El-Hafidh Ibnul-Xheuzi

Porosi Djalit
Dije djali im-t udhzoft Allahu n rrug te drejt e njeriu dallohet me logjik edhe
at vetm pr te punuar me te. Pr ket shkak prdore logjiken dhe mendo ne vete, do
te kuptosh me argumente se ti je krijese qe ke obligime. Duhet te dish se meleket i
shkruajn (regjistrojn) fjalt dhe veprimet e tua dhe gjithashtu duhet te dish se do
frymmarrje e te gjallit sht nj hap kah vdekja. Koha e qndrimit ne Tok sht e
kufizuar, sht e shkurtr, kurse qndrimi ne varr i gjate dhe dnimi i atij qe pason
epshin sht i dhembshm. Pra, ku sht knaqsia e dheut? Shkoi e nuk la asgj
prve pendimit. Ku sht dshira e epshit? Sa koka ka mposhtur e sa kmb kane
rrshqitur pr shkak te saj? dokush qe sht knaqur, sht knaqur duke e
kundrshtuar epshin e tij, kurse dokush qe i ka dhn prparsi dynjas para ahiretit
sht dshpruar. Merr kshilla prej mbretrve dhe asketeve qe kane kaluar para teje.
Ku sht knaqsia e tyre dhe lodhja e tyre? Mbeti mshira e madhe dhe prkujtimi i
mire pr njerzit e mire dhe thnie te kqija, prfundim i ashpr pr mkatart. E
gjith kjo harrohet si harrohet uria pas ngopjes. Sa shok i keq sht prtacia ndaj
veprave te mira, Dashuria pr rehati trashgon pendim qe tej shkon do knaqsi. Pr
kt shkak ki kujdes dhe prpiqu pr vetveten. Dije se veprimi I farzeve dhe largimi
nga harami sht detyre e domosdoshme, kurse ai qe I kaprcen kta kufij at e pret
zjarri. Dije se krkimi I veprave te mira sht qllimi I muxhtehideve (atyre qe
mundohen). Veprat e mira kane dallim mes tyre. Disa vepr te mire e konsiderojn
zuhdin ne dynja, te tjert thon se adhurimi sht vepr e mire. Ne realitet nuk sht
vepr e mire dhe e plote prve bashkimi I dituris dhe I veprs. Nse kto dy gjera
realizohen, kjo pronarin e ktyre dy gjerave e ngre ne grade te realizimit te njohjes se
Krijuesit dhe e shpie kah dashuria, frika dhe mallngjimi pr Te. Kjo njeherit sht
edhe qllimi I besimtarit, ngase ne pajtim me vullnetin tnd pr pune vijn edhe
detyrat. do send qe shpresohet nuk arrihet e as do gj qe krkon smund ta gjesh,
mirpo detyre e robit sht te mundohet. dokujt I lehtsohet rruga pr at qe sht
krijuare. (Buhariu dhe Muslimi).
Detyra, veprat e mira dhe aspiratat e larta
Vepra e pare ne te cilen duhet te ndalesh sht njohja e Allahut xh.sh. me argument.
