Deklarata e FRD

Reformat
t sigurojn
progres
ekonomik,
jo kthim pas

n ngr

Aktualitet

Drejtsia, nuk
ka konsensus
edhe pas
rekomandimeve
t Venecias

Analiza e BSH-s
Burimet alternative t
financimit kan dobsuar
krkesn pr kredi

f. 7

f. 3

adresa:
rruga George . Bush,
nr. 15/1, Tiran
e-mail:
frymaere.gazeta@gmail.com
drejtor: Alfred Cako
tel: 04 22 42 444

mimi:

30 lek

Gazet informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 3, nr. 117. E premte, 11 mars 2016

Reforma Zgjedhore / Flet kreu i FRD-s pr emisionin Glob n TVSH

Topi: Konsensusi politik, t

mos degjeneroj n pazar
Drejtsia fillon me Ligjin
Elektoral; nga kjo varet edhe
prbrja e parlamentit

Reforma n drejtsi varet prej

vullnetit politik dhe konsulencs
s ndrkombtarve

Komisioni i Venecias, i
domosdoshm pr sa koh ka
mosbesim mes palve n politik

fokus

Partit politike
shqiptare
si modele
rekordi
nga Teuta Nunaj f. 5

endimet famkeqe t Konferencs s Londrs n

vitin e largt 1913, q padrejtsisht ishin vijimsi t vendimeve t mparshme q coptuan trojet shqiptare, jan ende
n fuqi. Kjo ka sjell q n Ballkan t jen pes shtete, q n territorin e tyre t ken toka autoktone shqiptare, q u shkputn
nga trualli mm...

Rikthimi
n vlera

Sot mafiozt jan me

kollare, urdhrojn
me shikim...

Mihallaq Totokocopulli f.4

Sa t sigurt
jemi pr
ushqimin
nga Enida Zajmi f. 4

Ekonomi
x

f. 8-9

Tregu i sigurimeve
Afati fundit pr
INSIG: Gara pr
cash-in 29 mln euro

Ankimimi

Sport

Biznesi, rreth
166 milion euro
rivlersime e
gjoba n 2015-n
f. 9

Udhtimi

De Biazi shpalos
objektivat: Dua
t kalojm grupin
n Europian
f. 14

Shqipria e 1938.
Dy etnograf
francez n malet
shqiptare
f. 10-11

fryma e re

11 mars 2016

politik

Roli i Komisionit t Venecias sht i domosdoshm pr sa koh q mes

faktorit politik shqiptar mbizotron mosbesimi i palve

Reforma n Drejtsi
Bamir Topi: Konsensusi
politik, t mos
degjeneroj n pazar

ryetarin i Fryms s Re
Demokratike, Bamir Topi,
sht pro konsensusit
politik pr vendimmarrje t rndsishme, por ky konsensus nuk
duhet t kthehet n Pazar, si ka
ndodhur rndom kur t mdhenjt kan gjetur zgjidhjen mes tyre.
Gjat nj interviste pr emisionin
Glob n Televizionin Publik Shqiptar, ish kreu i shtetit u ndal gjersisht te reforma n drejtsi.
Sipas tij, kjo reform sht m
e rndsishmja e ktyre viteve t
fundit sepse sot drejtsia prjeton nj
kredibilitet shum t ult. Por sipas
kryetarit t FRD-s paradoksi i ksaj
Reforme t domosdoshme sht
sepse at sht duke e kryer politika
dhe politikant q e kan prodhuar
drejtsin q vuajm t gjith.
Por jemi t detyruar ta pranojm kt realitet sepse Shqipria
sht Republik Parlamentare dhe,
pr rrjedhoj, i takon ktij parlamenti ta realizoj dhe votoj Reformn n Drejtsi, u shpreh Topi.
Ndrkaq ai shprehu mendimin
se megjith kmbnguljen dhe
konsulencn e vyer t ndrkombtarve, reforma n drejtsi varet
absolutisht nga nj vullnet politik.
Topi theksoi se megjith debatet dhe mosmarrveshjet ende ka
shpres q klasa politike shqiptare t mund ta bj dhe t arrij
konsensusin e nevojshm, duke
uruar q t realizohet sa m par.
Si ish president i Republiks Topi u
pyet edhe pr rolin e Komisionit t
Venecias n ecurin e Reforms n
Drejtsi. Ai shprehu mendimin se
ky komision ekziston jasht nesh
pr t dhn konsulenc pr shtjet e demokracis dhe t asistencs
juridike. Tek ne roli i Komisionit
t Venecias sht i domosdoshm
pr sa koh q mes faktorit politik
shqiptar mbizotron mosbesimi
i palve, ndrkoh q politikant
shqiptar e kan pr detyr ti dgjojn institucionet e huaja q kan
prvoja disa qindra vjeare n demokraci prball Shqipris me
prvoj 20 vjeare n demokraci,

u shpreh Topi. Ai e cilsoi t arsyeshme vrejtjen e Komisionit

t Venecias pr t mos ndrprer
mandatin e kryeprokurorit dhe
iu referuar pr kt aspekt Kushtetuts se Shqipris. Ne kemi
nj ligj themelor t shtetit, i cili e
ka t prcaktuar kohn e mandatit
t kryeprokurorit dhe afati kohor
duhet respektuar n mnyr q
t shmangim artificet, theksoi
ai. Duke u ndalur n rolin e ambasadorve t huaj n shtjen
e Reforms n Drejtsi kryetari i
FRD-s pohoi se kryediplomatt
e vendeve t ndryshme n Tiran
prfaqsojn interesat e vendeve
t tyre ndrkoh q pr Reformn
n Drejtsi jan m t drejtprdrejt sepse mesa duket u sht sosur
durimi. Nj arsye m shum pr t
besuar n realizimin e Reforms,
konstatoi Topi, sht edhe fakti
se i tr procesi po asistohet nga
ndrkombtart.
Ish presidentit Bamir Topi iu
krkua t shpreh mendimin e tij
lidhur edhe me paknaqsit e

presidentit aktual ku deklaroi se,

sht i prjashtuar nga procesi i
reforms n drejtsi.
Nuk jam n dijeni se sa e vrtet
sht ankesa e kryetarit t shtetit
por n nj tryez pr reformn n
drejtsi ku un isha i ftuar s bashku me z.Moisiu, ishin t pranishm
edhe ekspertt e Institucionit t
Presidencs, q do t thot se Presidenca nuk sht e prjashtuar n
kt proces, theksoi ai.
Kryetarit t FRD iu krkua
mendim edhe rreth mundsive t
realizimit n praktik t reforms
n drejtsi, pas miratimit t ligjeve
prkatse n Parlament. Sipas
kryetarit t FRD-s gjithka fillon tek
Ligji pr Zgjedhjet, duke sqaruar se
nga kjo varet edhe prbrja e parlamentit. Sipas Topit, gjithka po ecn
n regres nse do ti referoheshim
t kaluars s afrt kur ligjvnsit
ishin njerz me integritet, t ditur
dhe intelektual, ndrsa sot ecim
mbrapsht prsa i prket cilsive
dhe vlerave morale e intelektuale
t prfaqsuesve t popullit n sal-

ln e Parlamentit. Kjo ndodh sepse

sot pashallart e partive vendosin
vet kandidaturat sipas interesave
personale ndaj sistemi q kan
ndrtuar kryetart duhet t ndry-

shoj rrnjsisht, tha ai. Sipas kreut

t FRD, sot vendi prjeton nj kaos
politik sepse institucionet dhe shteti
kan rn n vorbulln e politiks.
Mbizotron koncepti Partia mbi t

Apeli

FRD: Reformat
R
t sigurojn
progres ekonomik,
dhe jo kthim mbrapa
Vmendje nxitjes s punsimit dhe
stimulimit t zhvillimit
t biznesit, faktort q garantojn
rritjen ekonomike

aporti i fundit i INSTAT, flet

pr nj situat t brisht
ekonomike, ku papunsia
vazhdon t rritet, ndrsa nj rrezik
llogaritet edhe deflacioni, ose rnia e fuqis blerse. Lidhur me
kt fakt, Fryma e Re Demokratike
apelon pr nxitjen e reformave
ekonomike, me qllim garantimin e mirqenies s qytetarve
shqiptar. Prmes nj deklarate,
FRD thekson si domosdoshmri
eliminimin e pengesave pr nj
zhvillim t ekonomis, garantimin
e t drejtave t prons si institucioni m i rndsishm q prbn
pengesn kryesore pr investimet private dhe zhvillimin. Reformimi i ekonomis shqiptare,
krkon hapsir pr biznesin, i
cili, nuk duhet t ket pengesa n
nismat e tij. Pr prmirsimin e

gjendjes ekonomike dhe kaprcimin e krizs me pasojat e saj, lipset

nj reform e sistemit financiar.
Duhet reformuar dhe vet sistemi
fiskal sepse, pr t pasur nj ekonomi t zhvilluar, sht i rndsishm sigurimi i t ardhurave
pr buxhetin e shtetit, thuhet n
deklaratn e FRD. Pothuajse dy
vitet e fundit, organet e ngarkuara
pr mbledhjen e t ardhurave q
prbjn buxhetin e shtetit, doganat dhe tatimet, kan raportuar
shifra n rnie. Dy institucionet
n fjal jo vetm skan realizuar
planin e parashikuar, por i kan
shkaktuar buxhetit t shtetit nj
rnie drastike t t ardhurave. ka
prkthehet n m pak investime
n instrastruktur gjat vitit 2016, ndrsa pagat dhe pensionet
as q llogaritet t rriten me treg-

fryma e re

11 mars 2016

politik

Kryetari i FRD, deklaroi se fizionomia e opozits sht krejtsisht e pa qart dhe e pa

vendosur si dhe i mungon kurajoja pr nj politik t drejtprdrejt

Drejtsia fillon q n
ligjin elektoral, nga
kjo varet edhe prbrja
e parlamentit

pafajshme po harrohen nga politika dhe pr rrjedhoj dhe nga

drejtsia ndaj ka pak shanse q
fajtort t prballn me drejtsin.
Jetojm n kushtet e nj padre-

jtsie shoqrore dhe morale ku m

t pandjeshmit jan ata q merren
me politik, tha Topi.
Duke u ndalur te zhvillimet
brenda Fryms s Re Demokratike,
e cila pas pak kohs ka prvjetorin
e saj t katrt, kryetari Topi deklaroi
se ky grupim politik tregoi forcn
e tij n zgjedhjet politike t radhs
duke hyr n gar e vetme. FRD
u penalizua n ato zgjedhje sepse
i till ishte ligji zgjedhor i ndrtuar
nga t till politikan. M pas FRD
u prfshi n nj koalicion administrative lokal me PS q do t thot se
pr interesa publike jemi pjesmarrs n pushtetin vendor, u shpreh
Topi. Por ndrkoh ai deklaroi se,
FRD nuk ndjehet e vlersuar si ka
qen parashikuar n marrveshje,
por FRD sht n linjn e saj prsa
i takon qndrimeve pr Reformn
Zgjedhore. Sipas tij sht shum
e rndsishme t ndryshoj Kodi
Zgjedhor, i cili ka shtrembrime
gjenetike q duhen korrigjuar medoemos. FRD ka br t qart
qndrimin e saj pr kt shtje.
Ajo krkon korrektim kombtar q
t vlersohet vota e do qytetari, jo
administrim politik t zgjedhjeve
por prfaqsues jasht partive, lista
t hapura q do t thot konkurrenc t ndershme brenda partive,

deklaroi kreu i FRD. Gjithsesi, Topi

deklaroi se nuk sheh prpjekje
reale q gjrat t ndryshojn. Ai tha
se nuk sht deklarim pesimist, por
nj prfundim realist.
Gjat intervists, Topi u pyet
edhe pr t ashtuquajturn ftes q opozita i ka br Fryms
s Re Demokratike. Kryetari Topi
deklaroi se nuk mund t merren
seriozisht ftesat periferike duke
shtuar se nuk ka ftes nga kryetari
i opozits, i cili sipas z.Topi i sht
shmangur pyetjes s gazetarve
pr kt shtje. Prderisa nuk ka
deklarata t qarta edhe FRD nuk
mund t shpreh qartsi ndaj ftesave periferike, tha Topi.
Ndrkaq, ai nnvizoi se koalicionet nuk mund t jen imponuese por realizohen me vullnet t plot. Ai shpjegoi se t
tilla lvizje jo konkrete ndodhin
n prag zgjedhjesh ku pala e interesuar tregohet e hapur dhe
zemrgjer por nuk ndodh kshtu
pas procesit zgjedhor duke treguar
munges serioziteti.
Kryetari i Fryms s Re Demokratike, Bamir Topi, deklaroi se
fizionomia e opozits sht krejtsisht e pa qart dhe e pa vendosur
si dhe i mungon kurajoja pr nj
politik t drejtprdrejt.

jit dhjetor 2015. N muajin shkurt

2016, ndryshimi vjetor i indeksit
t mimeve t konsumit sht
0,2%. Nj vit m par, ky ndryshim ishte 2,3%. Ndikimi kryesor
n ndryshimin vjetor t indeksit
t mimeve t konsumit vjen nga
rnia e mimeve t karburanteve,

q shkakton nj zinxhir t uljes s

mimeve n transport, prodhim
etj. Rritja vjetore n muajin shkurt
sht ndikuar pozitivisht nga grupi Ushqime dhe pije joalkoolike
me +0,78 pik prqindje. Ndrkaq,
grupi Shrbimi arsimor ka kontribuuar me +0,19 pik prqindje.
mimet e grupit Pije alkoolike
dhe duhan kan kontribuuar me
+0,13 pik prqindje. mimet e
grupit Hotele, kafene e restorante kan kontribuuar me +0,03 pik
prqindje dhe mimet e grupit Argtim e kultur kan kontribuuar
me +0,02 pik prqindje. Nga ana
tjetr, mimet e grupit Qira, uj,
lnd djegse dhe energji kan
ndikuar negativisht me -0,27
pik prqindje. mimet e grupit
Transporti, po ashtu kan kontribuuar me -0,26 pik prqindje.

mimet e grupit Veshje dhe kpuc kan kontribuuar me -0,14

pik prqindje. mimet e grupeve
Shndeti dhe Komunikimi
kan kontribuuar respektivisht me
-0,09 dhe -0,03 pik prqindje.
Shqetsimi
Ulja e mimeve shihet me
shqetsim nga ekspertt e ekonomis. Deflacioni n ekonomi
tregon rnien e fuqis blerse,
ka sipas ekspertve ka t bj me
rnien e parave n qarkullim. Kjo
lidhet drejtprdrejt me papunsin, rnien e remitancave. Tregues kto alarmues pr rrezikun e
ekonomis nga recesioni. N nj
koh kur ekonomit e vendeve t
rajonit dhe ato t eurozons, jan
gjithashtu n faz delikate dhe se
kan marr veten nga kriza disavjeare tashm.

