TERMOKEMIJA - Rjesenja

8.
TERMOKEMIJA
8.1. Vidi STEHIOMETRIJA
Primjenimo Dulong-Petitovo pravilo:
Molarni toplinski kapaciteti elemenata u krutom (vrstom) stanju priblino su isti i iznose otprilike
26 J K1 mol1
Specifini toplinski kapacitet pri stalnom tlaku definiran je omjerom:
Cp,m
cp =
M
Toplina potrebna za zagrijavanje uzorka bakra mase 250 g je:
1
0,026 kJ K mol
Cp,m
q = cp(Cu) m(Cu) T m(Cu) T 0,250 kg 85 K 8,694 kJ
M(Cu)
0,06355 kg mol1
Masa aluminija koja bi se mogla zagrijati tom toplinom je:
q M(Al)
8,694 kJ 0,027 kg mol1
m(Al) = 0,106 kg 106 g
0,026 kJ K1 mol1 85 K
Cp,m T

Toplina koja sa eljeza prelazi na vodu pri hlaenju s 800 na 50 C je:
Cp,m
0,026 kJ K1 mol1
q = cp(Fe) m(Fe) T m(Fe) T 1,0 kg 750 K 349 kJ
M(Fe)
0,05585 kg mol1
q
349 kJ
m(H2O) = 2,78 kg
cp(H2O) T
4,182 kJ K1 kg1 30 K
Formatted: Portuguese
(Brazil)
(Brazil)
(Brazil)
(Brazil)
(Brazil)

Toplina potrebna za zagrijavanje vode je:
q = cp(H2O) m(H2O) T = 4,182 kJ K1 kg1 80 kg 65 K = 21 746 kJ
(Brazil)
q
21 746 kJ
V(plin) = = 2,16 m3
kalorina mo iskoritenje
16 750 kJ m3 0,60
(Brazil)

(Brazil)
q = [cp(Fe) m(Fe) + cp(H2O) m(H2O)] T

Cp,m
= [ m(Fe) + cp(H2O) m(H2O)] T
M(Fe)
(Brazil)
0,026 kJ K1 mol1
= [ 30 kg + 4,182 kJ K1 kg1 100 kg] 65 K = 28 091 kJ
0,05585 kg mol1
(Brazil)
1 kWh = 3,6 106 J

28,091 106 J
E = = 7,803 kWh
3,6 106 J kWh1

q = [cp(Cu) m(Cu) + cp(H2O) m(H2O)] T
(Brazil)
Cp,m
= [ m(Cu) + cp(H2O) m(H2O)] T
M(Cu)
(Brazil)
0,026 kJ K mol
= [ 1 kg + 4,182 kJ K1 kg1 2,5 kg] 6 K = 65,18 kJ
0,06355 kg mol1
(Brazil)
65,18 kJ
Ogrijevna vrijednost ugljena = 32 600 kJ kg1
0,002 kg

Ep = Ek = q = m g h = 1 kg 9,8 m s2 10 m = 98 kg m2 s2 = 98 J
Specifini toplinski kapacitet eljeza izraunat emo primjenom Dulong-Petitova pravila
Cp,m
cp(Fe) =
M(Fe)
Odavde proizlazi:
q
q M(Fe)
98 J 55,85 g mol1
T(Fe) = = = = 0,21 K
cp(Fe) m(Fe)
Cp,m m(Fe) 26 J K1 mol1 1000 g
1
q
q M(Cu)
98 J 63,55 g mol
T(Cu) = = = = 0,24 K
Cp,m m(Cu) 26 J K1 mol1 1000 g
cp(Cu) m(Cu)
q
q M(Al)
98 J 27 g mol1
T(Al) = = = = 0,10 K
cp(Al) m(Al)
Cp,m m(Al)
26 J K1 mol1 1000 g
(Brazil)
(Brazil)
(Brazil)
(Brazil)

Primjenimo Dulong-Petitovo pravilo da bismo doznali priblinu vrijednost relativne atomske mase
elementa E.
(Brazil)
Cp,m
cp(E) =
M(E)
Odavde proizlazi:
26 J K1 mol1
Cp,m
M(E) = = 111 g mol1
cp(E)
0,235 J K1 g1
(Brazil)
Maseni udio kisika u oksidu je 6,9 %. Prema tome maseni udio metala u tom oksidu je 93,1 %.
w(E)
w(O)
93,1
6,9
N(E) : N(O) = : = : = 0,84 : 0,43 = 2 : 1
Mr(O)
111
16
Mr(E)
Formula oksida tog elementa je E2O.
Odavde proizlazi:
w(E)
w(O)
=
2 Mr(E) Mr(O)
w(E) Mr(O)
93,1 16
Mr(E) = = = 107,9
2 w(O)
2 6,9
(Brazil)
Ag2O

Postupamo na slian nain kao u zadatku 8.7.
(Brazil)
Cp,m
26 J K1 mol1
M(E) = = 216 g mol1
cp(E)
0,12 J K1 g1
w(E)
w(O)
92,83
7,17
N(E) : N(O) = : = : = 0,43 : 0,45 = 1 : 1
Mr(O)
216
16
Mr(E)
EO
w(E)
w(O)
86,62
13,38
N(E) : N(O) = : = : = 0,40 : 0,84 = 1 : 2
Mr(O)
216
16
Mr(E)
EO2
w(E) Mr(O)
92,83 16
Mr(E) = = = 207,15
w(O)
7,17
PbO
w(E) 2 Mr(O)
86,62 2 16
Mr(E) = = = 207,16
w(O)
13,38
PbO2
(Brazil)
(Brazil)

(Brazil)
Izraunajmo najprije toplinu koju je uzorak metala predao vodi kalorimetra.

q = cp(H2O) m(H2O) T = 4,182 J K1 g1 250 g 1,65 K = 1725 J
(Brazil)
q
1725 J
cp(E) = = = 0,440 J K1 g1
m(E) T
50 g 78,35 K
(Brazil)
(Brazil)
Cp,m
26 J K1 mol1
M(E) = = 59 g mol1
cp(E)
0,440 J K1 g1