sht e ditur se ai qe shikon qiejt e lartsuar dhe token e vendosur rrafsh dhe ai qe
veren kto gjera te ndrtuara me nj menuri absolute, sidomos nse shikon trupin e
tij, kupton se medoemos kto krijesa dhe krijime duhet ta ken Krijuesin dhe
Mjeshtrin e tyre. Pastaj ndalu dhe prqendrohu ne argumentet e sinqerta te
Pejgamberit s.a.v.s. Argumenti me i madh sht Kur'ani i Madhruar dhe nse te gjitha
krijesat tubohen pr te bere nj sure te tille, nuk do te ken mundsi. Nse nj person

vrteton ekzistencn e Krijuesit xh.sh. dhe vertetesine e Pejgamberits.a.v.s, detyrohet

medoemos ti dorzohet sheriatit e nse nuk e bn kt gj, ather dihet se ekziston
devijim ne besimin e tij. Pastaj duhet ti dish vaxhibet e abdesit, vaxhibet e namazit,
vaxhibet e zekatit, nse posedon pasuri, vaxhibet e haxhxhit etj. Nse i mson te gjitha
kto, duhet te veprosh sipas tyre. Ai qe sht ambicioz duhet te ngjitet ne shkalle te
dyte, te filloje te beje vepra te mira, te filloje ta msoje prmendesh Kur'anin, te
msoje tefsirin e Kur'anit, te msoje hadithin e asehabeve dhe dijetareve pas tyre. Me
qellim qe te fitoje grade te larte e me te larte. Pastaj medoemos duhet ta dije gjuhen
arabe dhe lendet e saj mire, qe te mund te shpreh ashtu si duhet. Fikhu sht baza e
diturive, kurse prsritja e dituris sht e mbl dhe me e dobishme. Pr te gjitha
kto qe i prmenda kam shkruar ashtu qe seke nevoje tu kthehesh shkrimeve te
vjetra. Pr kt i falnderoj Allahut s.v.t.prandaj ska nevoje te krkosh libra te vjetr
dhe te shkruash. Ambiciet e njeriut ndahen prve nse njeriu nuk ka potenciale te
mdha, kurse nse ngrihet potenciali nuk do te knaqet me shtje te pakta. E ke te
njohur me argument se ambiciet jan te lindura me fmijn, mirpo ne disa kohe
potenciali paksohet, kurse nse nxitet behet i forte. Nse ne vete vren mosmundje,
lute At qe jep begati, ose nse ne vete ndjen prtacin, kthehu tek Ai qe te orienton
ne rruge te vrtete, ngase nuk mund ti arrish te mirat prve se duke e respektuar
Allahun xh.sh. dhe nuk mund te kalojn kto te mira vetm duke bere mkat. Kush
sht ai qe ika ka kthyer shpinn Allahut e ka pas dobi ose ka realizuar ndonj
dshire prej dshirave te tij?
Kini frike Allahun, Ai ju mson
Shih djali im, ki kujdes kufijt e Allahut dhe ki kujdes si do ti ruash kufijt e Allahut,
ngase ai qe ruan ruhet, kurse ai qe kt e le pas dore, lihet pas dore. Dua te ti
prkujtoj disa periudha qe i kam kaluar, ndoshta do te shoshe mundin tim dhe do te
besh dua pr mua, sepse begati qe me jan dhn nuk kane qene nga mundi im, por
dhunti e Allahut mbi mua. Me kujtohet vetvetja. Me kujtohet se kam qene shume
ambicioz, kshtu qe kam shkuar ne biblioteke kur kisha vetm gjashte vjet dhe i kam
shoqruar ne kt moshe te mdhenjt. Me sht dhuruar tru i madh ne vegjli, aq sa
kam qene me inteligjent se te mdhenjt. Nuk me kujtohet se kam luajtur ndonjher
me fmijt ne rruge, e as qe kam qeshur me te madhe. Kur mbusha shtate vjet fillova
te prezantoj ligjratat ne xhami. Nuk jam munduar ti gjej magjistaret, por krkova
muhadith (dijetar te hadithit), i cili flet pr biografin e Pejgamberit s.a.v.s dhe kshtu
gjith at qe msoja ne xhami, e msoja prmendesh dhe kur vija ne shtpi e shkruaja.
Kam marre msim nga shejhu (msuesi) im Ebul-Fadl ibn Nasir rahimehull-llah. Me
te shkonim edhe te dijetaret te tjer pr te marre dituri prej tyre. Ne pranin e tij kam
lexuar eMusenedine e Imam Ahmedit rahimehull-llah dhe libra te tjer te mdhenj.
