SARAWAK

Asal Usul Nama Sarawak

Asal usul nama Sarawak sering dikaitkan dengan cerita penduduk tempatan. Mari kita
lihat ceritanya.
Sempena Nama Serah Kepada Awak
Pada abad ke-18, di bahagian Hulu Sungai Sarawak terdapat kegiatan melombong
antimoni logam yang digunakan untuk membuat aloi dan semikonduktor! oleh
penduduk tempatan. Pada masa itu, kawasan tersebut dikuasai oleh pembesar
tempatan.
Apabila "runei hendak menguasai kawasan itu, penduduk tempatan sangat
mengalu-alukannya. Mereka sering menyebut perkataan #serah kepada awak$. %ama
kelamaan perkataan tersebut diringkkaskan men&adi Sarawak. 'leh itu, kawasan
tersebut men&adi Sarawak.
Nama Daripada Buah Nanas
(i kawasan "atu )awa terdapat banyak tanaman nanas. *anas tersebut amat manis
dan enak rasanya. *anas ini dikenali sebagai nanas Sarawak.
'leh sebab kawasan ini banyak nanas Sarawak, maka kawasan ini dinamai
sebagai #Sarawak$ sempena nama nanas tersebut.
Pentadbiran Awal di Sarawak
Pentadbiran awak di Sarawak terbahagi kepada dua kawasan. +eliti peta ,.1 untuk
mengetahui kedudukan tersebut.
Kawasan Persisiran Pantai
)awasan persisiran pantai berada di bawah )esultanan "runei. Pangeran -ndera
Mahkota dilantik sebagai wakil sultan bagi mentadbir kawasan ini. "eliau dibantu
oleh tiga orang pembesar tempatan, iaitu (atu Patinggi, (atu +emenggung dan (atu
"andar.
)awasan )aum )awasan Penempatan
Persisiran pantai Melayu
Melanau
)awasan )uching, Simanggang, Sibu, Mukah, 'ya,
Saribas dan +an&ung (atu.
%embah .tara /a&ang, Mukah, 'ya dan "intulu.
Muara Sungai -ban
"idayuh
)enyah
Sungai Saribas, Sungai Skrang, Sungai %upar dan
Sungai /a&ang.
Singgai, Sadong dan Sungai )ayan.
Sungai "aram, )awasan .lu "atang, /a&ah dan "alui.
Pedalaman )elabit
Penan
Murut
%embah +erusan dan Sungai "aram.
)awasan Hutan "aram dan Sungai /a&ang.
)awasan kaki bukit dan gunung di utara Sarawak dan
di kawasan Sungai +erusan
Kawasan Pedalaman
)awasan pedalaman Sarawak termasuk muara sungai. (i kawasan pedalaman
terdapat banyak rumah pan&ang. Setiap rumah pan&ang mempunyai kawasan
pentadbiran sendiri. )awasan ini ditadbir oleh +uai /umah atau )etua /umah
Pan&ang.
Kaum Di Sarawak
Penduduk di Sarawak terdiri daripada beberapa kaum. )aum-kaum ini tinggal sama
ada di persisiran pantai, pedalaman dan muara sungai. 0adual ,.1 menun&ukkan
taburan kaum dan kawasan kaum tersebut.
0adual ,.11 +aburan kaum di Sarawak
Kedatangan Kuasa Luar ke Sarawak
Sebelum abad ke-12, sebahagian daripada wilayah Sarawak berada di bawah kuasa
)esultanan "runei. )eluarga "rooke telah menguasi wilayah Sarawak dari tahun
18,1 hingga tahun 12,1.
0ames "rooke seorang pedagang persendirian "ritish telah datang ke
Sarawakk. Pangeran /a&a Muda Hashim, iaitu wakil Sultan "runei telah meminta
bantuan 0ames "rooke untuk menghapuskan pemberontakan oleh penduduk tempatan.
Pangeran Muda Hashim ber&an&i akan menyerahkan kawasan )uching
sekiranya 0ames "rooke ber&aya menghapuskan pemberontakan tersebut. 0ames
"rooke ber&aya menghapuskan pemberontakan dan menuntut haknya. Pangiran Muda
Hashim mengingkari &an&inya.
"erikutan itu, 0ames "rooke telah ber&umpa dengan Sultan "runei untuk
menuntut &an&i, Sultan "runei terpaksa bersetu&u dan melantik 0ames "rooke sebagai
3abenor Sarawak. *amun, 0ames "rooke telah memperkenalkan sistem pemerintahan
bera&a.
SABA
Asal Usul Sabah
Asal usul Sabah dikaitkan dengan nama pisang saba dan seludang. Mari kita lihat.
