J.U.

kola Uenika u Privredi

kolska godina

Struka: Elektrotehnika

2013/14

Zanimanje: Autoelektriar

ZAVRNI

RAD

Tema: Sistem stabilnosti vozila ASR

Banja Luka

Radio: Dragan Trivi

Maj 2014

SADRAJ

1. UVOD ... ..

2. OSNOVNE INFORMACIJE O ASR SISTEMU ..

3. PRINCIP RADA ASR SISTEMA .

3.1 ASR - SISTEM SA MAGNETNIM VENTILIMA 3/3 ............

3.2 ASR - SISTEM SA MAGNETNIM VENTILIMA 2/2 .

10

3.3 ELEKTRINA EMA ASR SISTEMA

12

4. ZAKLJUAK ...................

15

LITERATURA I IZORI ....... .

16

1. UVOD

Krajem sedamdesetih i poetkom osamdesetih godina prologa vijeka, u

automobilsku idustriju poinju masovnije da se uvode elektronski sistemi stabilnosti
vozila. Osnovni zahtjevi koji se postavljaju pred ove sisteme su da pomognu kada postoji
rizik da voza izgubi kontrolu nad svojim vozilom u razliitim situacijama.
Postoji vie sistema koji spadaju u grupu "elektronski sistemi stabilnosti vozila", od
kojih su najpoznatiji sistemi sa oznakama ESP, ABS, ASR i dr.1 Za sve njih zajedniko je
to da trebaju obezbijediti bolju stabilnost vozila u toku vonje u razliitim uslovima, kako
bi se poveala bezbjednost saobraaja i smanjile nezgode sa neeljenim posljedicama po
ljude i vozila.
ESP (Electronic Stability Program) je aktivni sistem bezbjednosti koji pomae
vozau u toku vonje prilikom nekih sloenijih manevara na putu, kao to su naglo
izbjegavanje prepreke ili ulazak u krivinu veom brzinom nego to bi trebalo. Ovaj sistem
koi odreeni toak ili vie njih prema potrebi, smanjuje broj obrtaja motora i pomae
vozilu da odrava kontrolu oko svoje vertikalne ose.
ABS - sistem (Anti-lock braking system) spreava blokiranje konica prilikom
koenja, to poveava stabilnost vozila, te mu omoguava krai zaustavni put (put koenja)
na vlanim i klizavim putevima. Ovaj elektroniki sistem ugraen je u gotovo sva novija
vozila, ukljuujui i motore. Moderni ABS - sistemi kontroliu i raspodjelu (ravnoteu)
koenja izmeu prednjih i zadnjih tokova te su u znaajnoj mjeri doprinijeli boljoj
bezbjednosti vozaa, svakodnevno.
ASR - sistem (Anti-slip regulacion) ima zadatak da sprijei proklizavanje
pogonskih tokova na podlogama sa smanjenim koeficijentom prijanjanja ili pri naglom
dodavanju gasa i na taj nain da obezbijedi stabilnost vozila i bespotrebno rasipanje snage
motora. Na slici koja slijedi, prikazana je jedna od varijanti izgleda lampice na instrument
tabli nekih proizvoaa automobila (slika 1).

Slika 1 Lampica na instrument tabli nekih proizvoaa ASR upozorenje

1

Postoje razliiti termini i skraenice koje se koriste kod nas i u svijetu za elektronske sisteme stabilnosti
vozila.

Nadalje, u ovom radu bie detaljnije predstavljen ASR - sistem stabilnosti vozila,
princip rada i funkcionisanje i to na dva primjera: na sistemu sa magnetnim ventilima 3/3 i
na sistemu sa magnetnim ventilima 2/2.