Gjithka po ecn n regres

nse do ti referoheshim
t kaluars s afrt kur
ligjvnsit ishin njerz
me integritet, t ditur dhe
intelektual, ndrsa sot ecim
mbrapsht
-Reforma n drejtsi
varet absolutisht nga nj
vullnet politik, megjith
kmbnguljen dhe
konsulencn e vyer t
ndrkombtarve
gjitha, q do t thot marrdhnie
servile dhe imponuese.
Prsa i takon ndikimit t reforms n drejtsi pr t dhn
drejtsin e munguar pr ngjarjen

uesit t brisht t institucioneve

t mbledhjes s t ardhurave.
sht detyr e qeveris, e Kuvendit t Shqipris, q t reformojn ekonomin, institucionet
prgjegjse, n mnyr q t garantohet rritja ekonomike dhe kjo
t prkthehet n m shum investime dhe mirqenie pr qytetart
dhe taksapaguesit. T sigurojm
reforma ekonomike pr t ardhmen dhe jo kthim pas, thuhet n
deklaratn e FRD-s.
Raporti i INSTAT
Sipas shifrave zyrtare t INSTAT, papunsia n Shqipri llogaritet n shifrn 18%. Por ajo q
sht cilsuar si shqetsuese nga
ekspertt e ekonomis, lidhet me
indeksin e mimeve t Konsumit
n muajin shkurt 2016, i cili sipas
INSTAT arriti 102% kundrejt mua-

tragjike t 21 janarit, ish-Presidenti Topi sqaroi se ai sht ndr zrat

e pakt, konsistent pr at ngjarje
tragjike. Ai nnvizoi se kaluan 5
vite dhe 21 janari me viktimat e

sht detyr e qeveris, e Kuvendit, q t reformojn ekonomin,

n mnyr q t garantohet rritja
ekonomike dhe kjo t prkthehet n
m shum investime dhe mirqenie
pr qytetart

fryma e re

11 mars 2016

fokus

Rikthimi n vlera
nga Mihallaq Totokocopulli

adyshim ngjarja e fundit ku partia socialiste n nj takim me

elektoratin e PS q pati n qytetin e Elbasanit ishte shum domethnse pr rrugtimin nn udhheqjen
e Edi Rams. Ben Blushi nj nga vlerat e pakta t PS por edhe m gjer n
politikn shqiptare, u trajtua n ate
takim sikur t ishte nj ordiner. Pr tu
shnuar pas ksaj ngjarje ishte edhe
prononcimi i nj tjetr deputeti t PS,
Eduard Ndocaj i cili u shpreh. Ndalojeni Edi Ramn; ai po e vret PS. Dikush
duhet ta ndaloj. PYETJE: Po kush
duhet ta ndaloj? Shoqria apo ndonj
mekanizm tjetr? Shoqria tregoi t
kundrtn, e brohoritn n mnyr
superlative; ata e adhuronin liderin e
tyre. Nje popull i vogel, i varfer, me nj
kryeminister t pasur qe perfaqson
ann sociale t politiks, barazin, PS.
Asgj tjetr nuk mund ta lumturonte
m shum liderin Rama se sa ky ushqim shpirtror. Ben Blushi ishte nj
kukuvajk, tradhtar. Kush pra duhet
ta ndaloj?
Nse nj njeri goditet njher, ai reagon, nse gotitet prsri, ai reagon me
aq sa ka mundsi, nse prsri ai goditet, nuk reagon m, dhe nse ja heq
mundsin materiale pr t jetuar ai ka
mbaruar, fillon dhe adhuron agresorin

e tij. Ky sht sindromi i friks i cili

shrben edhe pr nj shoqri t tr,
si sht kjo e jona, e goditur sistematikisht, pa i ln koh q t qartsohet.
Ben Blushi si nj shkrimtar, intelektual i sferave t larta t mendimit,e
dinte kt, e dinte reagimin e publikut dhe bri pak pyetje reale. Taksat,
varfria, zgjedhjet n PS sipas statusit,
prse shqiptart po largohen gjithmon e m shum nga Shqipria. Ai
tregoi, si antar i vjetr i PS, se sht
shum m i lidhur me kt parti sesa
lidert e rinj t PS. E pranoi sfidn.
Veimi fizik sjell edhe shkputjen
shpirtrore t ciln besoj se ai nuk do
ta pranoj. sht e vetmja shpres te
PS. Kryetari i sotm i PS, s bashku me
batutat e tij, mund t themi pa frik
pas asaj ekspozeje q pam, sht nj
mediokr i cili nuk mund t pranoj
rreth tij vese individ interesaxhinj
t dmshm e mediokr pr vendin,
q i prgjigjen nivelit dhe oreksit t
tij, t cilt t gjith bashk krijojn nj
bashksi shushunjash. Nj bashksi e
ktij niveli, ku hapsirat zvoglohen n
vazhdimsi, bn q t lindi nj sjellje
agresive, imponuese. Ata kthehen n
taksidar t pamshirshm t cilt shtrihen n do cep gjithnj t gatshm
pr t sunduar do lloj rrebelimi, tradh-

tari, me t vetmin qllim pr ti patur

nn kontroll, pr at ushqim shpirtror
q tashm ju sht kthyer n nj porcion droge t cilsis s lart. Shikoni
pak edhe Rastin e Parkut tek Liqeni Artificial, i vetmi vend ku shoqria gjen
pak qetsi, do ta kthejn me arroganc
n nj vend t zhumrshm t betonuar
mbi bar. Esht koha si thot deputeti
Ndoci q edhe t tjer intelektual t
PS t tregojn prgjegjsin e tyre. Le t
kthejn kokn prapa dhe t shikojn
udhtimin e tyre q nga koha e Fatos
Nanos: kan br progres apo regres.
Pa dashur t veoj Fatos Nanon e tr
klasa politike e PS n at koh ishte e
angazhuar n organizimin e asaj sasie
t pafund vlerash t shoqris shqiptare pr ti alternuar tek sistemi i ri q
po hynim. PS ishte udhheqsja kryesore moderatore ku permes rregullave
t veta t brndshme po demokratizonte t gjith jetn e vendit. Antart
por edhe kryesia ndjeheshin t lirshm
me Nanon. Hapsirat ekzistonin pr t
gjith. Dikush edhe mund ta ironizonte n ndonj rast duke i thn: Tosi. Nuk
kishte sforcim. Edhe ai ju prgjigjej me
shaka: Naci, Baci, Kaci. N at koh n
nj takim me antart e PS n Vlor, Fatos Nano , megjithse i dinte prapaskenat e Edi Rames pas kurrizit t tij, kur

ky po hynte n sall ju drejtua me qytetari. Urdheroni Edi Rama mirsrdhe! Ai

e mori Ramn si refugjat nga Franca,
e vlersoi dhe e vuri ministr, kryetar
bashkie, dhe sot kryetari i PS. Ai dinte
t krijonte hierarkin e gjndjeve, prshtatshmerin e kohs ku po futej.
Dinte prgjegjsin karshi shoqris.
Humbi zgjedhjet, u largua sipas statusit t partis. Nuk shte ndjer m. E
ka ln pasardhsin e tij t punoj. Ky
i sotmi po ndryshon statusin. Mund t
mbetet kryetar i prjetshm i nj partie
kur akoma nuk sht qartsuar publikisht se me far mnyre u gjend aty
n at vend. Koha do t tregoj nse
Rama do t jet n gjndje te ngrihet
me intelektin e tij, prtej asaj egoje
q ndrton artificialisht qartsin e tij
shpirtrore t mbushur me mllefe t
fshehta dhe t trazuar fort nga e kaluara. Forcat njohse t mndjes jan t
pa qndrueshme nse nuk bazohen
prmes nj baze morale, n parime
konkrete, te cilat rrjedhin dhe jan t
qndrueshme permes lidhjeve shpirterore me jetn reale t prekshme, t
prditshme t halleve t shoqris shqiptare. A do t shkoj ai drejt nje rikthimi tek vlerat e Partis Socialiste apo do
synoj pr ta kthyer shoqrin n nj
turm t ekzaltuar e cila e duartroket?

Siguria e ushqimit, si t ham?!

nga Enida Zajmi

KU Agjensia e Mbrojtjes se Konsumatorit si dhe

Agjensia e mbrojtjes se konsumatoritTop of
Form AAazhvillon dhe implementon politikat
e Qeveris n sfern e kualitetit dhe siguris s ushqimit, si dhe n sektort e shndetit t kafshve dhe
mirqenjes s tyre. AKU i jep prgjegjsi Qeveris.
Qeveria delegon AKU-nsi autoritet pr zbatimin e inspektimeve n fushn e siguris, higjiens, gjurmimit
dhe etiketimit t ushqimit si dhe ushqimit pr kafsh
n hapsirat e prpunimit, paketimit, distribuimit,
shitjes me shumic dhe pakic sipas legjislacionit nacional dhe legjislacionit t harmonizuar t BE-s.
Thertore t licencuara nga AKU
AKU agjensia e mbrojtjes se konsumatorit, vren
mbi kujdesin q duhet t ken qytetaret gjat kryerjes
se ritit t therjeve t bagtis. Ata q merren me biznesin e mishit, duhet t kryejn therjet n vendet
adekuate sepse n t kundrtn ju shkelni ligjet ne
fuqi dhe rrezikoni shndetin e prgjithshm publik.
Me paraqitjen e smundjes se kafshve, Gjuha Blu
sht edhe nj arsyeje shtes q kafsht t theren
vetm nen kontroll t veterinarit. Duke ditur kjo smundje sht smundje virusale jo ngjitse, e cila
transmetohet prmes pickimit t insekteve t llojit Colicoides. Nga kjo smundje preken ruminantet shtpiake (gjedhi, delet dhe dhite). Prej ktyre

me e ndjeshme sht delja pastaj dhit dhe gjedhi. Shenjat klinike dhe ngordhjet shfaqen vetm
tek delja. Gjedhi shrben si rezervar i smundjes.
Kjo smundje nuk transmetohet nga kafsha t
njeriu po ashtu edhe nga kafsha tek kafsht tjera.
Vetm kafsht e prekura qe transmetojn shenja klinike t smundjes nuk mund t theren.
Therja n hapsira t cilat nuk jan t licencuara nga

Disa shtjet e siguris s ushqimit,

me prejardhje shtazore, shndetit t
kafshve dhe t mirqenies s tyre,
shtje t kontrollit zyrtar veterinar

ana e AKU-s ,dhe pa prezencn e veterinerve zyrtar, paraqet rrezik pr t gjith konsumuesit e mishit
qe nxirret nga ato kafshe. Ekziston nj numr i madh
i faktorve mikrobiologjik t cilt mund t gjenden
n organizmin e bagtive, dhe nse nuk eliminohen gjat kontrollit t therjes, mund t shkaktojn
rregullime t mdha n shndetin e njeriut, sidomos
fmijve dhe personave n mosh t shtyre. Therja e
kafshve ne kushte jo higjienike sht e ndaluar me
ligjet ne fuqi personat q vrehenduke br kso lloj
veprimesh duhet ti konfiskohet produkti. T gjitha
therjet duhet t bhen ne thertore t autorizuara.
Mishi i kafshve qe theren ne thertore t licencuara
sht plotsisht i sigurte pr konsum sepse kafsha
kontrollohet para therjes gjat therjes dhe pas therjes.
Kafsht t cilat gjenden ne treg pa numr identifikimi (matrikull) konsiderohen si te kontrabanduara, t
pa kontrolluara, dhe si t tilla nuk jan t sigurta pr
therje.
Bashkrisht do t avancojm duke ngritur kapacitete pr t ofruar prodhime e tregtime t produkteve
ushqimore sa m t mir, ndrsa ne duke avancuar n
legjislacion dhe procedura t kontrollit. Synimet do ti
kemi t prbashkta pr qytetaret ton si konsumator t ofrojm dhe sigurojm produkte sa m cilsore
dhe t shndetshme.

fryma e re

11 mars 2016

fokus

Partit politike shqiptare

si modele rekordi
nga Teuta Nunaj

N Shqipri, jan
rreth 20 parti
politike aktive nga
mbi 100 parti t
regjistruara n
Gjykatn e Rrethit
Gjyqsor n Tiran,
prej t cilave vetm
7 parti aktualisht
kan prfaqsuesit e
tyre n parlamentin
e vendit me 140
deputet

endimet famkeqe t Konferencs s Londrs n

vitin e largt 1913, q padrejtsisht ishin vijimsi t vendimeve t mparshme q coptuan trojet shqiptare, jan ende
n fuqi. Kjo ka sjell q n Ballkan
t jen pes shtete, q n territorin e tyre t ken toka autoktone
shqiptare, q u shkputn nga
trualli mm. Kjo ndarje, duket se
na ka ndjekur n dekada dhe gjen
pasqyrim edhe n faktorin politik
shqiptar n kto shtete.
N Shqipri, jan rreth 20
parti politike aktive nga mbi 100
parti t regjistruara n Gjykatn
e Rrethit Gjyqsor n Tiran, prej
t cilave vetm 7 parti aktualisht
kan prfaqsuesit e tyre n parlamentin e vendit me 140 deputet. Por sidroma e shum partive
n Shqipri, e ka kaluar territorin,
duke u prhapur gjersisht edhe
n trevat shqiptare.
N Kosov, n baz t t
dhnave t Agjencis s Statistikave t Kosovs, n vitin 2011
numri i banorve shqiptar ishte
1,602,019 ose 91% e popullats
dhe aty jan t regjistruara 88
parti politike shqiptare ose 1 parti
pr 18,204 banor shqiptar, por
kjo shifr ndryshon pr do zgjedhje, se parti t reja lindin dhe t
tjera pushojn se ekzistuari. N
parlamentin e Kosovs me 120
deputet, kemi 100 deputet prfaqsues t 5 partive shqiptare.
Kosova edhe pse mbushi 8 vjet
pavarsi dit m par, ka nj gjendje politike jostable, q sa vjen e
po rndohet edhe m shum.
Maqedonia, n baz t censusit t vitit 2002 numron
509,083 shtetas shqiptar q prbjn 25.17% t popullsis. N
vitin 2011 censusi i nisur u ndrpre me urdhr t qeveris pa asnj shpjegim, ndaj nuk kemi nj
shifr zyrtare t kohve t fundit
pr popullsin shqiptare atje.
Ndrkoh q studiues shqiptar
dhe t huaj shprehen se n baz
t statistikave, q mbshteten
mbi mortalitetin dhe natalitetin,
popullsia shqiptare ka patur rritje
t ndjeshme, krahasuar kjo edhe
me popullsin maqedonase, e
cila po zvoglohet nga viti n vit.
Ata parashikojn q, nse shtimi
natyror vazhdon me kto ritme,
pas vitit 2025 popullsia shqiptare
do ta kaloj at maqedonase. N
Maqedoni veprojn deri m sot 21
parti politike shqiptare, 3 prej t

cilave t sapo krijuara, ose 1 parti pr 24.242 banor shqiptar,

gjithnj nse marrim pr baz t
dhnat zyrtare t popullsis. T
prfaqsuara n parlamentin e
Maqedonis me 123 deputet,
jan 3 subjekte politike shqiptare
me 27 deputet ose 22% e deputetve. Zgjedhjet e parakohshme
q pritet t mbahen n Maqedoni,
do t jen shum t rndsishme
pr faktorin shqiptar, pasi do t
prcaktojn peshn e pjesmarrjes s tyre n vendimmarrjen e
shtetit maqedonas.
N Malin e Zi, sipas censusit
t 2011, jetojn 30,439 shqiptar
ose 4.91% e popullsis dhe n t
veprojn 12 parti politike t shqiptarve, ose 1 parti pr 2.537
banor. Prej t cilave vetm 2
parti kan nga nj prfaqsues n
parlamentin malazes me 81 deputet, ose 2.5% e deputetve.
Lugina e Preshvs, si edhe
e kemi cituar n shkrimet e
mparshme, n baz t censusit
2002, ka 61,647 banor shqiptar
dhe ushtrojn aktivitetin n tri
komuna shqiptare 10 parti, ose
1 parti pr 6.165 shqiptar. Nga
kto, t prfaqsuara n parlamentin e Serbis me 250 deputet
jan 2 parti me nga 1 deputet secila ose 0.8% e deputetve.
Ndrsa
prsa
u
prket
tokave shqiptare t amris,
problemi vijon t jet politikisht
i pazgjidhur, ndaj nuk mund t
flasim pr organizime.
Si shihet nga t dhnat, n
trojet shqiptare jasht territorit
t Shqipris veprojn 131 parti
politike ku vetm 11 parti jan
t prfaqsuara n parlamentet
prkatse dhe pavarsisht shtetit
aktual ku prfshihen, partit kan
nj sindrom t prbashkt, fragmentizimin politik. Kjo gj ka
sjell pasoja me dme t konsiderueshme pr shqiptart, pasi e
ka br faktorin politik shqiptar
t dobt n shtetet q veprojn;
ka zvogluar dukshm unifikimin
e shqiptarve n votim; ka sjell
shprndarje t ndjeshme t vots
s shqiptarve; duke shkaktuar
ndarje dhe prarje mes shqiptarve; kan ulur n mas t konsiderueshme besimin te politika
dhe lidert e saj dhe t gjitha kto
kan rrezikuar dhe kan ulur prfaqsimin e shqiptarve n parlamentet e shteteve respektive.
Njkohsisht kan detyruar kryerjen e aleancave fluide jasht

partive shqiptare. Kjo gjendje ka

shkaktuar probleme t shumta
dhe zgjidhje t pakta. Pr dmin
q sjell kjo gjendje jan t vetdijshm t gjith, si lidert politik,
media, shoqria civile apo edhe
vet popullata e ktyre trojeve.
Kjo situat e njjt ndr vite,
tregon se prpjekjet pr unifikim
t faktorit shqiptar n troje, kan
qen dhe jan ende t pakta dhe
jorezultative.
Ndaj lind domosdoshmri
kombtare q politikant shqiptar n troje t tejkalojn konfliktet personale dhe t bashkohen,
qoft edhe n kualicione, gj e
cila do t rriste ndjeshm mbrojtjen e t drejts s shqiptarve
n trojet e tyre etnike. Kt gj m
s pari, duhet ta bjn politikant
n Luginn e Preshevs, t cilt e
kan si detyrim ndaj shqiptarve
aty, q t unifikojn qndrimet e
tyre dhe t krijojn nj list unike
zgjedhore, duke qen se zgjedhet parlamentare dhe vendore n
Serbi po ju trokasin. Por, realiteti
aty na prezanton nj situat t
trisht, pasi ende pa u caktuar
data zyrtare e zhvillimit t zgjedhjeve, ka filluar lufta politike mes
politikanve shqiptar atje, duke
hedhur balt mbi njri-tjetrin dhe
duke e trajtuar paln tjetr jo m
si kundrshtar politik n bindje,
por si nj armik q rrezikon ti
marr fronin q synon. Ndaj, q
faktoi shqiptar politik t bashkohet n nj t vetm, n nj list
unike pr parlamentin e Serbis,
duhen edhe veprime konkrete
nga Tirana dhe Prishtina zyrtare, gj t ciln ata nuk mund ta
shmangin m dhe nuk mund t
vazhdojn m me premtime t
parealizuara. Vet t angazhuarit
n Lugin, q e njohin situatn,
shprehen se nse ky bashkim
ndodh, ka shanse q prfaqsimi
i shqiptarve n parlamentin e
Serbis t dyfishohet nga 2 deputet n 3 ose 4 deputet. Por, nse
faktori shqiptar nuk unifikohet n
Lugin, kujt i shrben kjo ndarje?
Ndaj, nse lidert shqiptar q
aspirojn t bhen lider t Ballkanit, fillimisht le t kalojn fazn
e par nj her, t bhen lider t
shqiptarve dhe m tej lider t
Ballkanit. far do t thot kjo?
Fillimisht, Tirana zyrtare duhet t
punoj shum m fort dhe t ushtroj nj ndikim edhe m t drejtprdrejt pr unifikimin e faktorit
politik shqiptar n rajon dhe m

