Historia e Shqipris - Arbria

Despotati i Epirit
Tokat q shtrihen prej lumit Vjos n veri deri n gjirin a Prevezs
n jug dhe prej maleve t Pindit, n lindje deri n detin Jon n
perndim, e ruanin akoma n kohn e mesme emrin e tyre t lasht
Epir, dhe vazhdonin t bnin pjes n themn e Nikopojs. Popullsia
e ksaj theme ishte e przier. N krahinat veriore mbizotronte
popullsia shqiptare kurse n viset jugore ajo greke. N shek.XIII
ktu kishte edhe popullsi sllave dhe vllahe. Marrdhniet feudale
ishin zhvilluar veanrisht n viset jugore dhe n fushat a pasura t
bregdetit. Pjesn m t madhe t fshatarve
n kto krahina e prbnin parikt. N viset malore t veriut dhe t
lindjes kishte akoma fshatar t lir. Klasa sunduese e Epirit
prbhej prej feudalve, pronar t mdhej tokash, t cilt ishin
kryesisht me origjin greke, pjestar t familjeve t
aristokracis s madhe feudale t Bizantit. Nj nga kto ishte familja
e fuqishme e Engjl-Komnenve (Angelos-Komnenos),q kishte
grumbulluar n duart e veta toka t mdha n Epir.
Me shembjen e Perandoris Bizantine m 1204, feudalt e Epirit
morn masa t shpejta pr t siguruar pushtetin e tyre. Feudali m i
madh i vendit, despoti (princi) Mihal Engjll Komneni, q ishte nip i
perandorit t fundit bizantin, zhduku strategun e thems n
Nikopojs dhe e shpalli vehten sundimtar duke marr n dor
pushtetin shtetror n Epir. Ky, me emrin Mihal i I, sundoi ktu prej
1204 deri m 1216. Qndr e ktij shteti t ri u b Arta n gjirin e
Prevezs. Qytet tjettr me rndsi i despotatit (principats) ishte
Janina.
Brenda despotatit, Mihal Engjlli u mbshtet te feudalt e vegjl t
Epirit, jo vetm grek, por edhe arbresh, vllah e sllav. Ktyre
feudalve, Mihali u shprndau toka n formn e pronieve duke i
detyruar t kryenin si vasal t tij shrbimin ushtarak me njerzit e
tyre.
M 1205 Mihali i I e zgjeroi teritorin e vet n Greqin e mesme
duke luftuar kundr baronve frngj q ishin vendosur ktu. Por
pushtimi i Durrsit, Vlors, Korfuzit dhe synimet q kishte
Venediku edhe mbi tokat a Epirit krijuan nj rrezik n kufirin verior
t despotatit. Prandaj Mihali prkrahu Dhimitrin, sundimtarin a
Arbris. kundr Venedikut, dhe krijoi lidhje me Papatin dhe
Raguzn. Me 1210 Mihali a bashkua prsri me Venedikun, mbasi
papa prkrahte armikun a tij perandorin latin t lindjes, kundr t
cilit ai hyri n luft. Por kjo gjendje nuk vazhdoi shum. Duke
prfituar nga paknaqsia e bujarve vends, Mihali mundi t'i
shkpuste Venedikut m 1213 qytetin e Durrsit dhe Korfuzin dhe
m n fund edhe serbve Shkodrn (1215). Nn mvartsin e Epirit
hyri dhe principata e Arbris q gjindej nn sundimin e Grigor
Kamons. Despotati i Epirit prfshiu kshtu brenda kufijve t vet
pjesn m t madhe t Shqipris s sotme.
M 1216 Mihali i I u vra n Berat dhe vendin e tij e zuri i vllai,
Theodhor Engjll Komneni (1216-1230). Ky zhvilloi nj varg
luftash pr t futur nn sundimin e vet teritoret a Bizantit dhe pr t
rimkmbur kshtu Perandorin Bizantine.
M 1217 Theodhori korri nj fitore t rndsishme q tronditi shtetet
perndimore. Perandori latin i Bizantit, Pjetr d Kurtn, i
shoqruar nga 160 feudal dhe 5000 kalors, duke udhtuar pr n
Kostandinopoj, i shtyr nga Venediku, u perpoq ta merrte me
rrethim Durrsin. Si nuk e mori dot ai vazhdoi udhtimin, por n
luginn e Shkumbinit, Theodhori e shpartalloi ushtrin frnge.
Perandori latin ra rob dhe shum feudal mbetn t vrar. M von

despoti Theodhor luftoi kundr bullgarve, u mori atyre Ohrin,
Perlepin, Shkupin, Prizrenin, Pelagonin (Manastirin) dhe u shtri n
Maqedoni. M 1223 ai pushtoi Selanikun, dboi s andejmi mbretin
frng dhe aty u kurorzua prej kryepeshkopit t Ohrit, perandor i
Bizantit. Theodhori e vazhdoi fushatn drejt lindjes dhe shtiu n
dor me lehtsi mjaft qytete. M 1225 mori Adrianopein dhe pas
pak arriti n afrsit e Kostandinopojs.
Por n synimet a tij Theodhori ndeshi n kundrshtim jo vetm t
Perandoris Latine t Bizantit por edhe t Mbretris Bullgare. Ne
betejn q u zhvillua m 1230 pran fshatit Klokotnica ushtria e
Theodhorit u shpartallua krejtsishit. Ai bashk me arhondt e vet ra
rob n duart e mbretit bullgar, Ivan Asenit t II, i cili e verboi dhe e
mbajti t burgosur pr disa vjet. Tokat e Maqedonis e t Shqipris
hyn nn sundinun e bullgarve. Viset e tjera t pushtuara nga
Theodhori u coptuan dhe mbetn prkohsisht nn sundimin e
djemve dhe niprve t tij. Njri nga kta, Mihali i II (1230-1266),
qendroi si sundimtar n tokat e mparshme t Despotatit t Epirit.
Pr m tepr se dhjet vjet Mihali i II, duke qen shum i dobt, nuk
ushtroi ndonj veprimtari t rndsishme.
Dobsimi i Perandoris Latine t Lindjes dhe grindjet q shprthyen
pas vdekjes s Ivan Asenit II n Bullgari, i dhan rast si perandorit
t Nikes, Joan Vatacit. ashtu dhe despotit t Epirit, Mihalit t II
Enjll Komnenit, t zgjeronin sundimin e tyre dhe t luftonin pr t
rimkmbur, secili nn kurorn e vet, Perandorin Bizantine. Duke
ln mnjan Kostandinopojn, Joan Vataci kaloi n Ballkan,
pushtoi m 1216 Selanikun dhe nj varg qytetesh t tjera n
Maqedoni dhe u gjend kshtu ball pr ball me rivalin e vet
Mihalin e II. Midis tyre filluan luftime t ashpra t cilat, me disa
ndrprerje, vazhduan pr gati 20 vjet.