Oketa: FRD sht shprehur n parim pro ndarjes territoriale,

pra e ka mbshtetur dhe e ka quajtur t domosdoshme

reformn, prpara se t caktohej harta e re

Jemi i vetmi vend ku zgjedhjet

administrohen nga partit politike

Arsimimi profesional i administrimit publik

sht i mangt, n qoft se nuk prfshin ligjin,
ekonomin, gjuhn dhe qeverin

Modeli pr nj punonjs
n administratn
publike

Ajo q i rrezikon zgjedhjet e pritshme sht KQZ, jo vetm

gjysmake dhe e cunguar, por edhe e manipulueshme politikisht
nga opozita e sotme parlamentare

Teuta NUNAJ

faqe 2

faqe 4
Adresa:
Bulevardi George W. Bush,
Nr.15/1, Tiran
e-mail: gazeta.frymaere@gmail.com
Kryeredaktor: Agim Zeka
Mob: +355 69 21 15 769
Marketing: +355 69 40 55 244

E PRJAVSHME, INFORMATIVE, POLITIKE, EKONOMIKE, SOCIALE, KULTURORE

VITI l Nr. 38 E premte, 19 Dhjetor 2014

MIQ EVROPIAN: NDIHMONI DEMOKRACIN

DHE JO TEKAT E POLITIKANVE SHQIPTAR

N Kavaj dhe n Gjirokastr

Topi: Prfaqsuesit e

PPE, duhet t fokusohen

te problemet q ka e
Djathta n Shqipri. Nj
parti nepotike dhe
familjare nuk
prfaqson m
asgj...

Editorial
Shtrohet pyetja, a e ka sot
Shqipria luksin t ket nj
Kuvend pa opozit?

Krkohet nj
opozit
Prball ktyre rrethanave, por
edhe presionit t aleatve t
saj, duket se PD ka vendosur
t rikthehet n Kuvend. Por
ende mbetet dilema, nse kto
6 muaj bojkoti ia vlejtn pr
opozitn shqiptare apo jo?Por
pyetja kryesore, a fitoi gj
populli shqiptar nga ky bojkot i
opozits?
Gjergji MIMA

fq. 2

SAMI GJERGJI, kryetar

i Asambles s FRD-s.

Korrupsioni Politik
favorizon monopolet
n ekonomi
T drejtat e njeriut, apo
mbajtja n kurriz e ligjit
t legalizimeve
Armando MOSHO

fq. 4

SALI SHEHU, sekretar

organizativ i FRD-s.

ANDI SEFERI, sekretar i

burimeve njerzore t FRD-s

zgjerimi dhe forcimi

ANTARSIMET E REJA N
i strukturave t
FRD, DSHMI E KAUZS
frd,garanci pR
S DREJT QYTETARE
zgjedhjet lokale
Rendi...

Skandal...

Luft me dor t hekurt

kundr dhuns seksuale
Arbi FORTUZI

fq. 5

udi, ministri yn i
jashtm na quan diaspor
Abdurrahim Ashiku

fq. 7

Fryma e Re

FAQE 2

POLITIK
S

ekretari i prgjithsm i Fryms se

Re Demokratike, Gazmend
Oketa, ishte i ftuar n emisionin televiziv Oktapod, n
Vizion plus. Paneli diskutoi
pr hartn e re territoriale si
dhe shtje t tjera q lidhen
me zgjedhjet e ardhshme vendore. Gat biseds z.Oketa
shprehu qndrimin e FRDs pr reformn teritoriale,
duke theksuar se partia e tij
sht shprehur n parim pro
ndarjes territoriale, pra e ka
mbshtetur dhe e ka quajtur t
domosdoshme reformn e re
territoriale prpara se t caktohej harta e re. Kemi prcjell edhe propozimet tona
pran kuvendit, t cilat m s
shumti i afroheshin variantit
me m pak njsi vendore. Por
fatkeqsisht edhe kjo reform
nuk mundi ti shptoj lojrave
t vogla politike rreth numrit
t njsive vendore. Megjithat
FRD mendon se m mir kjo
ndarje, me 61 njsi vendore,
sesa ajo ekzistuesja me 374
njsi vendore n t gjith
vendin, deklaroi ai. N gjykimin e z. Oketa, prderisa
bhet fjal pr nj ndarje
territoriale t t gjith territorit, sht i nevojshm nj
referendum mbarkombtar
dhe jo referendume lokale.
Nga ana tjetr ai shprehu
mendimin se do prpjekje
pr referendum do t rrzonte
zgjedhjet vendore, tashm t
dekretuara, sepse ka vetm 3
muaj koh pr t vendosur e
zhvilluar referendume.
Pr FRD-n, sqaroi sekretari i prgjithshm i ksaj
partie, ajo q i rrezikon m s

E Premte, 19 Dhjetor 2014

Oketa: FRD sht shprehur n parim pro ndarjes territoriale, pra e ka

mbshtetur dhe e ka quajtur t domosdoshme reformn, prpara se
t caktohej harta e re

Jemi i vetmi vend ku

zgjedhjet administrohen
nga partit politike
Ajo q i rrezikon zgjedhjet e
pritshme sht KQZ, jo vetm
gjysmake dhe e cunguar, por edhe
e manipulueshme politikisht nga
opozita e sotme parlamentare

shumti zgjedhjet e pritshme,

sht nj KQZ jo vetm gjysmake dhe e cunguar, por edhe
e manipulueshme politikisht
nga opozita e sotme parlamentare. Nuk sht udi q,
me afrimin e dats s zgjedhjeve, bazuar n urdhra politike, edhe ata 4 antar q jan
n KQZ, mund t trhiqen

dhe kshtu t gjndemi n nj

situat, kur nuk kemi asnj
institucion q t administroj
zgjedhjet vendore. Nga ana
tjetr, sht kodi zgjedhor
ai q cenon zgjedhjet dhe
po ashtu nj sinjal rreziku
pr zgjedhjet sht edhe
deklarata e fundit e kryetarit
t opozits pr t mos njohur

vendimin e Gjykats Kushtetuese, u shpreh z.Oketa

gjat emisionit Oktapod.
Debati m tej vazhdoi
rreth ndrhyrjeve t mundshme n kodin zgjedhor n
raport me hartn e re territoriale dhe mnyrn se si
do t administrohet procesi,
ndrsa u theksua se prob-

lemi m i madh n zgjedhje

jan qendrat e numrimit t
votave. N ndrhyrjen e tij,
z. Oketa vuri n dukje se
kto shtje q jan teknike,
zgjidhen nse ekziston vullneti politik pr kto zgjedhje
e t tjerat q do t vin. Por,
sqaroi ai, problemi kryesor
q ka Kodi zgjedhor sht
fakti se jemi i vetmi vend ku
zgjedhjet administrohen nga
partit politike dhe suksesi
apo dshtimi i tyre varet nga
vullneti i faktorit politik.
Prandaj gjja kryesore q ka
t bj me principe dhe jo
shtje teknike sht fakti
q i tr procesi zgjedhor,
nga KQZ e deri tek ata q
numrojn votat, t jet me
prfaqsues politik, apo
teknicien. Pra KQZ t jet
nj institucion krejtsisht i
pavarur nga politika q jep
llogari pr mnyrn se si e

zbaton kodin zgjedhor vetm

prpara sistemit t drejtsis
dhe nj institucion tjetr q
varet nga KQZ q sht ai
i numurimit t votave, i cili
u jep gaarnci shqiptarve q
vota e tyre shkon aty ku ata e
hedhin dhe jo t ndodh q n
dark sipas sondazheve nj
formacion i caktuar politik
del me 10% dhe mngjesin
tjetr, rezultati del 2% nga
KQZ.
Pjesmarsit n panel
vun n dukje se n do
sondazh q sht br pas
mbarimit t procesit t zgjedhjeve t fundit, FRD ka dal
me m tepr pik sesa e ka
nxjer KQZ. Gjat emisionit
u theksua gjithashtu se rreziku
m i madh i zgjedhjeve, jan
komisionet zonale, q jan
politike dhe marrin vendimet
mbi zgjedhjet, prmes ushtarve t bindur politikisht.

q nuk u diskutua n Kuvend

nga t gjitha palt, ku edhe
deputet t mazhorancs kan
ngritur shqetsimet e tyre pr
disa pika t ktij buxheti.
Dhe nga ana tjetr mungesa
e opozits ka sjell nj ngecje
n punn e komisioneve parlamentare, si sht komisioni i medias, i cili nuk po
kalon dot emrat pr kshillin
drejtues t RTSH, apo edhe
komisioni pr integrimin
evropian, ku duhet t kalojn
ligje t rndsishme sa i takon

reformave pr integrimin
n BE.
Prandaj n kto rrethana, Shqipris sot gjithnj
e m shum i nevojitet nj
opozit konstruktive n Kuvend, nj opozit q t shoh
m tepr nga problemet dhe
shqetsimet e qytetarve, nj
opozit q i nevojitet gjithnj
e m shum vendit n procesin e rndsishm t integrimit evropian, teksa pritet
t diskutohen dhe miratohen
reforma mjaft t rndsishme.

Shtrohet pyetja, a e ka sot Shqipria luksin t ket nj Kuvend pa opozit?

Krkohet nj opozit
Gjergji MIMA

ashm prej disa

muajsh, opozita
mungon n mbledhjet e Kuvendit t Shqipris, por edhe
n diskutimet n komisionet
parlamentare, gj q ka krijuar nj vakum n aktivitetin
e Kuvendi, ku mazhoranca
pothuajse e pashqetsuar,
ka kaluar do projektligj t
propozuar nga qeveria.
Themi pothuajse e
pashqetsuar, pasi n fakt ka
pasur disa raste kur deputet
t caktuar t Partis Socialiste, apo Lvizjes Socialiste
pr Integrim, kan shprehur
paknaqsit e tyre pr disa
prej propozimeve t qeveris.
Dhe n disa raste, kto pro-

pozime jan hedhur posht,

apo dhe jan modifikuar pas
amendimeve t Kuvendit.
Por shtrohet pyetja, a e
ka sot Shqipria luksin q t
ket nj Kuvend pa opozit?
A e ka Shqipria luksin q
ligje t rndsishme pr vendin, si sht projektbuxheti,
t kaloj pa asnj amendim
nga ana e opozits, e cila nuk
preferoi t ishte n sall n
momentin e diskutimit t ktij
projektligji?
Nga ana tjetr, bojkoti
q opozita i ka br Kuvendit pr gati 6 muaj, ka
sjell probleme edhe prsa i
prket ecuris s procesit t
integrimit evropian t vendit.

Kjo gj sht artikuluar disa

here, si nga Ministrja Gjosha,
por edhe nga eurodeputet,
t cilt kan theksuar disa
her se dialogu brenda institucioneve demokratike
sht thelbsor pr ecurin e
procesit t integrimit evropian
dhe pr prmbushjen e reformave t krkuara.
E n fakt, kan qen
pikrisht institucionet e BE
q edhe njher tjetr kan
pajtuar politikn shqiptare,
q duket se ende nuk sht
rritur mjaftueshm pr
t vendosur vet pr fatin
e saj dhe t popullit q ajo
drejton. Negocimi i ndrkombtarve ka qen n fakt nj

prej kushteve t krkuara nga

opozita q t rikthehej n
parlament, ashtu si ka qen
edhe formimi i komisioneve
parlamentare.
Prball ktyre rrethanave, por edhe presionit t
aleatve t saj, duket se PD ka
vendosur t rikthehet n Kuvend. Por ende mbetet dilema,
nse kto 6 muaj bojkoti ia
vlejtn pr opozitn shqiptare
apo jo?Por pyetja kryesore, a
fitoi gj populli shqiptar nga
ky bojkot i opozits?
N fakt, duket se
qytetart shqiptar kan dal
m t humbur nga kto 6 muaj
bojkot, kjo pasi n vitin 2015
do t ken nj projektbuxhet

FAQE 3

Fryma e Re

POLITIKE

E Premte, 19 Dhjetor 2014

Vijon turi i FRD-s npr Shqipri

Dje: N Kavaj dhe n Gjirokastr

TOPI: FRD-ja, port e hapur pr

t Djathtn shqiptare
F

RD vazhdon komunikimin
me strukturat vendore t
parties n t gjith vendin. Dje, drejtues t lart t ktij grupimi politik,
ishnin n Kavaj dhe n Gjirokastr.
Nga qyteti i Kavajs, kryetarii
FRD-s, BamirTopi, deklaroi se
partia q ai drejton, sht nj port
e hapur pr t Djathtn shqiptare.
Ndrkaq, ai shprehu knaqsin
pr prurjet e reja n kt parti,
duke theksuar se ato jan tregues i
mbshtetjes s gjr t FRD-s. M
tej, gjat takimit me strukturat drejtuese t parties n Kavaj, kryetari
i FRD-s, i cilsoi zgjedhet vendore
t 2015-ts nj sfid e madhe q
krkon impenjimin e prbashkt t t
gjith mbshtetsve dhe drejtuesve
t ksaj partie.
Pasdite drejtuesit e FRD-s
u ndaln n Gjirokastr. N takimin e zhvilluar n qytetin e gurt,
z. Topi, duke u ndalur n situatn
politike n vend akuzoi personazhet e partive parlamentare q
shantazhojn kundrshtarin, q
harxhojn para pr t hyr n kuvend
dhe q deformojn zgjedhjet npr
komisione. Ai i quajti kt kategori
politikansh akenj t politiks,
njerz q pasi fitojn padrejtsisht
zgjedhjet kan detyr parsore t
shkatrrojn kundrshtarin politik.
Kyetari i FRD-s deklaroi ndr t
tjera se askush nuk duhet t luaj me
historin e dinjitetit njerzor t do
njeriu. Dinjiteti sht individual
dhe do njeri shkeljen e tij duhet ta
deklaroj sepse nuk mund t lejojm
q dikush tjetr t shantazhoj simpatizantt, mbshtetsit dhe antart
e FRD-s. Fryma e shantazhit nuk
duhet t pranohet nga askush e n
rradh t par, kur flasim pr FRDn kjo lidhet me ekzistncn ton.
Nse kjo histori primitive e shantazheve vazhdon, ne me mundsit
tona mediatike do t publikojm
me emr dhe me prgjegjsi t drejtprdrejt t gjith ata q ndjekin
politikn e shantazhit ndaj FRD-s
dhe mbshtetsve t saj, deklaroi
kryetari i FRD-s.
Por sipas z. Topi, problem m
i madh sht se askush n vigjilie
t vitit 2015, nuk ka t drejt t
shantazhoj e friksoj hapur, vet
ose nprmjet falangave t tyre
asknd. Nuk duhet t kemi frik
nga askush, por t denoncojn duke
e kthyer n kauz kt shtje. Ne
askujt nuk i themi hajdeni me ne, por
ne presim dhe dern e kemi t hapur
pr t gjith ata q mendojn se

Fryma e shantazhit nuk duhet t pranohet nga

askush e n rradh t par, kur flasim pr FRDn kjo lidhet me ekzistncn ton. Nse kjo histori
primitive e shantazheve vazhdon, ne me mundsit
tona mediatike do t publikojm me emr dhe
me prgjegjsi t drejtprdrejt t gjith ata q
ndjekin politikn e shantazhit ndaj FRD-s dhe
mbshtetsve t saj, deklaroi kryetari i FRD-s.
hsitoria bhet me njerz q e njohin
demokracin dhe e mojn at, sepse
nuk mund t lejojm hapa mbrapa,
nnvizoi z. Topi.
Ai shprehu rezerva edhe ndaj
ndrkombtarve q i krkojn

me lutje opozits, sikur t jet nj

adoleshent kaprioz, t shkoj n
parlament. Ti kur vjen n Shqipri
mos hajde me qllimin q t pajtosh
njerz q nuk premtojn t respektojn rregullat baz t demokracis, t

cilat jan prishur. Tek ata nuk arrijn

t shohin se partia q nuk hyn sot
n kuvend sht partia e familjes s
Berishs. Por nse t huajt vijn pr
makiazh, ky sht problem i tyre, u
shpreh z. Topi.

Duke u ndalur n filozofin

e FRD-s, kryetari Topi tha se kjo
parti sht kundr informalitetit t
gjrave dhe kmbngul n rikthimin
e shtetit t s drejts dhe shrbess
ndaj qytetarit.

Betohet ambasadori
Donald Lu: Shqipria aleate
e afrt dhe mike e SHBA
Nisin bisedimet
Shqipri Azerbajxhanin
pr ndrtimin e
gazsjellsit TAP

mbasadori i ardhshm i Shteteve t Bashkuara n Shqipri,

Donald Lu, i cili do t zvendsoj Ambasadorin Aleksandr Arvizu, u betua gjat nj ceremonie zyrtare n Departamentin
e Shtetit t SHBA.
Gjat fjals s tij, Ambasadori i ardhshm Lu tha, se Shqipria
sht nj aleate e afrt dhe nj mike e Shteteve t Bashkuara.
Un do t punoj do dit n mnyr q t sigurohem se kjo
aleanc dhe miqsi, t arrij pritshmrit ambicioze q amerikant
dhe shqiptart ndajn me njri-tjetrin. Ne jemi dhe gjithnj do t
mbetemi dy popuj pafundsisht t prkushtuar ndaj demokracis,
liris s qytetarve dhe sundimit t ligjit, theksoi ambasadori I
ardhshm I SHBA-s n Tiran.

hqipria nis bisedimet me Azerbajxhanin pr

ndrtimin e gazsjellsit TAP dhe tregut t brendshm t gazit. Ministri azer i Energjis, Natig Aliyev filloi
dje nj vizit zyrtare n Shqipri. Ministria e Energjetiks
s Azerbajxhanit informon se n kuadr t vizits 2 ditore,
ai do t zhvilloj negociata pr bashkpunim energjetik.
Ministri i Azerbajxhanit do t zhvilloj bisedime me
homologun e tij shqiptar, Damian Gjiknuri. Sipas njoftimit,
palt do t diskutojn ecurin e realizimit t planeve pr
ndrtimin e seksionit shqiptar t tubacionit t gazit TAP dhe
mbi potencialin e zhvillimit t tregut t gazit n familje,
n Shqipri.

Fryma e Re

FAQE 4

ADMINISTRATA

E Premte, 19 Dhjetor 2014

T varfr jo vetm n mendim, por edhe n zgjedhje e zgjidhje.