tej t synoj q ndrkombtart ti

japin titullin si lider t Ballkanit.
Ndikimi politik i Shqipris dhe
Kosovs vijon t jet nn nevojn e realitetit. Akoma ecet me
prcaktim detyrash. Kt e dshmon edhe misioni i vizits s John
Kerry-t, ku nj nga tri qllimet
ishte pikrisht, rritja e rolit t Shqipris te shqiptart n Kosov.
N kt rast, lind nevoja te t dyja
shtetet shqiptare n rajon, q pr
t mirn e t gjith shqiptarve, t
rriten politikisht dhe diplomatikisht, pr t dal prtej kornizave t
inferioritetit dhe t tregojn vlerat
respektive. Shqipria sht shteti
am dhe shqiptart n troje syt
dhe pritshmrit e tyre i kan m
shum nga Tirana, se nga Prishtina dhe kjo edhe pr faj t politiks kosovare, q nuk ka punuar
pr ta rritur ndikimin e saj prtej
Prishtins. Politika n Kosov
vijon krizn e gjat t pas zgjedhjeve t vitit 2014, ku konsesusi
pr zgjidhjen e problemeve madhore t vendit vijon ende t jet i
pashpres.
Ndaj, n vijim t logjiks s
ktij arsyetimi lindin rrjedhshm
pyetjet: A e kan t mundur sot
kosovart q t zgjedhin lider
t rinj n politikn e tyre, duke
qen se aktualt edhe pse t rinj
n mosh, jan t vjetr n mentalitet, duke mbajtur peng zhvillimin e vendit pr interesa t
tyre? A ka intelektual t gatshm
Kosova, q t marrin prsipr
prgjegjsi pr kombin? A njihet
sistemi i rotacionit, dorheqjejes,
qarkullimit t elitave n Kosov?
Besoj se jo. Kjo sht pr t ardhur keq. sht e vshtir sot, q
t matet puna dhe rezultatet e
diplomacis kosovare dhe asaj
shqiptare n tet vitet e pavarsis s Kosovs, kur n tet vjet
jan vetm 108 shtete q e kan
njohur pavarsin e Kosovs nga
193 shtete antare t OKB-s.
Ndrkoh, q kemi diplomacin
amerikane q ka qen aq shum
aktive n mbrojtjen e pavarsis
s Kosovs, n njohjen e saj nga
shtete t ndryshme n bot, n
zhvillimin e demokracis dhe
ekonomis s tregut n Kosov.
Ndaj prpara se t pretendojm
dhe t zgjidhim problemet e rajonit, t drejtojm dhe t zgjidhim
problemet e shqiptarve, t cilt
kudo q banojn nuk kan m
koh t presim. Bashkimi tashm
sht jetik pr ta.

fryma e re

11 mars 2016

aktualitet

Analiza e BSH

rdorimi i burimeve alternative t financimit, si fondet

e vet bizneseve apo edhe
injektimi i likuiditetit nga qeveria
n formn e pagimit t detyrimeve
t prapambetura, kan ndikuar n
reduktimin e krkess pr financim nga sektori bankar, analizon
Banka e Shqipris pr ecurin e
dobt t huas bankare.
Aktiviteti kreditues n Shqipri
ka pasur nj ecuri t zbeht gjat
viteve t fundit. Banka e Shqipris
analizon se, rritja e dobt e kredis
sht shoqruar me prqendrimin e oferts pr kredi vetm n
pak banka dhe n nj numr t
vogl biznesesh. Gjithashtu, pr
segmente t caktuara t bizneseve, aksesi n kredimarrje sht
vshtirsuar, ndrsa afati mesatar i maturimit t portofolit sht
shkurtuar. Portofoli i kredis pr
biznese dominohet nga kredia pr
bizneset e mdha, e cila prbn
64% t portofolit, krahasuar me
47% q ishte n vitin 2008.
Pr t njjtn periudh, maturiteti mesatar i mbetur i kredis sht shkurtuar n 41 muaj,
prkundrejt 47 muaj q ishte n vitin 2008. Normat e dobta t kreditimit lidhen si me faktor t krkess
ashtu edhe t oferts. Krkesa e ult
e agjentve ekonomik pr financim sht kushtzuar nga aktiviteti
i dobt ekonomik, nga prania e kapaciteteve t pashfrytzuara prodhuese, por edhe nga pasigurit e
shtuara pr zhvillimet n t ardhmen, thuhet me tej.
Oferta pr kredi rezulton
gjithashtu e shtrnguar. Kjo ecuri
ka reflektuar prqasjen e kujdesshme t bankave ndaj kred-

Burimet alternative t financimit

kan dobsuar krkesn pr kredi

itimit, n prani t shtrngimit t

politikave nga grupet bankare
mma, t krkesave rregullative
pr kapital dhe kostos s lart t
tij n Eurozon, por edhe t rrezikut t lart t kredis t perceptuar n Shqipri si pasoj e nivelit
t lart t kredive me probleme
dhe vshtirsive n ekzekutimin
e kolateralit. Shtrngimi i oferts
sht reflektuar n prkeqsimin
e kushteve t kreditimit, t tilla si
rritja e krkesave pr kolateral, ulja
e madhsis s kredis s disbursuar apo reduktimi i afatit t maturimit t saj, sipas analizs pr

situacionin e kredis.
Vrojtimet e aktivitetit kreditues
raportojn pr zgjerim t krkess
pr huamarrje nga individt prgjat vitit 2015, ndrsa n tremujorin e fundit edhe rritje t krkess
s bizneseve. Kushtet e kreditimit
raportohen prgjithsisht t lehtsuara gjat vitit 2015.
Zbatimi i politikave shtrnguese
sht shprehur n zgjerimin e marzhit pr kredit me rrezik, uljen e
madhsis s kredis s disbursuar,
dhe reduktimin e maturitetit. Nga
ana tjetr, kushtet e kreditimit t individve jan lehtsuar n mnyr

t vijueshme n tre tremujort e

fundit, si n segmentin e kredis
konsumatore ashtu dhe pr kredin pr blerje banesash.
Pavarsisht lehtsimit t kushteve t kreditimit, si bizneset dhe
individt i perceptojn ato akoma
si t shtrnguara.
Kushtet e kreditimit pr bizneset
e mdha raportohen prgjithsisht
t shtrnguara. Niveli ende i lart i
kredive me probleme , pavarsisht
prmirsimit t raportit t tyre ndaj
totalit t kredis dhe kuadri regullator mbeten faktort m t rndsishm q veprojn n kahun sh-

trngues t kushteve t kreditimit.

N reflektim t ecuris s dobt
t kreditimit, Banka e Shqipris
ka synuar t nxit rritjen e krkess
dhe t ndihmoj n prmirsimin
e kushteve t oferts. Norma baz
e interesit sht ulur me 4.5 pik
prqindje q nga viti 2008.
Nga ana e oferts, Banka e
Shqipris ka ndrmarr nj sr
masash, t cilat kan synuar t adresojn probleme t tilla, si: kostot
e larta t kapitalit bankar n Eurozon; incentivimi i ristrukturimit
t kredive n Shqipri; dhe, ulja e
kredive me probleme dhe reduktimi i rrezikut t kredis.
Duke qndruar te elementi i
fundit, n bashkpunim dhe me
institucione t tjera si Ministria
e Financave dhe institucione t
tjera publike, sht hartuar plani
kombtar pr reduktimin e kredive me probleme, i cili ndr
t tjera ka ndrmarr masa n
lidhje me trajtimin e borxhit t
keq, lehtsimin e barrs tatimore apo ekzekutimin e kolateralit. Gjithashtu, n bashkpunim
me projektin FinSac t Banks
Botrore, sht ndrmarr nj iniciativ pr ristrukturimin e kredimarrsve t mdhenj t sistemit
bankar. T gjitha kto masa krijojn premisa pr nj aktivitet m t
mir kreditues gjat vitit 2016.

230.747 persona.
Gjat tremujorit t katrt t
vitit 2015 n Shqipri:

Pr popullsin e moshs 15-64

vje shkalla e papunsis sht
17,7 %.
Pr t rinjt e moshs 15-29
vje shkalla e papunsis sht
32,2 %.
65,3 % e popullsis 15-64 vje
sht aktive n tregun e puns,
pra e punsuar ose n krkim
aktiv t nj pune.
Shkalla e punsimit pr popullsin e moshs 15-64 vje
sht 53,7 %.
Shkalla e punsimit pr meshkujt sht 14,2 pik prqindje
m e lart sesa pr femrat.
Krahasuar me tremujorin e
katrt t vitit 2014 pr popullsin
15-64 vje:
Numri i t punsuarve sht
rritur me 31.717 persona.
Numri i personave t papun

sht rritur me 3.340.

Numri i personave n mosh
15-64 vje jasht tregut t puns ka rn me 33.172.
Shkalla e papunsis pr femrat sht rritur me 2 pik prqindje, ndrsa pr meshkujt ka
rn me 1,9 pik prqindje.
Krahasuar me tremujorin e
tret t vitit 2015 pr popullsin
15-64 vje:
Numri i t punsuarve sht
rritur me 7.361 persona.
Numri i personave t papun
sht rritur me 4.466.
Numri i personave n mosh
15-64 vje jasht tregut t puns sht ulur me 11.825.
Shkalla e papunsis sht rritur me 0,06 pik prqindje pr
meshkujt dhe 0,35 pik prqindje pr femrat.

INSTAT

Rritet srish
papunsia n
3-mujorin e
katrt, arrin
17.7%
Instat ka publikuar
anketn e forcave t
puns, e cila i bn matjet
direkt nga terreni

apunsia sht rritur pr t

dytin tremujor radhazi n tre
muajt e fundit t vitit duke u
ngjitur n 17.7%, nga 17.5% q ishte
n tremujorin e tret. Instat ka publikuar anketn e forcave t puns, e
cila i bn matjet direkt nga terreni,
duke shmangur n kt mnyr
efektin fikstiv q japin t dhnat administrative (ku raportohet numri i
t siguruarve, q u rrit ndjeshm n
treujorin e fundit, pas aksionit antiinformalitet). Rritja e papunsis ka
ardhur kryesisht nga femrat, ndrsa
tek meshkujt sht raportuar ulje
INSTAT raporton se gjat
tremujorit t katrt t vitit 2015,
sipas Ankets s Forcave t Puns,
numri i t punsuarve t moshs
15-64 vje sht 1.071.053 persona. Numri i personave t papun t moshs 15-64 vje sht

fryma e re

11 mars 2016

politik
Demokratt braktisin punimet e Kuvendit pas fjalimit t Berishs

Kuvendi
pranon krkesat,
por opozita
bojkoton seancn

dhe pas rekomandimeve

prfundimtare t Komisionit t Venecias, konsensusi pr reformn n drejtsi
duket i largt. Mbledhja e par e
komisionit t posam parlamentar u shoqrua me debate sa i takon nivelin e diskutimit t draftit,
ku opozita krkoi format politik,
ndryshe nga mazhoranca q insiston se shtja u takon ende
ekspertve. Palt bashkohen n
qndrimin pr realizimin e ksaj
reforme, por i ndan ata pr rrugn
q duhet ndjekur pr kt proces.
Ndrsa PD insiston pr nj dialog
politik pr t paktn 11 shtje
t cilat krkojn zgjidhje e ku t
paktn pr 7 prej tyre Venecia
krkon zgjidhje politike. Edhe LSI
shprehet pr nj tryez t nivelit
t lart politik dhe pr caktimin e
nj axhende t prbashkt t puns pr kt shtje. Pr socialistt problematikat e ngritura nga
drafti paraprak krkojn diskutim teknik, duke e konsideruar t
panevojshm diskutimin politik.
Kryetari socialist i komisionit ad
hoc, Fatmir Xhafa, tha se debati
mund t kaloj n nivel politik,
pasi drafti dhe rekomandimet e
Venecias t ken kaluar n tryezn
e ekspertve dhe pr shtjet politike, sipas tij, t krkohen diskutime t nivelit politik.
Mazhoranca: Projekti i
reforms sipas BE e SHBA
Kryetari i Komisionit t posam parlamentar pr reformn n
drejtsi, Fatmir Xhafa, u shpreh se
projekti i reforms sht n prputhje me standardet europiane.
Sipas tij, Kuvendi vendosi q n
fillim rrugn e konsensusit, duke
shmangur qeverin nga hartimi i
projektit, duke ia ln at ligjvnsit. "Projekti i reforms n drejtsi sht koherent dhe n prputhje
me standardet europiane. Ju e pranoni dhe t gjith e pranojm rolin
e Venecias n kt proces, prandaj
t shkojm drejt nj projekti kushtetues t prbashkt. Kuvendi i
Shqipris q kur e nisi kt pro-

onferenca e Kryetarve pranoi krkesat e tyre pr nj amendim n ligjin e

dekriminalizimit dhe ndryshim n
ligjin pr komisionet hetimore, lajm i br
publik nga kreu i grupit parlamentar t Partis Demokratike, Edi Paloka. Krkesa pr
hyrjen n kalendar t dy amendamenteve u
plotsua ndaj nuk do ta bllokojm seancn
, do marrim vendimet tona por nuk do jemi
sot deri sa kjo sall ti kthej legjimitetin,
tha Paloka. Por si duket as ky moment nuk
mjaftoi, pasi opozita srish e braktisi se-

ancn e Kuvendit. Sipas PD, shkak i bojkotit

sht mosmarrja n shqyrtim e krkess
pr heqjen e mandatit t deputetes Valentina Leskaj, me argumentin se ka konflikt
interesi. T djathtt nuk rezistuan dhe pas
nj fjale q mbajti kryetari i grupit Edi Paloka dhe ish kryetari demokrat Sali Berisha,
braktisn seancn. Nj trheqje kjo pr demokratt, t cilt m hert t njjtat kauza
i mbrojtn duke bllokuar seancn e madje
duke qlluar edhe me vez brenda salls.
Kt radh aksioni i tyre opozitar duket se

sht bojkoti. Ndrkoh, mandati i deputeti Koo Kokdhima, pr t cilin Kshilli

i Rregullores dhe Mandateve vendosi tia
kaloj kushtetueses, Rui tha se sht n
rendin e dits, bashk me krkesn tjetr
t demokratve pr mandatin e deputetit
Rakip Suli. M hert Konferenca e Kryetarve pranoi dy krkesa t opozits pr nj
amendim n ligjin e dekriminalizimit q t
pezulloj nga funksionet publike zyrtart e
arrestuar n flagranc, si dhe nj ndryshim
n ligjin pr komisionet hetimore.

Drejtsia n ngr
Ska konsensus edhe pas
rekomandimeve t Venecias

PD insiston pr nj dialog politik pr t paktn 11 shtje t cilat krkojn zgjidhje

e ku t paktn pr 7 prej tyre Venecia krkon zgjidhje politike. Edhe LSI shprehet
pr nj tryez t nivelit t lart politik
ces, e nisi mbi kt koncept, sht
ekspertiza q ndrton projektin,
ndrsa politika gjykon projektin.
Pra, pr arsye t njohura, Kuvendi
tha se nuk do ta hartoj qeveria,
por nj grup ekspertsh vendas

Deputett

dhe ndrkombtar. N relacioni e

Kuvendit sht thn e zeza mbi
t bardh. Ky sht vendimi dhe
relacioni i Kuvendit. Ka dy mnyra
pr t gjykuar nj parlament, mbi
nj produkt qeveritar dhe nism

deputetsh. Kuvendi vendosi t

zgjedh variantin e par, q t jet
nj proces i brendshm i parlamentit. sht ekspertiza dhe mbi
ekspertizn sht komisioni parlamentar", tha ai. Duke komentuar

11 krkesat e Partis Demokratike,

Xhafa tha se ato jan pa sens, pasi
bien ndesh edhe me qndrimet e
kryetarit demokrat, Basha, q projekti i reforms t jet i fokusuar
te ekspertiza ndrkombtare. "T
sillni ktu 11 pika, se kto duhet t
bien, nuk ka sens, bie ndesh edhe
m deklarimet e udhheqsve tuaj,
q kan thn se ky duhet t jet
nj proces i fokusuar te ekspertiza
ndrkombtare dhe rekomandimet e Komisionit t Venecias. Ne
diskutojm mbi nenet dhe mbi
opinionin dhe kjo sht e domosdoshme pr t ndrtuar nj
metodologji t shndetshme dhe
t qndrueshme. Kush e ka prjashtuar parlamentin nga dialogu
politik? sht marrzi t mendosh
ndryshe. N kt parlament nuk
mendoj se ka t marr. Ne n kt
komision do t diskutojm mbi
projektin dhe jo mbi deklaratat
politike", tha Xhafa. Megjithat,
kryetari socialist i komisionit ad
hoc t reforms u shpreh se edhe
dialogu politik sht i mundshm
n kt proces, por pasi paketa
kushtetuese t ket kaluar edhe
njher n tryezn e ekspertve.

