AVLI GELLII

NOCTIVM ATTICARVM
CAPITVLA EXCERPTA
DE VIRIS ILLVSTRIBVS
SAECVLI V A.V.C.
Ianns Paulus Ferdinand Flminis sve Murgensis
mod Ihannis Oerbergis composuit additmentum
capitul XLVI method LLPSI
Hoc opus consignatum est sub Creative Commons diplomate

A. GELLII NOCTIVM ATTICARVM EXCERPTA

DE PVGNA T. MANLII TORQVATI

Claudius Qudrgrius:
historicus antquus
prvoctor -ris m = qu
prvocat
d-pingere -pnxisse -pictum
= d-scrbere
ap-prmus -a -um = praecipuus
accpimus: didicimus
induviae -rum f = rs quae
induuntur
quam: qus
dtractam: dtracts (= abducts)
formdre = metuere
vstits -tis f < vstus
cuimodi = qumodo
d-certre = pugnand dcernere
simplex -icis = plnus
in-comptus -a -um orntus
suvits -tis f = icundits
(< icundus)
locus: pars scrpt
Favrnus - m: magister A.
Gelli
pulsus -s m < pulsre
d-pugnre = dmicre

ad-scrbere = scrptum addere

anti-stre = prae-stre
maxim proeli commt:
cum proelium maximum
esset
significre ut quiescerent
pausa -ae f = quis

[Ex A. Gelli Noctium Atticrum IX, cap. XIII]

Verba ex histori Claudi Qudrgri, quibus Mnli
Torqut, nbilis adulescentis, et hostis Gall prvoctris pugnam dpnxit.
Titus Mnlius summ loc ntus apprmque nbilis
fuit. E Mnli cognmentum factum est Torqutus.
Causam cognment fuisse accpimus torquis ex aur
induvis, quam ex hoste, quem occderat, dtractam
induit. Sed quis hostis et quid genus, quam formdandae vstittis et quantum nsolns prvoctor et cuimodi fuerit pugn dcerttum, Q. Claudius prm annlium prissim atque illstrissim simplicque et
incompt rtinis antquae suvitte dscrpsit. Quem
locum ex e libr philosophus Favrnus cum legeret,
nn minribus quat afficque animum suum mtibus
pulsibusque dicbat, quam s ipse cram dpugnants
es spectret.
Verba Q. Claudi, quibus pugna ista dpicta est, adscrps: Cum interim Gallus qudam ndus praeter sctum et gladis dus torque atque armills decortus
prcessit, qu et vribus et magnitdine et adulscenti
simulque virtte cters antistbat. Is maxim proeli
commt atque utrsque summ studi pugnantibus
man significre coepit utrsque, quiescerent. Pugnae
facta pausa est. Extempl silenti fact cum vce maxim conclmat, s quis scum dpugnre vellet, ut

I. P. FERDINANDI FLVMINIS MVRGENSIS

prdret. Nm audbat propter magnitdinem atque
immnittem facis. Deinde Gallus irrdre coepit atque linguam exsertre. Id subit perdolitum est cuidam
Tit Mnli, summ genere gnt, tantum flgitium
cvitt accidere, tant exercit nminem prdre. Is,
ut dc, prcessit neque passus est virttem Rmnam
ab Gall turpiter spolir. Sct pedestr et gladi Hispnic cnctus contr Gallum cnstitit. Met magn
ea congressi in ips pont utrque exercit nspectante facta est. Ita, ut ante dx, cnstitrunt: Gallus su
discipln sct priect cantbundus; Mnlius anim
magis quam arte cnfsus sct sctum percussit atque
statum Gall conturbvit. Dum s Gallus iterum edem
pact cnstituere studet, Mnlius iterum sct sctum
percutit atque d loc hominem iterum dicit; e pact e sub Gallicum gladium successit atque Hispnic
pectus hausit; deinde continu humerum dextrum edem concess incdit neque recessit usquam, dnec
subvertit, n Gallus impetum ict habret. Ubi eum
vertit, caput praecdit, torquem dtrxit eamque sanguinulentam sibi in collum impnit. Qu ex fact ipse posterque eius Torqut sunt cognmint.
Ab hc Tit Mnli, cuius hanc pugnam Qudrgrius dscrpsit, imperia et aspera et immtia Mnlina
dicta sunt, quoniam poste bell adversum Latns
cum esset cnsul, flium suum secr percussit, qu
specultum ab e missus, interdict hostem, a qu

immnits -tis f = fercits

(< ferx)
facis: faciei
ir-rdre = rdre
ex-sertre = ostendere
per-dolre = vald dolre
gntus: ntus
flgitium - n = indignits,
turpe factum