Modeli pr nj punonjs n administratn publike

Arsimimi profesional i
administrimit publik sht i
mangt, n qoft se nuk prfshin
ligjin, ekonomin, gjuhn dhe
qeverin
Nga Teuta Nunaj

r efekte studimi dhe

krkimi, kam lexuar
dit m par nj ese, e cila ishte
nj analiz kritike mbi trajnimin e administrats publike, e
punuar nga Happy Mickson
Kayuni. Punimi ishte paraqitur
n nj konferenc ndrkombtare gjasht vite m par.
M ka knaqur intelektualisht
analiza e autorit, pikrisht aty
ku mendimi im hyri paralelisht me t tijin, duke br nj
analogji me rastin shqiptar.
Kayuni, pas nj analize t gjer,
shprehej se nj trajnim i mir i
administrats publike, duhet t
nxjerr elementt relevant nga
sociologjia, shkencat politike,
ligji, menaxhimi, psikologjia,
ekonomia etj., n mnyr, q
nj kontekst i duhur i ktyre
vlerave duhen prvetsuar nga
npunsi publik. Me pak fjal,
ai mbronte tezn, q element
nga shkencat e cituara prej tij,

duhet t bhen pjes e trajnimeve t npunsve publik,

pasi ata duhet t zotrojn nj
formim t prgjithshm, krahas
atij specifik t fushs. M tej
n punimin e tij, Kayuni sillte
argumente shkencor edhe
nga studiues t tjer, q kishin
mbrojtur koh m par t njjtat
teza si edhe ai.
M 1969, Leslie W. Baker pas nj observimi prej disa
vitesh, doli n prfundimin
se, nj arsimim profesional
i administrimit publik sht i
mangt, n qoft se nuk prfshin ligjin, ekonomin, gjuhn
dhe qeverin. Kt gj ajo e
argumentonte sepse, me drejtsi, do t thot ligji kushtetues
dhe administrativ; me ekonomi,
do t thot financat publike;
n rastin e gjuhs, do t thot
gjuha zyrtare e atij vendi, sepse
politika sht formuluar dhe
duhet prcjell nga nj gjuh
zyrtare. N rastin e qeverisjes,
do t thot studimi i strukturs,
metodave dhe kontrolli mbi

institucionet e qeveris dhe

t politiks. Edhe pse kan
kaluar 45 vite nga ky studim i
Baker, mbetet shkencrisht dhe
praktikisht i vlefshm edhe sot
pr tu aplikuar te npunsit e
administrats publike.
Dhe si ndodh zakonisht,
gjuha shkon aty ky dhemb
dhmbi, te npunsit e administrats son. Prej vitesh,
administrata publike shqiptare
sht kthyer n nj shtojc
dhe vegl t politiks, e cila
e prdor, sa her ka nevoj.
Punonjsit e administrats i
gjen edhe si pjesmarrs, duke
mbushur sheshet e mitingjeve
apo edhe si grevist, duke
proklamuar greva t stisura,
gjoja n emr t mbrojtjes s t
drejtave. Politika e ka zn at
prej fyti, n do ast i tregon
rrugn dhe bukn e gojs, ndaj
ajo shum her hesht, ul kokn
dhe pranon t nprkmbet
n mnyrn m t rndomt,
duke u kthyer n nj qenie pa
personalitet dhe shpeshher, n

kufijt e rrezikut.
Si an tjetr e medaljes,
konstatohet edhe nj tjetr
fenomen mes nesh. Pozicioni i
punonjsit publik shpesh shihet
si nj pozicion rehatie e pune
pa lodhje, ku pagesa (rroga)
nuk varet nga rendimenti i tij
n pun, ku t qenurit punonjs
n institucion nuk pengohet
nga rezultati i produktit q jep,
ku nuk jepet llogari pr dmet
q i shkaktohen institucionit
apo buxhetit t shtetit, ku drejtshkrimi i gjuhs shqipe n
shkresa e dokumente zyrtare
sht n nivelet m t ult, ku
t qenurit nip i filanit, mbesa e
fistekut, sht CV-ja q dorzon
kur aplikon pr nj pozicion
pune, pasi kjo e fundit, CV-ja e
vrtet, dorzohet pasi ke fituar
me merit vendin e puns,
ku respektimi i sistemit t karriers shihet si nj fjal e huaj,
kur motivimi i punonjsit bhet
vetm teorikisht n trajnime, ku
individi q punon n administrat shihet si m i paaft se ai
q punn n privat, apo ku ai
q punon seriozisht shihet edhe
si jasht mode. Kjo mnyr
trajtimi i punonjsit t shrbimit
publik, bn q t kualifikuarit
t mos ken dshirn, vullnetin dhe angazhimin pr t
qen pjes e ktij sektori kaq
t rndsishm pr vendin n

trsi dhe pr procesin e integrimit t vendit n Bashkimin

Evropian n veanti.
Konstatohet dhimbshm
se ne jemi t varfr jo vetm n
mendim, por edhe n zgjedhje
e zgjidhje. Baker dhe m pas n
koh Kayuni, ofrojn imazhin
e plot t trsis s dijeve, q
duhet t zotroj nj punonjs
publik pr formimin e tij intelektual. Ky modelim sht
mjaftueshm argumentues pr
t na ndihmuar, q t hidhen
hapat e par pr t br zgjedhje
t drejta, kur bhet fjala pr t
rekrutuar punonjs profesionist dhe m tej pr ti trajnuar
plotsisht me dije, sipas krkesave t kohs, q t jen t aft
pr t kryer detyrat dhe shrbimet publike, q ata kan marr
prsipr ti bjn. Disiplinat
e prmendura, me kalimin e

T drejtat e njeriut, apo mbajtja

n kurriz e ligjit t legalizimeve
Armando MOSHO

onventa Evropiane e
t drejtave t njeriut
sht nj traktat, i cili konsiderohet
rregullues i rendit publik evropian.
Kur themi rendi publik evropian,
flasim pr vendet antare t Kshillit t Evrops (ku bn pjes edhe
Shqipria) dhe jo vendet e Bashkimit
Evropian. Nga kjo prkatsi, Shqipris i lindin detyrimet lidhur me
Konventn Evropiane t t Drejtave
t Njeriut, t ciln e gjejm t shprehur n kushtetut n kto nene t
saj: Neni 5: Republika e Shqipris
zbaton t drejtn ndrkombtare
t detyrueshme pr t. Neni 17 i
kushtetuts s Shqipris lidhur me
Konventn Evropiane parashikon:
1. Kufizime t t drejtave
dhe lirive t parashikuara n kt
Kushtetut, mund t vendosen
vetm me ligj pr nj interes publik,
ose pr mbrojtjen e t drejtave t t
tjerve. Kufizimi duhet t jet n
prpjestim me gjendjen q e ka
diktuar at.
2. Kto kufizime nuk mund
t cnojn thelbin e lirive dhe t t
drejtave dhe n asnj rast, nuk mund
t tejkalojn kufizimet e parashikuara n Konventn Evropiane
pr t Drejtat e Njeriut. Pra,bazuar
n kto nene t kushtetuts, kur

miratohet nj ligj, duhet kontrolluar nse sht konform me t

drejtn ndrkombtare. Konventa
Evropiane e t drejtave t njeriut,
gzon nj status t veant n legjislacionin shqiptar, nuk ndodhet as
mbi kushtetutn as nn kushtetutn,
por sht baraz me kushtetutn.
Konventa Evropiane sht i vetmi
traktat q ne i japim t njjtn vler
me kushtetutn, sepse n t gjith
kushtetutn nuk do t gjejm asnj
konvent tjetr q ne e referojm n
mnyr t shprehur n kushtetut. Si
shkruar m sipr, Neni 17, paragrafi
i dyt i kushtetuts thot se shteti
shqiptar nuk mund t ec nn minimumin e t drejtave q parashikon
Konventa Evropiane e t drejtave t
njeriut. Pra, refererimi i konvents
n kushtetut do t thot se, ato t
drejta q prmban konventa, patjetr
duhet t zbatohen, sespe prbjn
standard minimal, por ndrkoh
ligjvnsit shqiptar mund t
shtojn vetm argumenta mbrojts
t t drejtave t njeriut, pra t drejtat
nuk mund t paksohen. Pra shteti
shqiptar ka detyrimin t bj ligje
q duhet t dilnin n shtimin e t
drejtave t njeriut dhe jo shuarjen
komplet t s drejts, si ka ndodhur
n rastin e ligjit t legalizimeve.
Neni 122 i Kushtetuts s
Republiks s Shqipris, na vendos

detyrimin pr t njohur marrveshjet

ndrkombtare t ratifikuara.
1. do marrveshje
ndrkombtare e ratifikuar, prbn
pjes t sistemit t brendshm
juridik, pasi botohet n Fletoren
Zyrtare t Republiks s Shqipris.
Ajo zbatohet n mnyr t drejtprdrejt, prve rasteve kur nuk sht
e vetzbatueshme dhe zbatimi i saj
krkon nxjerrjen e nj ligji. Ndryshimi, plotsimi dhe shfuqizimi i
ligjeve t miratuara me shumicn
e t gjith antarve t Kuvendit pr
efekt t ratifikimit t marrveshjeve
ndrkombtare, bhet me t njjtn
shumic.
2. Nj marrveshje ndrkombtare e ratifikuar me ligj, ka eprsi
mbi ligjet e vendit q nuk pajtohen
me t.
3. Normat e nxjerra prej nj
organizate ndrkombtare, kan
eprsi n rast konflikti, mbi t drejtn e vendit, kur n marrveshjen
e ratifikuar nga Republika e Shqipris pr pjesmarrjen n at organizat, parashikohet shprehimisht
zbatimi i drejtprdrejt i normave t
nxjerra prej asaj.
Ky nen i Kushtetuts, n
pikn 1 t tij, na nxjerr n pah
gjith ligsin, inatin dhe mllefin
deri n zbatimin final t nj projekti kriminal n dm t pronarve

t ligjshm shqiptar. Shteti shqiptar

e ka ratifikuar Konventn Evropiane
t t drejtave t njeriut n vitin
1996 dhe e ka botuar n fletoren
zyrtare n Tetor 2010. Pra, nse do
i qndronim strikt ligjeve tona, konventa nuk duhej t zbatohej, sepse
ne e themi n mnyr t shprehur
q, pas botimit n fletoren zyrtare,
bhet e zbatueshme dhe bhet pjes
e legjislacionit ton t brendshm. Me
Konventn Evropiane t t drejtave t
njeriut ka ndodhur ndryshe, sepse konventa ka karakter t vetzbatueshm,
me momentin q ratifikohet, bhet
e zbatueshme drejtprsdrejti, sepse
shumica e dispozitave t konvents
kan karakter t vetzbatueshm. Pra
do t thot q nuk sht i nevojshm
miratimi i nj ligji pr t hyr n fuqi.
Pra, me ratifikim e konvents n vitin
1996, kan lindur dhe detyrimet pr
zbatim t saj. Pse ka ndodhur ky gap
kohor, nga ratifikimi deri n shpalljen
n fletoren zyrtare, cila sht arsyeja?
Pavarsisht voness q Shqipria i ka br botimit n fletoren
zyrtare, do shtje e cila sht drguar
pr gjykim n Gjykatn Evropiane t
t drejtave t njeriut, prej gjyqtarve t
saj sht konsideruar se Shqipria ka
ratifikuar konventn n vitin 1996 dhe
si shtet ratifikues, gjendemi si pal q
na lindin detyrimet. N momentin q
je pal e lart kontraktuese, gjendesh

prpara detyrimeve pr t zbatuar t

drejtat dhe lirit, pra e ke ose nuk e ke
botuar n fletoren zyrtare, gjyqtarve
evropian nuk iu intereson aspak.
Tani un shtroj nj pyetje: si sht
mundur kur kemi kaq shum nene
n kushtetut pr t zbatuar konventat
ndrkombtare n lidhje me lirit
dhe t drejtat themelore t njeriut, t
prodhohej ligji i legalizimeve? Ligji
i prodhuar nga qeveria e kohs, n
cenim flagrant t t drejtave dhe lirive
themelore t pronarve t ligjshm,
votuar qorrazi n parlament n shkelje
t do konvente ndrkombtare dhe
m pas si qershia mbi tort, vjen
qndrimi i Gjykats Kushtetuese q
cilson cenimin e s drejts s pronarve t ligjshm pr posedimin e
sendit, si interes publik t vjedhsve.
A kan pyetur vall t nderuarit tan
t Gjykats supreme t vendit, se si e
mendon nj ligjvns gjerman kt
shpikje tonn?
Par n kt kndvshtrim,
ligji i legalizimeve bie ndesh me
shum nene t kushtetuts dhe me
marreveshjet ndrkombetare t
ratifikuara. Ky ligj do t mbahet
n kmb pr aq koh sa ata q
kan interesa direkte t gjenden n
pushtet dhe natyrisht projekti i nisur
pr gllabrimin e pronave pronarve
t ligjshm, nuk do t mund t
vazhdoj edhe pr shum koh. Jam

viteve duhet t shtohen, pasi

edhe ekonomia sht gjithnj
edhe m dinamike dhe e hapur
ndaj zhvillimeve dhe zbulimeve
t reja teknike e teknologjike,
njkohsisht se bota po bhet
gjithnj e m shum globale.
Ky ballafaqim, realiteti shqiptar me krkesat e
shkencs, na mundson t vm
re se sa larg ktyre standardeve
jan punonjsit publik, por
njkohsisht duhet synuar q
ata ti zotrojn. Ndaj pyetja q
shtrohet sht: a kemi mundsi
po ndryshim? Po. A mjafton
vetm mundsia? Jo. A duhet
t na pengoj ekzistenca e
ksaj gjendjeje pr t ecur para
suksesshm? Srish jo. Sepse
prpjekja pr t br gj t mir
pr administratn dhe m pas
pr vendin, nuk duhet t ndal.
besim-plot se nuk gjendemi larg
nga moment, kur t gjith aktort
q i kan br duart pis, do t japin
llogari pr situatn e krijuar dhe
dmin kolosal q kan shkaktuar...
Duhet theksuar se shtjet e
pronsis t drguara n Gjykatn
Evropiane t t drejtave t njeriut,
n Strasburg, prbjn 80% t
shtjeve q Shqipria i ka drejtuar
ksaj gjykate. Fatura e prodhuar
prej ktyre shtjeve sht gjigande
pr nj vend si Shqipria dhe shteti
shqiptar e ka t pamundur pagesn e
ktyre faturave. Keni parasysh kt
situatn aktuale, ku ndodhemi sot
me pagesn e energjis elektrike,
pasi u livadhis pr dekada? Nuk
do kaloj shum dhe ata/o q kan
ndrtuar pa leje do ta shohin shtetin
n dyert e tyre, ose pr t paguar
lekt kokrr m kokrr, ose t lirojn hapsirn e pushtuar. Pse do t
ndodh kjo?
Vendimet e Gjykats s
Strasburgut n favor t pronarve
shqiptar, prbjn nj krcnim
serioz pr Shqiprin, sepse nse
ti je nj vend q n mnyr t
vazhdueshme gjendesh n shkelje
t t drejtave t njeriut, pasoja sht
prjashtimi nga Kshilli i Evrops.
Politikant shqiptar i njohin shum
mir pasojat q sjell kjo gj dhe
kan vendosur ende t`ua mbajn t
fshehur e t`i mpijn me premtime
legalizimesh, legalizime t cilat
pr gjith sa analizuar m sipr nuk
kan asnj vler ligjore, sepse jan
n shkelje t rnd t t drejtave
t njeriut dhe padiskutimisht do t
`bhen n nj moment t dyt.
Zoti e ruajt Shqiprin!

FAQE 5

Fryma e Re

AKTUALITET
Arbi FORTUZI

endimi i Gjykats
s Sarands pr t
dnuar me dy vite burg, Agron
Cann, personin q krkoi t
kryente marrdhnie seksuale
me t miturn 14-vjeare, duke
i garantuar nj vend pune t
ms, prhap panik dhe ushqen
pasiguri te qytetart.
I etiketuar si mostra e Sarands, punonjsi i zyrs s nj
deputeti, duke shfrytzuar pozicionin e tij, krkoi n kmbim
t nj vendi pune, pafajsin e
nj engjlli, faji i t cilit, ishte
se personi q e solli n jet
vegjetonte n papunsi dhe pr
t mbijetuar kishte trokitur n
dern e gabuar. Ky fenomen
sht simbioz e nj shoqrie,
q nuk ka frik nga ndshkimi,
pasi dora e drejtsis sht e
verbr dhe nuk ka forcn e
duhur pr t goditur fenomene
t tilla.
Rasti i Cans, sipas kodit
penal, duhej dnuar t paktn
deri n 10-vjet heqje lirie, pasi
ai ka shkelur dy ligje. Nenin
108/a t Kodit Penalpr ngacmimin seksual, q dnohet deri
n 7 vite burg, si dhe Nenin
245/1, ushtrimi i ndikimit t
paligjshm ndaj personave q
ushtrojn funksione publike,
q dnohet deri n 3-vite heqje
lirie.
Por Cana, nuk sht i
vetmi rast. Fatkeqsisht n
vendin e ton t vogl ngrihen
frikshm si fantazm raste t
shumta t dhuns seksuale, t
cilat shtrihen si n zonat rurale, ashtu dhe n ato urbane.
Rastsisht ose jo, gjat dy
ditve pas vendimit t marr
nga Gjykata e Sarands pr
fenomenin Cane, n Tiran,
Fier dhe Durrs, policia njoftoi
se kishte ndrhyr n disa
raste ngacmimi dhe dhunimi
seksual. N Tiran, nj vajz
19-vjeare ishte krcnuar nga
nj 17-vjear. Sipas Policis, i
mituri kishte zgjatur duart e tij
te zonat intime t vajzs, q nga
krahu tjetr kishte raportuar
menjher rastin dhe blut e
Tirans realizuan m s miri
detyrn e tyre. Po ashtu nj
rast i ngjashm, por edhe me
dramatik ishte konsumuar n
Durrs. Nj vajz 14-vjeare
kishte rn pre e prdhunimit
nga nj 21-vjear. Djali e kishte
krcnuar me thik viktimn,
q pr shkak t friks i ishte
dorzuar. Vajza denoncoi rastin
dhe Policia arrestoi autorin.
Rasti i Fierit sht i njohur pr
publikun. Nj ift t fejuarish
q po shijonte nj piknik n
pyllin e Semanit, sht grabitur

E Premte, 19 Dhjetor 2014

Fenomeni sht simbioz e nj shoqrie, q nuk ka frik

nga ndshkimi, pasi dora e drejtsis sht e verbr

Luft me dor t hekurt

kundr dhuns seksuale
nga dy persona dhe m pas
vajza sht dhunuar seksualisht nga njri prej tyre. Policia
arriti t zbardh rastin n nj
koh rekord dhe t oj para
drejtsis autort.
Kto raste jan thjesht
grimca t nj realiteti t prhapur n t gjith hapsirn shqiptare, q i ka rrnjt thell
n histori dhe po lulzon fal
dhe brishtsis s hallkave t
drejtsis e jo vetm.
Plaga e dhuns seksuale
n vendin ton sht derivat
i nj sr problematikash, t
cilat mund ti prmbledhim n
tre pika.
1.Ekonomia. Ka shum
raste kur viktimat dhe dhunuesit
kan varsi ekonomike mes
tyre. Po ashtu ka raste, kur viktimat si pasoj e varfris, nuk
arsimohen mjaftueshm pr t
ditur sesi luftohet ky fenomen.
2. Shoqria. N zonat rurale, viktimat bien pre e trysnis
shoqrore, prandaj nga frika e
etiketimit si person i dhunuar
seksualisht nga komshiu,
t dhunuarit humbin guximin

pr t denoncuar rastet n fjal.

Gjithashtu, i dhunuari n zonat
rurale, sht i friksuar n pasojat q kjo dhun seksuale do t
ket n vijimsin e jets s tij
dhe familjes, prandaj preferon
t hesht e t vuaj me zemr t
coptuar, sesa t hap nj plag
m t madhe n familje.
3. Besueshmria n institucionet shtetrore, Polici,
Gjykat, Prokurori dhe n t

gjitha hallkat e tjera lidhse.

N kt prizm duhet theksuar se Ministria e Punve t
Brendshme, ka br prpjekje
t shumta dhe t suksesshme
pr t rritur besueshmrin. Rezultatet jan par, pasi denoncimet jan rritur, por fatkeqsisht, duke par rastin Cane
dhe mungesn e ndshkimeve
ekzemplare nga ana e drejtsis
pr raste t tilla, frika dhe pa-

siguria e qytetarve t thjesht

rritet. Pasi qytetart para tyre
nuk kan m vetm dhunuesin,
por dhe gjykatsin q dhunon
me ekiin e tij viktimat.
Prandaj, duke vshtruar me forcn e logjiks
panoramn q na ofrohet, do
t ishte e udhs, q politika
shqiptare t ndrmarr disa
nisma lidhur me kt fenomen.
Fillimisht do t ishte me vler

3 MIJ EVROPIAN N ISIS

M

inistrat e Brendshm t Bashkimit

Evropian, t mbledhur n Bruksel, ran dakord s fundmi pr
ndshkimin e t gjith atyre
evropianve, q do t donin ti
bashkohen organizats terroriste ISIS, e ashtuquajtura Lufta
e shenjt Xhihadi t Irakut dhe
Siris, n Lindjen e Mesme.
Njoftohet se ligji parashikon
masa t rrepta ndshkimi, por
ato nuk jan br t ditura ende
dhe ky ligj pritet t paraqitet
prpara Krishtlindjeve. Sipas
raportimeve m t fundit, n krah
t grupit ekstremist dhe terrorist
n at rajon llogaritet t luftojn,
t paktn tre mij evropian. Dhe
shqetsimi n radht e Unionit 28
antarsh, sht shum i madh,
ka u shpreh edhe n takimin
e ministrave t brendshm n
Bruksel. Ata kan rn dakord
t bashkojn forcat e tyre dhe
t gjitha mjetet, pr forcimin e
siguris s brendshme, meqense
vendet evropiane po konsiderohen si transportuese t terrorit,
drejt shteteve t tjera. Kjo situat
nxjerr n pah domosdoshmrin
imediate pr parandalimin e
radikalizmit, si tha ministri i
Brendshm i Gjermanis, Tomas
de Maziere, por nse ka hedhur
tashm rrnj, ather duhet tua
ndalojm njerzve mundsin e
udhtimit dhe t mos shkojn pr
t vrar diku tjetr, tha ministri