Pasi i msoja, ai korrigjonte msimet e mia. Nga ky shejh (dijetar) kam msuar deri sa
vdiq. Allahu e mshiroft. Nga ai msova diturin e hadithit dhe transmetimit. Ne kt
kohe fmijt zbritnin ne breg te lumit Tigris dhe shikonin urn, kurse un merrja nj

vllim te ndonj libri dhe ulesha i ndare prej njerzve, pran Rakes (Raka sht vend
ne Irak), duke krkuar dituri, duke lexuar. Pastaj fillova te agjroj shume, te ha pak, te
bej sabr shume dhe pandrprere, saq fillova te mbetem deri vone ne mbrmje. Nuk
jam ndalur te msoj vetm nj dege, por dgjoja fikh, vaiz, hadith, shkoja me asketet,
pastaj msova edhe gjuhe. Nuk kam lne asknd qe transmeton ose kshillon pa qene
edhe un tek ai e as qe ka ardhur ndonj i huaj e un te mos isha i pranishm. Kam
zgjedh veprat e mira. Nse me afroheshin dy gjera, ne te shumtn e rasteve i jepja
prparsi obligimit ndaj Allahut xh.sh. Me edukoi mire dhe me msoi te marr at qe
sht me e mire dhe me mbrojti nga armiqt, ziliqaret dhe shpiksit. Mi ofroi kushtet e
dituris. Me mundsoi arritjen deri te librat ne mnyre qe nuk mbajta llogari. Me
dhuroi kuptim dhe te mbajtur mend bukurshkrim dhe shkrim te mire te librave. Nuk
me la mangt asnj gj prej dynjas, me ofroi rrizk (furnizim) te mjaftueshm. Me
mundsoi qe fjala te jete e pranuar te njerzit, ashtu qe njerzit nuk dyshojn ne at qe
them. Ne tubimet e mia jan penduar me mija njerz. Shkoja neper msues qe te
dgjoja prej tyre hadithe. Me ndalej fryma nga te ecurit shpejt, nga dshira qe te jem i
pari. Ne mngjes skisha t haja dhe ne mbrmje skisha t haja. Megjithat nuk
me pruli Allahu i Lartsuar para asnj krijese, por me ofronte rrizkun pr te mbajtur
veten. Po qe se dshiroj te jap sqarime pr jetn time kjo pune do te zgjaste shume. Ja
po sheh se ne far gjendje jam. Ta prmbledh ty kt ne nj fjale: Kijeni frike
Allahun dhe Allahu ju dhuron diturie (Bekare: 282)
Shfrytzo kohen
=Biri im, ki kujdes vetveten tende. Pendohu pr mungesn tende gjate kohs qe ka
kaluar. Ujite drurin prderisa ka lagshti. Kujtoji ort e humbura, te mjafton kshilla.
sht harruar knaqsia e prtacis dhe kan kaluar gradat e veprave te mira. Selefussalihu (te paret tan te mir) kan dshiruar ti prmbledhin te gjitha veprat e mira dhe
kane qene prej atij lloji qe nse u kalonte ndonj e mire jan dshpruar. Ibrahim ibn
Edhemi thot: Hyme te nj ibadetxhi i smure. At e gjetm duke shikuar kmbt dhe
duke qare. I tham: Pse po qan tha qaj kto kmb qe nuk jan pluhurosur ne rruge te
Allahut. Qau nj tjetr. I tham atij: Pse po qan? Tha: Po qaj filan ditn, te ciln nuk e
kam agjruar dhe filan natn ne te ciln nuk kam falur namaze. Biri im, dije se ditn e
prbejn ort dhe ort i prbejn frymmarrjet, kurse do frymmarrje sht magaze.
Ki kujdes se mos te shkon ndonj frymmarrje kot dhe ne Ditn e Kiametit ke pr te
pare magazen te zbrazet dhe do te pendohesh. Nj person i ka thne Amr ibn AbdulKajsit: Ndalu te ti them disa fjal . Ia ktheu: Ndale diellin. Nj dite jan ulur disa
njerz te Maerufi rahimehullah, e ky u tha: Pash Allahun xh.sh. a nuk doni te shkoni?
Shkoni ngase Pronari i diellit e lviz at, nuk e ndal. e Ne hadith qndron: Kush
thot: Subhanall-llahil-adhi ve bihamdihi (I lavdruar qofte Allahu i madh dhe i
falnderuar) i mbillet me kt thnie nj dru hurme ne xhennet. Pra, shiko sa drunj
hurmash te xhennetit i humb kur e humb kohen kot. Selefus-salihu (te paret tan te
mir) jan kujdesur qe asnj sekonde mos ta kalojn kot. Pr kt e kemi

Kehmesiunmin i cili ka bere hatme Kur'anin tri here ne dite. Dyzet persona prej
selefus-salihut e kane falur namazin, e sabahut me abdes te jacise. Rabiatul-Adevija
gjith natn falte namaz, pastaj para mngjesit flinte pak, ndrsa kur ngrihej i thoshte
vetes: gjumi ne varr sht i gjate.
Me ka fitohet bota e amshueshme?