Raunano po Koppovu pravilu:
(Brazil)
Cp,m(NaCl) = Cp,m(Na) + Cp,m(Cl) = (26 + 26) J K1 mol1 = 52 J K1 mol1

Cp,m(NH4NO3) = 2Cp,m(N) + 4Cp,m(H) + 3Cp,m(O) = (26 + 40 + 54) J K1 mol1 = 120 J K1 mol1
Cp,m(C2H5OH) = 2Cp,m(C) + 6Cp,m(H) + Cp,m(O) = (16 + 60 + 18) J K1 mol1 = 94 J K1 mol1
Cp,m(C6H6) = 6Cp,m(C) + 6Cp,m(H) = (48 + 60) J K1 mol1 = 108 J K1 mol1
Opano:
Cp,m(NaCl) = cp(NaCl) M(NaCl) = 0,854 J K1 g1 58,44 g mol1 = 49,9 J K1 mol1
Cp,m(NH4NO3) = cp(NH4NO3) M(NH4NO3) = 2,14 J K1 g1 80,04 g mol1 = 171 J K1 mol1
Cp,m(C2H5OH) = cp(C2H5OH) M(C2H5OH) = 2,35 J K
1
Cp,m(C6H6) = cp(C6H6) M(C6H6) = 1,67 J K
46,07 g mol
1
78,11 g mol
= 108 J K
1
= 130 J K
mol
(Brazil)
mol

Raunano po Koppovu pravilu:
Cp,m(KCl) = Cp,m(K) + Cp,m(Cl) = (26 + 26) J K1 mol1 = 52 J K1 mol1
(Brazil)
Cp,m(KNO3) = Cp,m(K) + Cp,m(N) + 3Cp,m(O) = (26 + 13 + 54) J K1 mol1 = 93 J K1 mol1

Cp,m(NaNO3) = Cp,m(Na) + Cp,m(N) + 3Cp,m(O) = (26 + 13 + 54) J K1 mol1 = 93 J K1 mol1
1
Cp,m(Na2SO4) = 2Cp,m(Na) + Cp,m(S) + 4Cp,m(O) = (52 + 26 + 72) J K
mol
= 150 J K
mol
Opaeno:
Cp,m(KCl) = cp(KCl) M(KCl) = 0,71 J K1 g1 74,56 g mol1 = 53 J K1 mol1
Cp,m(KNO3) = cp(KNO3) M(KNO3) = 0,96 J K1 g1 101,11 g mol1 = 97 J K1 mol1
Cp,m(NaNO3) = cp(NaNO3) M(NaNO3) = 1,13 J K1 g1 84,99 g mol1 = 96 J K1 mol1
Cp,m(Na2SO4) = cp(Na2SO4) M(Na2SO4) = 0,96 J K1 g1 142,04 g mol1 = 136 J K1 mol1
(Brazil)

cp(H2O) = 4,182 J K1 g1
(Brazil)
Cp,m(H2O) = 4,182 J K1 g1 18 g mol1 = 75,3 J K1 mol1

Cp,m(H2O)
75,3 J K1 mol1
q = T = 1 K = 1,25 1022 J
23
1
6,022 10 mol
NA

CO2 - molekula linearne grae, CV,m 20,8 J K1 mol1
CV,m
20,8 J K1 mol1
cV(CO2) = = 0,473 J K1 g1
44 g mol1
M(CO2)
NO - molekula linearne grae, CV,m 20,8 J K1 mol1
(Brazil)
CV,m
20,8 J K1 mol1
cV(NO) = = 0,693 J K1 g1
M(NO)
30 g mol1
N2O - molekula linearne grae, CV,m 20,8 J K1 mol1

CV,m
20,8 J K1 mol1
cV(NO) = = 0,473 J K1 g1
M(NO)
44 g mol1
C2H4 - molekula nelinearne grae, CV,m 24,9 J K1 mol1
CV,m
24,9 J K1 mol1
cV (C2H4) = = 0,889 J K1 g1
M(C2H4)
28 g mol1

NH3 - molekula nelinearne grae, CV,m 24,9 J K1 mol1
CV,m
24,9 J K1 mol1
cV(NH3) = = 1,46 J K1 g1
M(NH3)
17 g mol1
CH4 - molekula nelinearne grae, CV,m 24,9 J K1 mol1
CV,m
24,9 J K1 mol1
cV(CH4) = = 1,55 J K1 g1
M(CH4)
16 g mol1
NO2 - molekula nelinearne grae, CV,m 24,9 J K1 mol1
CV,m
24,9 J K1 mol1
cV(NO2) = = 0,54 J K1 g1
M(NO2)
46 g mol1
(Brazil)

Primjenimo Dulong-Petitovo pravilo:
Cp,m
cp(E)
M(E)
(Brazil)
Cp,m
26 J K1 mol1
cp(Al) 0,963 J K1 g 1
M(Al)
27 g mol1
Cp,m
26 J K1 mol1
cp(Cu) 0,409 J K1 g 1
M(Cu)
63,55 g mol1
Cp,m
26 J K1 mol1
cp(Zn) 0,397 J K1 g 1
M(Zn)
65,41 g mol1
Cp,m
26 J K1 mol1
cp(Cr) 0,500 J K1 g 1
M(Cr)
52,00 g mol1
Cp,m
26 J K1 mol1
cp(Mg) 1,069 J K1 g 1
M(Mg)
24,31 g mol1
Cp,m
26 J K1 mol1
cp(Ni) 0,443 J K1 g 1
M(Ni)
58,69 g mol1
1
Cp,m
26 J K mol
cp(Pb) 0,125 J K1 g 1
M(Pb)
207,2 g mol1
Cp,m
26 J K mol
cp(Ag) 0,241 J K1 g 1
M(Ag)
107,9 g mol1
Cp,m
26 J K mol
1
1
cp(Au) 0,132 J K g
1
M(Au)
197,0 g mol

