Gazsjellsi TAP

FRD: Investim
strategjik,
prshndesim
nisjen
e punimeve f. 2

drejtsia

ekonomi

BE-SHBA
inkurajojn
partit: Procesi
t mbyllet
me sukses
f. 7

f. 8-9

Ja kompanit offshore
shqiptare; Mbizotrojn
koncesionet, t
preferuar Ishujt Cayman
adresa:
rruga Abdi Toptani,
Tiran
e-mail:
frymaere.gazeta@gmail.com
drejtor: Alfred Cako
tel: 04 22 42 444

mimi:

30 lek

Gazet informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 3, nr. 128 . E mart, 19 prill 2016

FRD: Qeveria t ket n

plan t par ekonomin

deklarata / Shqipria e rrezikuar nga deflacioni

fokus

Ekonomia dhe
papunsia,
hapa mbrapa
P

as disa vlersimeve negative t

disa institucioneve ndrkombtare ndaj ecuris s ...

redaksionale f. 3

Aktualiteti
i mendimit
gjeopolitik
t sir Halford
Makinder

nga Dr Ardian Elezi f. 10-11

Papa Francesku
dhe ekuilibrat
midis kombeve
Gazmend Oketa: T ket transparenc
pr koncesionet, kan dmtuar ekonomin n Evrop
f. 2

nga Rovena Baxhia f. 5

Takimi m 21 prill, n Selin e Re

Fryma e Re
Demokratike
mbledh strukturat
drejtuese t degve

trendi

f. 6

T huajt q po
blejn prona n
Shqipri. AKT:
Kemi potenciale
pr trheqjen e tyre

Sport

f. 14

UEFA e vlerson,
Rashica: Jam i
lumtur q m
krahasojn me
Neymar

Made in Albania

apaliku &
Basha: Modeli
skens s pavarur,
t fundit n rajon
f. 13

fryma e re

19 prill 2016

politik

Sekretari i Prgjithshm i FRD: Skan

sjell rritje t punsimit

Debati pr ekonomin
Oketa: T ket transparenc pr
koncesionet, kan dmtuar ekonomin
N

vijim t debatit pr koncesionet n vendin ton, ato nuk hapen, ndrsa ekonomia kombtare nuk prfiton
Fryma e Re Demokratike krkon transparenc pr asnj vler t shtuar, u shpreh Oketa. Fryma e Re Demokrado firm q jepet pr kalimin tek privati t sek- tike, si forc e djatht, n parim sht pro koncesioneve, por
torve publik. Sekretari i Prgjithshm i FRD, Gazmend sht domosdoshmri transparenca e tyre dhe zhbrja e
Oketa, u shpreh prmes nj deklarate se koncesionet n kontrollit politik. Absolutisht, FRD, si forc politike me ideShqipri kan sjell m tepr prkeqsim t situats eko- ologji t djatht sht pro koncesioneve, por jo q firmat e
titullarve t institucioneve t prodhojn kornomike. Sipas tij, qindra firma t qeverive pr
rupsion si n vend q ti jepet nj dor ekokalimin e disa sektorve te privati, apo edhe
nomis, ndikojn t kundrtn, rnien e tregprmes partneritetit publik-privat, nuk kan
uesve ekonomike dhe rritjen e papunsis,
ndikuar n eljen e vendeve t reja t puns.
theksoi m tej, Sekretari i Prgjithshm i FRD,
sht i domosdoshm nj rregullim ligjor
pr koncesionet dhe prcaktimi i kushteve e Sekretari i Prgjithshm Gazmend Oketa. Pr koncesionet ka nj dekritereve t forta. Koncesionet nuk duhet t
i FRD: Skan sjell bat t brendshm edhe brenda mazhorancs.
LSI ndrkoh ka propozuar ndryshime ligjore
ndikohen nga interesat politike t nj shumice
rritje t punsimit pr koncesionet. Edhe raporti i fundit i Fonn pushtet sot apo t asaj q do t jet nesr.
dit Monetar Ndrkombtar (FMN), sa i prket
Nj nga shkaqet kryesore se pse po dshtojn koncesionet n Shqipri, sht ndrhyrja e qeverive gjendjes fiskale n vend, v theksin n faktin q prfitimet
dhe dhnia e tyre klientve t pushtetit t radhs. Jo vetm prej koncesioneve jan t vogla. Shqipria sht e pasur
sot, por problematika e koncesioneve sht nj trashgimi n burime natyrore, por prfitimet prej ksaj jan t vogla,
disa vjeare dhe ata q i vuajn pasojat e ktij dshtimi, jan thuhet n raport duke vn n dukje se edhe auditet e ktyre
qytetart shqiptar t cilt nuk prfitojn vende pune, sepse kompanive kan probleme.

Gazsjellsi TAP

FRD:
Investim
strategjik,
prshndesim
nisjen
e punimeve
Mbrrijn tubat e par
n portin e Durrsit pr
ndrtimin e gazsjellsit
TAP

Fryma e Re Demokratike prshndet nisjen e punimeve pr

ndrtimin e gazsjellsit Trans Adriatik Pipeline (TAP). N portin e
Durrsit kan mbrritur ndrkoh
tubat e par t gazsjellsit. FRD e
cilson kt investim strategjik si
nj mundsi t jashtzakonshme
pr impaktin e zhvillimit ekonomik t vendit. Ndrtimi i TAP
krijon 14 mij vende t reja pune
vetm n territorin shqiptar.
Prtej rndsis gjeostrategjike
projekti TAP do t sjell pr ekonomin shqiptare rreth 1 miliard
Euro n 20 vite. Pr ndrtimin e
Gazsjellsit Trans Adriatik n Shqipri do t prdoren rreth 13 mij
tuba ndrsa prfundimi i tij parashikohet n 2019. Vendosja e tubacionit t gazjellsit TAP do t nis
n Korrik nga qyteti i Fierit.
Ndrkoh, Shqipria ka nisur negociatat pr t marr prfitime simetrike me Greqin nga ky
projekt. N ceremonin e mbrritjes s tubave t par n portin
e Durrsit kryeministri Edi Rama
deklaroi se marrveshja e par
nuk parashikonte nj prfitim t
barabart me Greqin dhe nisur
nga kjo tashm kan nisur diskutimet me investitort e TAP. Kemi
vn re me keqardhje q kontrata e
nnshkruar nuk ka pasur asnj lloj

prfitimi simetrik t shtetit shqiptar si me vendet e tjera ku kalon

TAP, deri tek vendi fqinj n jug.

Kemi elur negociatat pr t marr

nj prfitim simetrik sepse besojm se nuk ka asnj arsye q Greq-

ia apo t tjera vende t prfitojn

pr t njjtn pun, disponibilitet
dhe Shqipria t mos prfitoj asgj. Dhe jemi shum t knaqur q
nga pala e TAP kemi gjetur gatishmrin pr t dgjuar dhe negociuar nj prfitim simetrik q pr ne
sht i domosdoshm pr ta vn
Shqiprin n t njjtin nivel si t
gjith vendet e tjera. Si dhe pr ti
dhn mundsi qytetarve tan t
prfitojn nga kontrata e veant
e financimit q TAP v n dispozicion t vendeve ku kalon. Jam besimplot se ky negocim do t mbyllet me sukses. Dua t falenderoj
prfaqsuesit e pals tjetr pr
gadishmrin dhe ndjeshmrin
n raport me krkesn ton shum
legjitime.

Organizimi / FRD mbledh strukturat drejtuese t degve

vijim t riorganizimit t
brendshm, Fryma e Re Demokratike mbledh t enjten, 21
prill, strukturat drejtuese. Takimi
do t jet n funksion t mbledhjeve rutinore t nisura tashm n
t gjith vendin, pr sfidat e ardhshme t FRD. N kt takim do t
marrin pjes kryetart dhe sekretart e degve t FRD n t gjith
vendin. Zgjedhjet e prgjithshme

parlamentare jan nj vit larg dhe

pr kt qllim FRD do t mbaj
n nj nivel t lart organizimin e
saj strukturor, pr tiu prgjigjur
me prgjegjshmri elektoratit, por
edhe interesave t qytetarve shqiptar n trsi. Mbledhja e strukturave drejtuese t Fryms s Re
Demokratike do t zhvillohet n
ambientet e reja n rrugn Abdi
Toptani, n Tiran.

Takimi n ambientet
e reja t FRD
n rrugn Abdi
Toptani

fryma e re

19 prill 2016

politik

Sipas INSTAT, pr vitin 2015, fuqia blerse ishte

negative pr her t par prej 6 vjetsh

Ekonomia dhe papunsia

vrastare e t rinjve, hapa mbrapa
Redaksionale

as disa vlersimeve negative t disa institucioneve

ndrkombtare ndaj ecuris s qeverisjes aktuale
dhe gjendjes s ekonomis e sistemit demokratik
n vendin ton, s fundmi, edhe nga Indeksi Gjerman i
Transformimit (Bertelsmann Stiftung) ka ardhur nj tjetr
vlersim negativ duke e renditur vendin ton t fundit
n rajon. Ky indeks analizon dhe vlerson ekonomin,
cilsin e demokracis dhe menaxhimin politik. Pjes e
indeksit jan 129 vende n bot. Shqipria ka 6.7 pik. Nga
t dhnat rezulton se vendi yn ka prmirsuar garantimin
e demokracis, por ka treguar shum pak prparim n zhvillimin e uljen e pabarazis dhe t papunsis. Sidomos
papunsia tek t rinjt shihet m problematike, pasi ka arritur n 30 %, dy her m shum se mestarja europiane.
Pak dit m par, m 12 prill, Dhoma Gjermane e
Tregtis dhe Industris publikoi nj anketim, t br mes
dhjetra bizneseve gjermane. Pjesa drrmuese e tyre e
shohin Shqiprin si destinacionin e fundit ku do t investonin srish. 56 % e bizneseve gjermane e shihnin situatn ekonomike n Shqipri si negative. Ndrsa m 24
mars Shqipria u rendit n fund t lists s Indeksit Global
t Financave, prsa i prket konsumit t brendshm, duke
ln pas vetm Bosnjn. Matjet bhen n baz t Prodhimit t Brendshm Bruto dhe shprndarjes s tij pr do
banor. Indeksi Global i Financave vlerson se mnyra m
e mir pr t prcaktuar varfrin n nj vend sht fuqia
blerse. Sipas INSTAT, pr vitin 2015, fuqia blerse ishte
negative pr her t par prej 6 vjetsh. Ndrsa nj raport
i OKB pr nivelin e jetess e rendiste Shqiprin t fundit
n rajon, n vendin e 85 -- n nj nivel me Bosnjen. M
27 janar, organizata ndrkombtare Transparency International publikoi Treguesin e Perceptimit t Korrupsionit
pr vitin 2015, n t cilin jan prfshir 168 vende t bots.
Shqipria mbetej e fundit n rajon, s bashku me Kosovn,
n vendin e 88. M 2 janar t ktij viti, revista Forbes, n
raportin e saj vendet m t mira pr biznes i e rendiste
Shqiprin t fundit n rajon. Sipas Forbes, Shqipria
sht n vendin e 69, n t njjtin nivel si Ruanda e Zamibia. N nntor 2015, Shqipria renditej vendi i fundit n
rajon prsa i prket kreditimit t biznesit. N prill t ktij
viti, vendi yn reditej srish i fundit n rajon prsa i prket pensioneve, pasi konsiderohet si vend me diferenca
t mdha prsa i prket sistemit t pensioneve, si n vler
mesatare ashtu edhe n shkalln e mbulimit. Por dihet se
edhe Departamenti Amerikan i Shtetit, n raportin pr t
drejtat e njeriut, vlersonte se Shqipria mbetet nj vend
me nivel korrupsioni t lart. DASH nuk bnte krahasime
n raportet e tij, por shkruante qart se n Shqipri korrupsioni sht i prhapur n t gjitha degt e qeveris aktuale.
Gjithashtu, t dhnat e tjera pr ekonomin nuk mund
t mos marin parasysh edhe nj deklarat nga Banka
Botrore e cila pranoi publikisht se Shqipria rrezikon
deflacionin. Inflacioni n 0.2 %, shum larg 3 % q pret
Banka e Shqipris, sht zhurm e fort alarmi. Tani,
nj tjetr kmban bie nga t dhnat e konsumit pr vitin 2015. Ato tregojn se konsumi ishte negativ, pr her
t par prej 6 vjetsh. Nj vit m par, n 2014-n, konsumi
ishte rritur me rreth 2.7%, ndrsa m dobt ishte n 2012n, me nj rritje minimale prej 0.13. N nj ekonomi ku 50%
e prodhimit t brendshm bruto vjen nga tregtia e shrbimet, konsumi sht nj element mjaft i rndsishm , q
ndikon n rritjen e vendit.
Gjithashtu, rritja e papunsis pr dy tremujor radhazi

(nga 17.3% n tremujorin e dyt 2015, n 17.5% dhe 17.7%

prkatsisht n t tretin dhe t katrtin, sipas INSTAT),
ngadalsimi i rritjes s pagave apo dhe rnia reale e tyre
si dhe largimi masiv i njrzve nga vendi (krkesat pr azil
n shtetet e BE-s u rritn 439% n 2015-n), t kombinuara
kto me pasigurin pr t ardhmen, vlersohen si faktort
kryesor q kan ndikuar n kt tendenc negative.
Sipas t dhnave tremujore, konsumi ishte n territor
negativ n dy tremujort e par t vitit, prkatsisht -1.1%
dhe -3%, pr tiu kthyer rritjes pozitive n gjysmn e dyt
t vitit, me 1.74% dhe 2.42%. Ndrsa kjo periudh prkon
me fillimin e lufts ndaj informalitetit dhe rritjen e deklarimit t xhiros nga bizneset (kryesisht ato t vogla), sht e
vshtir t konstatohet e vrteta nse ky zgjerim konsumi
ka qen real apo fiktiv.
Konsumi gjithsej shnoi nj rnie prej 0.5% n 2015-n
e, madje edhe administrata publike e kishte kt tregues
negativ, pr her t par q nga viti 2010
T gjith kta tregues flasin pr vshtirsin e madhe
t ekonomis son, stanjacionin e saj dhe rrezikun pr t
br hapa mbrapa. Sigurisht q pr kt situat kan dhn kontribut t gjitha qeverit amatore apo t korruptuara t ktyre 25 viteve. Por duket se edhe qeveria aktuale
ka hasur n shum pengesa e ka shfaqur shum dobsi.
Ekonomia shqiptare, gjithashtu, vazhdon t jet e zhbalancuar n drejtim t borxhit publik q e rendit n prqindje t dytin pas asaj t MZi. Niveli i ktij borxhi sht mbi
70% t GDP. Ndrsa Maqedonia renditet n nj kuot m
optimale pr sa i prket nivelit t borxhit public i cili lipset
t jet si optimum n nivelin e 40%. Madje edhe Kosova ka
nj nivel shum t ult borxhi publik n rajon.
Nga t gjitha kto q prmendm m lart, sigurishisht q
varfria -- e treguar nga nivelet e ulta t konsumit, q tregon
indirekt edhe zhbalancimin n shprndarje, n nj koh kur
nj forc ose koalicion i majt vjen n pushtet pikrisht pr
t ritur n shtresa sa m t gjera shprndarjen e barazis,

-- borxhi publik q lidhet me perceptimin e investitorve n

lidhje me nj ekonomi dhe papunsia, jan disa nga gurrt
e rnd n qafn e qeveris pr t cilt ajo mban prgjegjsi
morale e zgjedhore pr ti prmirsuar si tregues.
Kjo performanc negative e tregueseve mbi dy vjecare
n qeverisje mund t jet edhe nj nga arsyet kryesore t
ndrimit t kuajve q drejtojn Ministrin e Financave
para disa muajve. Ky ndrim duket se ka filluar t jap disa
fryte positive n drejtim t t ardhurave fiskale si tremujor i par i ktij viti, prmirsim i cili duhet t shoqrohet
edhe me nj ecuri positive n treguesit e msiprm, aq
t rndsishm pr ta br nj vend t banueshm e nj
popull t denj pr tu vetqeverisur, sado me eksperienc
pavarsie jo shum t gjat, aq m tepr me nj prvoj t
shkurtr n kt lloj sistemi pluralist. Sepse qeverisja sht
kultur shoqrore. Por ne nuk kemi koh t gabojm m
n kt det t ashpr konkurrence ndrkombtare ku m
i forti e mund t dobtin. Ne nuk duhet ta cojm n kolaps
ekonomin. Ne duhet e mund ta shrojm at pr tu br
nj komb i denj mes popujve t tjer t rajonit dhe t BE,
ku synojm t hyjm.
Dihet, gjithashtu, se stabiliteti politik dhe ai i rendit publik, kan lidhje me ecurin e ekonomis. Qeverisja aktuale e
majt, kemi par se ka shum tension mes dy aleatve kryesor t cilt krkojn t ritin secili supremacin. Nevoja pr
njri tjetrin pr t qeverisur duket se i mban bashk dy liderat me dhmb t shtrnguar. Sigurisht q LSI e ka nj plan
B, ndoshta edhe C. Nuk e dim nse edhe PS e Rama me
vartsit e tij, q duken t pa sinkronizuar, e kan apo jo nj
plan B dhe nse po punojn pr t. Zgjedhjet e ardhshme
jan afr. Nga zgjedhjet e prgjithshme n ato lokale, duket
se PS lshoi rreth 250 mij vota, shumicn e t cilave duket
se e gllabroi LSI. A do t mundet ti rikthej kto vota PS? A
do t mundet ti shtoj ato? Prgjigja e gjith ktyre pyetjeve
do t duket shum shpejt, pas nj viti. Ndoshta deri athere
mund t rrjedhin shum ujra.

