sigurt.
109
M pas u
drejtua kah Qabja, bri tavaf shtat her dhe m pas
tha: Nuk ka t adhuruar t vrtet prve Allahut, Nj i
Vetm dhe i Pashok. Ai e prmbushi premtimin, e
ndihmoi robin e Vet dhe shpartalloi i vetm t gjitha
aleancat intrigante. Vini re: do gjak dhe hakmarrje
qndron posht kmbve t mia, prve mbulimit t
Qabes dhe dhnies uj haxhinjve.

109
Kurani, Surja: El-Feth, ajeti: 1.
146

M pas tha: O kurejshit! far mendoni se do t
bj me ju. Ata i than: T mira, o vlla fisnik, i biri
vllait fisnik. Ai iu tha fjalt: Shkoni jeni t lir. Liria
u pa kudo, edhe pse ata u keqtrajtuan dhe u przun nga
shtpit e tyre, t keqen e kthyen me t mir:

T keqen ktheje me t mir e ather armiku yt do
t t bhet menjher mik i ngusht.
110
Pra n fen
islame nuk lejohet dhuna, ata hyn n mnyr paqsore
dhe me dashuri n Meke duke mos shkelur, mos
shkatrruar, dhe as dhunuar, Pejgamberi a.s. u tha: jeni t
falur, edhe pse t ligat e tyre ndaj muslimanve kishin
mbushur kupn.
Pas ksaj thirri at q posedonte elsat e Qabes,
i mori elsat dhe hapi dern e saj. Aty gjeti disa statuja
dhe piktura t cilat urdhroi q t`i prishnin. M pas filloi
t ecte drejt idhujve, numri i t cilve ishte rreth 360 q
adhuroheshin n kohn e injorancs arabe. Ua bnte me
shenj dhe lexonte fjaln e Allahut xh.sh.:

110
Kurani, Surja: Fussilet, ajeti: 34.
147


Thuaj: E vrteta erdhi, ndrsa e pavrteta u
shkatrrua. Sigurisht e pavrteta sht e paracaktuar
t zhduket.
111
Ai e rrzoi perandorin e pabesimit duke
hedhur t gjith idhujt posht dhe urdhroi q t
shkatrroheshin. Pas ksaj tek Pejgamberi a.s. erdhn
burra q kishin pranuar Islamin, pr t`i dhn besn dhe
pas tyre erdhn grat, pr t cilat kishte kushte t veanta
se si ta pranonin Islamin.
Kur hyri koha e namazit t dreks, Bilali r.a.
thirri zrin e s vrtets mbi taracn e Qabes, hypi sipr,
u ndal, shikoi turmn dhe filloi t thrras ezanin duke
thn: Allahu Ekber - Allahu sht m i Madhi (4 her).
Eshhedu en la ilahe ila Allah - Dshmoj se nuk ka t
adhuruar t vrtet prve Allahut (2 her). Eshhedu ene
Muhameden Resulullah (dshmoj se Muhamedi sht i
Drguari i Allahut (2 her). Disa q sapo kishin hyr n
fe nuk u plqeu t dgjonin kt por pasi u ishin forcuar
zemrat e tyre me Islam u penduan pr far kishin thn.

111
Kurani, Surja: El-Isra, ajeti: 81.
148

N kt mnyr Qabja u pastrua nga idhujtaria e
paganizmi, nga adhurimi q u bhej zotave t tjer n
vend t Allahut xh.sh.. Aty mbaroi fuqia armiqsore ndaj
Islamit dhe muslimanve, duke e kthyer Meken n
qytetin m t rndsishm t fes islame, sepse aty
Muhamedi a.s. vendosi rregull dhe la udhheqs Uitab b.
Usejdin. I Drguari a.s. u mundua q tu msonte
banorve t Mekes fen islame, prandaj qndroi me ta
nntmbdhjet dit. Ai u largua pr tu ballafaquar me
fiset Thekif dhe Havazin, t cilt ishin gati t sulmonin
Muhamedin a.s., pasi kishte liruar Meken.
lirimi i Mekes ishte nj arsye e fort, q zbuti
armiqsin e arabve ndaj Islamit. Pas ktij lirimi
njerzit filluan t hyjn n fen e Allahut xh.sh. grupe-
grupe, turma-turma. Kjo ndodhi me hyrjen e kurejshve
n Islam dhe me rnien e forcs m t madhe armiqsore
ndaj Islamit. Kjo prshkruhet bukur n Kuran:

149

Kur erdhi ndihma e Allahut dhe lirimi, Dhe i
shikoje njerzit q po hyjn turma-turma n fen e
Allahut. Pra, lartsoje Zotin tnd duke falnderuar
dhe krko nga Ai falje. Ai vrtet pranon shum
pendimin, sht Mshirues i madh.
112

Vrtet Allahu xh.sh. sht me besimtart, e
pavrteta u thye dhe humbi n humner, doli n shesh e
vrteta, andaj kjo ngjarje ngrit imanin e besimtarit,
agjruesit dhe atij q e ka lidhjen e tij t sigurt me
Kuran dhe Sunet. Disa nga msimet q marrim nga
lirimi i Mekes jan:
1. lirimi i Mekes sht lirim nga errsira.
2. Idhujt q u shembn, duhet edhe sot ti shembim.
3. Historia e lirimit t Mekes t reflektohet q dhe sot ta
lirojm vendin ton nga idhujtaria dhe paganizmi
modern i shekullit XXI.
4. Ezani u thirr por edhe sot duhet thirrur n do an t
planetit dhe t themelojm qendra t thirrjes n Islam.

112
Kurani, Surja: En-Nasr, ajetet: 1-3.
150

5. Ata ishin t pamposhtur, shoqri e art, duhet ta
kthejm imazhin e tyre, t mos turprohemi por t
krenohemi q jemi musliman.
6. Sa her t kujtohet kjo ndodhi mendo q kt ta bsh
edhe ti n qytetin tnd ose fshatin tnd, pra liroje edhe ti
vendin tnd nga idhujtaria.
7. Mos i paragjyko njerzit, thirri t gjith me urtsi dhe
butsi n Islam.
8. Mbshtetju Allahut xh.sh., suksesi sht n dorn e Tij
e jo n dorn e njerzve.
9. Ec me iden e fituesit dhe jo t humbsit.
10. Bj durim dhe shtoje vullnetin, bhu ndryshues i
gjendjes tnde dhe shoqris q t rrethon, mos ke frik,
bhu guximtar, duhet t guxosh n Islam q me butsi t
tjert ti ftosh.
19 Ramazan 1434
e shtun, 27 korrik 2013

151

Teku dhe dhjet-ditshi i fundit n
Ramazan
Koha kaloi shum shpejt, jemi n dhjet ditt e
fundit t muajit t bekuar t Ramazanit, muaj i Kuranit,
muaj i shum ngjarjeve q prjetuan muslimant dhe
mbar rruzulli toksor. I Drguari a.s. ka thn: Ai,
Allahu sht tek dhe e don tekun.
113

Besimtart krkojn nj nat t madhe n kto
dhjet dit t fundit t muajit Ramazan, ata shtojn
forcn e mendjes, forcn e zemrs dhe bindjes se do ta
zn at nat t ciln Allahu xh.sh. u pranon lutjet sepse
Ai pranon lutjet shum:

E kur robt e Mi t pyesin ty pr Mua, Un jam
afr, i prgjigjem lutjes kur lutsi m lutet, pra pr t
qen ata drejt t udhzuar, le t m prgjigjen ata
Mua dhe le t m besojn Mua.
114
N kt muaj sht

113
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
114
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 186.
152

nj diamant q lum ai njeri q e z at diamant duke u
lutur Allahun xh.sh.. Ai diamant sht nj nat e madhe
dhe e vlefshme m shum se t gjitha diamantet, fjala
sht pr Natn e Kadrit. Nata e Kadrit sht n dhjet-
ditshin e fundit t muajit Ramazan, si na ka lajmruar
Pejgamberi a.s. ku thot: Krkoni natn e Kadrit n
dhjet nett e fundit t muajit Ramazan.
115

Disa dijetar musliman si: Ibn Haxheri
116
, Imam
Neveviu
117
dhe t tjert kan thn se: Nata e Kadrit
krkohet n dhjet nett e fundit tek dhe se nuk mundemi
me prcaktuar natn e Kadrit me nj nat t veant
duke e prcaktuar, por ajo nat si ka ardh edhe n
hadith se ajo nat sht n dhjet nett e fundit t muajit
Ramazan. N kto dhjet net besimtart i dedikohen
dhikrit dhe lutjeve shum, si dhe namazeve vullnetare,
namazit t nats, teravive, por sigurisht edhe saktsis n
faljet e namazeve farz n kohn e caktuar. Ebu Dherri

115
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
116
1372-1448, emri i plot: ibn Haxher el-Askalani, dijetar
musliman, dijetar n hadith, autor i shum librave, jetoi n Egjipt.
117
1233-1277, emri i plot: Ebu Zekeria Muhjidin Jahja ibn Sharaf,
dijetar musliman, jurist dhe dijetar n hadith, autor i shum librave,
jetoi n Damask t Siris.
153

r.a. thot q: Ne agjruam me t Drguarin a.s. n
Ramazan. Ai nuk na udhhoqi n falje aspak deri kur
kishin mbetur shtat net t Ramazanit. Ather ai u
ngrit me ne (pr tu falur) derisa nj e treta e nats
kishte kaluar. Ai nuk u fal me ne n ditn e gjasht. N
natn e pest, ai u fal me ne derisa gjysma e nats kaloi.
Kshtu ne i tham: O i Drguar i Allahut! A po falesh
me ne tr natn? Ai u prgjigj: Kushdo q qndron
(n kijam/kmb) n Natn e Kadrit me imamin derisa
(imami) ta prfundoj faljen, sht e regjistruar pr t q
ai sht falur tr natn...
118
Gjithashtu tregohet q
Pejgamberi a.s. ka thn: Kushdo q qndron (n
kijam/kmb) n Natn e Kadrit (dhe nse i bhet e
mundshme atij) nga besimi i tij dhe shpresa (pr
shprblimin e Allahut) do ti falen t gjitha gjynahet e
mparshme.
119

Ditt kalojn, muskujt forcohen, zemrat zbuten,
shpirtrat pastrohen, ne krkojm shprblimin dhe
Allahu xh.sh. nuk ia humb krijess s Vet kurr

118
Transmetojn: imam Tirmidhiu dhe imam Ebu Davudi.
119
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
154

shprblimin dhe mundin dhe do gj q ai e bn pr
Allahun Fuqiplot, n nett me ibadet dhe me ngritje t
duarve duke krkuar nga Allahu xh.sh. mirsi, dashuri,
afrsi, prmirsim dhe largim nga zjarri, afrim drejt
xhenneteve t Tij. Kujtoje vdekjen, kujtoje se Ramazani
tjetr ndoshta nuk mund t takoj ty sepse ti m nuk
mund t jesh n mesin ton. Duhet q kto dhjet dit ti
bsh epok t ndryshimit, ti bsh ato fitore pr ty, fitore
pr ata q t rrethojn, fitore pr mbar komunitetin.
Mendoje se nuk je i prhershm n kt bot, shijoje
mblsin e besimit n Krijuesin tnd, zgjate dorn e
mirsis, jep shum n kto dhjet dit aty ku duhet
sepse Allahu xh.sh. e do at q jep.
N kto dhjet dit botn prshkoje me fjaln e
mir duke e prhapur at, duke biseduar pr t, duke e
studiuar at, duke synuar dhe praktikuar at. Bhu
ndryshimi dhe jo bllokimi, zgjohu nga gjumi dhe
ndryshoje veten dhe rrethin q t rrethon, zgjohu dhe
ngritu ashtu si i Drguari a.s. u zgjua dhe u ngrit:

155

O ti i mbuluar! Ngrihu dhe trhiqu vrejtjen (duke i
thirrur). Dhe madhroje Zotin tnd!
120
Duhet q kto
dhjet dit ti bsh gar vrapimi, t zsh fundin i pari,
garo si atlet q t fitosh sa m shum shprblime. Vrapo
dhe mos rri, nuk sht momenti t qndrosh kot, nxito
dhe thirr kah e mira, prediko t mirn, ti ke amanet mbi
supet e tua, duhet ta drgosh dhe shpiesh deri n cakun e
duhur. Mbaje ballin n sexhde, mbushe syrin me lot, mos
e mbyt kohn kot, do t merresh n llogari, shpejto sepse
dhjet-ditshi tjetr nuk dihet m a do t vij?
Allahu xh.sh. sht Nj, dshmoje me gjuh, me
gjymtyr, me zemr, shpirt dhe vepra, nuk ka koh m,
dhjet ditt jan dhjet minutat e tua, fitoje xhennetin n
kto dhjet minuta ose nuk do t jesh n kanalin e duhur,
do t tundohesh dhe me shpirt asnjher nuk do t
rehatohesh. Dhjet kshilla pr dhjet-ditshin e fundit:
1. Nxito pr takimin me At q sht i Lartsuar.
2. Numro nga njshi deri n dhjet, duhet br dhikr,
lutje dhe ibadet.