Kush ndalet dhe mendon mbi kt bote para se te dale ne te, sheh se ka kaluar nj
kohe shume e gjate, nse mendon pasi te dale ne te, gjithashtu sheh nj koh shume te
gjat. Nse mendon pr qndrimin ne xhennet ose xhehennem, kupton se sht i
pafund. Nse pas gjith ksaj fillon dhe mendon pr qndrimin e tij ne kt bote, sheh
se do te jetoje prafrsisht 60 vjet. Nga kjo koh gjysma, d.m.th. 30 vjet, kalojn ne
gjum, pesmbdhjete ne fmijri, at qe mbetet sheh se e ke shpenzuar ne dfrime te
epsheve, ne pune dhe fitim, ashtu qe pr ahiret mbetet vetm pak, mirpo edhe kjo pak
nuk sht e pastr, ngase sht zhytur ne syfaqesi dhe jo vigjilence. Nuk e di me ka
mund te fitohet jeta e amshueshme nse nuk sht mimi i ktyre orve?
Zgjimi prej gjumit
Biri im, mos te te dshproje prej te mirs ajo qe ka kaluar ngase shume njerz jan
zgjuar prej nj gjumi te rend e te gjat. Ebu Hakimi me ka treguar: Ne djalrin time
merresha me trimri, nuk hidhja sy dituris, mirpo me erdhi Ebu Abdull-llahu dhe
me tha:Biri im, nuk do te jem me ty prgjithmon. Merri njzet dinar dhe nj dyqan
pr te shitur buke ne te, qe te fitosh pr te jetuar. I thash: thua kshtu?. Tha:
Ather pra hap nj dyqan pr te shitur stof ne te. I thash: si mi the kto fjale duke
qene un i biri i kadiut-kudatit (gjyqtar suprem), Abdull-llah ed Demeganite. Tha:
Nuk po te shoh duke krkuar dituri. I thash: mi prkujto msimet nj ore. Filloi dhe
mi prkujtoi msimet nj ore dhe kshtu fillova te krkoj diturin, dhash mundin tim
dhe Allahu xh.sh. mi hapi te gjitha rrugt. Disa shoke te Ebu Muhammed el-Halvanit
me treguan se ai ka thne:Babai im vdiq kur isha 21 vjear. Isha i dalluar me trimri.
Nj dit prej dite erdha ti padis disa banore te shtpis qe pata trashguar. Kur'an
arrita tek ata i dgjova duke thne: erdh prtacie. Ne kt rast i thash vetes:kjo thuhet
pr mua! Pastaj shkova te nena ime dhe i thash:Nse do te me krkosh, krkom te
xhamia e shejh Ebil-Hatabite. Iu bashkngjita ktij hoxhe derisa u bra kadi (gjyqtar)
dhe nj koh veprova si kadi. Un e pashe duke dhn fetva dhe duke diskutuar.
Metoda edukative gjate dits dhe nats
Biri im, ki kujdes agimin e mngjesit dhe ne kt koh mos bisedo pr kt bote,
ngase selefus-salihu, Allahu i mshiroft, nuk kan biseduar ksi lloj bisede ne kt
koh. Kur te zgjohesh prej gjumit thuaj:Elhamdulil-lahil ledhi ehjani baede ma
emateni ve ilejhin-nushure. (Falnderimi i qofte Allahut i cili na ngjalli pasi qe na beri

te vdekur dhe tek Ai do te ringjallemi). Gjithashtu thuaj:Elhamdulil-lahil-ledhi

jumsikus-semae en tekae alel-erdi il-la bi idhnihi, inall-llahe bin-nasi lereufun rahim.e
(Falnderimi i qofte Allahut i cili mban qiellin qe te mos bie ne toke, prve se me
lejen e Tij. Me te vrtete, Allahu sht i Bute, i Mshirshm). Pastaj ngrehu, pastrohu
dhe fali dy rekate sunet te sabahut, shko ne xhami i prulur dhe gjate rrugs thuaj:O
Zot! Te pyes Ty me te drejtn e pyetsve te Tu dhe me te drejtn e atyre qe ecin ne
namaz. Un nuk kam dale kryelarte, pr sy e faqe dhe pr fame. Kam dale duke iu
