Professional Documents
Culture Documents
Hot ng ca thy v tr
I. Cu trc ca benzen
GV a ra cu trc benzen theo
Kekule:
Ni dung
I. Cu trc ca benzen
- CTPT: C6H6
- Cu trc benzen:
Benzen c cu to vng ng phng, 6 nguyn t C v 6 nguyn t
H nm trn mt phng l lc gic u.
Su nguyn t C trong benzen u trng thi lai ha sp2 to
thnh mt phng . Mi nguyn t C cn mt electron p cha lai
ha xen ph hai pha vi mc nh nhau to thnh h thng
electron gii to u trn ton b phn t. Vng benzen l mt h
lin hp bn vng v mt nhit ng hc. Do cng thc hp l
nht din t CTCT ca benzen l:
2. ng phn
a. ng phn v tr nhm th
GV ly v d vi C8H10
3. Danh php
a. Tn hidrocacbon thm v dn
xut
GV: Khi th mt H ca benzen thu
c dn xut mt ln th.
HS: nghin cu ti liu v cho bit tn
ring ca cc dn xut mt ln th sau:
(ortho)
(meta)
(para)
b. ng phn mch cacbon
- Ankylbenzen c ng phn mch cacbon
3. Danh php
a. Tn hidrocacbon thm v dn xut
- Dn xut mt ln th:
Tn ring:
(toluen)
(cumen)
(anizol)
(styren)
metylbenzen
vinylbenzen hoc
etenylbenzen
Tn IUPAC: Tn gc th + benzen
isopropylbenzen
T HS hy rt ra quy tc gi tn
dn xut th mt ln theo danh php
IUPAC v gi tn cc hp cht sau:
nitrobenzen
brombenzen
o iclobenzen
o bromanizol
Kt lun:
Gi theo tn ring ca dn xut mt ln th. Nu 2 nhm th
ging nhau th gi tn theo IUPAC.
Tn IUPAC: nh s vng t mt nhm th v gi tn cc
nhm th + benzen.
- Dn xut nhiu ln th: nh s vng sao cho tng s cc con s
trong danh php l nh nht.
1, 3, 5 tribrombenzen
2, 4 initroanizol
b. Tn gc
-C6H5: phenyl (vit tt: Ph-, Ar-)
-C6H4-: (o-, m-, p-) phenylen
C6H5CH2-: benzyl
C6H5 - CH=: benzylien
C6H5 - C: benzyliin
C6H5 - CH = CH-: stiryl
CH3-C6H4-: (o-, m-, p-) Tolyl
III. Tnh cht vt l
a. Momen lng cc ca dn xut ca benzen
- Benzen c =0
- toluen > benzen, clometan> clobenzen v: Csp2>Csp3, Clo nh vo nhn c
hiu ng +C ca en vi e
III. Tnh cht vt l
a. Momen lng cc ca dn xut
ca benzen
GV yu cu HS
- So snh momen lng cc gia
toluen v benzen, clobenzen v
clometan. Gii thch?
b. Nhit nng chy, nhit si,
tnh tan
GV: gii thch ti sao i vi dn xut
hai ln th th ng phn p- c tnc cao
hn hn hai ng phn kia, tnh tan
km hn, ts khng chnh lch nhiu?
HS: Tnh i xng phn t cao hn
nn tinh th ca ng phn para cht
ch hn, lc tng tc gia cc tinh
th ln hn nn tnc cao, tnh tan thp. ts
ph thuc vo Mphn t nn khng nh
hng nhiu.
GV: So snh tnc ca benzen v toluen?
IV. Tnh cht ha hc
1. Phn ng th electrophin vo
nhn thm (SEAr)
a. C ch chung
GV: Tt c cc phn ng th
electrophin vo nhn benzen (hay
nhn thm) d xy ra bng cch tn
cng tc nhn electrophin E+ vo h
b. Mt s phn ng th electrophin
b1. Nitro ha:
GV gii thiu mt s h tc nhn
thng dng trong phn ng nitro ha
v vit c ch phn ng vi mt h tc
nhn.