fryma e re

19 prill 2016

fokus

Kreditimi dhe agjencit

imobilare t bankave
nga Gjon KROI

Me rritjen e stokut
t kredive me
probleme, sistemi
bankar prqafoi
nj strategji shum
t kujdesshme
n kredidhnie,
q konsiston n
shtrngimin e
standardeve t ktij
produkti

eklarata m e fundit e
Guvernatorit Sejko, pasi
Banka e Shqipris uli n
nivele historike normat
baz t interesit sipas artikulimit: I
bj thirrje sistemit bankar t shkputet nga qndrimi relativisht pasiv.
Duhet t kuptoni se ka ardhur koha
t ktheheni n biznesin tradicional
t banks tregtare, kreditimin e ekonomis, nuk mbahet mend t ket
ndodhur ndonjher tjetr m par
n historin e ekonomis shqiptare
t viteve t tranzicionit. Kjo nuk sht
nj krkes rutin, por nj shqetsim
i ndjer profesional pr shkak t
rnies s nivelit t kredidhnies bankare n vendin ton, sidomos kto
2-3 vitet e fundit. Flitet, q kjo sht
tkurrja m e lart e stokut t kredis,
q nga viti 98, kur Banka e Shqipris raporton t dhnat e ksaj
natyre. Nga ana tjetr, qeveria aktuale, prmes financimit t borxhit
t prapambetur t disa prej kompanive t mdha shqiptare, q indirekt
do t thot shlyerje huaje pr ato biznesve t cilat kan kredi n bankat
e nivelit t dyt, po prpiqet t mos
u hyj n pjes siprmarrjeve private
dhe individve, prsa i prket kredidhnies bankare, edhe duke marr borxh ne tregun ndrkombtar
nprmjet eurobondit. Megjithat,
ky veprim nuk e shfajson ekzekutivin pr klimn e rnd t biznesit
duke e vendosur at prball nj
mali t madh me taksa, represionesh
qeveritare dhe koncensionesh korruptive. Po kshtu qeveria duhet t
jet e ndrgjegjshme se ekonomia
nuk sht nj interval i fundm, por
nj vazhdimsi politikash q kan
vite, t cilat kan nisur. Por le t qndrojm tek prgjegjsia q kan vet
bankat n kt drejtim, t cilat po i
fryjn kosit pasi u dogjn nga qulli
i kredive t pastudjuara mir, t cilat
jan kthyer n boomerang pr gjith
kt proces apo produkt t rndsishm. Kredit m probleme vijon
t jen problemi kryesor pr kt
ngr t krijuar n procesin kredidhns t bankave pr biznesin dhe
individt. Prsri qeveria, nprmjet
Ministris s Drejtsis, u sht gjendur pran bankave edhe prsa i prket mbshtetjes institucionale pr ti
liruar ata nga kredit e kqija, duke
i kshilluar prmbaruesit gjyqsor
t mos zvarrisin procedurat e ekzekutimit t detyrueshm dhe t mos
neglizhojn sekuestrimin e kolateraleve pr t prmbushur detyrimet

huamarrse. Madje puna e prmbaruesve n kt drejtim ka qn n

nivelin e duhur, duke i shndrruar
pa dashur bankat e nivelit t dyt n
agjenci imobilare.
sht pikrisht kjo situat e
pazakont q po i shtyn gazetart t
shfrenojn fantazin, teksa i referohen nj problemi t till, duke na
ofruar tituj t shumt shkrimesh si:
I vetmi lajm ne qarkullim, shitja e
kolateraleve te kredive te falimentuara, Bankat shqiptare n stres pr
shitjen e pasurive t sekuestruara
etj. Dshtimi i shitjes s kolateraleve nga prmbaruesit i ka ngarkuar
bankat me administrimin e dhjetra
e qindra pronave, duke i shndrruar
ato n agjenci t mirfillta imobilare.
Shitja e pasurive t paluajtshme me
ankand apo me marrveshje dypalshe pr bankat sht br koht
e fundit nj shtje po aq e rndsishme sa administrimi i kredive dhe
depozitave bankare. Madje kredia, si
misioni kryesor bankar, thuajse ka
shteruar s teprmi, dhe institucionet m t rndsishme financiare n vend po investohen gjithnj
e m shum pr administrimin dhe
shitjen e pronave t lna peng nga
kredimarrsit pr huat e pakthyera n afat. Institucionet financiare
ndrkombtare kan paralajmruar me koh, se fokusimi i bankave
n nj veprimtari q nuk sht n
natyrn e tyre, do t ishte nj rrezik
i ri dhe do ti shfokusonte ato nga
qllimi themelor i ndrmjetsimit
financiar. T gjitha bankat n web-et
e tyre, krahas shrbimeve financiare
q ofrojn pr individt dhe bizneset, kan t afishuara edhe pasurit
e paluajtshme t ofruara pr shitje,
pas sekuestrimit t tyre nga bizneset dhe individt. Banka Raiffeisen,
psr shembull, muajin e fundit, ka
ofruar nj paket prej 210 pronash
n t gjith vendin pr shitje. Shpallje t tilla n web-et prkatse kan
m s shumti Tirana Bank, Banka
Ndrkombtare Tregtare, Alpha
Bank, Banka Kombtare Tregtare,
Societe Generale, e kshtu me radh,
ku secila prej tyre ka zgjedhur nj
mnyr t vetn pr t shitur pasurit e kaluara n pronsi nprmjet
procedurave prmbarimore t ekzekutimit t detyrueshm. N nj raportim q qeveria shqiptare i ka br
vitin q shkoi pr Fondin Monetar
Ndrkombtar, ka pohuar se kredia
me probleme sht e kolateralizuar
n masn 75%. Pr kt pjes t por-

tofolit huadhns, sistemi i kreditimit q aplikohet n Shqipri ka sjell

si pasoj kthimin e bankave private
n pronaret kryesore t pasurive t
paluajtshme n vend. Sipas Banks
s Shqipris, pronat e sekuestruara klientve q i kan vn ato si
kolateral, kan mbetur pa u shitur
edhe n ankandet e ndryshme, q
ato zhvillojn, pasi shterojn procedurat prmbarimore. N raportin e
fundit t stabilitetit financiar Banka
Qndrore vren: Nse n vitin 2012
bankat e nivelit t dyt zotronin
prona t paluajtshme me vler 5
miliard lek, n fund t vitit t kaluar shifra arriti n 22 miliard lek
ose gati 200 milion dollar. Kto
jan pasuri t llojeve t ndryshme,
si ndrtesa tregtare, apartamente
apo toka bujqsore t bllokuara debitorve, t cilt nuk kan shlyer
kredin, dhe q bankat nuk kan
mundur ti shesin n ankand e shrbimit pormbarimor, duke u detyruar ti marrin n pronsin e tyre.
Bankat n kt mnyr gjenden n
kushtet e humbjes s kapitaleve financiare pr shkak t mos kthimit
t kredive t marra, duke konvertuar
kshtu paran me prona, si rrjedhoj e kontratave huadhnse. Por
pronat q nuk shiten dhe q kan
kosto pr mbajtjen nuk para vlejn
shum, prvese n rastin kur do
t detyrojn bankat t ulin mimin.
Nse shifra 200 milion dollar sht
e sakt, ather mund t thuhet me
plot gojn, q bankat kan n dor
edhe tregun e pasurive t paluajtshme n Shqipri.
N kto kushte, me rritjen e stokut t kredive me probleme sistemi
bankar prqafoi nj strategji shum
t kujdesshme n kredidhnie, q
konsiston n shtrngimin e standardeve t ktij produkti. Bankat e
nivelit t dyt q veprojn n Shqipri kan rreth nj trilion lek depozita dhe kan dhn rreth 550
miliard lek kredi. Duke marr
parasysh provigjonet dhe kufijt e
siguris, duhet t kishim s paku 250
miliard lek n dispozicion pr huamarrsit potencial. Po, prse nuk po
jepet kredi?! Sepse vet biznesi nuk
ka besim n nj sukses t siprmarrjeve t reja. Siprmarrsi tipik, sot
nuk sht optimist pr t ardhmen
dhe nuk krkon kredi n mnyr
cilsore, me plane biznesi realiste.
Biznesi pr kto dy-tre vitet e fundit
ka ulur volumin e kredis, edhe pr
shkak t borxheve t prapambetura,

ndrkoh q qeveria nga ana tjetr

ka trumbetuar me t madhe, se i ka
shlyer n mas kto borxhe, pr tu
mundsuar siprmarrjeve private
t paguajn kredit. E vrteta sht
q bizneset e mdha nuk i kan
shlyer kredit, madje pr kt arsye
po ndjejn vshtirsi permanente.
Situata ngjan me nj magazin q ka
rezerva t mjaftueshme produktesh,
dhe problem n kt rast do t ishte
fakti, se si do t boshatisej magazina
dhe jo ndrtimi i nj magazine t re.
Kreu i Kofindustris, Gjergj Buxhuku
do t shprehej n kt mnyr pr
situatn e krijuar: Ku t investojn. Jan mbyllur tregjet. N vend
q t hapen tregjet, ato po mbyllen
m tej prmes koncesioneve. Fitimet
kanalizohen padrejtsisht n nj
grup kompanish. Me dorn e shtetit,
dmtohet konkurrenca e ndershme
n treg. Hapsira t kufizuara pr
investime shohin edhe siprmarrsit n sektorin e ndrtimit. Lejet
pr kt sektor vijojn t mos jepen, ndrsa siprmarrsit kan pak
mundsi t bhen pjes e tenderave
pr ndrtime t projekteve publike.
N kto kushte far hapash duhen
ndrmar pr t nxitur kredin?!
Mendoj se jan politikat ekonomike
ato q duhet t stimulojn aktivitetin kreditues, pra rrezikmarrjen
nga sistemi bankar, por dhe nga
ana e bizneseve. Duhet t prforcohet perspektiva pozitive e rritjes n
mnyr q edhe biznesi t ndjehet m komod e t filloj t rris
krkesn pr kredi. Por, dhe bankat
t jen t interesuara t kreditojn
m shum. N terma aftashkurtr
jan politikat ekonomike, qoft fiskale stimuluese qoft monetare.
Duke marr parasysh se pengesat
pr kredidhnie nuk jan m kredit
e kqija, mund t themi se roli i
Banks s Shqipris sht tashm
i ezauruar dhe periferik. Qendror do
t jet roli i Ministris s Financave
dhe Qeveris, duke marr masat pr
krijimin e nj klime optimizmi q do
ti lejoj bizneset t riinvestojn n
ekonomin ton. Kjo klim krijohet
duke ulur nivelin e taksave, duke
luftuar korrupsionin brenda strukturave t tatimeve dhe doganave,
duke reduktuar burokracin e lejeve
apo ecejakeve q bizneset duhet t
bjn, etj. Vetm n kt mnyr bizeset do t krkojn m shum kredi
dhe bankat do t japin m shum
kredi q makina e rritjes ekonomike
t filloj t lviz n drejtimin e duhur.

fryma e re

19 prill 2016

fokus

Gjermani: E ardhmja e dosjeve t Stasit

P

Pa ndrhyrjen e
tyre t guximshme
pas bashkimit
t Gjermanis,
nuk do t ishte
br i mundur
themelimi i nj
autoriteti shtetror
pr shqyrtimin e
dosjeve t Stasit

rej m shum se 25 vitesh arkivohet e studiohet trashgimia e

ish-policis sekrete komuniste
n RDGJ. Pa guximin e aktivistve
gjerman nuk do t kishim nj histori
suksesi: N t ardhmen autoriteti do t
riorganizohet.
Asnjher nuk ka qen e pakontestuar mnyra se si duhej t
veprohej me Ministrin pr Sigurimin e Shtetit, (MfS) t Republiks
Demokratike Gjermane, (RDGJ).
Asnjher m par nuk i sht vn
kaq shum bisturia, trashgimis
s nj shrbimi sekret policor n
publik. Prpjekjet pr ta ndalur
kt ka pasur n muajt e revolucionit paqsor n vitin 1989/1990
n t dyja pjest e Gjermanis,
Perndim e Lindje. N Lindje, autort kishin filluar t shkatrronin
dokumentet. Me hapin e pushtimit
t qendrs s Stasit n Berlin, aktivistt penguan m t keqen.
Pa ndrhyrjen e tyre t guximshme pas bashkimit t Gjermanis, nuk do t ishte br i mundur
themelimi i nj autoriteti shtetror
pr shqyrtimin e dosjeve t Stasit.

nga Rovena Baxhia

T
Qytetart e Lesbos
nuk ua mbylln
portat, nuk ua
mbylln zemrat,
nuk krijuan mure,
as perde t hekurta,
por i pritn kta
njerz me shpres
se do t priten me
t njjtn ngrohtsi
edhe n Evrop

ragjedia e emigracionit dhe e

shprnguljes s detyruar prek
miliona vet dhe sht, n
thelb, kriz humaniteti, e cila bn
thirrje pr nj prgjigje plot solidaritet, mshir, bujari dhe pr nj
impenjim t menjhershm praktik
Opinioni botror nuk mund ta
injoroj krizn kolosale humanitare, krijuar nga prhapja e dhuns
dhe e konfliktit t armatosur, nga
persekutimi dhe shprngulja e pakicave fetare dhe etnike, si edhe nga
rrnjosja e familjeve prej shtpive
t tyre, duke dhunuar dinjitetin e
tyre njerzor dhe t drejtat e lirit e
tyre themelore.
Sot, Evropa prballet me nj nga
krizat m serioze humanitare q nga
fundi i Lufts II Botrore, prandaj
Papa Francesku shkoi n kampin
e refugjatve t Morias se bashku
me Patrikun Bartolomeu dhe Kryepeshkopin Hieronymos vetm e
vetm pr t,u solidarizuar me ta dhe
pr t trhequr vmendjen e bots
mbi kt kriz t rnd humanitare
Papa theksoi se emigrantt, refugjatt dhe azilkrkuesit duhet t
priten njerzisht nEvrop.
Franesku nnvizon: Refugjatt nuk jan numra, jan njerz;
kan fytyra, emra, histori e si t till
edhe duhen trajtuar me frym vllazrimi, solidariteti e respekti ndaj
dinjitetit njerzor
Vendimi pr t ardhur n Lesbos,
e jo n ndonj an tjetr t Greq-

Presidenti aktual gjerman, Joachim

Gauck ka qen nga viti 1991 deri n
vitin 2000 i ngarkuari i par pr dosjet e ish-policis sekrete t RDGJ-s,
i zgjedhur nga parlamenti gjerman.

Gauck triumfon para gjyqit

Po t ishte br realitet vullneti i
Helmut Kohl-it, kancelarit t bashkimit, dosjet e Stasit do t duhej t
mbesnin t kyura. E kjo jo patjetr
pr arsye personale apo politike.
Thjesht ky qndrim i prgjigjej pikpamjes gjermanoperndimore pr
drejtsis, q dosjet shtetrore t nj
rndsie t till ti trajtonte si dosje
t mbyllura, por aktivistt e t drejtave t njeriut t RDGJ-s, krkuan
q sidomos viktimave t diktaturs
s RDGJ-s tu mundsohej nj
vshtrim n kto dokumente.
N vitin 1992 Gauck arriti nj
fitore juridike para Gjykats Administrative t Berlinit: Ligjit t krijuar
pr autoritetin e dosjeve iu dha prioritet para ligjit federal pr mbrojtjen e t dhnave t individit. Kjo
lehtsoi mundsin e shqyrtimit t
shum dosjeve, t cilat n rast tjetr

do t kishin mbetur t padeprtueshme, me shtojcn se jan informacione t lidhura me personin.

Nuk ka dyshim q n trsin e
vet historia e autoritetit t dosjeve
t policis sekrete t RDGJ-s edhe
25 vite m pas sht nj histori suksesi. Pr shum vende n Amerikn
Latine apo n Evropn Lindore ajo
shrben si shembull pr t msuar
se si t trajtohet historia e diktaturs
n vend. M ndihmn e tyre zbulohen autort dhe mund t nxirren
para drejtsis, viktimat mund t
provojn se si u ndrpren biografit e jets s tyre pr arsye politike. Kshtu mund t ec prpara rehabilitimi, t paktn financiarisht.

Dosjet i shrbejn rehabilitimit

Arkivimi, studimi dhe hapja e
dosjeve t Stasit nuk kan thjesht
karakterin e nj programi pr rehabilitimin individual e shoqror.
Sepse sigurisht n RDGJ, krahas qindra mijra spiunve, ka pasur edhe
njerz q rezistonin ndaj sistemit
dhe e refuzonin bashkpunimin me
shrbimin sekret t kudogjendur.