Kush jan 9 t pavarurit e Kuvendit

salln e zhurmshme t kuvendit, ka

dhe deputet t cilt nuk kan folur asnj her. Po ashtu ka ndr ta q figurojn zyrtarisht t pavarur, pavarsisht se shpeshher
kamerat i kan fokusuar n mbledhjet e grupit t njrs apo tjetrs parti.
T pavarurit jan m t shumt n radht
e opozits. 5 t till prkundrejt 4 t mazhorancs. Alban Zeneli, t cilin shpesh e kemi
par t flas n foltoren e Partis Demokratike,

n shkresat e kuvendit, figuron se nuk i prket

asnj force politike. E njjta gj pr deputeten
e PD-s pr Tropojn, Mimoza Hajdarmataj.
Ish deputeti i PDIU-s Dashamir Tahiri i cili
merr pjes n mbledhjet e grupit t PD-s,
Nard Ndoka dhe Mesila Doda, t vendosur n
krahun parlamentar t opozits, gjithashtu
zyrtarisht jan pa angazhime partiake. Nuk
dihet nse Vangjel Dule pas negociatave pr
aleanc me PD-n do t ndryshoj dhe kra-

hun nga do t ulet por sipas shkresave t depozituar n kuvend, ai dhe zvendsuesja e
Mark Frrokut, rezultojn t dy t pavarur. Pr
t formuar 7-shen e nevojshme pr krijimin
e nj grupi parlamentar, Aurel Xhindi u sht
dhn borxh nga socialistt e PDIU-s s Idrizit. Ndrsa demokratt Florion Mima, Bedri
Hoxha, Mhill Fufi dhe Gjovalin Bzheta jan
huazuar tek republikant po pr t njjtin
motiv.

fryma e re

11 mars 2016

ekonomi

Tregu i sigurimeve
Afati fundit pr
INSIG: Gara pr
cash-in 29 mln euro
I

shte viti 2003 kur dy institucione ndrkombtare BERZH

(Banka Europiane pr Rindrtim dhe Zhvillim) dhe IFC (Korporata Ndrkombtare Financiare) u
bn partnert e rinj t kompanis
shtetrore t sigurimeve, INSIG-ut,
duke bler 39% t aksioneve pr
rreth 10 milion euro. Vlera totale e
kompanis n at koh u llogarit n
rreth 25 milion euro, ndrsa pjesa e
tregut, t operatorit t par t sigurimeve n Shqipri kishte zbritur nn
20%, pas liberalizimit dhe hyrjes s
shoqrive t reja private.
N vitin 2008, kompania amerikane Reserve Life Insurance, fitoi
tenderin pr shitjen e INSIG, duke
ofruar 52.8 milion dollar. Shoqria
u trhoq pas fillimit t krizs globale
financiare. INSIG kishte n at koh
15% t tregut t sigurimeve.
Tet vjet m von, n janar
2016, Drejtoria e Prgjithshme e
Shrbimeve Qeveritare n Ministrin e Financave njoftoi tenderin
pr shitjen e 100% t pakets s
aksioneve prINSIG sh.a, ku vlera
e 100% t aksioneve t shoqris
INSIG sh.a sht prcaktuar
15,305,000 euro.
INSIG kishte n Shqipri, n
fund t dhjetorit 2015, vetm 5.8% t
tregut t sigurimeve t jo jets, duke
u renditur e dyta nga fundi n nj
segment q qarkulloi gati 100 milion euro. sht e vrtet q konkurrenca n treg sht ashprsuar n
vitet 2003-2015, por pr krahasim,
Sigal, kishte 28% t tregut n 2003-n
dhe ka arritur ta ruaj at, Sigma ka
humbur pik, por srish ka 16% (pas
bashkimit me Interalbanian).
N tregun e sigurimeve t jets,
q gjithsej realizoi 7.3 milion euro
prime sigurimi n 2015-n dhe ka
tre operator, INSIG mori vetm
8.4% t tij (rreth 66% i kishte Sigal
Life dhe 26% Sicred).
INSIG vlersohet sot m pak
se gjysma e vitit 2003 (e indeksuar
vetm me inflacionin vjetor, 25
milion euro t asaj kohe vlejn sot
rreth 33 milion euro), ndrkoh
q prvese n mars 2000 kishte
hapur deg n Kosov, n 2004-n
filloi dhe aktivitetin n Maqedoni.

Por, si shpjegohet prkeqsimi

i rezultateve t kompanis, q oi
n prgjysmimin e mimit, ndrsa
raportet e auditorve flasin pr
paqartsi materiale t shumta, aq
sa nuk japin as edhe opinion mbi
pasqyrat financiare? Vlera e shitjes
sht e lart apo e ult? Pse ka ende
interes nga operatort pr ta bler
at, pavarsisht gjendjes n dukje t
mjeruar ku ndodhet sot shoqria e
vetme me kapital ende shtetror n
tregun e sigurimeve.
Monitor, prmes analizs s
bilancit t konsoliduar t INSIG prpiqet t hedh drit mbi kto pyetje.
far po blihet, Licencat
INSIG zotron tre licenca sigurimi jo jet n Shqipri, Kosov dhe
Maqedoni dhe nj licenc tjetr t
sigurimit t jets n Shqipri. Vetm
vlera e ktyre licencave shkon deri

pak t asaj maqedonase).

Pjesa e tregut
INSIG ka rreth 6% t tregut t
primeve t sigurimit t jo jets n
Shqipri, 3-4% n Kosov dhe 3-4%
n Maqedoni. T paktn n Shqipri, kjo prqindje sht e garantuar pr shkak t marrveshjes s
kompanive q i ndajn t ardhurat
nga primet e sigurimit TPL n baz
t pjess s tregut.
Pasuria e paluajtshme,
pothuajse pa vler
INSIG pothuajse nuk ka asete,
ose i ka ato trsisht t amortizuara,
ndrsa zyrat i ka kryesisht me qira.
Sipas bilancit, ndrtesat dhe pajisjet
n fund t 2014-s kishin nj vler fillestare prej rreth 1.1 milion eurosh.
mimi i shitjes, i lart apo i ult?
Vlera e aksioneve t shoqris,
prej rreth 15 milion eurosh, e pr-

Si u prgjysmua vlera e shitjes s INSIG n 13 vitet e fundit. Humbja e

tregut dhe prkeqsimi i rezultateve financiare nuk i kan stepur investitort, t cilt ende joshen nga gjendja e lart e cash-it t kompanis
n formn e depozitave dhe investimeve n letrat me vler q arrijn n
29 milion euro n Shqipri, Maqedoni e Kosov
n 10 milion euro, n rast se do t
krkohej q t aplikohesh nga e para
pr ti marr ato.
Gjendja cash n
banka dhe bono thesari
INSIG ka nj gjendje t lart t
cash-it n bank dhe bonove t thesarit kryesisht t qeveris shqiptare,
t cilat jan krijuar si rezultat i aktivitetit 25-vjear t kompanis. Sipas bilancit t 2014-s, INSIG kishte
rreth 29 milion euro depozita me
afat n banka dhe investime t
mbajtura n maturim dhe tregtim
(bono thesari). Depozitat me afat
ishin 18 milion euro (10 milion
euro n Kosov, 4.5 milion euro n
Maqedoni dhe 3.5 milion euro n
Shqipri), ndrsa investimet jan
rreth 11 milion euro (bono thesari
kryesisht t qeveris shqiptare dhe

caktuar n njoftimin pr hapjen

e tenderit t shitjes s INSIG nga
Ministria e Financave, me sa duket
korrespondon me vlern e aseteve
neto. N fakt, duke i hequr gjendjes cash n banka (prej rreth 29
milion euro) rezervat e dmeve
(q jan rreth 14.7 milion euro),
del nj vler e prafrt me at t
aksioneve t prcaktuar nga Ministria e Financave.
Vlersimi i mimit n kt rast
varet totalisht nga rezervat e dmeve
dhe saktsia e tyre. Nga raporti i auditorve ngrihen pikpyetje mbi cilsin e raportimit t dmeve. Rezervat
(q mbahen pr pagimin e dmeve)
jan vshtirsisht t verifikueshme
sepse nuk dihet saktsiae regjistrimit
t tyre n libra, pasi ato ndodh t
regjistrohen me vler t reduktuar

(p.sh., dmi mund t jet regjistruar

pr 1000 euro dhe m pas ai mund t
jet paguar pr 5000 euro).
Ky problem sht i mpreht,
sidomos n Kosov. Informacioni
q Grupi na siguroi pr t testuar
mjaftueshmrin e detyrimit pr
humbjet e ndodhura por t paraportuara dhe korrigjimeve pr humbje
m 31 dhjetor 2014 pr produktet e
sigurimit t detyrueshm t mjeteve
motorike n segmentin e biznesit
n Kosov, nuk ishte i prshtatshm
dhe i mjaftueshm, thuhet n raportin e audituesit KPMG pr bilancin e vitit 2014, dhe kjo prbn
edhe nj nga arsyet pse nuk sht e
mundur t jepet nj opinion nga auditori pr kto pasqyra.
Kto mosprputhje mes dmit
t regjistruar dhe atij potencial pr
tu paguar mund t sjellin problem
n t ardhmen pr privatizuesin,
pasi mund t ket shpenzime t
ksaj natyre q mund t shfaqen pas
privatizimit, ka mund t jap, sipas
ekspertve, ndikimin e saj n mim.
Pikpyetje ngrihen edhe mbi tre
dme t fundit t vitit 2015, se si do
t reflektohen ato n bilanc dhe n
mim. Jan tre vjedhje bankash,me
nj total dmi pr tu paguar prej
rreth 5 milion eurosh dhe nuk dihet cili do t jet ndikimi i tyre n
vlern e INSIG.
Nse rezervat (dmet e pritshme
pr tu paguar) do t ishin m t
ulta sesa vlersohen, mimi i vendosur prej 15 milion eurosh do t
rezultonte i ult pr asetet q po
shiten dhe anasjelltas, nse rezervat do t rezultojn m t mdha,
ather mimi i shitjes do t rezultonte i lart. Kjo i mbetet kohs ta
provoj sepse vshtir se mund t
nxirret ndonj prfundim paraprak.

Negativisht n vlersimin e
kompanis ka ndikuar dhe rnia e
peshs s tregut, sidomos n Kosov,
ku ka qen drastike, nga 14% disa
vjet m par, n 3-4% aktualisht.
Kosova sht dhe m problematikja
n cilsin e llogarive t mbajtura
si dhe n problemet me autoritetet
rregullatore, bankn qendrore (pr
plotsimin e kapitalit) dhe Byron
e Sigurimeve (pr t arktueshmet).
Mungesa e rrjetit real t
shitjeve, infrastruktura e dobt IT
(kompania nuk ka nj sistem t integruar, ka bn q dhe auditort
t jen skeptik pr shifrat e raportuara) ndikojn negativisht n
vlersimin e INSIG.
Nj tregues tjetr negativ sht
raporti i kombinuar i dmeve q ka
arritur n 115%, sipas t dhnave
nga bilanci, ka tregon se INSIG
sht n nj situat q prodhon
humbje. T ardhurat nga interesat
e depozitimit t fondeve kan rn
ndjeshm dy vitet e fundit, pr
shkak t reduktimit t interesave.
I vetmi segment ku INSIG
ka prodhuar rritje n 2015-n
jan t ardhurat nga sigurimi i
detyrueshm i automjeteve n
Shqipri (zgjerim 11% n rreth 4.2
milion euro, sipas t dhnave nga
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare), por edhe ktu sht ndihmuar nga fakti q tarifat e TPL-s
u shtrenjtuan rreth 30%.
T gjith kto elemente pritet t
ndikojn negativisht n vlersimin
q t interesuarit mund ti bjn
INSIG, ka mund t bj q mimi
fillestar i prcaktuar n tender t
jet shum m i lart se mimi real
i ksaj kompanie.
Ecuria
N vitin 2015, t ardhurat nga pri-

fryma e re

11 mars 2016

met e sigurimit t jo-jets s INSIG

n Shqipri arritn n 762 milion
lek (rreth 5.4 milion euro), me nj
rritje prej 16% me baz vjetore, qi
dedikohet shtrenjtimit t mimit t
sigurimit TPL. Kompania pagoi 160
milion lek dme at vit, me nj
raport dme/prime prej 21%. Rreth
76% t t ardhurave nga primet e
zinin sigurimet e detyrueshme.
N bilancin e konsoliduar t vitit
2014 (viti 2015 nuk sht publikuar
ende) pr Shqiprin, Maqedonin
dhe Kosovn, INSIG ka rezultuar
me humbje prej 119 milion leksh nga 38 milion lek vitin e
mparshm, sirrjedhoj e rnies s
t ardhurave nga primet dhe rritjes
s shpenzimeve t dmeve.
Pse ka ende interes pr INSIG
Ministria e Financave ka njoftuar se shtat subjekte kan shprehur interes dhe kan trhequr dokumentacionin e tenderit. Afati i
fundit i dorzimit t dokumenteve
sht kt jav (10 mars).
Por, si shpjegohet ky interes i
lart pr kompanin q ka nj rrjet
t amortizuar, pjes t ult tregu dhe
rezultat financiar negativ.
Joshja e par sht gjendja e
cash e INSIG, rreth 30 milion
euro, t cilat pronari i ri mund ti
investoj dhe shfrytzoj shum
m mir se tani. Pr m tepr, q
detyrimet paguhen n t ardhmen
dhe kompania nuk krcnohet nga
mungesa e likuiditetit.
S dyti,pjesa e tregut e shoqris
s sigurimeve mbetet e garantuar,
pr vet mnyrn se si ndahen policat dhe me nj negocim mt mirt
ksaj pjese mund t rris ndjeshm
t ardhurat e kompanis.
S treti, arsyeja kryesore q INSIG ka arritur n kt pik sht

keqmenaxhimi i shoqris, q pr
shum vjet sht trajtuar si nj
kompani shtetrore n nj proces t
strzgjatur privatizimi. Me nj staf
m t kualifikuar dhe me uljen drastike t shpenzimeve, performanca e
INSIG mund t rritet ndjeshm.
S katrti, tregu i sigurimeve
n vend mbetet i shfrytzuar nn
potencial. Shqipria ka industrin
e sigurimeve m pak t zhvilluarn
n rajon, e reflektuar kjo dhe n
numrin e ult t primeve t shkruara bruto pr frym, prej vetm 30
eurosh n vit (sipas t dhnave nga
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare) nga rreth 80 euro q ishte ky
tregues n Serbi, mbi 110 euro n
Mal t Zi, 120 euro n Bullgari, 940
euro n Slloveni, rreth 100 euro n
Rumani dhe mbi 1000 euro pr
frym n vendet e zhvilluara t Europs (sipas Insuranceeurope.eu).
Gjithsesi,
teksa
hyrjet
e
shoqrive t mdha t sigurimeve
vitet e fundit, si Vienna Insurance
Group dhe Uniqa Group Austria
nuk kan dhn efekt t ndjeshm
n riformatimin dhe zhvillimin e
tregut, nuk pritet as q pronari i ri i
INSIG t sjell ndryshimin e madh,
prvese nj rindarje t tregut.
INSIG
INSIG sh.a. sht themeluar n
1991 si nj shoqri sigurimi 100%
n pronsi t qeveris s Shqipris, e prfaqsuar nga Ministria e Financave. Aktiviteti kryesor i
biznesit t saj prfshin sigurimin e
shrbimeve t sigurimit pr mjetet
motorike, pron, jet, marin dhe
lloje t tjera sigurimi. Pasqyrat
financiare t konsoliduara t
Shoqris prfshijn Shoqrin
dhe filialet e saj (Grupi).
M 1 mars 2000, Shoqria eli

nj deg n Kosov. Kjo deg ofron

kryesisht sigurime t mjeteve motorike dhe sigurim t palve t treta n
t gjith territorin e Kosovs. Gjat
vitit 2004, Shoqria filloi t operoj
edhe n territorin e ishRepubliks
Jugosllave t Maqedonis nprmjet INSIG Maqedonia. INSIG Macedonia sht 100% n pronsi t INSIG sh.a.
Gjat vitit 2004, Ministria e Financs i transferoi 19.5% ose 332
aksione t INSIG sh.a. Korporats
Financiare Ndrkombtare (IFC)
dhe 19.5% ose 332 aksione Banks
Europiane pr Rindrtim dhe Zhvillim (BERZH). Gjat 2009-s, Korporata Financiare Ndrkombtare
(IFC) dhe Banka Europiane pr
Rindrtim dhe Zhvillim (BERZH),
transferuan aksionet e tyre te
Ministria e Financs, duke u br
aksionerii vetm me 100% pjesmarrrje n kapital. Vlera e kapitalit
ishte 1,700,291,216 lek e cila u b
1,020,000,000 lek pas transferimit.
M 31 dhjetor 2014, Grupi, sipas
raportit n bilanc, kishte punonjs
prej 226 personash si personel dhe
nivel drejtues (2013: 219 persona
staf dhe nivel drejtues).
Kastrati (Albsig), Sigal dhe
Grupi Balfin, interes pr INSIG
Nga shtat kompanit q kan
shprehur interes pr INSIG, msohet se dy prej tyre jan shoqri
sigurime, ndrsa dhe nj ndr grupet m t mdha n vend, Balfin,
poshqyrton mundsin e hyrjes n
tregun e sigurimeve. Samir Mane,
Ceo i Balfin, ka pranuar pr Monitor se ka trhequr dokumentet dhe
po i studion. Edhe burime nga grupi
Kastrati, m i madhi n vend pohuan pr Monitor se kan trhequr
dokumentet.
Kastrati sht tashm n tregun
e sigurimeve, prmes Albsig, dhe po
synon zgjerimin e mtejshm. N
fund t vitit 2015. Albsig kishte 9.9%
t tregut t sigurimeve n fund t
vitit 2015, nga 9.7% n 2014-n.
Dokumentet i ka trhequr dhe
Sigal Uniqa, operatori m i madh
aktual n tregun e sigurimeve. Po
e shqyrtojm nse sht me leverdi, tha Avni Ponari, Drejtori i Sigal.
Kompania ka aktualisht rreth 29% t
tregut t sigurimeve t jo jets.
N renditjen e kompanive sipas
qarkullimit vjetor pr vitin 2014,
Kastrati sha (kompania kryesore
e grupit, q merret me tregtimin e
nafts), ishte m e madhja n vend.
Grupi Balfin sht ndr m t
mdhenjt n Shqipri. Pr vitin
2014, Grupi Balfin National dhe International ka realizuar nj qarkullim vjetor n vlern 295 milion
euro (rreth 41 miliard lek), duke
shnuar nj rritje me 113% krahasuar me nj vit m par, sipas t dhnave nga vet grupi.Pak koh m
par, Balfin njoftoi se s bashku me
partnert, ka filluar edhe nj investim n bujqsi prej 6 milion eurosh
pr ndrtimin e serave, me synim
tregun europian, n nj strategji pr
t diversifikuar aktivitetin.
Duket se interesi pr INSIG
sht nga dy drejtime. N njrn
an jan operatort aktual t tregut q duan t marrin dhe pjesn
e INSIG dhe n kahun tjetr siprmarrje q duan t diversifikohen
n tregun e sigurimeve.