120
Kurani, Surja: El-Muddeththir, ajetet: 1-3.
156

3. Sinqeriteti t jet do dit n ibadete, me lutje Allahut
xh.sh. duke iu mbshtetur.
4. Krkoni Natn e Kadrit sepse do ta gjeni, ajo gjendet
me lutje dhe dhikr.
5. Armatosu me dituri, brumosu me lexim dhe studim,
me Kuran dhe lutje.
6. Shijoje do moment, do pjes t kohs me adhurim.
7. Falu, jep zekat, jep lmosh, ndrto, prmirso,
gjendjen rrotull teje zhvillo.
8. Gjuha jote bashk me shpirtin dhe trupin tnd t
shkrihen n dashuri pr Allahun xh.sh..
9. Pesimizmi nuk ekziston tek ti, ji optimist, bhu tik-
taku i ors, n do tik-tak vepro mir.
10. Edhe nata e errt e ka fundin e saj t ndritur, ndrioje
do nat t ktyre dhjet netve me vepra t ndritura.

20 Ramazan 1434
e diel, 28 korrik 2013
157

Agjrim n kulmin e nxehtsis
Falnderimi i takon Allahut xh.sh. i Cili na krijoi,
na prsosi n fomn m t bukur, na dalloi si krijesa me
intelekt e zgjuarsi. Zoti xh.sh. i skaliti bukur n Kuran
kto ajete:

A menduan njerzit t thon: Ne kemi besuar, e t
mos vihen n sprov? Ne i sprovuam ata q ishin
para tyre, ashtu q Allahu gjithsesi do ti dalloj ata
q e than t vrtetn e do ti dalloj edhe
gnjeshtart. A mos menduan ata q bjn vepra t
liga (krime) se do t na shptojn (ti ikin dnimeve)?
Sa i shmtuar sht gjykimi i tyre! E kush shpreson
takimin (shprblimin) e Allahut, s'ka dyshim se afati i
Allahut do t vij patjetr, e Ai sht Dgjuesi, i
Dijshmi.
121


121
Kurani, Surja: El-Ankebut, ajetet: 2-5.
158

Pra besimi yt duhet t dshmohet me durim dhe
sakrific edhe n kto dit t nxehta, ndr ditt m t
nxehta t vitit. Allahu xh.sh. ka begatuar dhe lshuar mbi
besimtart mshir dhe lehtsi n agjrim, ku shum
njerz q nuk jan agjrueshm qndrojn me shishe t
ujit te kokat e tyre duke pir uj dhe ankohen: Uh sa
vap! U dogjm! O sa nxeht!, etj., kurse tek muslimani
nuk vrehen kto ankesa, sepse tek ai ka besim n
zemrn e tij. A thua vall kta q nuk agjrojn, q
ankohen, a nuk mendojn rreth ktyre ajeteve:

E sikur ti shihje ata kur jan ndalur pran zjarrit e
thon: Ah sikur t ktheheshim (n Dunja), t mos
gnjejm faktet e Zotit ton e t bhemi nga
besimtart!
122
Apo ajetin:


122
Kurani, Surja: El-Enam, ajeti: 27.
159

Nuk ka dyshim se ata q prgnjeshtruan
argumentet Tona dhe nga mendjemadhsia u larguan
prej tyre, atyre nuk u hapen dyert e qiellit dhe nuk
do t hyjn n Xhennet deri t prbiroj deveja npr
vrimn e gjilprs. Ja, kshtu i shprblejm
kriminelt. Pr ata sht prgatitur shtrat nga zjarri
dhe mbuloj (nga zjarri). E kshtu pra i shprblejm
zullumqart.
123

Pra ky zjarr, kjo vap e batrdi e zjarrit t
Xhehenemit, kjo nxehtsi e padurueshme, e dhunshme
q nuk ka ndalim, si duhet t mbrohemi nga kjo? Ne
mbrohemi me agjrim t sinqert edhe kur dielli n kt
bot nxeh shum, por krahasuar me nxehtsin n
Xhehenem sht klim-kondicioner. I Drguari a.s. ka
thn: Nxehtsin m t madhe q e ndjeni n ver sht
shfryrje (frymnxjerrje) e zjarrit t xhehenemit, kurse t
ftohtin e madh q ndieni n dimr sht nga shfryrja
(frymnxjerrje) e t ftohtit t xhehenemit. N ditn e
Kijametit pr krijesn do t ndrmjetsojn Kur'ani dhe
agjrimi.

123
Kurani, Surja: El-Araf, ajetet: 40-41.
160

Agjrimi do t thot: O Zoti im, un e pengova
nga ushqimi dhe nga dshirat gjat dits, andaj pranoje
ndrmjetsimin tim pr t (mos e dno). Ndrsa Kur'ani
do t thot: O Zoti im, un ia kam penguar gjumin gjat
nats, andaj pranoje ndrmjetsimin tim pr t.
Muhamedi a.s. tha: dhe kshtu pranohet ndrmjetsimi i
t dyve (pr krijesn). Kush e agjron Ramazanin dhe
pastaj e prcjell at me 6 dit t muajit Shevval do t
konsiderohet sikur t kishte agjruar tr vitin.
Nga fjala zjarr kuptojm Xhehenemin, e jo
vetm zjarrin e tij. N hadithe shpesh prmendet zjarri
dhe me t kuptohet Xhehenemi pr dy shkaqe kryesore:
1. Zakonisht shumica e llojeve t dnimeve jan me
origjin nga zjarri.
2. Zjarri sht nj ndr dnimet m t dhimbshme i
prcaktuar pr kategorin me t keqe t njerzve, n t
ciln futen pabesimtart, si sht rasti i Faraonit t cilin
Allahu xh.sh. e prmend n Kuran.
Sot kur mediat e shkruara dhe audio vizuele po
tregonin kulmin dhe ditn m t nxeht t vitit, ti si
161

agjrues ja dole sepse Allahu xh.sh. sht me ty, ashtu
si i Drguari a.s. i tha Ebu Bekrit r.a.:

N mos e ndihmofshit at (Pejgamberin), at e ka
ndihmuar Allahu; kur ata q nuk besuan e nxorn
at vet t dytin; kur q t dy ishin n shpell, kur po
i thoshte shokut t vet: Mos u pikllo (friko), Allahu
sht me ne!" E Allahu zbriti qetsi (n shpirtin e)
atij, e fuqizoi me nj ushtri q ju nuk e pat; e fjaln
e atyre q nuk besuan e bri m t ultn, kurse fjala e
Allahut (sht) m e larta. Allahu sht m i
Fuqishmi, m i Urti.
124

Allahu xh.sh. sht me ty, qndro i palkundur
nga stuhit e kohs dhe stuhit e nxehtsis. Dielli dhe
nxehtsia e tij u bn pr ty mshir dhe falje nga
mkatet, u fitua shprblimi dhe sakrifica pr hir t

124
Kurani, Surja: Et-Teube, ajeti: 40.
162

Allahut xh.sh.. U freskua trupi dhe shpirti me fjaln
Allah, era e gojs tnde arom trndafili, djersa jote si
uj zem-zemi dhe larje mkatesh, adhurimi yt fisnik dhe i
sinqert n kto dit t gjata u shprblye pa pik
dyshimi.
Omeri r.a. e kshilloi djalin e tij n shtratin e
vdekjes: Prpiqu q ti arrish virtytet e besimit, dhe
gjja e par nga kto sht agjrimi gjat t nxehtit t
vers s ashpr. N Teurat thuhet se Allahu xh.sh. i ka
thn Musait a.s.: Ia kam br Vetes obligim q secili
q sht etur pr hir Timin, etja do ti shuhet n Ditn e
Ringjalljes.
Agjruesin e devotshm i cili dshiron ta arrij
shprblimin e agjrimit asgj nuk e ndal, dhe t gjitha
adhurimet ai i bn pr hir t Allahut t Madhruar.
Agjrues i dashur, nxehtsia pr ty sht:
1. Falje mkatesh dhe pastrim i madh.
2. Prkujtim se Xhehenemi do t jet tmerr dhe dnim i
nxeht pr ata q nuk agjruan edhe pse kishin mundsi.
163

3. Prkujtim se dikush n shkrettir dhe vende t nxehta
nuk ka buk pr t ngrn dhe as uj pr t pir.
4. Eksperiment pr durimin tnd.
5. Lodhje pr tu rilindur dhe ngritur n lartsi besimi yt.
6. Mbushje e syve t zemrs dhe mendjes me frik,
dashuri dhe respekt ndaj Allahut xh.sh..
7. Strvitje me organizmin dhe shtypje e epshit egoist.
8. Zbutje dhe urtsi.
9. Ngritje e besimit pr fen islame me m shum
prpikmri.
10. Fitim shprblimesh t panumrta pr do moment q
kalon gjat kohs s agjrimit.

21 Ramazan 1434
e hn, 29 korrik 2013
164

Ramazani dhe namazi i nats
Dhjet-ditshi i Ramazanit ka edhe namazin e
nats, ku n disa prej xhamive ky namaz vullnetar falet
me prkushtim duke br lutje dhe lexuar Kuranin me
pasion. Muhamedi a.s. ka thn: Pjesa e tret e nats
sht pjesa m e rndsishme. sht pjes kur Allahu
xh.sh. zbret (mshirn) n qiellin e dynjas, ashtu si i
takon madhshtis s Tij dhe thot: A ka njerz q kan
halle, tua zgjidh Un hallet? Kush krkon prej Meje, q
ti jap, kush me lutet q ti prgjigjem. Kush m krkon
falje, q ta fal, kush krkon mbrojtje, q ta mbroj.
Namazi i nats ka vlera t larta sidomos n
muajin e Ramazanit e n mnyr t veant n dhjet
ditt e fundit t ktij muaji sepse n kt muaj gjendet
Nata e Kadrit e vlefshme m shum se njmij muaj.
Allahu xh.sh. tregon pr rndsin e namazit t nats:

165

O ti i mbshtjellur!, Ngrihu pr falje natn, prve
nj pjese t vogl t saj. Gjysmn e saj ose di m pak
se gjysmn. Ose shto di prej saj dhe Kur'anin lexoje
me vmendje. Ne do t shpallim ty fjal t rnd (t
madhe). E ska dyshim se aktiviteti i nats sht
fuqizues dhe fjal m e qart.
125
Muhamedi a.s. tha se:
Namazi m i mir pas farzit sht namazi i nats.
126

Namazi i nats shton fuqin, devotshmrin,
stabilitetin, rrit besimin, zgjon trurin dhe e bn krijesn
e Allahut xh.sh. t meditoj m shum. Nj dit erdhi
Xhibrili a.s. tek i Drguari a.s. dhe i tha: O Muhammed!
jeto sa t duash, se ti do t vdessh, puno far t duash
se ti do t shprblehesh pr t, duaje k t duash se ti do
t ndahesh prej tij dhe dije mir se krenaria e besimit
sht namazi i nats. Transmetohet nga Aishja r.a. se:
I Drguari a.s. kur u zgjonte t falte namazin e nats, e
hapte at me dy rekate t lehta.
127


125
Kurani, Surja: El-Muzzemmil, ajetet: 1-6.
126
Transmeton: imam Muslimi.
127
Transmeton: imam Muslimi.
166

Namazi i nats sht prej namazeve vullnetare, i
preferuar t falet dhjet ditt e fundit t Ramazanit, kurse
jasht Ramazanit dhe ditve tjera falet n nj t tretn e
nats. Pejgamberi a.s. ka thn: N Xhennet ka disa
dhoma, pjesa e jashtme shihet prej brendsis s tyre
dhe brendsia e tyre shihet prej jasht. Nj beduin pyeti:
Pr k jan ato o i Drguar i Allahut? Tha: Jan pr ata
q ruajn gjuhn, ushqejn t varfrit, agjrojn dhe
falen kur t tjert flen.
128
Ky namaz ka kto efekte dhe
dobi:
1. Namazi i nats n Ramazan ka dobi sepse shton
forcn dhe bindjen n ibadete.
2. Fut n mendim dhe meditim njeriun q ta di qllimin
e ardhjes s tij n kt bot.
3. Edukon dhe strvit mendjen dhe trupin me namaz.
4. Shton shprblimin.
5. Namazet vullnetare jan ur e mir pr kompletimin e
nj besimtari.

128
Transmeton: imam Tirmidhiu.
167

6. Moment i volitshm pr pranimin e lutjes sht
namazi i nats sidomos n Ramazan.
7. Qndrimi pa gjum dhe provimi i vetes se sa syri yt rri
pa gjum pr Zotin q t krijoi dhe t prsosi si njeri.
8. Lidhja me xhamin, me namazin, me dhikrin dhe
adhurimin edhe kur t tjert jan n gjum.
Allahu xh.sh. tregon pr besimtarin i cili
sakrifikon dhe braktis pushimin, dyshekun, jastkun,
gjumin pr t br ibadet dhe pr tiu drejtuar t
Madhrishmit, duke falnderuar at pr mirsit e
shumta q ia dha:

Argumentet tona i besojn, n t vrtet, ata q kur
kshillohen me to, bien n fytyra (bjn sexhde), q
madhrojn Zotin e tyre n shenj falnderimi dhe
ata nuk bjn kryelartsi. I heqin trupat e tyre prej
dyshekve, duke e lutur Zotin e tyre nga frika dhe
168

nga shpresa dhe nga ajo q Ne ua kemi dhn
(pasuria) atyre, ata japin.
129

Dashuria q besimtari ka ndaj Allahut xh.sh. e
bn at q t mnjanoj gjumin dhe t bj ibadet n
kt muaj t bekuar dhe n kto dhjet dit t veuara.
Prve namazeve obligative n kohn e vet dhe teravive,
t fal edhe namaz nate, duke shtuar pra ibadetin dhe
adhurimin ndaj Allahut xh.sh., synimi i muslimanit sht
arritja e majes s suksesit, fitimit t shprblimeve nga
Allahu xh.sh., rritja e lidhjes mes teje dhe Krijuesit i Cili
sht Nj dhe pa ortak, dhe i Cili i pranon lutjet e
sinqerta. Vetit e namazit t nats n Ramazan jan:
1. Zgjon trupin, zemrn dhe mendjen nga gjumi.
2. Zbut shpirtin me adhurim.
3. Forcon durimin me qndrim.
4. Urtson dhe besimin e shton.
5. Shtohet leximi i Kuranit.