Ndriimi i ksaj ane t diktaturs

ka qen nj nga detyrat e autoritetit
sidomos n dhjetvjearin e par t
krijimit. Koha e zbulimeve t mdha
ka mbaruar: Pasuesja e Gauck-ut,
Marianne Birthler, dhe drejtuesi i
autoritetit nga viti 2011, Roland Jahn
e kan drejtuar fokusin n aspektin
e studimit t diktaturs. Pr kt
dosjet e Stasit ofrojn material t
bollshm. Shum studime jan br
mbi kt baz, por ende ka gjra pr
tu zbuluar. N t ardhmen kjo do t
bhet n struktura t reja organizative. Kt t mart (12.04) nj komision ekspertsh me krkes t Bundestagut do t paraqes rekomandimet
e tij. Dosjet ndoshta do t kalojn n
arkivin federal. dhe ndoshta nuk do
t ket nj t ngarkuar t posam
si deri m tani. Pritet t ket debat
pr zbatimin e strukturs s re. Por
sht e pabaz frika se me fundin e
autoritetit t dosjeve, mbyllet edhe
kapitulli i Stasit: Edhe n t ardhmen
gjithsekush ka t drejt pr t par
dosjet. Studiuesit edhe n t ardhmen mund t krkojn faktet e ti
publikojn ato.

Papa Francesku dhe ekuilibrat

midis kombeve n Evrop
is - n ishujt Egje, q sht pikarritje pr ata njerz, t cilt vijn nga
brigjet turke mund t jet i rastit.
E kjo, sepse, pavarsisht nga prania
e autoriteteve, institucioneve, organizatave jo qeveritare, popullsia
vendase, njerzit e thjesht, mbajn nj qndrim vrtet vllazror e
po tregojn nj humanitet, q nuk
sht par kurr ktyre anve.

Qytetart e Lesbos nuk ua mbylln portat, nuk ua mbylln zemrat, nuk krijuan mure, as perde t
hekurta, por i pritn kta njerz
me shpres se do t priten me t
njjtn ngrohtsi edhe n Evrop
- n at Evrop, q sht pikrisht
atdheu i t drejtave t njeriut. Prej
kndej kta njerz, q arrijn ktu
nga bregdeti turk e q krkojn nj

ardhmri m t mir, duhet t provojn shijen e mikpritjesnga ana e

Evrops t t drejtave t njeriut.
Shum refugjat, q ndodhen n
kt ishull e n an t ndryshme t
Greqis, jetojn n kushte kritike,
n nj atmosfer ankthi dhe frike,
nganjher edhe dshprimi, pr
shkak t vshtirsive materiale dhe
t pasiguris pr t ardhmen, dhe
syt i mbajn nga Europa.
Duke mbrojtur t drejtat
njerzore themelore t refugjatve,
azilkrkuesve dhe emigrantve, si
edhe t shum njerzve t mnjanuar n shoqrit tona, Kisha
synon kshtu plotsimin e misionit
pr ti shrbyer bots dhe mbar
njerzimit q po vuan.
Dhe kjo ngjarje historike fshin
qart ndasite midis besimeve fetare
dhe thekson bashkjetesn q duhet
t respektojn autoritetet prkatse.
T arta dhe mjaft frymzuese pr
globin mbar fjalt e Papa Franceskut ngrohin dhe bashkojn zemrat e
njerzve, kur ai shprehet me fjalt:
Zoti e krijoi gjinin njerzore,
q t ishte nj familje e vetme.
Dhurata m e madhe, q mund ti
bjm njri-tjetrit sht dashuria !

fryma e re

19 prill 2016

aktualitet

Trheqja e t huajve pr vendin ton po shndrrohet dita-dits n nj trend, t ushqyer nga filizat e
3-4 viteve m par dhe 2015 ishte dshmitar i interesit t europianoqendrorve pr t investuar

T huajt q po blejn prona n Shqipri

S

i blers t pronave, norvegjezt jan n nivel

shum m t lart n numr se nacionalitete t tjera n vendet nordike. Norvegjezt
e par kan bler apartamente n Sarand q
n vitin 2008. Ndikim mjaft t mir n promovimin e Sarands si destinacion turistik ka agjencia
suedeze Apollo, e cila operon si n Suedi edhe
n Norvegji.- pohon Ilir Konomi nga Albania
Property Group. Por, nuk mbeten pas as polakt,
t cilt prej m shum se 4 viteve kan marr me
qira hotele n Jug t vendit, t cilt i menaxhojn
trsisht vet. Shembull sht hoteli Mediterran
n Sarand, por edhe disa hotele t ngjashme, t
cilat jan kryesisht t kapaciteteve 30-40 dhoma.
Nga ana tjetr, polakt duken si nacionaliteti m
i interesuar pr blerje pasurie t patundshme pr
turizm, kryesisht pr apartamentet e vogla dhe t
lir n breg t detit, deri n 40 mij euro.
Dhe teksa europianoqendrort po vetmenaxhojn t brit turizm n jug t vendit
ton, Durrsit po i rikthehet shklqimi i viteve
t mparshme. Z. Konomi tregon se Durrsi
sht rikthyer prej kohsh n qendr t vmendjes. Kjo pr disa arsye: sht afr me
aeroportin, por edhe afr me t gjith t interesuarit q e bjn kt udhtim me autobus, pr
shkak t kostos m t ult tregon ai, duke
pohuar se kjo sht tendenc kryesisht e agjencive polake dhe eke.
Ndrkoh q shum agjenci sllovake kan
nisur t operojn n fushn e turizmit, duke
krijuar lidhje me agjencit lokale, ashtu sikurse
kan edhe organizime t vetat.
Durrsi sht trheqs pr mimin relativisht t ult t akomodimit dhe t ushqimit, pr
vijn m t gjat bregdetare q mund t pres
nj numr t konsiderueshm pushuesish, pr
rrn q preferohet dhe pr aksesin m t leht
prmes autobusve.
Por, nj arsye tjetr q pritet ta shndrroj
Durrsin m trheqs sht fakti se nj pjes
e madhe e europianoqendrorve dhe nordikve, nuk besojn se Shqipria sht dhe
do t mbetet e pastr nga nj fluks pritjeje i
refugjatve lindor, gj q do t ndikoj n nj
largim nga dshira pr t pushuar n Jug.
Nj klient i thjesht ek apo polak e ka t
vshtir t perceptoj se vendi yn sdo t jet
rrug kalimi pr emigrantt e Lindjes, kryesisht
siriant. Sidomos pas bllokimit t rrugve q
bn fqinjt tan. Nj klient potencial i mesm,
n kto shtete e ka t vshtir ta perceptoj se
Shqipria sht e pastr apo se do t jet e till
deri n sezonin veror. Pr momentin jemi vrtet
t pastr, por rreziku vijon. Kjo do t jet arsye
pr nj stepje, tregon z. Konomi, nga bisedat e
kryera me agjencit partnere n kto vende.
Prpos ktij fakti, vizitat e t huajve n vendin ton dy vitet e fundit kan qen t organizuara sipas nj skeme q tashm njihet: bllokim t kapaciteteve akomoduese n hotele q
para nisjes s sezonit veror. Vitin e shkuar, sipas agjencive, ky bllokim ka arritur deri n 6070%, gj q dshmon n nj rritje t interesit t
turistve norvegjez, polak, slloven etj.
Nga viti i shkuar kan qen edhe charterat e par, kryesisht nga Sllovakia; gjithnj do
ket njerz q duan t udhtojn m komod
dhe e bjn kt, pavarsisht mimit, prmes
aeroportit, tregon drejtuesi i Albania Property Group.

Flet Ilir Konomi, administrator

i Albania Property Group
K

emi dgjuar pr turistt e shumt europianoqendror dhe verior n Jug. A ka

shenja pr trheqje edhe n zona t tjera?
Durrsi prej kohsh sht rikthyer n
qendr t vmendjes. Kjo pr disa arsye:
sht afr me aeroportin, por shum
kompani turistike, meqense fluturimet
tona jan t shtrenjta, kan aplikuar ardhje me autobus t mdhenj, q sjellin
deri n 70 njerz njkohsisht.
Kryesisht agjencit polake, eke q luajn mes tyre me mimin m t favorshm,
Durrsi ka avantazhin q sht m afr
dhe i aksesueshm m lehtsisht edhe me
autobus. Edhe kompanit sllovake, kan
bashkpunime me agjencit tona, por
kan edhe organizime trsisht t tyret.
Nga ana tjetr, Durrsi ka kapacitete
t mdha, duke qen se sht nj vij
bregdetare e gjat, ka plazhe me rr q
preferohet. N udhtime me autobus
sht m i arritshm. Pr t arritur n Sarand, agjencit e huaja i bien nga Greqia. Durrsi sht m afr.
Dikur kufiri Serbi-Kosov ka qen nj
ndr faktort pengues pr t mbrritur
n rrug toksore n Durrs, ndaj t huajt vinin nga Greqia dhe vizitonin Jugun.
Si po e menaxhojn agjencit e huaja
organizimin e turistve n vendin ton?
Kompani t Europs Qendrore po
bjn bllokim t kapaciteteve akomoduese n hotele n Durrs, duke br
kontrata paraprake pr sezonin, kundrejt vlerave t caktuara: polake, eke,
sllovake. M t krkuara jan kompleksi
Bleart, Dolce Vita etj. T huajt, prve aksesit n plazh, jan gjithnj t trhequr
edhe pr pishina. N Durrs zakonisht
bllokohet q para fillimit t sezonit 6070% t kapaciteteve akomoduese, n
marrdhnie t tilla: t drejtprdrejt
me hotelet apo mes kontakteve lokale.
Ky trend sht i tre-katr viteve t fundit,
por q nga 2015 sht rritur dhe ka rn

m tepr n sy. Nga vjet kan pasur edhe

charter-at e par, kryesisht nga Sllovakia;
gjithnj do ket njerz q duan t udhtojn m komod dhe e bjn kt, pavarsisht mimit, prmes aeroportit.
Prpos turizmit, ka interes pr pasuri t patundshme?
Interesi pr pasuri t patundshme
mbetet pr apartamentet e vogla dhe
t lira n breg t detit dhe kryesisht nga
polakt. Deri n 30-40 mij euro. Ktu
sht interesi m i madh, pr t gjitha
zonat bregdetare n Shqipri, por Durrsi ofron mime m t lira. Por edhe
Saranda preferohetende. mimet te ne
jan konkurruese, edhe ushqimi trheq,
i cili kryesisht sht i lir.
Kemi dgjuar pr vetmeaxhime hotelesh n Jug nga polakt. Si duket situata?

Disa hotele n Jug t vendit jan marr

me qira pr shum vite dhe menaxhohen
trsisht nga polakt. Ofrojn vet t gjitha
shrbimet. Edhe hotelet e tjera q menaxhohen nga t huajt, bhet fjal pr kapacitet
30-40 dhoma, jo t prmasave t mdha.
Nj agjenci e fuqishme polake, ITAKA, po punon pr turizmin n Shqipri,
e cila po bn bllokimin e dhomave t
hoteleve t ndryshme n t gjith vendin, shprndajn riskun, duke prenotuar
vende jo t larta, por n disa zona. Ato
kan edhe bashkpunime me agjencit
lokale q ofrojn ture npr bregdet, ose
safari me makina.
Si pritet t jet sezoni turistik kt vit?
Trendi i ktij viti sht pak vshtir t
jemi shum optimist, ka pritshmri pozitive dhe negative, pr momentin. N.q.s.
nisemi nga fakti se rnia e klientels
ruse n Turqi do t rris mundsit pr
turizm pr vendin ton, e kemi gabim,
sepse Turqia po ul mimet kt vit dhe
me cilsi shum m t lart se sa ne.
Edhe trheqja e europianoqendrorve
ndaj nesh do zbehet prej krizs s emigrantve. Nj klient i thjesht ek apo polak e ka t vshtir t perceptoj se vendi
yn sdo t jet rrug kalimi pr emigrantt
e Lindjes, kryesisht siriant. Sidomos pas
bllokimit t rrugve q bn fqinjt tan.
Nj klient potencial i mesm n kto
shtete e ka t vshtir ta perceptoj se
Shqipria sht e pastr apo se do t jet
e till deri n sezonin veror. Pr momentin jemi vrtet t pastr, por rreziku vijon.
Kjo do t jet arsye pr nj stepje. Nga ana
tjetr,sht e vshtir pr t konkurruar
ofertn turke dhe at greke. Nga oferta
q jan t nivelit t lart, Turqia ka ulur
mimet. Informacionet flasin pr 30-40%
ulje. Shqipria sht problematike pr infrastrukturn, edhe heqja e ekskluzivitetit
t Rinasit do kohn e vet q t jap efektet
e para t drejtprdrejta.

AKT:

Kemi potenciale pr trheqjen e t huajve

hqipria njihet se ka potenciale turistike, duke e krahasuar

at me vendet e tjera t rajonit,
mbetet nj ndr aktort kryesor
pr trheqjen e turistve n rajon.
Kshtu pohon pr revistn Monitor kreu i Agjencis Kombtare t
Turizmit, Ardit ollaku.
Krkesa e turistve t huaj pr
vendin ton sht gjithmon e n
rritje. N shifrat e fundit q kemi
pasur, disa operator t ndryshm
kan deklaruar se po t flasim pr
krkesat, jan rritur 3.5 her krahasuar me nj vit m par pr disa
zona t caktuara n vendin ton.
Turistt ek, rus dhe ukrainas
kan qen t shumt n numr, q
arrijn edhe shifra 5 her n rritje.

Ndr faktort q kan ndikuar jan

ata rajonal, si momenti i Turqis
me Rusin, situata n vende si Maroku, Tunizia.- tregon z. ollaku.
Por, nj ndr ndikuesit, sipas tij,
sht edhe kthimi i vmendjes te
Shqipria. Ndrkoh edhe panairet
e zhvilluara n Europ s fundmi,
ai i Vjens dhe i Spanjs, kan qen
nxits i interesit nga mediat vendase pr t promovuar vendin ton,
ndjekur m pas edhe nga agjencit
turistike. Ne synojm q t shndrrojm turizmin sezonal n at
gjithvjetor, kapacitetet cilat vendi
yn i zotron, mirpo duhet investuar edhe m shum n infrastrukturn rrugore dhe akomoduese,
prfundon kreu i AKT.

fryma e re

19 prill 2016

aktualitet

Dakordsi pr ndryshimin e procedurave t emrimit t vzhguesve

ndrkombtar t procesit t vlersimit t gjykatsve dhe prokurorve

Reforma n Drejtsi

Mazhoranca dhe opozita,

t ndara pr krijimin
e institucioneve t reja
P

as 3 javsh ndrprerje,
Komisioni i Posam Parlamentar pr Reformn n
Drejtsi rinisi punn. Partia Demokratike iu rikthye bisedimeve,
pasi Kuvendi miratoi t enjten dy
krkesat e saj pr zbatimin e Kushtetuts, ngritjen e komisionit hetimor pr CEZ-in dhe interpretimin
nga Gjykata Kushtetuese pr vlefshmrin e mandateve t dy deputetve. Gjat dy orve t mbledhjes
me dyer t mbyllura, socialistt
dhe demokratt kan rn dakord t ndryshojn procedurat e
emrimit t vzhguesve ndrkombtar t procesit t vlersimit t
gjykatsve dhe prokurorve. Ata
nuk do t miratohen nga kryeministri, por nga Avokati i Popullit.
N prfundim t mbledhjes, deputeti demokrat Eduart Halimi
pohoi q palt kan mosdakordsi
n disa shtje, por n mbledhjet
e ardhshme, pasi ekspertt t ken
dhn idet e tyre, duhet t mbyllen t gjitha pikat. Prfundoi faza
e par e diskutimeve me 10 shtje
dhe me mazhorancn kemi mosdakordsi pr emrimin e institucioneve t reja, tha Halimi. Pr
luftn ndaj korrupsionit ka disa
ndasi, por pr komponentin antikorrupsion ka dakordsi. Hetimi
penal duhet t ket nj efekt t
menjhershm n dnimin e zyrtare t lart dhe funksionarve t
korruptuar. Byroja e hetimit duhet
t jet pran prokuroris speciale. Nse nuk ka dakordsi, nuk
kalon paketa. Nuk sht mbyllur
debati politik pr t gjitha shtjet, do vazhdohet diskutimi n
mbledhjen e ardhshme. Ndrsa
kryetari i Komisionit t Posam
pr Reformn n Drejtsi, Fatmir
Xhafaj, tha se rikthimi i opozits
n komision sht dika pozitive.
Ai shtoi se mazhoranca ka rn dakord me opozitn pr pjesn m t
rndsishme t pikave dhe shtja
ku po debatohet fort, sht ajo e
emrimit t institucioneve t reja.
Duhet t jemi t qart, q ne kemi
si pik referimi opinionin final t
Komisionit t Kenecias, edhe kur
kemi ndasi pr disa shtje. Duke

ruajtur rekomandimet e Venecias,

mbi kt projekt shum t mir q
kemi, jemi n gjendje q mund t
arrijm nj konsensus q nuk do
t mund t cenoj thelbin e projektit, tha Xhafaj. Nuk ka nj
rezultat konkret pr sa koh ka nj
debat q po zhvillohet akoma. Nuk
ka konsensus pa shtratin e Komisionit t Venecias. Kemi rn dakord me opozitn pr shumicn e
shtjeve t rndsishme t reforms n drejtsi. shtja m fort e
debatueshme sht ajo e emrimit
e institucionve t reja, por ky debat nuk do ta pengoj ecurin e
procesit, theksoi Xhafaj.
40 ligje t reja
Reforma n Drejtsi ka pasur
javn e kaluar nj vijueshmri
t mir n shterimin e shum
shtjeve t debatuara, me rikthimin e opozits pas tre javve
bojkot. Por ajo q prbn sfidn e
radhs prtej pakets s ndryshimeve kushtetuese, sht nevoja
e 40 ligjeve t reja t cilat jan t

domosdoshme pr zbatimin e
reforms n drejtsi. 12 prej ktyre ligjeve, do t duhet t votohen menjher mes ndryshimet
kushtetuese, t cilat, vetm t
miratuara s bashku do t bnin
prputhjen e Kushtetuts me ligjet e tjera. Kto 40 ligje kan t
bjn kryesisht me kodet, si ai
Penal, i Procedurs Penale, etj. Po
ashtu, t gjitha organet e drejtsis, ekzistueset dhe ato t rejat,
do t duhet t ken nga nj ligj t
ri organik, i cili do t prcaktoj
funksionimin e tyre dhe fushat
e prgjegjsis. Po ashtu ligjet t
cilat rregullojn marrdhniet
mes institucioneve t reja jan t
domosdoshme. N kt faz do t
aktivizohet grupi i ri i ekspertve
t drejtsis, sepse deri m tani ka
punuar vetm grupi i ekspertve
t fushs kushtetuese. Ekspertt
penalist do t aktivizohen pr t
formuluar kt paket t re ligjore q sht trsisht e domosdoshme pr ta br funksionale
reformn. Po ashtu do t punojn