Pisang Saba
Pada masa dahulu, masyarakat ba&au yang mendiami kawasan pantai barat Sabah
banyak menanam pisang saba. Pisang saba men&adi makanan utama mereka. Melalui
pertuturan di kalanggan masyarakat tempatan, lama kelamaan perkataan #sabah$
bertukar men&adi Sabah. 'leh yang demikian, nama negeri Sabah diambil daripada
perkataan #pisang saba$.
Seludang
(alam syair 0awan, negeri Sabah dikenali sebagai Seludang. )awasan pusat negeri
Seludang dikatakan terletak di antara +elur Marudu dengan +an&ung "angkota hingga
ke 0ambongan. 'leh itu, nama Sabah diambil daripada nama seludang tersebut.
Pentadbiran Awal Di Sabah
Pentadbiran awal di Sabah terbahagi kepada tiga kawasan. +eliti peta ,.4 untuk
melihat kedudukan kawasan pentadbiran tersebut.
Kawasan Pantai Barat
)awasan Pantai "arat Sabah berada di bawah kuasa )esultanan "runei. )awasan ini
ditadbir oleh seorang wakil pemerintah Sultan "runei yang dikenali sebagai Pangeran.
)awasan pantai barat ini dibahagikan kepada beberapa buah kawasan. )awasan ini
pula ditadbir oleh pembesar tempatan yang dibantu oleh )etua Suku )aum dan )etua
Petempatan Sungai.
Kawasan Pantai !imur
)awasan Pantai +imur Sabah berada di bawah )esultanan Sulu. )awasan ini telah
dibahagikan kepada beberapa buah kawasan. Setiap kawasan ditadbir oleh pembesar
yang bergelar (atu. Mereka dibantu oleh ketua-ketua tempatan.
Kawasan Pedalaman
)awasan pedalaman dikuasi oleh kketua-ketua tempatan. )etua-ketua tempatan ini
mentadbir rumah-rumah pan&ang dalam kawasan mereka. Mereka digelar +uai
/umah atau )etua /umah Pan&ang.
Kaum Di Sabah
Penduduk Sabah +erdiri daripada pelbagai kaum. 0adual ,.4 menun&ukkan kaum yang
terdapat di Sabah.
Kawasan Kaum Kawasan Penempatan
Persisiran Pantai Melayu-"runei
"a&au
Suluk
Pantai barat Papar, )imanis dan
Sipitang.
Pantai barat Papar dan +uaran! dan
pantai timur )ota "elud dan
Semporna!
Pantai timur Semporna, %ahad
(atu dan +awau!
Lembah Pantai )ada5andusun Pantai barat Penampang, Papar,
)udat, +ambunan dan /anau!
Pedalaman Murut +enom, Pensiangan, )eningau dan
/undum.
0adual ,.41 +aburan )aum (i Sabah.
Kedatangan Kuasa Luar ke Sabah
Pada abad ke-16, Sabah terkenal di kalangan pedagang barat. (i Sabah terdapat hasil
hutan seperti rotan, gambir dan sarang burung. 7aktor ini mendorong kuasa barat
bersaing untuk mendapatkan dan menguasai hasil tersebut di Sabah.
Mari kita ka&i bagaimana Syarikat "orneo .tara "ritish S"."! ber&aya menguasai
Sabah pada tahun 1884.
- Sultan "runei telah memberi pa"akan satu kawasan yang luas selama 18 tahun di
Sabah kepada 9harles %ee Moses, seorang Amerika pada tahun 186:.
- ;alau bagaimanapun, 9harles %ee Moses telah men&ual hak pa&akan tersebut
kepada The American Trading Company. *amun, akibat gagal mema&ukan tanah tersebut,
syarikat ini pula men&ual hak pa&akan kepada "aron <on '=erbeck.
- "aron <on '=erbeck bergabung dengan Al>red (ent dan ?dward (ent dan
menubuhkan Overbeck and Dent Company pada tahun 18@@. Sultan "runei telah
memperbaharui pa&akan tanah kepadaOverbeck and Dent Company.
- Pada ketika itu, Syarikat "orneo .tara "ritish telah berada di utara Sabah hasil
daripada per&an&ian pada tahun 1@6,. Pada tahun 1888, Overbeck tidak lagi men&adi rakan
kongsi dalam Overbeck and Dent Company. 'leh itu, (ent telah menubuhkan
Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad. Persatuan ini telah berusaha
mendapatkanPiagam Dira"a daripada kera&aan "ritish. +u&uannya adalah untuk
memperkukuhkan kedudukan dan mema&ukan perniagaannya di Sabah.