vetm 3.3% e shums shfuqizohet

Biznesi, 166 milion euro

rivlersime e gjoba n 2015-n

rrin n 16.2 miliard lek (116) milion euro shuma q biznesi ka ankimuar te Drejtoria e Apelimit Tatimor prgjat vitit
2015, sipas t dhnave t brendshme t Tatimeve. Kto jan
ankesa q kryesisht bizneset i kan br sepse nuk kan qen dakord
me vlersimet tatimore pas kontrolleve, apo pr gjoba t ndryshme.
Pjesa m e madhe e ankimimeve kan qen pr taksat kombtare, me rreth 6.8 miliard lek, t ndjekura nga TVSH, me 4.9
miliard lek, tatim fitimi me 1.6 miliard lek (shiko tabeln n
fund pr t dhnat e detajuara).
Vetm 537 milion lek, apo rreth 3.3% e shums s ankimuar
sht shfuqizuar, 5.3 miliard lek sht n fuqi, 10 miliard lek
sht refuzuar dhe dhe 357 milion lek sht kthyer pr saktsim.
Sipas ligjit pr procedurat tatimore, kur tatimpaguesi nuk
sht dakord me nj akt administrativ dhe beson se administrata
tatimore nuk e ka zbatuar n mnyr korrekte ligjin, ai ka t drejtn e ankimit n Drejtorin e Apelimit Tatimor pran Drejtoris
s Prgjithshme t Tatimeve, duke krkuar rishqyrtimin e pavarur
t cshtjeve q lidhen me kt akt. Biznesi mund t ankimohet pr
do njoftim vlersimi (pr shembull nj vlersim tatimor i nxjerr
pas nj kontrolli tatimor), do akt tjetr administrativ q ndikon
detyrimin tatimor t tatimpaguesit prfshir krkesn pr kompensim (kur, pr nj tatim ose disa lloje tatimesh, tatimpaguesi
ka nj detyrim por gjithashtu gzon edhe t drejtn e kreditimit
ose rimbursimit), do akt q ndikon krkesn e tij pr rimbursim,
do akt q ndikon krkesn e tij pr lehtsim tatimor, gabimet
n llogaritjen e prqindjes s kamatvoness dhe vendosjen ose
gabimet n llogaritjen e shumave dhe llojeve t gjobave.
Kshilli Investimeve: Biznesi mendon
se rivlersimi detyrimeve sht arbitrar
N nj anketim q Kshilli i Investimeve publikoi s fundmi
lidhur me mekanizmat e zgjidhjes s marrveshjes mes biznesit
dhe administrats publike ka konstatuar ekziston nj perceptim
i prgjithshm mbi faktin se shpeshher rivlersimi i detyrimeve
tatimore ose doganore kryhet n mnyr arbitrare nga administratat prkatse pikrisht pr t krijuar t ardhura dhe pr t
arritur objektivat dhe planet e tyre buxhetore, duke shfrytzuar
kto mundsi ligjore. N kt aspekt, parashikimet e legjislacionit material t zbatueshm veanrisht n fushn tatimore
dhe doganore, konsiderohen nga biznesi se favorizojn administratn n marrjen e vendimeve arbitrare. Institucionet fiskale
kan de facto eprsi ligjore ndaj biznesit n prballjen me to,
pasi ky i fundit duhet t parapaguaj detyrimet pa u shqyrtuar
ende n thelb mosmarrveshja. Parapagimi i detyrimit n rastin e tatimeve dhe i nj pjese t gjobs n rastin e Doganave ka
krijuar nj klim mosbesimi t ndrsjellt. Sipas biznesit do t
duhet q kto struktura dhe e gjith administrata t mos ket
si kritere vlersimi t puns s tyre apo t realizimit t objektivave buxhetore, shumat e mbledhura si rezultat i parapagimit t
detyrimeve apo gjobave.
Po sipas ktij raporti, Drejtoria e Apelimit Tatimor (DAT)
ndonse sht e njohur gjersisht nga biznesi, nuk perceptohet
si nj struktur e pavarur nga pjesa tjetr e administrats tatimore dhe as e paanshme n vendimet e saj. Vendimet e ksaj
t fundit jan n masn drrmuese jo n favor t bizneseve,
por t administrats tatimore. DAT ju jep t drejt bizneseve n
mnyr t qart vetm n 4 % t rasteve. Roli i DAT dhe i vendimeve t tij shikohen me dyshim nga bizneset dhe vihen n diskutim nga vet Ligji Nr. 9920 dat 19.05.2008 Pr Procedurat
Tatimore (i ndryshuar), n t cilin parashikohet se vet vendimet e DAT jan srish t ankimueshme n gjykat nga administrata tatimore (drejtorit rajonale) kur kjo e fundit nuk sht
dakord me to. Referuar t dhnave t Gjykats Administrative t
Shkalls s Par Tiran, kjo e fundit ka vendosur n favor t administrats tatimore (drejtorive rajonale) kur kto t fundit kan
ankimuar vendimet e DAT n vetm 1.4% (2014) dhe 2.4% (2015)
t rasteve. N thelb, kjo mundsi e ankimit q ju sht ln nga
Ligji Nr.9920 drejtorive rajonale, shfrytzohet n masn 100%
t rasteve prej ktyre t fundit dhe vlersohet se bhet me qllim, pr ti br t pamundur tatimpaguesit kthimin e shums
s parapaguar pr shqyrtimit e ankimit, duke rritur ksisoj n
mnyr artificiale kostot pr bizneset dhe pr administratn pr
ndjekjen gjyqsore t shtjeve.

fryma e re

11 mars 2016

kultur

nga Luan Rama

hum vite m par, kur sapo
kisha filluar punn si diplomat n ambasadn shqiptare n Paris, nj zarf u dorzua
atje nga nj etnografe franceze
bashk me nj dorshkrim: ishin
mbresat e Jacqueline (Zhaklin)
Benezech gjat nj udhtimi n
malet e veriut shqiptar n vitin
1938, bashk me t shoqin, Ren
Benezech, edhe ai etnograf. Padyshim q m bri prshtypje
ky dorshkrim i shtypur me nj
makin shkrimi nga vet zonja
Jacqueline Benezech, q mbante
ende disa korrigjime me dorn e
saj. Kjo studiuese kishte qen nj
mike e vjetr e ambasads, meq
jo vetm ky vend, por edhe nj
histori e veant gjat atij udhtimi disa dekada m par e kishte
mbajtur t lidhur me Shqiprin.
Pikrisht n malet e Vermoshit, ajo
ishte br nune e nj foshnje shqiptare, Pashks s vogl, t cils n
mnyr ceremoniale i kishte prer
flokt; nune e asaj fmije, t ciln
pas atij udhtimi nuk do ta shikonte m. Sigurisht, ajo kishte dashur,
por kjo dshir pr ta vizituar edhe
njher at familje t mrekullueshme shqiptare dhe Pashkn
e rritur, kishte mbetur nj dshir
hipotetike, e parealizuar.
Kt dorshkrim t Benezech
e rigjeta prsri kur u ktheva n
ambasad n vitin 1997 dhe nj
dshir m shtynte ta prktheja,
por kjo pun do t zgjaste deri m
sot, kur m s fundi u ula dhe e
prktheva.
Ky dorshkrim m zgjoi shum
kujtime, por edhe mjaft kureshtje
pr t njohur jetn malsore t
nj epoke q un nuk e kisha jetuar, at t viteve 30 t shekullit
XX. Dhe sigurisht, fillova t krkoj
akoma m shum rreth jets s
dy etnografve francez Ren dhe
Jacqueline Benezech. Cilt ishin
kta njerz t pasionuar dhe cili
kishte qen fati i atyre shqiptarve
q i kishin pritur n vatrat e tyre t
varfra dhe u kishin hapur portat n
ato net t stuhishme, si i prshkruan Jacqueline n dorshkrimin e
saj, dorshkrim q pr dekada me
radh mbeti i pabotuar n sirtart
e ambasads?
Rene Benezech
Ren Benezech kishte qen nj
personazh mjaft interesant dhe me
profesion piktor, i cili gjat Lufts
s Par Botrore kishte qen interpret i gjuhs kineze dhe m pas
kishte rrahur vendet e Magrebit

10

Shnime mbi librin Udhtim n Shqiprin e veriut, nj libr

dygjuhsh, shqip-frengjisht me dorshkrimin e etnografes franceze
Jacqueline Benezech e bashkshortit t saj Rene

Shqipria e 1938-s
Dy etnograf francez
n malet shqiptare
n Afrik, veanrisht n Marok,
ku ishte njohur me Jacqueline, ku
kishte pikturuar shum tablo dhe
konsiderohej si nj piktor orientalist. N vitin 1929, si etnograf ai
kishte udhtuar npr Ballkan dhe
n vitin 1938, bashk me gruan e tij,
etnografen e re Jacqueline Benezech, nga Bordeaux, ai ndrmori nj
mision pr Muzeun e Njeriut n
Paris (Muse de lHomme) pr t
zbuluar jetn dhe botn shqiptare.
Ndoshta ishte misioni i par i etnografve perndimor t ardhur
me nj mision t caktuar n Shqipri.
N vitet 90, n fondet pr Ballkanin t Muse de lHomme
ruhej edhe regjistrimi i emisioneve
t tyre n Radio-France pas kthimit t tyre nga Shqipria (1939),
ku t intervistuar nga gazetart
francez ata tregonin pr eksperiencn e tyre shqiptare dhe jetn
tradicionale n Shqipri, pr pasurin e kostumeve, zakonet,
punimi i qelesheve, zbukurimi i
armve, historit rreth Kanunit,
etj., e ku mbi gjithka shprehej nj
simpati e madhe pr shqiptart.
Ja far shkruante ai pr kostumet e malsoreve: Sigurisht,
vshtir t imagjinoja kostum m
hijernd dhe njkohsisht m t
jashtzakonshm nga bukuria dhe
me nj prerje aq mjeshtrore, ka
e bn xhubletn nj prjashtim
midis kostumeve m t habitshme
fshatare, ku gjithka duket se qndron n valzimin e ngjyrave. Prerja e kostumeve popullore shqiptare ka sht nj nga konstatimet
q m ka br m shum prshtypje, sht gjithnj mjeshtria
e rrall e punimit t tyre. Kjo t
on gjithnj drejt krijimeve me nj
origjinalitet t madh, me silueta
veshjesh q nuk e kemi zakon ti
gjejm diku tjetr. Dhe nuk dyshoj
se artistt tan t mods parisiane
do t gjenin aty nj burim t madh
frymzimi.
Ren Benezech ishte njkohsisht fotograf dhe nj mori
fotografish gjenden sot n Quai
Branly n Paris dhe n Muzeun
Mesdhetar t Natyrs n Marseille, ku jan fiksuar fotografi
peizazhesh, veanrisht kostu-

met, tipat malsor, etj., ku si e

prshkruan n dorshkrimin e saj
Jacqueline, nj nga shqetsimet
kryesore t Rene-s ishte fotografimi i natyrs, veanrisht i objekteve etnografike, i kostumeve,
i tipologjis s femrs shqiptare,
tipit t malsorit t veriut, etj.
Mesa duket, pas nj qndrimi n Tiran dhe takimet me
ministrin francez n ambasadn e Francs, zotin Marchand,
ata e kishin vazhduar aventurn
e tyre shqiptare drejt jugut, udhtime pr t ciln ata nuk lan
nj dorshkrim t veant. Sigurisht, kto fotografi prbjn nj
pasuri m vete t trashgimis
son, ashtu si jan dhe objektet e
ndryshme q ata kan bler npr
Shqipri si figurina poerie, punime druri, argjendi, kostume si
xhubleta, jelek, etj., bilbila, vegla
e instrumente muzikore.
Duke vshtruar fotografit e
koleksionit Benezech n muzeun
e madh t Parisit n Quai Branly,
ndeshesh me fotografi mjaft interesante nga ana etnografike, imazhe t fiksuara n pllaka xhami
me nitrat dhe autokrome, si ato
q kishin prdorur m par n
Shqipri gjat vitit 1913 fotografi
Auguste Lon e gjeografi Jean
Bruhnes.
706 fotografit
N kto fotografi, nga Tirana
ata kan fotografuar nj burr me
jelek, nj shtpi, pazarin e vjetr,
nj dyqan stofrash, dy gra n
rrug, nj grua tiranase me dimite,
nj grua me veshje katolike, etj.
Nga Berati jan tri fotografi; nga
Konispoli dy; nga Zadrima disa
pamje peizazhi, nj grua para nj
peme, burr dhe grua me kostume popullore, ambient pazari,
brenda nj familje, etj.; nga Shkodra, jan nj sr fotografish ku
spikasin veanrisht ndrtesat e
mdha apo interioret, si jan ato
n familjen e Gjon Suma; n Mirdit dukej princesha e familjes
Bib Doda si dhe vajza me kostume
popullore; n Puk, gra myslimane dhe katolike, si dhe fotografi
nga Kosova (kostume popullore
n mjedise familjare, oborre, etj.).
Po kshtu dhe Malsia e Madhe,

veanrisht vajzat me xhubleta,

n sfonde natyrore mjaft interesante, t gjitha kto me ngjyra. Por
Ren Benezech kishte fotografuar
dhe shum imazhe qytetare n
film bardh e zi, si n Tiran, ku
dukej pazari i shalqinjve, pazari i
rrushit, i poerive, bukpjeksit,
farktart, kpucart, dyqanet
dhe punishtet e prodhimit t qelesheve, etj., (fotografi gjithashtu n
pozitiv xhelatino-bromur argjendi
n pllaka xhami). T tilla ishin dhe
fotografi grash me kostume nga
Dardha, nga Gjirokastra, nga Elbasani, etj. Por, habia m e madhe
ishte se kur u riktheva n Muse
du Quai Branly pr t seleksionuar fotografit, pash se tashm
kisha t bja me nj fond edhe
m t madh, prej 706 fotografish dhe pikrisht aty gjeta dhe

personazhet q Ren dhe

Jacqueline kishin takuar dhe q
ai kishte fotografuar gjat atij udhtimi: Preng Calin me gruan e tij
t vogl, Kol Petrushin me familjen
e tij, Fran Zefi me gruan e tij, pater Antonin e kishs s Thethit,
malsort e rinj q i kishin gjetur
nj nat stuhie dhe i kishin nxjerr gjer n shtpit e tyre, Frani,
Nikolla, Gjergji T gjith ishin
aty. Ishte nj koleksion i jashtzakonshm q meritonte padyshim
nj ekspozit t madhe, pasi nuk
ishin vetm personazhet e peizazhet e veriut, por ishin skena t
jets shqiptare n disa qytete t
Shqipris s vitit 1938.
Jacqueline Benezech
Shum vite do t kalonin dhe n