Vei specifini toplinski kapacitet ima metal s manjom molarnom masom. Od nabrojanih parova to su:
Na, Ti, Cr, Fe, Al.
(Brazil)

26 J K1 mol1
Cp,m
M(E) = = 215 g mol1
cp(E)
0,121 J K1 g1
(Brazil)

Vidi zadatak 8.7.
(Brazil)
Cp,m
26 J K1 mol1
M(E) = = 124 g mol1
1 1
cp(E)
0,210 J K g
w(E)
w(O)
83,53
16,47
N(E) : N(O) = : = : = 0,67 : 1,03 = 1 : 1,5 = 2 : 3
Mr(O)
124
16
Mr(E)
Formula oksida tog elementa je E2O3.
Odavde proizlazi:
w(E)
w(O)
=
2 Mr(E) 3 Mr(O)
w(E) 3Mr(O) 83,53 3 16
Mr(E) = = = 121,72
2 w(O)
2 16,47
(Brazil)
Sb2O3

Primjenimo Dulong-Petitovo pravilo
26 J K1 mol1
Cp,m
1
M(E) = = 25 g mol
cp(E)
1,05 J K1 g1
(Brazil)
Izraunajmo masene udjele i odredimo formulu oksida.

masa oksida
4,037 g
masa metala
2,432 g
masa kisika
1,600 g
(Brazil)
m(metal)
2,432 g
w(E) = = = 0,6024 = 60,24 %
m(oksid)
4,037 g
m(kisik)
1,600 g
w(O) = = = 0,3963 = 39,63 %
m(oksid)
4,037 g
(Brazil)
w(E)
w(O)
60,24
39,63
N(E) : N(O) = : = : = 2,4 : 2,5 1 : 1
Mr(O)
25
16
Mr(E)
w(E) Mr(O)
60,24 16
Mr(E) = = = 24,32
w(O)
39,63
(Brazil)
MgO

m(metal)
0,5394 g
w(E) = = = 0,5291 = 52,91 %
m(oksid)
1,0194 g
(Brazil)
w(O) = 1 w(E) = 1 0,5291 = 0,4709 = 47,09 %

w(E) 3Mr(O) 52,91 3 16
Mr(E) = = = 26,97
2 w(O)
2 47,09
Al2O3
26 J K1 mol1
Cp,m
cp(E) 0,964 J K1 g 1
M(E)
26,97 g mol1

26 J K1 mol1
Cp,m
M(E) 67,5 g mol1
1 1
0,385 J K g
cp(E)
m(SO42, 7H2O) = 28,755 g 6,537 g = 22,218 g
M(SO42, 7H2O) = (96 + 7 18) g mol1 = 222 g mol1
n(SO42,
22,218 g
m(SO42, 7H2O)
7H2O) = = = 0,1 mol
222 g mol1
m(SO42, 7H2O)
ESO4 7H2O
m(E)
6,537 g
M(E) = = = 65,37 g mol1
n(E)
0,1 mol

w(E) = 1 w(O) = 1 0,368 = 0,632 = 63,2 %
w(E)
w(O)
63,2
36,8
N(E) : N(O) = : = : = 1 : 2
Mr(O)
Mr(E)
16
Mr(E)
Odavde proizlazi
63,2 2 16
w(E) 2Mr(O)
Mr(E) = = = 54,96
w(O)
36,8
26 J K1 mol1
Cp,m
cp(E) 0,473 J K1 g 1
M(E)
54,96 g mol1
MnO2

26 J K1 mol1
Cp,m
M(E) 226 g mol1
0,115 J K1 g1
cp(E)
m(Cl) = m(klorid) m(E) = 114,82 g 79,36 g = 35,46 g
m(Cl)
35,46 g
n(Cl) = = = 0,1 mol
M(Cl)
35,45 g mol1
Na osnovi specifinog toplinskog kapaciteta izraunali smo da je molarna masa metala priblino
jednaka 226 g mol1. Na temelju tog podatka moemo izraunati mnoinu metala u spoju, pa
dobivamo.
m(E)
79,36 g
n(E) = = 0,35 mol
M(E)
226 g mol1
Oito je da je metal trovalentan jer na 0,1 mol klora dolaze 0,33 mola metala. Prema tome molarna
masa istraivanog metala je:
m(E)
79,36 g
M(E) = = = 238,1 g mol1
n(E)
0,3333 mol
UCl3

26 J K1 mol1
Cp,m
1
M(E) 140 g mol
0,185 J K1 g1
cp(E)
Za mnoine metala i sulfatnih iona u spoju dobivamo:
m(E)
42,2 g
n(E) = = = 0,301 mol
M(E)
140 g mol1
w(SO42) = 1 w(E) = 1 0,422 = 0,578 = 57,8 %
57,8 g
m(SO42)
n(SO42) = = = 0,602 mol
96 g mol1
M(SO42)
Oito je da na 1 mol metala dolaze dva mola sulfatnih iona, pa je formula istraivanog sulfata E(SO4)2.
Iz podataka u periodnom sustavu elemenata moemo zakljuiti da je istraivani spoj cerijev(IV) sulfat,
Ce(SO4)2.

Iz kinetike teorije plinova proizlazi da se molarna kinetika energija estica plina moe iskazati
jednaddbom:
Ek,m = 32 R T
Kako je kinetika energija estice u gibanju definirana jednadbom:
Ek = m v2
za srednju molarnu kinetiku energiju estica plina moemo uzeti da je jednaka:
Ek,m = M v2
gdje je M - molarna masa plina, v - prosjena brzina molekula plina
Supstitucijom dobivamo:
2
M v = 2 R T
Odavde proizlazi:
= 478 m s1
Vano upozorenje: Zbog tekoa oko pisanja matematikih izraza u daljnjem e tekstu izrazi pod
korijenom biti pisani crveno. Primjerice gornji izraz bit e napisan u sljedeem obliku:
3RT
3 8,314 J K1 mol1 293,15 K
v(O2) = =
M
0,032 kg mol1
Znak za korijen odnosi se na cijeli izraz oznaen crvenom bojom.