129
Kurani, Surja: Es-Sexhde, ajetet: 15-16.
169

6. Lumturon dhe sjell freski tek njeriu.
7. Dhikri shtohet dhe bashk me t edhe shprblimi.
8. Zgjon intelektin t arsyetosh dhe mendosh m holl.
9. Qndrimi i nats jep pasqyr pr qndrim edhe ditn.
10. Drejtsia n rresht dhe namazi i nats n paralele me
agjrimin dhe shtimi i tij n Ramazan ndikon tek masa
q nuk jan n xhami q tua prcillni kudo kt vler.

22 Ramazan 1434
e mart, 30 korrik 2013
170

Nj nat sa njmij muaj vler
T fitosh pr nj nat sevape sa njmij muaj,
vrtet sht madhshtore dhe brilante, andaj kjo na
shtyn q edhe pr sekonda t kujdesemi se si ato ti
menaxhojm dhe kthejm n ibadete dhe lutje, sidomos
kto dhjet dit t fundit t Ramazanit. Puntori pret
rrogn nga pundhnsi at q e ka stabile, po sikur
(pundhnsi) ti thot: Puno m shum dhjet ditt e
muajit t fundit t ktij muaji se un do t jap njmij
her m shum sesa rrogn stabile, far do t bnte
puntori? Imagjinoni, a do t rrinte duarlidhur? Sigurisht
q jo. N kt nat zbriti Kurani, fjala e Allahut xh.sh. e
cila sht platform dhe zgjidhje pr mbar njerzimin:

Ne ty ta shpallm librin sqarim pr do send,
udhzim e mshir dhe myzhde pr muslimant.
130

Nata e Kadrit apo Nata e Prcaktimit sht nat e paqes,
sht nat e lutjeve, sht nat e faljes, sht nat q na
sjell nj mesazh se ajo nat ka shum ndodhi dhe sht

130
Kurani, Surja: En-Nahl, ajeti: 89.
171

mrekulli nse e arrijm shprblimin e ksaj nate. N
Kuran sht nj sure me emrin El-Kadr q flet pr
vlerat e saj:

Ne e zbritm at (Kur'anin) n Natn e Kadrit. E 't
bri ty t dish se 'sht Nata e Kadrit? Nata e Kadrit
sht m e rndsishme se njmij muaj! Me lejen e
Zotit t tyre n (at nat) t zbresin engjujt dhe shpirti
(Xhibrili) pr seciln shtje. Ajo (q prcakton Zoti)
sht paqe deri n agim t mngjesit.
131

N kto ajete q nxisin pr studimin e ksaj nate
dhe rndsin e saj q ka ajo, n Kuran shum ajete
fillojn me ksi lloj pyetje, pastaj i jepet prgjigje. Kjo
sht pr t na zhvilluar neve aftsin q t mendojm
edhe m shum rreth ajeteve kuranore, por edhe nj lloj
sqarimi pr disa q dyshojn apo persona q pyesin
shum duke u dhn atyre prgjigjen dhe duke u shuar

131
Kurani, Surja: El-Kadr, ajetet: 1-5.
172

kureshtjen. N at nat engjujt zbresin pr seciln
shtje, pra ajo nat sht nat e paqes dhe harmonis ku
lutjet pranohen shum deri n mngjes, ajo nat sht
paqe dhe mirsi.
Muhamedi a.s. ka thn: Kush e kalon me
namaz Natn e Kadrit me besim tek premtimi i Allahut
dhe shpres tek Ai, i falen mkatet q ka br m
par.
132
Ndrsa n nj transmetim tjetr thot:
Krkojeni Natn e Kadrit n dhjet nett e fundit t
Ramazanit.
133
Aishja r.a., bashkshortja e Muhamedit
a.s., i ka thn atij: O i Drguar i Allahut, nse e
prjetoj Natn e Kadrit, far lutje t them? Ai tha:
Thuaj All-llahum-me in-neke Afuv-vun Kerimun tuhib-
bul-afve, fafu an-nii. (Zoti im! Ti je Fals, Bujar, e do
faljen, ndaj m fal mua!
134

El-Kadr ( ) ka kuptimin (paracaktim) Kader,
sepse n kt nat paracaktohet se far do t ndodh pr
vitin e ardhshm. Nj prej vlerave t ksaj nate sht se

132
Transmeton: imam Buhariu.
133
Transmeton: imam Buhariu.
134
Transmeton: imam Tirmidhiu.
173

zbresin engjujt s bashku me Xhibrilin a.s. dhe zbret
caktimi i Allahut xh.sh. pr at vit. Po ashtu sht nj
nat e begatshme:

Ne e zbritm at n nj nat t bekuar (n natn e
begatshme t Kadrit). Ne dshiruam tju trheqim
vrejtjen e njerzit t jen t gatshm. N at (nat)
zgjidhet do shtje n mnyr t prer. Urdhr i
prcaktuar nga Vet Ne. Ska dyshim se Ne drguam
t drguar. (E zbritm) Nga mshira e Zotit tnd, n t
vrtet Ai sht Dgjuesi dhe i Dijshmi. Zoti i qiejve e
i toks dhe ka ka ndrmjet tyre, nse jeni t bindur,
nuk ka Zot tjetr, vetm Ai sht q jep jet e vdekje,
Zoti juaj dhe Zoti i prindrve tuaj t lasht.
135

I Madhrishmi n kt nat e zbriti Kur'anin
Fisnik nga Levhi-Mahfudhi ( ) (Pllaka e ruajtur

135
Kurani, Surja: Ed-Duhan, ajetet: 3-8.
174

mir tek Zoti xh.sh.) pr n Bejtul-Iz-zeh ( ), q
sht qielli i ksaj bote. Kurani m pas iu zbrit
Muhamedit a.s. pr rreth njzet e tre vite me radh sipas
nevojave njerzore q dilnin. Pr kt shkak Nata e
Kadrit paraqet ngjarjen m t rndsishme dhe m
madhshtore n historin e njerzimit dhe si e till e
ndryshoi rrjedhn e saj, sepse shpallja e Kur'anit n kt
nat madhshtore lidhi qiellin me tokn, njeriun me
Krijuesin e vet dhe kshtu hyri prsri n analet e
historis, n t ciln ai nuk mbeti vetm objekt pa
prmbajtje dhe kuptim, prkundrazi i dha zgjidhje
njerzis dhe u b fjal e gjall dhe ligj i jets, sipas t
cilit zhvillohet jeta dhe sistemi jetsor.
Nata e Kadrit prve rndsis s madhe si
ngjarje historike, n t njjtn koh paraqet natn mjaft
t dobishme pr do knd q dshiron ti kthehet Allahut
xh.sh. dhe ta pastroj shpirtin e tij nga mkatet. Gjrat q
duhet t bjm gjat ksaj nate jan:
1. Kujdesi me gjuhn q ajo duhet t bj vetm dhikr -
prmendje t Allahut xh.sh..
175

2. Kohn mos e mbyt kot s koti.
3. Shtoje leximin e Kuranit dhe librave me tematik
islamo-shkencore.
4. Mos prqesh, mos nnmo, mos prgojo, mos abuzo,
mos injoro.
5. Duaje xhamin, nderoje xhematin, imamin e xhamis
dhe njerzit jasht xhamis dhe kudo n lagje.
6. Jepja hakun xhamis, jepja hakun udhs, jepja hakun
adhurimeve me saktsi.
7. Bhu bamirs sepse Allahu xh.sh. i do bamirsit q
japin n udhn e drejt, q ndimojn nevojtart, studentt
n udhn e dituris, ata q jan jetima, skamnort, etj..
8. Vizito familjart, fisin, kojshiun, shoqrin dhe afroni
ata me fjal t mira dhe ndihmoni mes veti n t mira
dhe bashkpunime t hajrit.
9. Brja lutje dhe shtimi i namazeve vullnetare.
10. Dhnia iftar t varfrve.
176

11. Buzqesh sepse i Drguari a.s. ka thn: Buzqeshja
ndaj vllait sht lmosh.
12. Mbaje veten me urtsi nga t folurit e teprt.
13. Msoju njerzve at ka di nga Islami.
14. Medito rreth sures El-Kadr dhe ajeteve kuranore.
15. Mos e ngrit shum zrin dhe mos ulrit n ligjrime.
16. Mbshtetju Allahut xh.sh., dhe ruaju hutimeve ditore.
17. Ruaje shikimin, dgjimin, ecjen, bri t gjitha hallall.
18. Shijoje do moment duke lexuar, studiuar dhe
msuar pr fen islame.
19. Mos e humb kohn n televizor dhe mos flej tr
ditn dhe pas namazit t sabahut.
20. Agjrimi yt sht i sakt, lute Allahun xh.sh. q kjo
Nat e Kadrit t t z duke br lutje.
Mysafiri t erdhi tek dera, ftoje dhe jepi ushqim,
ky mysafir mund t jet i fundit pr ty andaj nderoje,
177

sepse nuk ke garanci se do t jetosh prgjithmon. Kjo
nat sht:
a. Nat e Kuranit.
b. Nat pr falje mkatesh.
c. Nat q t prkujton Xhennetin.
. Nat e cila t rrit besimin.
d. Nat e bashkimit dhe unitetit vllazror.
dh. Nat e paqes, dituris dhe bujaris.

23 Ramazan 1434
e mrkur, 31 korrik 2013

178

Sadakatul-Fitri - pastrim pr agjruesin
Allahu xh.sh. sht Furnizuesi yn, Ai jep shum
e njerzit jan t dobt, andaj Allahu xh.sh. na sprovon
me shum gjra, me pasuri dhe me varfri:

Ne do tju sprovojm me ndonj frik, me uri, me
ndonj humbje nga pasuria e nga jeta e edhe nga
frytet, po ti jepju myzhde durimtarve.
136
Sigurisht
q Sadakatul-Fitri sht obligim pr do musliman dhe
braktisja e tij sht mkat dhe largim nga urdhri i
Pejgamberit a.s.. Abdullah ibn Umeri r.a. ka thn:
Pejgamberi e ka br obligim pr t gjith muslimant
q ta japin Sadakatul-Fitrin
sht quajtur Sadakatul-Fitri sepse lidhet me
kohn kur prfundon agjrimi, sepse fjala El-Fitru ( )
d.m.th. natyrshmri, sepse prfundon agjrimi dhe
rikthehet natyrshmria e t ngrnit si ka qen jasht
Ramazanit, quhet Fitr-Bajrami sepse prfundon

136
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 155.
179

agjrimi, merret shprblimi dhe gzohet fukaraja e
jetimi. Sadakatul-Fitri jepet n ushqim dhe jepet sikur
pr vete, ushqim i freskt dhe jo i prdorur, sepse Allahu
xh.sh. na urdhron:

O ju q besuat, jepni nga m e mira e asaj q e fituat
dhe nga ajo q u dham prej toks, e mos nxitoni ta
jepni at m t pavlefshmen nga ajo, e q ju nuk do ta
pranonit pr vete vetm symbyllas. Dijeni se Allahu
ska nevoj pr ju, sht i Madhruar.
137

Pejgamberi e ka br obligim Sadakatul-Fitri nj
saa ( )
138
, mas apo sasi t caktuar me ushqim si
pastrim pr agjruesin nga fjalt dhe veprat e kota dhe si
ushqim pr t varfrit. Gjithashtu transmeton Abdullah
ibn Omeri r.a. q: E ka br detyr i Drguari a.s.