2. OSNOVNE INFORMACIJE O ASR - SISTEMU

ASR - sistem (u nekim se izvorima spominje jo i kao ETC ili TCS sistem), je
sistem kontrole proklizavanja koji spreava okretanje pogonskih tokova smanjenjem
obrtnog momenta motora. Ako vozilo tei proklizavanju, sistem djeluje automatski i na taj
nain pomae vozau da vozilo ostane stabilno na putu. Sistem je aktivan prilikom kretanja
vozila pri brzinama iznad 40 km/h.
Senzori broja obrtaja u toku vonje svoje signale dostavljaju od tokova do
upravljake jedinice, koja je najee zajednika za ABS - sistem i ASR - sistem.
Prilikom dodatnog pritiskanja papuice gasa, poveava se broj obrtaja motora, a
samim tim i broj obrtaja na pogonske tokove. Kada je kolovoz dobar, ovaj obrtni
momenat se u potpunosti prenosi na kolovoz, te vozilo ubrzava kretanje bez zadravanja ili
zanoenja.
Meutim, problemi nastaju kada kolovoz nije dobar. Ukoliko je povrina kolovoza
klizava, odnosno takva da se obrtni momenat ne moe u potpunosti prenijeti na kolovoz,
dolazi do proklizavanja pogonskih tokova. Tako se smanjuje korisna prenijeta snaga
motora, a vozilo postaje nestabilno i bono se usmjerava u odnosu na eljeni smjer
kretanja.
Tada se aktivira ASR - sistem i regulie obrtni momenat pogonskih tokova, tj.
blokira ili malo prikoi odreeni toak (ili vie tokova) i smanjuje broj obrtaja motora sve
dok ne postigne onaj odgovarajui broj pri kome e se vozilo kretati bez proklizavanja. Sve
se ovo deava u djeliu sekunde.
Najee situacije u kojima nam ovaj sistem moe pomoi u toku vonje su vonja
po snijegu, ledu, pijesku ili klizavom i mokrom kolovozu.
U ASR - sistemu glavnu ulogu ima upravljaka jedinica. Ona regulie rad sistema
i najee se radi o istoj upravljakoj jedinici koja je zajednika i za ABS i za ASR sisteme. Za ova dva sistema iste su ili sline i mnoge druge funkcije, kao i konstruktivni
elementi i sl.
Postoji nekoliko naina na koje upravljaka jedinica spreava proklizavanje
pogonskih tokova, od kojih se naroito istiu: spreavanje proklizavanja pomou konica,
4

spreavanje proklizavanja pomou sistema paljenja i ubrizgavanja i spreavanje

proklizavanja pomou prigunog leptira.
Pomou konica: - Najbre se reaguje na konice pogonskih tokova, kada doe
do njihovog poveanog proklizavanja.
Pomou sistema paljenja i ubrizgavanja: - U situaciji kada se pojavi opasnost od
proklizavanja prilikom ubrzavanja vozila, upravljaka jedinica prvo podesi kasnije
paljenje. Ako je nedovoljno smanjenje broja obrtaja, kratkotrajno se potpuno iskljuuje
paljenje i za to vrijeme nema ni ubrizgavanja goriva (radi zatite katalizatora). Na taj nain
se, smanjenjem obrtnog momenta motora, smanjuje i pokretanje tokova.
Pomou prigunog leptira: - Kada se priguni leptir zatvara na malom koranom
motoru, nasuprot elji vozaa, dolazi do smanjenja pokretanja tokova (ovaj priguni leptir
nalazi se ispod osnovnog).
Razliiti proizvoai ASR - sistema izrauju ga u razliitim varijantama, sa
korienjem sve tri pomenute mogunosti ili uz korienje manjeg broja mogunosti u
razliitim kombinacijama. Obino, postoje varijante sa samo dvije mogunosti regulacije, a
bez iskljuenja ubrizgavanja ili bez koenja (slika 2).