3RT
3 8,314 J K1 mol1 273,15 K
v(H2) = =
M
0,002 kg mol1
(1845 m s1)2 0,032 kg
v2 M
T(O2) = = = 4367 K
3R
3 8,314 J K1 mol1
= 1845 m s1

Ek,m = 52 R T = 52 8,314 J K1 mol1 300,15 K 6240 J mol1
q = 52 R (Tk Tp) = 52 8,314 J K1 mol1 (600 300 K) 6240 J mol1

2
Mr(H2)
vr(CO,H2) = = 0,267
28
Mr(CO)
2
Mr(H2)
vr(CO2,H2) = = 0,213
44
Mr(CO2)
2
Mr(H2)
vr(NO2,H2) = = 0,208
46
Mr(NO2)

3RT
v(H2) =
M
Da bi prosjena brzina molekula plina porasla dva puta, temperatura mora porasti etiri puta, jer se
temperatura, T, nalazi u brojniku pod drugim korijenom jednadbe kojom izraunavamo prosjenu
brzinu molekula.

3RT
3 8,314 J K1 mol1 300,15 K
v(CO2) = = 412 m s1
1
M(CO2)
0,044 kg mol
3RT
3 8,314 J K1 mol1 300,15 K
v(N2) = =
1
M(N2)
0,028 kg mol
517 m s1
Ek,m = 52 R T = 52 8,314 J K1 mol1 300,15 K 6240 J mol1

Molarna toplina dvoatonmih plinova je:
CV,m = 52 R = 20,8 J K 1 mol 1
1
20,8 J K mol
CV,m
cV(CO2) = = 0,472 J K1 g1
44 g mol1
M(CO2)
20,8 J K 1 mol 1
CV,m
cV(N2) = = 0,743 J K1 g1
28 g mol1
M(N2)

Pri stalnoj temperaturi prosjena brzina kretanja molekula plina ne ovisi o volumenu plina.

Pri stalnoj temperaturi (3 R T = konst) prosjena brzina kretanja molekula obrnuto je proporcionalna
drugom korijenu njihove mase.
v(H2) : v(O2) = M(O2) : M(H2)

Vidi zadatak 8.34. Omjer relativnih molekulskih masa tih plinova je 1 : 4.

C(grafit) + O2(g) CO2(g);
fH(298,15 K) = 393,51 kJ mol1
100 000 kJ 0,012 kg mol1

m(C) = = 3,049 kg
393,5 kJ mol1

H2(g) + O2(g) H2O(g);
fH(298,15 K) = 241,8 kJ mol1
241,8 kJ mol1 1 kg
q = = 13 433 kJ
0,018 kg mol1

Mg(s) + O2(g) MgO(s);
fH(298,15 K) = 601,6 kJ mol1
601,6 kJ mol 1 kg
q = = 24 757 kJ
1
0,0243 kg mol

Ca(s) + O2(g) CaO(s);
fH(298,15 K) = 634,9 kJ mol1
634,9 kJ mol1 1 kg
q = = 15 872 kJ
0,040 kg mol1
Mg(s) + O2(g) MgO(s);
fH(298,15 K) = 601,6 kJ mol1
601,6 kJ mol1 1 kg
q = = 24 757 kJ
0,0243 kg mol1
Spaljivanjem magnezija oslobodi se 1,56 puta vie topline nego spaljivanjem jednake mase kalcija.

2 Fe(s) + 32 O2(g) Fe2O3(s);
fH(298,15 K) = 824,2 kJ mol1
824,2 kJ mol1 1 kg
rH m(Fe)
q = = = 7385 kJ
M(2 Fe)
2 0,0558 kg mol1

Iz tablice 13.5. doznajemo:
rH = 206,0 kJ mol1
a) Zn(s) + S(s) ZnS(s)
M(smjesa) = M(Zn) + M(S) = 65,41 g mol1 + 32,06 g mol1 = 97,47 g mol1

206,0 kJ mol1
rH
q = = = 2,11 kJ g1
M(smjesa)
97,47 g mol1
rH = 851,5 kJ mol1
b) Fe2O3(s) + 2 Al(s) Al2O3(s) + 2 Fe(s)
M(smjesa) = M(Fe2O3) + M(2 Al) = 159,69 g mol
+ 53,96 g mol
= 213,65 g mol
851,5 kJ mol1
rH
q = = = 3,98 kJ g1
1
M(smjesa)
213,65 g mol

C(grafit) + O2(g) CO2(g);
fH(298,15 K) = 393,51 kJ mol1
m(C)
1000 g
q = w(C) ( fH(CO2)) = 0,96 393,51 kJ mol1 = 31 480 kJ kg1
1
M(C)
12 g mol

78,8 kJ mol1 1 kg
rH m(Na2SO410 H2O)
q = = = 244 kJ
1
0,3222 kg mol
M(Na2SO410 H2O)

rH = fH(produkti) fH(reaktanti)
= fH(Al2O3(s)) fH(Fe2O3(s))
= ( 1675,7 kJ mol1) ( 824,2 kJ mol1)
= 851,5 kJ mol1,
Fe2O3(s) + 2 Al(s) Al2O3(s) + 2 Fe(s);
rH = 851,5 kJ mol1
Entalpije nastajanja tvari u elementarnom stanju jednake su nuli. Zato se ne pojavljuju u izrazu kojim
se izraunava rekacijska entalpija.
t.t(Fe) = 1535 C
1
q = cp,m(Fe) T = 0,026 kJ K
mol
1535 K 40 kJ mol
Osloboena toplina viestruko je puta vea od topline potrebne za postizanje temperature talita
eljeza?