137
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 267.
138
Njsi matse, rreth 2.2 kg drith.
180

dhnien e Sadakatul-Fitrit t Ramazanit, sa masa e nj
saa hurmash ose nj saa elbi
139

Ndrkaq Imam Ebu Hanife
140
dhe t tjer thon
se Sadakatul-Fitri hyn n radhn e obligimeve apo
vaxhibeve. sht mir q shprndarja e Sadakatul-Fitrit
t filloj nj dit apo dy para Bajramit, kurse t
prfundoj n kohn e faljes s namazit t Bajramit.
Pndryshe nuk lejohet t jepet para ksaj kohe dhe ai i
cili pa ndonj arsye e ka vonuar dhnien e Sadakatul-
Fitrit deri sa sht falur namazi i Bajramit ka br
mkat, duhet t pendohet tek Allahu xh.sh., sepse sht
transmetuar nga Abdullah ibn Umeri r.a. t ket thn:
Pejgamberi ka urdhruar q Zekatul-Fitri t jepet para
se t dalin njerzit pr t falur namazin e Bajramit.
141

Abdullah ibn Abasi r.a. ka thn: Kush e jep
(Sadakatul-Fitrin) para namazit t Bajramit ajo sht e
pranuar, kurse ai i cili e jep pas namazit, ajo

139
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
140
699-767, emri i plot: Numan ibn Thabit, dijetar dhe jurist i
shquar, themelues i shkolls juridike hanefite, lindi n Kufe (Irak)
dhe jetoi n Bagdad (Irak), ishte me prejardhje persiane.
141
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
181

konsiderohet nj lmosh e zakonshme (nuk konsiderohet
si Sadakatul-Fitr).
142

Me Sadakatul-Fitr sht i obliguar do
musliman mashkull apo femr, i rritur apo fmij, pa
marr parasysh t ket agjruar apo jo, si sht rasti me
personin q sht n udhtim apo sht i smur. Pr
kt tregon hadithi i Pejgamberit a.s. q e transmeton
Abdullah ibn Umeri r.a., ku thot: Pejgamberi e ka br
obligim pr t gjith muslimant, t mdhenjt dhe t
vegjlit, meshkujt dhe femrat, skllevrit apo t lirt q ta
japin Sadakatul-Fitrin nj saa t mbushur me hurma
apo drith.
143

Sadakatul-Fitri duhet ti jepet t varfrit ashtu si
ka ardhur n hadithin e Pejgamberit a.s.: Sadakatul-
Fitri sht pastrim pr agjruesin prej fjalve t liga dhe
t kota, t cilat i ka thn gjat Ramazanit, sht ushqim
dhe ndihm pr t varfrit. Definicionin e t varfrit e
ka sqaruar Pejgamberi a.s. n nj hadith ku thot: I
varfr sht ai i cili nuk gjen t pasur q ta pasuron at,

142
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
143
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
182

nuk kujdeset askush pr t dhe nuk bisedohet pr t n
mnyr q t jepet pr t, dhe nuk e pyesin njerzit
asgj.
144

Sadakatul-Fitri sht nj institucion i mirqenies
sociale, nj vend pa mirqenie sociale sht i destinuar t
rrnohet dhe ta pllakos varfria, n nj vend me shum
varfri shfaqen vjedhjet, plakitjet, vrasjet, problemet
dhe krizat e mdha. Sadakatul-Fitri ka kto mesazhe:
1. Agjruesi e jep Sadakatul-Fitrin para faljes s
Bajramit q t gzoj ndonj familje.
2. Allahu xh.sh. i do bamirsit andaj ky sht momenti
adekuat pr bamirsi.
3. Ndihmo fukaran, jetimin, studentin pr shkollim.
4. Ndihmo materialisht prhapjen e Islamit, ndihmo
fjaln e Allahut xh.sh. q t prhapet.
5. Prmirson gjendjen shoqrore.
6. Prmirson gjendjen ekonomiko-psikologjike.

144
Transmetojn: Imam Buhariu dhe Imam Muslimi.
183

7. Vendos ekuilibrin dhe barazin.
8. Shton bereqetin dhe rrit solidaritetin.
9. Miqsohesh dhe afrohesh me t gjitha shtresat.
10. Largon polarizimet dhe keqkuptimet.
11. Sadakatul-Fitri sht dshmi e sinqeritetit n besim
dhe e besimit n ditn e Gjykimit.
12. Lehtson barrn nga nj obligim fetar dhe merr
shprblim nga Allahu xh.sh..
13. Pastron pasurin dhe ruhesh nga e ndaluara.
14. Bhu m njerzor n mirsi dhe n t mira.
15. Mendo se edhe ti do t ishe sprovuar ashtu.
16. Pastrohesh nga fjalt dhe veprat e liga.
17. E shton bindjen ndaj Allahut xh.sh. dhe e falnderon
q t dha t mira.
18. Jep, q t marrsh pa kufi nga Allahu xh.sh..
19. Allahu xh.sh. t dha shum t mira, sa ti jep pr T?
184

20. Nderoje krijesn e Allahut xh.sh. me t mira,
ndihmoje at sepse Allahu xh.sh. t ndihmon, se ti je
njeri dhe Allahu xh.sh. ju ndihmon t gjithve e ku ka
ndihmtar m t madh se i Lartmadhrishmi?
Sadakatul-Fitri jepet nga do individ ve e ve,
kurse prindi e jep pr fmijn, pr antart q ka ajo
familje. Sadakatul-Fitri nuk duhet ti jepet njerzve t
afrm t gjakut sepse ne ndaj tyre kemi obligim ti
ndihmojm m shum e jo ti respektojm nj her n
vit, pra kjo sht turp nga njra an sepse ne duhet t
kemi m shum obligime ndaj t afrmve tan n do
moment.
Institucionet islame duhet t din ti shprndajn
aty ku duhet kto t mira materiale, sepse n nj vend q
ka varfri shum dhe njerzit japin, diku alon puna.
Institucionet islame duhet ti menaxhojn dhe ti
ndihmojn t varfrit musliman t cilt jan shum, pra
duhet t ket nj projekt pr mirqenien e muslimanve
n trsi. I Drguari a.s. ka thn: Nuk keni besuar
derisa nuk doni pr vllaun tuaj at q doni pr vete.
185

Un sot shoh musliman miliarder dhe
musliman q mezi sigurojn bukn e gojs, kjo do t
thot se kemi keqmenaxhim dhe injoranc dhe besimi
nuk sht si duhet, sepse ajo nuk vendoset n praktik
duke pastruar pasurin. Krijuesi tregon pr ata besimtar
q do t hyjn n Xhennet, se cilat jan veprat q ata
bjn:

Ata jan q pr hir t Tij u japin ushqim t
varfrve, jetimve dhe t znve robr. Ne po ju
ushqejm vetm pr hir t Allahut dhe prej jush nuk
krkojm ndonj shprblim e as falnderim. Ne i
friksohemi (dnimit t) Zotit ton n nj dit q
fytyrat i bn t zymta dhe sht shum e vshtir.
145

Allahu xh.sh. i do ata q japin dhe vepra e tyre
sht e sinqert. Pra besimtart ushqejn dhe nuk ndalen
s ushqyeri muslimant e varfr, i ushqejn pr hir t
Allahut xh.sh. duke qen falnderues pr pasurin q u
dha Fuqiploti. Allahu xh.sh. nuk i do koprract:

145
Kurani, Surja: El-Insan, ajetet: 8-10.
186


Ata q vet jan koprrac dhe urdhrojn njerzit
pr koprraci, dhe e fshehin at q ju ka dhn Allahu
nga mirsit e Veta. Ne kemi prgatitur dnim t
turpshm pr jobesimtart!
146

Allahu xh.sh. na bft prej dordhnsve dhe
atyre q japin pr zhvillimin dhe prparimin e shoqris,
muslimanve dhe njerzve n prgjithsi. Allahu xh.sh.
na mbroft dhe na i forcoft kmbt pr n rrugn e
drejt, na ndrioft fytyrat Ditn kur nuk bjn dobi as
fmijt e as pasuria q kemi akumuluar e mbledhur gjat
ksaj bote kalimtare, por vetm vepra e mir dhe puna e
mir e vazhdueshme. Amin!
24 Ramazan 1434
e enjte, 1 gusht 2013


146
Kurani, Surja: En-Nisa, ajeti: 37.
187

Shpirti u urtsua
Ngadal po vijm n ditt e fundit t Ramazanit e
gjurmt tona po mbesin dhe po shnohen n historin e
ksaj gjenerate t shek. XXI. Etja dhe uria kaloi, u fitua
shprblimi meritor duke u zbut mendja, epshi, dshira,
pasioni, egoja, u thyen barrierat e arrogancs dhe fitoi
bamirsia. Sigurisht q shpirti i urt mendon, synon dhe
praktikon veprn e mir:

Pa dyshim, ata q besojn dhe punojn vepra t
mira, pikrisht ata jan krijesat m t mira.
147
Ky
muaj u karakterizua dhe po karakterizohet me ibadete
dhe prulsi ndaj Allahut xh.sh., me bindje t mendjes,
zemrs dhe me pastrim t shpirtit. Vrtet ata q
pastrohen do t jen prej t shptuarve:


Pra, ka shptuar ai q e pastroi vetveten.
148


147
Kurani, Surja: El-Bejjine, ajeti: 7.
148
Kurani, Surja: Esh-Shems, ajeti: 9.
188

Muslimani nuk jeton pr t ngrn por ha vetm sa pr t
jetuar, ushqimi i tij shpirtror jan pes shtyllat e Islamit,
gjasht shtyllat e Imanit dhe Ihsani. Agjrimi e freskon
shpirtin, ia heq ndryshkun, e pastron dhe i nxjerr t ligat
fizike dhe metafizike, agjruesi pastrohet do vit dhe
mbush amortizatort me energji t fort pr tr vitin.
Muslimani nuk sht musliman i Ramazanit q vetm n
Ramazan ta kujtoj Allahun xh.sh., ta fal namazin dhe
ti dedikohet Islamit. Muslimani i vrtet jeton n Islam.
A jeton ti n Islam? Sa e praktikon Islamin pas
Ramazanit? Sa je i afrm me nnn, babain, motrn dhe
vllaun?
Mos t t shmtoj agjrimi yt duke qen i
padurueshm dhe grindavec, por duro, mshiroje gjuhn,
shpirtin dhe t gjitha pjest e trupit. Mrekulli sht puna
e besimtarit, kur flet - flet mir, kur ec - ec mir, kur
mendon - mendon mir, kur sprovohet - duron, fol ku
duhet folur dhe hesht kur duhet heshtur, nganjher
edhe heshtja sht flori. Urtsia nuk sht n maje t
gjuhs por n maje t lapsit, ta mbrosh Islamin me laps
sht m mir sesa me arm, dhe fjalt q nuk shnohen
189

- harrohen shpejt. U urtsua shpirti kur prmendi
Allahun:

Edhe ata t cilt kur bjn ndonj (mkat) t
shmtuar ose i bjn zullum vetvetes, e prmendin
Allahun dhe krkojn falje pr mkatet e tyre - e
kush i fal mkatet prve Allahut? - dhe q duke
ditur, nuk vazhdojn n at q kan punuar (n t
keqen). Shprblimi i t tillve sht falja nga Zoti i
tyre dhe xhennetet npr t cilt rrjedhin lumenj, e
aty do t rrin prgjithmon. Sa i mir sht
shprblimi i atyre q punojn.
149

Pejgamberi a.s. ka thn: Kur hyn drita n nj
zemr, ajo hapet dhe zgjerohet. T pranishmit pyetn:
Cila sht shenja e ktij zgjerimi, o i Drguari i Allahut?
Ai u prgjigj: Ti kushtohesh vendbanimit t prhershm,

149
Kurani, Surja: Ali Imran, ajetet: 135-136.
190

t distancohesh nga vendbanimi i rrem dhe t
prgatitesh pr vdekjen para se t t bjer. Kshtu,
njeriut do ti hapet gjoksi sipas pjess s tij prej ksaj
drite. Vrtet e ktill sht edhe drita e dukshme, fizike,
dhe errsira e dukshme: e para ta hap gjoksin dhe t jep
qetsi, kurse e dyta ta shtrngon.
150
Allahu xh.sh. thot:

Vrtet, t devotshmit do t jen n lumturi.
151
E
vrteta erdhi, dritaret e shpirtit u hapn dhe pranuan t
vrtetn, i than lamtumir t pavrtets. Pejgamberi a.s.
ka thn: Tre personave nuk u kthehet bosh lutja:
agjruesit n kohn e iftarit, mbretit t drejt dhe lutja e
dikujt q i sht br padrejtsi...
152
Pejgamberi a.s.
gjat iftarit thoshte: Shkoi etja, u lagn venat dhe mbeti
shprblimi, inshaAll-llah.
153

Pra ky shprblim u regjistrua, urtsoi dhe lehtsoi
shpirtin ton, gjuht u zbutn me dhikr si dhe zemrat u

150
Transmeton: imam Tirmidhiu.
151
Kurani, Surja: El-Infitar, ajeti: 13.
152
Transmeton: imam Tirmidhiu.
153
Transmeton: imam Ebu Davudi.
191

knaqn me Kuran, fryma jon agjroi dhe do qeliz
shprblimin e mori. Mjer pr at njeri q u korit pr
tridhjet dit, nuk bri asgj pr Allah me u pastru shpirti
i tij nga do gjynah! Ibn Kajjimi
154
ka thn: Realiteti i
devotshmris sht ti zbatosh urdhrat ndaj Allahut me
besim dhe shpres, si urdhr dhe ndales, duke e zbatuar
at q e ka urdhruar Ai me besim n urdhr dhe bindje
n premtimin e Tij dhe duke ln at q e ka ndaluar Ai
me besim n ndales dhe me frik nga krcnimi.
Trupi dhe do gjymtyr n Ditn e Gjykimit do t
dshmoj se krijesa ka agjruar me do pjes t tij, ashtu
si shpirti ka agjruar, sht urtsuar Allahun xh.sh.
duke e lartsuar. Lum ai njeri q Allahun xh.sh. e do dhe
lum ai njeri q pr me fitu knaqsin e Tij punon:

e kush iu prmbahet dispozitave t Allahut, atij
Ai i hap rrug
155


154
1292-1349, emri i plot: Muhamed ibn Ebu Bekr, jurist, teolog,
haditholog, autor i shum librave, jetoi n Damask (Siri).
155
Kurani, Surja: Et-Talak, ajeti: 2.
192