Slika 2 ASR sitem sa dejstvom na konice i priguni leptir:

1 senzor broja obrtaja, 2 ABS-hidroagregat, 3 ASR-hidroagregat,
4 ABS/ASR upravljaka jedinica 5 EMS - upraljaka jedinica za elektronsku
regulaciju snage motora, 6 priguni leptir.
5

Koenje motorom: - U literaturi se pominje jo i koenje motorom, kao jedan od

naina spreavanja proklizavanja, prikazan na slici (slika 3).

Slika 3 ASR sitem sa dejstvom na priguni leptir i sistem

paljenje/ubrizgavanje (MOTRONIC):
1 senzor broja obrtaja, 2 ABS-hidroagregat, 3 ABS/ASR-upravljaka jedinica,
4 EMS-upraljaka jedinica, 5 upravljaka jedinica MOTRONIC-sistema,
6 priguni leptir.

Ovdje se sistem za regulaciju momenta koenja motorom MSR (Motor

Seleppmoment Regelung) spaja sa ASR sistemom, te se naziva jo i regulacijom lepmomenta motora. Na ovaj nain omoguava se regulisanje proklizavanja tokova i u
sluaju naglog oduzimanja gasa ili prelaska u nii stepen prenosa brzine po klizavom
kolovozu. Tada je koioni moment otpora toliko velik da bi tokovi proklizali. da bi se
zadrala stabilnost vozila pomoo MSR regulacije, malo se poveava gas i lagano smanji
koioni moment motora. To se postie podeavanjem praznog hoda (ler-gasa) pomou
malog koranog motora ili podeavanjem trenutka paljenja na ranije pomou
MOTRONIC-sistema.

3. PRINCIP RADA ASR - SISTEMA

Za svaki elektronski sistem, pa i ovaj (ASR - sistema za regulaciju proklizavanja

tokova kod vozila), potrebno je dobro poznavanje principa rada i funkcionisanja, kao i
njegove opravke - odravanja u slucaju kvarova ili problema u funkcionisanju.
U nastavku teksta, kroz opis funkcionisanja elektronske pedale za gas, ASR sistema sa magnetnim ventilima 3/3 i ASR - sistema sa magnetnim ventilima 2/2 , mogue
je shvatiti sutinu funkcionisanja ovog sistema.
Elektronska pedala za gas (skraeno EGAS): kada se koristi, komande ASR sistema imaju prednost u odnosu na komande vozaa preko klasine papuice. Putem
EGAS-a obezbeuje se elektrina veza sa motorom, tako da preko prigunog leptira ASR sistem automatski regulie rad motora, to je prikazano na slici (slika 4).

Slika 4 Elektronska regulacija snage motora pomou EGAS-a, za ASR sitem:

1 ABS/ASR-upravljaka jedinica, 2 upravljaka jedinica MOTRONIC-sistema
sa EGAS-om, 3 senzor poloaja pedale za gas, 4 mali korani motor,
5 priguni leptir ili pumpa za dizel ubrizgavanje, 6 senzor broja obrtaja.
7

Poloaj papuice se kod EGAS sistema, pomou ugraenog potenciometra, pretvara

u elektrini signal, koji ide do upravljake jedinice EGAS-a ili upravljake jedinice
sistema zvanog MOTRONIC sa ugraenim EGAS-om. Tu se signal pretvara u komandni
napon za mali korani motor, to zavisi od programiranih veliina i signala nekih drugih
senzora kao to su: temperatura, broj obrtaja motora, itd. Pomou ovog koranog motora
podeava se poloaj prigunog leptira kod oto-motora ili regulaciona poluga pumpe za
ubrizgavanje kod dizel motora. Na taj nain utie se na snagu i obrtni momenat motora.
Kada upravljaka jedinica na osnovu primljenih signala registruje tendenciju
proklizavanja nekog od pogonskih tokova, odgovarajuim komandama se taj toak malo
prikoi, a istovremeno se preko MOTRONIC - sistema utie i na poloaj prigunog leptira
da se i obrtni momenat smanji.
Obrtni momenat kod oto-motora podeava se pomou EGAS-a ili sistema za
elektronsko ubrizgavanje (npr. MOTRONIC) sa ugraenim EGAS-om. To se postie
promjenom poloaja prigunog leptira pomou EGAS-a, odnosno promjenom ugla paljenja
ili prekidom ubrizgavanja i paljenja pomou MOTRONIC - sistema.
Obrtni momenat kod vozila sa dizel motorom smanjuje se djelovanjem na
regulacionu polugu za ubrizgavanje kojim se smanjuje koliina ubrizgavanja.