BE DISKUTON MASAT E NDSHKIMIT

i brendshm gjerman. Ashtu
si argumentohet n raportet
e ekspertve dhe autoritetet evropiane t siguris e
pranojn, lufta n Siri dhe
Irak po ngre me forc nj
problem shqetsues t indoktrinimit ekstremist n
gjirin e Evrops s sotme.
Deri tani vetm dy
vende evropiane, Franca
dhe Gjermania, kan marr
ndonj mas konkrete pr frenimin e largimit t personave,
t cilt synojn t bashkohen
me ISIS-in, n Irak dhe n
Siri. Bllokimi i pasaportave t
njerzve t dyshimt, sht nj
prej hapave t hedhura n kt
drejtim. Megjithat, fenomeni
vazhdon. Nj arsye, sipas ekspertve evropian t siguris,
sht aktiviteti q vjen duke u
zgjeruar n Internet, i shtetit islamik t Irakut dhe t Siris. ISIS-i
sht shum i pranishm n
rrjetet sociale, si n Twitter dhe
Facebook, ka shton ndikimin e
tij sidomos mbi t rinjt. Pr kt
shtje, Bashkimi Evropian ka
nisur edhe bisedimet me operatort e ndryshm t platformave
sociale. Evropiant prbjn gati
10 prqind t 30.000 lufttarve
n radht e terroristve t ISIS-it,

ndr t cilt m t shumt jan

persona t larguar nga Gjermania, Belgjika dhe Suedia, sipas t
dhnave nga shrbimet e siguris
s ktyre vendeve.
Lufta e ashpr civile, q
vazhdon n Siri, ka shkaktuar
qindra dhe mijra t vrar, ka detyruar zhvendosjen e milionave
njerzve nga shtpit dhe vatrat
e tyre. Konflikti sht prhapur
edhe n Irakun fqinj. Forcat
qeveritare irakene, lufttart e
moderuar t opozits, militantt
islamik dhe lufttart kurd
jan duke luftuar pr kontrollin e territoreve. Komuniteti
ndrkombtar duhet t marr nj
pjes t prgjegjsis pr kt
gjendje, si trhoqi vmendjen
Stiv Kroushou, q sht kshilltar n Emnisti Internejshnll.
Sipas Stiv Kroushou, komuniteti ndrkombtar dshtoi

n trajtimin m mir dhe

m shpejt t konfliktit n
Siri, ndrkoh nuk ka folur
hapur dhe nuk ka ushtruar
presionin e nevojshm, q
t respektohen m mir t
drejtat e njeriut atje. Nga
burimet n terrenin e luftimeve sht msuar se forcat
qeveritare siriane dhe t
presidentit Asad kan hedhur me helikopter nga ajri,
pako me eksploziv dhe kan
vrar me mijra civil, t cilt
krkojn dhe kan nevoj t ndihmohen me ushqime dhe do gj
tjetr t nevojs s par. Aleatja
kryesore e Siris, Rusia, duhet
ta kishte dnuar kt veprim,
thot Drejtori i Organizats Human Rights Watch, Kenneth
Roth. Sipas zotit Roth, bombat
e hedhura, po i japin ISIS-it
mundsin pr alibi dhe t thon
se po i bjn rezistenc qeveris
s Damaskut, me mbshtetjen e
Rusis, pr t kryer vrasje n
rajonet e banuara nga popullsi
civile. Zhvillimet jan vrtet
tronditse dhe mbreti i Jordanis Abdullah paralajmroi
pr rrezikun e nj Luft t Tret
Botrore, sipas tij pr shkakun
e veprimtaris s militantve
ekstremist t xhihadistve n

implementimi i dnimeve
ekzemplare pr personat q
kryejn vepra t tilla penale.
Kta persona nuk duhet t fitojn amnistin n asnj rast. Ne
sot n dnojm me 5-vite burg
nj elektricist q kapet duke
vjedhur energjin elektrike (pr
t cilin theksoj se jam dakord),
ndrsa Canen e dnojm me 2
vjet. I pari rndon indirekt te
qytetart e ndershm, ndrsa
Cana krkoi t vjedh pafajsin e nj vajze 14-vjeare.
Mendoj se shenja e barazimit
sht shum larg. Po ashtu do
t ishte me vler, q krahas
legjislacionit t ndrmerreshin
fushata, veanrisht n zonat
rurale pr t sensibilizuar m
tej viktimat e ktij fenomeni,
t cilt duhet t marrin guximin e t denoncojn rastet
n fjal, duke i br me dije
politikat ndihmse t shtetit
karshi tyre dhe duke punuar
q imazhi i ktyre viktimave
t mos cenohet n shoqri. Po
ashtu ndrhyrje duhet edhe n
arsim, ku do t ishte me vler
q adoleshentt mbi moshn
14-vje t njihen me fenomenin
dhe dnimin q ka ky fenomen
dhe rrugn pr t luftuar at.
Pasi vetm kshtu, duke ndrmarr politika t shndosha
dhe me dor t hekurt, mund
t qetsojm disi shpirtrat e
trazuar t viktimave, si dhe
shpirtrat e tjer t pafajshm,
t cilt rrezikojn t jen pre e
abuzimit.
ISIS. Monarku jordanez i bri
kto deklarata gjat nj takimi
s fundmi n Shtpin e Bardh
me presidentin e Shteteve t
Bashkuara, Barak Obama. Sipas
mbretit Abdullah i Dyt, lufta e
xhihadistve t shtetit Islamik t
Irakut dhe Siris ISIS sht nj
luft, e cila na krkon dhe duhet
t mbajm nj qndrim t unifikuar pr t mposhtur ekstremizmin. Duhet t ngrihemi dhe t
themi, se far sht e drejt dhe
far sht e gabuar. Abdullah
i Dyt tha se vetm nprmjet
nj bashkimi aktiv t forcave
dhe mjeteve do ti bhej ball
deri n asgjsim xhihadistve t
ISIS. Mbi trazirat n Lindjen e
Mesme, Mbreti Abdullah sht
shprehur, se ai nuk sht duke
punuar i vetm n kt luft
dhe udhheqsit arab n mbar
botn kan filluar t punojn s
bashku, por pr kt ai nuk ishte
i gatshm t jepte detaje t tjera,
tani pr tani. Mbreti i Jordanis
Abdullah II e ka cilsuar tepr
serioz edhe konfliktin midis Izraelit dhe Palestins. Gjat ktij
takimi n Uashington, presidenti
Barak Obama i ka premtuar aleatit strategjik t SHBA rritje
t konsiderueshme t ndihms
amerikane pr Jordanin. Nga
660 milion aktualisht, n nj
miliard dollar pr do vit
financiar. N rajonin e Lindjes
Mesme, Mbretria Hashemite e
Jordanis sht aleate strategjike
e hershme, tradicionalisht n
krah t Shteteve t Bashkuara t
Ameriks.

Fryma e Re

FAQE 6

E Premte, 19 Dhjetor 2014

KO S OVA
Serbia u hap dyert bizneseve kosovare
Kosova, n draftligjin amerikan
pr mbrojtje nga
agresioni rus

Ky shtet ua ka hapur dyert

investitorve kosovar q
dshirojn t marrin pjes n
procesin e privatizimit n kt
vend, njofton gazeta Tribuna.
Procesi i privatizimit n Serbi
sht n raundin e fundit
Disa nga ndrmarrjet
publike n Serbi, mund t
bhen prona t biznesmenve kosovar. Ky shtet ua
ka hapur dyert investitorve
kosovar q dshirojn t
marrin pjes n procesin e
privatizimit n kt vend,
njofton gazeta Tribuna. Procesi i privatizimit n Serbi
sht n raundin e fundit, ku

jan parapar t privatizohen rreth 2000 ndrmarrje

t sektorve t ndryshme n
kt vend.
Nexhat Behluli, koordinator pr ndrmarrjet e vogla
dhe t mesme n Komunn
e Bujanocit, i cili sht edhe
i autorizuar nga Agjencia
serbe e privatizimit, pr t
hulumtuar e gjetur blers dhe

pjesmarrs n kt proces,
ka thn se e tra kjo sht
nj mundsi q ti inkurajoj
edhe bizneset kosovare pr t
marr pjes n kt proces, i
cili mund t jet i rndsis
s veant n dimensione t

shumta. N takim me kryetarin e Ods Ekonomike t

Kosovs, Safet Grxhaliu,
zoti Behluli dorzoi edhe
regjistrin final me informacione t nevojshme pr kompanit nga Serbia q jan n

kt raund t privatizimit.
Kryetari i Ods Ekonomike
t Kosovs, Safet Grxhaliu,
theksoi se bashkpunimi ekonomik sht i rndsis s
veant me t gjitha shtetet
dhe n veanti me Serbin.

Kui: Do tu kthej qytetarve t Kosovs besimin te drejtsia

ajredin Kui do t
drejtoj Ministrin
e Drejtsis edhe pr nj
mandat, gjat t cilit premton
se do tu kthej qytetarve t
Kosovs besimin te sistemi
i drejtsis. Kt premtim,
Hajredin Kui e ka br gjat
takimit me ambasadoren e
Shteteve t Bashkuara t

Ambasadorja gjermane:
Krkesat e kosovarve
pr azil refuzohen
A

mbasadorja e Gjermanis n Kosov,

Angelika Viets dhe ministri i punve t brendshme t
Kosovs, Sknder Hyseni, u
kan br thirrje qytetarve t
Kosovs, t mos marrin rrugn
e emigrimit ilegal pr n vendet
e Bashkimit Evropian, sepse
krkesat pr azil n 99% t rasteve refuzohen. Kto komente
ambasadorja gjermane Viets
dhe ministri Hyseni i bn n
nj konferenc pr media n
kohn, kur sht rritur fluksi i
qytetarve t Kosovs, q po
tentojn t emigrojn n vendet
e Bashkimit Evropan nprmjet
Serbis dhe Hungaris.
Ambasadorja gjermane, Angelika Viets thot se
qytetart e Kosovs, megjith

kushtet e rnda ekonomike, nuk

kan t drejt t krkojn azil.
Kosovart, t cilt vijn
n Gjermani, kan shum pak
shpresa pr t fituar n mnyr
t suksesshme nj vendim pr
t drejtn e azilit. N prgjithsi
100% t krkesave t kosovarve pr azil refuzohen.
Gjermania, sikurse edhe vendet
e tjera t BE-s, s bashku me
qeverit e tyre do t punojm s
bashku me qeverin e Kosovs
n mbshtetjen pr hapjen e
vendeve t reja t puns, pr
nj perspektiv pr kosovart,
q t mos e lshojn vendin
tyre, tha ambasadorja Viets.
Sipas ambasadores gjermane
n Kosov, gjat ktij viti vetm
n Gjermani jan parashtruar
5 mij krkesa pr azil nga

kosovart dhe kjo shnon nj

rritje e numrit t azilkrkuesve,
q do ta dmtoj edhe dialogun
n procesin e liberalizimit t
vizave. N t njetn linj u
shpreh edhe ministri i punve t
brendshme, Sknder Hyseni, i
cili porositi qytetart q t mos
t mos bien pre e tregtarve
me njerz, e matrapazve, e
kriminelve, q po prfundojn
mbi fatkeqsin e qytetarve
t ndershm. Qytetart e
Kosovs po paguajn para t
majme pr ta futur veten n
telashe. Un u bj thirrje t mos
e bjn kt, sepse n 99,9%
t rasteve, asnjrit nga ata nuk
do t'i garantohet azil n vendet,
ku po mbrrijn, t gjith do t
kthehen m t varfr sesa kan

Ameriks, Tracy Ann Jacobson. N nj njoftim pr media

t ksaj ministrie, Kui ka
thn se gjat ktij mandati t ri do t angazhohet n
funksionalizimin e plot t
gjyqsorit dhe ngritjen e efikasitetit dhe profesionalitetit,
me qllim t kthimit t besimit t qytetarve te sistemi i
drejtsis n Kosov.

shkuar, tha ministri Hyseni.

Edhe prfaqsuesit e
zyrs s BE-s n Kosov dhe
pothuaj t gjith prfaqsuesit
e shteteve antare t Bashkimit Evropian, kan shprehur
shqetsimin e tyre lidhur me
numrin n rritje t personave kosovar, q po ikin nga
Kosova dhe po hyjn ilegalisht
n vendet e BE-s. Thomas
Gnocchi, ushtrues detyre i
shefit t Zyrs s BE-s n
Kosov, thot n nj deklarat
pr media se:
"Sistemi i azilit n BE
ekziston pr qytetart, q i ikin
prndjekjes, ose rrezikut t
madh n vendin e tyre dhe t
cilt kan nevoj pr mbrojtje
ndrkombtare. N rastin e

Kui theksoi se deri

tani fokus i Ministris s
Drejtsis ka qen krijimi i
infrastrukturs ligjore, ndrsa
tani e tutje n vmendjen e
tij do t jet ngritja e efikasitetit t puns, shpejtsis s
procedimit t rasteve npr
gjykata dhe rritja e llogaridhnies s sistemit gjyqsor
ndaj qytetarve t Kosovs.

Kosovs ka shum pak gjasa, q

aplikimet pr azil t pranohen.
do vendim pr dhnien, ose jo
t azilit sht individual, mirpo
duhet prmendur se shumica e
aplikimeve pr azil nga Kosova
refuzohen dhe qytetart kthehen n atdhe. Kosovart, prfshir ktu romt, ashkalit dhe
egjiptasit, rrezikojn t bjn
shpenzime t konsiderueshme
vetm pr t'u kthyer srish n
Kosov, por mbesin edhe m t
varfr pas kthimit, tha Thomas
Gnocchi.
Ndalimi i migrimit ilegal
t kosovarve sht nj nga
kriteret n procesin e dialogut
pr liberalizimin e vizave pr
Kosovn. Sipas prfaqsuesve
t BE-s n Kosov, numri n
rritje i krkesave pr azil nuk

htetet e Bashkuara t
Ameriks po shqyrtojn instalimin e nj kornize
t re mbrojtse dhe t forcimit
t bashkpunimit ekzistues me
vendet e Evrops juglindore
dhe t Ballkanit, me qllim
t parandalimit t ndikimit
ekspansionist t Rusis.
Nse miratohet ligji pr
parandalimin e agresionit rus
n Ukrain dhe n vendet tjera
evropiane, q tashm ndodhet
n procedur n Senat, asingtoni do t nis negociatat pr
korniz t re ndrshtetrore,
me strvitje m t shpeshta
dhe m komplekse ushtarake
me vendet e rajonit t Ballkanit.
Kjo do t bhet prmes
aleancs veri-atlantike
(NATO), por edhe n mnyr
bilaterale me shtetet ve e ve.
Senatori republican, Bob
Corker, e ka propozuar tekstin e
ktij draft-ligji, i cili ashprson
deri n fund raportin e SHBAve ndaj agresionit rus n kt
pjes t Evrops, prfshi edhe
Bosnj e Hercegovinn, Kosovn, Serbin, Polonin si dhe
shtetet baltike.
Draft-ligji tashm sht
prezantuar n Komitetin pr
politik t jashtme t Senatit
amerikan dhe at, prve senatorit Corker, e kan prkrahur
edhe 26 senator t tjer.
sht n interes t Kosovs dhe
do ta dmtoj kt proces.
"BE-ja me shqetsim v
re prfshirjen e grupeve trafikante t organizuara dhe kriminale, t cilat shfrytzojn rastin
t prfitojn nga dshprimi
dhe nga gatishmria e disa kosovarve pr t ndrmarr hapa
t konsiderueshm pr t arritur
deri n BE. Pr kt u bjm
thirrje autoriteteve kosovare,
q t angazhohen fuqimisht e
t merren me kto grupe kriminale. Kosova duhet t angazhohet ngusht me vendet fqinje
n shkmbimin e informatave
pr aktivitetet e trafikimit me
persona, thuhet n deklaratn
e prbashkt t prfaqsuesve
n Kosov t vendeve m t
industrializuara. Ata i bjn
thirrje qeveris se re t Kosovs
q t ndrmarr masa kundr
faktorve shtyts pr emigrim,
duke rikujtuar se njerzit kan
nevoj pr pun, q t ken t
ardhme, sidomos personat, q
ndihen t margjinalizuar dhe
t diskriminuar, m saktsisht
grupet minoritare.

FAQE 7

Fryma e Re

S KANDAL

E Premte, 19 Dhjetor 2014

Vrtet, a jemi diaspor apo na e ndjellin t bhemi?

UDI, MINISTRI YN I JASHTM

NA QUAN DIASPOR

inistri i jashtm
i Republiks s
Shqipris, z. Ditmir Bushati,
u sht drejtuar msuesve t
shkollimit shqip t fmijve
n Selanik dhe mrgimtarve
q mbushnin nj nga sallat
e leksioneve t Universitetit
Aristotelis t Selanikut,
duke i quajtur DIASPOR!?
Ja fjalt e nxjerra nga goja
e ministrit ton, prcjell
n facebook: Gjat vizits
n Selanik, pata knaqsin
t takohem me komunitetit
shqiptar. Qprej vitit 2005,
rreth 800 nxns shqiptar,
kan mundur t msojn dhe
ushtrojn gjuhn amtare, fal
kontributit t vullnetarve t
diaspors son n Greqin e
Veriut. Mirnjohje pr ekipin
e prkushtuar t msuesve
q prcjellin gjuhn, traditat,
kulturn dhe identitetin ton
kombtar pran brezave t
rinj. Angazhim maksimal pr
t vijuar komunikimin me diasporn ton dhe pr t prmirsuar shrbimet q ndihmojn
n integrimin n vendin prits.
Diaspor? A e di ministri
yn, q di shkrim e kndim,
q di edhe gjuh t huaja, se
far do t thot diaspor?
Diaspora n kuptimin e fjals,
n rrnj t gjuhs nga vjen,
do t thot shprndarje, si
shprndahet fara (spore),
prhapje e nj populli n
territore larg vendit t tij. N
kumtimin e prditshm, pr
diaspor shqiptare, zyrtarisht shqiptart e shprndar
n shekuj n Itali (arbresht),
Greqi (arvanitasit), n
Turqi, Shtetet e Bashkuara
t Ameriks, njerz q n
prgjithsi kan humbur degt
e identitetit t tyre, gjuhn dhe
nnshtetsin, duke ruajtur
pakz nga rrnjt shprehur n
zakone, veshje, gjuh..., prdorur kto n raste t veanta.
Pr diaspor n Greqi, uditrisht n fjalorin e politikanve
tan (t t dy krahve), flitet
pr qytetart shqiptar, pr
emigrantt dhe nuk flitet pr
diasporn e vrtet, pr arvanitasit, rrnjt e t cilve
n gjuh e zakone, edhe pse
kan kaluar shekuj, jan t
gjalla. T gjalla n prag t
shuarjes s prjetshme...
Diaspor i quajti ministri
Bushati edhe msuesit vullnetar t gjuhs shqipe n
Selanik. I quajti edhe mrgimtart shqiptar n Selanik.
Pr rrjedhoj i quajti edhe

dhjetra msues q u msojn

fmijve gjuhn e nns q
nga Arta, n Kret e ishuj, deri
n Selanik e Kavalla, edhe
qindra mij emigrant ekonomik n t gjith Greqin.
Mbase ministri Bushati, kur
flet pr diasporn ton n
Greqin e Veriut, emrin e ka
marr nga Instituti i Diaspors,
nj institucion nn vartsin e
tij n Ministrin e Punve t
Jashtme, q as z e as figur ka.
Para disa vitesh, z. Flamur
Gashi, drejtor i Institutit t
Diaspors pran Ministris s
Punve t Jashtme na quajti
diaspor! Po e citoj shkurt,
si e prcolla afro nj dekad
m par: N nj intervist, z.
Gashi thot: N Greqi kemi
dy element: Arvanitasit dhe
dhjetra shoqata t shqiptarve. Pr t vazhduar, ne,

pasi punonjsit e tyre punojn e veprojn n shtete

t ndryshme (!). Pr t mos
thn pastaj se element t
diaspors jan edhe shqiptart
q jetojn n trojet e t parve
t tyre n Kosov, Mal t Zi,
Maqedoni, Serbi e gjetk (!)
Ti quash shqiptart, t cilt
n vitet 90-t, pr arsye ekonomike u detyruan t largohen
nga Shqipria, njerz q kan
n xhep pasaport shqiptare,
nnshtetsi shqiptare, shtpi,
prindr, gra e fmij n Shqipri, vetm e vetm se jetojn e punojn n vende t
tjera diaspor, m duket nj
cilsim dhe vlersim fminor,
n mos budallallk intelektual i patolerueshm. Kjo, nuk
sht se e kam dgjuar vetm
sot nga z. Gashi, por e kam

at q marrim ktu e prcjellim n Shqipri. Tregues pr

kt sht edhe nj deklarim
n Kamz i z. Shaban Memia
se kapitali i ndrtimeve pa
leje n Shqipri n zonat e
Tirans, Durrsit etj., kapital
i cili sht i emigrantve (jo
i diaspors A.A.) kap shifrn e tre miliard eurove (!)
Ne emigrantt jemi shqiptar,
shtetas shqiptar q nevojat e
dits na kan detyruar t emigrojm. Djersn q derdhim
ktu, ne e grumbullojm pika
-pika dhe e prcjellim pran
familjeve tona, n dheun e
t parve tan. Ka prej nesh
nga ata q kan bler shtpi,
madje jan br edhe qytetar
t shteteve t ndryshme t
bots. Ka djem e vajza q e
kan przier gjakun shqiptar

lik n Selanik na quajti diaspor. Ai shprehu angazhim

maksimal pr t vijuar komunikimin me diasporn
ton dhe pr t prmirsuar
shrbimet q ndihmojn n
integrimin n vendin prits.
Angazhimet jan br mullar..., t cilit prej kohsh i ka
hyr uji...

