Termo PDF

TERMOENERGETSKI
PROCESI
SKRIPTA
(pitanja + odgovori)
Saa Stojmenovi
Ako se ponaate kao da ne postoji mogunost za promenu nabolje, vi garantujete da do tih promena nee ni doi.
NOAM OMSKI
Skripta TERMOENERGETSKI PROCESI
Saa Stojmenovi 1
V A N O ***
1. Kirhov zakon ***
Odnos izmeu emisionih moi ma kojih dveju povrina na datoj temperature jednak je odnosu njihovih
koeficienata apsorcije:
1 1 1 2
2 2 1 2
E a E E
ili
E a a a
= =
Odnos emisionih I apsorcionih moi nekog tela ne zavisi od njegove prirode. Telo koje bolje apsorbuje
bolje I zrai toplotne zrake. Kirhov je eksperimentalno dokazao da je emisiona mo jednog tela funkcija
talasne duine iI apsorcione temperature T:
( , ) E f T i =
.
2. Vinov zakon ***
Za funkciju emisone moI zraenja karakteristine su: talasna duina
1 2 3
, ,
m m m
i i i
na kojima je
zraenje maksimalno. Ako se uporedi krive koje se odnose na razne temperature, zapaamo da se sa
poveanjem temperature maksimum zraenja pomeraju na stranu kratke talasne duine. Ako
maksimalnim vrednostima emisione moi odgovara talasna duina
m
i , onda prema Vinovom zakonu
vai relacija:
2
0, 228 10 [ ] b T Nm i

= =
Vinova konstanta
Vinov zakon glasi: talasna duina koja odgovara maksimalnoj emisionoj energiji ija je funkcija
( , ) f T i
obrnuto je proporcionalan odgovarajuoj apsolutnoj temperaturi:
/
m
b T i =
Maksimalna vrednost emisione moi na talasnoj duini
m
i direktno je proporcionalna petom stepenu
apsolutne temperature:
5
m
E c T =
3. Plankov zakon ***
Elektromagnetno zraenje svetlosnih talasa emisuje u obliku odvojenih koliina energije u kvantima.
Energija jednog kvanta je: E i v =
Gde je: v frekfencija;
3,4
6, 62 10 i

= Plankova konstanta.
Ako se elektromagnetni talasi emituju u vidu n elementarnih kvantova iste frekfencije ond aje ukupna
emisiona energija: W n n c i v = =
Masa jednog kvanta moe da se izrauna pomou jednaine:
2
m
c
c
=
Koliina kretanja jednog kvanta je:
p m c
c
i v
= =
4. tefan Bolcmanov zakon
Ovaj zakon govori o energiji koju zrai 1m
2
povrine apsolutno crnog tela zagrejanosti T u polulopti
prostora.
tefan Bolcmanova konstanta:
11
2 0
5, 76 10
C
kW
m C
o

=

]
5. Njutnov zakon za ravan zid
Njutnov zakon govori o prostiranju toplote kroz ravan zid:
, j , j
,
2
1/
f z f z
f z
f z
Q S t t kJ
S t t kW
t t
kW
q t t
a m
o t o
o
= =

= =

]
Gde je: o koeficient prelaza toplote; t vrene razmena toplote;
f
t temperatura fluida;
z
t
temperatura zida; 1/ a specifini koeficient otpora prelaenja toplote od fluid na zid.
Saa Stojmenovi 2
1) Osnovne termike veliine stanja
Kada se radi o pretvaranju jednog oblika energije u drugi, tada pri analizi I privrivanju toga,
zahvata se poznavanje energetskog stanja radnog tela i veliina koje to radnog (tela) stanja
karakteriu. Energetskot stanje definie se preko tri veliina stanja:
temperatura,
termiki pritisak,
specifina zapremina.
Temperature je stepen zagrejanosti tela. U stvari je mera srednje vrednosti kinetike energije
tj, translatornog kretanja molekula. Prema molekularno kinetikoj teoriji gasova za idealni gas
izraen je odnos:
2
2
mw
BT =
gde je:
m masa tela,
w- brzina kretanja molekula,
B koeficient proporcionalnosti,
T kelvinova temperatura.
U jednaini je data veza izmeu T kao makroskopske veliine i kretanja molekula kao
makroskopske veliine. to je kretanje, odnosno kinetika energija molekula vea,
temperatura je via. Temperatira se meri indirektno preko neke druge veliine npr, zapremine
tenosti u termometru.
Termodinamiki (atmosferski) pritisak predstavlja dejstvo sile po jedinici povrine:
j j
5
2 2
1 10
F N kg m
P Pa ili bar Pa
A m s
= = = =
Ponekad se pritisak meri i stubom tenosti (ive, vode I td..). Pritisak u zatvorenom stubu
moe biti manji ili vei od spoljanjeg atmosferskog pritiska:
a m b a b v
p p p p p p p = = + =
Atmosferski pritisak:
na t = 20
0
C
j 1 735, 6 0, 981 at mmHg bar = =
na t = 0
0
C
j
1 760 1,0133 at mmHg bar = =
Specifina zapremina predstavlja zapreminu jedinice mase, a njena reciprona vrednost
specifine zapremine jeste gustina:
1 1
v
v
= =
Saa Stojmenovi 3
2) Jednaina stanja (klajperonova jednaina)
Za masu m=1 [kg]: pv RT =
gde je: P apsolutni pritisak (Pa=N/m
3
); V specifina zapremina (m
3
/kg); T apsolutna
temperature (K)
Gasna konstanta na osnovu jednaine stanja ima sledei oblik:
2 3
[ / ] [ ] [ / ] pv N m m kg N m kg J
R
T K K kg K

= = = =
Za masu [m] kg: p v m m R T =

Kako je v m V = p V m R T =
Ako levu I desnu stranu pomnoimo sa molarnu masu (M):
j
3
/
22, 4 /
8315 /
mol
u
p V R T M
p V M M R T
V M V Nm mol
M R R J mol K
=
=

= =
]
= =
Na osnovu prvog izraza moemo izvesti univerzalnu gasnu konstanu:
u
k
k
R
R
M
=
gde je: R
k
gasna konstana odreene komponente; M
k
molska masa komponente.
3) Osnovan jednaina molekularno kinetike teorije gasova
Osnovna jednaina molekularno kinetike teorije:
2
2
3 2
w
p n

=
gde je: nkoncetracija molekula, masa molekula, wbrzina kretanja molekula
2
( ) / 2 w kinetika energija kretanja molekula
Ova jednaina pokazuje zavisnost pritiska od srednje kinetike energije translatornog
kretanja. Ako sa N oznaimo broj molekula u 1 kg gasa, tada je / n N V ' = - koncetracija
molekula u 1 kg gasa pa sledi da je:
2
2 2
' '
3 2 3
w
p N N BT
= =
vezu izmeu tri veliine stanja.
Za jednainu gasa moe se zanemariti kinetika energija obrtanja molekula jer su to
pretpostavci dimenzije molekula zanemarljivo male kao I energija unutar molekulskog
osciliranja atoma prema tome unutranja energija idealnog jednoatomnog gasa se svodi na:
2
w
U N
r
=
Saa Stojmenovi 4
4) Smee idalnih gasova (daltonov zakon)
Ako imao gasnu smeu vie idealnih gasova tada masa molekula nije ista. Zato je pritisak
gasne smee oblika:
2 2
1 2
1 2 1 2
2 2
.... ....
3 2 3 2
k
w w
p n n p p p p p

= + + = + + =
_
Daltonovom zakonu: Pritisak gasne smee jednak je zbiru parcijalnih pritisaka komponente u
smei.
Na osnovu Daltonovog zakona mogue je zakljuiti da se molekuli pojedinih gasova u smei
ponaaju onako kao to bi se oni ponaali kad bi svaki taj gas na istoj temperature zauzimao I
celokupnu zapreminu smee.
Za prouavanje gasne konstante smee potrebno je znati:
maseni sastav;
zapreminski sastav.
Relativni maseni sastav k - komponente obeleava se sa
k
g i predstavlja odnos mase te
komponente sa ukupnom masom:
1 2
1 2 1 2
... / ... 1 ...
1
k k
k s s
s s s s
k
m m m m
g m m m m g g
m m m m
g
= = + + = + + = + +
=
_
Suma ovih relativnih masenih udela koliinski u smei jedank je jedinici. Da bi smo poredili
elemente smee po zapreminama moramo ih dovesti na isti pritisak i temperature.
Molekulska masa smee kada je poznat relatini maseni sastav smee:
1 2 1 2
1 2 1 2
1 1
... ...
s
s
n n k
n n k
m
M
m g g m m g g
M M M M M M M
= = =
+ + + + + +
_
Relativni zapreminski sastav. Zapremine komponenti na datom pritisku i temperature
nazvaemo redukovanom zapreminom.
1 1
2 0 2
1 1 1
n n n
s
k k R k
n n n
pV pV
V p p V V V
p V pV
= = =
=

= = =
`
=
)
_ _ _
Dakle iz prethodnog izraza zakljuujemo da je zapremina smee jednaka sumi zapremini
komponenata. Iz ove konstatacije moemo definisati relativni zapreminski udeo komponenti:
1
1
n
k
k k
s
n
V
r r
V
=
= =
_
Molekulska masa smee kada je poznat relativni zapreminski sastav smee, rauna se po
formuli:
1
s
k k
M
r M
=
_
Saa Stojmenovi 5
5) Gasna konstanta smee
Za izraunavanje gasne konstante jedoatomnog gasa potrebno je poznavati molekulsku masu
tog gasa. Takoe pored molekulske mase potrebno je poznavati i prividnu srednju
molekulsku masu. Ako imamo dato m
1
, m
2
i relativni maseini udeo komponenata g
1
,g
2
,
definiemo broj molova nekog gasa:
j
m
K kmol
M
=
Isto tako e za smeu biti:
j
s
s
s
m
K kmol
M
=
Kako je ukupan broj smee jednak zbiru komponenata smee onda je:
1 2
...
s
K K K = + +
1 2 1 1 2 2 1 1 2 2
1 1
.. / / / /
/
s s s
s
s
m m
m m m
M
K K K m M m M g M g M
g M
= = = = =
+ + + +
_
Ako je smea gasa data preko zapremisnki udeo onda je:
1 2
...
s
m m m = + +
k
k k k k k k
k
V
V m v m V
v
= = =
1 1 2 2 1 1 2 2
.../ : ...
s s s s
V V V V r r = + + = + +
S druge strane ako zapiemo specifinu teinu kao
1 M
v M v
= =
,
(i ako znamo Avogadrov zakon: zapremina molova gasova jedanka je istom pritisku i
temperaturi), onda dobijamo:
1 1 2 2
1 2
1 2 1 1 2 2
1 1 2 2
..
...
s
s s k k
s s
M v M v const
M M M
r r M r M r M M r M
M v M v M v
= =
= + = + + =
_
Kako je gasna konstanta smee svake komponente u smei:
u
k
k
R J
R
M kgK

=

]
za svaku smeu bi vailo sledee:
1
1 1
1
n
k k u
s u s k k
n n
s k
n k
k k
k
n n
R g R
R R R g R
M M
r
g M
R
=
= =
= = = = =
_
_ _
Saa Stojmenovi 6
6) Univerzalna gasna kostanta
Neka se dva idealna razliita gasa nalaze u jednakim zapreminam V, od kojih jedan ima N
1
broj molekula, koncetracije n
1
, mase molekula
1
na pritisku p
1
, a drugi broj molekula N
2
,
koncetracije n
2
, mase molekula
2
na pritisku p
2
. Prema osnovnoj jednaini kinetike teorije
gasova imamo:
2
1 1
1 1 1
2
2 2
2 2 2 2
1
2 2
3 2 3
2 2
3 2 3
w N
p n p BT
V
w N
p n p BT
V
= =
= =
Neka su:
1 2 1 2 1 2
, p p T T N N = = =
Avogadrov zakon: razni idealni gasovi koji se nalaze u jednakim zapreminama I istom
pritisku I na istoj temperature imaju jednak broj molekula.
1 1
1 1 1 2 2 2
2 2
m M
m KM N m KM N
m M

= = =
`
)
gde je: K koeficient proporcionalnosti.
Ako je odnos masa razliitih gasova na istim uslovima upravo proporcionalana odnosu
molarnih masa onda ti gasovi zauzimaju iste zapremine. Molarana masa nekog gasa pokazuje
koliko je puta molekul tog gasa tei od molekula vodonika (H). Broj kilograma nekog gasa koji
je po brojnoj vrednosti jednak molarnoj masi tog gasa nazivamo mol.
Ako imamo Klajperonovu jednainu, pomnoimo levu I desnu stranu sa M dobija se
univerzalna gasna konstana:
{ ;
/
M u
pv RT M
p v M M R T vM V i MR R
=
= = =
m u
pV R T =
j
3 3
22, 4 / 24 /
8315 /
mN N mn n
u
V M v m kmol ili V M v m kmol
R M R J kmol K