3.1. ASR - SISTEM SA MAGNETNIM VENTILIMA 3/3

Na ovom primjeru moe se objasniti jedan od naina funkcionisanje ASR - sistema.

Sutina ovog sistema je u hidroagregatu firme BOSCH, koji je zbog mogunosti djelovanja
i na koioni sistem dopunjen sa tri manja ventila: preklopni ventil (USV), ventil za
ogranienje pritiska (DBV) i ventil za punjenje (LV).
Preklopni ventil je magnetni ventil 3/2, ventil za ogranienje pritiska je isto
mehaniki ventil sa napregnutom spiralnom oprugom, dok je ventil za punjenje takav ventil
koji se ukljuuje hidraulino, pod dejstvom pritiska u koionom sistemu.
Dodatno je izveden i dovod koione tenosti od rezervoara do usisnog prikljuka
povratne pumpe za dopunjavanje sistema.
Kada doe do poveanja broja obrtaja na nekom od tokova, to registruje
upravljaka jedinica posredstvom senzora. Da bi se prikoio taj toak, ukljuuje se
preklopni ventil, magnetni ventil drugog toka koji se ne koi i povratna pumpa.

Na slici koja slijedi (slika 5), prikazana je ema hidroagregat sistema.

Slika 5 Hidroagregat sitema:

DBV ventil za ogranienje pritiska, LV ventil za punjenje sistema, USV preklopni
ventil, MV3 i MV4 magnetni ventili za koione cilindre zadnjih tokova (HL-lijevo i HRdesno), S rezerva tenosti pod pritiskom, D hidraulina prigunica, M motor pumpe,
P2, P4 i P5 mehaniki ventili za povieni pritisak.
Preklopni ventil zatvara povratni vod ka glavnom koionom cilindru (ventil za
ograniavanje pritiska DVB se otvara tek na 70 bara). Pumpa tenosti iz rezervoara preko
otvorenog ventila za punjenje (LV) i potiskuje ka koionom cilindru koji se mora prikoiti.
Poto je magnetni ventil toka koji se ne regulie zatvoren, taj se toak nee ni koiti.
Kada je poveanjem pritiska u koionom cilindru regulisani toak dovoljno
prikoio, upravljaka jedinica zatvara magnetni ventil (smanjenjem struje napajanja na
polovinu), i sprjeava dalji porast pritiska. Za smanjenje pritiska magnetni ventil se pobudi
maksimalnom strujom pa se povratni vod otvori i omogui isticanje tenosti.
Sve se ovo odvija pojedinano za svaki pogonski toak i traje sve dok nijedan toak
ne naginje proklizavanju ili se ne koi.

Kada upravljaka jedinica, preko prekidaa stop svjetla, registruje ukljuenje

konica, momentalno iskljuuje pobudu svih magnetnih ventila. Time se u trenutku sav
sistem oslobaa za funkciju koionog ureaja.
Pored ovog najbreg naina pomou konica, ASR - sistem titi pogonske tokove
od proklizavanja i regulacijom obrtnog momenta motora. To se postie uticajem na sisteme
elektronskog paljenja i ubrizgavanja ili na poloaj prigunog leptira na ve opisan nain.

3.2. ASR - SISTEM SA MAGNETNIM VENTILIMA 2/2

Na sledeoj slici (slika 6), prikazana je ema ovog sistema.