Allahu xh.sh. na urtsoft shpirtrat tan me
fjaln dhe veprn e mir, na bft prej besimtarve dhe
bamirsve n kto dit t fundit t bekuara t Ramazanit,
muaj i cili forcon besimin, shton urtsin dhe adhurimin
ndaj Allahut xh.sh.. Mjer ai njeri q hyn dhe del nga
Ramazani pa prfituar asnj shprblim dhe pa u urtsuar
dhe ndryshuar gjendjen e tij shpirtrore dhe fizike, me
mirsi e dashuri n udhn e drejt islame me Kuran dhe
Sunet. Pejgamberi a.s. ka thn: Ju kam ln pas dy
gjra, nuk do t lajthiteni nse veproni me to: Librin e
Allahut dhe Sunetin tim. Ku dhe kur urtsohet shpirti?
1. Shpirti urtsohet n vendet ku prmendet Zoti xh.sh..
2. Shpirti urtsohet kur ai i nnshtrohet Allahut xh.sh..
3. Fjala e mir e urtson shpirtin.
4. Shpirti urtsohet nga sjelljet e njerzve t mir.
5. Shpirti urtsohet ku ka qetsi, harmoni dhe dashuri.
6. Shpirti nuk urtsohet nga ulrima dhe brtima.
7. Vizito dhe ushqe agjruesit sepse urtsohet shpirti.
8. Urtso shpirtin duke nderuar t vjetrit e t moshuarit.
193

9. Falu dhe lexo, studio dhe medito se e urtson shpirtin.
10. Mos fol shum sepse e trazon shpirtin.
11. Urtsoje shpirtin me shkrim.
12. Respekto t tjert - q ta urtsosh shpirtin.
13. Mshira ndaj fmijve sht urtsim i shpirtit.
14. Morali dhe dituria urtsojn shpirtin.
15. Adhurimi i sinqert ndaj Zotit xh.sh. urtson shpirtin.
16. Jep dhurata dhe lmosh q ta urtsosh shpirtin.
17. Shpirti urtsohet duke besuar vetm Allahun xh.sh..
18. Agjro me saktsi e prgjegjsi se urtsohet shpirti.
19. Mosprgojimi urtson shpirtin.
20. Njihe Allahun xh.sh., njihe t Drguarin a.s., njihe
Islamin q shpirti yt t urtsohet.

25 Ramazan 1434
e xhuma, 2 gusht 2013
194

Fuqia e agjrimit
Si do ti rikthehet fuqia ktij ummeti islam? Pa
dyshim me agjrues t devotshm dhe produktiv e jo me
njerz q nuk agjrojn dhe nuk adhurojn Allahun
xh.sh.. Fuqia ktij ummeti islam nuk i rikthehet ku
agjrimi pr shum agjrues sht br uri, monotoni
dhe ankes. Agjrimi forcon mendjen, trupin dhe
shpirtin, nse e keni vn re, kur jemi agjrueshm -
vrapojm m leht pr arsye se trupi nuk sht i ngarkuar
me ushqim si sht zakon t ngarkohet, e aty vijn dhe
lndt toksike t cilat shpesh mund ta dmtojn
organizmin me lloj-lloj helmesh q pmban ushqimi q
ne konsumojm, andaj agjrimi sht forc dhe prgatitje
sulmuese kundr helmeve duke br pastrimin organik t
trupit. Allahu xh.sh. thot:

E ju prgatituni sa t keni mundsi force, (mjete
luftarake), e kuaj t caktuar pr betej kundr atyre
195

(q tradhtojn) e me t, (me prgatitje), ta friksoni
armikun e Allahut, armikun tuaj dhe t tjert, t cilt
ju nuk i dini (se kush jan), e Allahu i di ata. kado q
shpenzoni pr rrug t Allahut, ajo do tju
kompensohet dhe nuk do tju bhet padrejt.
156

Ky ajet na tregon dika nga ngjarja para
prgatitore e Lufts s Bedrit se si prgatiteshin me forc
besimtart dhe si urdhroheshin me Kuran t jen t
fort e t qndrueshm n udhn e drejt. Sa jemi ne si
agjrues t fort sepse ky muaj i shenjt gati prfundoi?
Sa kemi vrapuar pr t mirn e Islamit? Sa kemi luftuar
me pend, teknologji dhe ushqim n prhapjen e Islamit?
Allahu xh.sh. do ti forcoj agjruesit ashtu si i forcoi
n Luftn e Bedrit ata besimtar edhe pse grupi ishte i
vogl n numr ata triumfuan, pra e vrteta gjithmon
fiton dhe e pavrteta i ka kmbt e shkurta, shpejt
humbet. Allahu xh.sh. thot:


156
Kurani, Surja: El-Enfal, ajeti: 60.
196

Ta forcoj t vrtetn e ta rrnjos t kotn, edhe
pse kt e urrejn kriminelt.
157

M kujtohet kur gjyshi im m tregonte se: n
periudhn e komunizmit apo totalitarizmit n Shqipri,
ata q ishin agjrueshm - futeshin me dhun t pinin
uj, disa prej tyre q me forc nuk pranonin ta pinin ujin
dboheshin, burgoseshin, keqtrajtoheshin apo mizorisht
pushkatoheshin. Kriminelt i urrenin agjruesit, i
shpallnin persona t padshiruar n shoqri, ata
prndiqeshin sepse besonin nj Zot i Cili mban kt
univers, krijoi njeriun, ndrsa njeriu sht mizor dhe
pabesimtar ndaj t Vrtets.
Vrtet burrat e mdhenj nuk njihen vese n
fushat e betejs - thoshte Muhamed el-Gazali
158
, por ne
duhet kto beteja ti kthejm n suksese dhe ato suksese
arrihen kur qllimi i agjrimit ton t jet fitimi i
shprblimit nga Allahu Fuqiplot. T bindemi se Allahu
xh.sh. e dshiron bindjen ton dhe se Ai e urren

157
Kurani, Surja: El-Enfal, ajeti: 8.
158
1917-1996, dijetar, komentator i Kuranit n dritn moderne,
autor i rreth 100 librave, jetoi n Egjipt.
197

poshtrsin dhe Ai i mbshtet ata q i mbshteten Atij.
Agjrues! Sa iu ke mbshtetur ti Allahut xh.sh.? Sa je
larguar ti nga fjalt dhe mendimet e liga? Fuqia e jote si
agjrues sa tu sht shtuar dhe a ka ndonj ndryshim
apo prmirsim?
Pejgamberi a.s ka thn: Lutja sht arma e
besimtarit, shtylla e fes dhe drita e qiejve dhe e
toks.
159
Andaj agjrues, lutu dhe medito, forcohu dhe
mos ngurro rrugn drejt t vrtets, drejt drejtsis,
vazhdo e mos ndalo. Kurani trheq vrejtjen dhe thot:

Prkujtoji robrit tan Ibrahimin, Ishakun,
Jakubin, q ishin t fort n zbatimin e detyrave dhe
largpams n fe. Ne i pajism ata me nj virtyt t
posam, me prkujtim ndaj bots tjetr. Pa dyshim
se ata ishin te Ne prej t zgjedhurve m t mir.
160


159
Transmeton: imam Hakimi.
160
Kurani, Surja: Sad, ajetet: 45-47.
198

Agjrimi ishte obligim edhe pr pejgambert e
tjer para Muhamedit a.s., edhe ata pejgamber me
besimtart e tyre t thjesht agjruan me prkushtim, me
forc e fuqi dedikuese, duke e dashur adhurimin si dritn
e syve. Pejgamberi a.s. na tregon pr pejgamberin Davud
a.s.: Namazi m i dashur te Allahu sht namazi i
Davudit a.s., agjrimi m i dashur te Allahu sht
agjrimi i Davudit a.s.. Ai flente gjysmn e nats, nj t
tretn e kalonte n namaz, pastaj prap flente nj t
gjashtn. Ai nj dit agjronte, e nj dite hante.
161

Ata ishin t fort n zbatimin e detyrave dhe
largpams n Islam, zotrues t fuqis s dalluar dhe
largpams t pastr. Ku jemi ne? Sa ky agjrim na jep
fuqi fizike dhe intelektuale t shprthejm si vullkan dhe
t lm gjurm t mira n prmirsimin e rrethit dhe
ambientit q jetojm e frymojm? Sa jemi t fort, sa
agjrojm dhe sa ftojm t tjert n besim t nj Zoti dhe
n zbatimin e kushteve t Islamit si sht edhe
agjrimi? Agjrimi sht ngritje, fuqi pr ummetin islam,
ai q e kupton ia di vlern, agjrimi nxit n pun t

161
Transmetojn: imam Buhariu dhe imam Muslimi.
199

mdha, n ndryshim produktiv e pozitiv t shoqris ku
ne jetojm duke ndrtuar nj shoqri vlerash.
Ky muaj ka edhe at nat q quhet ndryshe
kurora e gjitha veprimeve, ajo nat e cila e fuqizon
besimtarin, i jep drit n fytyr, ia ndrion me besim dhe
drit t leximit t Kuranit. Ajo sht Nata e Kadrit, nat
me shum vlera, ashtu sikurse besimtari q duhet t ket
shum vlera dhe duhet t jet i fort. Pejgamberi a.s. ka
thn: Besimtari i fort sht m i dashur pr Allahun
sesa besimtari i dobt, ndrsa n t dy ka mirsi. Ki
kujdes ndaj asaj q t bn dobi, krko ndihm prej
Allahut dhe mos u jep pas gjrave q nuk kan dobi.
Fuqia e cila shpie n lumturi sht adhurimi i
sinqert, agjrimi i prkushtuar pr hir t Allahut xh.sh..
Fuqia e cila t shpie n ligsi sht egoja dhe humbja n
kotsira duke u mashtruar nga i mallkuari. T kuptuarit e
gjrave I arrijm vetm ather kur jemi n rrugn e
duhur, n vendin e duhur dhe n kohn e duhur, fuqia
vjen nga Allahu xh.sh.. Ai e ngrit k t doj dhe e ul
k t doj, Atij i takon sundimi, ne jemi krijesat e Tij, Ai
na krijoi dhe na prsosi n formn m t bukur, nuk ka
200

forc dhe as fuqi m t madhe se Ai, Ai sht i
Plotfuqishm, i Gjithdijshm.
Shumica e njerzve shkurtpams mendojn se
agjrimi gjat tr dits t dobson, por realiteti sht
ndryshe, ai forcon besimin n Allahun xh.sh., pastron
trupin nga helmet, forcon shpirtin dhe trupin q t jet i
prgatitur n do sfid t jets. Trupi i njeriut sht si nj
makin me motor e cila duhet t jet n shrbim me
intervale t rregullta, duke ndryshuar kandelat elektrike,
pikat, kondensimin, vajin, filterat, etj., dhe pastaj n
akordim me motorin, makina punon mir dhe me
efikasitet. Ngjajshm, trupi i njeriut ka nevoj t jet n
shrbim t Islamit dhe kshtu arrin servisimin e trupit
gjat agjrimit t muajit t Ramazanit.
Gjat agjrimit, nj numr i organeve trupore
(veanrisht organet e tretjes) jan t lodhura gjat
ksaj kohe dhe kshtu ky shrbim apo servisim rikthen
shndetin e njeriut dhe rrit te njeriu jetgjatsin. Nj
ndryshim i prkohshm nga prditshmria apo rutina
ciklike lshon energji dinamike n trup ngaq ka pushuar
ashtu si pushojn pajisjet elektronike kur ato nxehen
201

shum duke qen n pun aktive, kshtu agjrimi
freskon mendjen duke rivendosur fuqin dhe vitalitetin
n trup, e cila mund t jet lodhur dhe mbrthyer n nj
rutin t prditshme gjat 11 muajve ngrnie dhe pirje
vazhdimisht.
Mobilizimi i fuqis fizike dhe metafizike q
agjrimi i jep krijess, ky ibadet dhe kusht prej kushteve
t Islamit, e bn at t jet mendjendritur dhe shum
zhvillimor dhe i aft t menaxhoj e t punoj pa u
lodhur pr qllime madhore, t mira qofshin ato, t
arritura personale apo kolektive, pra do t jap ndihmes
pr kolektivin por edhe pr veten dhe familjen. Andaj ne
si ummet islam agjrojm q t jemi t shndetshm dhe
t suksesshm, me forc dhe dije t sinqert prpara n
zhvillim t mirsis, bamirsis dhe n t mir t vetes
dhe njerzis.