= = = =
] ]
= =
Saa Stojmenovi 7
7) Unutranja energija i koliina toplote
Unutranja energija (U) je energija haotinog (toplotnog) kretnja sistema (molekula, atoma) i
energija interakcije tih estica. Unutranja energija je funkcija termodinamikog stanja
sistema, tj. u svakom stanju sistem je potpuno definisan unutranjom energijom.
To znai da je pri prelazu sistema iz jednog u drugo stanje promena unutranje energije
odreena samo razlikom vrednosti energije tih stanja i ne zavisi od naina prelaza.Toplotni
diferencijal unutranje energije:
,
, ,
, j
1
2
3
,
,
,
p
v
du du
u f p v du dp du
dp dv
kJ
u f p t u f T
kg
u f v t u m v kJ
| |
| |
= = +

\
\

= =

]
= =
Meutim kod idealnih gasova gde se moe zanemariti privlane sile, unutranja energija se
svodi na funkciju temperature: , u f t =
Koliina toplote se ododi ili izvodi iz radnog tela pri emu se menja energetsko stanje radnog
tela, to znai da je koliina toplote veliina promene stanja, a ne veliina stanja i onda nema
toplotnog diferencijala samo prirataj.!! Isto se odnosi I na rad (W). Dovedena toplote je uvek
pozitivna, a odvedena negativna, a sa radom je obrnuto. Ako se ne vri nikakav rad tada je
koliina toplote jednaka unutranjoj energiji. !!
2 1
U U U A =
Toplotni kapacitet idealnog gasa podrazumeva koliinu toplote koju treba dovesti jedinici
mase, jedinicu zapremine I jedinicu koliine materije, da se temperatura istih padne za 1
stepen.
3
q kJ kg kJ
c C C C C H
dt kgK kmolK m K
o

' = = / =

] ]
]
Ako poemo od osnovne molekularno kinetike jednaine:
2
2 2
3 2 3
w
pv N u
' = =
Kako je
2 2 2
3 3 3
v
du R
pv RT i pv u RT du Rdt c
dt M
= = = = =
Sledi da je specifini toplotni kapacitet pri stalnoj zapremini:
2 2 2
8315 12, 5
3 3 3
v u
J kJ
C RM R
kmolK kmolK

= = = =
` `
) )
Specifini toplotni kapacitet pri stalnom pritisku:
20,8
p v u
kJ
C C R
kmolK

/ = / + =
`
)
Iz ovoga se moe videti da je specifini toplotni kapacitet pri stalnom pritisku vei od toplotni
kapacitet pri stalnoj zapremini za vrednost gasne konstante. Poslednja jednaina ujedno
predstavlja i majerovu jednainu
Saa Stojmenovi 8
8) Specifina toplota
Pod specifinom toplotom se podrazumeva koliina toplote koja je potrebna da se neko telo
zagreje za 1
0
C. Ako zagrevamo jedinicu mase [1 kg] onda se radi o masenoj specifinoj toploti
( / c J kg K = ). Pored masene specifine toplote razlikujemo jo:
Zapreminska specifina tolota -
3
/ c J m K ' =
Molska specifina toplota - / C J mol K / =
Pri odreivanju specifine toplote treba uzeti u obzir zavisnost specifine toplote od
temperature. Idealni gasovi mogu biti: jednoatomni, dvo-, tri- I vieatomni.
Za jednoatomske gasove posmatra se kinetika energija translacije u pravcu tri koordinisane
ose sa F=3 tri stepena slobode kretanja, (zanemaruje se kinetika energija rotacionog
oscilovanja). Ako poemo od osnovne molekularno kinetike jednaine:
2
2 2
3 2 3
2 2 2
3 3 3
2 2 2
8315 12, 5
3 3 3
20, 8
v
v u
p v u
w
pv N u
du R
pv RT u RT du Rdt c
dt M
J kJ
C RM R
kmolK kmolK
kJ
C C R
kmolK
' = =
= = = =

= = = =
` `
) )

/ = / + =
`
)
Za dvoatome gaosve osim F=3 stpena slobode translacije u 3 kordinatne ose uma I F=2
stepena slobode rotacije (zanemarujemo oscilovanej F=5).
Troatomni gasovi imaju sva kretanja kao ravnomerno, pa je F=6 stepena slobode. Unutranja
energija jednog molekula za F=6 stepena slobode je:
2 2
3 3
mol
u
RT
U U R T
M
= =
Ako oznaimo sa
mol
N
U unutranju energiju koja otpada na svaki molekul sledi da je:
2 2
3 3
mol
mol u
N
R U
U T KT
N N
= =
(Bocmanova konstanta)
Maksvel-Bocmanovo pravilo: unutranja energija se ravnomenro rasporeuje na svaki
stepen slobode krenaja I iznosi:
1
2
U KT ' =
Za i-ti stepen slobode kranje e biti:
,
1
2
i N
U i N K T =
Specifina toplota pri konstantoj zapremini I pritisku za jednoatomne, dvo I troatomne gasove
ima sledee vrednosti:
1
2
1
2
v
p
C Ru i
i
C Ru
`
| |

= +

\ )
vai za sve gasove
i
v
C/
p
C/
Jednoatomni 3 12,5 20,8
Dvoatomni 5 20,8 29,1
Troatomni 7 29,1 37,4
Za tri I vie atoma gasova uzima se F=7 stepena slobode, a ne F=6 stepena slobode.
Saa Stojmenovi 9
9) Majerova jedanina
Ako se specifina toplota meri pri V=const klip se ne pomera I ostaje u poloaju 1. Ako se pak
meri pri P=const klip se pomera iz poloaja 1 u poloaj 2 I tom prilikom se vri odreeni rad.
p v
p const W pS h p v
pv RT p v R v
W R T W R
c c R
= A = A = A
= A = A
A = A A =
= +
Prethodna jednaina predtavlja tzv. Majerovu jednainu. Iz ovoga moemo zakljuiti da je
specifina toplota pri stalnom p=const vea od specifine toplote pri V=const, za vrednost
gasne konstante R.
j
j
/
8315 /
8315 /
p v
p v
p v u v
c c R M
Mc Mc MR
MR J molK
c c R c J molK
= +
= +
=
= + = +
10)Zavisnost specifine toplote od temperature
Specifina toplota je funkcija temperature I to je krivolinsika zavisnost, odreuje se pomou n
stepena.
2
( ) ... c f t c t t o | = = + + +
Gde su koeficienti , , o | odreuju eksperimentalno zavise
od vrste gasa I opte temperature:
1
1,2
2
( ) q C t dt =
}
Koliina tolote u procesu promene stanja jednaka je intervalu
od 1 do 2. esto se toplotni kapacitet odreuje za
temperaturni interval I tada je:
2
1
0
lim
t
sr
T
t
q q
c
T T
A
A A
= =
A A
}
Prva vrednost specifine toplote odreuje se za tanu temperature I pri ovoj aprosimakciji
smatra se da je toplotni kapacitet linearne funkcije: . c t tj y kx m o | ~ + = +
Za taku 1,2
1 1 2 2
c t c t o | o | ~ + ~ +
,
2
1
1 2
1 2
2 2
|
t
sr
t
c c
c t t
o | + +
= = +
Konstante , o | odreuju se iz tablice, pa je za interval od t1-t2 srednja specifina toplota:
,
2
1
1 2
1 2
0 0
1 2
| |
|
t sr sr
sr
t
c t c t
c
t t

=
+
Saa Stojmenovi 9
p v
p const W pS h p v
pv RT p v R v
W R T W R
c c R
= A = A = A
= A = A
A = A A =
= +
gasne konstante R.
j
j
/
8315 /
8315 /
p v
p v
p v u v
c c R M
Mc Mc MR
MR J molK
c c R c J molK
= +
= +
=
= + = +
stepena.
2
( ) ... c f t c t t o | = = + + +
1
1,2
2
( ) q C t dt =
}
2
1
0
lim
t
sr
T
t
q q
c
T T
A
A A
= =
A A
}
Za taku 1,2
1 1 2 2
c t c t o | o | ~ + ~ +
,
2
1
1 2
1 2
2 2
|
t
sr
t
c c
c t t
o | + +
= = +
,
2
1
1 2
1 2
0 0
1 2
| |
|
t sr sr
sr
t
c t c t
c
t t

=
+
Saa Stojmenovi 9
p v
p const W pS h p v
pv RT p v R v
W R T W R
c c R
= A = A = A
= A = A
A = A A =
= +
gasne konstante R.
j
j
/
8315 /
8315 /
p v
p v
p v u v
c c R M
Mc Mc MR
MR J molK
c c R c J molK
= +
= +
=
= + = +
stepena.
2
( ) ... c f t c t t o | = = + + +
1
1,2
2
( ) q C t dt =
}
2
1
0
lim
t
sr
T
t
q q
c
T T
A
A A
= =
A A
}
Za taku 1,2
1 1 2 2
c t c t o | o | ~ + ~ +
,
2
1
1 2
1 2
2 2
|
t
sr
t
c c
c t t
o | + +
= = +
,
2
1
1 2
1 2
0 0
1 2
| |
|
t sr sr
sr
t
c t c t
c
t t

=
+
Saa Stojmenovi 10
11)Prvi princip termodinamike
Predstavlja deo opteg zakona o odranju energije i govori o tome da se energija ne moe ni
stvoriti nit unititi ve je mogue samo njena transformacija. U termodinamici posebno je
vano pretvaranje toplotne energije u mehaniku. Pretvaranje se vri promenom stanja
radnog tela kroz tzv, p,v dijagram. Radno telo se definie veliinom stanja I jedanine stanja
koja se odnosi na ravnoteno stanje. Ravnoteno stanje je ono stanje koje pri istoj zapremini
ima isti pritisak I zapreminu.
Ako bi proces bio bez trenja, kao i bez vrtloenja i bez razmene toplote sa okolimo, kriva bi
bila kontinualna, to znai da moraju biti ispunjeni uslovi:
Prvi uslov: da razmena temperature i okoline tela bude beskonano mala.
Drugi uslov: da se proces odvija beskonano polako.
Ispitivanejm ovih uslova smatramo da je process povratan, a kako je ovo nemogue ostvariti
u praksi svi ralni procesi su bespovratni. Rad ekspanzije je pozitivan, a rad kompresije
negativan.
2
w pdv o = - zove se element jedininog rada.
Ukupan rad u ovom sluaju je:
2
1
1,2
v
v
W pdv =
}
I to je povrina odreena krivo m promenljivog stanja p=f(v) I apcisnom osom. Matematiki
izraz prvog principa tedmodinamike:
, ,
2 2
1 1
1,2 2 1 1,2 2 1
v v
v v
v v
v v
q U W q U W Q U W
q C dT pdv Q WC dT pdV
q C T T pdv Q wC T T pdV
o o o
o o
' ' A = A + A = A + A = A +
= + = +
= + = +
} }
12)Promena stanja radnog tela
Prvi princip termodinamike predstavlja poseban sluaj zakona o odranju I pretvaranju
energije. Pretvaranje energije iz jednog oblika u drugi se deava uz pomo radnog tela, I razni
naini promene stanja radnog tela odgovaraju raznim forma mameusobnog pretvaranja
toplotne I drugih oblika energije. Stanje radnog tela moe da se definie pomou jednaine
stanja idealnog gasa. Ove jednaine se odnose iskljuivo za ravnoteno stanje radnog tela.
Pri ravnotenom stanju nekog gasa podrazumevamo da u itavoj zapremini tog gasa imamo
jednak pritisak i zapreminu.
Neravnoteno stanje je ono u kom nema po itavoj zapremini jednak pritisak i temperatura.
Ovde se ne moe primeniti jednaina stanja.
Saa Stojmenovi 11
13)Radni p,v dijagram
U cilindru se nalazi 1 kg gasa pritiska. Pomeranjem klipa K menjaju se njegove veliine stanja
P I V. Kada se klip kree udesno, gas se iri pri emu zapremian raste, a pritisak pada.
Ova promena stanja pokazana je u p,v dijagramu I to krivom irenja.
14)Rad, povratni i nepovratni procesi
Ekspanzijom radnog tela dobija se RAD irenja. Kada se klip kree ulevo sabija se gasa pri
emu zapremina opada I pritisak raste, na ta se troi rad sabijanja, dok se u pv dijagramu
javlja kriva sabijanja. Pretpostavlja se da se promena stanja sastoji iz beskonanog broja
ravnotenih stanja, koje predstavljamo krivom 1,2 u p,v dijagramu.
Uslovi raznotee. Ako bi proces bio bez trenja, kao i bez vrtloenja i bez razmene toplote sa
okolimo, kriva bi bila kontinualna, to znai da moraju biti ispunjeni uslovi:
Ispitivanejm ovih uslova smatramo da je process povratan, a kako je ovo nemogue ostvariti u
praksi svi ralni procesi su bespovratni. U toku irenja tela (ekspanzijom) rad je pozitivan, a u
toku sabijanja (kompresije) rad je negativan.
2
1
1,2
v
v
W pdv =
}
I to je povrina odreena krivo m promenljivog stanaj p=f(v) I apcisnom osom.
Saa Stojmenovi 11
2
1
1,2
v
v
W pdv =
}
Saa Stojmenovi 11
2
1
1,2
v
v
W pdv =
}
Saa Stojmenovi 12
15)Definicija i matematiki izraz prvog principa termodinamike
Prvi princio termodinamike definisan je tek posle pronalaska parne maine i niza
eksperimenata u praksi. ,, Kada se obavlja neki mehaniki rad uvek se dobija neka koliina
toplote, tj, ukoliko imamo na raspolaganju neku koliinu toplote moe se odstvariti I mehaniki
rad Q W =
Ovde se definie mogunost, kao I razne forme pretvaranja Q u druge oblike E I obrnuto.
Stanje radnog tela se definie pomou jednaine stanja I ona se odnosi na ravnoteno stanje.
Ravnotenog stanje nekog tela je stanje pri kome je u itavoj blizini gasa isti p i t. Na
neravnono stanje ne moe se primeniti jednaina stanja.
Posmatramo cev sa klipom I kada je klip u poloaju I imamo U
1
, a u poloaju II imamo U
2
.
Prilikom pomeranja klipa iz I u II gas e izvriti rad W i izvriti promenu unutranje energije.
2 1
U U U A =
Jednaina prvog prinvipa tedmodinamije je:
, ,
2 2
1 1
1,2 2 1 1,2 2 1
v v
v v
v v
v v
q U W q U W Q U W
o o o
o o
' ' A = A + A = A + A = A +
= + = +
= + = +
} }
Saa Stojmenovi 12
rad Q W =
1
2
.
2 1
U U U A =
, ,
2 2
1 1
1,2 2 1 1,2 2 1
v v
v v
v v
v v
q U W q U W Q U W
o o o
o o
' ' A = A + A = A + A = A +
= + = +
= + = +
} }
Saa Stojmenovi 12
rad Q W =
1
2
.
2 1
U U U A =
, ,
2 2
1 1
1,2 2 1 1,2 2 1
v v
v v
v v
v v
q U W q U W Q U W
o o o
o o
' ' A = A + A = A + A = A +
= + = +
= + = +
} }
Saa Stojmenovi 13
16)Promena stanja idealnih gasova (jed. opta politropske promene stanja)
Promena stanja radnog tela posledica je njegovog uea u pretvaranju toplote u druge oblike
energije. Da bi se ta promena analitiki I grafiki prikazala potrebno je pre svega znati njenu
jednainu. Pri izvoenju jednaine promene stanja radnog tela polazi se od prvog principa
termodinamike:
,
, ,
/ : / / :
v
v v p v
p v
v p v
v
U c dT
q U W W pdv
q
c q c dT
dT
dv
c dT c dT pdv p RT v c c dT RT R c c
v
c c
dv dT dv
c c dT c c T
v T c c v
o o o
o
o
A =
' ' = A + =
= =
= + = = =
= =
Ako Klajperovnovu jednainu diferenciramo sledi:

/ / :
0
p v p
v v
p
v
pv RT d pdv vdp RdT pv RT
c c c c
dv dp dT dv dp dv
v p T c c v p c c v
c c
n const
c c
= + = =

+ = = + =

= =
Koriene oznake:
p
c - specifina toplota pri konstantnom pritisku;
v
c - specifina toplota pri konstantnoj zapremini;
n je eksponent politropske promene stanja I odreuje njen nagib.
1
1
ln ln
n
n
n n
p n v const pv const
RT
p T v const
v
RT
v p T const
p
+ = =
= =
= =
Saa Stojmenovi 13
termodinamike:
,
, ,
/ : / / :
v
v v p v
p v
v p v
v
U c dT
q U W W pdv
q
c q c dT
dT
dv
v
c c
dv dT dv
c c dT c c T
v T c c v
o o o
o
o
A =
' ' = A + =
= =
= + = = =
= =

/ / :
0
p v p
v v
p
v
c c c c
dv dp dT dv dp dv
v p T c c v p c c v
c c
n const
c c
= + = =

+ = = + =

= =
Koriene oznake:
p
v
1
1
ln ln
n
n
n n
RT
p T v const
v
RT
v p T const
p
+ = =
= =
= =
Saa Stojmenovi 13
termodinamike:
,
, ,
/ : / / :
v
v v p v
p v
v p v
v
U c dT
q U W W pdv
q
c q c dT
dT
dv
v
c c
dv dT dv
c c dT c c T
v T c c v
o o o
o
o
A =
' ' = A + =
= =
= + = = =
= =

/ / :
0
p v p
v v
p
v
c c c c
dv dp dT dv dp dv
v p T c c v p c c v
c c
n const
c c
= + = =

+ = = + =

= =
Koriene oznake:
p
v
1
1
ln ln
n
n
n n
RT
p T v const
v
RT
v p T const
p
+ = =
= =
= =
Saa Stojmenovi 14
17)Posebni sluajevi promene stanja idealnog gasa
Izobarska promena stanja
Kada je izloioc politrope n=0 onda je:
p
c c p const = =
Kriva koja predsavlja ovu promenu naziva se izobara.
Izobarski procesi su: procesi meanja, kondezacija, isparavanje, procesi u isparivaima
toplote.
Izotermska promena stanja
c pv const
RT const T const
=
= =
Kriva koja predsavlja ovu promenu naziva se
izoterma Izotermski procesi su: topljenje,
ovravanje, sublimacija, I dr
Adijabatska promena stanja
Kod adijabatske promene stanja ne postoji razmena toplote sa okolinom tj.
0 0 q q o = =
Kriva koja predstavlja ovu promenu naziva se adijabata I ima vrednost:
1
p p
v v
c c c
n
c c c
_
= = = >
Adijabata ima sledee vrednosti: jednoatomni gas 1, 6 _ = ,dvoatmni gas 1, 4 _ = , troatomen

gasove 1, 3 _ =
Jednaine adijabatske promene stanja bie:
1
1
pv const Tv const
p T const
_ _
_ _
= =
=
izohorska promena stanja
p
c c =
lim
n
pv v const

=
1
n
p v v const =
;
1
p p p
v
v v v
c c c c
n
n c c
c c c c n
_
_

= = = => =

Saa Stojmenovi 14
p
c c p const = =
toplote.
c pv const
RT const T const
=
= =
0 0 q q o = =
1
p p
v v
c c c
n
c c c
_
= = = >

gasove 1, 3 _ =
1
1
pv const Tv const
p T const
_ _
_ _
= =
=
p
c c =
lim
n
pv v const

=
1
n
p v v const =
;
1
p p p
v
v v v
c c c c
n
n c c
c c c c n
_
_

= = = => =

Saa Stojmenovi 14
p
c c p const = =
toplote.
c pv const
RT const T const
=
= =
0 0 q q o = =
1
p p
v v
c c c
n
c c c
_
= = = >

gasove 1, 3 _ =
1
1
pv const Tv const
p T const
_ _
_ _
= =
=
p
c c =
lim
n
pv v const

=
1
n
p v v const =
;
1
p p p
v
v v v
c c c c
n
n c c
c c c c n
_
_

= = = => =

Saa Stojmenovi 15
18)Koliina toplote pri promeni stanja idealnih gasova
Politropska promena stanja
, , ,
,
1 2
1 1
1 1 2 2 1 2
1,2 2 1 1,2 2 1 1,2 2 1
2
1,2 1 2 1,2
1
1
1 1
ln
1 1
n n n n n n
v
v v v
v
n
p V p V p T p T q c dT c T
n
n n
q c T T Q mc T T U mc T T
n n
T R n
W m T T S m c
n n T
_
o
_ _
_

= = = = A

= = A =

= A =

, , j
, ,
,
1,2 2 1 1,2 2 1
1,2 2 1 1,2 2 1
1,2 2 1
v v
v
v
p const
kJ
q c T T Q mc T T kJ
kg
Q W U
U mc T T W p dV p V V
S m c T T
=

= =

]
= +A
A = = =
A =
Polazimo od I principa termodinamike
2 2
1 1
2 1
1,2 1,2
1 2
2 1
1,2
1 2
0
ln ln
ln ln
v
v
v v
v v
q U W c dT pdv
c dT
v p dv
q pdv RT q RT RT
v v p
v p
Q mRT mRT
v p
o o = A + = +
=
= = = =
= =
} }
1 1
pv const Tv const p T const
_ _ _ _
= = =
, ,
1,2
2 1 2 1
0 0 0 0
1
v
q q Q S
R
U mc T T W m T T
o
_
= = = A =
A = =

, ,
1, 2 2 1 2 1
2
1
0
ln
v v
v
v const W
q mc T T Q U mc T T
T
S mc
T
= =
= = A =
A =
(1) Izobarsko zagrevanje
(2) Izobarsko hlaenje
(1) Ekspanzija (irenje) kada se
zapremina iri, rad je ( + )
(2) Ekspanzija (sabijanje) kada se
zapremina sakuplja, rad je ( - )
(1) Kompresija zapremine, rad (-)
(2) Ekspanzika zapremine, rad (+)
(1) izohorsko zagrevanje
(2) izobarsko hlaenje
Saa Stojmenovi 15
, , ,
,
1 2
1 1
1 1 2 2 1 2
1,2 2 1 1,2 2 1 1,2 2 1
2
1,2 1 2 1,2
1
1
1 1
ln
1 1
n n n n n n
v
v v v
v
n
n
n n
n n
T R n
W m T T S m c
n n T
_
o
_ _
_

= = = = A

= = A =

= A =

, , j
, ,
,
1,2 2 1 1,2 2 1
1,2 2 1 1,2 2 1
1,2 2 1
v v
v
v
p const
kJ
q c T T Q mc T T kJ
kg
Q W U
S m c T T
=

= =

]
= +A
A = = =
A =
2 2
1 1
2 1
1,2 1,2
1 2
2 1
1,2
1 2
0
ln ln
ln ln
v
v
v v
v v
q U W c dT pdv
c dT
v p dv
q pdv RT q RT RT
v v p
v p
Q mRT mRT
v p
o o = A + = +
=
= = = =
= =
} }
1 1
_ _ _ _
= = =
, ,
1,2
2 1 2 1
0 0 0 0
1
v
q q Q S
R
U mc T T W m T T
o
_
= = = A =
A = =

, ,
1, 2 2 1 2 1
2
1
0
ln
v v
v
v const W
q mc T T Q U mc T T
T
S mc
T
= =
= = A =
A =
Saa Stojmenovi 15
, , ,
,
1 2
1 1
1 1 2 2 1 2
1,2 2 1 1,2 2 1 1,2 2 1
2
1,2 1 2 1,2
1
1
1 1
ln
1 1
n n n n n n
v
v v v
v
n
n
n n
n n
T R n
W m T T S m c
n n T
_
o
_ _
_

= = = = A

= = A =

= A =

, , j
, ,
,
1,2 2 1 1,2 2 1
1,2 2 1 1,2 2 1
1,2 2 1
v v
v
v
p const
kJ
q c T T Q mc T T kJ
kg
Q W U
S m c T T
=

= =

]
= +A
A = = =
A =
2 2
1 1
2 1
1,2 1,2
1 2
2 1
1,2
1 2
0
ln ln
ln ln
v
v
v v
v v
q U W c dT pdv
c dT
v p dv
q pdv RT q RT RT
v v p
v p
Q mRT mRT
v p
o o = A + = +
=
= = = =
= =
} }
1 1
_ _ _ _
= = =
, ,
1,2
2 1 2 1
0 0 0 0
1
v
q q Q S
R
U mc T T W m T T
o
_
= = = A =
A = =

, ,
1, 2 2 1 2 1
2
1
0
ln
v v
v
v const W
q mc T T Q U mc T T
T
S mc
T
= =
= = A =
A =
Saa Stojmenovi 16
19)Rad pri promeni stanja idealnog gasa
Polazimo iz prvog principa termodinamike:
1 1
1
p v
v v
q dU dW
c c
n
W q dU c dT c dT dT
n n
R
W dT
n
W m W
o
_
o o
o
o o
' = +
' = = =

' =
' =
Rad predstavlja povrinu ispod promene stanja I ako ovaj izraz integriemo od stanja 1 do
stanja 2 dobija se
, ,
, j
2 1 1 2
1,2 1 2
1 1
1
R R
W T T T T
n n
R
W m T T kJ
n
' = =

=
Na osnivu jednaine stanja idealnog gasa pv RT = dobijamo:

,
1 1 2 2
1,2 1 1 2 2
1 1
1
1
1 1
p v p v
W p v p v
n n p v
| |
' = =

\
Ako zadnju jednainu zamenimo jednainom politrope
n
pv const = , dobijamo:
1
1
1 2 1 2
1,2
1 1
1 1
1 1
n
n
n
RT v RT p
W
n v n p
| |
| |
| | | |

' = =

\ \

\
\
Za pojedine sluajeve promene stanja, rad bie:
Izohorna promena stanja
1,2 1,2
0 0 v const W W ' = = =
zobarska promena stanja
Kada je n=0 I p
1
=p
2
=p, dobija se da je rad:
, ,
, , j
, j
1,2 1 1 2 2 1 1 2 2
1 2 2 1
1,2 2 1
1 1
1 1
/
W p v p v p v p v
n
p
Il
v v p v v kJ kg
W
i
mp v v kJ
' = =

= =
=
2 1
1,2
1 2
2 1
1,2
1 2
1
ln ln
ln ln
n T const q du dw
v p
W RT RT
v p
v p
W mRT mRT
v p
o ' = = = +
' = =
= =
, j
, j
1,2 1 2
1,2 1 2
/
1
1
n T const q du dw
R
W T T kJ kg
R
W m T T kJ
_ o
_
_
' = = = +
' =

Saa Stojmenovi 17
20)Meusobni odnos koliine tolote i rada sa promenom temperature
Ako posmatramo matematiki izraz prvog principa termodinamike, a pritom zanjui da je:
0
v v
q du dw du c dT c o ' = + = >
Ekspanzija je toplota koja se dovodi radnom telu dobija se ra, sve veliine su pozitivne
v
du q dw c dT o ' = =
Ako se dovede vie toplote nego to se doboja rad, viak toplote se koristi za poveanje
temperature radnog tela. Ukoliko se dovede manje toplota od rada, viak rada se ostvaruje na
raun stanja temperature radnog tela.
Kompresija: mehaniki rad se troi na sabijanje uz dovoenje toplote I po konvekciji veliine
Q A u negativne:
v
q dw du c dT o ' =
Ako se odvede vie toplote nego to je rad sabijanja dolazi do smanjenja temperature
radnog tela.
Ako je rad sabijanja vei od toplote dolazi do poveanja temperature radnog tela.
Entalpija: za izobarski proces koji je najee u upotrebi po I principu termodinamike:
,
, ,
1,2 2 1 2 1 1,2 2 1 2 1
1,2 2 2 1 1
q du dw q du pdv
q u u p v v q u u pv pv
q u pv u pv
o o ' = + = +
= + = +
= + +
i h u pv = = + - entalpitaj
Entalpija (toplotni sadraj) je takoe veliina stanja i kao sve veliine stanja ima totalni
diferencijal:
q du pdv
di dh du pdv v
q di dih
o
o
= +
= + +
= =
Pri izobarskim promenama stanja realni i idealni gasovi promene koliine toplote jednaka je
promeni entalpiji:
p p
p p
p
p
q c dT dh c dT
Q wc dT dH wc dT
di
c
dT
o
o
= =
= =
| |
=

\
Saa Stojmenovi 18
21)Kruni procesi i termodinamiki stepen iskorienja
U toplotnim prostorijam za dobijanje toplotne radne snage, telo obavlja pravi desnokretni
kruni proces. U delu 1,2 se dovodi toplota q I dobija rad, a u delu 2,1 odvodi toplota q
o
I utroi
rad. to bi znailo da je koristan rad ciklusa:
k
Q W Q = +
Povrina koju u p,v dijagramu ograniavaju krive krunog procesa predstavlja razliku
dobivenog I utroenog rada tj rad koji je koristno dobiven pri obavljanju krunog procesa;
k d o
W W W ' ' ' =
Razlika izmeu dovedene I odvedene koliine koliine toplote u toku krunog procesa
predstavlja iskorienju toplotu:
k d o
q q q =
Na osnovu prvog principa termodinamike mora biti:
k k
Q W =
Iz ovog izraza moe se izvesti izraz za termodinamiki stepen iskorienja:
1
d o k k k
t
d d d d
q q q W W
q q q Q
' '
= = = = <
Pored desnokretni kruni procesi postoje I levokretni kruni ciklusi kod kojih je obrnuto stanje,
kod koga je rad kompresije vei od rada ekspanzije, pa je u toku takvog krunog procesa
potrebno rad troiti na njegovo obavljanje.
Takvi kruni procesi se dobiva na primer u kompresoru. U ovim sluajevima umesto stepern
iskorienja koristi se koeficient hlaenja I koeficient grejanja:
o
h g
Q Q
W W
c c = =
Saa Stojmenovi 18
o
I utroi
k
Q W Q = +
k d o
W W W ' ' ' =
k d o
q q q =
k k
Q W =
1
d o k k k
t
d d d d
q q q W W
q q q Q
' '
= = = = <
o
h g
Q Q
W W
c c = =
Saa Stojmenovi 18
o
I utroi
k
Q W Q = +
k d o
W W W ' ' ' =
k d o
q q q =
k k
Q W =
1
d o k k k
t
d d d d
q q q W W
q q q Q
' '
= = = = <
o
h g
Q Q
W W
c c = =
Saa Stojmenovi 19
22)Karnoov kruni ciklus
Karnov kruni ciklus je desnokruni ciklus koji se sastoji iz dve izoterme I dve adijabate.
Toplota se dovodi u delu 1,2, a odvodi se u delu 3,4. Rad adijabatske ekspanzike vei je od 0
u delu 2,3 jednak je radu adijabatske kompresije koja je manja od 0 u delu 4,1. Prema tome
koristan rad je razlika izotermeske ekspanzije 1,2 I adijabatske ekspanzije 3,4.
3 2 4
1,2 3,4 0 0
1 3 4
1 1 1
2 2 3 3
1 1
2 3
3 2
1 1 1
1 4
1 1 4 4
1 1
1 4
0 3 4
2 1
ln ln ln
....
(1)
(2)
ln /
1 1 1
ln /
d od
o
t
d
V V V
Q Q mRT Q Q mRT mRT
V V V
T V const T V T V
T V T V
V V
V V
T V const T V T V
T V T V
q T V V T
q T V V
_ _ _
_ _
_ _ _
_ _

= = = = =
= =
= =

=
`
= =
=
)
= = =
0 0
T T
T T
=
Karnoov ciklus sastavljen je iz dve izoterme I dve adijabate. Jedna izoterma je pri vioj
temperature I nalazi se na onom delu ciklusa na kom se dovodi toplota sa grejaa, vri
ekspamziju (1-2) radnog tela I dobija rad W
1,2
. Druga izoterma je pri nioj temperature na delu
ciklusa na kome se odvodi toplota od radnog tela ka hladnjaku, vri kompresiju (3-4) radnog
tela I troi rad W
3-4
. Pomou jeden adijabate se nastavlja ekspanzija (2-3) I to traje dok
temperature ne padne od T do T
0
. Pomou druge adijabate nastavlja se kompresija dok se ne
postigne skok temperature od T
0
na T, pri emu se radno telo dovodi u poetno stanje.
Karnoova teorema: termodinamiko iskoriavanje zavisi od temperature zagrejaa I
hladnjaka, a one zavise od vrste ranog tela.
Karnov ciklus idealan je desnoketni samo teorijski ostvarljiv I slui za poreenje stvarnih
ciklusa. Donja granica iskorienja je temperature zagrejaa odnosno idrljivost maine
(materijala).
Saa Stojmenovi 19
3 2 4
1,2 3,4 0 0
1 3 4
1 1 1
2 2 3 3
1 1
2 3
3 2
1 1 1
1 4
1 1 4 4
1 1
1 4
0 3 4
2 1
ln ln ln
....
(1)
(2)
ln /
1 1 1
ln /
d od
o
t
d
V V V
Q Q mRT Q Q mRT mRT
V V V
T V const T V T V
T V T V
V V
V V
T V const T V T V
T V T V
q T V V T
q T V V
_ _ _
_ _
_ _ _
_ _

= = = = =
= =
= =

=
`
= =
=
)
= = =
0 0
T T
T T
=
1,2
tela I troi rad W
3-4
0
0
(materijala).
Saa Stojmenovi 19
3 2 4
1,2 3,4 0 0
1 3 4
1 1 1
2 2 3 3
1 1
2 3
3 2
1 1 1
1 4
1 1 4 4
1 1
1 4
0 3 4
2 1
ln ln ln
....
(1)
(2)
ln /
1 1 1
ln /
d od
o
t
d
V V V
Q Q mRT Q Q mRT mRT
V V V
T V const T V T V
T V T V
V V
V V
T V const T V T V
T V T V
q T V V T
q T V V
_ _ _
_ _
_ _ _
_ _

= = = = =
= =
= =

=
`
= =
=
)
= = =
0 0
T T
T T
=
1,2
tela I troi rad W
3-4
0
0
(materijala).
Saa Stojmenovi 20
23)T,s dijagrami i pomena stanja u njima
U ovom dijagramu T=f(s) predstavlja neku proizvolju promenu stanja. Elementarnoj promeni
stanja odgovara elementarna promena entropije S A emu e odgovarati neka posena
proizvoljna temperatura T, a odreena povrina predstavlja koliinu toplote q o
2
1,2
1
( )
( )
q Tds f s dS
q f s dS
o = =
=
}
Koliina toplote
1,2
q
u T,s dijagramu predstavljena je
povrinom koju ograniava krivu promene stanja (take
1 i 2) i odgovarajui odseci na apcisnoj osi
2 1
S S S A = .
Upravo u tome lei znaaj promene T,s dijagrama jer se njemu vri primena analize stanja
radnog tela, pa je ovaj dijagram i dobio naziv toplotni T,s dijagram. Kada je koliina toplote
vea od nule toplota se dovodi radnom telu pa je 0 dS > . Kada je koliina toplote manja od
nule i 0 dS < , a kada je 0 q o = onda je adijabatska promena stanja 0, q dS const o = = .
Adijabatski procesi
0
0
0
q
ds
dS
o =
=
=
Izobarski process
.
2 1
1,2
1 2
1,2 1,2
ln ln
p T
q cdT dv
ds R
T T v
ds II
v p
s R R
v p
s m s
o
= = =
=
A = =
A = A
Izotermski procesi
1 2
. .
0
v
pT
T T const
q W du c dT
q du dW I
W pdv
du
q pdv RT
Q
o o
o
o
o
= =
' = =
' = + =
' =
= =
Politropska promena
2
1,2
1
1,2 1,2
1
1
ln
1
v
v
v
n s
q cdT c d
n T
q n dT
ds c
T n T
T n
S c
n T
S m S
_
o
o _
_
= =
= =
A =
A = A
Izohorski proces
2
1, 2
1
1, 2 1, 2
1, 2
2 1, 2
1, 2
1
1, 2 1, 2
l n
l n
p
p p
v v
v
q c d T
d s
T T
T
s c
T
s m s
s c
T s c
s c
T
s m s
o
= =
A =

A = A A
=
`
A
A =
A = A

)
Saa Stojmenovi 20
2
1,2
1
( )
( )
q Tds f s dS
q f s dS
o = =
=
}
Koliina toplote
1,2
q
2 1
S S S A = .
Adijabatski procesi
0
0
0
q
ds
dS
o =
=
=
Izobarski process
.
2 1
1,2
1 2
1,2 1,2
ln ln
p T
q cdT dv
ds R
T T v
ds II
v p
s R R
v p
s m s
o
= = =
=
A = =
A = A
Izotermski procesi
1 2
. .
0
v
pT
T T const
q W du c dT
q du dW I
W pdv
du
q pdv RT
Q
o o
o
o
o
= =
' = =
' = + =
' =
= =
Politropska promena
2
1,2
1
1,2 1,2
1
1
ln
1
v
v
v
n s
q cdT c d
n T
q n dT
ds c
T n T
T n
S c
n T
S m S
_
o
o _
_
= =
= =
A =
A = A
Izohorski proces
2
1, 2
1
1, 2 1, 2
1, 2
2 1, 2
1, 2
1
1, 2 1, 2
l n
l n
p
p p
v v
v
q c d T
d s
T T
T
s c
T
s m s
s c
T s c
s c
T
s m s
o
= =
A =