Slika 6 ASR regulacioni sistem sa magnetnim ventilima 2/2:

TH2 tandem glavni koioni cilindar, DS rezervoar pritiska i magnetni ventili: 1 i 1a
ulazni i izlazni nazad lijevo, 2 i 2a ulazni i zlazni nazad desno, 3 i 3a ulazni i izlazni
naprijed lijevo, 4 i 4a ulazni i izlazni naprijed desno, 5 ventil punjenja rezervoara, 6
ventil odvajanja, 6a zatitni ventil od prevelikog pritiska.

10

Za razliku od prethodno opisanog sistema firme BOSCH, ovaj sistem je proizvod

firme TEVES koji ima otvorenu hidrauliku. Meutim, postoje i ASR - sistemi sa
zatvorenom hidraulikom i magnetnim ventilima 2/2.
U toku djelovanja na konice, pritisak u koionim cilindrima tokova varira se
magnetnim ventilima 2/2 (1, 1a, 2, 2a). Koioni pritisak proizvodi pumpa M, koji se uva
(akumulira) u rezervoaru DS. Ispred rezervoara nalazi se magnetni ventil 2/2 (5) kojim se
otvara i zatvara veza sa njim. Da se pritisak na glavnom koionom cilindru ne bi smanjio
(pri otvorenom ventilu rezervoara i dok radi pumpa) ukljuuje se ventil odvajanja (6), koji
zatvara vezu sa glavnim koionim cilindrom (u nepobuenom stanju je otvoren).
Tokom regulacije, meutim, najprije se pobuuju ventili tokova koji se ne
reguliu. Tada se njihovi ulazni ventili zatvaraju, a izlazni otvaraju pa se pritisak ne prenosi
do koionih cilindara. Nakon toga se pobuuje ventil odvjanja (6) koji prekida vezu sa
glavnim koionim cilindrom. Zatim se pobuuje ventil punjenja (5) ispred rezervoara
pritiska (DS) koji se otvara, pa pritisak preko magnetnih ventila dolazi do koionih
cilindara regulisanih tokova (ulazni otvoreni, izlazni zatvoreni).
Kada je postignuti efekat koenja zadovoljavajui, pobuuju se ulazni ventili, koji
zatvaraju i zadravaju dostignuti pritisak u cilindrima. Potom, kada se pobude izlazni
ventili, oni se otvaraju pa se pritisak u cilindrima smanuje zbog isticanja tenosti.
Ako se na tom toku ponovo pojavi poveano proklizavanje, oba ventila se
elektrino iskljuuju i vraaju u osnovni nepobueni poloaj kada je ulazni otvorena izlazni
zatvoren. U tom poloaju mogue je ponovo poveati pritisak i prikoiti toak.
Da pritisak u rezervoaru i tokom regulacije ne bi previe opao pomou presostata u
rezervoaru, ukljuuje se hidraulina pumpa. Punjenje rezervoara odvija se i tokom
regulacije, kada su ulazni ventili zatvoreni a izlazni otvoreni, pri emu je zatvoren i ventil
odvajanja (6) a otvoren ventil punjenja (5).
Kada pumpa u takvom stanju napuni rezervoar, svi ventili se iskljuuju i vraaju u
osnovni poloaj: ventil punjenja zatvoren, ventil odvajanja otvoren, ulazni ventili otvoreni,
a izlazni ventili zatvoreni. U trenu se itav sistem vraa u poloaj za normalnu funkciju.
U toku koenja, kada upravljaka jedinica primi signal od prekidaa za stop svjetla
ili od senzora pedale, odmah prekida elektrino napajanje svih ventila. To e se desiti bez
obzira na to da li je rezervoar pritiska napunjen ili se odvija proces koenja u okviru ASR regulacije.
Zahvaljujui toj sigurnosnoj vezi, sistem daje apsolutnu prednost funkciji koenja u
odnosu na ASR - regulaciju ili u sluaju nekih smetnji u sistemu. U tom sluaju prekidaju

11

se svi zapoeti zahvati na regulaciji obrtnog momenta motora i veze izmeu ASR i sistema
za menadment motora.