26 Ramazan 1434
e shtun, 3 gusht 2013

202

Vlera e dhikrit n Ramazan
Vrtet Allahun xh.sh. e lavdron do gj q
sht n qiej e n tok, e falnderojn, i prulen
Madhshtis s Tij i Cili krijoi n formn m t bukur t
gjitha gjallesat. T lagurit e gjuhs dhe zemrs dhe
prjetimi shpirtror i dhikrit - prmendjes s Allahut
xh.sh. shtohet sidomos n kt muaj t begatuar t
Ramazanit gjat agjrimit, mirpo dhikri duhet t shtohet
jo vetm n kt muaj por do muaj q ka fal Allahu
xh.sh. t bjm dhikr t shpesht:

Pra ju m kujtoni Mua (me adhurime), Un ju kujtoj
juve (me shprblime). M falnderoni e mos M
mohoni.
162

Nj her gjat kohs s Haxhit disa njerz t mir
ishin mbledhur n Mek dhe po kuvendonin. M i riu
nga ta ishte Xhunejd Bagdadi
163
. Tem e biseds ishte

162
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 152.
163
830-910, asket, dijetar i famshm i dimensionit t mbrendshm t
Islamit dhe udhrrfyes n udhn shpirtrore, ishte me prejardhje
persiane, lindi dhe vdiq n Bagdad (Irak).
203

Dashuria ndaj Allahut t Madhrishm dhe se kush
ishte ai q vrtet e do Allahun e Madhrishm? Shum
nga ta i paraqitn opinionet e veta, ndrsa Xhunejdi
rrinte pa br z, vetm kujtohej, pa thn gj. Shokt e
detyruan q t thoshte dika, t hapte zemrn edhe ai e t
shprehte mendimin e vet. Me kokn ulur dhe me lot ndr
sy ai tha: Ai q e do Allahun e Madhrishm sht ai q
e harron vetveten; ai gjithmon sht i zn me t
prkujtuarit e Allahut xh.sh. dhe duke i pasur parasysh e
uar n vend t gjith urdhrat e Tij; ai e sheh Allahun e
Lartmadhrishm me syt e tij t zemrs, e cila
prvlohet nga nxehtsia e friks ndaj Tij; prkujtimi i
Allahut xh.sh. e pushton, e deh; ai i flet fjalt e Allahut
t Madhrishm sikurse Ai t fliste prmes gojs s tij;
nse ai lviz, kt e bn sipas urdhrit t Allahut xh.sh.;
ai prfiton paqe n mendjen e tij vetm prmes
nnshtrimit ndaj Tij; dhe kur ky nivel arrihet, ai ha, pi,
fle, zgjohet, shkurtimisht, t gjitha veprimet e tij jan pr
knaqsin e Allahut t Lartmadhrishm; ai as q i
merr parasysh gjrat e ksaj bote, e as q i kushton
ndonj rndsi kritikave jo miqsore t njerzve.
204

Agjruesi e madhron Allahun xh.sh., e
falnderon n syfyr e iftar, me dedikim e zell t
prkushtuar:

t madhroni (Allahun) pr at se u udhzoi dhe
q t falnderoni.
164

Ky sht njri prej qllimeve t ktij obligimi, ta
kuptojn ata t cilt e besojn vlern e udhzimit t ciln
ua ka lehtsuar Allahu xh.sh., ta kuptojn kt n shpirt
gjat kohs s agjrimit m shum se n do koh tjetr.
N zemr nuk u hyn mkati. Organet e tyre nuk bjn
mkate, ata e kuptojn udhzimin sikur e prekin n
mnyr q ta madhrojn Allahun xh.sh. pr hir t ktij
udhzimi, n mnyr q t jen mirnjohs pr kt
mirsi, n mnyr q zemra tu mbushet me kt bindje.
Pejgamberi a.s. ka thn: Shembulli i atij q e prmend
Zotin e tij dhe i atij q nuk e prmend Zotin e tij, sht
sikurse shembulli i t gjallit dhe i t vdekurit.

164
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 185.
205

Ramazani pr besimtarin sht stacioni i analizs
s tij multidimensionale e cila i mundson afrimin drejt
qllimit t ekzistencs. Me kt inventar bhet edhe
pajisja me aftsin pr t ndrtuar raportet e natyrshme
me Allahun xh.sh., pra me udhzimin apo metodn e Tij
hyjnore, e n t njjtn koh me aftsin pr t reflektuar
sipas ksaj metode. Prvetsimit t ksaj gatishmrie apo
aftsie, n kt muaj t bekuar i shrbehet prmes
adhurimeve intensive q kryhen duke filluar nga
agjrimi e m pas namazi, itikafi, Sadakatul-Fitri, dhikri
dhe t gjitha punt e tjera t mira. Agjrimi sht nj lloj
prkujtimi q do vit kur agjrojm - kujtojm ndodhit
e atyre moteve, ngjarjet, prkujtojm kohn e zbritjes s
Kuranit dhe prkujtojm betejn e Bedrit, lirimin e
Mekes, si dhe shum ngjarje t cilat duhet t reflektojn
dhe t na ngrisin besimin tek Allahu Fuqiplot:

Vazhdo me kshill, sepse kshilla besimtarve u
bn dobi.
165


165
Kurani, Surja: Edh-Dharijat, ajeti: 55.
206

Vrtet n kto net t begata t fundit t
Ramazanit, gjuht tona nuk duhet t pushojn s
prmenduri Allahun xh.sh. i Cili na zgjodhi prej
krijesave duke na dalluar me mendje dhe aftsi t cilat
duhet ti prdorim n shrbim t komunitetit, n t mir
t mirsis dhe paqes n kt bot:

e ti prmende shum Zotin tnd dhe madhroje
mbrmje e mngjes.
166

Ky sht urdhri i Allahut xh.sh., andaj ky
Ramazan na ka forcuar apo na ka dobsuar? Sa e kemi
prmendur Allahun xh.sh. dhe sa namaze vullnetare i
kemi falur n kt Ramazan? Gjuha jote ka br dhikr
apo sht marrur me thashetheme dhe prgojime?
Transmetohet se Pejgamberi Jusuf a.s. agjronte shpesh
pavarsisht se ishte administrator i hambarve t toks.
Kur u pyet pse e bnte kt, ai tha: Kam frik se nse
ngopem - harroj urin e t varfrit dhe t vobektit.

166
Kurani, Surja: Ali Imran, ajeti: 41.
207

Edhe prmendja e Zotit xh.sh. duhet t jet
ushqimi yn sepse njeriu kur ec n parimet q Ai e
urdhroi - ai gjithmon triumfon. Agjrim, do t thot:
ruajtje e veshve, syve, gjuhs, duarve dhe kmbve si
dhe gjith pjesve t tjera, larg prej mkatit, por cila
arm na shrben ta kemi agjrimin e shndosh? Ajo
arm sht prmendja e Allahut xh.sh. sepse ai njeri q e
prmend At vazhdimisht - nuk ka koh t dgjoj, t
shikoj, t flas dhe t punoj gjra t ndaluara sepse
prmendja e Allahut xh.sh. e fut at n pun t lejuara,
sepse Allahu xh.sh. e urdhron n at drejtim besimtarin
e sinqert q shum e prmend Allahun xh.sh., sepse Ai
na mson:

Ti prmende Zotin tnd n vete, me respekt e me
dro, jo me shprehje t larta, (prmende) n mngjes e
mbrmje dhe mos u b nga ata q skan kujdes.
167

Vlerat e dhikrit n Ramazan jan:

167
Kurani, Surja: El-Araf, ajeti: 205.
208

1. Freskon mendjen, trupin dhe shpirtin.
2. Dhikri dhe lutjet n Ramazan kan shum shprblim.
3. Prmendja e Allahut xh.sh. rrit vlern e agjrimit.
4. Me dhikr afrohesh m shum n dashuri me Allahun
xh.sh. dhe pastaj edhe krijesat do t t duan.
5. Namazi sht dhikr, agjrimi sht dhikr, t gjitha
kto jan ibadete.
6. Dhikri duhet t jet edhe me shpirt duke e prjetuar.
7. Prmendja e Allahut xh.sh. e shton furnizimin.
8. Dhikri afron njerzit n pun t mira.
9. Mshira dhe mbrojtja e Allahut xh.sh. sht me at
krijes q bn dhikr.
10. Dhikri lehtson agjrimin dhe shton shprblimin.

27 Ramazan 1434
e diel, 4 gusht 2013
209

Historia e agjrimit dhe agjruesve
N analet e historis sht edhe historia e
prjetimeve dhe ndodhive t ndryshme, n kohra dhe
hapsira t ndryshme. T gjith pejgambert e Zotit
xh.sh. agjruan me besimtart e tyre n kohra t
ndryshme. Si n t kaluarn ashtu edhe n t tashmen,
dhe inshaAllah edhe n t ardhmen do t agjrohet, deri
n fund t ktij kozmosi ky ibadet do jet n
praktikueshmri kudo.
Jemi n ditn e njzet e tet t Ramazanit, ato
njzet e tet dit q kan kaluar jan ngjarje, jan histori,
jan ndodhi n vete, ashtu si do gjenerat e ka tregimin
apo shembullin e vet. Kurani dshmon se:

agjrimi u sht br obligim sikurse ishte
obligim edhe pr ata q ishin para jush
168
Pra jemi
n arealin e historis, sepse kur thuhet sikurse atyre q
ishin para jush, nnkupton se edhe para nesh sht
agjruar.

168
Kurani, Surja: El-Bekare, ajeti: 183.
210

Muhamed Abduhu
169
ka thn: sht dshmuar
se Musai a.s. ka agjruar dyzet dit, dhe kjo periudh
ishte e njohur dhe e radhitur n ibadet. N librin e
Zakarias mund t lexojm se ifutt pas ardhjes n
Babiloni kan agjruar shum dit n shenj kujtimi nga
ndodhit e dhembshme t historis hebreje. T krishtert
e hershm e lidhnin me agjrimin pendesn dhe
pastrimin. (shih Mateu 06:16
170
, Marku 09:29
171
). Tek
pagant agjrimi u dedikohej zotave t rrejshm dhe ata
agjronin pr hir t statujave t vdekura dhe nga balta
antropomorfe.
Pra n kohra kemi agjrim t rrejshm - si ishte
agjrimi pagan, dhe agjrimi i vrtet - si ishte agjrimi
i pejgamberve: Nuh a.s., Davud a.s., Ibrahim a.s., Isa
a.s., etj.. Pejgamberi a.s. ka thn: Nuhi ka agjruar
gjith kohn, prve ditt e Bajramit t Ramazanit dhe t

169
1849-1905, dijetar i shquar, jurist, komentator i Kuranit, autor i
shum librave, reformator, jetoi n Egjipt. Citati sht marrur nga
komentimi i tij i Kuranit me titull: Tefsirul-Menar.
170
Dhe kur t agjroni, mos u tregoni t piklluar si hipokritt;
sepse ata shfytyrohen pr tu treguar njerzve se agjrojn; n t
vrtet ju them se ata tashm e kan marr shprblimin e tyre.
171
Dhe ai (Jezusi) u tha atyre (apostujve): Kto lloje frymrash
(demonsh [exhinsh]) nuk mund t dbohen ndryshe, prve, se me
lutje dhe agjrim.
211

Kurbanit. Davudi nj dit agjronte e nj dit pushonte
(nuk agjronte). Ibrahimi agjronte nga tri dit pr do
muaj, ve ksaj ky ndonjher agjronte e ndonjher
hante.
Agjrimi nuk sht nj shpikje e kohve
moderne, ai ka qen pjes e fes dhe kulturave t t
gjitha kontinenteve pr mijra vite. N origjinn e tij,
agjrimi u shrben nevojave fizike e metafizike,
pastrimit t shpirtit, qartsis mendore ose shpengimit
duke u liruar nga veprat e liga, dhe afruar kah ato t
mira. N kt rast njerzit plotsisht t abstenojn nga
ushqimi dhe epshet dhe dshirat. Memoaret e historis
flasin pr nj agjrim t madh n Lindje ku njerzit
agjronin pa marr parasysh kohn apo vendin dhe
kushtet klimatike.
Sigurisht q bota e Lindjes karakterizohet me nj
nxehtsi t madhe n ato zona, por mshira e Allahut
xh.sh. zbarkoi mbi ata popuj q agjruan dhe At
sinqerisht dhe me prkushtim e adhuruan. Zakonisht n
agjrim sht pjes e rndsishme praktika fetare. Shum
rregulla e specifikojn t ushqyerit dhe mnyrn e t
212

ushqyerit ku ka besimtar q abstenoj nga t ngrnia
dhe pirja pr nj koh t kufizuar, dhe kjo mund t sjell
deri tek gjendja e kuptimit q t mos kemi diferencime
n shoqri.
N Hinduizm sht m ndryshe, abstenimi-
ndalja nga ushqimi sht i nevojshm, por prve se t
hahet, sht kusht q ena t jet e pastr. N Xhainizmin
indian, i cili u themelua n shek. VI p.e.r., shpirti duhet
t jet liruar nprmjet agjrimit dhe meditimit.
Agjrimi luan nj rol t madh edhe n Budizm, ngase
themeluesi Siddhartha Buda, e prdorte agjrimin si nj
rrug pr sqarimin e gjrave. Ndryshe nga Xhainizmi,
Budizmi e praktikon nj rrug t balancuar ndrmjet
knaqsis dhe asketizmit. N Shintoizmin japan,
agjrimi shrben si pastrim gjat prgatitjes s
veprimeve fetare.
Ndonse hindust, kinezt, brahmant, budistt,
ifutt dhe t krishtert synojn q me agjrim ti arrijn
lartsit shpirtrore, agjrimi i tyre thelbsisht dallon nga
ai i fes islame. Agjrimet e tyre pa prjashtim jan
agjrime t pjesrishme dhe t bazuara n prpjekjet
213

njerzore t t prsiaturit, prplot bestytni, mistifikime
dhe politeizm. Tek paraardhsit e shqiptarve ilirt,
agjrimi po ashtu ka qn i njohur, ku agjrimi i tyre
vrehej edhe n mimik apo fytyr, me nj qndrim
serioz dhe duke shfaqur kujdes e delikates pr grat si
dhe grat pr burrat.
Mes arabve, koncepti i agjrimit ekzistonte edhe
para se agjrimi t bhej detyrim. Madje edhe
Pejgamberi a.s. e kishte agjruar ditn e Ashures dhe pati
urdhruar mbajtjen e ktij agjrimi. Sipas rrfimit t
Abdullah ibn Abasit r.a., kur Pejgamberi a.s. arriti n
Medine, pa se hebrenjt agjronin ditn e Ashures, dhe i
pyeti: sht kjo? Ata i than: Kjo sht nj dit e
bekuar, dita kur Zoti i shptoi bijt e Izraelit nga
armiqt. Edhe Musa pati agjruar kt dit! Pejgamberi
a.s. u tha: Un jam m afr dhe m i denj pr Musan
se ju! Dhe pastaj e mbajti agjrimin e asaj dite dhe
urdhroi mbajtjen e atij agjrimi edhe pr t tjert.
Agjrimi n histori na tregon:
1. T gjith popujt kan agjruar, n do koh e hapsir.
214