REZOLUT E PE

KUNDR RETORIKS
S LUFTS N SERBI
Sheshel ka br thirrje publike
pr Serbin e madhe dhe shpall
pretendime territoriale ndaj
fqinjve, prfshir Kroacin,
antare e Bashkimit Evropian.

shqiptar t diaspors, quajm

t gjith ata shqiptar q jetojn, punojn e veprojn n
shtete t ndryshme, pr t
vazhduar: Instituti q un
drejtoj, merret me evidentimin
e diaspors shqiptare kudo
q ndodhet n bot, qoft ajo
diaspor e vjetr apo e re...
N kuptimin n gjersi dhe
thellsi t ktyre deklarimeve
ne shqiptart q kemi kaluar
kufirin dhe punojm n Greqi
apo edhe n vise t tjera t
globit, qenkemi diaspor. N
kuptim t deklarimit t dyt,
shqiptar q jetojn, punojn e veprojn n shtete t
ndryshme, ather diaspor
na qenkan edhe prfaqsit
tona diplomatike n Greqi,
Itali, Gjermani, Kanada...,

dgjuar edhe nga paraardhsi

i tij. Dhe, kur e dgjon nga
dy titullar t lart t nj
Instituti Kombtar, ather
kemi t bjm me nj vij q
on uj n mullinj pa drith.
Instituti, qeveria, titullar t
cilsdo shkall, nuk kan pse
na quajn diaspor pr faktin se ne vrtet jemi nj far
e shprndar, por jemi nga
ajo lloj fare q ende qndron
n thes, ende nuk sht hedhur n ara t huaja, ende nuk
ka gjetur tokn, lagshtin,
klimn e prshtatshme pr
tu mbjell, pr t mbir
e pr t nxjerr vllezr, si
nxjerr gruri n truall t shndosh. Ne akoma, pavarsisht
politiks s mbrapsht shqiptare t ktyre 20 e ca viteve,

me gjak t kombeve t tjera

dhe kan lindur fmij nga
ky bashkim. Ka shqiptar t
lindur n vende t ndryshme t
bots, t cilt nuk din t flasin
gjuhn e nns, pr faj edhe t
indiferencs s shtetit shqiptar
q nuk ka hapur qoft edhe nj
shkoll t vetme pr shqiptart
dhe nuk ka mobilizuar qoft
edhe nj msues t vetm
nga nj armat e madhe msuesish n emigracion pr t
organizuar msimin e gjuhs
shqipe pr brezin e ri, at brez
q nj dit do t investoj n
Shqipri. Megjithat, edhe
kjo pjes e mrgats shqiptare, nuk sht dhe nuk ka
pse duhet t quhet diaspor.
Ministri yn i Punve t
Jashtme, n nj takim pub-

Nj deklarat
e ministrit
dhe kthim n
nj replik
me drejtorin
e Institutit t
Diaspors,
vite t
shkuara...

arlamenti Evropian n Strasburg i bri thirrje Serbis

t ndrmarr t gjitha masat e duhura ndaj serbit
ultranacionalist serb, Vojislav Sheshel, i cili vazhdon akoma
retorikn e tij t kohs s lufts. Parlamenti miratoi pr kt edhe
nj rezolut, e cila i dnon me forc deklaratat dhe veprimet e
Vojislav Sheshelit, q rezoluta e Parlamentit Evropian i cilson
si: Nj luftnxitje dhe nxitje e urrejtjes. Edhe inkurajim i pretendimeve territoriale n vazhdn e prpjekjeve pr ta devijuar
Serbin nga rrugtimi evropian, si thuhet n rezolut. Rezoluta
u bn thirrje autoriteteve serbe t hetojn sjelljen e Sheshelit dhe
t ndrmarrin t gjitha hapat e nevojshme n rast, se ka shkelur
ligjet kundr gjuhs s urrejtjes dhe ka br komente t tjera t
ngjashme, si thuhet n rezolutn e Parlamentit Evropian. Muajin
e kaluar, Gjykata Ndrkombtare Penale pr ish-Jugosllavin e
liroi, prkohsisht nga arresti kriminelin serb Vojislav Sheshel,
pr tu kuruar nga kanceri, pas pothuajse 12 vitesh paraburgimi.
Bashkimi Evropian u shpreh se nga lirimi i tij, m 12 nntor, Shesheli ka br thirrje publike pr krijimin e Serbis s
Madhe dhe shpalli pretendime territoriale ndaj vendeve fqinje,
prfshi Kroacin, vend antar i Bashkimit Evropian. Akuzat
ndaj 60-vjearit prfshijn vrasje, tortura, trajtim njerzor dhe
shkatrrime t qllimshme t fshatrave t banuara gjat luftrave
n Ballkan n vitet 90-t. Kriminel ultranacionalist, Vojslav
Sheshel e ka deklaruar veten t pafajshm, kurse vendimi i
Gjykats Ndrkombtare nuk sht marr ende.
Ligjvnsit kroat kan br thirrje q Vojslav Sheshel t
kthehet n arrest, pr shkakun e prhapjes s urrejtjes dhe intolerancs qkurse Gjykata Ndrkombtare e Krimeve n Hag i
dha Sheshelit lirimin e prkohshm.
Ndrkaq, kryeministri i Serbis, Aleksandr Vui, kritikoi
rezolutn e Parlamentit Evropian, duke e konsideruar fyese pr
Serbin dhe popullin e saj. Sipas vzhguesve, rezoluta e PE
duket arsyeja pse Vui anuloi pjesmarrjen e tij n konferencn
pr rajonin e Ballkanit n Bruksel, ndrsa drgoi atje ministrin
e jashtm.
M par n Bruksel ishte pr vizit presidenti i Serbis,
Tomislav Nikoli, i cili u bri t ditur mediave n Beograd, se
kishte marr porosi shum t qarta q Beogradi t njoh Kosovn, nse do q Serbia t pranohet n BE, tha Nikoli. Ai u citoi
mediave t vendit komisionarin e BE pr fqinjsis dhe zgjerimin,
Johanes Han, ti ket thn presidentit t Serbis, se nuk ju duam
t vini n Bashkimin Evropian me probleme t pazgjidhura.

FAQE 8

E MIG R ACION

Fryma e Re

E Premte, 19 Dhjetor 2014

N vend t fejtonit

O SA MIR..., ERDHN ZGJEDHJET

Abdurahim ASHIKU

u kam treguar ndonjher pr Tunelin

e qyqeve? As sot nuk do
tu tregoj, as se ku ndodhet dhe pse ndodhet, as pse
quhet Tuneli i qyqeve
dhe as se kush ia ka vn
kt emr, duke br nj
paralele n koh dhe hapsir me nj roman shum t
lexuar t realizmit alasoc.
T jeni t sigurt se ai ndodhet dhe se debatet me e pa
grusht, atje zhvillohen po
aq sa n parlamentin shqiptar, i pranishm n tunel me
nj ekran t madh, lidhur
me nj anten satelitore...
Sot, t martn e tret t dhjetorit katrmbdhjet, tuneli
zjeu si uji n kusi bakri t
nxir nga bloza. Veshngriturit
pas lajmeve dhe litsit e
titujve t gazetave, q t gjitha
stacionet televizive satelitore
na i sjellin mngjeseve, u
futn sipas mendjes s fiksuar
pas partive, disa me kmbn
e majt e disa me t djathtn.
Njra pal, ajo e Kmbs
s majt (tash e tutje Kmbmajti), hyri me sihariqin
e madh se kushtetuesja e
Shqipris e kishte shkel
me kmb ankesn e Kmbs s djatht, pr shpalljen t paligjshm vendimin
e mazhorancs pr ndarjen e re mjedisore t vendit.
Pala tjetr, ajo e Kmbs s
djatht (tash e tutje Kmbdjathti) hyri me vrull aq t fort,
sa lvizi vendit tavolina e karrige (madje njra karrige u rrzua dhe theu kmbn), duke
thirrur Protesta! T gjith
mrgimtart n protesta!
I shkurti (emr artistik), nj
burr dy me nj n raportin
trupor, dy n gjatsi dhe nj n
gjersi, me dy fletore shkolle
mbshtetur n tavolinn e
par (njra me kapak t kuq e
tjetra me kapak blu), me nj
laps me dy ngjyra diagonal
pjatsz ku katr kokrra ulli,
dhjet kokrra grosh qorre
dhe dy speca turshi paksa
djegs, (kuq nga njra e t
mprehurs dhe blu nga tjetra), kishte vn mbshtetur
n gotn e rakis lajmrimin: Udhtim pr zgjed-

hjet, regjistrimet filluan.

Palt u uln n tavolina diagonal tunelit, larg e larg zrave
mbi vesh, me solemnitetin
e momentit sa po ti pikturoje, n analogji me tablon,
Qetsi n Shipk do t
shkruaje Selfie n tunel.
Selfia (m plqen kjo fjal
se m kujton Selfon, nj
bashknxns n t mesme
q fshihej midis kavaletave t
kashts s ferms dhe i recitonte vetes vjersha q fillonin
me Un... dhe mbaronin me
Un...), nuk priti as sa t vinte
kamerierja gotat e mbushura me raki mbi tavolin.
Nj grusht i fort mbi tav-

Debate me e pa grusht n Tunelin e qyqeve

olin i prmbysi gotat. Rakia rrodhi duke formuar nj

delt rakiore e ngjashme

me deltn e Niagars para

se t shkumoj. Shprehja e
fundit nuk sht e imja, por

e Stefos, nj mrgimtar q e
kishte ndrruar emrin vetm
pr nj dupje raki. Mesele
tjetr kjo q meriton m
shum se nj fjali pijanik.
- Kjo nuk sht par dhe as
dgjuar, brtiti Kmbdjathti,
duke fshir me t pasmen
leshtore t dors rrjedhn e
rakis mbi surrat.
- T gjith n protest. Kushtetuesja u skuq...
Kmbmajti e dgjoi, u
hodhi nj shikim vjeshtgjethern, trokiti fort gotat

me kmbmajtt dhe thirri:

- Eviva!
I shkurti, duke gjerbur rakin me vrshllim
buzsh, u hodhi nj sy majlapsave kuq e blu dhe
frkoi duart duke mrmritur: Ka lvizje, ka para...
Zrapsodi veshngritur dhe
syngjitur, ia mori nj knge
t re me vargje t mome...
Do bjm zgjedhje,
De more de,
Partit na thrresin,
Gati jemi ne...

Vijon...
Durim Madhi
Mrgimtar pa afat

NJ KARTOLIN PR DANEL CANN

N ZAKINTHO
Dhe n
vijim pr t
gjith ata
q hyn n
jetn time
ikanake si
personazhe
t seris
publicistike
n 6
vllime,
Njerz q i
dua...

pr gjithka, pr ato q na
bashkojn dhe na prekin hera
hers paksa ashpr kohs q
kalojm.
Ishim takuar kalimthi

i duarve t shqiptarve, ke
prcjell mbi shpatulla e vn
njeri mbi tjetrin aq gur sa me
to do t ishte ngritur nj kala e
tr. E mora fjaln tnde dhe

n nj rrugic t Athins,
aq kalimthi sa do t befasoheshim kur n hollin e hotelit
do t bnte udh pikpyetja:
sht ai?
Ishim takuar edhe n
valt kompjuterike, kur ju
shkrova se do t kalonim nj
jav n ishull si turist t
kinonikos turismos, q IKA
na ofron pr t pushuar nj
her n dy vjet.
Tani po zgjidh nj
nyje lidhse dashurie dhe
respekti pr ju. Si njeri...
Si njeri, q ke nj
familje t shndetshme
shpirtrisht, me djem q kan
mbaruar universitete duke
punuar, universitet me djersn e mendjes dhe t ballit.
Si njeri-puntor, q si
m that n nj ast intim tek
shikonim muret me gur, fryt

e vendosa n murin e madh

t puns s shqiptarve. E
madhe m doli, e gjat dhe
e lart, kala e mur kinez
puna juaj...
Si njeri-gazetar, si njeri
q din ta gjej fjaln mrgimtare pr ta vendosur n jetn
e tyre. M plqen fjala jote,
gur i rnd n gazetarin
ikanake shqiptare.
E di ti i dashur Danel se
n Greqi fjala e njerzve t
puns, njerzve q ditn gatuajn lla e mbrmjeve, n kufijt e rezonancs s lodhjes,
shtrihen t flen mbi letra
e mbi tastiera kompjuteri?
Thurin fjal me shpirt; shpirt
n proz, poezi, pentagrame,
kng. Ka kaq shum njerz
q e punojn penn, si t
punojn kazmn e lopatn,
sa nj botuese e madhe greke

uk munda ta mbaj
m i dashur Danel,
nuk mund ta burgos as
n qelizat miliardshe t
kompjuterit dhe as n qelizat
e kujtess sime. Ishin aste
t ngrohta ato q prjetuam
n ishullin e Zakinthos, n
shoqrin tnde un, ime
shoqe, Natasha, miku im
Shptim Hyka bashk me t
shoqen, Dhuratn dhe djalin,
Alesion.
sht nj kujtim i shkruar n syrin e objektivit
fotografik n Keri, nj vend i
bukur n ishullin e Zakinthos,
vend ku ndillesh t hidhesh
si nga nj trampolin mbi
dallgt e shkumzuara t
Detit Jon, atij deti q lag dy
vendet tona.
Nj nat m par na
more e na ngjite mbi Zakintho, n nj pik q nuk e di
se si ta quaj, vetm nj ballkon mbi nj det dritash mbi
qytet. Pim t gjasht kafen
e mikpritjes dhe biseduam

e kish pyetur mikun tim t

pens s hershme ikanake,
Kristo Zharkalliun, pse shqiptart nuk krijojn shtpin
e tyre botuese?
Diku, n internet, nj
dit t gjeta tek shkruaje pr
Godinn q mbeti n historin e emigrantve n Zakintho, Ksenian. E kapa dhe
e futa n zarfin kompjuterik
bri kujtess n bisedn q
bm bashk pr hallet e
emigrantve t Zakinthos,
pr gurt q u hidheshin
pr t vrar kmbt e tyre
t zbathura n rrugn e integrimit, rrug e vshtir
si ma prshkrove me goj,
e si e prcillje me shkrim.
Shpresoj q me kalimin e
kohs t ket ndryshuar dika,
t jen vn n rrug t drejt krkesat tuaja pr dokumentimin sa m t shpejt
ligjor t qndrimit n ishull.
Dy apo tre muaj m par,
nprmjet komunikimit t
drejtprdrejt kompjuterik,
ndjeva dshirn, por edhe
shqetsimin tnd pr fmijt.
Jo pr fmijt tuaj, por ata t
mrgimtarve t shumt n
ishull, ata q lindn dhe po
rriten si filiza t njom e q
era e harress po i prkul, si
prkulet bari nga era. Fjaln e
kishe jo vetm pr pasaportat,
vendlindjen e tyre shkruar nga
shkronjshkrues q shqipen e
grryejn me 34 germa dhe
emrat e vendeve i shkruajn
me kulturn e katundit t
tyre, por pr msimin e gjuhs
shqipe, pr ta shkruar e lexuar

at, pr ta knduar e hedhur

n vallen e Osman Taks e
t Xhaferr Kabs. E kishe
mbushur fletoren me emra
fmijsh, me djem e vajza
t dshiruar pr tu ulur n
bank me nj abetare, nj
fletore e nj laps prpara.
Doje nj klas. Doje abetare
shoqruar me fletoren e saj.
Klasa varej n engelin e
bashkis, si varej lkura
e dashit t art n degn e
pems s thar n legjendn q fmijt e msojn n
shkolln greke. Abetaret flen
n ambasad. Q ti marrsh
duhet ti paguash me biletat e
udhtimit. T premtova se do
t jen atje ditn q fmijt do
t ulen n klas. Nuk m ke
njoftuar. Mbase klasa varet
ende n degn e thar t
legjends. Mbase...
Nuk mundm t takoheshim prsri i dashur
Danel, ndaj edhe po lundroj
gishtrinjt mbi tastiern e
kompjuterit pr t t falnderuar, pr t shprehur gzimin
tim, t bashkshortes dhe t
Shptimit e Dhurats, duke
ju uruar Gzuar Vitin e Ri
2015! Mbi t gjitha shndet
vetjak e familjar, mbarsi n
vitin 2015, vitin me shpresa
t reja pr mrgimtart, pr t
rn hallet e tyre n vesh q
dgjojn dhe sy q shikojn...
Bashk me urimet po ju
prcjell edhe disa fotografi, q
na kujtojn Zakinthon, ishullin ku shqiptart jan forc e
madhe n ndrtim, bujqsi,
peshkim, turizm.

FAQE 9

Fryma e Re

HOMAZH

E Premte, 19 Dhjetor 2014

Portret

Nderim dhe respekt pr prof. Sknder Luarasin

Dita e Flamurit*
Profesor anglishteje, personalitet
i shquar i kulturs, prkthyes
erudit q iu prkushtua shtjes
shqiptare...
Nga Prof.dr. Eshref
YMERI

pata njohur n vitin

1962, kur isha student n Fakultetin e Historis
dhe t Filologjis. Miku im
Avdul Veizi, me prejardhje nga
nj familje e nderuar nacionaliste nga Vasjari i Tepelens,
asokohe ishte student i degs
s anglishtes. Pedagogu m
i dashur i tij ishte profesor
Sknder Luarasi, q n do
or msimi gjente mnyrn
tu fuste studentve n gjak
frymn e dashuris pr gjuhn
shqipe dhe Shqiprin.
Jo rrall her kisha vn
re kur prof. Luarasi, gjat kohs
q studentt kishin ndonj
dritare (or bosh), shtiste
me Avdulin prkrah, prgjat
rrugs q t onte n Fakultetin e Gjeologjis, prball
fakultetit ton, duke biseduar
me njri-tjetrin si burri me
burrin. Pikrisht asokohe ai m
pati prezantuar me profesorin
e nderuar.
Hapja e degs s anglishtes ishte merit e drejtprdrejt e profesor Luarasit dhe
e profesoreshs s anglishtes,
zonjs Maja Polakova, e cila
m pas u b bashkshortja e tij.
Gjat katr viteve t fakultetit,
bashk me Avdulin, m pati
qlluar t bisedoja edhe her
t tjera me prof. Luarasin.
M bnte shum prshtypje
atdhetarizmi i tij shembullor
q karakterizonte formimin e
tij intelektual. Sa her bisedonim, fjala do t dilte patjetr
te figura e Fan Nolit, pr t
cilin ai ushqente nj respekt
t jashtzakonshm, si figur
e shquar e shqiptaris dhe e
kulturs shqiptare. Nuk mund
t rrinte pa prmendur at kontribut t shquar t Fan Nolit pr
themelimin e Kishs Ortodokse
t Pavarur Shqiptare, t ciln e
shkputi nga thonjt e kishs
shoviniste greke.
Profesor Luarasi ishte
rritur dhe edukuar n nj mjedis nacionalist, nn ndikimin e
drejtprdrejt t ideve t rilindasve tan t shquar. Ai mbeti
jetim, pa baba, q n mosh
t njom, gjithsej 11 vje, kur
paraardhsit e Janullatosit i
morn jetn babait t tij, Petro
Nini Luarasit, i cili mundohej
t prhapte dritn e dituris n
radht e popullit shqiptar prmes msimit t gjuhs shqipe,
drit q e verbonte keq patri-

Sknder Luarasi
kann e Stambolit dhe bijn e
saj famkeqe, kishn shoviniste
greke. Q asokohe, emri i Petro
Nini Luarasit hyri n panteonin
e figurave t ndritura t kombit
shqiptar, si Papa Kristo Negovani, Anastas Kullurioti, Koto
Hoxhi, Pandeli Sotiri, Naum
Veqil Harxhi, At Stath Melani,
t cilt i vrau plumbi dhe helmi
i shovinizmit grekomadh.
Profesor Luarasi ishte
prfaqsuesi i fundit i rilindasve tan t mdhenj. Si natyr
tepr e pavarur, si patriot shembullor dhe me dinjitet t lart
intelektual, ai nuk mund ta

fitonte dot simpatin e klass

politike komuniste t Tirans
dhe domosdo do t shikohej
shtrembr prej saj. Megjithat,
prof. Luarasi, deri n fundin e
jets s tij, qndroi i patundur
n bindjet e veta nacionaliste
dhe asnjher nuk i lejoi vetes
ti bnte fresk diktaturs komuniste t Enver Hoxhs.
sht fatmirsi q prof.
Luarasi ka ln pas vetes djalin
e tij, Petron, i cili n jetn e vet,
vazhdon t ndjek me dinjitet
rrugn e gjyshit dhe t babait,
duke qndruar fort n pozitat
e shqiptaris. Ktu posht po