= fH(2 CO(g)) fH(SnO2(s))
= ( 221,8 kJ mol1) ( 577,6 kJ mol1)
= + 355,8 kJ mol1
rH = + 355,8 kJ mol1
SnO2(s) + 2 C(s) Sn(s) + 2 CO(g);

a)
= fH(3 FeS(s)) fH(Sb2S3(s))
= ( 300 kJ mol1) ( 182 kJ mol1)
= 118 kJ mol1
Sb2S3(s) + 3 Fe(s) 3 FeS(s) + Sb(s)
rH = 118 kJ mol1
b)
= fH(SO2(g)) fH(Cu2S(s))
= ( 296,8 kJ mol1) ( 79,5 kJ mol1)
= 217,3 kJ mol1
Cu2S(s) + O2(g) 2 Cu(s) + SO2(g)
rH = 217,3 kJ mol1
c)
= fH(SO2(g)) + fH(2 CuO(s)) fH(Cu2S(s))
= ( 296,8 kJ mol1 314,6 kJ mol1) ( 79,5 kJ mol1)
= 531,9 kJ mol1
Cu2S(s) + 2 O2(g) 2 CuO(s) + SO2(g),
rH = 531,9 kJ mol
d)
= fH(2 SO2(g)) + fH(2 ZnO(s)) fH(2 ZnS(s))
= ( 593,6 kJ mol1 701,0 kJ mol1) ( 412,0 kJ mol1)
= 882,6 kJ mol1
2 ZnS(s) + 3 O2(g) 2 ZnO(s) + 2 SO2(g),
rH = 882,6 kJ mol1
e)
= (fH(3 H2(g)) + fH(N2(g)) fH(2 NH3(g))
= (0 kJ mol1 + 0 kJ mol1) ( 91,8 kJ mol1)
= + 91,8 kJ mol1
2 NH3(g) 3 H2(g) + N2(g)
rH = + 91,8 kJ mol1
f)
= fH(2 Al2O3(s)) fH(3 MnO2(s))
= ( 3351,4 kJ mol1) ( 1560,0 kJ mol1)
= 1791,4 kJ mol1
3 MnO2(s) + 4 Al(s) 2 Al2O3(s) + 3 Mn(s)
rH = 1791,4 kJ mol1
g)
= fH(3 CO2(g)) (fH(3 CO(g)) + fH(Fe2O3(s))
= ( 1180,5 kJ mol1) ( 332,7 kJ mol1 824,2 kJ mol1)
= 23,6 kJ mol1
3 CO(g) + Fe2O3(s) 2 Fe(s) + 3 CO2(g),
rH = 23,6 kJ mol1
h)
= fH(2 Fe2O3(s)) (fH(3 SiO2(s))
= ( 1648,4 kJ mol1) ( 2732,1 kJ mol1)
= + 1083,7 kJ mol1
3 SiO2(s) + 4 Fe(s) 2 Fe2O3(s) + 3 Si(s)
rH = + 1083,7 kJ mol1

Tablice najee ne sadre podatak o standardnoj entalpiji stvaranja FeO. Zato emo drugoj
jednadbi okrenuti smjer, ime se mijenja predznak reakcijske entalpije, i, obadvije jednadbe zbrojiti.
FeO(s) + C(s) Fe(s) + CO(g)
rH = ....... kJ mol1
rH = + 12,5 kJ mol1
Fe(s) + CO2(g) FeO(s) + CO(g)
q = + 12,5 kJ mol1
FeO(s) + C(s) + Fe(s) + CO2(g) Fe(s) + 2 CO(g) + FeO(s)
Ukinimo jednake lanove na obje strane jednadbe (crveno), i primijenimo Hessov zakon pa
dobivamo:
rH + q = fH(produkti) fH(reaktanti)
= (fH(2 CO(s)) fH(CO2(g)) 12,5 kJ mol1
= (221,8 kJ mol1) (393,5 kJ mol1) 12,5 kJ mol1
1
= + 159,2 kJ mol
FeO(s) + C(s) Fe(s) + CO(g)
rH = +159,2 kJ mol1

Najprije moramo doznati koji je element mjerodavni faktor, cink ili sumpor, jer taj element limitira
najveu moguu mnoinu nastalog cinkova sulfida.
m(Zn)
1,961 g
n(Zn) = = = 0,03 mol
M(Zn) 65,41 g mol1
m(S)
0,962 g
n(S) = = = 0,03 mol
M(S) 32,06 g mol1
Cink i sumpor uzeti su u ekvimolarnom omjeru, pa moemo zakljuiti da je:
n(ZnS) = 0,95 0,03 mol = 0,0285 mol
q
5 260 J
fH(ZnS) = = = 184,6 kJ mol1
n(ZnS)
0,0285 mol
Mjerenje nije izvedeno precizno jer je prava vrijednost fH(ZnS) = 206,0 kJ mol1

m(Mg)
0,122 g
n(Mg) = = = 0,00502 mol
M(Mg) 24,31 g mol1
q
q M(Mg)
3030 J 24,31 g mol1
fH(MgO) = = = = 603,8 kJ mol1
n(MgO)
m(Mg)
0,122 g
Ovo je mjerenje mnogo preciznije u odnosu na prethodni zadatak jer je prava vrijednost
fH(MgO) = 601,6 kJ mol1

3
rH = + 142 kJ mol1
2 O2(g) O3(g)
3
O3(g) 2 O2(g)
rH = 142 kJ mol
142 kJ mol1
= = 2,96 kJ g1
48 g mol1

C2H5OH(l) + 72 O2(g) 2 CO2(g) + 3 H2O(l)
cH = 1370 kJ mol1
Iz tablice 13.4. vidimo da je:

fH(CO2(g)) = 393,5 kJ mol1
fH(H2O(l)) = 285,8 kJ mol1
Prema Hessovu zakonu:
fH(reaktanti) = fH(produkti) rH
Odavde proizlazi:
fH(C2H5OH(l)) = fH(2 CO2(g)) + fH(3 H2O(l)) cH
= 2 (393,5 kJ mol1) + 3 (285,8 kJ mol1) + 1370 kJ mol1
= 274,4 kJ mol1