2. Agjrimi i s kaluars reflektohet edhe sot.
3. do dit q kalon sht histori dhe prjetim me
agjrimin dhe ibadetet tona.
4. Agjrimi prmirson shndetin njerzor.
5. Agjrimi vendos rregulla, historia ka dshmuar
dshtimin e nj shoqrie pa rregulla.
6. Historia e agjrimit sht e lasht sa vet njeriu.
7. Pa agjrim e prjetim nuk ka histori, ngjarje e ndodhi.
8. Ndikimi i agjrimit tek agjruesit ndr vite.
9. Agjrimi duhet t prmirsoj gjendjen, t na msoj
nga e kaluara se si edhe pejgambert kan agjruar.
10. Prmirsimi i vetvetes dhe studimi i gabimeve t
agjruesve n t kaluarn, q ne t mos i bjm ato.

28 Ramazan 1434
e hn, 5 gusht 2013

215

Fundi i muajit t begatuar t Ramazanit
do gj ka fillimin ashtu dhe fundin, vetm
Allahu xh.sh. sht i Pari q nuk ka fillim dhe i Fundit q
nuk ka mbarim. Ai sht Krijuesi i kohs, koha sht
krijes e Allahut xh.sh., mos e humbni at, mojeni dhe
zini at n garim pr vepra t mira e t frytshme pa u
ndalur: N Kuran thuhet q:

do gj q sht n t (n tok) do t zhduket. E do
t mbetet vetm Zoti yt q sht i Madhruar e i
Nderuar!
172

Ramazanit i erdhi fundi duke br nj prshkrim
narrativ dhe prjetues t Ramazanit, kudo ku kemi ecur
me trup por e me shpirt dhe far kemi pare, dgjuar dhe
prshkruar. Lusim Allahun xh.sh. tia kemi dhn hakun
ktij muaji dhe ktyre shkrimeve pr ta prmbyllur
misionin ton t prjetimeve n Ramazan. Me dashuri i
shkruaj kta rreshta dhe shoh nj gzim n fytyrat e
besimtarve t cilt po e prmbyllin kt Ramazan e do

172
Kurani, Surja: Err-Rrahman, ajetet: 26-27.
216

t bjn Bajram, do t prqafohen me njri-tjetrin duke
ia br shoqi-shoqit: Allahu xh.sh. na past pranuar
agjrimet, namazet, teravit, ibadetet dhe duat n kt
muaj t begatuar t Ramazanit.
Kta rreshta q nse Allahu m jep frym e kto
tema t cilat do t konkretizohen me nj vepr
deskriptive vetm pr Ramazanin, ku do t jet nj libr i
ri pr lexuesin e gjer, pr tia ditur sadopak vlern ktij
muaji, dhe sa her t hyn muaji i Ramazani ky libr dhe
kto shkrime e rubrika temash t jen pr lexuesin
elektronik dhe at klasik prmes librit, t jen memorie
kujtuese se si duhet prjetuar edhe me laps ky muaj i
begatuar, e jo vetm me fjal t cilat shpesh i merr era
dhe zhduken n harresn e kohs. Allahu xh.sh. tha se:

Nun, betohem n pendn dhe n at ka
shkruajn!
173
Pejgamberi a.s. u lut q prfundimin ta
ket t mir, andaj dhe ne po lutemi q fundin e ktij
Ramazani ta prfundojm mir me Bajram, me gzim,

173
Kurani, Surja: El-Kalem, ajeti: 1.
217

hare dhe fest. Ju q agjruat, gzohuni se e mort
shprblimin! Provimi juaj prfundoi, amaneti u drgua
n vend. Allahu xh.sh. pr juve n Xhenet ka prgatitur
dern Rejan n t ciln vetm agjruesit hyjn. Sa bukur
pr juve, duruat dhe inshaAllah Xhenetin fituat!
Mrekullia u arrit, u mposht epshi, fitoi e Vrteta,
humbi gnjeshtra, vrtet kjo sht ajo q vula u vendos
pr at q prfundoi kt obligim me prkushtim e
devotshmri, me ndalim nga ushqimi dhe do knaqsi
pr hir t Zotit xh.sh.. Ai sprovoi bindjen e besimtarve
me agjrim, sa ata jan t qndrueshm n ibadete dhe
praktik t ktyre adhurimeve, sa i jemi prmbajtur atyre
adhurimeve me sinqeritet. Zoti xh.sh. thot:

E duke qen se ata nuk ishin t urdhruar me tjetr,
pos q ta adhuronin Allahun me adhurim t sinqert
ndaj Tij, q t largohen prej do besimi t kot
174

Pra agjrimi yt u plotsua, u prfundua sepse
ishte i sinqert, pr hir t Allahut xh.sh. dhe pr hir t

174
Kurani, Surja: El-Bejjine, ajeti: 5.
218

arritjes s shprblimit pr agjrim. Pejgamberi a.s. ka
thn: Agjrimi fillon n ditn kur t gjith ju filloni t
agjroni dhe el-Fitr (Fitr Bajrami) sht n ditn kur ju
t gjith e keni prfunduar agjrimin tuaj.
175

Ebul-Hasen es-Sindi
176
, pr kt hadith ka thn:
Dhe ajo far duket nga pamja e jashtme tek ky hadith
sht se kto shtje nuk u takojn individve, nuk bn q
njerzit t veprojn t vetm n kto shtje. Por vendimi
merret nga imami dhe xhemati i muslimanve. sht
detyr pr do individ q t ndjek imamin dhe xhematin
e muslimanve. Kshtu q, nse nj person shikon Hnn
dhe imami nuk e pranon dshmin e tij, ather ai nuk ka
t drejt t ec sipas koks s tij n kto shtje, por
duhet t shkoj bashk me xhematin. Pra hyrja e muajit
Shev-val dhe unanimiteti i shumics s imamve,
xhematit dhe bashksive islame, dakordohen dhe bien n

175
Transmeton: Imam Tirmidhiu, dhe shtoi: Disa nga njerzit e
dijes e shpjeguan kt hadith duke thn se: agjrimi dhe mbyllja e
tij duhet t bhen bashkrisht me xhematin dhe shumicn e
muslimanve.
176
Dijetar i Kuranit dhe Sunetit, gjuhtar dhe prkthyes i Kuranit
nga gj. arabe n gj. sindhi, themelues i sistemit t shkrimit modern
sindh, lindi n krahinn Sindh (Pakistan), vdiq n Medine m 1724.
219

marrveshje q ta caktojn ditn e Bajramit, n baz t
prllogaritjes s hns me Kuran dhe Sunet.
Shpirti u qetsua, etja dhe uria u shua, sevapet u
rreshtuan, t ligat u larguan n kt muaj t cilin Allahu
xh.sh. e bri paqe dhe afrsi, dashuri dhe prkushtim,
ibadet dhe adhurim. O Allah! Llogarite kt muaj
agjrimi pr ne si nj vepr t mir dhe na rradhit n
rreshtat e besimtarve t vrtet, na ruaj nga zjarri, na fal
ne dhe familjet tona, Ti na do kur ne bjm vepra t mira
dhe t sinqerta, andaj na mshiro dhe shpto

ata q besuan dhe bn vepra t mira, t tillt
jan krijesa m e dobishme
177

O Allah! Bje q ky agjrim t ket qen pr ne
me shum shprblim, bje pr ne falje mkatesh dhe
shptona nga zjarri i Xhehenemit. O musliman! Mos e
bni kt muaj fund t Islamit por fillim t nj epoke,
fillim t nj ndryshimi dhe bni q ky Ramazan t ju
forcoj pr tr vitin n vepra t mira n t mirn e

177
Kurani, Surja: El-Bejjine, ajeti: 7.
220

Islamit dhe t muslimanve. Turp sht pr at njeri q
hyn n Ramazan dhe del nga Ramazani pa iu
prmirsuar lidhja e tij me Zotin xh.sh., pa iu rregulluar
dhe ngritur atij besimi, sepse sapo mbaron ky muaj, ai
flen n gjum vjetor, andaj mos gaboni ta bni kt!
Pikrisht sapo t mbaroj Ramazani ti duhet t
mbledhsh energjit dhe t punosh m shum pr Allah,
t punosh q Ramazanin e ardhshm t kesh m shum
shok t rrethit tnd q falen dhe agjrojn.
Mjer pr at njeri q agjrimi i tij i bhet armik,
t agjroj nj muaj pr ta par njerzit dhe pr ta shitur
devotshmrin dhe dukjen e tij para njerzve. Ta dini se
devotshmria duhet t jet pr Allahun xh.sh. dhe jo pr
njerzit. I pash disa q qanin sa pr tu dukur para
muslimanve t tjer si t devotshm, duke e przier
nijetin/qllimin se pr ka e kan filluar at vepr.
Muslimani duhet t qaj kur t jet n vetmi me Allahun
xh.sh., e jo ta shohin njerzit duke qar sikurse nj i
prkushtuar. Prkushtimi bhet edhe n vetmi ku nuk ka
njeri, kur njeriu sht vetm me Allahun xh.sh. q Ai ta
dgjoj dhe pranoj lutjen. Ky agjrim pason me
221

shprblim kur njeriu e di qllimin e ardhjes s tij n kt
bot, andaj njeriu e ka kt mision: kush Allahun xh.sh.
e adhuron - shpton. Njeriu duhet mbajtur lidhjen me
ibadete dhe nuk duhet shkputur, nuk duhet t jet
musliman sezonal, nuk sht muslimani dhe Islami
vetm nj muaj, Islami sht tr jetn, t jetosh, t
vdessh dhe t ringjallesh me Islam. Allahu xh.sh. thot:

Njeriut nuk i takon vetm se ajo q ka punuar.
178

Andaj o njeri, veprat dhe adhurimet e tua t gjitha
t bhen pr hir t Allahut xh.sh., q Ai t drgon n sefa
dhe selamet, me t gjitha t mirat n Dunja dhe Ahiret.
Zoti xh.sh. na bri t begatuar fillimin dhe prfundimin e
ktij muaji, lutemi q t na bj t begatuar tr vitin dhe
tr jetn ton, q fillimi jon t jet shptim, ndrsa
mbarimi jon t jet fitim dhe shprblim. Amin!
29 Ramazan 1434
e mart, 6 gusht 2013

178
Kurani, Surja: En-Nexhm, ajeti: 39.
222

Bajrami erdhi
Sot, pas nj agjrimi, edukimi, freskimi dhe
adhurimi, u prmbush misioni yn, erdhi Bajrami, kudo
n do shtpi ndjehet jehona festive, ndjehemi krenar se
jemi musliman dhe besojm Zotin tamam. Fitr
Bajrami sht festa e cila bhet pas mbarimit t muajit
t Ramazanit. Muslimant para dits s Bajramit
shprndajn lmosh, solidarizohen me t varfrit,
kshtu pr ta festuar s bashku kt fest. Transmetohet
se Enes ibn Maliku r.a., ka thn: Pejgamberi a.s. erdhi
n Medine dhe gjeti njerzit duke festuar dy dit t
caktuara. Ai pyeti: far jan kto dy dit? Ata u
prgjigjn: N periudhn e injorancs, kto dit ishin
festa pr ne. Pejgamberi a.s. tha: Allahu ua zvendsoi
me dy dit m t mira, me Fitr Bajramin dhe Kurban
Bajramin.
179
Allahu xh.sh. thot:


179
Transmetojn: imam Ahmedi, imam Ebu Davudi, imam Nesaiu.
223

Ka shptuar ai q sht pastruar. Q prkujton
madhrin e Zotit t vet dhe falet.
180

N fytyrat e muslimanve shfaqet knaqsia
shpirtrore, shfaqet lehtsimi q ata i bn vetes duke u
pastruar nga mkatet gjat tr ktij muaji t begatshm.
Transmetohet nga Abdullah ibn Abasi r.a. se:I Drguari
a.s. n Ditn e Bajramit ka veshur xhybe me vija t kuqe
(m t mirn q e ka pasur).
181

Para shkuarjes n namazin e Bajramit praktikohet
q t hahen disa hurma (numr tek). Muslimani duhet t
shkoj n namazin e Bajramit dhe t dgjoj hutben.
sht e plqyeshme q edhe femrat t jen t pranishme
n faljen e namazit t Bajramit. N namazin e Bajramit
t shkojn duke ecur (nse ka mundsi), duke i shqiptuar
tekbiret
182
prej daljes nga shtpia e deri n namazin e
Bajramit. Transmetohet nga Xhabir ibn Abdilahu r.a. se

180
Kurani, Surja: El-Ala, ajetet: 14-15.
181
Transmeton: Imam Taberaniu.
182
Allahu Ekber, Allahu Ekber, Allahu Ekber Allahu Ekber, la
ilahe il-lAllah, Allahu Ekber, Allahu Ekber ve lil-lahil-hamd.
224

ka thn: N Ditn e Bajramit, Pejgamberi a.s. e
ndrronte drejtimin e rrugs gjat kthimit n shtpi.
183

Nga gjrat elementare dhe paraprgatitore para
Fitr Bajramit jan:
1. Larja e trupit.
2. Veshja me rroba t bukura dhe parfumosja.
3. Ngrnia e hurmave para daljes pr t falur namazin e
Bajramit.
4. Shkuarja hert n vendfalje, pr t falur namazin e
Bajramit.
5. Shkuarja n musal-la n kmb, sepse ecja n kmb
ka m shum shprblim.
6. Ndrrimi i rrugs n shkuarje dhe kthim nga vendfalja
duke demostruar atmosfern festive.
7. Prshndetja me selam dhe tekbiret e shpeshta.
8. Buzqeshja dhe harmonia shpirtrore.
9. Qndrimi i drejt dhe i qet n xhami.
10. Qetsia dhe adhurimi i Allahut xh.sh. me knaqsi.