Nga Sknder Luarasi

Dita e Flamurit sht
dita m e shnuar n historin e kombit ton. Duke
kremtuar kt dit, i pari
kujtim q na bie n mend
sht se nj popull ka shptuar prej kurthit t robris
dhe nisi t shijoj jetn e
lir, duke u prfaqsuar
prej shenjs kombtare,
Flamurit.
Shenja e kombit ton:
Flamuri kuq e zi me shqiponjn dykrenare!
Me sa mburrje,
madhshti, nderim dhe
gaz e shikon do sy atdhetari! Vetm nj tradhtar,
nj shpirtlig e vshtron me
smir, me urrejtje, me frik.
Te f l a m u r i n u k
shohim vetm bukurin e
cohs dhe t ngjyrs, po
edhe bukurin e nj atdheu,
t nj kombi, me tr
cilsit, parimet, ndjenjat
dhe historin e nj populli,
q ka jetuar pr nj jet
madhshtore, pr qllime t
larta, t shtrenjta, t dlira.
Flamuri yn tregon
qndrimin e njhershm,
t patundur dhe burrror t
atyre ushtarve fisnik q i
ka udhhequr n ngadhnjiu ofroj lexuesve t nderuar
nj artikull me domethnie t
thell t prof. Sknder Luarasit, i cili e ka shkruar kur

me, mes luftrave t rrepta, jo pr sulme, po pr

mbrojtje. Flamuri yn tregon jetn e atyre trimave
t kombit q luftuan pr t
mbrojtur atdheun. Nn kt
flamur Sknderbeu mundi
t dal fitimtar n luftra
t panumrta kundr mizorive t Anadollit. Nn kt
flamur trimat e Gegris
dhe t Toskris mundn
t mbajn t panjolluar prej
armiqve nderin e tyre. Nn
kt flamur kemi dhn
besn t rrojm ne, bijt e
shqiponjs. Te ky flamur i
hapur, q frfrin n er,
shikojm me shkronja t
arta Shqiprin e Re dhe
t Lir, shikojm jetn e
s ardhmes s ktij kombi,
q sht dergjur pr kaq
koh n kurth, i mbuluar
me plafin e robris, po q
kurr nuk ka qen i mundur
pr vdekje!
Flamuri yn sht
shenja e trimris dhe e liris. Pr trimri ka kaptuar
male, ka kaprcyer lumenj,
ka shtitur pyje, ka vettitur mbi dete dhe ka valuar
mbi fusha. Pr liri ka br
terror t madh, beteja t
prgjakshme.
Pr liri, si tani e tutje
ky dhe vetm ky flamur, do
t frfrij mbi kulmet e
ishte student dhe q dshmon
aq shum se far formimi
atdhetar e karakterizonte q n
moshn djaloshare. Artikullin,

shtpive, do t shndrij mbi

majat e ukave, do t valoj
mbi sheshet e lndinat.
Vetm nn kt flamur do
t prehen n qetsi eshtrat
e atyre dshmorve q bn
therorin m t madhe,
duke luftuar dhe vdekur
me nder e lavdi. Vetm
nn kt flamur mund t
rrojm ne bijt, niprit
dhe strniprit, n liri, n
fatbardhsi m vete dhe n
paqe e miqsi me fqinjt.
Po sado i mir, sado i bukur
dhe i kndshm t jet ky
flamur, bukuria e tij prishet,
vyshket, venitet, po t mos
jemi dhe ne si flamuri.
Le ta dim q ne e bjm
flamurin dhe jo flamuri
neve. Po t jemi ne trima,
besnik, t drejt, t lir, t
ndershm, ashtu do t jet
edhe flamuri yn, shenja
e nj populli trim, besnik,
t drejt, t lir, t ndershm. Po t jemi ne robr
dhe tradhtar, ashtu do t
jet edhe flamuri, shenja e
robrve dhe e tradhtarve.
*Ky shkrim sht
nj nga botimet e Sknder
Luarasit n revistn Studenti, organ i studentve
shqiptar n qytetin
Springfield, Mass. SHBA,
m 28 nntor 1919.
s bashku me titullin,Dita e
Flamurit dhe me fotografin,
si edhe me shnimin n fund,
i kam nxjerr nga interneti.

Para largimit, ambasadori Arvizu n Spa

Ambasadorin amerikan, Aleksandr

Arvizu, e ftova n shtpin time dhe
i ofrova mjaltin dhe rakin e zons. Kshtu
rrfen Gjet Gjoni, mikpritsi i ambasadorit
amerikan n largim, Aleksandr Arvizu. Zoti
Gjoni, i cili jeton prej vitesh n banesn q
ndodhet shum pran ish-burgut t Spait, n
Mirdit, ka pritur sipas tradits shqiptare ambasadorin Arvizu, i cili ka pranuar me dshir
ftesn bujare t familjes shqiptare mirditore.
Prgjat mse gjysm ore, zoti Arvizu ka shijuar aty edhe rakin tradicionale shqiptare dhe
mjaltin e prodhuar nga familja Gjoni.
Ndrkoh, nprmjet nj statusi n
Facebook, Arvizu tregon momentet e fundit t
tij n Shqipri, nj qndrim, q si shprehet e
ndihmoi t thellohej pr t kuptuar historin e
ktij vendi. E teksa bhet gati t ik, Arviziu
ndan me t gjith ndjeksit e tij, momentet
e vizits n burgun e Spait, nj prvoj, q
si thot e ka ln t mpir. M tej ai flet pr
diktaturn komuniste n Shqipri, pr t ciln
thot se, ishte e ngjashme, por e ndryshme,
ishte brutale, pa dyshim, por m e prqendruar
dhe fokusuar s brendshmi sesa n shumicn e
vendeve t tjera.

Ja far shkruan ambasadori amerikan n ikje:

Tek prgatitem t largohem
nga Shqipria, mendoj se si qndrimi
im ktu e ka thelluar t kuptuarit tim
t historis. Deri tani, fokusi im
profesional ka qen Azia, prfshir
efektet e mdha historike t zgjerimit
dhe agresionit komunist, veanrisht
n gadishullin Korean dhe n Azin
juglindore. Errsira q pllakosi Shqiprin gjat diktaturs komuniste
ishte e ngjashme, por e ndryshme,
ishte brutale, pa dyshim, por m e
prqendruar dhe fokusuar s brendshmi sesa n shumicn e vendeve t
tjera. Disa vende n Shqipri ende
e ruajn shenjn e asaj kohe dhe
asnj prej tyre aq qartsisht sa Spai.
Javn e kaluar, vendosa q doja ta
vizitoja. Kshtu, edhe pse t lajmruar
n momentin e fundit, kolegt e mi
n ambasad organizuan udhtimin
dhe ndrkoh pyesnin: Pse po shkojm? Sepse sht e rndsishme q
t shkojm, u thash. Jo pr arsyet
q na ojn shpesh jasht Tirans:

nisja e nj projekti t ri nga USAID,

takime me vullnetart e Korpusit t
Paqes, takime me zyrtar t qeverisjes vendore pr t diskutuar reformn territoriale, etj. Thjesht duhet
t shkojm. Dhe kshtu u nism.
Jam i lumtur q erdhi Anne me ne.
Udhtimi nga Tirana pr n Spa zgjat
pak m shum se dy or. Nuk mund
t flas pr kolegt e mi, por mua kjo
prvoj m la t mpir, plot keqardhje t trisht, madje edhe t nemitur.
Nuk folm shum me njri-tjetrin
kur ishim aty; nuk kishte nevoj pr
fjal. Bm mir q shkuam dhe un
nuk do ta harroj kurr at dit. Ktu
jan disa foto nga ajo vizit q un
doja t ndaja me ju. Nj falenderim t
veant kam pr Mirian Bllacin nga
Trashgimia Kulturore pa Kufij dhe Z.
Gjet Gjoni, i cili na udhhoqi npr ato
q kishin ngjar, si dhe na hapi dyert
e shtpis s tij pas udhtimit ton t
paharrueshm.

Fryma e Re

FAQE 10

Libri...

N shqip nga Shtpia Botuese 100% non fiction, HELGAs SECRETS Titulli i veprs n origjinal: The Road to Wigan Pier George Orwell

vijon nga numri i kaluar

Shikoje endacakt q
hiqnin izmet n kanal uf,
far lemerie! Juve as q ju
shkon n mendje se endacakt
mund t mos ken qejf ti ken
kmbt zhul i zi. Bile edhe
njerzit e shtress s mesme
pr t cilt e dije se jan t
pastr shrbtort, pr shembull nuk sht se t trheqin
edhe aq. Kundrmimi i djerss,
vet ngjyra e lkurs s tyre,
n mnyr t mistershme jan
ndryshe nga e juaja.
Kushdo q sht rritur
duke folur gjuhn zyrtare dhe
n shtpi ka pasur qoft edhe
nj shrbyes e banj, ka shum
t ngjar q t jet rritur me
ndjenja t tilla, domethn
me vetin prarse dhe t
pakaprcyeshme t dallimeve
klasore q sht n Perndim.
sht mjaft e habitshme se
sa rrall pranohet kjo. Tani
pr tani m vjen ndr mend
vetm nj libr ku kjo gj
sht paraqitur pa doreza e ai
sht On a Chinese Screen
t z. Samrset Mom1. Z. Mom
prshkruan nj zyrtar t lart
kinez q shkon n nj bujtin
buz rruge dhe shfryn e i thrret t tjert n emr n mnyr
q tu lr t kuptojn se sht
dinjitar shum i lart ndrsa ata
jan vese krimba. Megjithat,
mbas pes minutash, pasi e ka
mbrojtur dinjitetin ashtu si
i duket e udhs, ai ha dark
me przemrsi t madhe me
barrtort e plakave. Si zyrtar
q sht e kupton se e ka pr
detyr ta bj t ndihet pranin
e tij, por nuk ka mendimin
q barrtort jan gatuar me
nj lnd ndryshe nga e tija.
Un kam vrejtur skena t
panumrta t tilla n Burm.
Mes mongolve ndrmjet
tr aziatikve, me aq sa di ka
nj lloj barazie t natyrshme,
nj familjaritet t leht mes
njerzve, gj q as q mund
t mendohet n Perndim. Z.
Mom shton:
N Perndim ndjesia
q kemi pr ern na ndan
nga njerzit e tjer. Ndonse
puntori sht shefi yn, i cili
ka prirjen t sundoj mbi ne
me dor t fort, prapseprap
nuk mund t mohohet dot q
ai mban er: kjo nuk habit
kurrknd, pasi brja e banjs n
agim kur t duhet t shkosh me
nxitim n pun para se t bien
sirenat e fabrikave, nuk sht
1) (18741965), autor anglez, romanet dhe tregimet e shkurtra t
t cilit dallohen nga nj lehtsi e
madhe rrfimi, thjeshtsi stili dhe
nga nj pikpamje ironike dhe zhgnjyese.

E Premte, 19 Dhjetor 2014

gj e bukur, as puna e rnd nuk

ka prirjen t t bj q t mos
mbash er t keqe; pastaj t
brendshmet nuk mund ti ndrrosh nga sa dshiron kur teshat
e javs i lan bashkshortja q
e ka gjuhn brisk. Un nuk i
ngarkoj me faj puntort q
vijn er, por kjo smund t
mohohet. Kjo ua bn t vshtira
marrdhniet shoqrore personave q i kan vrimat e hunds
t ndjeshme. Banja e mngjesit
i ndan shtresat e shoqris, n
mnyr m t vlefshme, sesa
prejardhja, pasuria a shkollimi.
Ndrkoh, a mbajn er
shtresat e ulta t shoqris?
Doemos, si nj e tr, ata jan
m t pist sesa shtresat e
larta t shoqris. E smund t
ndodhte ndryshe, duke pasur
parasysh kushtet n t cilat jetojn, sepse edhe sot e ksaj dite,
m pak se gjysma e shtpive
n Angli kan banja. Pastaj,
zakoni i t larit prdit sht
ende shum i ri n Europ e,
n prgjithsi, klasa puntore
sht m konservatore sesa
borgjezia. Por, sa vjen dhe anglezt po bhen prher e m t
pastr, kshtu q mund t ecim
me shpresn se mbas njqind
vjetsh ata do t jen po aq t
pastr sa edhe japonezt. Sa
keq q ata q e idealizojn puntorin, jo rrall e gjykojn t
nevojshme t lvdojn do veti
t klass puntore e, ksisoj
mtojn se, n njfar mnyre,
pisllku sht i lavdrueshm
n vetvete. sht mjaft e uditshme q, pr kt, socialistt
dhe demokratt katolik sentimental t llojit estrtonian2
ndonjher ndodh t shtrngojn duart me njri-tjetrin; si
njra pal, ashtu edhe tjetra,
do t t tregojn se papastrtia
sht e shndetshme dhe e
natyrshme ndrsa pastrtia
sht vese rrebe ose, n rastin
m t mir, luks. [Sipas estrtonit, pisllku sht thjesht
nj lloj parehatie e, n kt
mnyr, renditet si vetndshkim. Mjerisht, parehatin e
papastrtis e vuajn kryesisht
njerzit e tjer. Vrtet, nuk
sht edhe aq e parehatshme t
jesh pis jo aq e parehatshme
sa t bsh banj me uj t ftoht
n nj mngjes dimror.] Duket
sikur ata nuk e din q kshtu
thjesht i japin fuqi nocionit se
antart e klass puntore jan
t palar ngaq kshtu duan e
2) Gilbert Keit estrtoni (1874
1936) shkrimtar britanik. N
veprat e tij bjn pjes At Brauni,
rrfime me detektiv dhe vllime t
tra me kritik letrare.

Nderim Katalonjs
jo pr shkak t skamjes. N
t vrtet, njerzit q kan
banja, zakonisht i prdorin
ato. Mirpo, shtja sht se
njerzit e shtress s mesme besojn q puntoria sht e pist
nga pjesa e cituar m sipr
kuptoni se z. Mom e beson nj
gj t ktill dhe, sht m
e keqja, pisllku, n njfar
mnyre, sht pjes e pandar
e tyre. Kur isha fmij, nj nga
gjrat m t frikshme qe q t
pija nga shishja ku kishte pir
nj puntor krahu. Nj here,
kur isha trembdhjetvje, i
kisha hipur trenit q po kthehej
nga qendra tregtare, e vagoni i
klass s tret qe mbushur plot
e prplot me barinj dhe derrar q kishin shitur kafsht e
tyre. Akcili nxori nj shishe
erekshe me birr dhe ua kaloi
dor m dor t tjerve; ajo
kaloi goj m goj, ku t gjith
hoqn nga nj gllnjk. Nuk
mund t prshkruaj dot tmerrin
q ndjeva teksa shishja erdhi
tek un. Ishte e sigurt q do t
nxirrja zorrt nse do t pija
nga ajo shishe pas gjith atyre
meshkujve t shtress s ult q
kishin pir n t; e, n krahun
tjetr, nse ata ma ofronin, un
nuk guxoja t mos pranoja nga
frika se mos, n kt mnyr
i fyeja; kshtu ju e shihni se
si paturpsia e shtress s
mesme hap ve andralla. Sot,
fal Zotit, nuk kam m ndjenja
t tilla. Trupi i puntorit, sado
q bn pun krahu, nuk m
ngjall m krup m shum se
ai i milionerve. Ende nuk kam
qejf t pi n t njjtin filxhan a
n t njjtn shishe ku ka pir
dikush tjetr, e me kt dua t
them pr kdo tjetr; nga grat
sprish pun, sepse, s paku,
shtja e shtresave t shoqris
nuk ka lidhje me to. Ajo q m
shroi nga kjo, qe vetm lidhja
e miqsis me endacakt. Ata
vrtet q nuk jan aq t pist
sa jan edhe anglezt e tjer,
mirpo ata namin kan, e pasi
ke fjetur n t njjtin krevat me
nj endacak e ke pir aj nga e
njjta kuti burnoti, ather ke
prshtypjen se m keq se kaq
nuk bhet, kshtu q asgj e
till nuk t frikson m.
U ndala te kto shtje
ngaq ato jan t nj rndsie
jetsore. Q t arrish t rrnjossh dallimet klasore t
duhet tia fillosh t kuptosh
se si duken shtresat shoqrore
n syt e dikujt tjetr. Nuk
nxirret gj nse themi q shtresa e mesme e shoqris sht

snobe dhe t mos merremi

me t. Nuk bn prpara nse
se kupton q snobizmi ka lidhje me njfar idealizmi. Kjo
buron nga strvitja e hershme
q i sht dhn, nprmjet s
cils fmijve t shtress s
mesme u msohet q pothuajse njherazi t lajn qafn, t
jen t gatshm t japin jetn
pr atdheun dhe t prmojn
shtresat e ulta.
Me kt rast mua do
t m paditin se kam mbetur
prapa n koh, ngase gjat
lufts un qesh fmij dhe
ata mund t thon se fmijt
e sotshm i rritin me nocione
m prparimtare. Ka shum
t ngjar t jet e vrtet q,
njher pr njher, ndjenjat
e dallimeve klasore t jen m
pak t ashpra se dikur motit.
Tani, klasa puntore sht e
nnshtruar ndrkoh q m
par armiqsin e shprehte
fare hapur, ndrsa industria
e paslufts q prodhon tesha
t lira, bashk me zbutjen e
prgjithshme t qndrimeve n
siprfaqe, i kan dobsuar dallimet midis shtresave t ndryshme t shoqris. Porse, nuk
ka asnj dyshim q, n thelb,
ndjenjat n fjal t vazhdojn
ende. do antar i shtress s
mesme e ka t fjetur paragjykimin klasor pr t cilin mjafton

ve dika e vogl pr ta zgjuar;

e, nse sht mbi dyzet vje
ather ka shum mundsi q
atij ti jet rrnjosur bindja se
shtresa e tij sht br fli pr
shkak t shtress shoqrore
q qndron posht s tijs.
Bji t ditur ndonj personi
mendjeleht t zakonshm q
vjen nga familje aristokrate, i
cili lufton me mish e me shpirt
t rroj sa pr sy t bots me
katrqind a pesqind sterlina n
vit, se bn pjes n nj shtrese
parazite dhe shfrytzuese, e ai
do t t marr pr t mendur.
Me iltrsi t mirfillt do
t t nxjerr n pah n sa e
sa mnyra se sht ku e ku
m keq sesa puntoria. N
syt e tij puntort nuk jan
nj rac skllevrish t prmbysur, por, prkundrazi, nj
vrshim gjmmadhe q kacavaren sipr pr t gllabruar
at, miqt e familjen e tij dhe
pr t fshir nga faqja e dheut
kulturn dhe njerzit pr s
mbari. Andaj, ata t shtress s
tij, se i pushton nj ankth i uditshm e i frikshm se mos puntoria begatohet jasht mase.
N nj numr t Punch fill
mbas lufts, kur qymyri i gurit
ende shitej shtrenjt, kishte nj
piktur ku paraqiteshin katr
e pes minator me fytyra t
zymta e ndjellazeza duke ngar

nj automobil t lir. Nj mik

i pyet teksa po e kalonin se
ku e kishin huajtur at. Ata i
prgjigjen: E blem, or lum
miku! Pra, ju e shikoni se
kjo i shkon shum pr shtat
Punch, ngase sht poshtrsi
aq e madhe sa se mban dheu
dhe, sht krim kundr natyrs
q minatort t blejn vetura,
madje edhe sikur katr e pes
syresh t blinin vetm nj t
till. Ky qe kndvshtrimi i
para dymbdhjet vjetve e,
nuk shoh kurrfar dshmie q
ai t ket ndryshuar n thelb.
Ende ekziston pikpamja se
klass puntore i kan shkuar
pas fijes n mnyr absurde,
e kan shthurur me ndihmat
ekonomike q i japin, pensionet
e pleqris, arsimimin falas
etj.; kjo sht tronditur paksa
mbase nga pranimi s fundi i
qenies s papunsis. Sepse pr
nj numr shum t madh personash t shtress s mesme,
mbase shumica drrmuese e
atyre q jan mbi pesdhjet
vje, puntori tipik ende shkon
n Zyrn e Punsimit me motoiklet ndrsa qymyrin e
mban n vask: E, nse doni
ta besoni, more t dashur, ata
shkojn deri aty sa martohen n
saje t ndihms ekonomike q
marrin pr papunsin!
Arsyeja q urrejtja klasore duket t jet ulur sht
se, n ditt e sotme ajo ka
prirjen t shpaloset n shtyp
e kjo, pjesrisht pr shkak t
zakoneve shtinjake t kohs
son, pjesrisht ngaq gazetat
e, madje edhe librat, tanim
jan t detyruara tu drejtohen
edhe lexuesve t puntoris. Si
rregull, at mund ta qmtosh
m mir n bisedat vetjake.
Por, nse dshiron ndonj
shembull t shtypur, ather ia
vlen ti hedhsh nj sy obiter
dicta3 t profesorit t ndjer
Seinsbri4. Ai ka qen njeri
me gram, urtia e t cilit del n
pah n kritikn e tij letrare; por
kur fliste pr shtje politike
a ekonomike ai ndryshonte
nga pjesa tjetr e shtress s
tij ngaq ishte i pandjeshm
dhe se kishte lindur aq hert,
3) Vrejtje e br nga gjyqtari e cila
sht rastsore pr rastin gjyqsor
dhe, ndonse ngre pesh, ajo nuk
sht detyruese pr gjykimet e mpasshme, sipas doktrins s precedentit; ka edhe kuptimin: e thn
rastsisht, kalimthi.
4) Xhorxh Eduard Seintsbri
(18451933), biograf dhe kritik
- vijon anglez.