C6H6(l) + 152 O2(g) 6 CO2(g) + 3 H2O(l)
cH = 3275 kJ mol1

fH(CO2(g)) = 393,5 kJ mol1
fH(H2O(l)) = 285,8 kJ mol1
fH (reaktanti) = fH (produkti) rH
Odavde proizlazi:
fH(C6H6(l)) = 6 fH(CO2(g)) + 3 fH(H2O(l)) cH

= 56,6 kJ mol1
M(C6H6) = 78,11 g mol1
T = 80,1 C 25 C = 55,1 K
q = cp(C6H6) M(C6H6) T = 1,67 J K1 g1 78,11 g mol1 55,1 K = 7187 J mol1
qvap = vapH M(C6H6) = 394 J g1 78,11 g mol1 = 30 775 J mol1
fH(C6H6(g), 80,1C) = 56,6 kJ mol
+ 7,2 kJ mol
+ 30,8 kJ mol
= 94,6 kJ mol

C4H10O(l) + 132 O2(g) 4 CO2(g) + 5 H2O(l)
cH = 2729 kJ mol1

fH(CO2(g)) = 393,5 kJ mol1
fH(H2O(l)) = 285,8 kJ mol1
fH(reaktanti) = fH(produkti) rH
Odavde proizlazi:
fH(C4H10O(l)) = fH(4 CO2(g)) + fH(5 H2O(l)) cH
= 274 kJ mol1
M(C4H10O) = 74,12 g mol1

T = 34 C 25 C = 9 K
q= cp(C4H10O) m(C4H10O) T = 2,1 J K1 g1 74,12 g mol1 9 K = 1400 J mol1
qvap = vapH m(C4H10O) = 394 J g1 74,12 g mol1 = 29 203 J mol1
fH(C4H10O (g), 34 C) = 274 kJ mol1 + 1,4 kJ mol1 + 29,2 kJ mol1 = 243,4 kJ mol1

vapH(H2O) = 2 260 J g1 18 g mol1 = 40,7 kJ mol1

Hessov zakon:
Ukupan prirast entalpije nekoga niza. kemijskih reakcija jednak je ukupnom prirastu entalpije bilo
kojega drugog niza kemijskih reakcija, ako u oba sluaja polazimo od istih reaktanata i dobivamo iste
produkte.
NH4Cl(s) + H2O(l) NH4Cl(aq)
solH = 15,4 kJ mol1

fusH(H2O(s)) = 334 J g1 18 g mol1 = 6,01 kJ mol1
cp(H2O) = 4,182 J K1 g1
vapH(H2O) = 40,6 kJ mol1
q = n(H2O) (fusH + vapH) + cp(H2O) m(H2O) T
100 g
= (6,01 kJ mol1 + 40,6 kJ mol1) + (4,182 J K1 g1 100 g 100 K)
1
18 g mol
= 258,94 kJ + 41,82 kJ = 300,76 kJ

Mg(s) + O2(g) MgO(s)
fH(MgO(s)) = 601,6 kJ mol1
601,6 kJ mol1 0,1 g

fH(MgO(s)) m(Mg)
q = = = 2475 J
M(Mg)
24,31 g mol1
q
2475 J
(H2O) = = = 591,8 g
4,182 J K1 g1 1 K
cp(H2O) T
8.58. Izraunajte reakcijsku entalpiju oksidacije duikova monoksida u duikov dioksid.

rH = .......... kJ mol1
NO(g) + O2 NO2(g)
fH(NO(g)) = 91,3 kJ mol1
fH(NO2(g)) = 33,2 kJ mol1
= fH(NO2(g)) (fH(NO(g))
= 33,2 kJ mol1 91,3 kJ mol1
= 58,1 kJ mol1

HI(g) + Cl2(g) HCl(g) + I2(g)
rH = .......... kJ mol
= fH(HCl(g)) (fH(HI(g))
= 92,3 kJ mol1 25,9 kJ mol1
= 118,2 kJ mol1
.
a)
PbO(s) + H2(g) Pb(s) + H2O(l)
rH = .......... kJ mol1
= fH(H2O(l)) (fH(PbO(s))
= ( 285,8 kJ mol1) ( 217,3 kJ mol1)
= 68,5 kJ mol1
PbO(s) + H2(g) Pb(s) + H2O(l)
b)
PbO(s) + CO(g) Pb(s) + CO2(g)
rH = 68,5 kJ mol1
rH = .......... kJ mol1
rH = fH (produkti) fH (reaktanti)
= fH(CO2(g)) (fH(PbO(s)) + fH(CO(g))
= 65,3 kJ mol1
PbO(s) + CO(g) Pb(s) + CO2(g)
rH = 65,3 kJ mol1
c)
3 PbO(s) + 2 NH3(g) 3 Pb(s) + 3 H2O(l) + N2(g)
rH = .......... kJ mol1
= fH(3 H2O(l)) (fH(3 PbO(s)) + fH(2 NH3(g))
= 113,7 kJ mol1
3 PbO(s) + 2 NH3(g) 3 Pb(s) + 3 H2O(l) + N2(g)
rH = 113,7 kJ mol1
d)
3 PbO(s) + CH4(g) 3 Pb(s) + 2 H2O(l) + CO(g)
rH = .......... kJ mol1
= fH(2 H2O(l)) + fH(CO(g) (fH(3 PbO(s)) + fH(CH4(g))
= ( 571,6 kJ mol1 110,9 kJ mol1) ( 651,9 kJ mol1 74,6 kJ mol1)
= 44 kJ mol1
3 PbO(s) + CH4(g) 3 Pb(s) + 2 H2O(l) + CO(g)
rH = 44 kJ mol1
==========
4 PbO(s) + CH4(g) 4 Pb(s) + 2 H2O(l) + CO2(g)
rH = .......... kJ mol1
= fH(2 H2O(l)) + fH(CO2(g) (fH(4 PbO(s)) + fH(CH4(g))
= ( 571,6 kJ mol1 393,5 kJ mol1) ( 869,2 kJ mol1 74,6 kJ mol1)
1
= 21,3 kJ mol
4 PbO(s) + CH4(g) 4 Pb(s) + 2 H2O(l) + CO2(g)
rH = 21,3 kJ mol1

a)
C(s) + H2O(g) COg) + H2(g);
rH = ....... kJ mol1
rH = fH (produkti) fH (reaktanti)
= fH(CO(g) fH(H2O(g)
=( 110,9 kJ mol1 ( 241,8 kJ mol1)
= 130,9 kJ mol1
C(s) + H2O(g) COg) + H2(g);
rH = 130,9 kJ mol1
b)
2 C(s) + O2(g) 2 CO(g);
rH = 221,8 kJ mol1