prill t vitit 2004, Jacqueline Benezech vdiq n moshn 101-vjeare,

pa e vizituar m Shqiprin, edhe
pse nj dshir e madhe e mbante
t lidhur me at vend. Sidoqoft,
ky libr, ky dorshkrim i prkthyer tashm n shqip, do t jet nj
piktakim imagjinar i etnografes
me malet e veriut shqiptar, udhtim q fillon n 18 tetor t vitit
1938, ashtu si kishin udhtuar
dikur n vitin 1921 dhe gazetarja
amerikane Rose Lane apo ajo
franceze Paule Fercoq de Leslay
m 1936, e cila kishte botuar dhe
nj reportazh t gjat me dy numra
n revistn e njohur lIllustration
pr udhtimin e saj gjat tet
muajve me radh n malet e veriut
dhe t jugut shqiptar. Padyshim

fryma e re

11 mars 2016

nj udhtim i rrezikshm prmes

maleve, n rrug t panjohura dhe
n nj koh kur dimri sapo kishte
filluar, e megjithat, dshira pr t
zbuluar jetn shqiptare ishte m e
madhe se frika q mund t rrezikonin n kt peizazh madhshtor,
por t rrezikshm e plot t papritura. Gjat dy muajve, si e ka
shkruar dhe n nj letr drejtuar
drejtorit t Muse de lHomme,
Jean Soustelle, m 10 tetor 1938,
nga Shkodra, ne bm studimet
etnografike n qytetin e Tirans, i
cili ka nj pazar interesant, ku m
trhoqi n veanti punimi i qelesheve. N kt vend, ku ka tri besime, sektet myslimane lulzojn
ngado. N saj t miqsis me disa
dervish ne mundm t zbulojm

dhe botn e fsheht t tyre. Si e

dini, interesi yn m i madh sht
studimi i kostumeve Shqipria
sht nj vend me shum interes
e ndoshta nga ana etnografike
m pasionanti n Europ, pasi
ktu jan gjurmt e nj qytetrimi
shume t vjetr autokton.
Kshtu, m 18 tetor t vitit
1938, ifti Benezech i ishte drejtuar
Hanit t Hotit e m pas Tamars e
Lpushs n lartsit e mbi 2000
metrave. Ata shoqroheshin nga
interpreti i tyre shkodran, B., nj
njeri i sprovuar n udhtime t
tilla dhe njohs i gjuhve t huaja
si dhe dy qiraxhinj, Asllani dhe
Ismaili, bashk me kuajt e tyre ku
jan ngarkuar dhe bagazhet. Gjat
rrugs, midis shkmbinjve, ata

ndeshen me ngrehina t braktisura, meq barinjt jan larguar

nga verimi i bagtive, duke hequr
dhe atit e vathve, q ato tm
os shkatrroheshin nga rrebeshet e stuhit e dimrit. Natn,
pr t fjetur, shtrojn ku munden
n dyshek pneumatik q kan
marr nga Parisi dhe t nesrmen
vazhdojn udhn srish. Nj nat
ndalojn n shtpin e malsorit
t quajtur Kol Petrushi, duke hyr
n nj dhom ku reja e tymit nderet mbi kokat e njerzve, pasi n at
dhom, si n shum kulla malsore nuk ka oxhak. T varfr, por
me nj pritje bujare, shkruante
Jacqueline. Ndrkoh, Ren fotografon si Kol Petrushin ashtu dhe
kulln e tyre, njerzit e familjes,
atje n dekorin e maleve.
T nesrmen ishte plaka e Petrushit, q me shkop n dor, npr
dbor, u printe prpara si nj dhi
e egr pr tu treguar rrugn drejt
Ranza e Shnikut. Shpesh plaks i
duhet t ndaloj dhe t pres afrimin e karvanit, q ngjitet ngadal.
Etnografes franceze ajo i duket si
nj personazh prralle, si e shkruan ajo n ditarin e saj. M pas,
pas shkmbinjsh e kataraktesh,
karvani ndalon n nj shtpi tjetr
ku jetojn brenda nj dhome t
madhe e disi t ndar 26 persona
t s njjts familje. Atje pjekin patate dhe rreth zjarrit, si sht zakoni, ai q i bie lahuts ia merr nj
knge t gjat nga eposi kreshnik,
duke i knduar nj bote t largt e
mitike, heronjve t ktyre maleve.
Jacqueline mendon se gjithka
prreth asaj shtpie, orendit,
veglat e puns, kostumet, instrumentet, objektet e prditshme e
t kuzhins, gjithka atje sht nj
muze i vrtet etnografik. Dhe pr
m tepr n nj vend q shpesh
ata e krahasojn me Zvicrn.
N kt udhtim nj mbres
t veant ifti francez ka gjat
qndrimit n kulln e Preng Calit,
figura e t cilit duket se i trheq ata
n mnyr t veant. Preng Cali,
shnonte n ditarin e saj Jacqueline, erdhi drejt nesh duke zgjatur
duart, me nj fytyr energjike dhe
nj buzqeshje t mrekullueshme.
Q me shikimin e par ishte shum
simpatik. Nj gjigant i vrtet. Ishte
i gjat t paktn 2 metra. Ishte i veshur shum pastr, me kostumin
e Malsis s Madhe, nj kostum
me nj eleganc t veant. Flokt
i kishte t bardh dhe mustaqet t
shkurtra q spikasnin n figurn
e tij t gjat e t dobt. Natyrisht,
brezi i tij ishte i zbukuruar me nj
revolver t madh, nj tjetr me
nj dorez fildishi apo prej kocke,
nj model si ato q mbreti u jepte
atyre q donte ti shprblente e ti
nderonte. Preng Calin, ashtu
si dhe Fran Zefin m pas, dy etnograft e shohin si nj personazh,
q m shum i afrohet mitit sesa
realitetit t prditshm t jets n
kto male.

11

Memoria sht pr njerzit

q e meritojn at

rancesco Belluomini lindi n Viareggio n vitin 1941 dhe jeton n Lido Kamaiore, Itali. Ka shkruar shum vepra poetike,
numron rreth 15 n karriern e tij mes t cilave mund t prmendim Syt e Gubias, N hirin e brigjeve, si dhe nj sr romanesh
si Hiri i hequr, N thatsirn e barit, Dritarja mbi det. Shum shkrime
t tij jan botuar n antologji, periodik dhe revista t specializuara.
sht themelues dhe president i mimit letrare Kamaiore.
Nj poet n morin e spuntove e q m pas shndrrohet n vargje,
nj vend t veant ia kushton memories s vet, jets dhe historis
s tij, n do hap q hedh n jet, me fitoret dhe dshtimet e veta,
me t mirat dhe t kqiat. N jetn e tij, ashtu si dhe n jetn e do
njeriu, i gjith rrugtimi i sjell n vargje, prve se kronik besnike e
realitetit, sht histori dhe kjo histori n vargje, mban vuln e kohs
n t ciln autori jeton. Dhe kjo do t quhej me t drejt histori, si historia e ditarve q, edhe pse kan kaluar shekuj, prsri na mahnitin
me ngjarjet, personazhet dhe gjith ato copza ngjarjesh q grshetohen me jetn e njerzve t tjer q na rrethojn. Pas kaq kohsh
ende na befason pasuria e datave, e atyre detajeve, her t shumta,
her t vagta dhe pr m tepr shenjat q ato ln tek ata q jetuan
me to, q i ideuan dhe realizuan, pavarsisht nse luajtn rol pozitiv,
ose rolin pr t cilin synonin. Por momoria merr karakter m t gjer,
kur n mes vargjesh fshihen edhe miq, njerz q vrtet e meritojn t
kujtohen nga shoqria, sepse me jetn e tyre japin shembuj konkret,
sesi duhet jetuar jeta, sesi duhet dhn kontribut pr progres dhe zhvillim, por m e rndsishmja, sesi duhen zhbiruar t vrtetat e mdha t historis s nj kombi, duke i dhn mundsi vet historis t
jet sa m e drejt me t gjith njerzit, pr rolin dhe vendin e tyre.
Por vargjen marrin peshn e kohs, kur ndr to gjejm ideale t mdha pr kombin, pr t ardhmen gjithnj dhe m t bukur, m t drejt
dhe dinjitoze, ku secili ta gjej pasqyrn e vet me t ciln t shihet
do dit. E pr autorin ton disa emra personalitetesh nuk mund t
mos jen pjes e ditarit t tij, pasi jan ata q i dhan shtysa vet artit
dhe kulturs, shkencs dhe jets. N penn e tij kalojn poet, miq,
aktor t nj hsitorie t kulturs q edhe sot flasin pr kurajon civile, pr pjesmarrjen e padiskutuar n ndryshime epokale, pr menurin q i udhhoqi dhe q duhet t na udhheq edhe ne sot. Nuk
besoj se ka njeri t dashuruar me kineman dhe t mos e njoh t
madhin Pazolini, kontributin e tij, saktificn, vrtetsin me t ciln
guxoi t fliste dhe burracakrin e atyre q, pas skutave t errta t s
keqes, thurrnin fate tragjike pr t. Kankaluar vite, por prsri jeta
dhe puna e tij jan drita e muar q na tregon se nj shoqrie mund
ti japsh pushtetin q meriton, por edhe q nuk meriton. Nse i ke
dhn t dytn, ather detyrimisht duhet t prerssh vlersimin,
reagimin dhe gjykimin. Pra, poeti me kto poezi krkon t sjell n
vmendjen e t gjithve ata njerz q vrtet e meritojn mirnjohjen
e njerzve, t kombit. Poeti Beluomini e di detyrn e vet si qytetar, si
poet dhe si njeri q n morin e njerzve duhen prgjedhur pikrisht ata q jan formuesit e ndrgjegjies son, ku disa ide t mdha
iluministe t marrin gjithmon kuptim dhe t ken gjithmon jet.
Ky sht nj cikl q vet autori m propozoi q ta sillja n gjuhn
shqipe. Shpresoj q t gjith ti kuptojn dhe shijojn mesazhet e tij
t qarta, t rndsihme dhe t forta. Arjan Kallo

fryma e re

11 mars 2016

12

shndet
humbjet

7 shenja q
nuk jeni duke
konsumuar
mjaftueshm
uj

ju prshtat ju, ather ne ju rekomandojm t pini nj got H2O sa m shpejt.

1) Goja juaj sht e that
2) Lkurn gjithashtu e keni t that
3) Jeni shum i/e etur
4) Syt i keni t that
5) Masa e muskujve t juaj do t
zvoglohet
6) Smundja q e posedoni, sidomos
gripi, do ju zgjat m shum
7) Ndiheni t lodhur

uk ka asgj n bot m freskuese sesa

nj got uj t ftoht, dhe askush nuk
mund ta mohoj q shpeshher nj
got uj sht shum m e knaqshme sesa
nj kafe apo nj knae Coca-Cola.
Pavarsisht ksaj shum nga ne nuk konsumojn uj mjaftueshm n prditshmri.
Duke mos ia mundsuar trupit ton t
konsumoj mjaftueshm burimin natyror, ne
vazhdimisht po i dmtojm trupat ton.
Nse ndonjra nga 7 shenjat e m poshtme

se shpeshher te ju fiton
prtacia kur vjen puna
pr t shkuar n palestr,
ndiqni kto kshilla. Ushtrimet
nuk do ti lini m pas dore, ndrsa
trupi juaj do t jet perfekt.
Njerzit dembel zakonisht nuk
para kan qejf t lvizin, shmangin
t bjn shum gjra ose i bjn
keq dhe shpesh ndihen t dobt. T
qent prtac na kufizon shum, pr
kt, edhe vajtja n palestr bhet
e vshtir ose edhe zhvillimi i nj
aktiviteti fizik normal. Pra, prtacia
bhet penges pr ta mbajtur trupin ton t gjall dhe aktiv.
M posht do t njiheni me disa
teknika pr ta shmangur at, cilt
jan sportet m t prshtatshm
pr t luftuar jetn sedentare kur
dembelizmi bhet patologji.
Mos kaloni nga shtpia pas
pune: nse zgjidhni t shkoni n
palestr pas pune, m mir mos
kaloni nga shtpia. Kur t dilni n
mngjes prej saj mos harroni t
merrni edhe antn me veshjen e
posame pr palestr n mnyr
q divani ose telefoni t mos iu
mbajn n shtpi ose tiu bjn
von pr t shkuar n strvitje.
-Shkoni me nj mik ose
mikesh: nse jeni nj person
i turpshm, n palestr mos
shkoni vetm, por strvitjen tuaj
organizojeni s bashku me nj
shoqe apo shok. N kt mnyr,
koha e kaluar mes pajisjeve dhe
ushtrimeve do t kaloj m
shpejt, ndrsa kur t jeni duke
br vrap n pist, mund t flisni

Trupi juaj do t marr form perfekte dhe ju nuk do t mrziteni!

Zgjidhni nj orar komod: orari
i strvitjes duhet t jet komod n
baz t orareve t puns q bni
dhe rutins s prditshme. Mos
zgjidhni nj orar q e dini se sht i
vshtir pr tu liruar nga impenjimet, sepse prndryshe do t keni
justifikime pr t shtyr strvitjen
e radhs n palestr.

Si mund t luftoni
prtacin dhe t bni sport
pr ndonj gj t caktuar.
Mos harroni muzikn: nuk ka
asgj m t mrzitshme se sa t
shkoni n palestr vetm dhe pa
muzik. Kufjet n fakt ju lejojn
t prqendroheni m mir dhe
t mbani ritmin perfekt: muzika

sht nj aleat i mir pr t pasur

nj form t mrekullueshme!
Strvituni n mnyra t ndryshme: e zakonshmja bhet monotone dhe prsritja e t njjtave
ushtrime ju heq shum shpejt
dshirn pr t shkuar n palestr.

ilai
y sht nj ila natyror fantastik, i njohur gjithashtu si nj eliksir antiplakje,
si dhe pr pastrimin e trupit nga mikrobet
e ndryshme. Dy prbrsit, mjalt dhe
uthull molle, jan shum t favorshme.
Ata jan t pasur n kalium, i cili rregullon
nivelin e sodiumit n gjak dhe normalizon presionin e gjakut. Pr m tepr, atas
prmbajn magnez, i cili zvoglon presionin e gjakut.

Si ta kuptoni nse bhet

fjal pr prtaci ose depresion?
Personi me depresion jeton
nj pasivitet total dhe sht keq,
ndrkoh q prtaci nuk sht keq
dhe nuk jeton konfliktet e atij q
sht n depresion. Punon sepse
duhet, por pr pjesn tjetr, pr
at q nuk e ka pr detyr mbetet
i palvizshm. Pastaj, kur dembelizmi sht patologji, shoqrohet
shpesh edhe nga apatia: mungesa e stimujve, ndrsa obligimet
bhen t pakaprcyeshme. sht
e nevojshme t gjeni nj shtys
pr t jetuar mir dhe n mnyr
t vrtet, nj pasion q ju sjell
dshirn e riprtritjes dhe risis.

ilai

2 prbrs pr detoksifikimin dhe uljen e presionit t gjakut!

Ndaj, zgjidhni dy ore tre lloje sportesh q ju argtojn dhe ju relaksojn, duke ju br t rikuperoni formn fizike. Nj shembull? Zgjidhni
tre mbrmje t ndryshme, njrn
dedikojani tenisit, njrn notit dhe
tjetrn ushtrimeve n palestr.

Kur bhet prtacia

nj patologji?
Shpeshher, prtacia mund t
prdor si alibi depresionin, sepse
t qent i stresuar do t thot se
mund t justifikohemi pr gjendjen ton, prndryshe nuk mund
t pranohet, shkruan Shqip. Pra
depresioni bhet nj lloj mekanizmi mbrojts pr dembelizmin.

1,52 lug uthull molle

1,52 lug mjalt
Nj got me uj t ngroht. Metoda e
prgatitjes: Vendosni prbrsit n uj t
ngroht, por jo shum t nxeht. Prisni
derisa mjalti t shprbhet plotsisht dhe
pastaj pijeni at ngadal. N fillim, mund
t ndieni shijen e saj t uditshme, por do
t msoheni me kohn. Pini nj got ose
dy nga kjo pije n dit.