Reagimi

BE-SHBA: Procesi t mbyllet me sukses

as rimbledhjes s Komisionit t Posam pr reformn n drejtsi, delegacioni i prbashkt BE-SHBA inkurajojn partit politike t prfundojn me sukses procesin e nisur prej kohsh. N nj
deklarat t prbashkt, BE-SHBA, shprehen se 91% e shqiptarve e
mbshtesin reformn n drejtsi. Mirpresim rifillimin e dialogut
n komision. I bjm thirrje partive politike t dgjojn zrin e shqiptarve, pasi 91% e tyre e mbshtesin kt reform. T mos ket
vonesa apo pengesa pr reformn n drejtsi, thuhet n deklarat.
Ta ojm reformn drejt prfundimit me sukses.
ekspertt e gjyqsorit, antikorrupsionit, edukimit juridik, financimit
dhe t profesioneve t lira. Kjo
pun voluminoze tregon se drejtsia mund t miratohet vetm si paket kushtetuese brenda ktij viti,
por puna pr zbatimin e saj do t
zgjas. Gjat punimeve t djeshme

t Komisionit t Posam Parlamentar pr Drejtsin, palt kan

rn dakord t mos i ndrpresin
mandatin Prokurorit t Prgjithshm, Adriatik Llalla, e po ashtu
jan dakordsuar pr votingun, q
sht procesi i verifikimit t trups
s prokurorve dhe gjyqtarve.

Vzhguesit Vendor

Raporti pr 2015, KQZ nuk

prmbushi detyrat thelbsore
K

oalicioni i Vzhguesve Vendor,

prmes nj letre drejtuar kryetarit t
Komisionit parlamentar t ligjeve, kritikon
punn e Komisionit Qendror t Zgjedhjeve,
duke vrejtur nj ser problematikash n
zgjedhjet e fundit. Reagimi i KVV vjen n
prag t shqyrtimit nga komisioni i ligjeve t
Raportit Vjetor pr Veprimtarin e Komisionit Qendror t Zgjedhjeve n vitin 2015.
Me an t nj shkrese me datn
17/03/2016, Komisioni Parlamentar i
Ligjeve i prcolli Koalicionit t Vzhguesve Vendor krkesn pr shprehje
opinioni mbi kt raportim. N prgjigje
t ksaj shkrese, KVV i paraqiti dokumentin e qndrimit dhe t vlersimeve t tij
pr kt raportim t KQZ-s.
N analiz t raportimit t Komisionit
Qendror t Zgjedhjeve, si nj moment

kushtetues i check and balance, ku nj

insitucion i pavarur i raporton Kuvendit
t Republiks, vlersimet u ndaln n
katr pika si vnia n dijeni pr ecurin
institucionale pr periudhn e raportimit, evidentimi i problematikave t
hasura prgjat periudhs s raportimit,
reflektimi i mangsive dhe handikapeve
t vrejtura n kuadrin ligjor dhe fizibiliteti i gjendjes financiare dhe i burimeve
njerzore t vna n dispozicion. N
rezultante t argumentave dhe shqetsimeve pr kt raport, Koalicioni i Vzhguesve Vendor shprehet, ndr t tjera,
se prpos nj ecurie institucionale kritike
pr vitin zgjedhor 2015, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve n kt moment kushtetues kaq t rndsishm nuk ka reflektuar prgjegjshmri t lart.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve

n kt moment kushtetues kaq
t rndsishm nuk ka reflektuar
prgjegjshmri t lart

fryma e re

19 prill 2016

ekonomi

Mos u lodhni me Panaman! Parajsa e kompanive q veprojn n Shqipri jan ishujt

Cayman. 45% e koncesionarve t nafts jan nga ky ishull ekzotik.

Ja kompanit offshore
shqiptare; Mbizotrojn
koncesionet, t
preferuar Ishujt Cayman
K

ur t gjith i kan kthyer

syt te skandali i dokumenteve t Panamas, q
ekspozuan hapur guaskat e prtej
detit, pr kompanit q kan hyr
e veprojn n Shqipri, parajsa ka
qen diku gjetk, jo shum larg, n
Detin e Karaibeve, n ishujt e Cayman. Zona ekzotike ka qen nj
magnet pr kompanit e nafts q
kan hyr n tregun shqiptar. Nga
9 shoqrit, me t cilat autoritetet
shqiptare kan nnshkruar marrveshje t ndryshme koncesionare zhvillimi apo shfrytzimi pas
viteve 2000, tre prej tyre e kan
origjinn nga ishujt Cayman, nj
nga Ishujt Virxhin dhe pes t tjera
nga shtete t tjera n Europ (shiko tabeln n fund). Statistikisht,
45% e kontratave koncesionare t
shfrytzimit t ksaj pasurie natyrore t vendit u jan dhn kompanive t ashtuquajtura offshore
(prtej detit), q e preferojn kt
form, pasi n kt mnyr arrijn t fshehin ose aksionert ose
origjinn e parave t investuara,
apo t dyja bashk. Kontrata kto
q nuk kan qen aspak sekret dhe
kan lulzuar n vite e po vazhdojn edhe ditt e sotme.
Ndonse nuk ka asgj t
jashtligjshme n kto marrveshje (Ministria e Industris
nxitoi ta sqaronte kt), debati
prqendrohet n raportin kostoprfitime n ekonomin e vendit nga kjo mani pr t dhn
pasurit natyrore tek kompania,
q nuk u dihet as origjina e
parave as e pronarit t vrtet.
UNCTAD (Programi i vlersimit t
investimeve t huaja nga Kombet
e Bashkuara)n nj raport t fundit konstaton se sa m shum investime nga parajsat fiskale, aq m
pak qeverit tatojn fitimet. Sipas
raportit, vendet n zhvillim nuk
kan kapacitete pr tu marr me
praktika shum t ndrlikuara t
shmangies s taksave.
Monitor e ka trajtuar gjersisht m par ndikimin e ult t
pasurive t dhna me koncesion
n ekonomi, sidomos ato t nafts. T dhnat nga bilancet e 14
operatorve kryesor koncesion-

ar n vend, disa prej t cilve

jan aktiv prej vitesh, tregojn se
teksa ata realizuan nj xhiro prej
rreth 700 milion eurosh n 2014n (rreth 6-7% e asaj q ekonomia
prodhon n nj vit), kan paguar
vetm 2.7% t totalit t tatim fitimit t vitit n fjal, ndrsa kan
rreth 3000 t punsuar, vetm 1%
e totalit t t punsuarve n vend,
sipas INSTAT. Renta e paguar nga
kompanit q shfrytzojn naftn
dhe pasuri t tjera natyrore nuk i ka
kaluar 100 milion euro n vit, apo
rreth 3-4% t totalit t t ardhurave
n buxhet, ndrsa eksporti i burimeve natyrore, pa vler t shtuar,
zuri gati nj t tretn e totalit t
shitjeve jasht vendit (kjo pesh
ka rn aktualisht si rrjedhoj e
uljes s mimeve t produkteve).
Shifrat tregojn qart se sht absurde sa pak prkthehet pesha e
strmadhe q zn koncesionet n
ekonomi, n rritjen e mirqenies
pr qytetart shqiptar.
Shqipria vlersohet t ket
rezerva relativisht t larta t nafts, q arrijn deri n 400 milion
ton, por kjo mbetet ende e pakonfirmuar, pr shkak t investimeve t larta pr krkim. Sipas
Agjencis Kombtare t Burimeve
Natyrore sht e njohur se 40 milion ton jan t pashfrytzuara,
ndrsa 50 milion ton jan tashm t shfrytzuara.
Duke filluar nga viti 2004, n
territorin e Republiks s Shqipris kan nnshkruar kontrata
dhe veprojn apo kan vepruar 9
kompani (Bankers Petroleum Albania Ltd; Sherwood International Petroleum Ltd; Transoilgroup
sh.a; Transatlantic Albania-ish
Stream Oil; Phoenix Petroleum
sh.a; Petromanas dhe Royal Dutch
Shell; IEC Visoka; SAN LEON
DURRESI B.V; Capricon (Orion
Albania Limited). Nga kto, 4 jan
t regjistruara n parajsat fiskale:
Bankers Petroleum, Ish Stream
Oil, Sherwood, IEC Visoka. Zinxhiri i offshore shtrihet deri ne
nnkontraktort e tyre (Phoenix
Technology). Nga kompanit e
njohura, vetm Shell vepron n
Shqipri, e angazhuar n krkimet

pr naft n Shpirag e Molisht.

Asnj nga kompanit nuk ka
rezultuar ende me fitim dhe Shqipria nuk ka arritur t prfitoj
pothuajse asgj nga vitet e arta
2011-2014 kur ari i zi n tregun
ndrkombtar luhatej n 120 dollar pr fui (nga rreth 30 dollar q
luhatet sot). Ndrsa renta e paguar
nga kompanit q shfrytzojn
naft dhe pasuri t tjera nuk i ka
kaluar 100 milion eurot n vit.
M posht i gjeni t detajuara
kompanit koncesionare shqiptare t regjistruara n offshore dhe
dokumentet prkatse.

Bankers,ipariqeksperimentoi
me Ishujt Cayman
E krijuar m 15 prill n Ishujt
Cayman, Saxon International Energy (sot Bankers Petroleum) sht
regjistruar n Shqipri vetm disa
dit m von, m 22 prill, ndrsa
ka lidhur kontrat koncesionare
me qeverin shqiptare t asaj kohe
pr t shfrytzuar fushn m t
madhe naftmbajtse mbi tok n
Europ, at t Patos Marinzs.
N vitin 2006, kompania
ndryshoi emrin n Bankers Petroleum, por adresa e shoqris
mbeti e njjt. N t gjitha dokumentet q Bankers ka t depozituara n QKR deri n veprimin
e fundit n shkurt t ktij viti,
adresa e raportuar e kompanis
mbetet n Ishujt Cayman.
Nj grup inxhiniersh n 2004n eksperimentuan n fushn
naftmbajtse shqiptare, q nuk
kishin pranuar ta merrnin me koncesion kompani t njohura si Shell,
q pas analizs u kishte dal e paleverdishme. Fati u buzqeshi ideatorve t Saxon, teksa nga rreth
30 dollar pr fui n at koh,
mimi arriti deri n 120 dollar n
2009-n dhe qndroi n nivele t
larta deri n fillim t 2015-n (shih
grafikun). Por, fati nuk i buzqeshi
dhe aq shum qeveris shqiptare,
q nuk arriti ti marr tatim fitimi
prej 50% kompanis, q u favorizua nga marrveshja koncesionare
(Rezultati tatimor i shoqris nuk
llogaritet sipas ligjit Pr tatimin
mbi t ardhurat por, bazuar n
Marrveshjen e Hidrokarbureve

lidhur midis Albpetrol sh.a. dhe

Bankers miratuar n 2004-n, sipas
s cils rezultati llogaritet pasi nga
t gjitha t ardhurat t zbriten t
gjitha shpenzimet operative dhe
kapitale t bra nga nnkontraktori). Vetm n dhjetor, Bankers
u detyrua t filloj t paguaj me
kste 53 milion dollar tatim fitimi, pasi tatimet nuk i njohn rreth
300 milion dollar shpenzime
kapitale t vitit 2011.
S fundmi, Bankers njoftoi se
ka hyr n nj marrveshje definitive me Alberta Ltd. (blersi) dhe
Charter Power Investment Limited
pr blerjen e t gjitha aksioneve
t Bankers (Bankers Shares) me
nj mim cash prej 2.20 pr aksion (Bankers Share). Blersi dhe
Charter Power jan deg t GeoJade Petroleum Corporation (GeoJade), nj nga kompanit m t
mdha t eksplorimit dhe prodhimit t nafts n Kin. Marrveshja
e vlerson Bankers n rreth 575
milion dollar kanadez (C$) prpara vlersimit t borxheve t papaguara t Bankers. Kjo shum sht
e barabart me 407 milion dollar.

Bankers: Kemi riinvestuar

100% t t ardhurave t
gjeneruara n Shqipri
Burime zyrtare t Bankers pohuan se zyra qendrore e Bankers
Petroleum ndodhet n Alberta,
Kanada ku ekspertt e nafts s
rnd nga zonat kanadeze t nafts aplikojn ekspertizn e tyre

teknike tek operacionet e Bankers n Shqipri. Duke prdorur

teknikat e zhvilluara perndimore,
Bankers ka dyfishuar rezervat dhe
ka rritur prodhimin n nivelet m
t larta si kurr m par n historin 85-vjeare t Patos-Marinzs.
Bankers Petroleum Ltd zotron
deg t ndryshme, duke prfshir
Bankers Petroleum International
Limited (rregjistruar n Ishujt Jersey-Britani e Madhe) i cili zotron
Bankers Petroleum Albania Ltd
(rregjistruar n ishujt Kajman).
Biznesi n Shqipri kryhet
prmes degs s kompanis n
Cayman, rregjistruar n Shqipri e cila sht subjekt i taksave
dhe rents s shtetit shqiptar.
Megjithse Bankers e ka bazn
jasht vendit dhe ka nj struktur
ndrkombtar, kompania ka riinvestuar 100% t t ardhurave t
gjeneruara n Shqipri srish n
operacionet n vend, prfundojn
burimet zyrtare t Bankers.

Edhe Stream Oil, xhiro

nga offshore n offshore
Ish-Stream Oil (sot Transatlantic Petroleum), nj tjetr kompani
q shfrytzon me koncesion 4
vendburime nafte dhe gazi n Shqipri, Ballsh-Hekal, Gorisht-Kocul
dhe Cakran-Mollajt n naft, si dhe
fushn gazmbajtse t Delvins, q
ka hyr n Shqipri n vitin 2007,
ka dhe ajo origjin nga Ishujt Cayman, sipas dokumenteve fillestare
t dorzuara tek autoritetet shq-

fryma e re

19 prill 2016

UNCTAD i Kombeve t Bashkuara n nj raport t fundit konstaton se sa m

shum investime nga parajsat fiskale, aq m pak qeverit tatojn fitimet

vendburimeve q ajo kishte marr me koncesion (tre naft dhe nj

gaz) ia ka kaluar asetet dhe detyrimet prej 12.9 million dollar
t lidhura me t tek Delvina Gas
Company Ltd. (DelvinaCo), nj
kompani e re, n pronsi po t
Transatlantic. Srish pronari real,
q ka marr nj nga vendburimet
m t mdha n Shqipri me gaz,
mbetet i panjohur.

Sherwood Nga Ishujt Cayman

N nntor t vitit 2007 ka hyr
n fuqi Licenc-Marrveshja e
akorduar nga Ministria dhe Marrveshja Hidrokarbure pr vendburimin e Kuovs mes Albpetrolit
dhe kompanis Sherwood. Dhe
kjo kompani rezulton e regjistruar
n Ishujt Cayman.
Kompania kishte t ardhura
10 milion lek n 2014-n dhe raportoi humbje 1.2 miliard lek.
Sipas marrveshjes koncesionare, pr periudhn e krkimit
dhe zhvillimit, rezultati llogaritet
pasi nga t gjitha t ardhurat t
zbriten t gjitha shpenzimet operative dhe kapitale t bra nga
nnkontraktori.