3.3. ELEKTRINA EMA ASR - SISTEMA

Na sledeoj slici (slika 7) prikazana je elektrina ema sistema sa meusobnim vezama

elemenata, koja se moe koristiti za ispitivanje sistema i mjerenje razliitih signala na
prikljucima tokom provjere kvara.
Ova elektrina ema obezbjeuje bru i taniju dijagnostiku ispravnosti i popravku
sistema. Na emi su prikazani prikljuci na upravljakoj jedinici, vrste signala i mogue
mjerenja:
- Pin 1, 3 i 19: - veza sa masom, mjerenje otpora;
- Pin 2: - napajanje koranog motora preko glavnog releja;
- Pin 33: - napajanje upravljake jedinice preko glavnog releja;
- Pin 51: - elektrino napajanje stalnom strujom preko prikljuka 30;
- Pin 16: - elektrino napajanje hidroagregata preko glavnog releja, ulaz na
upravljakoj jedinici slui kao referetni napon;
- Pin 35: - elektrino napajanje strujom preko kontakt - kljua (prikljuak 15);
- Pin 40, 54, 22, 37, 17, 18, 39 i 55: - signal mase za pobuivanje odgovarajuih
ulaznih i izlaznih ventila hidroagregata. Veza sa plus polom izvedena je preko
glavnog releja; provjerava se napon na ventilima;
- Pin 36: - signal mase za pobuivanje ventila odvajanja;
- Pin 38: - signal mase za pobuivanje ventila punjenja rezervoara pritiska; oba
ventila, vezu sa plus polom ostvaruju preko glavnog releja;
- Pin 48, 30, 47, 11, 46, 29, 45 i 10: - ulazni signali od senzora broja obrtaja,
naizmjenini napon sinusnog oblika koji se ispituje metodom opipavanja ili
pomou osciloskopa tokom obrtanja tokova;
- Pin 34 i 44: - signal mase za upozoravajue kontrolne lampice ABS i ASR sistema;

12

- Pin 52: - signal mase za relej motora hidrauline pumpe;

- Pin 49 i 50: - signal senzora za kontrolu rada hidrauline pumpe;
- Pin 14 i 31: - senzor pedale za konice. Ispituje se mjerenjem otpora u
iskljuenom stanju ili mjerenjem pada napona u ukljuenom stanju;
- Pin 15 i 53: - presostat u rezervoaru pritiska. Ispituje se mjerenjem otpora u
iskljuenom stanju, spoj pri zatvorenom prekidau (pritisak dovoljan), prekid
pri otvorenom prekidau (pritisak nedovoljan);
- Pin 32: - plus signal od ukljuenog prekidaa za stop svjetla;
- Pin 20 i 21: - izlazni signal za korani motor prigunog leptira;
- Pin 42, 43 i 23: - signal potenciometra prigunog leptira;
- Pin 5, 25 i 4: - izlazni signal za MOTRONIC - sistem;
- Pin 41: - ulazni TD - signal tokom rada motora;
- Pin 26: - ulazni signal za podeavanje prigunog leptira od upravljake jedinice
MOTRONIC - sistema;
- Pin 6: - izlaz za automatski mjenja (blokada) tokom regulacije;
- Pin 27: - plus signal pri ukljuenom ASR - prekidau za iskljuenje sistema;
- Pin 7 i 8: - prikljuci za dijagnozu.