- Pada tahun 1881, kera&aan "ritish bersetu&u dan menganugerahkan Piagam (ira&a
kepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad.
- Pada tahun 1884, persatuan tersebut dinamai Syarikat "orneo .tara "ritish
S"."!. Melalui Piagam (ira&a, syarikat ini mendapat kuasa untuk mentadbir serta
men&alankan perdagangan di Sabah.
Email This
KESULTANAN MELAYU MELAKA
Melaka dibuka pada awal abad ke-15. Tahukah kamu siapakah yang mengasaskan
Melaka?
A. PENGASASAN MELAKA
Kesultanan Melayu Melaka diasaskan oleh Parameswara. Parameswara telah
mengasaskan Melaka pada sekitar tahun 1400. Mari kita lihat peristiwa Parameswara
mengasaskan Melaka. Parameswara merupakan putera raja yang berasal dari
Palembang. Sumatera. Parameswara berusaha untuk membebaskan palembang
daripada naungan kerajaan Majapahit. Apabila gagal, Parameswara melarikan diri ke
Temasik.
Temasik merupakan negeri di bawah naungan kerajaan Siam. Parameswara telah
menguasai Temasik. Tindakan Parameswara menimbulkan kemarahan Siam. Oleh itu,
Siam mengatur rancangan untuk menyerang Temasik. Walau bagaimanapun,
Parameswara bertindak melarikan diri ke Muar sebelum sempat Siam menyerang. Di
Muart, Parameswara masih berasa dirinya tidak selamat. Parameswara meneruskan
perjalanannya ke utara melalui Sening Ujung dan Bertam. Akhirnya, Parameswara
tiba di sebuah perkampungan nelayan. Berdasarkan rajah dibawah, nyatakan tempat
yang dilalui oleh Parameswara.
Info Murid
Temasik pada masa kini dikenali sebagai Singapura.
Melaka Mendapat Nama
Tahukah kamu bagaimana Melaka mendapat nama?
Semasa tiba di sebuah kampung nelayan, Parameswara dan pengikutnya berehat di
bawah sepohon pokok. Parameswara telah melihat anjing perburuannya ditendang
oleh seekor pelanduk putih sehingga jatuh ke dalam sungai. peristiwa ini dianggap
luar biasa kerana pelanduk yang kecil dapat mengalahkan seekor anjing. Kegagahan
pelanduk menyebabkan baginda merasakan tempat itu istimewa untuk mendirikan
kerajaan. Oleh itu, baginda telah menamakan kawasan tersebut sebagai Melaka
sempena nama pokok tempat baginda berehat.
Keistimewaan Melaka
Parameswara mendapati Melaka banyak mempunyai keistimewaan. Apakah
keistimewaan tersebut?
i. Pokok bakau boleh dijadikan sumber kayu api dan dibuat tiang rumah. Pokok api-
api pula dijadikan benteng pertahanan.
ii. Terdapat bukit yang boleh menjadi petunjuk pelayaran. Dari bukit ini juga mereka
dapat mengawal kapal yang keluar dan masuk ke Melaka.
iii. Muara Sungai Melaka yang dalam dan kedudukannya yang terlindung daripada
tiupan angin monsun sesuai dijadikan pelabuhan dan persinggahan kapal.
B# K$%$&'LAN%AN &$LAKA
Pentadbiran (ang Sistematik
Sistem pentadbiran )esultanan Melayu Melaka berdasarkan Sistem Pembesar ?mpat
%ipatan. Sultan men&adi ketua kera&aan. "aginda dibantu oleh Pembesar ?mpat
%ipatan yang terdiri daripada "endahara, Penghulu "endahari, +emenggung dan
%aksamana.
Mari kita lihat tugas dan tanggung&awab Sultan dan Pembesar "erempat.
SUL!AN
Sultan merupakan ketua kera&aan dan ketua agama. "aginda mempunyai kuasa mutlak
dalam semua urusan pentadbiran negara. "aginda mempunyai kuasa untuk melantik
pembesar, menyelaras kegiatan perdagangan, ketua tentera dan men&alinkan hubungan
diplomatik.
B$NDAARA
"endahara merupakan ketua pentadbir negara, penasihat utama
kepada Sultan, ketua turus angkatan perang dan ketua hakim.
"endahara &uga men&adi pemangku sultan ketika sultan gering
atau ke luar negara.
!$&$N%%UN%
+emenggung merupakan ketua polis dan ketua pen&ara, ketua
protocol istana, hakim kes-kes &enayah di darat, penguasa kota
Melaka.