Visoka n Ishujt
britanik Virgin

N Shqipri, renta e paguar nga kompanit q shfrytzojn

naftn dhe pasuri t tjera natyrore nuk i ka kaluar 100 milion
euro n vit, apo rreth 3-4% t totalit t t ardhurave n buxhet,
ndrsa eksporti i burimeve natyrore, pa vler t shtuar, ka zn
edhe gati nj t tretn e totalit t shitjeve jasht vendit.
iptare. Njsoj si n rastin e Saxon,
Stream sht krijuar n ishujt Cayman m 11 qershor 2007, ndrsa
ka hyr n Shqipri pak muaj m
von, n tetor 2007. Ndrsa n rastin e Bankers gjetja e nj investitori
serioz dukej e vshtir, pasi mimet e nafts ishin rreth 30 dollar,
n 2007-n i kishte kaluar 70 dollar
pr t nisur me pas ngjitjen q u
ndal n 2015.
N fund t vitit 2014, kompania u ble nga Transatlantic Petroleum, me seli n Bermuda (destinacion i njohur offshore), q
pas nj viti e ka nxjerr n shitje.
Autoriteti i Konkurrencs ka br
t ditur s fundmi se ka marr ka
marr njoftimin e transaksionit t
realizuar n baz t Memorandumit t Mirkuptimit i nnshkruar midis Continental Oil &
Gas (Blersi) dhe Transatlantic
Petroleium Ltd. (Shitsi), m dat
14 janar 2016, me objekt prftimin e kontrollit t plot dhe t
vetm, nga Continental Oil & Gas
t Stream Oil & Gas Ltd. (Targeti),
me an t prftimit t t gjith
kapitalit aksioner n kt t fundit. Continental Oil & Gas, sipas
AK, sht nj shoqri e aksionere e Delaware, me seli n 16192
CoastalHighway, Lewes, Delaware, USA. Edhe Delaware sht i
njohur si destinacion offshore.
Blersi i ri ka shkaktuar konfuzion. N faqen e vet zyrtare,
Transatlantik njoftoi n fillim t

marsit t ktij viti shitjen e operacioneve n Shqipri tek GBC Oil

Company Ltd (nj kompani fantazm pr t ciln nuk mund t
gjesh info n internet, por msohet se inicialet i prkojn me Gorisht-Ballsh-Cakran). Ndrsa te
konkurrenca, blersi sht paraqitur si Continental Oil & Gas nga
SHBA e siprprmendur), n nj
prpjekje pr t humbur gjurmt
(msohet se pas qndron e njjta
kompani, Phoenix Petroelum q
ka tashm 9 vendburime me koncesion dhe po synon t marr dhe
4 t tjera, duke zotruar 13 vendburime, nga 16, q ka gjithsej Albpetrol, kompania shtetrore, q
menaxhon kto burime

Delvina Gas Company,

parajsa m e re
N kulmin e debatit pr prdorimin e guackave dhe parajsave fiskale, nj tjetr kompani
e re sht shfaqur n regjistrin
e shoqrive shqiptare. Delvina
Gas Company sht regjistruar
n 16 shkurt t ktij viti n Qendrn Kombtare t Regjistrimit,
si nj deg e shoqris s huaj.
Prfaqsuesi ligjor i shoqris s
huaj sht Wilfredo Francisco Saqueton. N statutin e shoqris
thuhet se kompania mm sht
krijuar n 22 janar 2016 (pak dit
para hapjes s saj n Shqipri) dhe
ka seli n Ishujt Britanik Virxhin.
Transatlantic ka njoftuar se
gjat procesit t shitjes s katr

Nj tjetr destinacion offshore

i kompanive t nafts sht IEC
VISOKA, e regjistruar n Ishujt
Virgin, q n gusht t vitit 2008 ka
marr me koncesion nga Qeveria
Shqiptare fushn e nafts Visoka
pr krkim, nxjerrje, prpunim
dhe import-eksport i saj dhe nnprodukteve t saj. Kompania rezulton se nuk ka pasur interes t
zhvilloj kt fush, pasi ka pezulluar aktivitetin q n vitin 2012.

Edhe nnkontraktort e
nafts nga parajsat e Qipros
Koncesionart e nafts duket se
e kan mbyllur ciklin e aktivitetit
brenda parajsave fiskale. Koncesionart m t mdhenj, edhe
nnkontraktort kryesor, q punojn pr hapjen e pusve dhe u
marrin volumin m t madh t
shpenzimeve, jan kujdesur ti
zgjedhin nga destinacione offshore.
PHOENIX TECHNOLOGY SERVICES ALBANIA, nj siprmarrje e
krijuar n vitin 2008 dhe q punon si
nnkontraktor i shoqrive t nafts
(kryesisht Bankers) prmes ofrimit
t shrbimeve Horizontale dhe Direksionale pr Naftn dhe Gazin
Natyror n Shqipri, sht e regjistruar n parajsat e Qipros. Kompania sht ndr m fitimprurset n
Shqipri, me fitime 1.5 miliard lek
n 2014-n (duke u renditur e teta n
100 kompanit m t mdha sipas
fitimeve), me nj marzh tepr t
lart prej gati 50%.
Edhe nnkontraktori tjetr i
kompanive t nafts Simmons
Edeco Limited, Dega n Shqipri
sht me origjin nga parajsat fiskale, konkretisht nga Ishujt Jersey
dhe sht hapur n Shqipri n vitin 1999. N vitin 2015 kishte t ardhura vjetore prej 5 miliard lek
dhe fitime 1 miliard lek, me nj
norm fitimi prej 20%.
Kto kompani duket se shr-

bejn si mekanizm pr rritjen e

shpenzimeve t koncesionarve
(kujtojm se kta t fundit dalin
ende me humbje dhe nuk paguajn tatim fitimin prej 50%) , teksa
fshehja prmes guackave fiskale
ua lehtson ndjeshm kt proces.

Koncesionart e nafts
- Bankers Petroleum, me seli n
Ishujt Cayman
- Transatlantic Petroleum (ishStream), fillimisht n Ishujt
Cayman
- Sherwood sht srish me seli
n ishujt Cayman
- IEC Visoka n Ishujt Britanik
Virgin
- Transoil Group sht me seli
n AZvicr
- Capricon (Orion Albania Limited) rezulton me seli n Britanin e Madhe
- San Leon Energy me zyra n
Holand
- Petromanas-Shell, me seli n
Zvicr
- Phoenix Petroleum, me seli n
Shqipri

Situata aktuale e licencimit

t kompanive hidrokarbure
Aktualisht, sipas faqes zyrtare
t Agjencis Kombtare t Burimeve Natyrore (AKBN) pr krkimin e nafts dhe gazit n Shqipri,
jan t lidhura disa Marrveshje
Hidrokarbure, n baz t t cilave
zhvillojn aktivitetin e tyre nj sr
kompanish, si m posht:

Pr krkimin e nafts
dhe gazit n det:
Marrveshja me Ndarje Prodhimi pr bllokun e Durrsit me kompanin San Leon Energy, e cila ka
hyr n fuqi n gusht t vitit 2004;
Marrveshja me Ndarje Prodhimi pr bllokun Joni 5 me kompanin Capricorn Albania, e cila ka
hyr n fuqi n shtator t vitit 2007.

Pr krkimin e nafts
dhe gazit n tok:
Marrveshja me Ndarje Prodhimi pr blloqet A + B me kompanin
Petromanas
Albania
GmbH, e cila ka hyr n fuqi n
dhjetor t vitit 2007;
Marrveshja me Ndarje Prodhimi pr bllokun D + E me kompanin
Petromanas
Albania
GmbH, e cila ka hyr n fuqi n
dhjetor t vitit 2007;
Marrveshja me Ndarje Prodhimi pr bllokun 2 + 3 me kompanin
Petromanas
Albania
GmbH, e cila ka hyr n fuqi n
korrik t vitit 2009;
Marrveshja me Ndarje Prodhimi pr bllokun F me kompanin
Bankers Petroleum Albania, e cila ka
hyr n fuqi n nntor t vitit 2010;

N fushn e zhvillimit t
vendburimeve dhe prodhimit t
nafts dhe gazit;
Licenc-Marrveshja e lshuar nga Ministria e Ekonomis,
Tregtis dhe Energjetiks dhe Marrveshja Hidrokarbure pr vendburimin e Patos-Marinzs mes Albpetrolit dhe kompanis Bankers
Petroleum Albania, e cila ka hyr
n fuqi n korrik t vitit 2004;
Licenc-Marrveshja e lsh-

uar nga Ministria e Ekonomis,

Tregtis dhe Energjetiks dhe Marrveshja Hidrokarbure pr vendburimin e Ballsh Hekalit mes
Albpetrolit dhe kompanis Stream
Oil & Gas, e cila ka hyr n fuqi n
gusht t vitit 2007;
Licenc-Marrveshja e lshuar nga Ministria e Ekonomis,
Tregtis dhe Energjetiks dhe Marrveshja Hidrokarbure pr vendburimin e Cakran Mollajt mes
Albpetrolit dhe kompanis Stream
Oil & Gas, e cila ka hyr n fuqi n
gusht t vitit 2007;
Licenc-Marrveshja e lshuar nga Ministria e Ekonomis,
Tregtis dhe Energjetiks dhe Marrveshja Hidrokarbure pr vendburimin e Gorisht Koculit mes
Albpetrolit dhe kompanis Stream
Oil & Gas, e cila ka hyr n fuqi n
gusht t vitit 2007;
Licenc-Marrveshja e lshuar
nga Ministria dhe Marrveshja
Hidrokarbure pr vendburimin
e Ballsh Hekalit mes Albpetrolit
dhe kompanis Stream Oil & Gas,
e cila ka hyr n fuqi n gusht t
vitit 2007;
Licenc-Marrveshja e akorduar nga Ministria e Ekonomis,
Tregtis dhe Energjetiks dhe
Marrveshja Hidrokarbure, pr
vlersimin dhe zhvillimin e zbulimit t br n bllokun e Delvins dhe prodhimin e hidrokarbureve n t, mes Albpetrolit dhe
kompanis Stream Oil & Gas, e
cila ka hyr n fuqi n gusht t
vitit 2007;
Licenc-Marrveshja e akorduar nga Ministria dhe Marrveshja
Hidrokarbure pr vendburimin e
Kuovs mes Albpetrolit dhe kompanis Sherwood, e cila ka hyr n
fuqi n nntor t vitit 2007;
Licenc-Marrveshja e akorduar nga Ministria dhe Marrveshja
Hidrokarbure pr vendburimin e
Visoks mes Albpetrolit dhe kompanis IEC Visoka, e cila ka hyr n
fuqi n shkurt t vitit 2009;
-Phoenix Petroleum sh.a. Albpetrol sh.a & Phoenix Petroleum
sh.a. Miratuar nga Kshilli i Ministrave n dat 16.08.2013

Nga kto marrveshje:

Marrveshja
Hidrokarbure
me Bankers Petroleum Albania
pr zhvillimin e vendburimit dhe
prodhimin e hidrokarbureve n
vendburimin e Patos Marinz
sht n fazn e zhvillimit;
Marrveshja Hidrokarbure me
Sherwood pr zhvillimin e vendburimit dhe prodhimin e hidrokarbureve n vendburimin e Kuovs
sht n fazn e zhvillimit;
Marrveshjet Hidrokarbure me
Stream Oil & Gas pr zhvillimin e
vendburimeve dhe prodhimin e
hidrokarbureve n vendburimet
Ballsh-Hekal, Cakran-Mollaj, Gorisht- Kocul dhe Delvin, ndodhen
n fazn e zhvillimit;
Marrveshja Hidrokarbure me
Transoilgroup, pr zhvillimin e
vendburimit dhe prodhimin e hidrokarbureve n vendburimin e
Visoks, sht n fazn e vlersimit.

fryma e re

19 prill 2016

10

libri
nga Dr Ardian Elezi

drsa q me Kjellen dhe me Ratcellin z fill lindja e disiplins s

gjeopolitiks, me Halford Makinderin e pasues t tjer hidhen bazat e teorive gjeopolitike. Prmes librit t tij Idealet demokratike dhe realiteti, prkthyer
n mnyr skrupuloze e sjell pr lexuesin nga prkthyesi Erjon Caco dhe botuesi Alfred Cako i entit nonfiction Helgas
Secretes, nga Londra, autori sir Halford
Mackinder lancoi teorin e famshme t
tij, tashm t njohur nn emrin fillestar
Pivot area, apo Zona bosht, e m pas e
quajti Zemra e Toks (n origjinal anglisht
Heartland e n prkthimin e librit e shqipruar si Tokzemra). Makinder njihet
(sipas Geoffreu Sloan) si dijetar i rrall per
jetn e publikut britanik gjat shekullit t
XX-t dhe, s bashku me Karl Haushofer (i
cili ndikoi nprmjet nxnsit t tij Rudolf
Hes, idet gjeopolitike t A.Hitlerit) njihen
si mbshtetsit m t flakt t asaj q n
gjeopolitik quhen teorit kontinentale.
Pika qndrore e tezs s tij sht kjo:
Ekziston nj zon e emruar Pivot Area
(Shtylla e bots), t ciln m von pas
Lufts I Botrore e quajti Heartland Zemra e Toks, kufijt gjeografik t s
cils u zhvendosn hera hers sa n perendim, n lindje, duke futur aty pellgjet e
Detit Balltik, t Detit t Zi dhe gjith Evropn Qndrore-Lindore, deri te vija Elba
Adriatik n perndim, duke vijuar prtej
Siberis ne lindje.
Kjo mas kontinentale, e ka qendrn e
vet ne Euroazi, n nj hapsir madhshtore t mbrojtur e t paderprtueshme nga
ana natyrore, q shtrihet brenda pllajave
e maleve t Azis Qendrore dhe Oqeanit
t Ngrir t Veriut, pyejve t Siberis Qndrore dhe asaj Lindore, t ciln autori e
quajti Toka e Lens.
Me referencn e tij t boshtit gjeografik
t historis, Pivot area, Makinderi rreket
t gjej lidhjen e karakteristikave fizike
dhe parimeve t prgjithshme gjeografike
q kan ndikuar mbi jetn njerzore nga
njra an por, gjithashtu, prmes tyre ai jep
shkaqet e ndodhive apo ngjarjeve historike btrore t ndodhura n kto territore,
duke afirmuar prmes ktyre prgjithsimeve e piktakimeve Boshtin gjeografik
t historis.
Makinder shpjegon se Gjeopolitika
merr parasysh sa instiktin e historis me
peshn e saj t prhershme gjeografike,
aq edhe gjenialitetin njerzor, t aft q t
prmbys t dhnat e pushtetit n dobi t
t vecants, m tepr sesa t prmbys t
vecantn n favor t universales.
Faktore t till si linjat e komunikimit
(hekurudhuat) demografia/fuqia njrzore
dhe industrializimi/tekonologjia - mjetet
pr organizimin e saj, q Mackinder i perfshin n teorin e tij, jan elementt esencial pr nj entitet politik.
Ai nuk e nnvleftsonte apo nuk e
kishte perjashtuar rolin dhe kontributin e zhvillimit teknologjik; perkundrazi,
prmes termit e konceptit te tij t fuqis
njerzore, ai shihte vlern e madhe t eficiencs njerzore n rritjen e produk-