13

Slika 7 Elektrina ema veze ASR sistema sa magnetnim ventilima 2/2

14

4. ZAKLJUAK
injenica je da se broj vozila sve vie poveava u svijetu. Ali, injenica je i to da u
toku jedne kalendarske godine, u saobraajnim nezgodama u svijetu, smrtno strada vie od
jednog miliona ljudi. Zbog toga je potrebno da se paralelno sa poveanjem broja vozila
razvija i automobilska industrija, ne samo sa aspekta zaraenog profita, ve i sa aspekta
unapreenja kaliteta automobila kao prevoznog sredstva, gdje savremena nauna, tehnika
i tehnoloka dostignua sve vie nalaze svoju primjenu.
Postojei modeli automobila neprekidno se usavravaju ugradnjom novijih i
savremenijih sistema i sklopova, meu kojima nezamjenjivu ulogu imaju elektronski
sistemi stabilnosti vozila, u okviru kojih i ASR - sistemi stabilnosti. Sistem elektronske
kontrole stabilnosti omoguava da se u sluaju gubljenja kontrole nad vozilom ili
prekomjernog klizanja tokova, elektronskom regulacijom sile koenja dejstvuje na sve
tokove, ime se zadrava pravilna putanja kretanja vozila kotrljanjem tokova i
mogunost kontrolisanog upravljanja vozilom, a ne po "liniji" mogueg traga
klizanja, odnosno kretanja vozila po inerciji. Pojedine firme ovu kontrolu stabilnosti
nazivaju DSC (Dynamik Stability Control ).
Evolucijom razvoja ovih sistema, znaajno se doprinijelo spreavanju saobraajnih
nesrea i spaavanju ivota ljudi. Zato, sve vie zemalja u svijetu donosi propise da sva
nova vozila moraju imati ugraene elektronske sisteme zatite, kao to su ESP, ABS, ASR
i drugi sistemi.
Kako se ovi sistemi sve vie razvijaju i unapreuju, namjera proizvoaa je da se
jo vie poveaju bezbjednosni standardi u ovoj oblasti, te tee umreavanju vie sistema u
vozilu, koji su do sada funkcionisali nezavisno jedni od drugih. Ovaj novi sistem naziva se
CAPS (Combined Active & Passive Safety).
Sve ovo namee potrebu dobrog poznavanja funkcionisanja ovih sistema. U sluaju
nastanka kvarova, potrebno je obezbijediti brzu i tanu dijagnostiku, kao i brzu, strunu i
kvalitetnu popravku sistema. Da bi se sve to obezbijedilo, potrebno je imati dovoljan broj
savremenih i dobro opremljenih servisa za odravanje te strunog osoblja u servisima, tj.
kvalitetnih i dobro obuenih majstora mehaniara koji mogu u svakom momentu
odgovoriti na zahtjeve za intervencijom na ovim sistemima.
I na kraju, treba napomenuti da vas elektronski sistemi zatite u vozilu, iako vam
pruaju dodatnu bezbjednost (poput ASR-a), ne oslobaaju obaveze da brzinu prilagodite
uslovima i stanju na putu jer oni mogu sprijeiti pojedine rizine situacije, ali samo u
granicama fizike. Pored vozila kao jednog od vanih faktora u bezbjednosti saobraaja,
veoma su bitni i ostali faktori bezbjednosti, a to su: ovjek, put i okruenje.

15

LITERATURA I IZVORI:

1. Dekanj, Joef: Enciklopedija Autoelektrike, Grafika knjiga Beograd, 2006.

2. http://www.motorna-vozila.com/kocioni-sistem/
3. http://www.racq.com.au/motoring/cars/safer_cars/safety_fact_sheets/stability_control_
systems
4. http://www.volkswagen.de/de/technologie/techniklexikon/antriebsschlupfregelungasr.html
5. http://it.wikipedia.org/wiki/Controllo_della_trazione

16

Zavrna strana

1) Ocjena praktinog rada ( )

2) Komisija: 1. ______________________
2. ______________________
3. ______________________

3) Pitanja na usmenoj odbrani praktinog rada:

1. _____________________________________________
2. _____________________________________________
3. _____________________________________________

4) Ocjena usmene odbrane rada _______________ ( )

5) Zakljuak: ________________________________________
_________________________________________________

6) Komisija: 1. ______________________
2. ______________________
3. ______________________

17