frikuar hidhrimit Tnd dhe duke shpresuar kenaqesine Tende. Te lus qe te me
shptosh nga zjarri i xhehennemit, te mi falesh mkatet, ngase askush prve Teje
nuk i fal mkatet. Mundohu te falesh namazin ne te djathtn e Imamit, dhe pasi ta
mbarosh thuaj:La ilahe il-lall-llahu vahdehu la sherike lehu, lehul-mulku ve lehulhamdu, juhji ve jumitu, bijedihil-hajru ve huve ala kul-li shejein kadire. (Nuk ka te
adhuruar me merite prve Allahut, i cili sht Nj, i Pa shok, Atij i takon mbretria
dhe falnderimi, Ai ngjall dhe Ai shkakton vdekjen. Ne dore te Tij sht e mira dhe Ai
sht i mundshm pr do gj). Pastaj thuaj 10 here subhanall-llah, 10 here
elhamdulil-lah dhe 10 here Allahu Ekber. (Hadithi sht sahih, transmeton Ebu
Davudi, Tirmidhiu dhe Nesaiu nga Abdullah ibn Amri). Pastaj lexo Ajetin Kursi
(ajetin 255 te sure Bekare). Pastaj lutu Allahut te ta pranoj kete namaz, e nese ke
mundesi rri ulur ne xhami duke permendur Allahun s.v.t. deri sa te linde dielli dhe te
ngrihet ne qiell, pastaj fali disa rekate (salatud-duha). Nse ke mundsi fali tete rekate,
kjo sht me mire.
Dituria sht me e vlefshme se do nafile
Nse ke prgatitur msimin deri ne koh te duhas (kohe pas lindjes se diellit derisa te
arrije ne zenit), ngrihu dhe fali tete rekate namaz te duhase, pastaj lexo ose shkruaj at
qe ke msuar deri ne ikindi. Pastaj ktheju msimit tnd pas ikindije deri ne kohe te
akshamit, pas akshamit fali dy rekate te shkurtra. Pasi qe te falesh jacine ktheju
msimit tnd, pastaj bjer ne krahun e djathte dhe thuaj e33 here subhanall-llah, 33
here elhamdulil-lah dhe 33 here Allahu Ekber). Allahume kini adhabek jevme
texhmeueibadeke (O Zot. Me mbro nga dnimi Yt ditn kur do ti mbledhsh robte e
Tu). Kur te zgjohesh prej gjumit, dije se shpirti ka marre pjesn e nevojshme te
pushimit. Pastaj ngrehu, merr abdes dhe fal namaz sa te mundesh. Filloje kt namaz
me dy rekate te shkurtra, pas ktyre dy rekateve fali dy rekate te tjera, lexo ne te dy
xhuze nga Kur'ani, pastaj kthehu dituris, ngase dituria sht me e dobishme se do
nafile.

Ki kujdes veprat e kqija dhe bezdisjen

Largohu prej njerzve, ngase kjo (largimi) sht nna e te gjitha te mirave dhe ki
kujdes e mos i shoqro njerzit e kqij. Shokt e tu le te jen librat dhe biografia e
selefus-salihut. Mos mso dije te re pa e prvetsuar at qe e di. Qllimi yt le te jete
biografia e njerzve te mdhenj te cilt kane pasur dituri dhe pune dhe mos u knaq
me pak. Dije se dituria i ngriti njerzit e mposhtur. Shumica e dijetareve nuk kane
pasur prejardhje te njohur e as pamjet te bukur. Ata ibn Rebahi ka qene i zi dhe jo i
bukur. Nj dite i erdhi halifeja Sulejman ibn Abdul-Meliku me dy djemt e tij pr ta
pyetur pr haxhxhin. Ky ua sqaroi haxhxhin duke ua kthyer fytyrn. Ne kt rast
halifeja u tha djemve te tij:Ngrihuni dhe mos u bni prtac ne krkimin e dituris,
ngase nuk mund ta harroj poshtrsin tone para ktij robi te zi. Gjithashtu Hasan elBahriu, Ibn Sirini, Mekhuli dhe shume te tjer kane qen robr, mirpo e kan marr
kt grade te larte me diturin dhe devotshmrin qe kane pasur.