A = A A
=
`
A
A =
A = A

)
Saa Stojmenovi 20
2
1,2
1
( )
( )
q Tds f s dS
q f s dS
o = =
=
}
Koliina toplote
1,2
q
2 1
S S S A = .
Adijabatski procesi
0
0
0
q
ds
dS
o =
=
=
Izobarski process
.
2 1
1,2
1 2
1,2 1,2
ln ln
p T
q cdT dv
ds R
T T v
ds II
v p
s R R
v p
s m s
o
= = =
=
A = =
A = A
Izotermski procesi
1 2
. .
0
v
pT
T T const
q W du c dT
q du dW I
W pdv
du
q pdv RT
Q
o o
o
o
o
= =
' = =
' = + =
' =
= =
Politropska promena
2
1,2
1
1,2 1,2
1
1
ln
1
v
v
v
n s
q cdT c d
n T
q n dT
ds c
T n T
T n
S c
n T
S m S
_
o
o _
_
= =
= =
A =
A = A
Izohorski proces
2
1, 2
1
1, 2 1, 2
1, 2
2 1, 2
1, 2
1
1, 2 1, 2
l n
l n
p
p p
v v
v
q c d T
d s
T T
T
s c
T
s m s
s c
T s c
s c
T
s m s
o
= =
A =

A = A A
=
`
A
A =
A = A

)
Saa Stojmenovi 21
24)Dizelov ciklus
Dizelov cikus sastoji se od 2 adijabate I 1 izohoru I 1 izoterma.
Sagorevanje u takaka (2-3) je pri stalnom pritisku. U cilindar motora se dovodi I sabija ist
vazduh (idealan gas)u takama (1-2), a ne smea goriva I vazduha. Vazduh se sabija do
pritisaka pritom njegova temperature dostie vrednost temperature samopaljenja goriva. Zbog
toga se kod ovih motora dovodi prvo ist vazduh, a gorivo se ubrizgava u cilindar tek poto se
vazduh sabije.
, ,
3 2 4 1
0
3 3
2 1
4 1
3 2
1 1
d p od v
o v
t
p
toplota q c T T q c T T
V
stepen kompresije
V
V V
stepen predekspanzije
V V
q c T T
stepen korisnosti
q c T T
c
= =
=
= =
= =
25)ulov ciklus
ulov ciklus se sastoji iz dve izoterme I dve adijabate
, ,
3 2 4 1
4 1 1 4 1
3 2 2 3 2
1
( / ) 1
1 1 1 1
( / ) 1
1
1
d p od p
o o
t Tp t Tp
t Tp
q c T T q c T T
q q T T T T T
c c
q T T q T T T
c
_

c

= =

= = = =

=
Saa Stojmenovi 21
24)Dizelov ciklus
vazduh sabije.
, ,
3 2 4 1
0
3 3
2 1
4 1
3 2
1 1
d p od v
o v
t
p
V
stepen kompresije
V
V V
V V
q c T T
stepen korisnosti
q c T T
c
= =
=
= =
= =
25)ulov ciklus
, ,
3 2 4 1
4 1 1 4 1
3 2 2 3 2
1
( / ) 1
1 1 1 1
( / ) 1
1
1
d p od p
o o
t Tp t Tp
t Tp
q c T T q c T T
q q T T T T T
c c
q T T q T T T
c
_

c

= =

= = = =

=
Saa Stojmenovi 21
24)Dizelov ciklus
vazduh sabije.
, ,
3 2 4 1
0
3 3
2 1
4 1
3 2
1 1
d p od v
o v
t
p
V
stepen kompresije
V
V V
V V
q c T T
stepen korisnosti
q c T T
c
= =
=
= =
= =
25)ulov ciklus
, ,
3 2 4 1
4 1 1 4 1
3 2 2 3 2
1
( / ) 1
1 1 1 1
( / ) 1
1
1
d p od p
o o
t Tp t Tp
t Tp
q c T T q c T T
q q T T T T T
c c
q T T q T T T
c
_

c

= =

= = = =

=
Saa Stojmenovi 22
26)Ottov ciklus
Otov ciklus sastavljen je iz dve adijabate I dve izohore. Gorivi gas stanja 1 sabija se
adijabatski do stanja 2 u kom se pali I sagoreva dobojeni produkat se iri od 3 do 4. Posle
ega se dovede u vezu sa okolinom kojoj predaje toplotu q
0
.
,
,
0
0
3 2
0 4 1
1
1
1
1
v
v
o
t
t
q c T T
q c T T
q
q
_
c

=
=
=
=
Radnom telu se dovodi toplota od grejaa I ako obavlja mehaniki rad ekspanzijom u cilindru
motora, dok se na drugom kraju ciklusa odvodi toplota I troi mehaniki rad. Poto je rad
irenja vei od rad sabijanja obavlja se pravii kruni ciklus.
27)Sabinov ciklus
Sabinov ciklus predstavlja kombinaciju Ottovog I Dizelovog ciklusa.
Kod njega je dovoenje toplote delimino pri
konstantnoj temperature a delimino pri
konstantnom pritisku, sledi da je dovedena
koliina toplote:
d v p
q q q = +
,
,
,
3 2
4 3
5 1
v v
p p
od v
q c T T
q c T T
q c T T
=
=
=
Termodinamiki stepen iskorienja:
,
, ,
5 1 5 1
3 2 4 3 3 2 4 3
1 1 1
s
v od
t
d v p
c T T q T T
q c T T c T T T T T T

= = =
+ +
Stepen kompresije:
0
V
V
c =
Stepen predekspanzije:
4 4
3 0
V V
V V
= =
Stepen povienja pritiska:
3
2
p
p
q =
Saa Stojmenovi 22
26)Ottov ciklus
0
.
,
,
0
0
3 2
0 4 1
1
1
1
1
v
v
o
t
t
q c T T
q c T T
q
q
_
c

=
=
=
=
27)Sabinov ciklus
koliina toplote:
d v p
q q q = +
,
,
,
3 2
4 3
5 1
v v
p p
od v
q c T T
q c T T
q c T T
=
=
=
,
, ,
5 1 5 1
3 2 4 3 3 2 4 3
1 1 1
s
v od
t
d v p
c T T q T T

= = =
+ +
Stepen kompresije:
0
V
V
c =
4 4
3 0
V V
V V
= =
3
2
p
p
q =
Saa Stojmenovi 22
26)Ottov ciklus
0
.
,
,
0
0
3 2
0 4 1
1
1
1
1
v
v
o
t
t
q c T T
q c T T
q
q
_
c

=
=
=
=
27)Sabinov ciklus
koliina toplote:
d v p
q q q = +
,
,
,
3 2
4 3
5 1
v v
p p
od v
q c T T
q c T T
q c T T
=
=
=
,
, ,
5 1 5 1
3 2 4 3 3 2 4 3
1 1 1
s
v od
t
d v p
c T T q T T

= = =
+ +
Stepen kompresije:
0
V
V
c =
4 4
3 0
V V
V V
= =
3
2
p
p
q =
Saa Stojmenovi 23
28)Provoenje toplote
Prostiranje toplote nalazu se u osnovi mnogih tehnolokih procesa: zagrevanje, hlaenje,
isparavanje, kondezacija I td. Toplota se prostire sa tela vie T na tela noe T , a moe biti I
obrnuto ili uz utroak rada. Prostrianje toplote generalno moe biti na tri naina:
Provoenjem (kondukcijom)
Strujanjem (konvekcijom), i
Zraenjem (radijacijom).
Prva dva oblika su molekularne prirode toplota se prenosi od jednog fluidnog delia na drugi
kondukcija ili promenom mesta i poloaja fluidnih delia konvekcija. Prenoenje toplote
radijacijom vri se elektromagnetim talasima (toplota se prenosi kroz vakum).
29)Temperature polja i jednaina temperature polja
Temperatrua polja je skup taaka u razliitim takama prostora. Ako se spoje take koje u
trenutku posmatranja imaju istu temperaturu, dobijamo izotermsku povrinu. Izotropske
povrine su povrine na kojima je ista temperatura u svim takama.
Temperatura se menja u pravcu gradijenta.
Temperatura se najbre menja u pravcu
normale na izotermsku povrinu:
0
dt C
gradt
d m o

=

]
o -specifini toplotni protok
Ako se temperatura polja ne menja takvo polje
je stacionarno (ustaljeni) polje, dok ako se
temperatura polja menaj sa vremenom to je
nestacionarno polje
U prostornom kordinatnom sistemu T je definisana koordinatom te take i vremenoom.
, , , , t f x y z t = - nestacionarno temperaturno polje;
, , , t f x y z = - stacionarno
temperaturno polje;
, , t f x y = - ravansko temperaturno polje
0 0
dt dt
dz dt
= =
, t f x =
- jednodimenzionalno temperaturno polje
Grad t, predstavlja vektor iji se pravac poklapa sa pravcem normale na izotermskim
povrinama, a smer sa smerom prostiranja toplote.
30)Prostiranje toplote kondukcijom
Jenaina za prostiranje toplote provoenjem (kondukcijom), postavio je Furije:
j , j
1 2
dt S
Q dS d kJ Q t t kJ
d
o i t i t
o o
= =
Znak (-) dolazi od suprotnog usmerenja vektora gradijenta T ili toplotnog protoka.
j / W mK i
- koeficient provoenja toplote karakteristian je za svaki materijal, odreuje se
eksperimentalno, S povrina kroz koju se vri provoenej toplote, T vreme za koje se
izvri provoenje toplote.
Iz prethodne jenaine moemo izraziti koeficient toplotne provodljivosti:
,
0 0
1 2
Qd kW Q kW
dt dS d S t t m C m C
o o o
i i
t t

= =

] ]
Saa Stojmenovi 23
0
dt C
gradt
d m o

=

]
nestacionarno polje
temperaturno polje;
0 0
dt dt
dz dt
= =
, t f x =
j , j
1 2
dt S
Q dS d kJ Q t t kJ
d
o i t i t
o o
= =
j / W mK i
,
0 0
1 2
Qd kW Q kW
o o o
i i
t t

= =

] ]
Saa Stojmenovi 23
0
dt C
gradt
d m o

=

]
nestacionarno polje
temperaturno polje;
0 0
dt dt
dz dt
= =
, t f x =
j , j
1 2
dt S
Q dS d kJ Q t t kJ
d
o i t i t
o o
= =
j / W mK i
,
0 0
1 2
Qd kW Q kW
o o o
i i
t t

= =

] ]
Saa Stojmenovi 24
31)Provoenje toplote kroz ravan zid
Furijeva jednaina vai samo za ravan zid. Ako prva jednainu podelimo sa tdobiemo:
j , j
1 2
Q dt Q S
dS kW t t kW
d d
o
o i i
t o t o
= = =
A zatim ovaj izraz podelimo sa elementom povrine dS
dobiemo specifini toplotni protok:
,
,
2
1 2
1 2
2
/
dt kW
q
dS d m
t t Q Q kW
q t t
S S m
o
o i
o
i
t o o i

= =

]

= = = =

]
Furijeva jednaina vai ako su zidovi od izotropnog materijala I predstavljaju izotropne povri
kao I da je toplotni fluks konstantan po poprenom preseku zida. Na osnovu predpostavki
moemo izraziti zakon promene T po debljini zida:
dt q
q conast t C
d
o i o
o i
= = = +
To znai da je promena T po debljini zida linearna odnosno vai izraz:
1 2
2 1
/
t t q
t t q o
i o i

= =
- specifini toplotni protok
Toplotni protok je konstantan:
2 3 3 4 1 2
1 1 2 2 3 3
/ / /
t t t t t t
q const
o i o i o i

= = = =
Temperature:
1
1 2
3 1 2
1 1 4
1 2 3
2
2 3
1 4
2
3 1 2
3
1 2 3 3 4
3
t t q
t t q
t t q
t t
q
t t q
o
o o o
i
i i i
o
i
o o o
o
i i i
i
=
| |
= + +

=
`

=
+ +
=

)
Za n-to slojni zid toplotni protok bie:
1 4
3 1 2
1 2 3
t t
q
o o o
i i i
=
+ +
Saa Stojmenovi 24
j , j
1 2
Q dt Q S
dS kW t t kW
d d
o
o i i
t o t o
= = =
,
,
2
1 2
1 2
2
/
dt kW
q
dS d m
t t Q Q kW
q t t
S S m
o
o i
o
i
t o o i

= =

]

= = = =

]
dt q
q conast t C
d
o i o
o i
= = = +
1 2
2 1
/
t t q
t t q o
i o i

= =
2 3 3 4 1 2
1 1 2 2 3 3
/ / /
t t t t t t
q const
o i o i o i

= = = =
Temperature:
1
1 2
3 1 2
1 1 4
1 2 3
2
2 3
1 4
2
3 1 2
3
1 2 3 3 4
3
t t q
t t q
t t q
t t
q
t t q
o
o o o
i
i i i
o
i
o o o
o
i i i
i
=
| |
= + +

=
`

=
+ +
=

)
1 4
3 1 2
1 2 3
t t
q
o o o
i i i
=
+ +
Saa Stojmenovi 24
j , j
1 2
Q dt Q S
dS kW t t kW
d d
o
o i i
t o t o
= = =
,
,
2
1 2
1 2
2
/
dt kW
q
dS d m
t t Q Q kW
q t t
S S m
o
o i
o
i
t o o i