Aktualiteti i mendimit
gjeopolitik t sir
Halford Makinder
Hyrje pr botimin n shqip t librit Ideali
demokratik dhe realiteti - Heartlandi, sjell nga
shtpia botuese non fiction Helgas Secrets
tivitetit. Pra, Makinderi, krahas rolit
determinist q jep natyra e hapsira n formsinim e shoqris, njeh dhe i jep vler e
prioritet rolit transformues t njeriut ndaj
tyre (natyrs e hapsirs), si dhe ndikimit
deteterminues t ndrlidhur mes tyre n
rrjedhat globale.
Thelbi i filozofis e mendimit t tij gjeopolitik v n pah se prmes prgjithsimeve t mdha gjeografike e atyre historike,
t hyet n themel t analizs shkak pasoj,
t pyetje prgjigjeve me Ku? dhe Prse?
mbi ndodhit dhe ngjarjet historike, duke
i artikuluar e sintetizuar ato nn termin e
njohur t tij Boshti gjeografik i historis,
ku gjeografia paraqitet si strumbullar i
historis.
Idet e qyterimet q kan paraprir dhe
shoqruar shtetformimet prgjat historis, jan produkt i trysnis e prplasjeve
krahas t forcave t brendshme me forcat
e jashtme.
N fakt autori nuk i absolutizon n determinizm ato; prkundrazi sht i bindur dhe koshient pr kufizimet e ksaj
lidhje dhe ndikimi q ato japin n disa
aspekte n njohjen e t s vrtets s
prafrt.
Ai prpiqet t gjej dhe evidentoj
ekzistencn e konstanteve n histori,
duke e ndjekur kt si efekt global q vjen
q nga historia me grekt, perst, apo dhe
antikiteti m i largt, si edhe m pas me
anglezet, francezt, gjermant, sllavt etj.
Prmes luftrave pushtuese e kolonizuese,
shtetet e fuqishme evropiane tejkaluan
kufijt e tyre dhe u bn aktor e qendra
t fuqive vendimarrs botre, ku mund
t prmenden pes fuqi oqeanike konkurrente si Portugalia, Spanja, Franca, Hollanda dhe Anglia. Prmes shembujve t
shumt t sjell n libr, Makinderi rreket
t theksoj se historia e prbotshme
sht shoqruar nga prballja mes fuqive
q ai i ndan n kontinentale dhe detare,
n Greqi, Itali, Spanj, Portugali, Angli,
Gjermani, Rusi.
Autori n libr rreket t na paraqes
se shum ngjarje historike nuk mund
t shpjegohen dot ose shpjegohen me
shum vshtirsi pa u trajtuar sfondi
gjeografik apo gjeopolitik. Ndriimi i t
kaluars nuk ka t bj aspak me gjeopolitikn n sensin e keqprdorur t saj nga
nazistt, por me gjykimin racional e realist, ku gjeopolitika shihet si mjet a metod
pune pr njohjen e studimin e krizave dhe

konflikteve, si dhe dshifrimin analitik t

realiteteve e dukurive politike t shtrira n
koh dhe hapsir.
Ai na tregon dimensionet e teoris s
gjeopolitiks s vet, e cila lidhet e merret jo vetm me strategjin e madhe, ku
deklarohet vizioni, interesi e objektivat
kommbtare, politika e jashtme e shtetit,
por edhe me diplomacin, duke ju drejtuar edhe shtjeve t politiks s ult, si
kultura popullore, lvizja sociale, revolucionet etj Zgjerimi territorial i shteteve
dhe i popujve t ndryshm, fiksimi i kufijve sipas kritereve gjuhsore, prhapja
gjeografike e ideologjive politike dhe religjioze, synimi i popujve pr pavarsi
kombtare, bashkimi i shteteve t ndryshme n grupime t mdha politike, jan
aspektet e ndryshme t shfaqjes s jashtme t dimennsioneve t saj.
N kt libr t mrekullueshm t sjell pr her t par n shqip, Mackinder
referohet n dallimin e diferencn e fuqive ujore dhe fuqive tokesore. Megjithse
nuk e prmend termin gjeopolitik, ai q
athere na jep nj nga shumkuptimet e
sotme t ktij termi, duke e paraqitur si
kushtzim territorial, si politik q lidhet
me territorin, si metod gjykimi e konceptimi mbi hapsirat, si lidhje midis
prgjithsimeve t mdha gjeografike e
atyre historike.
N vijim, gjat gjith trajtess s vet,
prmes nj qasje hulumtuese sa diakronike dhe sinkronike t episodeve e ngjarjeve historike n epoka t ndryshme t saj,
autori konkludon pr Ishullin e bots. Ai
shpjegon se masa toksore e formuar nga
Euroazia, q prfshin territoret e rrethuara
nga oqeanet dhe t lagura nga deti n skajet
e tyre periferike, t mir-populluara si dhe
me pozicione t mira stratregjike n raport
me detin, e cila n brendsi t saj sht me
resurse t mdha shfrytzime e pak e populluar dhe ekonomisht e prapambetur, prbn at q ai e quan Ishulli i bots (The
orld Island kshtu quante teritorin unik
t Euro-Azis, LM dhe Afriks).
Zemra e kesaj mase te madhe toksore
(heartland-i), ka nj pozicion strategjik
q i prket pak a shum teritorit q ishte
deri pak koh m par Bashkimi Sovjetik
rndsia strategjike e t cilit gjykohet nga
autori parsore dhe e afirmon me postulatin: Kush zotron Europen Lindore komandon heartland-in; kush zoteron heartland-in zotron Ishullin e bots; kush

zotron Ishullin e bots komandon botn

t prbr nga Azia, Evropa, LM dhe Afrika.
Teza e teoria e tij e Heartland-it, e sundimit kontinental nn formulimin e msiprm, ishte nj pohim i fuqive fitimtare n
L.I.B, mesazh i artikuluar pr burrshtetasit e Traktatit t Versajs pr administrimin
e paqes nn idealizmin e oodro ilsonit,
pr normat dhe parimet e krijimit t Lidhjes s Kombeve, koncepte q n vijim i
kan vrtetuar vlerat e saj me triumfin e arms s aviacionit prgjat L.II.B.

fryma e re

19 prill 2016

Autori na tregon q kjo teori, n t

gjitha variantet e veta, shprehet se deformimi i idealeve e normave demokratike, t liris dhe barazis mes njerzve
mes shteteve e kombeve, degradimi i ktyre t fundit, sht rjedhoj e inercis
shoqore e historike q lidhet me qllimet
praktike t fuqizimit relativ t tyre, jo pr
tu mbrojtur por pr t sulmuar; pra synon
rritjen e kapacitetit ekonomik, kohezionit
politik, si dhe potencialit ushtarak duke
uar n realitete tragjike, si n Franc,

Gjermani, Rusi etj. Prdorimi aktual i ktij

potenciali force varej dhe lidhet pikrisht
me pozicionin relativ t shteteve, si pozicioni gjeografik, resurset e tyre, klima, etj.
Kto t fundit, sipas qasjes autoriale t
paraqitur n libr, par qoft nga jashtbrenda dhe e kundrta, pra respektivisht
sipas kndvshtrimit t detarit apo toksor, jan esenciale n ndrtimin e nj
strategjie kombtare. Mbi kto konsiderata, si dhe duke e par gjeomorfologjin
e Britanis si nj cop qymyri t rrethuar

nga peshqit, ( n librin Britania dhe Detet Britanike, Britain and British Seas, viti
1902), q athere ai apelonte pr vnien e
gjeografis n funksion t gjeostrategjis
britanike, si instrument t parandalimit t
rnies perandorake t saj.
Historia botrore dhe evolucioni politik i planetit eshte rezultat i prplasjeve
pr shkak t pabarazis s shprndarjes
prej pjelloris s toks, t mundsive t
kufizuara n natyr q kan kombet, si dhe
si rrjedhoj e variacionit t raportit midis
forcs s heartland-it dhe tokave n unazn e brendshme t ksaj zone. Prmes
renditjes hiearkike t hapsirave q lidhen
me zonn kontinentale t heartland-it, t
ujdhess s brendshme (Rimland), si dhe
t ujdhess s jashtme, Makinderi na jep
rrezikun e krcnimit q i vjen Britanis
(Ujdhess s Jashtme) nga nj ekspansion
q vjen nga zona e Heartlandit, kryesisht
prej Rusis. Nga ana tjetr ai kundrshton
do lejim a aleanc t Rusis dhe Gjermanis e krkon q Franca t ndaloj dhe t
bhet penges pr avancimin e Gjermanis drejt pjess kontinentale apo rimlandit
bregdetar. Ai propozon aleanc t tyre me
SHBA pr tju kundrvn rrezikut t ballafaqimit me fuqin e Heartlandit.
Ndrkoh q Makinderi sugjeront q
ekuilibri dhe supermacia sunduese detare
e Anglis mbi kontinet arrihej duke penguar realizimin e nj aleanc ruso - gjermane, pra, kundr teoris euroaziste t
Haushoferit, i cili, ky i fundit, inkurajonte
realizimin e saj. Zhvillmet e ndryshme q
ndodhn prgjat shekullit XX si mbshtetja e Gjermanis n luftn ndaj Japonis,
detanta e prkohshme mes Gjermanis
dhe Rusis me paqen e Brest Litovskit, dhe
traktatin e mossulimit Ribentrop -Molotov, ishin dshmi t realizimit t ksaj aleance q krkonte Haushoferi.
Autori del n konkluzionin se historia dhe gjeografia jan prgjegjse t presionit t nacionalizmit gjerman, t cilit
Franca iu prgjegj me forcimin e ndjenjs
s bashkimit kombtar. Pra duhet t ndalet
ringjallja e ktij nacionalizmi, q n formn m ekstreme t saj, u shfaq gjat kohs s nazimit. Pr t shmanguar rivalitetin
e Gjermanis me Rusin, si krcnues i
paqes e siguris Evropiane, neutralizimin
e Gjermanis, si fuqi agresore e pushtuese
ndaj Heartlandit, autori e sheh te lidhur me
krijimin dhe fuqizimin e shteteve t ndrmjetme tampon, si Polonia, Cekia, Sllovakia,.. si dhe atyre sllave, pra nj zon prej
Balltikut, duke kaluar prmes Adriatikut,
Ballkanit, q sipas tij shihej si vatr krize
(criss area) dhe deri te Deti i Zi. Makinderi
inkurajonte dhe ishte pr nj zon buffer,
krijimin e shteteve t vogla mes Rusis dhe
Gjermanis, q n asnj rast mos krijohet
predominanc e nj shteti apo tjetr.
Teorite e tjera t fuqis ajrore dhe detare ishin n rritje n krahasim me at
toksore, t Heartlandit. Ato u zhvilluan
respektivisht bazuar, n prplotsim dhe
n kundrvnie me t. Kshtu koncepti
apo teoria e Rimland e Nicholas John
Spykman, z fill e zhvillohet si kurora
apo gjysmhna e brendshme e dyt e
Mackinder-it, si nj rajon i ndrmjetshm,
i pozicionuar ndrmjet tok-zemrs dhe
deteve kufitar.
Nj gjeopolitikan i njohur, G.Parker
(1985), i cili bn nj prmbledhje t modeleve gjeopolitike, mendon se teoria e
Makinderit i prket modelit binar, model
i cili v n plan t par dy fuqi q ndajn
s bashku pushtetin n hapsirat botrore
(n vizionin e autorit shohim nj fuqi detare dhe nj toksore).
Aktualiteti i librit Ideali demokratik dhe
realiteti q sjell mendimin gjeopolitik t

11

Halford Mackinder, si nje sintez e cilsive

t cilat politik-brsit do ti gjejn prsri
bashkkohore n shekullin e 21-te, pr
rndsin e mesazheve q ai prcjell, pr
krcnimet eventuale e paralajmrues q
vijn n do koh nga rregjimet autokratike t heartlandit, si Rusia, n prpjekjet
e saj pr rithemelimin e ish Perandoris s
dikurshme Sovjetike dhe kthimin e lavdis
s dikurshm t humbur t saj, me do
mjet. Nga ana e tjetr, apeli i tij pr forcimin e bashkpunimit ndrkombtar, q
bazohet n nj multilaritet efektiv prmes
krijimit t aleancave dhe unioneve n prballjen e sfidave globale, pr rritjen e siguris dhe t mirqnies, garantimin e t
drejtave t njeriut, si dhe barazis juridike
mes shteteve, pavarsisht statusit t tyre
aktual, arritjen e nj paqe e demokracie t
prbotshme, jan ideale e misione q na
kan shoqruar prgjat gjith rrugtimit
n koh e hapsir, e q na udhheqin n
realitetin e sotm, t cilat, t gjitha kto, ja
shtojn vlern ktij libri.
N nj fokus m t ngusht ai sht
kundr do prpjekje pr dominim total e
absolut nga nj a dy parti t vetme politike
q vetfavorizohen nga marveshjet pr reformat e ndarjes territoriale e kodi zgjedhor, q n finalitet jan t prirura pr t deformuar lirit dhe drejtat njerzore, idealet e
normat demokratike, duke degjeneruar n
korrupsion, arbitraritet, abuzivizm shtetror. Apeli i tij sht prtej retoriks e idealeve, pr forcimin e kontrollit demokratik
qeveriss, respektimit t normave, marveshjeve e kontratave mes njeri tjetrit, si
dhe njohjen reale t vlers e kontributeve
t gjithsecilit.
Ai sht vizionar dhe pr nj qasje globale e unike n prballjen e sfidave t s
ardhmes, duke besuar se stabiliteti dhe
ekuilibri botror gjendet n aftsin e
mjeshtrin vendimarrse t burrshtetasve,
n urtsin e eficencn mbarnjerzore, t
aktorv dhe faktorv ndrveprues aktiv, si korportave t biznesit, shteteve , t
cilt duke hedhur syt nga eksperiencat e
shkuara kuptojn momentin e t tashmen
si dhe parashikojn t ardhmen.
Nisur nga pasojat e mdha q shkaktoi
Lufta e Par Botrore, Ai apelonte pr nj
bashkjetese paqsore mes shteteve, q
ato ti shmangen lufts dhe t mos prdorin e shfrytzojn resurset e tyre strategjike
si psh eprsin e pozits gjeografike, pr
ekspansion e t krcnojn kshtu paqen
globale.
N artikullin e tij Bota e Rumbullakt
dhe Fitorja e Paqes , (shtojc n fund t
librit), ai paraqet rrjedhat e rezultatet e
Lufts s Dyt Botrore, duke rikonfirmuar
konstatimet e silogjizms s vet t Heartlandit, q e paraqet ish BRSS-n si fuqin
m t madhe kontinentale si dhe superfuqi
botrore.
Shqetsimi i tij pr rendin e ri botror t
pas Lufts s Dyt Botrore, bazuar n ruajtjen e baraspeshs s fuqive kontinentale
dhe detare, ka qen n themel t vizionit t
tij gjeopolitik, duke shoqruar gjith periudhn e Lufts s Ftoht gjat shekullit t
kaluar. Makinderi isht pro krijimit t aleancave t shteteve, si mynyra t ndarjes s
prgjeqsive dhe prfitimit n nj prballje
m t mir ndaj rrisqeve dhe rreziqeve q u
vijn shteteve duke qen t vetmuara dhe
jasht ktyre aleancave.
Libri, duke qen se sht mirfilli i
zhanrit gjeopolitik, ka kodin e tij t dshifrimit t mesazheve t shumta q prcjell
dhe si i till ai sht i hapur n shum-kuptimsin e tij subjektive ndaj shum lexuesve dhe, si rrjedhoj ai ka privilegjin e
vecant n bukur-tingllimin e vet pr do
konsumues e interepretues t tij.

fryma e re

19 prill 2016

12

shndet
F

lake, shite ose dhuroje at

pr t ciln vrtet nuk ke
nevoj. Ndiqe kt guid
t vogl q t ndihmon t vendossh se far sht e teprt mes
atyre sendeve q ruan. Nse ka
dika q t ndihmon t lirohesh
menjher nga ankthi, duke
qn komod, sht pikrisht akti
i zgjedhjes q sendeve q do t
ruash, cilat sende kryejn nj
funksion preciz, apo ato q n syt
e tu marrin nj kuptim pozitiv.
2. Planifiko gjithka q bn,
pikrisht gjithka. T gjitha dokumentet duhen mbushur, t gjitha
faturat me rregull si vijn duhen
arkivuar sapo e kalojn pragun
e shtpis. Sipas radhs rrobat e
tua duhen vendosur n mnyr
t till q ta kesh t leht ti gjesh
dhe gjrat pr t cilat ke nevoj
do dit duhen ruajtur n nj vend
ku ti mund ti gjesh leht. Duke
vepruar kshtu do i shmangsh
ngatrresat dhe krkimin e sendeve t veanta q i prdor vetm
disa her n muaj.
3. Mos e konsumo at pr t
ciln nuk ke nevoj. Kjo sht nj
shtes m e komplikuar t lirohesh nga gjithka q nuk e prdor: m pas nuk do t mund t
shkosh t blesh rroba pa vler q ta
zvendsosh at q ishte m par.
Pra bli vetm ushqime rezerv q
do ti konsumosh dhe ji shum i
kujdesshm dhe przgjedhs n
rrobat dhe prodhimet q do blesh.
Bje pyetjen: Do ti prdorsh vrtet? Vrtet t duhen apo vetm q
t ndihesh mir n at ast? M
beso: nj llogari bankare m e pasur, siguria q t kesh m shum
vetkontroll t bjn t ndihesh
m mir.
4. Vendose veten n vend t
par para puns dhe bje sa m
shpesh t jet e mundur. Sigurisht
q ka prjashtime, sikur t duhet
t kujdesesh pr prgjegjsit e tua
dhe n emr t tyre t heqsh dor
nga minuta gjumi pr nj email
t rndsishm, ose t paktn
mbetesh me mendimin se nuk je ti
puna q ke. Vlen m shum se ajo
q bn dhe shuma q fiton.
5. Bj dika q t ndihmon t
meditosh. Nse nuk sht pun
pr ty t ulesh kmbkryq dhe t
marrsh frym, gjej dika q sht
m mir pr ty. Kryej nj veprimtari q t bn t ndihesh m i sigurt dhe i pranishm pr veten n
at ast. Nse kjo do t thot t
marrsh makinn dhe t ecsh pr
disa kilometra me dritare t hapura dhe muzikn e radios me z t
lart, bje. Nse kjo do t thot t
vallzosh, bje n dhomn tnde
do dit. Nse do t thot t fillosh
t pikturosh, planifikoje kohn q
ta bsh edhe kt.

6. Mso ti transformosh veprimtarit e tua shtpiake n praktika me natyr terapeutikep.sh

dushin. Duhet ta bsh dhe kombinimi i ujit t ngroht dhe akti
fizik i pastrimit dhe relaksit pr
shkak t nj dushi t vakt apo
banjoje n fund t dits q ska

fund e bjn nj praktik ideale

t prditshme q t ti qetsoj
nervat e tua. Ndize nj qiri, vr pak
muzik dhe prdor kripra pr tu
lar. Bj t mundur q ruitualet
e tua t marrin nj nmatyr medituese dhe prqndrohu tek akti
I relaksit dhe i larjes.