Behu i pavarur nga ajo qe posedojn njerzit
Biri im, mundohu te jesh i ndershm dhe te mos e krkosh kt bote, e te mos u
mposhtesh pronareve te saj. Knaqu dhe behu krenar me at qe e posedon. Me pare
sht thne:Kush knaqet me buke dhe perime, askush smund ta beje rob. Nj dite
pran Basres kaloi nj beduin dhe tha:Kush sht zotri i ktij qyteti? Njerzi i
thane:eHasan el-Basriue. Beduini pyeti: Me sht bere zotri? Njerzit i thane:ishte
i panevojshm pr dynjan e tyre, kurse ata ishin te nevojshm pr diturin e tij. Biri
im, dije se babai im ka qene i pasur dhe ka lne pas vetes pasuri te madhe. Pasi hyra
ne moshn madhore mi dha njzet dinar dhe shtpi e me tha:kjo sht pasuria qe ta
ka lne prindit. I mora kto para dhe me to bleva libra, pastaj i shita te dy shtpit dhe
gjith kt pasuri e shpenzova ne krkim te dituris, kshtu qe nuk mbeti asgj.
Kshtu babai yt asnjher nuk sht mposhtur, as qe i ka rrotulluar qytetet, ashtu si
kane bere te tjert, shumica e kshilluesve, e as qe kam krkuar nga ndokush ndonj
sen. Por edhe me kt shtjet kane ecur mire: Kush i frikohet Allahut, atij Ai i hap
rruge dhe e furnizon prej nga nuk e kujton fare. (Talak: 2-3).
Po qe se posedon devotshmri i sheh te gjitha te mirat
Biri im, po qe se posedon takvallek i sheh te gjitha te mirat. I devotshmi nuk punon
pr sy e faqe, as qe bn ndonj vepr qe e ofendon fen e tij. Kush i ruan kufijt e
Allahut, Allahu xh.sh. e ruan at. Muhamedi s.a.v.s. i ka then Ibni Abbasit: Ruaje
Allahun (vepro me at qe ta ka urdhruar dhe largohu nga ajo qe ta ka ndaluar),
Allahu te ruan ty. Ruaje Allahun, do ta gjesh At. Biri im, dije se Junusi a.s. pasi qe
kishte zahire te mira, shptoi nga ajo vshtirsi. Allahu xh.sh. thot:E sikur te mos
ishte ajo qe ai kishte qen prej atyre qe shum prmendin Zotin, Ai do te mbetej ne
barkun e tij (te peshkut) deri ne Ditn e Ringjalljes.e (Saffat:143-144) Kurse Faraoni
pasi qe nuk kishte zahire te mira, nuk gjeti shptimtar ne kohen e vshtir te tij. Iu
tha:Ti tani beson, mirpo me pare kundrshtove. (Junus:91) Pra, bejini vetes zahire te

mira, zahire prej takwallekut, nse dshiron ti shihni gjurmt e tyre. Transmetohet ne
hadith:do i ri qe i frikohet Allahut ne rinin e tij, Allahu e ngre at ne pleqrin e tij.
Allahu xh.sh. thot:E kur e arriti pjekurin e tij. Ne i dham pushtet e dituri. Kshtu ne
i shprblejm pune mirt.(Jusuf:22) Ai qe ruhet dhe bn durim ska dyshim se Allahu
nuk e ka humb shprblimin e pune mirve. (Jusuf:90) Biri im dije se zahireja me e
mire sht largimi nga harami, largimi i gojs prej fjalve te kota, te pasurit kujdes
kufijt e Allahut, dhnia prparsi Allahut xh.sh. para epshit tnd. Sigurisht e din
hadithin qe flet pr ata tre personat qe kishin hyre ne shpelle e shkmbi ua kishte
mbyllur hyrjen. Njeri prej tyre tha:O Zot! Un kisha prindrit dhe fmijt dhe u jepja
te pine qumsht, mirpo do here se pari u jepja prindrve. Nse e kam bere kt
vepr pr hir Tendin, na shpto nga kjo vshtirsi. Shkmbi u lviz pak, saq u hap nj
e treta e hyrjes. Pastaj i dyti tha: O Zot! Kisha marre si mdits nj puntor, mirpo
nuk u knaq me mditjen e tij dhe nuk e mori. Kurse un me mditjen e tij bra tregti.