= =

]

= = = =

]
dt q
q conast t C
d
o i o
o i
= = = +
1 2
2 1
/
t t q
t t q o
i o i

= =
2 3 3 4 1 2
1 1 2 2 3 3
/ / /
t t t t t t
q const
o i o i o i

= = = =
Temperature:
1
1 2
3 1 2
1 1 4
1 2 3
2
2 3
1 4
2
3 1 2
3
1 2 3 3 4
3
t t q
t t q
t t q
t t
q
t t q
o
o o o
i
i i i
o
i
o o o
o
i i i
i
=
| |
= + +

=
`

=
+ +
=

)
1 4
3 1 2
1 2 3
t t
q
o o o
i i i
=
+ +
Saa Stojmenovi 25
32)Prolaenje tolote kroz cilindrini zid
Ovo provoenje je slino kao I kroz ravan zid, sa razlikom to ovde izotermske povrine imaju
oblik cilindra, to dovodi do drugaijeg toplotnog otpora I promene temperature u zidu.
Ovde je unutranja izotermska povrina manja od spoljanje
Jednoslojni cilindruni zid
2
ln
2 2
dt
dS S rl
dr
dr
dt t r C
r
o i t
o o
it it
= =
= = +
Sledi da je toplotni protok za jednoslojni
cilindrini zid:
1 2 2
1 2
2
1
1
1
ln
1
2
ln
2
t t d
t t
d
d
d

ti
ti
= =
Ovde se temperatura menja po zakonu eksponencijalne krive.Vieslojni cilindruni zid. Za
trostrani cilintrini zid jeanina toplotnog protoka je:
2
1 2
1 1
3 1 4
2 3
3 2 4
2 2
1 1 2 2 3 3
4
3 4
3 3
1
ln
2
1
ln
1 1 1
2
ln ln ln
2 2 2
1
ln
2
d
t t

d
d t t
t t
d d d
d
d d d
d
t t
d
ti
ti
ti ti ti
ti
= =
+ +
Za n-to strujni zid bie:

1 1
1
1 1
ln
2
n
n
n n
t t
d
d
t i
+
+
=
_
33)Prolaenje tolote kroz sferini zid
2 2
2
1 1 2
1 2 1
4 4
1
4 4
1 1 1 1 1 1 1
4 4
n n
n n n
dt dt
dS S r r
dr dr
dr
dt t C
r r r
t t t t
r r r r
o i t i t

ti t

ti ti i
+
+
= = =
| |
= = +

\

= =
| | | |

\ \
_
Saa Stojmenovi 25
2
ln
2 2
dt
dS S rl
dr
dr
dt t r C
r
o i t
o o
it it
= =
= = +
cilindrini zid:
1 2 2
1 2
2
1
1
1
ln
1
2
ln
2
t t d
t t
d
d
d

ti
ti
= =
2
1 2
1 1
3 1 4
2 3
3 2 4
2 2
1 1 2 2 3 3
4
3 4
3 3
1
ln
2
1
ln
1 1 1
2
ln ln ln
2 2 2
1
ln
2
d
t t

d
d t t
t t
d d d
d
d d d
d
t t
d
ti
ti
ti ti ti
ti
= =
+ +

1 1
1
1 1
ln
2
n
n
n n
t t
d
d
t i
+
+
=
_
2 2
2
1 1 2
1 2 1
4 4
1
4 4
1 1 1 1 1 1 1
4 4
n n
n n n
dt dt
dS S r r
dr dr
dr
dt t C
r r r
t t t t
r r r r
o i t i t

ti t

ti ti i
+
+
= = =
| |
= = +

\

= =
| | | |

\ \
_
Saa Stojmenovi 25
2
ln
2 2
dt
dS S rl
dr
dr
dt t r C
r
o i t
o o
it it
= =
= = +
cilindrini zid:
1 2 2
1 2
2
1
1
1
ln
1
2
ln
2
t t d
t t
d
d
d

ti
ti
= =
2
1 2
1 1
3 1 4
2 3
3 2 4
2 2
1 1 2 2 3 3
4
3 4
3 3
1
ln
2
1
ln
1 1 1
2
ln ln ln
2 2 2
1
ln
2
d
t t

d
d t t
t t
d d d
d
d d d
d
t t
d
ti
ti
ti ti ti
ti
= =
+ +

1 1
1
1 1
ln
2
n
n
n n
t t
d
d
t i
+
+
=
_
2 2
2
1 1 2
1 2 1
4 4
1
4 4
1 1 1 1 1 1 1
4 4
n n
n n n
dt dt
dS S r r
dr dr
dr
dt t C
r r r
t t t t
r r r r
o i t i t

ti t

ti ti i
+
+
= = =
| |
= = +

\

= =
| | | |

\ \
_
Saa Stojmenovi 26
34)Prostiranje toplote konvekcijom (strujanjem)
Najei sluaj konvektivnog prostiranja toplote u termodinamici je kada je fluid u kretanju.
Dodiruje neki zid usled ega dolazi do razmene toplote. Za ovaj sluaj Njutn je postavio
jenainu koja glasi:
Ravan zid:
, j
, j
,
,
2
1/
f z
f z
f z
f z
Q S t t kJ
S t t kW
t t
kW
q t t
m
o t
o
o
o
=
=

= =

]
gde je:
f
t - temperature fluida
z
t -temperatura zida
t- vreme za koje se izvri razmena
toplota
S -povrina izmeu zida I fluida
2
/ W m K o

]
- koeficient prelaza toplote,
Cilindrini zid:
,
,
,
,
2 1 2
2
1/
2
1/ 2
f z
f z
f z
f z
S rl l cm S r
t t
Q r t t
d
t t
kW
r t t
d m
t t
o t t
to
o t
t o
= = =
= =

= =

]
Sferini zid:
,
,
j
,
,
j
2
2
2
2
2
4
4
1/
4
1/ 4
f z
f z
f z
f z
S r
t t
Q r t t kJ
r
t t
r t t kW
r
t
o t t
to
o t
to
=
= =
= =
Saa Stojmenovi 27
35)Prolaenje toplote kroz ravan zid
Skoro nikad u praksi se ne sreu kondukcija I konvekcija odvojeno ve uvek idu zajedno I ine
fenomenom prelaenja toplote. U optem sluaju prolaenje toplote obuhvata dve konvekcije
u jednu kondukciju.
, j , j
,
,
2
1/
I II I II
I II
I II
Q kS t t kJ kS t t kW
t t kW
q k t t
k m
t = =

= =

]
Za jednostruki ravan zid specifini otpor prolaenja toplote je:
1 2
1 1 1
n
n
k a a
o
i
= + +
_
Koliina toplota za ravan zid bie:
,
1 2
1 / / 1 /
I II
n n
t t
q
a a o i
=
+ +
_
Ravan zid:
Uslov:
I II
t t >
1 1 2 2
1 2
1/ / 1/
I II
t t t t t t
Q
o o o o

= = =
Cilindrini zid:
2
1 1 1 2 2
2
1 1 1 2 2
1 1 1
ln
2
1 1 1 1
ln
2
I II I II
c
c
t t t t
q
d
k
a d d a d
d
k a d d a d
t ti t
t ti t

= =
+ +
= + +
Sferini zid:
1 2
1 2
2 2
1 2 1 2
2 2
1 2 1 2
1 1 1 1 1
2
1 1 1 1 1 1
2
I II I II
s
s
t t t t
q
k
r r a d a d
k r r a d a d
ti t t
ti t t

= =
| |
+ +

\
| |
= + +

\
N-to struki zid:
1 2
2 2
1 1 2
1 1 1 1 1
4
I II
n n
t t
q
r r a d a d ti t t
+
=
| |
+ +

\
_
Saa Stojmenovi 27
u jednu kondukciju.
, j , j
,
,
2
1/
I II I II
I II
I II
t t kW
q k t t
k m
t = =

= =

]
1 2
1 1 1
n
n
k a a
o
i
= + +
_
,
1 2
1 / / 1 /
I II
n n
t t
q
a a o i
=
+ +
_
Ravan zid:
Uslov:
I II
t t >
1 1 2 2
1 2
1/ / 1/
I II
t t t t t t
Q
o o o o

= = =
Cilindrini zid:
2
1 1 1 2 2
2
1 1 1 2 2
1 1 1
ln
2
1 1 1 1
ln
2
I II I II
c
c
t t t t
q
d
k
a d d a d
d
k a d d a d
t ti t
t ti t

= =
+ +
= + +
Sferini zid:
1 2
1 2
2 2
1 2 1 2
2 2
1 2 1 2
1 1 1 1 1
2
1 1 1 1 1 1
2
I II I II
s
s
t t t t
q
k
r r a d a d
k r r a d a d
ti t t
ti t t

= =
| |
+ +

\
| |
= + +

\
N-to struki zid:
1 2
2 2
1 1 2
1 1 1 1 1
4
I II
n n
t t
q
r r a d a d ti t t
+
=
| |
+ +

\
_
Saa Stojmenovi 27
u jednu kondukciju.
, j , j
,
,
2
1/
I II I II
I II
I II
t t kW
q k t t
k m
t = =

= =

]
1 2
1 1 1
n
n
k a a
o
i
= + +
_
,
1 2
1 / / 1 /
I II
n n
t t
q
a a o i
=
+ +
_
Ravan zid:
Uslov:
I II
t t >
1 1 2 2
1 2
1/ / 1/
I II
t t t t t t
Q
o o o o

= = =
Cilindrini zid:
2
1 1 1 2 2
2
1 1 1 2 2
1 1 1
ln
2
1 1 1 1
ln
2
I II I II
c
c
t t t t
q
d
k
a d d a d
d
k a d d a d
t ti t
t ti t

= =
+ +
= + +
Sferini zid:
1 2
1 2
2 2
1 2 1 2
2 2
1 2 1 2
1 1 1 1 1
2
1 1 1 1 1 1
2
I II I II
s
s
t t t t
q
k
r r a d a d
k r r a d a d
ti t t
ti t t

= =
| |
+ +

\
| |
= + +

\
N-to struki zid:
1 2
2 2
1 1 2
1 1 1 1 1
4
I II
n n
t t
q
r r a d a d ti t t
+
=
| |
+ +

\
_
Saa Stojmenovi 28
36)Zraenje
Radijacija je rezultat unutar atomskih promena koje se manifestuju razliitim oblicima energije
(u osnovu toplote). Zraenje se prostire elektromagnetnim talasima brzine:
c i v =
gde je : i talasna duina, v frekfencija
U vakumu brzina elektromagnetnih talasa iznosi:
j
8
3 10 / c m s = .
Svako telo emituje energiju ali je istovremeno apsorbuje, reflektuje I proputa.
Neka je:
E
ukupna doznaena energija sa crnog tela.
a
E
- deo dozraene energije koju je telo apsorbovalo
n
E
- deo dozraene energije koju je telo reflektovalo
d
E
deo dozraene energije koju je telo propustilo

1
a n d a n d
E E E E E E
a r d
E E E E
+ +
= + + = + + =

gde je:
a
koeficient apsorcije
r
koeficient refleksije
d
koeficient prozranosti
Za vrsto telo 0 d = , ako je jo I 0 0 r a = = , takvo telo se naziva apsolutno crnim telom
ACT. Ako je 1 0 r a = = telo se naziva apsolutno belo telo ABT
Apsolutno crno telo I apsoltno belo telo ne postoje u prirodi ve u optem sluaju imamo
stvarno sivo telo koje uvek zrai manje energije nego to bi zrailo apsolutno crno telo iste
temperature. Stoga se definie odnos:
1
s
r
E
E
c = <
Gde je: c koeficient emisije (stepen crnoe)

Saa Stojmenovi 29
37)Razmena toplote zraenjem izmeu dve paralelne ravni
Povrina ,,1 pri temperature T
1
, zrai energiju E
1
, ali ona I
reflektuje I jedan deo energije dozraene od povrine ,,2 pa je
ukupan reflektovana energija koja obasija povrunu ,,1
1 2 1 2
1
1 2 1 2
ef
E E aE
E
a a aa
+
=
+
Dok bi za povrinu ,,2:
1 2 2 1
2
1 2 1 2
ef
E E a E
E
a a aa
+
=
+
Prema tome razmenjena energija izmeu povrine ,,1 I ,,2
bie:
1 2
2 1 1 2
1 2 1 2
ef ef
E E E
a E a E
E
a a a a
=
=
+
Po tefan Bolcmanovom zakonu sledi da je:
4 4 4 4
1 2 1 2
1 1 2 2
1 2
2 4
1 2 1 2
1 2
100 100 100 100
1
...
1 1 1
C
C
T T T T
E C E C E C
C a a kW
C
a a a a m K
C C C

| | | | | | | |
= = =

\ \ \ \

]