7. Fillo ta krijosh librin tnd t

citimeve. sht nj prmbledhje
fjalish, idesh dhe paragrafesh q
rezultojn veanrisht frymzues
dhe reflektues q t shkruash,
organizosh dhe arkivosh me
kujdes, n mnyr q ti t mund ta
gjesh do gj q krkon n nj ast

patologjia

Ortoreksia, fiksimi pr t ngrn shndetshm

U

shqimi i shndetshm sht nj prej veprimeve m t rndsishme, q bjm pr

shndetin ton. Por n mometin q fiksimi pr
tu ushqyer n mnyr t shndetshme bhet
ekstrem, ka rrezik t kthehet n nj patologji, q
quhet Ortoreksi.
Sipas Steven Bratman, themeluesi i ktij termi
q prej vitit 1997, ndr sjelljet m tipike q shfaqen
tek njerzit e prekur nga
Ortoreksia jan:
Kalimi i m shum
se 3 orve n dit duke
menduar pr ushqimin
Seleksionimi i ushqimeve m shum pr t
mirat q i sjellin shndetit,
sesa pr shijen q kan
Ndjenja e fajit ather
kur nuk ndiqet dieta e zakonshme.
T ndihesh zot i vetes,
vetm kur ke ngrn ushqimin q duhet.
Kto jan faktor q e lidhin kt rregullim t
ushqimit, n kategorit e reja t karakterit obsesiv-kompuls dhe t dallohet nga patologji t tjera,
si anoreksia ose bulimina, q lidhen m shum
me sasin e ushqimit, sesa me cilsin e tij.
Nj person q vuan nga Ortoreksia nuk shkon
tek mjeku pr tu kuruar sepse, nuk e ndjen veten

t smur. Ai e quan veten nj individ t shndetshm dhe kshtu zhvillon nj fobi t vrtet pr
ushqimet, duke br nj diet shum t kufizuar
q e on edhe n izolim social, shpjegon Lucio
Rinaldi, psikiatr n Universiteti Katolik t Roms
dhe prgjegjs pr rregullimet e sjelljes.
N kt pik psikiatri nnvizon rndsin e
familjes tek kta persona.
Shpesh
jan
prindrit ata q jan t
prekur nga kjo patologji
dhe q duke qen t kujdesshm m shum se
duhet, krijojn tek fmijt edhe mungesa fizike,
q vijn nga nj diet e
rrept.
T kurosh nj rast me
ortoreksi nuk sht aspak e leht edhe pr faktin se ushqimet e sotme
nuk jan m ashtu si ka
qen. Personat q vuajn nga ortoreksia ndihen
superior ndaj kujt nuk e ka kt shakull vetkontrrolli, prfundon psikologu.
Ata jan t fiksuar si personat q vuajn nga
Vigoreksia, (fiksimi pas forms fizike).
Ndryshe nga rregullimet e tjera q vijn nga
ushqimet, qoft ortoreksia dhe vigoreksia, ato
shfaqen n nj mosh pas adoleshencs.

t duhur. Ndaje n kapituj kushtuar frymzimit, shrimit, marrdhnieve njerzore apo puns dhe
ruaji gjurmt e atyre gjrave t vogla ku pengohesh pasi do t japin
frymzimin pr t cilin ke nevoj.
8. Mbaj nj ditar t ndryshueshm. Mos u shqetso pr
ti dhn jets tnde nj form
tregimtare..por si libri i citimeve,
saktso idet e tua, zbulimet e tua,
varrejtjet e tua dora dors q t
msyjn n jetn e prditshme.
M pas do t jesh i lir t reflektosh
pr t gjitha gjrat q m shum
se t tjerat t uan tek kujdesi pr
veten dhe kjo do t jet n gjendje
t t jap nj ide se far ke nevoj
t ndryshosh brenda dhe n kompleksitet do t sjell atmosfer.
9. Kur vjen mbrmja ndizi qirinjt. Vet flaka e tyre sht hipnoz dhe n gjendje t ushtroj
nj efekt relaksues; do t prhap
n hapsirn ku banon nj arom
t mir dhe do ti jap atmosfer.
10. Zvendso dozn tnde t
prditshme t ajit/kafes me
uj t ngroht me mjalt dhe limon. sht nj pije relaksuese dhe
ofron prfitime t pabesueshme
pr shndetin. Pr m tepr sht
padyshim m ekonomike dhe e
natyrshme sesa alternativa jote
e zakonshme kafe me qumsht.
Mso ta mosh.
11. Paguaj vetm me lek n
dor. Do ta kesh t vshtir derisa
t bhet zakon, por kur tia dalsh
mban nuk do jesh m n gjendje
ta imagjonosh si bje m par. T
bn t vetdijshm sesa shpenzon,
t ndihmon ta kontrollosh buxhetin, do ta shmang plotsohst
rrezikun se i ke prishur t gjitha,
pas blerjeve, lekt e faturave.

fryma e re

19 prill 2016

Teatri
D

y njerz, me rezistentt n
teatr, dramaturgu Stefan
apaliku dhe regjisori Altin Basha jan vn para mediave,
duke prezantuar produksionin e
ri, Made in Albania, menduar se
po japin nj model t ri t skens
s pavarur n Teatrin Eksperimental Kujtim Spahivogli, duke
e kujtuar kt t fundit si nj emrat n teatr ku shfaqen tentativat
autoriale n fushn e regjis. Ky
pohim vjen pr t hapur nj debat,
mbi nj vepr produksioni, pr t
dhn nj model t teatrit ndryshe jasht dyerve institucionale,
nj teatr q vjen nga nj OJQ,
me plot problem ligjore. Prplasja
e cilsis s produksioneve, q
prmbys konceptet shabllone, q
jep vizione mbi krijuesit e autort
t pakushtzuar nga mekanizma
si bordi apo direktiva politike,
shtetrore. Kt model, shprehen
se duan ta vendosin si mundsi pr
t ardhmen e teatrit shqiptar. Projekti Made in Albania sht nj
prgjigje e prpjekjes se si mund
t ndrtohet nj model, si mund
t ngrihen marrdhniet autoriale.
Tre pyetje nga Mapo pr vonesn
e ktij modeli, pse nuk funksionon
skena e pavarur n kryeqytet, dhe,
far i duhet teatrit dhe si jepet
v prball, mendimet e apalikut
dhe Bashs, krkuar t ngrihet nj
forum pr fatin e teatrit shqiptar.
Pr her t par sillni nj model t teatrit q lidhet me politikn
dhe shqetsimin si intelektual,
pse nj reagim kaq i vonuar, far
ju ka penguar deri tani?
Altin Basha: Nuk sht hera e
par q tentojm n produksione
t pavarura, ashtu edhe Stefani.
Problemi i ksaj historie sht
sistemi i financimit t teatrit ku
teatri shqip sht prjashtuar,
nnmuar. Ne jemi t detyruar, t
gjejm t gjitha format e mundura
pr t prballuar buxhetin, at q,
teatrot shtetrore e kan t garantuar. Shqetsimi yn sht se kto
teatro shtetrore nuk e justifikojn kt avantazh me cilsin e
produksioneve q bjn. Dhe ktu
nis, nse cilsia e produksioneve
arrihet prmes produksioneve t
pavarura, athere pr far arsye
teatrot shtetrore duhet ta ken
avantazhin e produksionit, dhe jo
t menaxhimit t hapsirave. Prpjekja jon sht ta ridshmojm
kt fakt. Dhe ajo q na pengon
sht sistemi, q na njeh si alternative, si projekte artistike, ku nga
200 projekte financohen 100. Pr
t arritur nj numr t lart financimi, ulet vlera e financimit. Kto
prfundojn n lmosh q nuk realizojn prfundimin e projekteve.
N kt pikpamje jemi vonuar.

13

Forum nga Mapome dramturgun Stefan apaliku dhe regjisorin Altin

Basha: Pse nuk funksionon skena e pavarur n kryeqytet?

Made in Albania
apaliku & Basha:
Modeli skens s pavarur,
t fundit n rajon

Nga ana tjetr nuk ekziston asnj

lloj lehtsimi ligjor apo shtettor
pr kto nisma, t cilat jan n
fillimet e tyre dhe kan nevoj
pr nj proces, q ato t rriten, t
fuqizohen dhe t ken aksesin t
mbshteten. Kshtu q, edhe kjo
na ka vonuar po ashtu. Nga ana
tjetr infrastruktura shtetrore,
nuk kemi akses n institucione,
dhe jemi t detyruar t krijojm
bashkpunime t ksaj natyre
pr t pasur akses n infrastruktur. Nga ana tjetr, ka vshtirsi
t madhe t arrish t krijosh nj
trup teatrore, q pr dy muaj ti
prgjigjet do dit regjisorve. Kjo
vjen pasi aktort duke jetuar n nj
treg shum t kufizuar pune, jan
t detyruar t shohin alternativa
t tjera pune. Ata e kan shum t
vshtir t shkputen dhe ta mbyllin historin e tyre me kt produksion, - sht dhe kjo q na vonon.
Nga ana tjetr, ne, nuk indentifikohemi si strukutura kulturore por si
OJQ, megjith t mirat dhe t kqijat e saj. N kuptimin kulturor nuk
kemi asnj lloj lehtsie nga ligjet
q e lejojn funksionimin dhe krijimin e nj OJQ-je.
Stefan apaliku: Ky produk-

sion sht nj gjest pr treguar

se nuk sht e vrtet se artistt
gjenden vetm nn atin e institucioneve. Artistt shqiptar shumica e tyre, jan t lir, jan njerz
t cilt jan t gatshm tu ofrohen
do lloj projekti. Ky sht nj shembull se si ne kemi arritur t
krijojm nj struktur q realisht
nuk kan lidhje me institucionin.
Artistt nuk jan rrogtar q do t
thot se nuk punojn pr bukn e
gojs dhe jan t lir q ta kaprcejn statusin si buka e gojs q i jep
nj npunsi.
Pr far na duhen teatri sot,
dy njerz si ju, rezistent n teatr,
mendoj se keni nj prgjigje far
nuk funksionon n kryeqytet?
Altini Basha: Teatri i duhet
nj shoqrie, pasi synimi sht se
sheh veset e veta, t keqen e saj.
Edhe Igmar Bergman kur sht
prpjekur ta kondesoj mendimin
e tij pr teatrin ka thn se ekzistojn dy bot: nj bot e vogl
brenda nesh, dhe bota e madhe
jasht. N kt kontekst prpjekja
jon sht si t tregojm si sht
bota underground, plot pluhur
dhe drama njerzore, e cila pr fat
t keq mungon ktu.

Stefan apaliku: Ne po prpiqemi pr ta konsideruar teatrin

si dicka m shum se sa shfaqja,
pr ti kthyer misionin e tij si fakt
lokal. Teatri n gjith botn, jeton
si nj fakt lokal u flet njerzve t
komunitetit t vet. do tentativ
pr ta devijuar n emr t globales,
pr t krijuar nj performanc,
mbetet nj realitet hedonistic, nj
teatr pr knaqsi dhe asgj m
tepr. Ne, me kt shfaqje synojm
t bhemi factor, t bhemi njerz
t ndryshimit. Pra, njerzit e teatrit
duhet t bhen t rndsishm n
shoqri.
N fakt jo se mungojn n
teatr produktet Made in Albania, por mungon skena e pavarur, apo jo?
Altin Basha: Kjo sht fest pr
ne, por mjafton nj deklarat e drejtorit t Teatrit Kombtar, kur thot
se: Teatri Kombtar nuk sht kosh
plehrash ku t hidhen dramat shqipe. sht nj deklarat publike.
Mendoj se, zhvillimi i drams shqipe zhvillohet vetm po t vihet
n sken, nse kjo konsiderohet si
plehr ather nuk ndodh zhvillimi i saj. Ky sht parimi. Natyrisht nuk themi se sht maksimu-

mi i arritjes por, ne prmirsohemi

me pun prmes debatit, prpaljase s cilsis. Nse veprat nuk vihen n sken, padyshim sdo kemi
kurr dram shqipe. Nse institucioni m i rndishm i kulturs
s teatrit n kt vend i prjashton
dramat shqipe athre kjo sht
nj deklarat shum shqetsuese.
Un besoj q hapsira teatrore
duhet ndar nga trupat teatrore.
Hapsirat teatore duhet t jet
vendi ku njerzit kan dshir t
thon dika, organizohen dhe realizojn ato. sht shum komplekse situata. Nse vendosim t
krijojm trupa t pavarura, duhet
ti japin status ligjor, ekonomik. Ne
jemi t detyruar t funskionojm si
OJQ, si biznese, ndaj kemi shum
pengesa ligjore pr ta pasur aktivitetin t leht, t lir, funksional.
Ne jemi i vetmi vend q nuk kemi
asnj trup indipendente q t jet
prezente n tregun teatror apo n
prgjithsi n art. Edhe Kosova,
Maqedonia dhe Mal i Zi ka teatr
t pavarur. Ne, jemi t fundit. Jemi
i vetmi vend i cili reforma e nisms
s lir nuk e ka prekur, ku gjithka
rrjedh nga piramida shtetrore.
Stefan apaliku: Duke par
kt situat, ne jemi t gatshm q
prmes ktij projekti t krijojm
nj forum pr fatin e teatrit shqiptar. Ne ju bjm thirrje, medias,
se si t mundemi q nprmjet
Made in Albania t hapim debate,
dhe ti bjm publike mendimet
pr gjendjen aktuale t teatrit, dhe
preskpektivat. Ne jemi shoqri q
nuk e shikojm veten n nj prespektiv zhvillimi dhe kjo sht
fatkeqsi e madhe SOT. Ministra e
kulturs nuk ka nj ide se ku do ta
oj teatrin. Ne, t gjith nuk dijm
sa sht fondi publik i teatrit, si
dhe pse ndahet ky fond, si shprndahet, kush prfiton. Si mund t
kemi nje gjenerat t re, dramaturg dhe regjisor, kur nuk kemi
asnj program zhvillimi. Kto jan
disa shtje q duhet ti ket n
axhendn e vet forumi. Ne, jemi
prpjekur t bjm nj teatr total,
far Altini ka br sht thirrja,
mobilizimi i t gjitha mjeteve, mediumeve, pasi teatri kontemporan
sht shtpi e hapur pr kto. T
gjith elementt e kan fatin e lidhur me zhvillimin e teatrit. Kemi
nj spektator t ndershm, me fatin e t cilit bhet nj loj e mbrapsht. Nuk arrijm t kemi nj platform si t edukohet ky spektator,
pr t kuptuar se drama n teatr
bhet nga njerz t shqetsuar,
jo pr efekte gazmore, a pr t
prhapur optimizm t lart. Ne
duhet ta fusim teatrin shqiptar n
konkurrim, smund t jetojm m
n ishull.
Prgatiti: V.Murati

fryma e re

19 prill 2016

14

sport
FSHF, faqe t
veant online
pr Kombtaren
n Europian

ebutimi n nj kampionat europian

sjell risi edhe n organizim pr FSHF.
N zyrat e qeveris s futbollit shqiptar
sht prezantuar faqja speciale n uebsajtin zyrtar t FSHF, e dedikuar e gjitha pjesmarjes s kuqezinjve n kampionatin europian. Kjo faqe speciale do t sjell lajme
ekskluzive dhe intervista nga kombtarja
duke nisur q nga grumbullimi n Austri
pr t vijuar me europianin e Francs. Kjo
risi sht prezantuar nga prgjegjsi i zyrs
pr shtyp n Fderat, Tritan Kokona. Kjo

sht nj risi pr faqen ton zyrtare dhe

ideja sht q cdo lajm t jet i konfirmuar.
Asnj fjal nuk do t jet e shtrembruar

UEFA e vlerson, Rashica:

Jam i lumtur q m
krahasojn me Neymar
D

riblime, shpejtsi n
krah, asiste dhe gola. T
dhna teknike t lakmueshme nga do skuadr, q
u shoqruan edhe me krahasimin me yllin brazilian Neymar.
Vlersimi pr Milot Rashicn
erdhi sa m shum e as m pak,
por nga UEFA, me talentin kuqezi
q ndihet i vlersuar, por mundohet t qndroj m kmb
n tok. sht vlersim shum
i madh, por besoj se sht pak
hert, sepse un sapo kam filluar.
Por, sht nj motivim shtes pr
mua. Kto q shkruhen dhe fliten
jan gjra t mira pr mua, por
ato nuk t ndihmojn t shkosh
me Kombtaren apo t paraqitesh mir n ndeshje, tha lojtari.
Edhe pse vetm 19-vjear, Rashica e ka t qart se far duhet t
bj, pr t vazhduar rritjen si
futbollist dhe pr t pritur deri
n fund nj ftes nga trajneri De
Biasi, pr finalet e Euro 2016.
Gjithka q duhet t bj sht t
vazhdoj n kt mnyr si po eci
me Vitesse-n, t ndihmoj klubin
n objektivat q ka, t shnoj gola
dhe t jap asist. Paraqitjet e mira
me Vitesse-n mund t m drgojn n Kampionatin Europian, asgj tjetr. Shpresoj q t vazhdoj
me formn q po kaloj dhe pse jo
t grumbullohem srish me Kombtaren. Talenti i lindur n Vushtrri nuk shprqendrohet as nga
zrat e merkatos, q pas ekipeve
si Ajax, PSV e Galatasaray, e lidhin
me gjigandt nga Seris A, Napoli
dhe Lazio por edhe me Everton,
Tottenham dhe Chelsea n Premier League-n angleze. sht
mse normale q ndihem mir
pr interesimin nga klubet e tjera.
Por, pr momentin jam i prqendruar vetm te Vitesse, nuk men-

doj pr asgj tjetr. Synoj ta mbyll

sezonin n mnyrn m t mir
t mundshme dhe shpresojm
t arrijm play-off q na drgon
n kupat e Europs. Un do t
mundohem ta mbyll nj sezon
shum t mir dhe m pas kur t
prfundoj sezoni do ta diskuto-

dhe cdo informacion i detajuar pr futbollistt do t vij nga stafi mjeksor. Kjo
sht nj risi n dhnien e informacioneve
rreth kombtares nga ana e federats, por
n simotrat e saj npr bot sht nj praktik e njohur. Duke qn se kuqezinjt do t
nisin grumbullimin q m 22 maj n Austri,
ky hap sht shum i rndsishm pr t
mar informacione rreth ekipit, q minimalisht do t qndroj larg Shqipris deri
m 19 qershor, kur do t lueht sfida e fundit
n grup me Rumanin.