2 NH3(g) + 3 O2(g) N2(g) + 3 H2O(l)
rH = 766 kJ mol1
H2(g) + O2(g) H2O(l)
rH = 286 kJ mol1.
Jednadbu gorenja amonijaka napiimo u suprotnom smjeru. Pritom se mijenja predznak entalpije.
Jednadbu korenja vodika pomnoimo s tri i zbrojimo obje jednadbre pa dobivamo:
N2(g) + 3 H2O(l) 2 NH3(g) + 32 O2(g)
rH = +766 kJ mol1
3 H2(g) + 2 O2(g) 3 H2O(l)

rH = 858 kJ mol1
rH = 92 kJ mol1
N2(g) + 3 H2(g) 2 NH3(g)
Reakcijska se entalpija odnosi na dva mola amonijaka pa za entalpiju stvaranje amonijaka dobivamo:
N2(g) + 32 H2(g) NH3(g)
rH = 46 kJ mol1

a)
C6H6(g) + 152 O2(g) 6 CO2(g) + 3 H2O(l)
cH = 3303,9 kJ mol1
fH(C6H6(l)) = fH(6 CO2(g)) + fH(3 H2O(l)) + cH(C6H6(g))

= 2361 kJ mol1 857,4 kJ mol1 + 3303,9 kJ mol1
= 85,5 kJ mol1
b)
C7H8(g) + 9 O2(g) 7 CO2(g) + 4 H2O(l)
cH = 3950,8 kJ mol1
fH(C7H8(g)) = fH(7 CO2(g)) + fH(4 H2O(l)) + cH(C7H8(g))

= 2754,5 kJ mol1 1143,2 kJ mol1 + 3950,8 kJ mol1
= 53,1 kJ mol1
c)
C8H10(g) + 212 O2(g) 8 CO2(g) + 5 H2O(l)
cH = 4598,5 kJ mol1
fH (C8H10(g)) = fH (8 CO2(g)) + fH (5 H2O(l)) + cH(C8H10(g))

1
= 3148 kJ mol
= 21,5 kJ mol1
1429 kJ mol1 + 4598,5 kJ mol1

a)
CH4(g) + O2(g) CO2(g) + 2 H2O(l)
= (fH(CO2(g)) + fH(2 H2O(g)) fH(CH4(g))
=( 393,5 kJ mol1 571,6 kJ mol1) ( 74,6 kJ mol1)
= 890,5 kJ mol1
1
CH4(g) + O2(g) CO2(g) + 2 H2O(l)
cH = 890,5 kJ mol
b)
H2(g) + O2 H2O(l)
cH = 285,8 kJ mol
c)
CO(g) + O2 CO2(g)
= 393,5 kJ mol1 + 110,9 kJ mol1
= 282,6 kJ mol1
CO(g) + O2 CO2(g)
cH = 282,6 kJ mol1
Toplina koja se oslobodi gorenjem nabrojanih plinova je negativna za reakcijski sustav, ali ima
suprotan predznak za sustav koji tu toplinu prima. Zato za ogrijevnu vrijednost prirodnog plina
dobivamo:
q = w(CH4) n(CH4) cH(CH4) + w(H2) n(H2) cH(H2) + w(CO) n(CO) cH(CO)
1000 dm3 (285,8 kJ mol1)
1000 dm3 ( 890,5 kJ mol1)
= 0,93 + 0,02 +
22,4 dm3 mol1
22,4 dm3 mol1
1000 dm3 ( 282,6 kJ mol1)
+ 0,005
22,4 dm3 mol1
= 36 972 kJ 252 kJ 63 kJ = 37 287 kJ
Odnosno:
q 37 000 kJ po m3 plina

CaCl2(s) + 6 H2O(l) CaCl2 6 H2O(s)
CaCl2 6 H2O(s) + aq CaCl2(aq)
rH = 97,1 kJ mol1
solH = + 14,6 kJ mol1
Zbrojimo obje jednadbe, pa dobivamo:

CaCl2(s) + 6 H2O(l) + CaCl2 6 H2O(s) + aq CaCl2 6 H2O(s) + CaCl2(aq)
solH = 97,1 kJ mol1 + 14,6 kJ mol1
CaCl2(s) + aq CaCl2(aq)
solH = 82,5 kJ mol1

Na2CO3(s) + aq Na2CO3(aq)
solH = 23,4 kJ mol1
Na2CO3 10 H2O + aq Na2CO3(aq)
solH = + 78,3 kJ mol1
Okrenimo smjer druge jednadbe. Time se mijenja predznak entalpije. Zbrojimo obje jednadbe pa
dobivamo:
solH = 23,4 kJ mol1
Na2CO3(s) + aq Na2CO3(aq)
solH = 78,3 kJ mol1
Na2CO3(aq) Na2CO3 10 H2O + aq
solH = 101,7 kJ mol1

Na2CO3(s) + 10 H2O(l) Na2CO3 10 H2O

ZnSO4(s) + aq ZnSO4(aq)
solH = 77,1 kJ mol1
ZnSO4 7 H2O + aq ZnSO4(aq)
solH = + 17,8 kJ mol
Okrenimo smjer druge jednadbe. Time se mijenja predznak entalpije. Zbrojimo obje jednadbe pa
dobivamo:
solH = 77,1 kJ mol1
ZnSO4(s) + aq ZnSO4(aq)
solH = 17,8 kJ mol1
ZnSO4(aq) ZnSO4 7 H2O + aq
solH = 94,9 kJ mol1