FAQE 11

DOSSIER

Fryma e Re

E Premte, 19 Dhjetor 2014

SHTETET E BASHKUARA T AMERIKS DHE SHQIPRIA

Nga Kristo
ZHARKALLI
Athin

fillim t gushtit
1949, pra na vjen
nj urdhr ultimatum nga
Ministria e mbrojtjes amerikane q asnj ushtar grek
t mos shkelte kufirin dhe
t kalonte n Shqipri! Ishte
nj goditje e madhe pr ne q
kishim br kaq prgatitje,
por nuk ishte e mundur t
kundrshtonim amerikant
q ather na furnizonin me
arm dhe me shum mjete t
tjera luftarake dhe kshtu iu
shmangm nj lufte q pr
Shqiprin do t kishte pasoja tragjike dhe nuk i dihej
si do merrte fund, kur dihej
se edhe Jugosllavia e Titos
kishte pretendimet e saj drejt
Adriatikut
Nuk i zura bes as oficerit, derisa disa vjet m von do
t hapeshin arkivat dhe do t
vrtetoheshin t thnat e tij. Por
un nuk prita deri athere. Si
tham m sipr, profesori ishte
msimdhns i Konstandinit
dhe hynte e dilte n pallatin
mbretror. N nj ceremoni
festive ku ai ishte i ftuar, m
mori dhe mua me vete. N nj
sall t madhe ku ishte mbledhur e gjith e ashtuquajtura
aristokracia helene, profesori
m paraqiste te t njohurit e tij
si letrar i ri nga Shqipria,
gj q pr faktin se isha nga
Shqipria, vetvetiu krijonte
pikpyetje dhe habi se nuk ishte
dika e zakonshme t kalonte
nga festat mbretrore dikush
ngaShqipria! Papritur profesori qndroi pran dikujt dhe
duke i folur anglisht, i tha se
un, letrari i ri nga Shqipria,
po msoja intensivisht anglisht
njkohsisht me gjuhn helene.
From Albania? ia bri bashkfolsi dhe pasataj msova se
ishte sekretar n ambasadn
amerikane n Athin. Ai tregoi
interes pr mua dhe krkoi t
takoheshim diku shum shpejt.
Pse nuk vini n shtpin time
t pim dhe ndonj got ver? e
ftoi profesori dhe kshtu takimi
u mbyll aty npr aty
DOKTRINA UILSON DHE POLITIKA
AMERIKANE NDAJ SHQIPRIS
Po t na thoshte dikush se
shqiptart kan pasur ngahera

prkrahjen e amerikanve, do
t na dukej absurde. Kush nga
ne kishte msuar se ishte
br n vitin 1919 dhe pr
takimin e Nolit me Presidentin
amerikan? Vese ky takim
dhe kjo miqsi nuk u shuajt
kurr dhe doktrina Uilson
mbijetoi dhe u ruajt akoma
dhe n kohn e komunizmit.
Amerikant asnjher nuk do
t sakrifikonin ekzistencn e
Shqipris, vetm e vetm q
t largonin nga pushteti Enver
Hoxhn. Madje faktet historike
vertetojn se sa her Shqipria
u rrezikua t pushtohej akoma
dhe t coptohej, Uashingtoni
me nj shkop magjik, ndrhynte dhe e shptonte nga
lakimtart e saj. Rasti i 49-s
nuk ishte i vetmi q amerikant
garantoin me mnyrn e tyre
pavarsin e shtetit shqiptar.
Kto do t vrtetoheshin dhe
n vitin 1961, kur Tirana u prrish me Moskn, ashtu dhe kur
disa vjet m von, do t denonconte Traktatin ne Varshavs.
Ngahera amerikant siguronin
Tirann se nuk do t lejonin
shprbrjen e Shqipris nga
lakimtart q e rrethonin dhe
kjo i jipte mundsi diktatorit
Enver Hoxha t sillej si pasha
i pamshirshm ndaj popullit
t tij. Nga takimet dhe bisedimet e mia t mvonshme me
shum diplomat, kam arritur
n prfundim se t gjitha britmat e komunistve pr rrezikun
anglo amerikan, ose nga jasht
ndaj Shqipris, ishin thirrje
propagandistike, q nuk pushonin t faktonin se Enver Hoxha
nuk ishte komunist, por nj
pragmatist q manovronte si i
leverdiste t mbante pushtetin
dhe e mbajti derisa vdiq.
Dikur nj grek, me t
cilin bja nj debat pr komunizmin botror dhe kur thash
se nj nga komunistt m t
rrept ishte Enver Hoxha m
tha: Mos u bj budalla. Enveri
nuk sht aspak komunist, por
nacionalist i egr.. Duke ditur
se akuza t tilla dgjoheshin
ngahera nga komunistt internacionalist t huaj, e kundrshtova, por u habita kur disa
vjet m von t njjtin mendim
kishte pr t dhe nj amerikan
(dukej se nuk ishte i vetmi
amerikan q besonte ksisoj,
por ishte br nj politik si
nnrrogoz).
Por le t flasim pr takimin me amerikanin q do
t paraqitej n shtpin e profesorit dhe do t m njoftone
se ishte mik i gjeneralit q m
kishte marr n hetim vite m
par dhe m kishte kshilluar t
shikoja punn time. Megjith
naivitetin tim t athershm
kuptova se takimi nuk ishte i
rastsishm dhe se diplomati
amerikan nuk kishte ardhur
pr nj bised miqsore, si

Si u mbrojt Enver Hoxha nga

amerikant
mund t besohej. Megjithat
e sulmova q n fillim, duke
i thn se amerikant nuk
kishin lejuar ushtrin greke
t lironte Shqiprin nga
komunistt. Ai buzqeshi dhe
m tha kto fjal:
Je keqinformuar, ose
m mir ata q t kan thn
kt ngjarje, t kan thn
gjysmn e s vrtets. Amerika
do t donte shum q regjimi
komunist t shmbej, por jo t
shmbej dhe vet Shqipria.
sht e vrtet se te ne ekziston
dogma Uilson ndaj Shqipris
dhe shqiptarve, por kjo sipas
rrethanave dhe tani rrethanat
jan q ne t mbajm qndrim antishqiptar, prderisa
jemi antikomunist. Sipas jush
duhej t lejonim ushtrin greke
t sulmonte Shqiprin komuniste dhe t na e jipte n
pjat si vend demokratik? Por
sht e njohur se grekt nuk
kishin vetm kt synim, ose
nuk kishin aspak kt qllim.
Ndrhyrja e tyre ushtarake
kishte si qllim coptimin e
vendit. Nga ana tjetr do
t bnte Jugosllavia? do t
bnte Italia? Do t rrinin kto
vende duarkryq, besoni ju?
Sigurisht jo! Dhe Amerika
duhej t harronte testamentin
e Presidentit Uilson dhe t
lejonte coptimin e Shqipris
nga fqinjt? Kt duhet ta kini
t qart: ne nuk do t lejojm
shprbrjen e Shqipris pr
hir t nj diktatorit q dikur
do t shmbet. Koht e fundit
(ishte viti 1963 kur po bhej
kjo bised), Shqipria u prish
me Bashkimin Sovietik, rust
nuk kan baza m n bregdetin
Adriatik, n nj far mnyre
Enver Hoxha, pa e dashur, po
bhet aleati yn. Duket shaka,
duket absurd n siprfaqe, por
n kto rrethana, a nuk duhej
q Uashingtoni t siguronte
Tirann se nuk i kanoset asnj
rrezik nga Perndimi? Do t
thoni se populli vuan Po a
nuk do t vuante duke qn nn
zgjedhn ruse dhe sllave? Tani
pr tani ne nuk kemi mundsi
t bjm gj tjetr vese ti
garantojm pavarsin
Nj gj q m bri prshtypje athere dhe q mu
desh mjaft koh ta kuptoj, ishte
se amerikant thoshin Shqipria dhe shqiptart, thua
se kto t dyja ishin t ndara
nga njra-tjetra. M von do ta
kuptoja si do t informohesha
se bhej fjal dhe pr shqiptart e jashtkufijve shtetror.
Ksisoj kuptova pse Ahmet
Zogu e kishte quajtur veten
Mbret i shqiptarve dhe jo i

Shqipris. ndonse e dija se ai

nuk jipte asnj dysh pr shqiptart jasht atdheut. Sa isha n
Shqipri shum pak fjal kisha
dgjuar pr Kosov e Metohi,
si e quanin aso kohe dhe mu
desh nj vizit n Llavrio n nj
familje emigrantsh kosovar
qq t bhesha i vetdijshm se
n t ardhmen duhej tu kushtohesha me mish e me shpirt
kosovarve dhe shqiptarve t
tjer t ish-Jugosllavis. Bra
mir? Ku ta dish? E kaluara
nuk ndryshon
JUNTA FASHISTE N
GREQI, INVAZIONI RUS
N EKOSLLOVAKI DHE
SHQIPRIA
Ngjarjet n Greqi ishin t
vrullshme gjat dhjetvjearit
t gjashtdhjets. U rrzua qeveria e s Djathts t Karamanlisit, e mori pushtetin Papandreu (plaku), u mbylln kampet
e prqndrimit t ishujve t
that, duke u liruar me mijra
t internuar t akuzuar pr
komunist, ose thjesht t majt. Lvizja popullore pr demokraci t vrtet kishte marr
prmasa t papara deri athere
pr Greqin e paslufts. Si
ishte e natyrshme (?) un mirrja
pjes aktivisht n kt lvizje
demokratike. Demonstratat dhe
protestat nuk rreshtnin, derisa
mori pushtetin Papandreu dhe,
prderisa edhe un mirrja pjes
n kt lvizje, ishte e natyrshme t vihesha n shnjestr t
forcave reaksionare, ose ultra
t djathta. Gjat ksaj kohe,
nprmjet Kamber Merdinit,
munda t lidhem me disa organizata kombtare n Amerik,
si Vatra, Legaliteti e t tjera.
N Itali mora kontakt me Isa
Ndreun dhe Lec Shllakun, q
botonin revistn Koha jon,
ndrsa lidhjet m t ngushta
me Amerikn ishin nprmjet
Hasan Risilis, q n at koh
ishte sekretar i Legalitetit. Me
ardhjen n pushtet n Greqi t
kolonelve t zinj, si i quanim
krert e junts, pas shprthimit
t grushtit t shtetit m 21 prill
1967, ishte e natyrshme t
ndiqesha edhe un si mijra
helen t tjer, ndose un isha
me shtetsi t huaj. Dihet se
regjimet fashiste ushtarake
diktatoriale, shfrytzojn se
teprmi ndjenjn patriotike
t popullit t thjesht, duke
dashur t justifikojn aktet e
tyre brutale antinjerzore. Edhe
diktatura helene nuk bnte
prjashtim n kt drejtim dhe
irrej se kishte marr pushtetin
me dhun pr t shptuar vendin nga rreziku komunist dhe
pr t liruar tokat e zaptuara

nga vendet fqinje. Kshtu n

shnjestr u vu qysh n ditt
e para Shqipria e Jugut (aliasVorio Epiri). Shum pak ishin
ata q besonin krcnimet e
kolonelve mndjeshkurtr,
por gjithsesi nj shqetsim
dhe nevrozizm ishte shfaqur
n kryeqytetet ballkanike dhe
evropiane. Askush nuk dinte se
si do t reagonte Uashingtoni,
ose m mir nuk e dinin njerzit
e thjesht, se ma merr mendja,
npr analet diplomatike ishin
dhn shpjegimet dhe qndrimet e gjithsecilit. Kur u lirova
nga Jaro-ishulli i shkret, vendinternimi pr kundrshtart
politike t do diktature, u prpoqa dhe krijova shpejt lidhje
me forcat ilegale antidiktatoriale. Ndrkoh, Kamber Merdini po bnte ishte e mundur
t m shptonte nga thonjt e
fashistve, si thoshte dhe n
kt drejtim kishte prkrahjen
pa rezerva t Mitata Vranics
dhe Hasan Risilis. Kamberi
kishte arritur derisa t trokiste
n dyert e administrates amerikane, kishte shkuar n Selin e
OKB-s (nuk dinte ku gjetk
t shkonte) dhe ishte munduar
t takohej me delegacionin
amerikan q t ndrhynte pran
zyrtarve greke t m lejonin
t largohesha sa m par nga
Greqia. Kur pa se nuk mundi
tia arrinte ksaj, menjher u
b garant pr mua, si bhej
zakonisht aso kohe n Kanada
dhe m drgoi biletat e udhtimit me shpres se grekt do
t m lejonin t largohesha. Ai
nuk mund ta dinte se fashistt
m kishin hequr t drejtn e
udhtimit dhe gjendesha n
izolim, duke mos pasur t drejt
t largohesha nga Athina.
Por zhurma e tij, sidomos takimi me nj npuns
amerikan n Nju Jork, solli
si rezultat takimin tim t ri
me nj diplomat amerikan
n Athin, ku edhe njher
do t konstatoja interesin e
vazhdueshm amerikan pr
Shqiprin. Ishte e vrtet
se emri im ishte br mjaft i
njohur n nj rreth t ngusht
intelektualsh dhe gazetarsh
helen, madje me disa prej tyre
isha njohur n internim, si
ishte poeti Janis Rios, Manolis
Glezos (kt e njihja q m par
se ishim fqinj n Athin), t
cilt kishin fam botrore q
m par, madje Glezoja ishte
nj nga heronjt m t famshm
n luftn kundr nazizmit.
T gjitha kto fal ndihms
q m kishte dhn profesor
Tamasoklisi dhe shkrimtari
Manolis Skuludhis. Edhe arrestimi dhe internimi im n
Jaro, nuk kaloi pa u vn re,
sepse isha i vetmi me shtetsi
t huaj q po ndiqej nga junta
fashiste. Thuhej se nj ambasad e huaj q mbronte t dre-

jtat shqiptare n Greqi, kishte

krkuar shpjegime nga qeveria
greke, por kjo nuk sht aspak
e sigurt se asnjher nuk u
interesova t msoj
N kto rrethana, nj
dit erdhi n dyqanin ku punoja, nj npuns i ambasads
amerikane dhe krkoi t takohej me mua. Fillimisht m
tha se n ShBA ishte ankuar
nj shqiptar se gjoja un po
persekutohesha nga junta dhe
krkonte ndrhyrjen amerikane
pr t m shptuar nga thonjt
e fashistve. Qeshm t dy
me kto teprime t Kamberit,
ndrkoh q un i fola pr realitetin e situats n Greqi, gj
q ai e njihte m mir se un.
Dikur ai m shikoi drejt n sy
dhe m tha: Nj ushtaraku
yn t kshilloi, kur sapo kishe
ardhur n Greqi, q t qndroje
larg telasheve dhe ngatrresave
politike n kt vend ku ti, e do
apo jo, je i huaj. pun ke ti
me t ashtuquajturit demokrat
grek q n t vrtet jan
komunist? Ti u largove nga
nj vend q tu shptosh komunistve, pse nuk rri rehat tani?
Prandaj kurdist ju grushtin e
shtetit t kolonelve?- e provokova un jo pak i zmruar.
Ai sikur u zu n befasi, ndonse diplomatt shum rrall
e tregojn kt. Dihej se forcat
demokratike greke akuzonin
amerikant se kishin organizuar puin ushtarak, ndonse
nuk ishte plotsisht e vrtet.
Forcat ultrareaksionare greke
t asaj kohe, me mbretin (ose
mbretreshn Frederika) n
krye, kujtonin se kshtu mund
t mbysnin krkesn e popullit pr demokraci t vrtet.
Amerikant nuk u prpoqn
ti ndalonin, gj q mund ta
bnin sipas shum analistve
grek. sht e njohur tashm
se ajo aventur e mendur e
ushtarakve, i kushtoi Greqis
tragjedin e Qipros dhe humbjen e fronit t mbretit, duke e
detyruar t mirrte arratin n
Londr, ku qndron dhe sot
e ksaj dite. Bashkbiseduesi
im nuk bri asnj ppjekje t
mbrohej se e dinte q ishte
e kot. Antiamerikanizmi n
Greqi athere kishte arritur
kulmin. M tha:
Ktu nuk erdha t bisedoj me ty pr diktaturn n
Greqi, sepse fardo q t them
ti nuk do t bindesh se ta kan
mbushur kokn shokt e tu.
Interesohem vetm pr ty dhe
nse kam mundsi t t ndihmoj. Disa miq t tut n
Amerik ankohen se ti rrezikohesh dhe duhet t largohesh
nga Greqia. Por duhet ta dish,
se pa plqimin e administrats
greke, ne nuk mund t t nxjerrim nga Greqia dhe sa dgjova,
ty t kan ndaluar rreptsisht
- vijon -

FAQE 12

GJEOPOLITIK
Nga Shptim BEQIRI
FRD 4, Tiran

dodh rrallher n
histori q momente
t bujshme kalojn n veshin
e historianit, gazetarit, politikanit, nn tingujt e heshtjes,
ashtu si ndodhi me vizitn e
Paps n Turqi. Vizita e Paps
n Turqi nuk u prcoll nga
mediat shqiptare, por as nga
ato botrore si nj ngjarje me
rndsi t veant historike.
Nuk u fol pr ato pak mesazhe,
por t forta q Papa dha n
Stamboll, nuk u fol as pr qllimin e vrtet t vizits, nuk
u fol as pr pasojat teologjike
dhe politike q rajoni mund
t kaloj pas ksaj vizite. Me
pak fjal, mediat, kt vizit
vetm sa e shoqruan, duke
mos u ndalur n nj analiz
m t thell t mesazheve.
Turqia sht vizituar si fillim
nga Papa Paolo VI, m pas nga
Papa Giovanni Paolo II, m
2006 nga Papa Benedikti dhe
s fundmi nga Papa Bergoglio.
Vizitn e Bergoglios duhet ta
analizojm n dy rrafshe, at
teologjik dhe politik. Them
politik, pasi Vatikani sht nj
shtet, ku zgjedhjet dhe zgjidhjet e tij politike ndikojn n
mnyr direkte dhe indirekte
n t gjith botn.
Vizita e Paps n Stamboll pati dy momente t
rndsishme, takimet kok m
kok si me prfaqsuesin e
kishs Ortodokse, Bartolomeo
dhe me prfaqsuesin politik t
Turqis, Erdogan. N kontekstin teologjik, Papa doli jasht
protokollit, ashtu si e ka zakon
- n Shqipri nuk doli edhe pse
pritej - kur krkoi bekimin ekumenik, duke u prulur prball
Bartolomeos, ose kishs Ortodokse dhe ky i fundit q e puth
n kok. Ky akt zgjoi kishn e
vrtet shekullore dhe e drgoi
prapa n koh, n vitin 1964,
asokohe Papa Paolo VI mori
bekimin nga Antigora, po n t
njjtin vend, Stamboll. Sigurisht akti i bekimit, edhe pse n
mnyr imagjinare, e projekton
kishn shekullore edhe prpara
n koh, por n fund t fundit,
ajo q ishte m e rndsishme
u arrit, prditsimi i ikons s
ekumenizmit pr t dyja kishat.
Ky akt i Bergoglios nuk ishte
vetm nj akt prulsie ndaj
kishs Ortodokse t Stambollit,
por edhe nj mesazh i qart drejt qendrs s ortodoksis dhe
institucioneve t saj, kryesuar
nga Patriarku Kirill n Mosk.
Ortodoksia, historikisht
ka qen nj kala e pathyeshme
pr katolikt dhe nj moll e
ndaluar pr do Pap. Kshtu u
shpreh Bergolgio n Stamboll:
Un ia bra t ditur Patriarkut Kirill. Vij aty ku dshironi,
Ju m thirrni dhe un vij
Nj dialog autentik i vrtet

Fryma e Re

E Premte, 19 Dhjetor 2014

Ortodoksia, historikisht ka qen nj kala e pathyeshme pr

katolikt dhe nj moll e ndaluar pr do Pap.