= =

+
]
+
38)Zraenje izmeu dve ploe kad obuhvataju jedna drugu
Izmeu povrina tela 1 i 2 razmenjuje se toplota
zraenjem. Povrina tela 2 sa svih strana obuhvata
povrinu tela 1 pa je povrina tela 1 manja od povrine
tela 2. Primer: jedna cev u prostranom kanalu. Jedan
deo energije koju zrai povrina 2 promie pored
povrine 1 i pada na drugi deo povrine 2.Povrina 1 je
uvek konveksna (ispupena), pa zraci sa bilo koje take
povrine 1 stiu na povrinu 2.
Za povrinu 2 postavlja se uslov da ne sme biti veih
udubljenja ni izboina. Neka je povrina 1 oznaena kao
S
1
, a povrina 2 oznaena kao S
2
.
Prema tome razmenjena energija izmeu povrine ,,1 I ,,2 bie:
,
2 2
1
2
2 2
1
f
e
ef
E a E
E
a a
+
=
+
gde je onaj deo energije zraenja tela 2 koji prolazi pored tela 1.
,
2 2 1
2 1 2
2 2 1 2
1
ef ef ef
E a E
E E E E
a a a a

+
= =
+
Saa Stojmenovi 29
1
, zrai energiju E
1
, ali ona I
1 2 1 2
1
1 2 1 2
ef
E E aE
E
a a aa
+
=
+
1 2 2 1
2
1 2 1 2
ef
E E a E
E
a a aa
+
=
+
bie:
1 2
2 1 1 2
1 2 1 2
ef ef
E E E
a E a E
E
a a a a
=
=
+
4 4 4 4
1 2 1 2
1 1 2 2
1 2
2 4
1 2 1 2
1 2
100 100 100 100
1
...
1 1 1
C
C
T T T T
E C E C E C
C a a kW
C
a a a a m K
C C C

| | | | | | | |
= = =

\ \ \ \

]

= =

+
]
+
S
1
2
.
,
2 2
1
2
2 2
1
f
e
ef
E a E
E
a a
+
=
+
,
2 2 1
2 1 2
2 2 1 2
1
ef ef ef
E a E
E E E E
a a a a

+
= =
+
Saa Stojmenovi 29
1
, zrai energiju E
1
, ali ona I
1 2 1 2
1
1 2 1 2
ef
E E aE
E
a a aa
+
=
+
1 2 2 1
2
1 2 1 2
ef
E E a E
E
a a aa
+
=
+
bie:
1 2
2 1 1 2
1 2 1 2
ef ef
E E E
a E a E
E
a a a a
=
=
+
4 4 4 4
1 2 1 2
1 1 2 2
1 2
2 4
1 2 1 2
1 2
100 100 100 100
1
...
1 1 1
C
C
T T T T
E C E C E C
C a a kW
C
a a a a m K
C C C

| | | | | | | |
= = =

\ \ \ \

]

= =

+
]
+
S
1
2
.
,
2 2
1
2
2 2
1
f
e
ef
E a E
E
a a
+
=
+
,
2 2 1
2 1 2
2 2 1 2
1
ef ef ef
E a E
E E E E
a a a a

+
= =
+
Saa Stojmenovi 30
39)Sagorevanje
Sagorevanje je sloen fiziko-hemijski process, u ijoj osnovi lei intezivna oksidacija, pri
emu se oslobaa izvesna koliina toplote, svetlosti I produkata sagorevanja.
Sastav gorivih materija.
Gorivo je materija koja pri spajanju sa O2 oslobaa izvesnu koliinu energije koja se okolini
predaje u obliku toplote. Pod gorivom se podrazumeva svaka materiaj koja moe da sagoreva
ali se pri tome postavljaju neki uslovi. Sastav goriva se odreuje elementarnom I tehnikom
analizom.
Elementarnom analizom, dobili smo da je sastav goriva sledei:
100%
1
C H N O S A W
c h n o s a w
+ + + + + + =
+ + + + + + =
U zavisnosti od broja sastavljenih elemenata gorivo se moe definisati razliitim masama:
Radnom masom,
Analitikom
Apsolutnom suvom
istom gorivom, i
Organskom masom
Gorivo koja sagoreva u kotlovima naziva se radno.
100%
r r r r r r r
C H N O S A W + + + + + + =
Analitika masa goriva se dobija kada se iz radne mase izostavi gruba vlaga.
100%
a a a a a a vlaga
C H N O S A W + + + + + + =
Apsolutno suva masa dobija se suenjem iznad 100 0C I ne sadari vlagu.
100%
s s s s s s
C H N O S A + + + + + =
ista goriva mase se dobijaju izbacivanjem balasta (pepeka -A) iz apsolutno suve mase.
100%
g g g g g
C H N O S + + + + =
Organska masa goriva.
100%
o o o o
C H N O + + + =
Kod gasovitog goriva moe se jos javiti I CO, H
2
, C
m
H
n
, I dr gasova.
Za ocenu kvaliteta goriva znaajnu ulogu imaju I volatim, to je gorivo starije volotim je manji.
Takoe gorivo podlee I tehnikog analizi kojom se odreuje osobine goriva vane za njegovu
primenu.
100%
fix
Vol W C A + + + =
Gde su Vol W + isparljivi sastojci, dok
fix
C A + neisparljivi sastojak.
Iz ove analize odreuje se: donja I gornaja toplotna mo.
Saa Stojmenovi 31
40)Tehnika analiza goriva
Sastoji se u termikom razlaganju goriva, na povienoj temperaturi bez prisustva vazduha.
Primenjuje se najee kod vrsta goriva, I to bajee gorivo stalnog sastava.
Tehnikom analizom se odreuje:
Koliina isparljivih i neisparljivih komponenata goriva,
Toplotna mo goriva
Topljivost pepela,
Duina plamena,
Ponaanje ispitivanog goriva pri sagorevanju na reeto datog goriva.
Najvanija su:
1. Odreivanje koliine isparljivih komponenata jer se njome karakterie kvalitet goriva
prema kome se usvaja tip loita
2. Odreivanje toplotne moi goriva
Pri sagorevanju vrstog goriva do visokih temperatura gorivo se raspada na isparljive i
neisparljive sastojke. Pored ovoga ovom analizom se odreuje koji su sastojci goriva a koji ne:
1. Isparljivi gorivi (ugljovodonici C,H)
2. Isparljivi negorivi (W=W
L
+W
g
)
Neisprljivi sastojci mogu biti:
1. Neisprljivi gorivi (C
fik
, S
sl
. CS
2
, H
2
S).
2. Neisparljivi negorivi (A, S
vez
, sulfat).
41)Stehiometrijska jednaina
Sagorevanje goriva se moe ostvariti samo ukoliko je prisutna odreena koliina O
2
I ako je
gorivo prethodno zagrejano do tehnike zapaljivosti. Sagorevanje goriva moe biti potpuno I
nepotpuno. Pri sagorevanju pojedinih elemenata oni se spajaju sa O
2
, u tano odreenim
koliinama, daju tano odreenu koliinu produkata sagorevanja I toplotu.
Stehiometrijska jednaina:
Ugljenik:
2 2
2 2
2 2
2 2
1 1 1
12 32 44
1 8 / 3 11/ 3
C O CO
molC molO molCO Q
kgC kgO kgCO Q
kgC kgO kgCO
+ =
+ +
+ +
+
Nepotpuno sagorevanje:
2
2
2
1/ 2
1 1/ 2 1
12 16 28
1 16 / 12 28 / 12
C O CO
molC molO molCO
kgC kgO kgCO
kgC kgO kgCO
+ =
+
+
+
Vodonik:
2 2 2
2 2 2
2 2
2 2
1/ 2
1 1/ 2 1
2 16 18
1 8 9 / 12
H O H O
molH molO molH O
kgC kgO kgH O
kgC kgO kgH O
+ =
+
+
+
Sumpor:
2 2
2 2
2 2
2 2
1 1 1
32 32 64
1 1 2
S O SO
molS molO molSO
kgS kgO kgSO
kgS kgO kgSO
+ =
+
+
+
Saa Stojmenovi 32
42)Toplotna mo goriva
Svako gorivo se karakterie odreenim toplotnim sadrajem, tj odreenom koliinom vezane
toplote, koja se u procesu sagorevanja oslobaa. Prema osloboenoj toploti ocenjuje se
kvalitet goriva.
Toplotni efekat potpunog sagorevanja jedinice mase goriva (1kg, 1 Nm
3
) naziva se toplotna
mo goriva. To je zapravo ona koliina toplote koja se oslobodi pri potpunom sagorevanju
jedinice mase goriva, kada su uslovi pre i posle sagorevanja isit.
Toplotna mo goriva se moe odrediti na dva naina:
Eksperimentalno
Raunski
Eksperimentalno odreivanje je najtaniji i vri se pomou specijalnih ureaja karolimetra.
Za vrsta i tena goriva koristi se kalorimetarska bomba (krekerova) koja radi pri konstantoj
zapremini (V=const).
Za gasovite goriva koristi se junkerov kalorimetar koji funkcionise pri konstantnom pritisku
(P=const).
Kod oba postupka odreivanja produkti sagorevanja se svode na isto stanje tj, na temperaturu
koju je imalo gorivo sa vazduhom pre samog poetka sagorevanja.
Toplotna mo goriva (pored merenja) moe da se izrauna pod uslovima da je poznat njegov
elementarni sastav...
U tehnici se koriste sa dva pojma toplotne moi. Ovo zbog toga to u produktima sagorevanja
se obino nalazi vlaga koja moe biti u obliku vode ili pak vodene pare. Vlaga potie ili iz
goriva koja pri sagorevanju isparava ili od H koji sagoreva.
Gornja toplotna mo (H
g
) je ona koliina toplote izraena u kJ/kg koja se oslobaa pri
potpunom sagorevanju jedinice mase nekog goriva pri emu se vlaga u produktima
sagorevanja nalazi u parnom stanju.
Donja toplotna mo (H
d
) je ona koliina toplote izraena u kJ/kg (m
3
) koja se oslobaa pri
potpunom sagorevanju jedinice mase nekog goriva pri emu se vlaga u produktima
sagorevanja nalazi u parnom stanju.
Prema tome gornja toplotna mo nekog goriva uvek je vea od donje.
g d
H H >
Stvaranje razlike izmeu H
g
i H
d
izraena je veliinom skrivene (latentne) toplote vode u
parnom stanju. Ova razlika javlja se naravno samo kod goriva koja sadri vlagu i H
2
, tj donja
toplotna mo razlikuje se od gornje za koliinu toplote koja je potrebna za potpuno isparavanje
vode koji sadri gorivo kao njegov sastavni deo i vlage obrazovane pri sagorevanju H
2
.
Raunski se gornja i donja toplotna mo mogu odrediti pomou VDI formulom:
d i i
kJ
H H g
kg

=

]
_
Gde je:
g
i
sadraj pojedinih gorivih komponenti;
H
i
pojedine toplotne moi
Za vrsto gorivo:
340 1200 105 25
8
25
d
g d
O kJ
H C H S W
kg
H H W

| |
= + +

\
]
= +
Saa Stojmenovi 33
43)Odreivanje toplotne moi goriva iz elementarne analize goriva
Iz podataka dobijenih elementarnom analizom moe se odrediti toplota sagorevanja I toplotna
vrednost:
340 1200 105 25
8
340 1200 105 25
8
s
i
O kJ
H C H S W
kg
O
H C H S W

| |
= + +

\
]
| |
= + +

\
Oba izraza su zasnivana na sledeim pretpostavkama:
Da je gorivo sastavljeno od C, H, O, N, S.
Da je deo O
2
pored vodonika vezan I sa C i N.
Da je C i S u sastavu goriva nalaze delimino ili u slobodnom stanju.
C I H nalaze se delom vezaani u C
m
H
n
44)Razmenjivai toplote
Razmenjivai toplote su najraspostranjeniji toplotni aparati koriste se uvek u sluajevima tamo
gde treba neto zagrejati ili hladiti. Kod razmenjivaa toplote razlikujemo:
Grejani (hlaeni) fluid, i
Grejni (rashladni) fluid.
Procesi u razmenjivaima toplote su stacionarni procesi. Delimo ih na: rekuperativni,
regeneretore, razmeivae sa meanjem.
Prva dva razmenjivaa su povrinska razmenjivaa toplote. Razlika izmeu njih je da kod
prvog tipa u isto vreme struji grejni I grejani fluid, to znai da je promena temperature grejne
povrine ustaljena (stacionarna).
Kod regeneratora prvo struji kod jednog fluida, a posle njeg drugi. to znai daje promena
temperature nestacionarana (vremenski promenljiva) , jo uvek ne postoji pogodan proraun.
Prilikom razmene tolote kroz razmenjivaa smer kretanja kod rekuperativnih razmenjivaa
moe biti sa:
Paralelnim tokom,
Suprotnim tokom,
Unakrsnim tokom
Saa Stojmenovi 33
vrednost:
340 1200 105 25
8
340 1200 105 25
8
s
i
O kJ
H C H S W
kg
O
H C H S W

| |
= + +

\
]
| |
= + +

\
Da je deo O
2
m
H
n
moe biti sa:
Paralelnim tokom,
Suprotnim tokom,
Unakrsnim tokom
Saa Stojmenovi 33
vrednost:
340 1200 105 25
8
340 1200 105 25
8
s
i
O kJ
H C H S W
kg
O
H C H S W

| |
= + +

\
]
| |
= + +

\
Da je deo O
2
m
H
n
moe biti sa:
Paralelnim tokom,
Suprotnim tokom,
Unakrsnim tokom
Saa Stojmenovi 34
45)Toplotni fluks
Toplotni fluks kod grejni, grejani fluid je:
1 1 1 1 2 2 2 2
V c dt W dt V c dt W dt o o ' ' ' '' '' '' = = = =
Gde je:
V zapremina protoka grejnog ili grejanog fluida
gustina grejnog ili grejanog fluida
1 2
, c c specifini toplotni kapacitet
d t razlika temperature ulaznog, odnosno izlaznog grejnog fluida.
Znak (-) oznaava predaju toplote od grejnog do grejanog fluida.
Postoje dva osnosvna zadataka pri proraunu razmenjivaa toplote:
odreivanje grejne povrine, I
odreivanje izlazne temperature.
46)Odreivanje grejnih povrina
Neka su poznate sve temperature, vodeni ekvivalent I koeficienti prolaza toplote. Tada je
razmenjeni toplotni fluks:
, ,
1 1 2 2 2 1
sr
W t t W t t S
k r
' ' '' '' = = =