P$N%ULU B$NDAAR'
Penghulu "endahari menguruskan perbelan&aan negeri, )etua
"endahari, ketua urus setia istana, )etua Syahbandar dan
pemungut cukai atau u>ti.
LAKSA&ANA
%aksamana merupakan ketua angkatan laut, pengawal
keselamatan Sultan, ketua utusan dira&a ke seberang laut.
Pada 5aman )esultanan Melayu Melaka, terdapat beberapa orang tokoh
yang telah menyumbang kea rah kema&uan negeri Melaka. Mari kita lihat sumbangan
tokoh tersebut seperti &adual di bawah1
!)K) SU&BAN%AN
Parameswara Mengasaskan )esultanan Melayu Melaka.
Mema&ukan Melaka daripada sebuah
perkampungan nelayan sehinggalah men&adi
pusat perdagangan.
Men&alinkan hubungan diplomatik dengan
negara 9hina.
Sultan Mu5a>>ar Shah
Men&adikan Melaka sebagai pusat
penga&ian agama -slam.
Menggubal Hukum )anun Melaka dan
.ndang-undang %aut Melaka.
Sultan Mansor Shah
Memperluas kuasa Melaka dengan
menakluki "ernam, Perak, dan Siak.
Sultan Alauddin /iayat Shah Mempertingkatkan keselamatan dan
keamanan Melaka.
"endahara +un Perak
Men&adi bendahara semasa pemerintahan
Sultan Mu5a>>ar Shah.
Memastikan dasar perluasan kuasa ber&aya.
"uktinya beliau menguasi Pahang.
Menguruskan pentadbiran negara dengan
bi&aksana.
+ahukah anda, &awatan dalam struktur pentadbiran Melaka mempunyai persamaan
dengan beberapa &awatan pentadbiran negara kita pada hari iniA. Mari kita lihat dan
bandingkan kedua-dua &awatan dalam struktur pentadbiran tersebut.
*AWA!AN
P$N!ADB'RAN
+A&AN K$SUL!ANAN
&$LA,U &$LAKA
!U%AS
*AWA!AN
P$N!ADB'RAN
N$%ARA
&ALA,S'A PADA
AR' 'N'
"endahara )etua Pentadbir *egara Perdana Menteri
Penghulu "endahari Men&aga kewangan dan mengurus
perbelan&aan negeri
Menteri )ewangan
+emenggung Men&aga keselamatan negara Menteri (alam *egeri
%aksamana Men&aga perairannegara )etua +urus Angkatan
+entera %aut
Pusat Perdagangan
Pelabuhan Melaka terletak di tengah-tengah &alan perdagangan di antara -ndia dengan
9hina. )edudukan Melaka selamat daripada tiupan angin kencang monsun barat daya
kerana dihalang oleh Pulau Sumatera.
Ada para pedagang yang membawa barangan dari pelabuhan di -ndia
kemudian di pasarkan di Melaka. "erdasarkan peta B.4, dinyatakan pedagangan yang
berdagang di Melaka dan barang yang didagangkan.
7aktor perdagangan tersebut menyebabkan Melaka munculs ebagai sebuat
pelabuhan entrep-t pusat perdagangan yang biasanya men&adi tempat menngimport
dan mengeksport semula barang dagangan.
Pusat Pen(ebaran Agama 'slam
Agama islam telah berkembang di Melaka pada awal abad ke 1:. Sultan Melaka yang
pertama memeluk agama -slam ialah Megat -skandar Shah, iaitu anak kepada
Parameswara.
Peranan Pedagang dari Sumatera
Pulau Sumatera menerima -slam pada abad ke 1B. /amai pedagang dari Sumatera telah
mengetahui Melaka sebagai sebuah pelabuhan. 'leh itu, pedagang tersebut datang
berdagang sambil menyebarkan agama -slam di Melaka.
Pedagang 'slam
Pedagang 'slam datang dari negara 'ndia dan Arab# Di samping berdagang.
mereka "uga men"alankan kegiatan dakwah#
Pendakwah telah mengislamkan Sultan &elaka# Apabila sultan memeluk
agama 'slam. rak(at &elaka turut memeluk agama 'slam# Ada "uga pedagang
'slam (ang berkahwin dengan penduduk tempatan# )leh itu agama 'slam "uga
dapat disebarkan#
Peranan Ulama
Pedagang -slam semasa datang ke Melaka telah membawa ulama bersama-sama. .lama
telah men&adi guru agama di Melaka. .lama ini menga&ar dan berdakwah di madrasah
dan surau.