Nj dite erdhi dhe me tha:a nuk i frikohesh Allahut xh.sh. dhe te me japsh mditjen
time?e I thash:shko te ato lope me oban dhe merri. Nse kt e kam bere pr hire
Tendin na shpto nga kjo vshtirsi. Shkmbi u lviz edhe pak dhe u hap dy e treta e
hyrjes. Se fundi i treti tha:o Zot! Un pata dashuruar nj vajze. Kur iu afrova me tha:
Friksoju Allahut e mos e thy unazn pa te drejte. Ne kt rast nuk e preka at. Nse e
kam bere kt pr ty, na e shpto nga kjo vshtirsie Ne kt rast u lviz shkmbi dhe
u hap hyrja e qe te tre doln nga shpella. sht pare ne ndrr Sufjan eth-Thevriu e i
sht thne: bri Allahu me ty?e Tha:posa u lshova ne varr, u gjeta para Allahut.
Hyra. Duke hyre dgjova nj z i cili tha:Sufjani? Thash:Sufjani . Tha: a te kujtohet
dita ne te ciln i dhe prparsi Allahut xh.sh. para epshit tnd? Thash:Po. Zri tha:
urdhro ne bukurit e xhennetit .
Nga biografia e Selefus-salihut (te pareve tan te mire)
Biri im, ambicioziteti yt duhet te ngrihet deri ne plotsi, ngase disa njerzi ishin
zahidete (askete), te tjert dijetare, kurse pak jan ata qe kan bashkuar diturin dhe
punn. Biri im, dije se un kam lexuar jetn e tabiineve dhe jetn e atyre qe kane
ardhe pas tyre, e nuk gjeta me te urte se katr persona: Seid ibn Nusejeb, Hasan elBasriu, Sufjan eth-Thevriu dhe Ahmed ibn Hanbeli radnijallahu anhuma exhmeein.
Kan qen burra. Mirpo kto grada i kane arritur me vullnetin e tyre te lart, i cili te
ne sht dobsuar. Shumica prej selfeit kane qene njerz ambicioze. Nse dshiron te
msosh gjendjen e tyre lexo librin Sifetus-safvee, ngase pr kta burra kam shkruar ne
kt libr.

Te mbajturit mend sht kapitali yt

Biri im, ke kuptuar se kam shkruar njqind e me tepr libra. Ne lende te tefsirit kam
shkruar Tefsirul-Kebire, i cili prmblidhet ne njzet vllime, ne histori kam shkruar
gjithashtu njzet vllime ne hadith Retushimin Musenedite i cili sht po ashtu ne
njzet vllime dhe libra te tjer, disa prej tyre te mdhenj e disa te vegjl. Pr kt
shkak nuk ka nevoje te huazosh libra dhe te shkruash. Ti duhet te msosh prmendesh,
ngase te msuarit prmendesh sht kapitali yt, kurse prdorimi i tij fitimi. Mirpo
mos harro se ne te dy rastet duhet ti kthehesh Allahut xh.sh. dhe te kesh kujdes te
mos i kalosh kufijt e Tij. Allahu xh.sh. thot: Nse ju ndihmoni (fen) Allahun, Ai ju
ndihmon juve,e (Muhammed:7) Pra, ju me kujtoni Mua, Un ju kujtoj juve.
(Bekare:152) Zbatoje premtimin qe Mua ma ke dhn. Un zbatoj at qe ua premtova.
(Bekare 40) Vaj pr ty nse ndalesh e merr dituri duke mos punuar me te, ngase ata qe
iu drejtuan kryetareve dhe pronareve te dynjas u larguan nga puna me diturin e tyre
dhe me kt u sht larguar dhe dobia e saj.
Dituria dhe puna jan te pandara
Biri im, ki droj te besh ibadet pa dituri, ngase shume askete dhe sufi u shmangen nga
rruga e drejte ngase vepruan pa dituri. Vishe trupin tnd me dy rroba te mira. Mos te
jen rroba ekstravagante dhe mos te jene shume te mira saq te dallohesh prej te
tjerve, pronareve te dynjas dhe mos te jene te kqija saq te dallohesh prej asketeve.