A
Gde je:
sr
r A tzv, srednja logaritamska razlika temperatura, jer je I promena temperature
1 2 1 2
, t t t t ' ' '' '' logaritamska.
W toplotni kapacite
W V c = vodeni ekvivalent
Srednja logaritamska razlika temperature za razmenjivaa:
sa paralelnom tokom:
, ,
,
,
1 1 1 2 2 2
1 1 2 2 1 2
1 1 1
2
2 2
ln
ln
sr
t t t t t t
t t t t t t
t
t t t
t
t t
' '' ' '' A = A =
' '' ' '' A A
A = =
A ' ''
A ' ''
sa suprotnim tokom:
, ,
,
,
1 2 2 1 1 2
1 1 2
2
2 1
ln
ln
sr
t t t t t t
t
t t t
t
t t
' '' ' '' A A
A = =
A ' ''
A ' ''
Saa Stojmenovi 34
45)Toplotni fluks
1 1 1 1 2 2 2 2
Gde je:
1 2
, ,
1 1 2 2 2 1
sr
W t t W t t S
k r
' ' '' '' = = =

A
Gde je:
sr
1 2 1 2
W toplotni kapacite
, ,
,
,
1 1 1 2 2 2
1 1 2 2 1 2
1 1 1
2
2 2
ln
ln
sr
t t t t t t
t t t t t t
t
t t t
t
t t
' '' ' '' A = A =
' '' ' '' A A
A = =
A ' ''
A ' ''
sa suprotnim tokom:
, ,
,
,
1 2 2 1 1 2
1 1 2
2
2 1
ln
ln
sr
t t t t t t
t
t t t
t
t t
' '' ' '' A A
A = =
A ' ''
A ' ''
Saa Stojmenovi 34
45)Toplotni fluks
1 1 1 1 2 2 2 2
Gde je:
1 2
, ,
1 1 2 2 2 1
sr
W t t W t t S
k r
' ' '' '' = = =

A
Gde je:
sr
1 2 1 2
W toplotni kapacite
, ,
,
,
1 1 1 2 2 2
1 1 2 2 1 2
1 1 1
2
2 2
ln
ln
sr
t t t t t t
t t t t t t
t
t t t
t
t t
' '' ' '' A = A =
' '' ' '' A A
A = =
A ' ''
A ' ''
sa suprotnim tokom:
, ,
,
,
1 2 2 1 1 2
1 1 2
2
2 1
ln
ln
sr
t t t t t t
t
t t t
t
t t
' '' ' '' A A
A = =
A ' ''
A ' ''
Saa Stojmenovi 35
47)Proraun krajnih temperatura izmenjivaa toplote
Razmenjivai sa paralelnom tokom:
, ,
, ,
, ,
, ,
,
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 1 2
1
1 2 1 2
2
1
1 2 1 2
1
2
1
1
2
1 2 1 2
2 1 1 2
1
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W dt W t t W t t
W
t t t t
W
e
t t t t
W
W
e
W
W
t t t t
t t t t
| |
+

\
| |
+

\
' ' ' ' '' = = =
' ' ' '' =
' ' ' '' =

+
=
+
' ' ' '' =
' ' ' '' =
, ,
, ,
, ,
, ,
,
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 1 2
1
1 2 1 2
2
1
1
1 2 1 2
1
2
2
1
1
2
1
1 2 1 2
2
1
2 1 1 2
2
1
/
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W dt W t t W t t
W
t t t t
W
W e
t t t t
W
W
W
e
W
W
W
t t t t
W
W
t t t t
W
| |
+

\
| |
+

\
' ' ' ' '' = = =
' '' ' ' =
' '' ' ' =

+
=
+
' '' ' ' =
'' '' ' '' = +
Saa Stojmenovi 35
, ,
, ,
, ,
, ,
,
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 1 2
1
1 2 1 2
2
1
1 2 1 2
1
2
1
1
2
1 2 1 2
2 1 1 2
1
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W dt W t t W t t
W
t t t t
W
e
t t t t
W
W
e
W
W
t t t t
t t t t
| |
+

\
| |
+

\
' ' ' ' '' = = =
' ' ' '' =
' ' ' '' =

+
=
+
' ' ' '' =
' ' ' '' =
, ,
, ,
, ,
, ,
,
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 1 2
1
1 2 1 2
2
1
1
1 2 1 2
1
2
2
1
1
2
1
1 2 1 2
2
1
2 1 1 2
2
1
/
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W dt W t t W t t
W
t t t t
W
W e
t t t t
W
W
W
e
W
W
W
t t t t
W
W
t t t t
W
| |
+

\
| |
+

\
' ' ' ' '' = = =
' '' ' ' =
' '' ' ' =

+
=
+
' '' ' ' =
'' '' ' '' = +
Saa Stojmenovi 35
, ,
, ,
, ,
, ,
,
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 1 2
1
1 2 1 2
2
1
1 2 1 2
1
2
1
1
2
1 2 1 2
2 1 1 2
1
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W dt W t t W t t
W
t t t t
W
e
t t t t
W
W
e
W
W
t t t t
t t t t
| |
+

\
| |
+

\
' ' ' ' '' = = =
' ' ' '' =
' ' ' '' =

+
=
+
' ' ' '' =
' ' ' '' =
, ,
, ,
, ,
, ,
,
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 1 2
1
1 2 1 2
2
1
1
1 2 1 2
1
2
2
1
1
2
1
1 2 1 2
2
1
2 1 1 2
2
1
/
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W dt W t t W t t
W
t t t t
W
W e
t t t t
W
W
W
e
W
W
W
t t t t
W
W
t t t t
W
| |
+

\
| |
+

\
' ' ' ' '' = = =
' '' ' ' =
' '' ' ' =

+
=
+
' '' ' ' =
'' '' ' '' = +
Saa Stojmenovi 36
Razmenjivai sa suprotnim tokom:
, ,
,
,
1 2 2 1 1 2
1 1 2
2
2 1
ln
ln
sr
t t t t t t
t
t t t
t
t t
' '' ' '' A A
A = =
A ' ''
A ' ''
, ,
, ,
, ,
, ,
,
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 1 1
1
1 2 1 1
2
1
1 2 1 1
1
1
2
1
1
1
2
1 2 1 1
2 1 1 1
1
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
Wdt W t t W t t
W
t t t t
W
e
t t t t
W
e
W
e
W
e
W
t t t t
t t t t

| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
' ' ' ' '' = = =
' ' ' '' =
' ' ' '' =

=

' ' ' '' =
' ' ' '' =
, ,
, ,
, ,
, ,
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 2 1
1
1 2 2 1
2
1
1
1 2 2 1
1
2
1
2
1
1
1
2
1
1 2 2 1
2
2
1
/
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
W dt W t t W t t
W
t t t t
W
W e
t t t t
W
W
e
W
e
W
e
W
W
t t t t
W
t t

| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
' ' '' ' '' = = =
' '' ' '' =
' '' ' '' =

=

' '' ' '' =
'' ' = ,
1
1 2 1
2
W
t t
W
' '' +
Saa Stojmenovi 36
, ,
,
,
1 2 2 1 1 2
1 1 2
2
2 1
ln
ln
sr
t t t t t t
t
t t t
t
t t
' '' ' '' A A
A = =
A ' ''
A ' ''
, ,
, ,
, ,
, ,
,
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 1 1
1
1 2 1 1
2
1
1 2 1 1
1
1
2
1
1
1
2
1 2 1 1
2 1 1 1
1
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
Wdt W t t W t t
W
t t t t
W
e
t t t t
W
e
W
e
W
e
W
t t t t
t t t t

| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
' ' ' ' '' = = =
' ' ' '' =
' ' ' '' =

=

' ' ' '' =
' ' ' '' =
, ,
, ,
, ,
, ,
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 2 1
1
1 2 2 1
2
1
1
1 2 2 1
1
2
1
2
1
1
1
2
1
1 2 2 1
2
2
1
/
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
W dt W t t W t t
W
t t t t
W
W e
t t t t
W
W
e
W
e
W
e
W
W
t t t t
W
t t

| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
' ' '' ' '' = = =
' '' ' '' =
' '' ' '' =

=

' '' ' '' =
'' ' = ,
1
1 2 1
2
W
t t
W
' '' +
Saa Stojmenovi 36
, ,
,
,
1 2 2 1 1 2
1 1 2
2
2 1
ln
ln
sr
t t t t t t
t
t t t
t
t t
' '' ' '' A A
A = =
A ' ''
A ' ''
, ,
, ,
, ,
, ,
,
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 1 1
1
1 2 1 1
2
1
1 2 1 1
1
1
2
1
1
1
2
1 2 1 1
2 1 1 1
1
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
Wdt W t t W t t
W
t t t t
W
e
t t t t
W
e
W
e
W
e
W
t t t t
t t t t

| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
' ' ' ' '' = = =
' ' ' '' =
' ' ' '' =

=

' ' ' '' =
' ' ' '' =
, ,
, ,
, ,
, ,
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1
2 1
1 1 1 2 1 2 1
1
1 2 2 1
2
1
1
1 2 2 1
1
2
1
2
1
1
1
2
1
1 2 2 1
2
2
1
/
1
1
1
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
W kS
W W
W dt W t t W t t
W
t t t t
W
W e
t t t t
W
W
e
W
e
W
e
W
W
t t t t
W
t t

| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
| |
+

\
' ' '' ' '' = = =
' '' ' '' =
' '' ' '' =

=

' '' ' '' =
'' ' = ,
1
1 2 1
2
W
t t
W
' '' +

Termo PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Termo PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TERMOENERGETSKI

Za masu [m] kg: p v m m R T =

Ako Klajperovnovu jednainu diferenciramo sledi:

Ako Klajperovnovu jednainu diferenciramo sledi:

Ako Klajperovnovu jednainu diferenciramo sledi:

Adijabata ima sledee vrednosti: jednoatomni gas 1, 6 _ = ,dvoatmni gas 1, 4 _ = , troatomen

Adijabata ima sledee vrednosti: jednoatomni gas 1, 6 _ = ,dvoatmni gas 1, 4 _ = , troatomen

Adijabata ima sledee vrednosti: jednoatomni gas 1, 6 _ = ,dvoatmni gas 1, 4 _ = , troatomen

izohorska promena stanja

izohorska promena stanja

izohorska promena stanja

Na osnivu jednaine stanja idealnog gasa pv RT = dobijamo:

Skripta TERMOENERGETSKI PROCESI

Za n-to strujni zid bie:

Za n-to strujni zid bie:

Za n-to strujni zid bie:

ukupna doznaena energija sa crnog tela.

- deo dozraene energije koju je telo apsorbovalo

- deo dozraene energije koju je telo reflektovalo

deo dozraene energije koju je telo propustilo

Gde je: c koeficient emisije (stepen crnoe)

' ' '' '' = = =

' ' '' '' = = =

' ' '' '' = = =

' ' ' '' =

' '' ' ' =

' ' ' '' =

' '' ' ' =

' ' ' '' =

' '' ' ' =

' ' ' '' =

' '' ' '' =

' ' ' '' =

' '' ' '' =

' ' ' '' =

' '' ' '' =

You might also like