Pada 5aman pemerintahan Sultan Mu5a>>ar Shah, Melaka muncul sebagai
pusat penga&ian dan penyebaran agama -slam. Pendakwah bertemu dengan ra&a
ataupun pemimpin tempatan. Mereka turut bergaul dengan penduduk tempatan untuk
menyebarkan agama -slam. Selain itu, terdapat pedagang dari Pulau 0awa yang
memeluk -slam di Melaka. Apabila mereka pulang ke tanah air, a&aran -slam
disebarkan pula di sana.
/# &$LAKA S$BA%A' PUSA! K$%'A!AN 'L&U
"erdasarkan peta B.B, dinyatakan kawasan yang menerima penyebaran agama
-slam dari Melaka.
Semasa 5aman kegemilangan )esultanan Melayu Melaka, istana merupakan pusat
kegiatan ilmu. -stana di&adikan tempat pertemuan ulama, pendakwah dan
cendiakiawan -slam. Akti=iti yang di&alankan ialah penulisan, penter&emahan dan
penyaduran kitabb agama -slam.
)egiatan penter&emah dan menyadur karya sastera Parsi dan Arab telah
dilakukan oleh ulama dan &urutulis. )egiatan menyadur dannnn menggubal kitab-
kitab perundangan -slam &uga di&alankan. "eberapa kitab perundangan
seperti Hukum anun !e"aka dan Undang#undang $aut !e"aka telah digubal.
ukum Kanun &elaka
Merupakan dokumen undang-undang yang
mengandungi ,, >asal, kanun ini menghuraikan
kedudukan ra&a, peranan ra&a dan pembesar serta
perundangan -slam.

Undang0undang Laut &elaka
(igubal bagi menentukan peraturan pelayaran dan
akti=iti perdagangan.


-stana Melaka men&adi tempat penyimpanan buku-buku yang ditulis oleh
penulis tempatan dan asing. -stana Melaka &uga di&adikan tempat perbincangan dan
perdebatan ulama tentang hal-hal agama. )egiatan ilmu di sitana ini terhad kepada
golongan istana dan bangsawan saha&a.
D# P$RLUASAN KUASA &$LAKA
/ara Perluasan
Semasa 5aman kegemilangan, )esultanan Melayu Melaka telah meluaskan &a&ahan
takluknya. "erdasarkan peta B.,, dinyatakan negeri yang men&adi &a&ahan takluk
Melaka.
Melaka telah meluaskan pengaruhnya untuk menguasai kegiatan perdagangan di Selat
Melaka. (i samping itu, penguasaan kedua-dua bahagian pantai Selat Melaka
memudahkan Melaka mengawal ancaman lanun. Para pedagang berasa selamat untuk
singgah berdagang di pelabuhan Melaka.
/ara01ara &elaka &eluaskan Kuasan(a
Penaklukan
Melaka telah menakluki beberapa buah kera&aan seperti
)ampar dan Pahang. Penaklukan ini disebabkan
kebi&aksanaan Sultan dan "endahara Melaka
melaksanakan peluasan kuasa.
Kera"aan Negeri Lain
)eagungan dan kekuatan Melaka menyebabkan
pemerintah 0ambi dan %ingga rela berada di bawah
naungan kekuasaan Melaka. *aungan ini dapat melindungi
negeri-negeri tersebut daripada ancaman siam.
Perkahwinan
Perkahwinan putera dan puteri Sultan Melaka dengan
putera dan puteri ra&a dari Pahang, )elantan dan Siak telah
meluaskan pengaruh Melaka ke negeri-negeri tersebut.
Kebi"aksanaan Pemimpin
Melaka dapat meluaskan tanah &a&ahan hasil daripada
kebiksanaan pemimpinnya. Antaranya termasuklah Sultan
Melaka dan "endahara Melaka.
i. Sultan Mu5a>>ar Shah
Men&alin hubungan dengan 9hina untuk mengelak
serangan Siam dan disegani oleh kuasa lain di Asia
+enggara.
Menguasai Pahang, -nderagiri dan )ampar untuk
mendapatkan keperluan bahan mentah bagi Melaka.
ii. Sultan Mansor Shah
Menakluki Siak, Perak dan /okan.
"er&aya menghalang usaha Pahang, )ampar dan
-nderagiri untuk keluar daripada &a&ahan takluk Melaka.
iii. "endahara +un Perak
Mengarahkan pengikutnya membawa bersama
keluarga mereka dari )lang ke Melaka untuk menghadappi
serangan Siam. +u&uannya adalah untuk memberi
semangat.
Mengarahkan askarnya menggunakan perahu kecil
sebagai muslihat menentang tentera Siam. Siam akan
beranggapan Melaka mempunyai askar yang ramai.