ZnSO4(s) + 7 H2O(l) ZnSO4 7 H2O

fH = 133,5 kJ mol1
H2O2(g)
fH = 242 kJ mol1
H2O(g) + O2(g)
= fH (H2O(g)) fH(H2O2(g))
= 242 kJ mol1 ( 133,5 kJ mol1)
= 108,5 kJ mol1
H2O2(g) H2O(g) + O2(g)
rH = 108,5 kJ mol
Toplina koja se oslobodi raspadom vodikova peroksida je negativna za reakcijski sustav, ali ima
suprotan predznak za sustav koji tu toplinu prima. Zato za rad koji moe izvriti motor u kojem se
katalitiki raspadne 1 kg vodikova peroksida dobivamo:
1000 g
m(H2O2)
q = rH(H2O2,H2O) = ( 108,5 kJ mol1) = 3191 kJ
34 g mol1
M(H2O2)
odnosno:
q 3190 kJ

Najprije je potrebno zbrojiti topline koje se utroe za zagrijavanje 1000 g leda, taljenje leda i
zagrijavanje nastale vode od 0 do 100 C.
Zagrijavanje leda:
q1 = m(H2O(s)) cp(H2O(s)) T = 1000 g 2,1 J K1 g1 10 K = 21 000 J
Taljenje leda:
q2 = m(H2O(s)) fusH(H2O(s))
= 1000 g 335 J g1
= 335 000 J
Zagrijavanje vode
q3 = m(H2O(l)) cp(H2O(l)) T = 1000 g 4,2 J K1 g1 100 K = 420 000 J
Utroena toplina
q = 776 000 J
Ta se koliina topline moe dobiti kondenzacijom jednog dijela vodene pare:
q
776 000 J
m(H2O(g)) = = = 343 g
1
2260 J g
vapH(H2O(l))
Na kraju pokusa imamo:
t = 100 C
m(H2O(l) = 1343 g
m(H2O(g) = 157 g

TERMOKEMIJA - Rjesenja

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TERMOKEMIJA - Rjesenja

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

8.

8.2. Vidi STEHIOMETRIJA

8.3. Vidi STEHIOMETRIJA

8.4. Vidi STEHIOMETRIJA

q = [cp(Fe) m(Fe) + cp(H2O) m(H2O)] T

1 kWh = 3,6 106 J

8.5. Vidi STEHIOMETRIJA

8.6. Vidi STEHIOMETRIJA

8.7. Vidi STEHIOMETRIJA

8.8. Vidi STEHIOMETRIJA

8.9. Vidi STEHIOMETRIJA

Izraunajmo najprije toplinu koju je uzorak metala predao vodi kalorimetra.

8.10. Vidi STEHIOMETRIJA

Cp,m(NaCl) = Cp,m(Na) + Cp,m(Cl) = (26 + 26) J K1 mol1 = 52 J K1 mol1

Cp,m(C6H6) = cp(C6H6) M(C6H6) = 1,67 J K

8.11. Vidi STEHIOMETRIJA

Cp,m(KNO3) = Cp,m(K) + Cp,m(N) + 3Cp,m(O) = (26 + 13 + 54) J K1 mol1 = 93 J K1 mol1

Cp,m(Na2SO4) = 2Cp,m(Na) + Cp,m(S) + 4Cp,m(O) = (52 + 26 + 72) J K

8.12. Vidi STEHIOMETRIJA

Cp,m(H2O) = 4,182 J K1 g1 18 g mol1 = 75,3 J K1 mol1

8.13. Vidi STEHIOMETRIJA

N2O - molekula linearne grae, CV,m 20,8 J K1 mol1

8.14. Vidi STEHIOMETRIJA

8.15. Vidi STEHIOMETRIJA

8.16. Vidi STEHIOMETRIJA

8.17. Vidi STEHIOMETRIJA

8.18. Vidi STEHIOMETRIJA

8.19. Vidi STEHIOMETRIJA

Izraunajmo masene udjele i odredimo formulu oksida.

8.20. Vidi STEHIOMETRIJA

w(O) = 1 w(E) = 1 0,5291 = 0,4709 = 47,09 %

8.21. Vidi STEHIOMETRIJA

8.22. Vidi STEHIOMETRIJA

8.23. Vidi STEHIOMETRIJA

8.24. Vidi STEHIOMETRIJA

8.25. Vidi STEHIOMETRIJA

8.26. Vidi STEHIOMETRIJA

8.27. Vidi STEHIOMETRIJA

8.28. Vidi STEHIOMETRIJA

8.29. Vidi STEHIOMETRIJA

8.30. Vidi STEHIOMETRIJA

Ek,m = 52 R T = 52 8,314 J K1 mol1 300,15 K 6240 J mol1

8.31. Vidi STEHIOMETRIJA

8.34. Vidi STEHIOMETRIJA

8.35. Vidi STEHIOMETRIJA

8.36. Vidi STEHIOMETRIJA

fH(298,15 K) = 393,51 kJ mol1

100 000 kJ 0,012 kg mol1

8.37. Vidi STEHIOMETRIJA

fH(298,15 K) = 241,8 kJ mol1

8.38. Vidi STEHIOMETRIJA

fH(298,15 K) = 601,6 kJ mol1

8.39. Vidi STEHIOMETRIJA

fH(298,15 K) = 634,9 kJ mol1

fH(298,15 K) = 601,6 kJ mol1

8.40. Vidi STEHIOMETRIJA

fH(298,15 K) = 824,2 kJ mol1

8.41. Vidi STEHIOMETRIJA

a) Zn(s) + S(s) ZnS(s)

M(smjesa) = M(Zn) + M(S) = 65,41 g mol1 + 32,06 g mol1 = 97,47 g mol1

b) Fe2O3(s) + 2 Al(s) Al2O3(s) + 2 Fe(s)

M(smjesa) = M(Fe2O3) + M(2 Al) = 159,69 g mol

8.42. Vidi STEHIOMETRIJA