jm, edhe pse pr momentin jam

shum i lumtur ktu. Me mua
nuk ka biseduar askush. Nuk e
di ndoshta kan folur me klubin
ose menaxherin, megjithat pr
momentin nuk jam i interesuar
pasi jam i prqendruar vetm te
Vitesse.

kampionati

Kupa e Shqipris prcakton n mesjav finalistt

mocionet e forta t kampionatit do ti ln vendin sfidave t kthimit t gjysmfinaleve t Kups s Shqipris. T

mrkurn do t msohen skuadrat
finalist t ktij edicioni, q me
gjasa mund t jen po ato t sezonit t shkuar. Kuksi do t pres
n shtpi Flamurtarin, dhe ka nj
avantazh t madh pas fitores 0-2
n Vlor. Pavarsisht se kuqezinjt
nuk jan dorzuar, shanset pr
nj prmbysje jan t vogla duke
u nisur nga statistikat. S pari jan
shifrat e javve t fundit q favorizojn verilindort t triumfojn edhe n kt 90 minutsh. S
dyti forma q po kalojn skuadrat
sht e ndryshme, me skuadrn
e Klodian Duros q ka nj ritm
m t mir sesa t gjitha skuadrat
e tjera t kampionatit. Por mbi t
gjitha jan prballjet direkte n
Zeqir Ymeri q flasin n favor t
vendasve. N 8 ndeshjet e fundit
brenda dhe jasht ka vetm fitore
pr Kuksin, ndrsa n 7 takimet
e luajtura n shtpi jan po kaq
fitore me golavarazh 24-5. N Korc vendasit kan pr detyr t
kthejn rezultatin 0-1 t ndeshjes
s par ndaj Lacit. Pavarsisht se

kurbinasit kan humbur forcn n

sulm, mbeten nj kundrshtar i
vshtir pr tu thyer n mbrojtje,
por mbi t gjitha jan cilsuar
edhe ekspertt e ktij kompeticioni. Sknderbeu po kalon nj moment t vshtir pasi vjen pas 3
humbjeve radhazi, ku m e rnda
ishte ajo n shtpi me Trbunin

e vendit t fundit. Mbi t gjitha

sfida ndaj Lacit sht pregatitur
pa pranin e trajnerit Mirel Josa,
i cili gjendet pran familjes n
kryeqytet pas ndarjes nga jeta e
babait t tij. Edhe bardhezinjt vijn nga dy humbje radhazi, me Tirann dhe Flamurtarin, por kupa
mbetet objektivi kryesor. T dyja

skuadrat jan ndeshur s bashku

n sfidn hapse t sezonit, me
superkupn e Shqipris t fituar
nga Laci me penallti. Avantazhi i
skuadrs s drejtuar nga Ramzan
Ndreu sht fakti q kampiont
jan t fokusuar n kampionat,
dhe mbi t gjitha tek dueli i javs
s ardhshme me Tirann.

vlersimi

Taulant Xhaka merr nj vend

n formacionin e javs n Zvicr
K

ur skuadra shnon 7 her

n portn kundrshtare, nj
lojtar q nuk sht i prfshir n
mnyr t drejt pr drejt n aksionet e golave, vlersimi si nj
prej m t mirve n fush duket
i vshtir. Por, ky nuk sht rasti
i Taulant Xhaks. Megjithse n
triumfin e Baselit n fushn e St.
Gallen ishte sulmi ai q u ngjit n
vitrin, edhe mesfushori shqiptar
shklqeu n fush. Pr paraqitjen
n AFG Arena, ku u aktivizua
si mbrojts qendre nga trajneri

Fischer, kuqeziu nuk i zhgnjeu

pritshmrit e nj xholi t domosdoshm te kampiont e Zvicrs n fuqi. I sakt me ndrhyrjet
n fazn difensive dhe n ndrtimin e aksioneve, Taulant Xhaka u
prfshi n formacionin e javs s
28-t t Superligs zvicerane nga
gazeta Blick. Rreth paraqitjes s
25-vjearit, e prditshmja shkruante se sht e leht ta kuptosh
kur Xhaka sht n nj dit t
mir: i gjall dhe i fort n mbulime. Praktikisht pa t meta. N

nj dit t mir n suksesin

me golead prball St. Gallen
ishte edhe lojtarit tjetr i Kombtares, Naser Aliji. I aktivizuar
si zvendsues n minutn e
46-t t sfids, mbrojtsi nga
Kumanova ishte protagonist
me dy asist n golin e katrt nga
Calla dhe n rrjetn e shtat me
autor Renato Steffen.

fryma e re

19 prill 2016

15

sport

Barcelona zhytet n kriz,

e mposht edhe Valencia

merkatoja

pabesueshme.
Barcelona
n kriz t thell. Valencia
i jep shuplakn e tret n 4
javt e fundit skuadrs katalanase
me nj fitore q nuk ndryshon asgj pr sezonin e ksaj skuadre,
por zyrtarizon krizn e skuadrs
katalanase q mbetet n vendin
e par vetm pr merit t avantazhit t drejtprdrejt q ka n
sfidat me Atleticon e Madridit. 11
pik t hedhura n er brenda 4
javve pr Barcelonn e Luis Enriques ka rihapur shtjen titull
kundr do parashikimi. 2-1 triumfoi Valencia n Camp Nou
ku tifozt ishin dshmitar t nj
tragjedie t vrtet. Ndaj Valencias
duhej t ishte ndeshja e shrimit t
plagve t marra n javt e fundit,
por blaugranat u rrzuan nokdaun duke u barazuar jo vetm
me Atleticon e Madridit, por duke
i dhn nj mundsi t art edhe
Realit t Madridit q tashm sht
n ndjekje me vetm nj pik m
pak. Ishte Rakitic ai q shnoi autogol n portn e tij n minutn
e 26. Ndrkoh, Santi Mina dha
goditjen finale n fundin e pjess
s par. Barcelona u rikthye n
fush me idet t paqarta, ashtu si
sulmet e pakordinuara pr t gjetur rrjetn. Messi krijoi iluzionin
se ndeshja mund te merrte nj

Marota: Nga
Juventusi nuk
ikn asnj lojtar

tjetr drejtim por goli i minuts s

63 ishte edhe i fundit pr mbrmjen e zez katalanase ku Suarez
e Neymar shprdoruan shum
duke mos arritur t barazonin rezultatin. Nj humbje q mund t
rrzoj gjithka u ndrtua brenda
nj sezoni fantastik deri n El Clasicon e prpara pak javve, Barcelona u jep nj asist dy skuadrave t
Madridit. N Vincente Calderon,

Atletico Madrid bri detyrn me

nj fitore shum t rndsishme
3-0 kundr Granadas. Skuadra e
Diego Simeones dukshm e karikuar pas kualifikimit n gjysmfinalen e Champions League, nuk e
reflektoi aspak lodhjen n fushn e
lojs duke e zgjidhur kt ndeshje
shum leht. Kapiteni Koke zhbllokoi sfidn q n minutn e 15.
Uragani bardhekuq nuk u ndal as

n pjesn e dyt me golat e shnuar nga Fernando Torres dhe Angel

Correa. 3 pik t arta pr Atleticon
e Madridit q mund t synoj edhe
titullin pasi gara sht rihapur dhe
viti magjik 2014 mund t prsritet
pr Los Colchoneros. N prballjen tjetr t s diels, Sevilla nuk
shkoi m shum se barazimi 1-1
ndaj Deportivo La Corunas, duke
iu larguar objektivit europian.

misioni i pamundur

Roma n kaos, Toti sherr me Spaletin

B

ashkjetesa mes Luciano Spallettit dhe Francesco Tottit te

Roma, duket nj mision i pamundur. Gjat sezonit t ardhshm
do t ket vend vetm pr njrin
prej tyre: ose pr trajnerin, ose pr
kapitenin, ikonn e skuadrs verdhekuqe. N prfundim t transferts me Atalantn, ku Roma mori
nj pik fal golit t realizuar nga
Francesco Totti pak para se t mbyllej koha e rregullt, ka patur nj
prplasje me Spallettit dhe kapitenit, i cili ka reaguar ashpr pas
fjal t rnda q trajneri i ka drejtuar skuadrs. Mediat italiane
zbulojn se trajneri, i trbuar nga
fakti q skuadra e tij shprdoroi
nj avantazh t dyfisht t arritur
q n pjesn e par, u sht drejtuar futbollistve me fjalt: A nuk
jeni lodhur duke br kt figur t
shmtuar. Keni 10 vjet q nuk fitoni
asgj. E menjhershme ndrhyrja
e Tottit, q ishte i ekzaltuar pr go-

lin e shnuar. Gjakrat jan nxehur

n maksumin, por t paktn sht
shmangur prplasja fizike. N konferencn pr shtyp pas ndeshjes,
Spalletti minimizoi meritat e Tottit,
duke u shprehur se humbjen nuk
e shmangu ai por e gjith skuadra,
sikur t mos ishte kapiteni njeriu
q realizoi golin e barazimit, madje
duke i dhn mundsin Dzekos q
t shnonte golin e fitores, por q
nuk u shfrytzua nga boshnjaku.

Pogba sht nj lojtar shum

i rndsishm pr ne dhe do t
vazhdoj t qndroj n Torino
Spalletti pasi u rikthye n dhomat
e zhveshjes, u prplas srish me
Tottin, i cili sapo ishte njoftuar pr
vlersimet q trajnerit n konfer-

encn pr shtyp. Reagimi i 39-vjecarit ishte edhe m i ashpr, duke i

krkuar Spallettit q t mos i drejtohet kurr m me at ton skuadrs.

Sadiku shnon, por Vaduzi nuk fiton

snj nga lojtart e Juventusit nuk sht n

merkato. Kto jan fjalt e
Drejtorit t Prgjithshm t
bardhezinjve, Beppe Marotta.
Ai foli gjithashtu rreth t ardhmes s Paul Poga, i cili sipas
drejtuesit bardhezi nuk do t
largohet nga Juventusi, pasi
sht nj element shum i
rndsishm pr kampiont e
Italis. Pogba sht nj lojtar
shum i rndsishm pr ne
dhe do t vazhdoj t qndroj n Torino edhe pr disa vite.
Ai sht rritur tek Juventus, ku
sht shndrruar n nj kampion. Sigurisht q ne marrim
parasysh edhe dshirn e lojtarit, nse dshiron t qndroj apo jo. Per momentin asnj
nga futbollistt e Juventusit
nuk sht ne merkato. Beppe
Marotta foli dhe pr t ardhmen e trajnerit t Zonjs s
Vjetr, Massimiliano Allegri.
Sipas Drejtorit t Prgjith-

rmando Sadiku vazhdon t shnoj me vazhdimsi pr Vaduzin n Superlign e Zvicrs, por kt radh goli i tij nuk i vlejti pr asgj
skuadrs nga Lehtenshtejni, q u mposht 5-4 n
fushn e Yuong Boys. Sulmuesi i Kombtares Shqiptare realizoi golin e barazimit t prkohshm 2-2
n minutn e 42-t, pas nj aksioni perfekt t Vaduzit. M par pr skuadrn vendase kishte kaluar

n avantazh t dyfisht me Hoarau me 11 metrsh

dhe Ravet, ndrsa para se t realizonte futbollisti
shqiptar, Lecjaks shnoi n portn e tij. N fillim t pjess s dyt Yuong Boys shnoi 3 gola t
tjer, ndrsa n reagimi i futbollistve t Vaduzit
me Stahel dhe Gripo vejti vetm pr t ngushtuar
diferencn n 5-4. Kjo disfat e zbret Vaduzin n
vendin e fundit me 3 pik m pas se Lugano.

shm, dshira e Allegrit pr t

fituar prputhet m s mir
me filozofin e klubit dhe la
t hapur mundsin e qndrimin e teknikut n krye t stolit
bardhezi. Dshira e Allegrit
pr t fituar sht e njjt me
at t presidentit t Juventusit,
Agnelli. Nisur nga rezultatet
sht e llogjikshme q ai t
vazhdoj ta drejtoj skuadrn.
Allegri sht nj lider n dhomat e zhveshjes dhe jam i sigurt q nn drejtim e tij, Juventusi do t bj hapa t mdha
jo vetm n kampionatin Italian, por gjithashtu dhe n aktivitetet europiane.

fryma e re

19 prill 2016

CILN VEZ T ZGJEDH N DYQAN?

16

T BLESH VEZ SOT NUK SHT M AQ E THJESHT SI M PAR:

1.Vshtirsia e 1-r : A po zgjedh vezn m t shndetshme pr fmijn tim?
2.Vshtirsia e 2-t : Nuk i kuptoj far thon paketimet dhe ka kaq shum lloje...
T gjitha kto probleme tashm i ka zgjidhur veza KOKOVE !
1.T gjitha vezt e tjera jan nga pula t rritura n kafaze , pra industriale . Veza KOKOVE sht
VEZ FSHATI nga pulat e rritura n kapanone t hapura, JO N KAFAZE dhe t kombinuar me
natyrn, duke garantuar cilsi m t lart dhe shije t shklqyer.
2. KOKOVE sht veza m e shndetshme jo vetm se prodhohet nga pula t rritura me ushqim
natyral JO OMGJ por edhe sepse rriten n zonn e pastr dhe t shndetshme t ajupit.

Nje Kokove ne dite baraz me vetem 70 kalori por me 14 ushqyes esenciale !

Nje Kokove ne dite eshte si te marresh nje tablete multivitaminale.

Ekstr
TI at
A
H

skta
fre

NGA

VEZ F
S

NJE KOKOVE NE DITE ESHTE USHQIMI ME I MIRE NE BOTE !

RRITJA E LIR

Nje Kokove ne dite i jep trupit tuaj:

Koline qe i jep energji trurit dhe forcon kujtesen.
Luteine dhe zeaksantine per mbrojtjen e syve nga rrezet ultravjollce dhe dielli.
Proteine komplete per energji qe zgjat, riparimin e indeve te demtuar, ruajtjen e metabolizmit etj
Selen qe sht thelbsor pr riprodhimin dhe funksionin e tiroides.
Vitamine B9 ose acid folik per rritjen e qelizave dhe forcimin e metabolizmit.
Vitamine A, qe eshte shume e rendesishme per ruajtjen e shikimit, lekures dhe imunitetit
Hekur, qe eshte i rendesishem per transportin e oksigjenit drejt organeve dhe muskujve.
Zink qe esht i rndsishm pr shndetin e trurit, imunitetin dhe zhvillimin e qelizave.

REKOMANDIMI YN :
Veza KOKOVE garanton shndetin tuaj sepse sht EXTRA e FRESKT dhe m e kontrolluar
sesa vezt e tjera q tregtohen nga fshati, q nga vaksinimi deri te kontrollet periodike nga
institucionet e kontrollit ushqimor.
Shum vende t bots n respektim t t drejtave t shpendve e kan kuzuar rritjen
INDUSTRIALE t pulave n kapanone t mbyllura. Bashkohu edhe ti n mbrojtje t cilsis!

VEZA JON

Adresa

COCOAL. shpk, Maminas, Durrs, Albania

Email: cocoal.shpk@gmail.com

Enti botues: Helga'SSecrets

Perktheu: Capajev Zeres
Autor: Madam Helena Blavatsky
Nr. faqeve: 380
mimi: 1 000 leke
Libri i dyte por shume bazik i autores se famshme Madam
Helena Blavatsky, mbi Teozofine, fene e dijes, historine
e saj, perfaqesuesit me te shquar te saj ne histori, rrenjet
e saj dhe ngjashmerite e ndryshimet mes saj dhe fese,
filozofise e shkences; ide mbi debatin mes kreacionisteve
dhe darvinisteve mbi origjinen e specieve; cilat jane ligjet
baze te Universit dhe ndertimi i tij holografik; dhe mbi te
gjitha nje analize e vecante e qenies, njeriut, elementet e tij
perberes, ne ndryshim nga feja dhe shkenca dhe ngjashmeria
me budizmin ne disa drejtime. Autorja ka qene e preferuara
e shume rrymave ideologjike dhe nga frimasoneria ne
shekullin e fundit dhe sidomos ka patur ithtare te saj nazistet
me te shquar, me ne krye Hitlerin, tek Shoqeria teozofiste
Thule ku spikasnin ideologe te ndryshem dhe teozofiste si
Karl Haushofer, Rudolf von Sebottendorf, Rudolf Hes, Alfred
Shelenberg, Ditrih Ekhart, Adolf Hitler, etj; Por nazistet i
shtremberuan parimet e saj themelore te barazise se racave.

Nj nga librat m t rndsishm

mbi ontologjin i t gjitha kohrave