PAPA NE TURQI, PER BE APO PER

BASHKIMIN E KISHAVE
Bashkimi i kishave sht pothuajse nj mision
i pamundur, jo sepse nuk e do apo dshiron
kisha katolike, n t kundrtn, por mesa
duket, ekziston nj prplasje politike dhe
teologjike brenda kishs ortodokse, ose m
sakt Stamboll Mosk, prandaj, m par
duhet t arrihet sintonia liturgjike dhe zgjidhja
e mosmarrveshjeve politike brenda kishs
Ortodokse dhe m pas t bhen prpjekjet pr
bashkim me kishn katolike.

sht gjithmon nj takim midis

njerzve q kan nj emr, nj
fytyr, nj histori dhe jo vetm
shkmbim idesh Un dua tju
siguroj se ne jemi t gatshm
t krkojm sbashku bashkimin e nevojshm t kishs n
rrethanat e tanishme. Kjo
sht nj thirrje q Bergoglio
i bn kishs Ortodokse pr
bashkim dhe e bn me prulsi,
por nga ana tjetr Papa sht i
vetdijshm q bashkimi nuk
sht vetm n kontekstin teologjiko hyjnor, por shtrihet
edhe n imperativin toksor.
Pikrisht nga kjo e fundit,
duhet t zhvillojm dy aspekte.
I pari ka t bj me vendin q
Papa zgjodhi pr t dhn kt
mesazh bashkimi, pse Turqia,
kur sht e nnkuptueshme t
paktn n syt e myslimanve
se ky bashkim do t ishte nj
krcnim m i madh pr myslimant n mbar botn dhe i
dyti ka t bj me gjeopolitikn
ose m sakt me prplasjen
Rusi-Perndim. Sigurisht, kisha Ortodokse luan nj rol t
madh jo vetm n shtetin rus,
por edhe tek oligarkt e saj, ksisoj duke br t mundur, nga
njra an, pr Perndimin Bergoglio dhe nga ana tjetr pr
rusin Kirill, marrjen prsipr
duke shfrytzuar influencn
e tyre pr uljen e tensioneve
dhe hapjen e negociatave dhe

zgjidhjen e mosmarrveshjeve
q kan lindur nga shtja e
Ukrains.
Bashkimi i kishave sht
pothuajse nj mision i pamundur, jo sepse nuk e do apo
dshiron kisha katolike, n t
kundrtn, por mesa duket,
ekziston nj prplasje politike
dhe teologjike brenda kishs
ortodokse, ose m sakt Stamboll Mosk, prandaj, m
par duhet t arrihet sintonia
liturgjike dhe zgjidhja e mosmarrveshjeve politike brenda
kishs Ortodokse dhe m pas t
bhen prpjekjet pr bashkim
me kishn katolike. Por shanset jan minimale, pr t mos
thn t pamundura. Ekziston
nj shans, n vitin 2016 do t
mbahet n Stamboll Sinodi i
Shenjt, m i madhi panortodoks, nj mundsi e mir pr
t zgjidhur mosmarrveshjet
brenda kishs ortodokse. Nse
ky sinod do t kishte nj zhvillim pozitiv, ather mund ta
konsiderojm nj dritare t
vogl t hapur drejt rrugs s
bashkimit. Papa kishte dhe
nj mision tjetr pr Lindjen e
mesme, drejtuar komuniteteve
katolike se nuk jeni vetm,
pavarsisht krcnimeve nga
grupet radikaliste dhe shtetit
islamik ISIS. sht e qart se
Papa Bergoglio ka n vizionin
e tij teologjik, jo vetm bashki-

min e kishave me kryeqendr

Romn, por edhe rilindjen e
saj nga posht ose nga periferia
dhe vizitat e tij jan prqndruar kryesisht n vendet e
vogla dhe periferike.
Prsa u prket mesazheve politike, ajo q bie m
shum n sy sht prgjigjja e
Paps n lidhje me aderimin e
Turqis n BE. Jo, nuk kemi
biseduar pr kt shtje me
Erdogan. Esht e uditshme,
kemi biseduar pr shum gjra,
por pr kt nuk kemi folur.
Ndryshe nga paraardhsi i tij,
Bergoglio u kthye nga Stambolli pa marr asnj lloj shprese
nga Erdogan pr aderimin e
Turqis n BE, ndrkoh q
Papa Benedikti XVI, n vitin
2006, e pati marr vizn nga
Erdogani, kur ky i fundit u
pyet n lidhje me takimin me
Papn, u shpreh me fjalt: Pr
t par Turqin n Bashkimin
Evropian. N fakt, projekti i
Turqis pr hyrjen n BE, ishte
kundrshtuar nga ish-kardinali
Ratzinger, i cili kur m von u
kurorzua Pap, gjeti kurajon
pr t folur me nota pozitive
pr nj Turqi n BE, pasi ia
impononte klima politike optimiste e BE dhe pozicion i tij
n kishn katolike. Pas takimit
me Bergoglio, Erdogani nuk
dha asnj koment pozitiv n
lidhje me aderimin n BE,
madje mesa duket sht vet
Turqia q nuk e krkon m
BE, pasi ajo sht duke riformuluar strategjit e zgjerimit
drejt Lindjes, duke u br aktor
i nj rndsie t madheglobale
dhe jo nj partnere e thjesht e
Brukselit, por duke e konkurruar at n bllok.
Gjithsesi, nj Turqi n
BE do t ishte avokate e mir
e Shqipris. Mesa duket zgjerimi i BE do t ndaloj n malet
e Ballkanit dhe nuk do t kaloj
n Bosfor. Apeli i Paps pr
zgjerim kalon nga Shqipria, e
deklaroi me rastin e vizits n
Tiran kur tha: dyert e hapura
pr Shqiprin, Ballkani nuk
duhet t vuaj m nga konfliktet e s kaluars, ndrsa pr

Turqin nuk u fol asnj fjal, as

n Tiran dhe as n Stamboll,
edhe pse vet Papa kishte pohuar m hert se viti 2014, do
t ishte viti i Turqis n Evrop.
Ekziston nj mendim hipotetik
i Paps, sipas s cilit ndrtesa
politike e Evrops nuk mund t
destabilizohet apo t kriset n
vertikale, por n horizontale,
futja e tetdhjet milion turqve
n Evrop me fe myslimane
mund t prish ekuilibrat e BE.
Perspektiva shoqrore politike
dhe fetare e shikuar vertikalisht
n BE, koht e fundit sht
ushqyer dhe po rritet n emr
t rrnjve t krishterimit. Kjo
e vendos Papn n nj plan jo
komod n lidhje me mesazhet
e paqes, respektit, ndihms
reciproke, barazis, racizmit
pr kultura dhe fe t ndryshme
n bot. sht e qart se Papa
ndodhet prball relativizmit
fetar, ose e thn ndryshe,
rritjes s individualizmit si
rrjedhoj indiferencs n Evrop. N lidhje me relativizmin
fetar, Papa deklaroi n Tiran:
thuaji jo liris individuale
t rreme, fenomen n rritje e
sipr n vendet e krishtera dhe
nga ana tjetr, po rritet dhe
fundamentalizmi e radikalizmi
me prmbajtje fetare katolike
sa pr ta ilustruar Marie Le Pen
t Francs.
N kndvshtrimin teologjik-politik, kursi i shoqris
perndimore kalon nga ekstremi n ekstrem, q do t thot
nga relativizmi individualist n
fundamentalizmin radikalist.
M 25 nntor 2014, Papa n
Strasburg e kishte shprehur se
dialogu pr vendet q dshirojn t aderojn n BE, duhet me
patjetr t lvizin nga vetdija
e identitetit. Po t analizohet
me kujdes, kjo fjali i referohet
Erdoganit - jo vetm - i cili me
reformat po shprbn rrnjt
e shtetit laik, themeluar nga
Mustafa Qemali, me qllim
rilindjen e shtetit autokratoteokratik. sht paradoksale,
por e vrtet, q pr t mbrojtur
trashgimin laike n Turqi,
duhet t jet nj Pap, ndrkoh
q Erdogan mbron me forc
rivendosjen e velit, duke zbuluar ambiciet e nj udhheqsi
me tipare fetare. sht nj periudh historike e padgjuar e
Turqis n raport me Evropn,
pas nj prpjekje t madhe
epokale pr ta pushtuar at
gjat Perandoris Osmane, m
pas prqafimi i sistemit laik,
prshtatjes s sjelljes politike
shoqrore dhe rregullave demokratike perndimore, por
ajo q ngeli e pandryshuar dhe
aktualisht po i mshohet fort,
sht shpirti i brendshm i t

qenit lindor. N kt pik, jo

vetm Papa sht i ndjeshm,
por edhe institucionet evropiane. Mund ta konsiderojm
si heshtje sjelljen e Paps n
Turqi, i cili me veprimet apo
mos veprimet e tij, i vendosi nj
perde pothuajse prfundimtare
hyrjes s Turqis n BE. M
e keqja sht se tema e BE
sht zhdukur nga axhendat e
institucioneve evropiane dhe
ato turke. Pavarsisht ksaj,
Papa n Turqi eksperimentoi
nj rrug t re, duke e pranuar
a priori zgjedhjen e Turqis,
q ka n thelb takimin midis
qytetrimeve, bashkpunimin
n interes t paqes dhe progresit, q do t thot: ndrtimin
e nj ure t tret q nuk ka
t bj me teologjin as me
politikn, por me vademacum, ose shtrirjen e dors n
interes t paqes dhe t prosperitetit npr t gjith Lindjen e
Mesme.
N fakt Papa e pohoi
fuqishm, kur tha q edhe
pr shtetin islamik ISIS kemi
portat e hapura pr dialog.
E thash edhe m sipr se
aderimi i Turqis n BE, pr
Shqiprin do sillte benifite
politike, do t ishte nj avokate
e pakushtzuar n mbrojtje t
shqiptarve n rrugn drejt Evrops s Bashkuar dhe me tej,
por ndoshta n vizionin gjeopolitik t s ardhmes, politika
shqiptare mund t luaj rolin e
saj t dyfisht, duke prforcuar
me Turqin nj partneritet strategjik n Ballkan, duke br t
mundur qarkullimin e lir t
kapitalit vetm e vetm pr
t prfituar ekonomikisht dhe
politikisht. Sigurisht vendi i
shqiptarve sht n Evrop
dhe nuk ka si t jet ndryshe,
pasi e konfirmon edhe gjeografia dhe, duke qen brenda ktij
bashkimi, do t luajm rolin
ton me ndihmn e shteteve si
Austria, Italia q historikisht
na kan prkrahur dhe nga ana
tjetr, fakti q Turqia nuk do
jet n BE, na bn mir sepse
mund t luajm politikn ton
t jashtme me dy porta. Sigurisht, politika shqiptare duhet
ta tregoj veten se sht n
lartsin e duhur pr t prfituar
politikisht dhe ekonomikisht
nga t dy palt.
N sintez do t thoja q
Papa n Turqi nuk shklqeu
si n Tiran, pritshmria ishte
e madhe, por mesa duket n
Strasburg dhe n Turqi, Papa
nuk arriti q me fjalt, diplomacin, dialogun dhe me
largpamsin e tij, t prcjell
t paktn shpresn pr fillimin
e negociatave BE - Turqi,
shpres e cila po muroset n
muret e Kostandinopojs.

FAQE 13

Fryma e Re

E Premte, 19 Dhjetor 2014

Rrfenja burimore talebane

QETSIA VAZHDON, FRIKA SHT E MADHE

Nga Arben KARAPICI

huhej, se haberleriu ishte

tmerruar pr vdekje, kur
e kishin njoftuar, se forcat antiterror dhe me letrat e bixhozit n
dor ishin ngarkuar t patrullonin
Aeroportin Ndrkombtar Ariane,
n periferi t Kandaharit. Shefi Naxhibullah ishte dhjer n gjak, kur i ra
vesh se kto forcat kishin ardhur prej
nj vendi n mes t Evrops, nj vend
malesh thepisur mos o zot. Se pati
br pr tu mbrojtur nga agresort ai
vend. Jo, jo, asgj spat br, se malet
i kishte aleate.
Se pat br, pastaj, me ca
vreshta dhe mbi to me ca heshta. Po,
po, kt kishte br dhe Iblizistani
kishte prvetsuar ibliz-projektin.
Se kishte patur dhe nj mesele me
OKB-n. Po, po, e kishte patur dhe
meselen, sepse davaja kishte qen
nj mashtrim shum i pastr pr pun
t asaj hapjes nga izolimi
Prap me troin ti?! T thash ta
krkosh te historiket! Krkoje, edhe
te kronikat me fakte politike si ato, q
msove nga Nju Jork Tajmsi. Troin
krkoje edhe tek ambasadori mik dhe
aleat n Kabul, se tro ka filluar t
flas edhe ai. Tro dhe shkuar troi
sht dhe letra-memorje, q ambasadori u drgoi ktyre tanve me kujtes
shum t shkurtr.
Kujtesanguct e menduan
shum nguc letrn intime dhe nuk
e bn qejfin qeder, se ajo nuk qe
br publike. U tha, se ambasadori e
ka br n kaptin t vet kt pun,
por letra me paralajmrime nuk
kishte kshilla miqsore nga kaptina
e ambasadorit dhe rrfenja e shpreu
shqetsimin e vet. Pastaj nisi dhe po
i tregonte troin e nj tjetr gazete
politike.
Gazeta, pra, q del n nj prej
kryeqyteteve t Lindjes s Mesme, na
thot, se kjo sht kronika e puns s
prditshme n ngrehinn mediatike t
Kadaharit. N ngrehin, qetsia vazhdon, por frika sht e madhe, thot
gazetari n raportimin e djeshm nga
terreni. Q frika t ishte aq e madhe,
kt e tregonte edhe syri vigjilent i
partis, q e pati mprehur vigjilencn
dhe po punonte me frekuencn m t
lart. E prjavshmja rabe, me orientim proamerikan, jep argumente, se:
Drejtori i ARTV, Imam Shezah-Ben
Naxhibullah, sht i humburi nga
frika dhe emri renditet n listn AlQaeda t terroristve, si theksohet
n gazetn arabe.
Lista emrore e terroristve,
bashkngjitur lists edhe fotografit,
me dhe pa mjekr, u kishte shkuar t
gjitha forcave t koalicionit ndrkombtar, q ndodheshin n Afganistan.
N Radiotelevizion thuhej, se lista
Wanted, ardhur prej Uashingtonit,
u ishte dhn me prparsi forcave
antiterroriste t vendeve kandidate

Kujtesanguct e menduan shum nguc letrn intime dhe

nuk e bn qejfin qeder, se ajo nuk qe br publike. U tha, se
ambasadori e ka br n kaptin t vet kt pun, por letra
me paralajmrime nuk kishte kshilla miqsore nga kaptina e
ambasadorit dhe rrfenja e shpreu shqetsimin e vet. Pastaj nisi
dhe po i tregonte troin e nj tjetr gazete politike.

pr pranim shum t shpejt n rradht e Aleancs Atlantike. N RTV

t Kandaharit thuhej, gjithashtu, q
forcat speciale t nj vendi kandidat n NATO e kishin fotografin e
Naxhibullah Imamit prapa letrave
t bixhozit. Prapa ksisoj letrash na
ishte stampuar edhe fotografia e shefit
t Aksham Haberler, i cili mbante
at mbiemrin prej efendmesh, domethn hanmesh. N rast rreziku,
Al-Harar efendm-ja mund t vishej
si tebtil hanme. Shqetsimi nuk
ishte i kot, po t mbahen parasysh
ato detyra shumfunksionale t shefit
t habereve n Televizion. Dhnia e
manipuluar e haberit, ose mungesa
e haberit, synonte dezinformimin e
opinionit brenda dhe jasht vendit,
pr t vrtetn e misionit paqeruajts
dhe qllimin e pranis s koalicionit
ndrkombtar n Afganistan dhe jo
vetm kaq.
Aktin terrorist t 2 muajve m
par me dy diplomat t vrar, RTV
e transmetoi 2 muaj m pas. E dha
t censuruar dhe kaq, domethn
vetm pr 2 diplomatt e vrar.
Viktimat, fmij dhe gra ARTV i
la n Pazar dhe nuk na tha. Edhe
pr diplomatt u detyrua t flas.
U detyrua, se vetm dy dit m
par ishte shtrnguar ta jap ajo
telegrafikja e antilajmeve afgane,
ATA. Edhe kjo i kishte ln n
Pazar dhjetra viktimat fmij dhe
gra, nuk foli as gjysm fjale pr ta.
U lan n PazarTalebant morn
prsipr vetm diplomatt e vrar.
Fmijt dhe grat aspak. I lan aty
ku i vran, n Pazar. Shefi i habereve ishte prgjegjs dhe kush ishte
tjetr? Nejse.
Thuhej, shef-haberleriu qe
tmerruar pr vdekje, kur e patn

njoftuar, se forcat antiterror me letra

bixhozi n dor, ishin ngarkuar t
patrullonin aeroportin ndrkombtar Ariane n periferi t Kandaharit. Drejtori Naxhibullah kishte
dhjer gjak, kur mori vesh, se forcat
kishin ardhur prej nj vendi n mes
t Evrops, vend malesh me thepisje
si mos o zot. Se pati br pr tu
mbrojtur nga agresort, ai vend.
Jo, jo, asgj spati br, se malet
i kishte aleate. Se pati br edhe
me ca vreshta dhe me ca heshta.
Po, po, kt e kishte br dhe Iblizistani e prvetsoi ibliz-projektin.
Se kishte patur edhe nj mesele
n OKB. Po, po! Mir u kujtova.
Davaja ishte vese mashtrim diplomatik br pr pun izolimi. Lidert
e atij stani nuk mbanin mjekrr,
sepse kishin qen t gjith Qose.
Megjithat, e kishin patur kurajn,
q ti krkonin n OKB zbutjen e
masave t izolimit, si than t mos
ishin shprehur n at fjalim para
organizats, n fund vitet 80-t t
shekullit me dy xixa.
Kupton ti? Me Not t
krkojn zbutjen e masave t izolimit Pastaj t drgojn nj antinot, nj derr fjalimi, q thua ti
dhe duan t thon, se gzojn liri t
plot, se kan miq dhe shok, i kan
npr bot dhe kush ka nerva le
ti dgjoj, se nuk jan n izolim Merr vesh ti? Pr ushqimin
kan marr dhe mim! Kuptove
tani? Pastaj vijn, t thon, ti sm
mbyll dot goj, se pas nesh jan
popujt, q din t lftojn. E more
vesh tani? T thash lftojn! Nejse,
t gjith ata kshtu do thon. Ashtu
jan msuar dhe ashtu t thon.
Edhe ne nuk tham m pak se kaq
po thoshte drejtori Naxhibullah dhe

kishte t drejt. Dy pal goj qen

hapur ve kaq, kur doli dhe foli ve
ajo me Tajms
Krkoi me rrmbim dosjen
rezervat t haber-lanetit, ku ishte
copa e prer e gazets m t madhe
njujorkeze. Ishte ajo e 29 shtatorit
87. Haberi zinte aperturn e faqes
me ngjarje dhe analiza ndrkombtare, pikrisht, pse Arnautistani
dhe Afganistani patn krkuar t
dilnin prej izolimit. Ishte hera e
par q Shezah-Ben Naxhibullahu
nisi t ftillohej dhe po ftillohej mir
e m mir. Si dukej, arnautisti i
dikur izoluar, tani kishte dal prej
izolimit ndrkombtar. Prndryshe,
trupat ushtarake arnautiste, nuk do
t prfshiheshin n njsit e koalicionit antiterrorist dhe t vinin
n zemr t shkretins s Akrepit,
pr t sjell paqen.
Tamam-tamam, tani po ndjente
t ishte dhjer n gjak. Nuk ishte i
prdal dizanterie, si ajo, q psoi
n qenefet e ARTV-s. E pati psuar
nga katastrofa e mutit, q u shmang
me interesimin e ndrkombtarve.
far ere ka gjaku, pyeti instiktivisht
Shezahu. Djers e ftoht e rrnqethi
dhe nuk vrau mendje pr er qenefi.
Terxhuman-inglizja qe par ta
zbriste nxitimthi shkalln, ku u ndesh
me Ben Shezahun. E pastaj, se i
zbriti nxitimthi, po thoshte Karadulluzi analfabet. Me lajmet, q vijn nga
Uashingtoni, nuk trembet ajo, trembet
drejtori
Trupat antiterroriste shkonin
dhe vinin tr ditn, vrdall e vrdall, aeroportit Ariane t Kandaharit.
Zona strategjike ku ndodhej ARTV
nuk ishte larg. Nga dritarja e zyrs
dhe fare pa dylbi, dhn peshqesh nga
kryeministri Mollahafiz, Shezahu-

Ben po i shihte mir lvizjet e tyre.