HS v nh nghin cu SGK v vit c
ch phn ng vi cc h tc nhn cn
li.
(phc )
+
b2. Halogen ha
4
H+
HO Cl
H2O + Cl+
- Iot ha: Dng cc lin halogen hoc hn hp I2 + HNO3 to I+:
I2 + 4HNO3 2I+ + 2NO2 + 2H2O + 2NO3Khng iot ha nh clo, brom c v HI sinh ra c tnh kh mnh,
kh dn xut iot ti to hp cht thm ban u.
- Flo ha: H tc nhn Tali tristrifloaxetat Tl(CF3COO)3 v hn hp
KF + BF3
Tl(CF3COO)3 + K[BF4] TlCF3COO + F+[BF3.CF3COO] +
KCF3COO
b3. Ankyl ha (Phn ng Frien - Crap)
- Tc nhn: ankyl halogenua/ anken/ ancol vi xc tc axit Lewis
(AlCl3, HF/BF3, HCl/AlCl3)
AlCl3
C6H6 + CH3CH2CH2Cl
HFl
C6H6 + CH3 CH = CH2
BF3
+ C6H6
+ H2O
5
C6H6 +
2 sn phm
2 sn phm
b4. Axyl ha
b5. Sunfo ha
b4. Axyl ha
- Tc nhn: dn xut ca axit (anhirit axit hoc clorua axit) vi xt
l axit Lewis.
b5. Sunfo ha
- Tc nhn: anhiritsunfuric (dng H2SO4 bc khi)
GV: Xt v d 2: phn ng th
electrophin vo nitrobenzen?
- Nhm NO2 gy hiu ng g vi vng
thm? ( I, C)
- Vit c ch phn ng?
- Sn phm th vo v tr no l chnh?
GV a ra nhn xt: nh vy nhm
th y e hot ha vng benzen, cn
nhm th ht e phn hot ha vng
(1)
(2)
(3)
(phc )
(1)
(2)
(3) (km
bn)
- Phc para, meta tng t
=> Nhm NO2 lm gim kh nng th tt c cc v tr so vi
benzen => NO2 l nhm phn hot ha vng.
6
benzen.
GV: Tuy nhin, vi cc nhm th
halogen I > +C ngha l nhm Hal
phn hot ha vng nhng vn u tin
th vo v tr o, p. Gii thch ti sao?
GV t vn : vy vi cc nhm nh
hng o, p th sn phm th vo v tr
no chim u th hn?
HNO3 , H 2SO4
Br2
HNO3 , H 2SO4
HNO3 , H 2SO4
Quy lut:
- Nu trong vng benzen c 2 nhm th c tc dng nh
hng ging nhau th nhm th c tc dng nh hng
mnh hn s khng ch hng ca nhm th ba:
O- > -NR2 > -NHR > NH2 > -OH > -OR > -NHCOR >
halogen (F > Cl > Br > I) > - OCOR > - R > -ankenyl
-NO2 >-NR3>-CN > -COOH > -COOR > -SO3H > -CHO>
-COR
- Nu hai nhm th c tc dng nh hng khc nhau th
7
Y-
-X
NH 3
NH 3
NH 3
NH 3
HX
HY
(arin)
HX
..