Vlersoje vetveten pr do shikimi, pr do fjale dhe pr do hap, ngase do te merresh
ne pyetje pr kt gj. Biri im dije se aq sa do te kesh ti dobi nga dija jote, po aq dobi
do te ken edhe te tjert prej teje dhe nse kshilluesi nuk vepron me diturin e tij, kjo
kshille rrshqet nga zemra e te kshilluarve ashtu sie rrshqet uji nga guri. Mos
kshillo pa qellim, mos ec pa qellim, mos ha asnj kafshate pa qellim dhe te kesh
parasysh ahlakun (moralin) e selefit.
Librat me te mire
Lexo librin ,,Minhaxhul-muridine. Ky libr te mson sjelljen e mire. Kt libr beje
bashkues dhe msues tendin. Gjithashtu hidhi nj shikim librit Sejdul-hatire. Ne te do
te gjesh udhzime qe do ta permiresojne gjendjen tende fetare dhe gjendjen e ksaj
bote. Mso prmendesh librin Xhunnetun-nedhere,n gase ky libr te ndihmon te
shartosh kuptimin tnd pr fikhun. Angazhoje veten me librin El-Hadaike i cili te
mundson te msosh shumicn e haditheve. Nse kthehesh ne librin El-Keshie, ky
libr te ndihmon te kuptosh sahihajndet (dy sahihet: sahihul Buhari dhe sahihulMuslim). Mos u merr me librat e tefsirit qe i kane shkruar te huajt (jomyslimanet),
ngaq nuk ka nevoje pr ndonj libr tjetr ne kt lende prve pr El-Mugni-see dhe
Zadul-Mesir-ite. Gjithashtu seke nevoje pr libra te vazit prve librave qe i kam
shkruar un.
Cilsit e kshilluesit te dobishm

Sillu me njerzit dhe mos u shoqro shum me ta, ngase mos shoqrimi me njerz
sht qetsi nga shoqrimi me njerz te keqinj e gjithashtu sht mungese e dinjitetit.
Posarisht kshilluesi nuk duhet te shihet i thjeshte, as qe duhet te shihet se ecn
shum ne arshi, e as qe duhet te qeshet tepr, me qellim qe njerzit te mendojn mire
pr te dhe qe kshillat e tij te ken ndikim. Po qe se je i detyruar te shoqrohesh me
njerz, ather shoqrohu me butsi, sepse po qe se kuptove moralin e tyre nuk mund
te sillesh mire me ta.
Kryej detyrat
dokujt jepja at qe meriton, qofte gruaja jote, qofte biri yt, qofte farefisi. Gjithashtu
ki kujdes do ore ne ka e harxhon. Kt kohe kaloje ne mnyre fisnike. Mos e lr
pasdore vetveten dhe prpiqu qete besh vepra te mira dhe fisnike. Drgo ne arkn e
varrit tnd at qe do te te gzoje ne Ditn e Kiametit. Ki ndrmend fundin e veprave.
Lehte mund te durosh qe mos te veprosh at qe e dshiron. Nse ne vete vren
mosprfilljen pr ahiretin, shko te varret dhe prkujtohu se koha e shprnguljes sht
afruar. Rregullo jetn tende qe te mundesh te shprndash duke mos bere masraf (duke
mos shpenzuar tepr e pa nevoje), qe te mos vije koha e te varesh prej njerzve, ngase
ruajtja e pasuris sht prej fes. Tu lesh trashguesve pasuri sht me mire se sa te
varen prej njerzve.
Prfundimi i mire
Biri im, dije se ne e kemi prejardhjen prej Ebu Beker es-Siddikut radijallahu anhu.
Biografia e tij sht ne librin tim Sifetus-safvee. Te paret tan jan marre me tregti dhe
shitblerje. Ska pasur prej pasardhsve te Ebu Bekrit njeri qe i sht dhen dituri prve
meje, kurse tash ti e ke radhn. Pra mundohu qe te mos me mashtroje bindja ime pr
ty. Ty te kam dorzuar tek Allahu s.v.t. dhe vete At e lus qe te te drejtoje ne rruge te
drejte, ne rrugn e dituris dhe te puns. Ky sht mundi im ne kt porosi, kurse ska
mundsi dhe fuqi askush prve Allahut, te Lartsuarit, Te Madhit. Falnderimi i qofte
Allahut i cili ua shton te mirat atyre qe e falnderojn dhe bekimi e shptimi i Allahut
qofshin mbi Muhammedin s.a.v.s, familjen dhe shokt e tij.