Shkonin e vinin, dy her nga e majta
e aeroportit, pastaj tre her, ose katr
te hangart djathtas, pastaj bnin sikur
ktheheshin edhe nj her pas. Dhe
kuptohej, pr mashtrim, kinse jo n
patrullim.
A thua n pun t vet dhe pa i
hequr dore ato t shkretat e bixhozit,
q ishin nj zbavitje dhe shum e
hershme arnautsh, t msuar ta bnin
kohn bixhoz, si ky po kujtonte, se
ata e bnin vrtet. Ndrsa nuk ishte
fare ashtu, sepse asqerlinjt arnaut,
na kishin ardhur ktu pr dika dhe
tjetr pun. Bile, bile, antiterroristt
asqer arnaut vinte dhe i vizitonte,
ktu dhe shpesh, edhe Ai, gjenerali n
karier, me pes yje dora vet.
Shezah-Ben Naxhibullahu
ndezi pastaj t dgjonte aparatin
ZIL, zavod imjeni Ljenin, q e
mbante zakonisht mbi sofr, si e
quante ai tryezn e vet t puns dhe
drejt e kishte.
Ai zri i par i s vrtets me
gavarit Maskva i vllait t hershm
sovjetik, nuk ishte m po ai dhe kishte
ndryshuar pak. Tani po fliste direkt ai i
dyti, Zri Mollahafiz dhe i afrt me
ish sovjetik, sigurisht. M sakt, Mollahafizi po ulrinte. Dhe po ulrinte,
tamam, si e mendura Ekstralarxh, n
fm KAOS 107:
O dushman amerikan, lipsur qofsh
na ki vatan!
Hapni zjarr barutin that dhe me nj
urra t gjat.
Daj Sam, ore dushman, lipsu tutje
st kam xhan!
Shkrep me zjarr barutin that, me tri
her urra e gjat.
Lipsur qofsh dhe udha mbar, zjarr
dhe zjarr, urra, urra!
O dushmane, o jallane, zjarr dhe flak
barutin lag
I shkreti, mir do ishte t merrte
ca, si i thon, doza realiteti Do ti
bnte mir. Po, nejse. Pr her t par,
po shprehej i keqardhur Shezah-Ben
Naxhibullahu. Duhet t jet nn efektin
marijuan, ose t bims khati tha
dhe fiku aparatin. Njmij trupa shtes
do t vinin n Talebanistan dhe thuhej
s shpejti. M nuk do kishte reduktim
dhe pritej vese shtim i trupave t koalicionit. Edhe asqert me letra bixhozi
n dor thuhej, do shtoheshin edhe
kto. Sa do t shtoheshin, kjo ende
nuk dihej. Me alarm t madh sirena
e kasabas njoftoi pr sulm ajror. Dhe
pa radh sht ky sulm ajror mbi kasaba! E mort vesh, far ju thash?!
Doni tua prsris prap? Ky sht
sulmi pa sira..a..a..a !
Aviacioni i koalicionit kishte
gjithnj prparsin e befasis mbi
qendrat e strehimit dhe t trajnimit
t terroristve taleban. Dhe pritej,
do bnte krdin kt rradh. Kt
rradh, kt sira, n shptofshin lum
ata, po thoshte rrfenja.

Fryma e Re

FAQE 14

SHENDET

E Premte, 19 Dhjetor 2014

Pul deti?Kndez? Pat? Pula? Nj mish shpendi i

mir, sht pjata tradicionale pr festat e fundit t
vitit. Por gjithka varet edhe nga numri i mysafirve,
sepse duhet llogaritur 350deri 400g pr person (me
kocka).Si dhe far shpendi t zgjedhimather?

far MISHI shpendsh pr festat?

Pula e detit sipas tradits
Pula e detit sht shpendi tradicional i mrekullueshm i festave t fundvitit. Prse?

sht e vrtet se nuk dim

shum gjra pr kt. Ajo
zvndsoi patn, pasi kolonizatort
e solln at n Evrop nga Amerika.
Pula e Indis, kshtu e quajtn
at, sepse Kristofor Kolombi besonte se kishte arritur n kt vend,
t cilin ai ishte nisur ta pushtonte.
Nj pul deti peshon nga
2,5deri 10kg.
fardo peshe q t ket pula
e detit, duhet t jet e zhvilluar mir
dhe me nj qaf t shkurtr.
Ekzistojn shum lloje pulash
deti. N Franc, psh, m e prhapura
sht pula e detit e quajtur pula e
zez e rajonit t verilindjes dhe t
jugperndimit. Pulat e detit bio i
prgjigjen t njjtave kritere, por
ato ja

Kndezi i kastruar Prse jo nj pat?

me mish t but
P
K

ndezt e kastruar, kan nj

mish t cilsis s mir, t
but dhe t shijshm.
Gjat javve t para (6deri n 10
jav), gjeli rritet n natyr i lir, i ushqyer mir me drithra dhe nganjher
edhe me qumsht. Kur gjeli sht me
muskuj t zhvilluar mir, e kalon me
dhimbje periudhn e kastrimit. N
shum raste rritsi ia heq vet me
duar testikujt gjelave. Pastaj kndezi i
kastruar mbyllet n nj kafaz t errt
pr15 dit deri 2 muaj (sipa rritsve), i
ushqyer shum mir, por pa lvizur. Duke qndruar n kafaz pa lvizur, gjeli humbet
musklaturn e tij dhe mishi i tij bhet i but. Nj kndez peshon nga 3deri 5kg. dhe
ze vendin e par si cilsi gastronomike.
Kndezt jan shum n mod n Evrop dhe shiten shum pr festn e
Krishtlindjes dhe t Vitit t Ri. Ata i gjen kudo n supermerkatot dhe dyqanet ku shitet
mish shpendsh.

ara se t prdorej pula e detit, pata ishte

shpendi tradicional i Krishtlindjes. Pata
prdoret n Franc, Gjermani dhe n Evropn
veriore.
N Evrop ka qndra pr rritjen e patave
q prdoren pr pjekje dhe nuk jan si qndrat
e rritjes s patave pr mliin e
yndyrt. Pata ka nj mish me ngjyr
m t errt, t yndyrshm dhe me nj
shije tipike.
T preferueshme jan dhe pulat
e rritura t lira n natyr, t cilat
ushqehen me ushqim100% bimor
dhe q therren n moshn 80deri

110dit.
M t preferuar jan patat, t cilat jan t ertifikuara pr cilsin e tyre dhe jan
rritur pr nj periudh minimumi 56dit. Nj pat peshon nga 3deri 6kg.
fardo mishi shpendi q ju do t zgjedhni pr festat e fundvitit, blijeni at n
dyqanet q shesin mish pule, pasi do t jeni m t sigurt pr cilsin e tij.
Por, si ndodh rndom, ju gjithashtumund ti bleni edhe te fshatart...

FAQE 15

Fryma e Re

E Premte, 19 Dhjetor 2014

S PO R T
F
Prplasjet Kuksi
Sknderbeu,

utbollisti Peter Olayinka u

ndalua nga policia e
shtetit n kufirin Shqipri-Kosov. Ky lajm,
erdhi si nj rrufe n
qiell t hapur pr Klubin
e Sknderbeut me t
cilin aktivizohet sulmuesi nigerian. Ndalimi
i 19-vjecarit erdhi si
pasoj e nj kallzimi
penal t br gjat vers
nga drejtuesit e klubit
t Kuksit, q pretendonin se futbollisti ishte
larguar pa lajmruar
teksa ishte nn kontrat
me ta. Gjat periudhs
s vers Olayinka firmosi me klubin korar
dhe cshtja mes palve
u zgjidh n dhomn e
konflikteve n FSHF q
i dha t drejt Sknderbeut t prfitonte shrbimet e nigerianit. Por
ndrsa konflikti mes
dy klubeve u zgjidh,
denoncimi i br n
polici vijonte t ishte
n fuqi dhe Olayinka
figuronte n sistemin
e policis si person
n krkim. Pasi kan
vrtetuar gjeneralitetet,
autoritetet kan autori-

Olayinka arrestohet 5 or nga policia

Sulmuesi nigerian i skuadrs
korare ishte shpallur n
krkim q n ver, pas largimit
nga ekipi verilindor
kumentet e nevojshme
t puns. Ndrkaq drejtuesit e Klubit t Kuksit
sqaruan se nuk jan trhequr nga kjo shtje,
por bn t ditur se kon-

zuar ndalimin e futbollistit afrikan i cili sht

mbajtur pr rreth 5 or n
ambjentet e policis n
kufirin mes Shqipris
dhe Kosovs. . Pasi
ngjarja sht marr vesh
nga palt e implikuar n

kt mosmarrveshje
sht arritur t sqarohet
situata me ndrhyrjen e
tyre dhe lojtari sht ln
I lir t udhtoj me pas
drejt Kosovs. Qllimi i
ksaj vizite t Olayinks
atje sht pajisja me do-

Kombtarja zbret 8 vende

n renditjen e FIFA-s

hqipria zbret 8 pozicione n renditjen botrore t FIFA-s. Kuqezinjt e De Biazit

edhe pse kan zhvilluar nj 2014 q ka dhuruar shum emocione e knaqsi pr
shqiptart e mbar bots e mbyllin vitin n vendin e 58- t klasifikimit botror, duke qen
se renditja e 18 dhjetorit sht e fundit pr kt vit kalendarik. N fakt lvizja e fundit e
kuqezinjve n klasifikim nuk vjen si pasoj e paraitjeve t tyre, pasi Kombtarja Shqiptare
nuk ka luajtur asnj ndeshje n muajin e fundit, por si rezultat i ngjitjes s shkallve nga
vendet e tjera t cilt kan patur nj periudh m aktive me impenjimet e tyre prgjat ktij
harku kohor. N kt mnyr Shqipria e mbyll vitin pak a shum n t njjtn zon sic e nisi,
pasi n renditjen e janarit t 2014 renditej n vendin e 56, ndrkoh q njohu pozicionimin
e saj m t mir pr kt vit n muajin shtator, kur u klasifikua n vendin e 47 duke ngjitur
plot 25 shkall pas fitores magjike n Portugali me golin e Balajt. Edhe pse fitorja 1-0 ndaj
luzitanve shnoi rezultatin m t mir t prfaqsueses n kt vit kalendarik, emocionet
e dhuruara nga kuqezinjt kan qen t panumrta, duke nisur padyshim nga ndeshja n
Beograd, barazimi i vjedhur n fund nga Danimarka n Elbasan Arena paraqije imrpesionuese n barazimin me Francn apo ajo me Italin n Genoa ku kuqezinjt luajtn si t
barabart dhe u mposhtn nga goditja e Okaka-s e devijuar nga Salihi n minutn e 82.
Gjat ktyre 12 muajve kombtarja shqiptare ka zhvilluar n total 9 ndeshje, ka fituar 3 prej
tyre, ka barazuar 2 her dhe sht mundur n 3 raste, ndrkoh q ndeshja n Beograd ju
dha n tavolin Serbis me nj vendim t disiplinorit t UEFA-s dhe beteja pr t sht e
destinuar t vijoj deri n Gjykatn e Arbitrazhit Sportiv n Lozan. pr sa i prket renditjes
botrore, nuk ka ndryshime n 20-shen e par t klasifikimit t Fifa-s. 2014 mbyllet nn
kryesimin e Gjermanve q fituan Kupn e Bots n Brazil dhe ruajn nj distanc komode
ndaj Argjentins dhe Kolumbis, q ndiqen nga Belgjika, Holanda dhe Brazili. Kjo sht
hera e dyt n histori pasi 1993 q gjermant e mbyllin vitin n krye t klasifikimit t FIFAs, duke siguruar dhe titullin skuadra e vitit 2014.

flikti pr lojtarin afrikan

me Sknderbeun do t
zgjidhet n FIFA, pas
ankimimit q klubi verilindor ka br n kt
institucion, pr vendimin

e dhn nga Dhoma e

Konflikteve n FSHF t
cilin e konsiderojn t
padrejt.

Pshtyu Ndikumann, Radas

dnohet me 5 ndeshje pezullim

eprimi antisportiv ndaj futbollistit t Tirans Selemani Nikumana i ka kushtuar rnd lojtarit t Sknderbeut, Marko Radas. Komisioni i Disiplins n
Federatn Shqiptare t Futbollit, e ka pezulluar gjasht jav kroatin pr pshtyrje t
kundrshtarit, episod q ndodhi n fund t pjess s par Tirana - Sknderbeu 2-0, e
vlefshme pr javn e 16-t t kategoris superiore. Dnimi i Radas sht nj goditje e
rnd pr kampiont n fuqi, pasi 31-vjecari sht nj nga elementt kryesor t formacionit t Mirel Joss. Por masat ndaj klubit korcar nuk mbylln me kaq. Sknderbeu,
pr sjellje t keqe t tifozris s tij dhe prdorimin e mjeteve ndezese pa shkaktuar
ndrprerjen e ndeshjes, dnohet me gjob me vler 50.000 lek. Hedhja e mjeteve
ndezse n fush n ndeshjen Kuksi - Tirana, duke shkaktuar ndrprerjen e saj, i ka
kushtuar zhvillimin e nj ndeshjeje pa tifoz skuadrs verilindore. Ndr vendimet e
shumta n kategorit m t ulta bie n sy pezullimi dy jav i trajnerit t Lufttarit
Bledar Devolli pr gjeste ofenduese ndaj zyrtarve t ndeshjes.

Hallai: Rivali i Kuksit sht vetm

Partizani

ava e 17 e Kategoris Superiore punoi n favor t Kuksit pasi skuadra veriore

u rikthye n krye t kampionatit me nj diferenc prej 2 piksh nga Sknderbeu.
Suksesi ndaj Tirans n Zeqir Ymeri dhe hapi fals i Partizanit ishin dhurata m e bukur
pr djemt e Artim Shaqirit, i cili mbrriti i pari n seancn strvitore t dits s enjte,
dukshm i lumtur pr ecurin pozitive t skuadrs s tij. Gjithsesi, viti 2014 ofron edhe nj
tjetr sfid t fort pr kuksiant q kt fundjav udhtojn drejt Vlors me objektivin pr
t mos lshuar terren. Kapiteni Rrahman Hallai karikon grupin blu pr t vijuar ecurin
pozitive t dy ndeshjeve t fundit, duke shnjestruar edhe titullin e kampionit t dimrit.
Objektivi jon ka qen prher vendi i par dhe fitorja e titullit kampion megjithat duhet
ta mbajm kokn posht dhe t punojm. Jemi n vend t par dhe duhet t ecim n kt
rrug. Nj nga pikat m t dobta t Kuksit n kt sezon jan transfertat me skuadrat
pretendente dhe mesfushori kuksian e pranon nj gj t till, por ai shton se skuadra po
punon q t siguroj vazhdimsi n rezultate. Kemi nj ndeshje shum t rndsishme me
Flamurtarin ku duhet t tregojm vlerat tona. do futbollist duhet t jet shum i vmendshm. Investimi sht br pr t fituar jo vetm brenda por pr t marr maksimumin edhe
jasht fushs ton. Pas suksesit me Tirann sht momenti i duhur q t tregojm se kemi
mundsi pr t marr pik edhe n transfert. Kapiteni nuk preferon t veoj nj element
n veanti pr pjesn e par t sezonit, duke theksuar se sekreti i suksesit sht loja n grup.
Skuadra po prgjigjet mir. Dalngadal t gjith lojtart po arrijn maksimumin. Edhe
pse aktualisht Kuksi duelon n distanc me Sknderbeun, pr Hallain rivali kryesor n
garn pr titull sht nj tjetr. Partizani sht rivali jon dhe skuadra q duhet mundur.
Ndeshja Flamurtari-Kuksi do t luhet ditn e diel n oren 16:00.

FAQE 16

Fryma e Re

S PO R T

E premte, 19 Dhjetor 2014

FUTBOLL

Guardiola:
Ja si e
ndryshoj
Bayernin n
2015-n

rajneri i Bayernit t Mynihut Pep Guardiola dshiron

q skuadra e tij t prmirsohet akoma edhe m shum
gjat vitit 2015, pasi vetm n kt mnyr mund t synoj fitimin e t gjith trofeve t mundshm n kompeticionet ku merr
pjes gjat ktij sezoni. Kampiont e Gjermanis kan krijuar
nj avantazh t frikshm ndaj t gjith rivalve n Bundeslig
pasi kur kan kaluar vetm 16 jav kampionat kryesojn me 11
pik m tepr se Wolfsburgu i vendit t dyt. Por pavarsisht ktij
avantazhi shum t madh dhe kualifikimit pr n ruandin e 1/8
t Champions League si kok grupi, Guardiola nuk knaqet asnjher dhe krkon gjithnj e m shum nga Bayerni i tij. Dshira
ime pr vitin 2015 sht q ne si skuadr t luajm akoma m
mir. Si nj klub i madh q jemi un mendoj se te Bayerni gjithmon ka vend pr prmirsim. Ne duhet t preokupohemi edhe
pr gjrat m t vogla pasi detaje t tilla e bjn nj skuadr edhe
m fort se sa sht. Detajet jan ato q bjn diferencn edhe n
nj kompeticion madhor si Uefa Champions League, nse nuk
prkujdesesh edhe pr gjn m t vogl nuk mund t fitosh n
Europ, pasi nj gabim i vetm t nxjerr jasht Championsit, tha
Guardiola. Bayerni i cili nuk njeh humbje n Bundeslig pas 16
javve kampionat do t prballet kt t Premte n transfert me
skuadrn Mainz pr t vijuar ecurin pozitive.

Inzagi:

Jemi Milan, nuk

i friksohemi
askujt
F

James Rodrigues, emri i

sportistit m t klikuar
n Google
P

araqitjet e tij t shklqyera me Kolumbin n Kupn e Bots, por edhe transferimi i

bujshm te Reali i Madridit pr plot 80 milion Euro n merkaton e vers, kan br
q James Rodrigues t jet sportisti m i krkuar n Google pr vitin 2014. Prpara kampionatit
Botror q u zhvillua n Brazil nga data 12 Qershor deri n 13 Korrik, 23-vjecari kolumbian
njihej shum pak pavarsisht se vetm pak koh par Monaco kishte derdhur n arkat e Portos,
45 milion Euro pr t mar shrbimet e tij. N klasfikimin special t publikuar nga kompania
Google, James Rodrigues l pas 7-her kampionin e Bots n Formula 1, Michael Schumacher
prsa i prket sportistve m t krkuar n internet pr vitin 2014. Menjher pas ish pilotit gjerman pozicionohet lojtari i Baltimore Ravens n National Football League t Shteteve t Bashkura
t Ameriks, Ray Rice i cili n 2014-n u prshfi n nj skandal me t vrtet t madh, pasi u kap
nga kamerat e siguris se kishte goditur me grusht t fejuarn e tij Janay Palmer n ashensorin
e nj hoteli. Jasht podit Luis Suarez. Edhe pse ky i fundit u b protgonist n Kupn e Bots me
kafshimin ndaj italianit Giorgio Chielini, emri i tij sht i 4-ti m i klikuar n motorin e krkimit
Google pr vitin 2014. Goli q shnoi n finalen e Kups s Bots ndaj Argjentins ka br q
Mario Gotze t pozicionohet i pesti n kt klasfikim special. Pas talentit t kombtares gjermane
vjen piloti francez i Formula 1 Jules Bianchi i cili u aksidentua rnd n pistn e Suzukas. 10-shja
e par e sportistve m t krkuar n Google pr vitin 2014 plotsohet me portierin e kombtares
meksikane Guillermo Ochoa q spikati jo pak me pritjet e tij n Kupn e Bots ndrsa mbyllet me
notarin Michael Phelps dhe lojtarin e Seattle Seahaks n Nfl, Richard Sherman. Kan mbetur jasht
10-shes s par prsa i prket sportistve m t krkuar n internet pr vitin 2014, dy futbollistt
q aktualisht jan m t mirt n Bot, Cristiano Ronaldo dhe Lionel Messi.

ilipo Inzaghi sht mjaft

i karikuar pr ndeshjen
e fundit t vitit me Romn n
Olimpiko. Fitorja me Napolin n San Siro ka rritur
entuziazmin e trajnerit kuqezi,
i cili premton nj Milan t madh
ndaj formacionit t Rudi Garsias. Ne
jemi Milani dhe nuk mund t shkojm
dhe t mbrohemi ndaj Roms, pres
nj ndeshje t madhe. Ky takim sht
thelbsor n rrugn ton drejt rritjes.
Roma sht nj skuadr e madhe, por
ne duhet t guxojm. Pr t fituar
duhet dicka m shum, por ne nuk
kemi frik asknd. Futbollistt
e mi jan shum t motivuar.
Milani aktualisht renditet n vendin e
6-t, vetm dy pik larg zons Champions, objektiv ky mse i arritshm
pr Inzaghin.
Si mund t mos besosh te vendi
i tret kur je trajner i Milanit? Un
jam shprehur, madje, q Milani mund
t fitoj edhe kampionatin, por duhet
t jemi t kujdesshm dhe ti ngjisim
shkallt nj e nga nj. Jam shum
ambicioz dhe shpresoj ta rikthej Milanin aty ku ka qen. Kjo shoqri sht
fantastike. Pr tu kthyer skuadr e
madhe, n inspirohemi nga Bayerni

i Guardiols. Nj tjetr argument

q preku 41-vjecari kishte t bnte
me gjendjen dhe pozicionimin e El
Sharayt n fush. Rreshtimin 4-3-3
e kam aplikuar pikrisht pr ti br
vend El Sharayt.
Ka shum konkurrenc dhe
ndodh q n nj ndeshje t mos luaj.
Stephan sht shum i qet, shpresoj
q t gjej vazhdimsin. Torres?
Fernando kishte ethe, por do t jet i
grumbulluar.
Do t kemi n dispozicion edhe
Aleks, i cili mund t luaj 30 minuta.