M n fund, zbulohet ilai q e zgjat jetn

rzierja q do tju paraqesim n kt

postim sht mijra vjeare dhe
sht prdorur pr t trajtuar smundje
t ndryshme, pr t rritur imunitetin,
pr t zbutur dukjen e rrudhave etj.
Prve ktyre ky eleksir natyror prmirson shndetin e mlis, prmirson problemet e traktit trets, stomakut
etj. Prbrsit: 100 gr lng i freskt limoni, 200 gr mjalt, 50 ml vaj ulliri ekstra i

virgjr. Przieni t gjith prbrsit dhe

vendosini n nj kavanoz qelqi. Mbajeni kavanozin n nj vend t ftoht e t
that. Receta duhet t konsumohet do
mngjes (1 lug gjelle) n stomakun
bosh. Mos e teproni me konsumimin
e saj. Kura duhet t zgjas 1 muaj dhe
mund t bhet vetm 2 her n vit, 1
her n 6 muaj. Koha ideale sht n
pranver dhe n vjesht.

fryma e re

11 mars 2016

letrsi

13

Pjes prej historis s romanizuar nga Sadik Bejko bazuar n jetn, dshmit dhe hetuesin deri
n pushkatim t dy poetve, msues n Berzesht VILSONI DHE GENCI

Zjarr rrapit t Brzeshts

Sadik Bejko
(vijon nga numri i kaluar)
Brzeshta sht nj krahin
malore n jugperndim t rrethit t Librazhdit. Fshatrat e saj
Fanja, Farreti, Gurra, Stravaj, Sopoti, Karkaveci, me qendr fshatin Brzesht nn malin e Sopotit,
shtrihen n rrjedhn e siprme t
lumit Shkumbin.
Malsort konservator t ktyre fshatrave kan sjell deri m
sot shum kujtime t hershme
dhe, n mnyr t veant, gojdhna, kng legjendare dhe toponime mbi Sknderbeun e Gjorg
Golemin.
Gryka e lumit Shkumbin, q
pa hyr n Librazhd e deri n
fushn e Domosdovs, t prball me grxhe, me maja malesh
njra pas tjetrs dhe njra prmbi
tjetrn, me rrpira gursh t zhveshur q vshtir tu ngjitesh.
Kthesat marramenthi t lumit,
kur ecn n t kundrtn e rrjedhs s Shkumbinit, prap e prap
t hedhin prsipr maja, rrpira,
gryka t ara n shkmb. Posht,
n t dy ant e rrjedhs s lumit,
nj rrip toke e mbuluar me rrepe
dhe nj shosh qiell atje lart. Qiell i therur nga pirgje t zhveshura
shkmbore me ca drur t thar
mbi to si vazhdim i gurit. Atyktu shpate t veshura me pyje
dhe shtpi fshatrash si kokrra t
shkoqura shkmbi nn brigje...
Sa hyn n kto gryka, t ngjan se
do t mbetesh peng i tyre. Ndonj
nga shkmbinjt e varur mund t
kputet drejt e mbi kokn tnde.
Ankthi t pushton n t rn t
mbrmjes dhe n ditt me shi: do
t dalsh vall prej andej?
Nj trev e till mbeti vendbanim i prkryer pr t ruajtur legjendat e vjetra, por edhe mendsi e
sjellje po kaq t largta n koh t
ktyre banorve.
Aty nga mesi i shkurtit 1976
fshatin Brzesht e kishte mbuluar dbora. Nj mbrmje von,
dikush ndezi nj zjarr nn rrapin
e lasht, rreth 20 metra larg nga
dera e muzeut, q dikur kishte
qen xhamia e fshatit. Zjarri ishte
ndezur me dengje shkarpash dhe
me togje nga flett e rrzuara
t rrapit. Flett, t lagura prej
dbors dhe prej lagshtirs q
shprndanin fytet e shtat ezmave aty pran, m shum se sa
flakt, nxitn mbufatjen dallgdallg t tymit. Tymi n fillim
shtruaraz toks, i ndihmuar nga
era, mori prpjet dhe dalldisi pr
hata. Flakt przhitn gjethet me

bor t rrapit. Lmshet e tymit e

t flaks ngriheshin e shformoheshin n krpudha shprthyese
deri sa prmbytn gjithka prreth. T dukej se kishte marr zjarr
jo vetm rrapi, po dhe kodra e
mali matan tij.
U dha alarmi me t shtna
pushksh. Njerzit q doln nga
shtpit, mbetn t nemitur para
nj zjarri t till.
Ve frika dhe alarmi kishin
qen fare t kot. M pas, kur at
e shuan, njerzit pan se ishin nxir e tymosur vetm degt atalle
t rrapit, t cilat shtriheshin gjer
mbi atin e muzeut. Ishin nxir e tymosur dhe dera e muret e
xhamis-muze. Lkura e trash
e trungut t rrapit vende-vende
kishte rn prtok e przhitur.
Ata q e ndezn, nuk u pan
dhe nuk u morn vesh asnjher
se cilt qen.
udia pr njerzit q doln pr
ta shuar at zjarr, ishte se me ato
shkarpa dhe me ato fletra rrapi,
ky zjarr, dukej sheshit, q nuk ish
ndezur nga njerz q donin t
ngroheshin me t.
- Do ta ken br ca shejtan,
ca fmij t prap kt shaka, tha
dikush.
- Jo, sht nj zjarr pr sherr,
pr t zezn e dikujt a t dikaje,
tha nj tjetr. sht shenj pr keq
ky zjarr...
- Nuk sht shaka kjo. Nuk
sht zjarr koti ky. E kishin nj
qllim. Donin t na digjnin rrapin
apo muzeun?
- Ta lm me kaq kt pun.
Asgj nuk ndodhi. Shkarpat dhe
flett e lagura nuk i bnin dot dm
as rrapit, as xhamis.
- Prap sht nj zjarr pr keq,
nj ogur i lig.
Kto po thoshin njerzit q u
mblodhn at nat. Kishin ln t
ngrohtt e shtpis dhe, n fillim,
ishin trembur nga shtllungat e
atij tymi aq t zi dhe aq t dendur.
Kur arritn te rrapi, pan se zjarri
gati ishte n t shuar. Hodhn
ca kova me uj te togu i shpuzs
q mbulonte prushin e holl q
kishin ln shkarpat pran trungut t rrapit. Vetm kaq. Tani po
ktheheshin n t prap, n vatrat
e tyre.
Mir q nuk qe me zarar. Pun
kalamajsh. Natn e mir Pun
dreqi, thuaj. Natn...
Por ndodhi ajo q nuk pritej:
rnia e ktij zjarri u b e madhe.
Ata q drejtonin fshatin, lajmruan autoritetet e rrethit. Dhe..., n
vend q t vinte policia pr hetime, n fshat ia behu Sigurimi

i Shtetit. Nnkryetari i Degs,

Operativi i zons dhe nja dy a tre
sigurimsa t tjer si ai, silleshin
npr rrugt me bor. Shkonin te
shkolla, te zyrat e kshillit e ngado
ku mblidheshin njerz. Sikur m
shum donin t binin n sy, sesa
t merrnin fshatar n pyetje mbi
ngjarjen. U solln kshtu sa nga
nj lagje n tjetrn, hyn e doln
npr ca shtpi, pr nja pesmbdhjet dit. Netve hanin e
pinin tek t besuar t partis e t
shtetit n fshat. Pastaj ikn.
Menjher pas largimit t
tyre, n fshat u hodhn parullat:
Rroft Amerika, N Shqipri
nuk jetohet m, Nuk kemi buk.
T shkruara n ca letra t zhubrosura fletoresh nga ato t nxnsve
t shkolls, parullat u pan nj
mngjes te rrapi, te shtat ezmat, te oborri i shkolls, tek furra
e buks, n krye t rrugs q t on
n qytet.
Sigurimsat u kthyen prap. Filluan t kontrollonin shkrimin e
njerzve. Hapn listat e pagesave
mujore te zyrat e kooperativs pr
t par firmat e secilit apo vetm
t atyre, q ishin vn n dyshim.
Kt her ata vrtiteshin krcnueshm. I gjeje dhe te shkolla
ku hapnin fletoret e detyrave t
shtpis, shfletonin hartimet e
nxnsve, pr ti krahasuar me
shkrimin e parullave.
U fol se do t kishte arrestime.
Kt tashm po e prisnin t gjith.
N nj mbledhje brigade njri
nga bashkfshatart, deri ather
njeri i urt dhe fare n pun t
vet, kishte nxjerr nga goja fjal
q i lan me goj hapur gjith t
tjert. Pyetjeve pse jemi kaq keq
me t ardhurat, pse ka rn prodhimi, pyetje q u shtruan nga kryetari i kooperativs, ai iu prgjigj:
Ne po punojm nga mngjesi n
mbrmje. Aty ku na thoni ju, po
punojm. Prodhimi n kto koh
nuk ka rn, sht rritur, por neve
prap nuk na hyn gj n xhep. Pse,
do thoni ju. Un po jua them hapur e me zemr n dor: prodhimi
vidhet.
- Ashtu tia thuash partis,
hapur, ne kshtu t duam. Dhe,
me q e the t parn, tani na e
thuaj dhe t dytn, kush vjedh?,ndrhyri i deleguari i partis nga
qyteti.
- Kush vjedh, thoni ju? Ne vjedhim. Nuk vjen njeri nga gjetk t
vjedh gjn ton. Ne vjedhim. Dhe
q t gjith. Kush m shum e kush
m pak. Ja, un i pari, un vjedh se
me parat q marr, nuk m del pr
t mbajtur frymn e fmijve t mi.

Edhe plehun kimik ne nuk ua hedhim bimve, se prtojm. Hedhim

pak npr ara, sa pr t gnjyer
brigadierin. M t shumtin e plehut
e hedhim n lum.
N kt fshat ishte shtuar
shesh dhe po punonte armiku i
klass. Donin t digjnin muzeun.
Hidhnin parulla. Vidhnin dhe
shprdoronin, kishte raportuar
lart i deleguari.
T gjendet armiku.
Dhe at vit u arrestuan tet burra. T gjith nga fshati Brzesht.
Nata e gjat e Hasan Blloshmit
Hasan Blloshmi kishte mbledhur duart kryq dhe syt i kishte
ngulur mbi nj pik atje n
dhomn e burrave n kulln e
Blloshmve. Bukn e gjelln e
darks i kishte ln t ftoheshin n
tryez, nuk i kishte zn me dor.
Para dy ditsh e kishin arrestuar edhe Vilsonin, djalin e vllait
t tij, Samiut. Vilsoni, 28 vje, balli
i djemve, i bukur e i gjat si princ,
i ditur e me gjuh t huaja, q
shkruante e prkthente libra, me
nusen e re shtazan, Vilsonin, q
e donte m shum se fmijt e tij,
e kishin rrasur pas hekurave. Muaj
m prpara, kashtn e qelis s
burgut, e kishte zn vllai tjetr i
Vilsonit, Bedriu, 25- vjear.
Kto e kishin djegur tej e tej mu
n shpirt. Atje ku burri nuk mban
m e kishin djegur.
Dhembja e turpi e kishin vn
me kokn n dh gjith shtpin e
Blloshmve.
e do jetn njeriu, kur ia
vn djemt pas hekurave? Ku ta
nxjerrsh fytyrn n njerzi, kur
djemt e tu t rinj i vn t kalben
pas mureve t qelis?
Gjith ditn e dits Hasani
kishte ardhur rrotull vetes, sa i
ishin marr mendt.
Djemt e Blloshmve n burg.
Por vall vetm kaq? Do t mbyllej vetm me burg pr djemt
kjo pun? Parandjenjat pr m
keq edhe pr m t zeza sesa keq,
e kishin trazuar. E kishin sulmuar,
sa po e vinin posht. Vente e vinte,
sillej vrdall dhe nuk i shkulte dot
nga koka mendimet e liga. Po, po...
dukej sheshit, kjo pun nuk do t
merrte fund me kaq.
Nj gj e zez, hije xhindi a
hije morti, ua kishte hapur lehtaz
dern, kishte ecur pa u ndier, ishte
strukur n do t ar t gurve tej
suvas s mureve t shtpis. Aty e
gjer n rrobat dhe n shtretrit ku
flinin, kishte br vend e grazhd.
Tani nga atia e gjer n themel kjo
frym ezhdrhaje po e maiste me

vrer e me helm do gj n kulln

e Blloshmve. Fryma e dheut t
kalbur po rndonte e po shtypte
gjithka. Ua irnonte fytyrat
njerzve, ua ndrronte ngjyrimin
orendive e deri shijen e buks q
hanin, e t ujit q pinin. Duart, fytyrat kur i lanin, nuk zbardheshin
m si dikur. Hija e korbit t zi ishte
ulur kmbkryq n at shtpi.
Gur, mur, themele e njerz bashk mund t thrrmoheshin a t
flakeshin tutje prej tij. M pas, m
pas... grmadha ku do t banonin
vetm sorrat dhe lakuriqt e nats.
po i ndodhte kshtu? Kto
pamje Hasanit po ia ngjethnin
eshtat. Mos vall kshtu i dukej
vetm atij? Mos nuk ishte mir
nga trut? Apo mos vrtet kish
ardhur dita e zez pr t gjith n
at kull, pr t gjith dhe njher
e pr gjithmon? Zot, ruajm
mendt e koks. M duket, se jam
i smur. M duket se po ndjell
t liga mbi t liga. Zot, mi mbaj
n vend mendt e koks, mos mi
lajthit, thoshte me vete at nat
Hasan Blloshmi.
Prej dy-tre ditsh ishte nn
kt ankth. Parandjenjat ndjellakeqe nuk i ndaheshin. Nuk i
shkundeshin nga koka. Ka nj
fund dhe m t lig, nj fund edhe
m pr zi kjo pun... Mos qoft pr
djemt. Na rnt ne pleqve, ne katranve na rnt prmbi kok e na
marrt me vete....
Si vllai m i madh i t katr
vllezrve, prej vitesh ai e kishte
drejtuar kulln e Blloshmve edhe
ather kur babai i tij, Selmani,
ishte gjall. I kishte mbajtur bashk burra, gra e fmij nn nj ati.
Kulla e Blloshmve kishte mbetur
kull, jo n muret, po n shkuarjen e mir mes katr vllezrve,
t nuseve dhe t fmijve t tyre.
E donin, m shum u duhej kjo
jetes nn nj ati t prbashkt.
Po qndruat bashk, do t jeni m
t fort prball shtetit, u kishte
thn plaku i shtpis, Selmani.
Kishin qndruar. Hasani kurr
nuk e kishte br veten se ishte
i pari i shtpis, por q t gjith
e kishin pranuar dhe nuk kishin
br gj pa lejen e tij.
Kishte br 13 vjet e gjysm
burg. Burg kish br dhe vllai tjetr, Samiu. Burgim politik,
shpronsim... veim nga fshati. T
gjitha u kishin rn mbi kok, po
ata, si Blloshm, i kishin hedhur
krahun njri-tjetrit dhe nuk ishin
ar. Kishin shtrnguar shpatullat
fort me njri-tjetrit. Nuk ishin ar.

(vijon)

fryma e re

11 mars 2016

14

sport
Mbarojn
vuajtjet,
Partizani me
shtpi t re

rajneri i Kombtares Shqiptare, Gianni De Biasi ishte

kryefjala e nj ceremonie t
veant t organizuar nga Federata Shqiptare e Futbollit me rastin e mimit Stoli i Art, dhn
nga Federata Italiane e Futbollit.
N ceremonin e oirganizuar n
ambjentet e federats shqiptare,
ishte i poranioshm edhe kreu i
ktij institucioni, Armand Duka,
i cili i dorzoi nj pllakat simbolike ku ishin gdhendur edhe tre
ndeshjet e para t Shqipris n
Euro 2016. Trajneri kuqezi u shfaq
i emocionuar dhe i provokuar nga
ky gjest, premtoi se do t punoj
bashk me skuadrn q rrugtimi
europian mos t ndalet thjesht te
kto tre sfida. N pllakatn q
m dhat pash se jan shnuar
tre ndeshjet tona n europian por
dua q t shtojm edhe nj ose dy
t tjera edhe pse do t jet shum
e vshtir sepse kundrshtart
tan jan shum t fort. N vijim t fjals s tij, De Biasi zbuloi
edhe disa nga arsyet e suksesit
t tij me Shqiprin, duke theksuar se prve puns s madhe
t br nga i gjith stafi dhe lojtart, nj merit t madhe ka
edhe presidenti i Federats Shqiptare t Futbollit, Armand Duka.
Kam pasur shum president q
kan ndrhyr n punt e mija,
por Duka nuk m ka krkuar asnjher asnj gj n aspektin e
menaxhimit t skuadrs dhe pr
kt e falnderoj shum pasi ka
qen nj president shum korrekt. Pr trajnerin italian, ndeshjet miqsore jan zgjedhje e br
nga vet ai. De Biasi e pranoi se
sfidat kundr skuadrave jo t nj
niveli shum t lart, karikojn
me optimizm grupin pasi objektivi i tij sht q t prgatis sa
mq mir psikologjikisht grupin
q ka n dispozicion. T gjitha
ndeshjet i kam zgjedhur un
sepse nuk ka kuptim q n fund t
sezonit t luajm me skuadra q
mund t na shnojn nga 5 gola.
Si mund t shkojm t qet n
europian nse ndaj Spanjs psh.
psojm 5 gola. Zgjodha Katarin
sepse sht nj vend organizator

as shum peripecish duket se dhe Partizani do t ket m n fund shtpin e

tij t re. Ekzekutivi shqiptar ka vendosur ti
jap nj prej klubeve m t rndsishm n
vend nj terren pr t ndrtuar kompleksin
e tij. Vendimi sht marr n Mbledhjen e
Kshillit t Ministrave t mrkurn e kaluar
n datn 9 mars dhe sht zbardhur dhe n
faqen zyrtare t qeveris, Kryeministria.
al n t cilin thuhet se Kshilli i Ministrave
vendosi dhnien e miratimit pr lidhjen e
kontrats s qiras me tarifn 1 Euro kontrata, me Ministrin e Zhvillimit Ekonomik,

Turizmit dhe Siprmarjes q i jep Shoqris

Partizani me qira pr 99 vjet 37 mij metra
katror. Terreni n fjal aktualisht sht nj
Repart Ushtarat n rrugn Myslym Keta n

Tiran dhe n t prfshihen 5164.72 metra

katror siprfaqe ndrtimore dhe 31 835.28
metra katror siprfaqe funksionale. N kt
mnyr hidhet nj hap i rndsishm konkret
duke i dhn rrug projektit pr ndrtimin
e nj Kompleksi t Klubit Partizani q
funksionon si Shoqri Aksionere n pronsi
t Presidentit aktual Gazment Demi. Klubi
ka br t ditur m par se synon t ndrtoj
nj kompleks bashkkohor dhe modern me
t gjitha komoditete duke studiuar madje
dhe mundsin e nj fushe me parametrat
pr tu luajtur ndeshjet zyrtare.