HX
HX
C6H6 + 3H2
Ni ,10atm,150 C C6H12 (xiclohexan)
4. Phn ng kh Birch (c ch to anion gc)
Vng benzen c th b kh bi kim loi kim trong amoniac lng v
ancol
4. Phn ng kh Birch (c ch to
anion gc)
Na,NH 3( l ) , ROH
(xiclohexaien)
V d:
Li ,NH 3( l ) ,THF
(CH 3 )3 COH
5. Phn ng oxi ha
5. Phn ng oxi ha
a. Phn ng oxi ha hon ton
0
CnH2n-6 + O2
nCO2 + (n-3) H2O
t
b. Phn ng oxi ha khng hon ton
Benzen rt kh b oxi ha, ch trong nhng trng hp c
9
bit nh:
O VO
2 5
4002,450
0
C
+ 2CO2 + 2H2O
(anhirit maleic)
1, O3
2, Zn,H 2O
O2 ,Co(OCOCH 3 )3
t 0C
,H 2 O, t
1. MnO4 ,HO
2. H
MnO4 ,H 2O
HO ,t
,H 2O, t
1. MnO4 ,HO
2. H
phn ng khng xy ra
V. iu ch
n-C6H14
n-C7H16
10
Cr2O3
4500 C5500 C
Cr2O3
4500 C5500 C
C6H6 + 4H2
C6H5CH3 + 4H2
3CH3COCH3
+ 3H2O
VI. Stiren
1. Phn ng hiro ha
2. Phn ng oxi ha to glicol, trong k khc nghit hn to
nhm cacboxyl
3. Phn ng cng c ch gc, c ch ion (tri Mac)
4. Phn ng polime ha
VI. Stiren
Naphtalen
+ 3CH3COCl
C6H 5NO2
AlCl3
+
(75%)
(25%)
b. Phn ng oxi ha
K 2Cr2O7
H 2SO4
11
K 2Cr2O7
H 2SO4
K 2Cr2O7
H 2SO4
c. Phn ng kh
H 2 / Ni
t0 , p
12
Na,Hg
C2H 5OH
BI TP CNG C
Bi 1. (VI.13)
D on sn phm chnh trong phn ng clo ha khi c mt bt st ca mi cht sau:
a. m nitrophenol
b. 2, 4 initrophenol
c. m initrobenzen
d. m bromphenol
e. tert butylbenzen
Bi 2. Vit s c ch phn ng gia benzen v cc tc nhn sau:
a. Cl2, AlBr3
g. C3H6, H2SO4
h. PhCOCl, AlCl3
Bi 3. Gii thch hin tng v minh ha bng s ccp khi ung PhSO3H vi nc (c vt axit) ta
c benzen, song PhNO2 khng tham gia phn ng trong iu kin .
Bi 4. Ancol neo pentylic (c mt HBr) tc dng vi mt lng d benzen sinh ra 2 sn phm hu c.
Nitro ha mi sn phm u cho 2 sn phm mi, trong c mt sn phm chim u th r rt. Gii
thch, vit c ch phn ng.
Bi 5. Hy vit cng thc cu to ca tt c cc ng phn ca hirocacbon thm c cng thc phn t
l C9H12 v gi tn chng theo danh php thng thng v theo IUPAC
Bi 6. Nhng hirocacbon thm no c th to thnh khi ehiro ha ng vng cc hp cht sau:
a. n octan
b. 2, 5 imetylhexan
c. 3 metylheptan
Bi 7. Vit s phn ng iu ch cc hp cht sau:
a. 1 metyl 2 sunfo 4 clobenzen t benzen
b. 2, 6 initro 1 metyl 3 metoxi 4 tert butylbenzen (x hng nhn to) t ete metylic ca
m crezol (m metoxitoluen)
Bi 8. Inen C9H8 c tch ra t nha than , c phn ng vi KMnO4 v lm mt mu Br2 trong
CCl4. Tin hnh hiro ha xc tc trong iu kin m du s nhn c inan C9H10 v trong iu kin
mnh hn th c C9H16. Khi oxi ha Inen s thu c axit phtalic. Vit cng thc cu trc ca inen,
inan v C9H16.
Bi 9. Hy cho bit phi dng nhng ha cht no v trong nhng iu kin no ngi ta c th thc
hin nhng chuyn ha sau:
13
(1)
(2)
(3)
(1)
(2)
(3)
(4)
a.
b.
C6H5CH2 CH2C6H5
b. axetyl clorua
c. Br2 trong CCl4 trong bng ti
d. Br2 d trong CCl4 ngoi nh sng
e. Na2Cr2O7 trong H2SO4
f. tert butylclorua v AlCl3
15