183
Transmeton: imam Buhariu.
225

Ummu Atijje r.a. ka thn: Pejgamberi a.s.
urdhronte edhe grat q t dalin dhe t falin namazin e
Bajramit.
184
Pra sht mir q edhe grat t vijn ku
sht hyrja e veant pr to, edhe ato ta ndjejn
atmosfern festive sepse grat jan edukatore t brezit
dhe ato i edukojn fmijt me fe, i msojn ata q n
vegjli me udhzime t hajrit. Vrtet n kt dit feston i
madh e i vogl, shtohen vizitat pas faljes s namazit t
Bajramit, bashkohen muslimant dhe e festojn kt
fest. Pejgamberi a.s. ka thn: Muslimani ka dy festa
Bajramin e Fitrit dhe Bajramin e Kurbanit.
Pastrtia shpirtrore dhe pastrtia e rrobave t
bukura vrehet kudo n t gjitha xhamit e globit, falet
namazi, bhen tekbiret, fitohet shprblimi me lejen e
Allahut xh.sh., ngase agjruam dhe me lejen e Tij e
prfunduam, dhe me festn e Bajramit u gzuam.
Besimtart musliman pas nj muaj agjrimi dhe
ibadeti festojn Fitr Bajramin, ndrsa meleket e Zotit n
kt dit shprndajn shprblimet pr besimtart q kan
agjruar dhe adhuruar Krijuesin e tyre gjat muajit t

184
Transmetojn: Imam Buhariu dhe Imam Muslimi.
226

Ramazanit. I Drguari a.s. ka thn: Kur vjen nata e
Fitr Bajramit, Allahu Fuqiplot i ndan dhuratat pr
agjruesit e Ramazanit.
Pas rnies s shiut t mshirs mbi kokat e
njerzve tani erdhi nj stin madhshtore dhe erdhi dita
kur i prgjigjet lutjeve t besimtarve. Muaji i bekuar i
Ramazanit kaloi me gjith madhshtin dhe atmosfern e
kndshme t tij. Muslimant me agjrimin dhe leximin e
Kuranit n kt muaj i qetsuan dhe lartsuan shpirtrat
e tyre dhe u afruan m afr Zotit xh.sh.. Lutjet e veanta
t Bajramit dhe falnderimi dhe madhrimi i Zotit, festn
e Fitr Bajramit e bjn edhe m trheqse. Ky Bajram
sht pasqyrim i dshirs dhe vullnetit pr nj fillim
tjetr. Sot sht dita e Fitr Bajramit. Festa e lutjeve t
sinqerta dhe ceremonia festive e fitores s njeriut ndaj
epshit t tij. Sot sht dita e gzimit dhe lumturis pr ata
persona t cilt gjat tridhjet ditve t Ramazanit arritn
n dritn e njohjes, apo mund t themi se besimtari
mbetet sikur nj filiz i cili pas nj muaji kujdesi fillon t
lulzoj n tok n kt dit t bukur me plot mirsi dhe
hare. Dita e Fitr Bajramit sht dita e prkujtimit,
madhrimit dhe prmendjes t Zotit xh.sh..
227

Namazi i Bajramit sht ceremonia kryesore e
ksaj feste. Me nj shprehje tjetr, ceremonia m e bukur
e cila e dyfishon madhshtin e Bajramit sht falja e
namazit t Bajramit. Madhshtia e tekbireve t
njpasnjshm gjat hyrjes npr vendet e namazeve
formon nj ndryshim rrnjsor n shpirtrat e njerzve
dhe gjithashtu formohet nj atmosfer e mir e me hajr.
Individt q falin namazin duke qndruar
prkrah njri-tjetrit npr rreshtat e namazit, prball
Zotit xh.sh. qndrojn t prulur dhe besnik dhe e
falnderojn At pr t gjitha t mirat q ua dha:

edhe n qoft se prpiqeni ti numroni t mirat e
Allahut, nuk do t mund t arrini t'i prkufizoni (n
numr). Vrtet, njeriu sht i padrejt dhe shum
prbuzs.
185

T gjith jan t gzuar dhe optimist n
mshirn dhe faljen e Zotit Fuqiplot. I Drguari a.s. n
lidhje me kt ka thn: Kur besimtart dalin nga
shtpit e tyre pr t shkuar n namaz, Zoti atyre i

185
Kurani, Surja: Ibrahim, ajeti: 34.
228

drejtohet me kto fjal: O robrit e Mi, pr Mua keni
agjruar dhe pr Mua keni falur namazin, ather
kthehuni n shtpit tuaja sepse jeni t falur dhe
mshiruar. Namazi i Bajramit sht vaxhib. Namazi i
Bajramit ka dy rekate dhe sht prej namazeve q e
gzon do musliman dhe muslimane andaj duhet falur
kolektivisht dhe dgjuar ligjrimin e imamit dhe pas
ligjrimit u duhet uruar gjith besimtarve kt fest
islame. Allahu xh.sh. na pranoft agjrimin ton dhe
adhurimet tona, na bft prej banorve t Xhenetit dhe
na ruajt nga zjarri. Amin!

30 Ramazan 1434
e mrkur, 7 gusht 2013

229

Prfundim
Si konkluzion libri Fuqia e Agjrimit, vlen t
jet n do shtpi apo familje qoft islame apo jo islame
sepse ai ngrthen n vete platfrom ku tregon se si
agjrimi, abstenimi nga ushqimi sjell pozitivitet n
shndet, familje, ekonomi, psikologji pozitive, n
respektimin e tjetrit dhe sociologjin aplikative. Libri me
tridhjet tema ku n do tem ngrit n vete nj problem
ku ai problem zgjidhet duke ju dhn njerzve nj ofert
si t jen m t lumtur.
I Drguari a.s. ka thn: Agjrimi dhe Kurani
do t jen ndrmjetsim pr robin Ditn e
Gjykimit.Agjrimi sht operacion pa brisk. Agjrimi
prve adhurimit ndaj Allahut xh.sh. ka shndet, begati
dhe mirsi. Ky libr shpalos nj program q kur ta
lexoni ta dini s paku nj prqindje t vogl se si duhet
ti jepet haku ktij muaji dhe agjrimit n prgjithsi.
Allahu xh.sh. e veoi kt muaj me zbritjen e Kuranit,
libr i cili zgjidh problemet nga m t thjeshtat deri tek
m t ndrlikuarat. Un si imam xhamie pr disa vite si
dhe vizitave t mia n xhamit e disa shteteve ballkanike
230

dhe evropiane e pash t arsyeshme q do xhami dhe
imam ta ket kt libr, t ligjroj pr tridhjet dit
pjes-pjes kt libr, kt gj e bra dhe do ta bj edhe
vet si imam, por ky libr nuk sht vetm fetar por edhe
shkencor, pedagogjik, edukativ, sociologjik, ekonomik,
shpirtror, etj.
Temat e radhitura kronologjikisht tregojn koh
q thrret pr ndryshim dhe zgjim nga gjumi i njerzve.
Pejgamberi a.s. tha: Njerzit jan n gjum, kur t
vdesin u del gjumi. Lusim Allahun xh.sh. q vdekja t
mos na z t paprgatitur, por t shkruajm e punojm, t
aktivizojm do pjes t trupit dhe t agjrojm.
Ky studim thrret n: a) Ndryshimin e shoqris
islame ashtu si e krkon Sheriati islam si sistem i
prkryer dhe shkuarjen e saj strikt normave t Kuranit
dhe Sunetit, b) Nga xhamia, rruga, shtpia, familja, fisi,
shteti, qyteti, lagjia, t ndryshojm dhe Ramazani t jet
akademia e suksesit ton si ummet islam n dobi t
mbar njerzve n rruzullin toksor. E falnderoj
Allahun xh.sh. q ma mundsoi ta finalizoj kt vepr,
duke i ofruar njerzve shum ide dhe gjra t reja q nuk
i kan dgjuar m par.
231

Rreth autorit


Arbr (Bajram) Berisha
sht historian, publicist, teolog
dhe njohs i arkeologjis. U
lind m 3 prill 1986 n qytetin
Bajramcurr t Tropojs n
Shqipri. Msimet e para i mori
n shkolln fillore Konferenca e Bujanit n vendlindje,
ku edhe me sukses e prfundoi shkollimin fillor n vitin
2001. M pas studimet i vazhdoi n medresen e mesme
Alaud-din n Prishtin, ku at e prfundoi me sukses
shembullor m 2005.
Pas nj viti e gjysm t ushtrimit t detyrs si
imam xhamie dhe aktivist i fes pr kauzn islame n
Tropoj t vjetr, i vazhdoi studimet e shkalls s dyt
islame n Prishtin m 2007. M pas kreu Fakultetin
Filozofik n Universitetin e Prishtins n degn e
Historis s Prgjithshme, m n vitin 2010 mbrojti
temn Perandoria Osmane dhe t Krishtert, ndrsa
kt tem e shtjelloi m gjersisht, ku m 2012 doli nga
232

botimi libri i tij i par me titull Toleranca Osmane dhe
Shqiptart.
Gjat viteve 2010 dhe 2011 kreu dy kurse mbi
arkeologjin: Epigrafia flet dhe Arkeologjia
funerale, si dhe ka grmuar n Ulpiann antike.
Autori vazhdoi studimet e shkalls s tret
master n Universitetin e Prishtins, Departamenti i
Historis, pr periudhn Koha e Re, shek. XIX-XX, dhe
n tetor t vitit 2013, mbrojti temn Malsia e Gjakovs
1878-1912 dhe fitoi titullin: Magjistr i Historis.
Njihet pr shkrimet n gazeta ditore dhe revista
mujore, si n: Dituria Islame, Zgjimi Islam,
Infopress, Zri, etj, si dhe me ligjrata n tribuna t
ndryshme, si brenda ashtu edhe jasht vendit.
Gjat vers s vitit 2011 ka qen imam xhamie
n qytetin Bazel t Zvicrs pr gati dy muaj dhe n
udhtim e sipr ka prgaditur librin e tij t dyt me titull
Islami dhe ideologjia. Ndrsa gjat fundvitit 2012 ka
qen n nj seminar dyjavor rreth prhapjes s Islamit n
Evrop, n qytetin kulturor t Luzernit, q gjendet n
qendr t Zvicrs. Ka mbajtur tribuna edhe n Gjermani,
Belgjik dhe shum vende t Evrops. Vazhdimisht
233

mban ligjrata javore npr radio-stacione kombtare
dhe ndrkombtare si n: Kosov, Belgjik, Londr,
ShBA, etj.
Aktualisht ushtron detyrn e ligjruesit islamo-
shkencor n xhamit e Prishtins dhe Tropojs. Po ashtu
sht i njohur n fushn e studimeve historike,
teologjike, n fushn e historis s religjioneve, dhe n
fushn e poezis. N vitin 2012 botoi prmbledhjen me
poezi Udhprshkruesi i Endelusit.
Autori sht i martuar, jeton dhe vepron n
Prishtin. Libri Islami n fokus (analiza dhe studime)"
sht libri i katrt i tij nj libr q ka nj miks temash
nga Kurani dhe Suneti si dhe rreth prhapjes s islamit
n bot dhe tek ballkanasit shqiptar .Ndrsa libri ky q
tani keni n duart e juaja Fuqia e Agjrimit sht libri i
pest me rradh nga autori Arbr Berisha.

Besmir YVEJSI