De Biazi shpalos objektivat: Dua

t kalojm grupin n Europian

i botrorit dhe do t jet nj test

q do t na lejoj t luajm n

mnyr t prshtatshme ndaj Zvicrs dh pr m tepr nuk japim

pika referimi pr kundrshtart.

I pyetur se kush jan lojtar q

rrezikojn m shum t mos

grumbullohen n europian, De
Biasi dha nj prgjigje diplomatike duke theksuar se ka ende
koh pr t vlersuar t gjith emrat. Ai konfirmoi pranin e Milot
Rashics pr ndeshjen kundr
Luksemburgut, ndrsa theksoi se
Arlind Ajeti ka qen lojtari q e
ka habitur m shum me paraqitjet e tij te Frosinone gjat muajve
t fundit. Nj koment, De Biasi e
shkputi edhe pr transferimin e
Shklzen Gashit drejt Shteteve
t Bashkuara t Ameriks. Gashi
bri zgjedhjen e vetme q kishte
n dispozicion. Ai shkoi t luaj
n nj kampionat q mund ti
jap mundsin t aktivizohet
n vazhdimsi. sht m mir
t luash larg Zvicrs nse nuk ke
mundsi t aktivizohesh aty ku je.
Shpresoj t luaj dhe t mos ket
probleme fizike.

e egr q t jesh pjes e skuadrs.

Kta futbollist jan prej meje te
Sknderbeu dhe nuk I ka sjell
komiteti partis n kt skuadr.
Presidenti sht ai q vendos pr
gjrat e mdha, ndrsa pjesa tjetr
I takon vetm trajnerit. Javn e ardhshme, Sknderbeu do t ket nj
prballje direkte me Partizanin, dy
skuadrat e vetme q jan n gar

pr trofen ndryshe nga vjet kur

skuiadra q konkuronin pr titull
ishin katr. Pr ne sht m mir
kur jan katr apo pes skuadra,
sesa dy, sepse aty lufta sht e
ashpr dhe aty duket forca e vrtet. Por deri tani kampionatin po
e shoh q t gjih kan nevoj pr
pik dhe t gjith luftojn deri n
javt e fundit pr t siguruar pikt.

polemikat

Takaj shuan polemikat: Te

Sknderbeu nuk ka probleme

olemikat e krijuara nga

Plaku nprmjet nj publikimi t tij n rrjetet sociale
dhe e ardhmja e Blendi Shkmbit n skuadr kan qen cshtjet m t nxehta te Sknderbeu
gjat javs s fundit. Pr to foli
drejtprdrejt n emisionin Gol
pas Goli, presidenti I korcarve
Ardian Takaj, q n fakt u prpoq
t mos I quante nj cshtje zhvillimet e ditve t fundit, duke nisur
nga ajo e Plakut. Nuk ekzistojn
ato cshtje q lexohen n gazeta,
madje ajo e Plakut nuk sht
cshtje pr tu duiskutuar. Ai sht
djal I mir dhe ka kontribuar pr
Sknderbeun. Ai do t rikthehet
te Sknderbeu. Kjo sht dicka

q nuk dmton Sknderbeun por

dmton at vet. Sa i prket nj
largimi t mundshm t Blendi
Shkmbit nga klubi korcar, Takaj
bri t ditur se kapiteni mbetet
pjes e skuadrs por nuk do t
jet I prhershm te ky ekip duke
theksuar gjithsesi se vendimet e
mdha I merr ai n kt skuadr.
Nuk di t ket asnj situat pr
cshtjen Shkmbi. Ai sht lojtar
I Sknderbeut dhe ka kontribuar
pr pes vjt por nuk besoj se do
kontribuoj pr gjith jetn. Politikat e klubit ton jan pr aktivizimin e djemve t rinj. Ky sht
problem I brendshm dhe ka
futbollist t tjer q kan pretendimet e tyre. Lufta sht shum

fryma e re

11 mars 2016

sport

Shkurt

Milan bn gati
strategjin e merkatos

Pjani, PSG jep

50 milion euro
pr ta marr
N

j operacion prej 50 milion Eurosh n aksin RomParis. Nj rrug e shtruar

nga pronart amerikan t Roms
dhe n t kaluarn duke iu shitur
francezve n fillim Menez q u
transferua n 2011 pr 9 milion
Euro dhe m pas Marquinhos q u
shit n 2013 pr 31.4 milion Euro.
Kt her n Paris jan t gatshm
pr ta ngritur edhe m tepr vlern
e ankandit pr t br t tyrin nj
nga ndrrat e merkatos s Laurent Blanc dhe t pronarve nga
Katari. 50 milion euro pr Miralem Pjanic, nj operacion mbi
t cilin Roma dhe PSG po punojn
prej ca kohsh. Klauzola e largimit
n kontratn e boshnjakut sht
31 milion Euro, por konkurrenca
pr t sht e fort. Pjanic sht

15

nj lojtar q iu intereson shumics

s klubeve m t mdha europiane. N janar presidenti i parizienve, Nasser Al-Khelaifi kishte
deklaruar se nuk mendonte se
Roma mund ta linte t lir n sesionin dimror t merkatos. N ato
rrethana n janar dy palt i premtuan njra-tjetrs se do t ritakoheshin srish duke ln takimin
pr n sesionin e ardhshm t
merkatos, at t vers. N kt
takim sic bjn t ditur mediat
italiane dhe franceze, PSG do ti
ofroj Roms konfirmimin me
fanelln verdhekuqe t Digne q
vlersohet rreth 16 milion Euro,
kartonin e t riut Adrien Rabiot,
q t mrkurn shnoi ndaj Chelseat dhe q vlersohet nga 15-18
milion Euro si dhe rreth 15 mil-

ion Euro t thata. Jan kto bazat

e operacionit q po prgatitet me
shifrat e prmendura q mund t

ndryshojn vetm nga pak sipas

krkesave dhe bilancit t t dy
klubeve.

xxxx

Di Maria: Ja pse u
largova nga Real Madrid

Policia kontroll n
zyrat e Federats
Franceze pr
skandalin e FIFA-s

ulmuesi i Paris Saint Germain, Angel Di Maria beson se Reali i Madridit nuk e ndjen mungesn e tij dhe nuk pendohet q e ka shitur 28 vjecarin tek Manchester United. Yllit argjentinas n t vrtet
i atribuohet nj pjes e mir e triumfit q klubi mbretror arriti n
Champions League dhe Kupn e Mbretit gjat sezonit 2013-14. 2014
ishte dhe viti kur u realizua transferimi i Di Marias n Old Trafford, i
cili u shit pr 75 milion Paund, por prezantimi i tij n Angli rezultoi
i dshtuar. Gjithsesi, n kt sezon 28 vjecari e ka rikuperuar disi formn e tij me Paris Saint Germain ku bashk me Zlatan Ibrahimovic
morn fitoren e
merituar prball
Chelseat duke u
kualifikuar kshtu
pr cerekfinalet e
Championsit.
N
nj prononcim mediatik t tij ai mohon
faktin se madrilent
e ndiejn mungesn
e kualiteteve t tij:
Nuk besoj se Madridit i nevojitet nj
lojtar si un. Ata kan mjaft futbollist me kualitet dhe eksperienc.
Lojtart q mbajn veshur fanelln e Realit kushtojn shum dhe n
cdo performanc t tyre e vrtetojn se meritojn gjithcka q sht
paguar pr ta. Tifozt e Santiago Bernabeut jan shum krkues ndaj
iu uroj m t mirn shokve t mi tek Reali, sepse atje kam vrtet
shum shok. Di Maria i konsideron Real Madridin dhe Barcelonn
si dy forcat madhore pretendente pr trofeun e Championsit kt
sezon dhe mendon se tanim dicka e till sht kthyer n nj klishe,
duke qen se kto dy skuadra arrijn gjithmon n fazat finale t

pritje pr t msuar se cili do

t jet fati i trajnerit Sinisa Mihajlovic, Milani prgatit strategjin
e merkatos pr sezonin e ardhshm
duke ndar shapin nga sheqeri,
pr t prcaktuar se cilt do t jen
lojtart q do t qndrojn dhe
kush do t largohet. Sic bn t ditur
Corriere Dello Sport, mes atyre
q jan t sigurt se do t qndrojn
figurojn portieri i ri Donnaruma,
fenomeni i ri t cilit do ti propozohet nj rinovim i kontrats t
paktn deri n vitin 2020. Prvec
tij, te Milani e kan vendin t sigurt dhe Antonelli, natyrisht Baa,
Bonaventura dhe Romagnoli si dhe
Abate. Mario Balotelli duket i destinuar q t kthehet te Liverpooli n
fund t huazimit, sulmuesi italian
pr t siguruar qndrimin i duhet
t shnoj 10 gola n 10 ndeshjet
e fundit, mision i pamundur po t
marrsh n konsiderat formn e
shfaqur prej tij. Ata q do t largohen jan Diego Lopez, Mexes dhe
Kevin Prince Boateng. T tjert jan
n fije t perit, duke filluar nga Luiz
Adriano q n Janar refuzoi ofertn
e kinezve t Jiangsu, Niang i cili
sht jasht fushe pr dy muaj pr
shkak t aksidentit rrugor n t
cilin u prfshi. Montolivio, situata
e t cilit mbetet pr tu prcaktuar.
De Sciglio pritet ti shitet blersit
m t mir, ndrsa 25-vjecari Antonio Donnaruma, i cili sht rritur
n ekipet e Milanit nga 2005 deri n
2010 dhe aktualisht sht te Genoa
mund t rikthehet n Milanello pr
t br rezervn e t vllait m t ri.

Toti mallngjehet dhe tregon

pr far sht penduar
F

rancesco Toti pati nj mbrmje t paharrueshme n Bernabeu.

Spalleti i dhuroi 16 minuta, plus shtesn, Madridi i dhuroi nj
emocion q do ta mbaj mend prgjithmon. Nj duartrokitje t gjat
q filloi q kur po hiqte tutat dhe u mbyll me Standing Ovation kur
kapiteni hyri n fush n vend t El Shaaray. Emocionet e mdha ishin
t lehta pr tu lexuar n fytyrn e Totit, futbollistit q nuk u largua kurr nga Roma, me numri n 10 t verdhekuqve q deklaroi pas ndeshjjes
se Reali i Madridit sht i vetmi peng q i ka mbetur nga karriera e tij e
jashtzakonshme. Ishin kujtime shum t bukura pasi futbolli m ka
dhn shum. Kto jan falnderime nga nj stadium i jashtzakonshm. E ardhmja? M pas t shohim, tani shijoj kt moment. Kualifikimi i Roms ishte kompromentuar q n ndeshjen e par, Reali i
kishte mbyllur llogarit me dy golat n Olimpiko , por Toti meritonte
t luant ato q mund t jen minutat e tij t fundit n Champions.
Ndoshta dhe jo, nse Totio vendos t luaj dhe pr nj tjetr sezon
por dhe nse Roma arrin t kualifikohet pr edicionin e ardhshm.
Por kto jan shum nse, m mir t shijohen gjrat e sigurta t s
tashmes dhe momentet e paharrueshme t s kaluars si pr shembull ai goli i 2002 n t njejttin stadium q siguroi nj fitore historike.
Kjo Rom nuk e ka m at forc , Toti ka ende t njjtin sharm.

utoritetet zvicerane bastisn

zyrat e Federats Franceze t
Futbollit n kuadr t hetimeve pr
skandalin korruptiv ku sht prfshir ish-presidenti i FIFA-s Sepp
Blatter dhe Michel Plattini, i pezulluar nga detyra si krey i UEFA-s. Zyra
e Ministris Publike t Konfederats
Zvicrane ka konfiskuar t gjitha dokumentet q lidhem me transfertn
e 2 milion frangave q Blatter ka
kaluar n llogarin e Platinis m vitin 2011, pr nj shrbim konsulence
n periudhn 1999-2002. Autoritet
zvicran krkuan asistencn e
Prokuroris Franceze, e cila zbatoi
letrporosin e ardhur nga vendi fqinj. Procedimi penal ndaj Sepp Blatterit pr shprdorim detyre nisi m
24 shtator t vitit t kaluar. N lidhje
me kt skandal, komiteti i Etiks
n FIFA vendosi t pezullonte nga
detyra si ish-shefin e FIFA-s, ashtu
edhe presidentin e UEFA-s, Plattini,
t cilve iu mohua kandidimi pr
postin e presidentit t FIFA-s, gar
e cila u fitua pak jav m par nga
italo-zvicrani Gianni Infantino.

fryma e re

11 mars 2016

CILN VEZ T ZGJEDH N DYQAN?

16

T BLESH VEZ SOT NUK SHT M AQ E THJESHT SI M PAR:

1.Vshtirsia e 1-r : A po zgjedh vezn m t shndetshme pr fmijn tim?
2.Vshtirsia e 2-t : Nuk i kuptoj far thon paketimet dhe ka kaq shum lloje...
T gjitha kto probleme tashm i ka zgjidhur veza KOKOVE !
1.T gjitha vezt e tjera jan nga pula t rritura n kafaze , pra industriale . Veza KOKOVE sht
VEZ FSHATI nga pulat e rritura n kapanone t hapura, JO N KAFAZE dhe t kombinuar me
natyrn, duke garantuar cilsi m t lart dhe shije t shklqyer.
2. KOKOVE sht veza m e shndetshme jo vetm se prodhohet nga pula t rritura me ushqim
natyral JO OMGJ por edhe sepse rriten n zonn e pastr dhe t shndetshme t ajupit.

Nje Kokove ne dite baraz me vetem 70 kalori por me 14 ushqyes esenciale !

Nje Kokove ne dite eshte si te marresh nje tablete multivitaminale.

Ekstr
TI at
A
H

skta
fre

NGA

VEZ F
S

NJE KOKOVE NE DITE ESHTE USHQIMI ME I MIRE NE BOTE !

RRITJA E LIR

Nje Kokove ne dite i jep trupit tuaj:

Koline qe i jep energji trurit dhe forcon kujtesen.
Luteine dhe zeaksantine per mbrojtjen e syve nga rrezet ultravjollce dhe dielli.
Proteine komplete per energji qe zgjat, riparimin e indeve te demtuar, ruajtjen e metabolizmit etj
Selen qe sht thelbsor pr riprodhimin dhe funksionin e tiroides.
Vitamine B9 ose acid folik per rritjen e qelizave dhe forcimin e metabolizmit.
Vitamine A, qe eshte shume e rendesishme per ruajtjen e shikimit, lekures dhe imunitetit
Hekur, qe eshte i rendesishem per transportin e oksigjenit drejt organeve dhe muskujve.
Zink qe esht i rndsishm pr shndetin e trurit, imunitetin dhe zhvillimin e qelizave.

REKOMANDIMI YN :
Veza KOKOVE garanton shndetin tuaj sepse sht EXTRA e FRESKT dhe m e kontrolluar
sesa vezt e tjera q tregtohen nga fshati, q nga vaksinimi deri te kontrollet periodike nga
institucionet e kontrollit ushqimor.
Shum vende t bots n respektim t t drejtave t shpendve e kan kuzuar rritjen
INDUSTRIALE t pulave n kapanone t mbyllura. Bashkohu edhe ti n mbrojtje t cilsis!

VEZA JON

Adresa

COCOAL. shpk, Maminas, Durrs, Albania

Email: cocoal.shpk@gmail.com

Enti botues: Helga'SSecrets

Perktheu: Capajev Zeres
Autor: Madam Helena Blavatsky
Nr. faqeve: 380
mimi: 1 000 leke
Libri i dyte por shume bazik i autores se famshme Madam
Helena Blavatsky, mbi Teozofine, fene e dijes, historine
e saj, perfaqesuesit me te shquar te saj ne histori, rrenjet
e saj dhe ngjashmerite e ndryshimet mes saj dhe fese,
filozofise e shkences; ide mbi debatin mes kreacionisteve
dhe darvinisteve mbi origjinen e specieve; cilat jane ligjet
baze te Universit dhe ndertimi i tij holografik; dhe mbi te
gjitha nje analize e vecante e qenies, njeriut, elementet e tij
perberes, ne ndryshim nga feja dhe shkenca dhe ngjashmeria
me budizmin ne disa drejtime. Autorja ka qene e preferuara
e shume rrymave ideologjike dhe nga frimasoneria ne
shekullin e fundit dhe sidomos ka patur ithtare te saj nazistet
me te shquar, me ne krye Hitlerin, tek Shoqeria teozofiste
Thule ku spikasnin ideologe te ndryshem dhe teozofiste si
Karl Haushofer, Rudolf von Sebottendorf, Rudolf Hes, Alfred
Shelenberg, Ditrih Ekhart, Adolf Hitler, etj; Por nazistet i
shtremberuan parimet e saj themelore te barazise se racave.

Nj nga librat m t rndsishm

mbi ontologjin i t gjitha kohrave