Hispnicus -a -um < Hispnia

con-gressi -nis f = gradus
in eundem locum ad pugnandum
n-spectre = studi spectre
disciplna -ae f = ars belland
cantbundus -a -um = cantns; su discipln c.: ex
su disciplin pugnns
cn-fdere cn-fsum esse

s cnstituere: stre, in loc

manre
suc-cdere < sub + cdere
Hispnic (gladi) pectus
hausit: H.um (gladium) in
pectore fxit
humerum: umerum
concessus -s m: edem
concess = edem mod
sub-vertere = caedere
habret: faceret
-vertere = prcidere (pro +
cadere)
prae-cdere < prae + caedere
dtrxit: abdxit
cognminre < cognmen
asper -a -um = drus, difficilis
im-mtis -e = trux, ferx
in bell

speculr = explrre
inter-dcere = vetre

A. GELLII NOCTIVM ATTICARVM EXCERPTA

prvoctus erat

prvoctus fuerat, occderat.

galea -ae f

DE PVGNA M. VALERII CORVINI

[Ex A. Gelli Noctium Atticrum IX, cap. XI]

D Valeri Corvn; et unde Corvnus.

pr-pugnti -nis f = dfnsi (< dfendere)

secus adv = aliter
prorsus adv = penitus
libr annls Claudi Qudrgri scrpt

Pmptnus -a -um < Suessa

Pmtia, oppidum Vlscrum
n-sdere -sdisse = occupre
agentibus: turbts
prcrits -tis f < prcrus
= altus et longus
prae-fulgre = vald fulgre
grandia ingredins: gradibus
grandibus i.
recprocre = identidem
movre
circum-spicere
con-gred = cn-flgere
: dum cter ambigu sunt
ambiguus -a -um = cnctns
im-mnis -e = ferx, saevus
ar-rogns -antis = superbus,
nsolns
in-trepidus -a -um = nn trepidus
modestus -a -um arrogns
cn-serere -uisse -rtum:
manum c.: proelium committere
im-prvsus -a -um = inexspecttus
ad-volre

D Maxim Valeri, qu Corvnus appelltus est ob

auxilium prpugntinemque corv litis, haud quisquam est nbilium scrptrum, qu secus dxerit. Ea
rs prorsus admranda sc profect est in librs annlibus memorta:
Adulscns tl genere ditus L. Fri Claudi Appi cnsulibus fit tribnus mlitris. Atque in e tempore cpiae Gallrum ingents agrum Pmptnum nsderant, nstrubanturque acis cnsulibus d v ac
multitdine hostium satis agentibus. Dux intere Gallrum vst et ardu prcritte armsque aur praefulgentibus grandia ingredins et man tlum recprocns incdbat perque contmptum et superbiam circumspicins dspicinsque omnia venre iubet et congred, s quis pugnre scum ex omn Rmn exercit audret. Tum Valerius tribnus cters inter metum
pudremque ambigus impetrt prius cnsulibus ut
in Gallum tam immniter arrogantem pugnre ss
permitterent, prgreditur intrepid modestque obviam; et congrediuntur et cnsistunt, et cnserebantur
iam mans, atque ibi vs quaedam dvna fit: corvus
repente imprvsus advolat et super galeam tribn n-

I. P. FERDINANDI FLVMINIS MVRGENSIS

sistit atque inde in adversri s atque oculs pugnre
incipit; nsilbat, obturbbat et unguibus manum lanibat et prspectum ls arcbat atque, ubi satis saeverat, revolbat in galeam tribn. Sc tribnus spectante utrque exercit et su virtte nixus et oper litis
prpugntus ducem hostium fercissimum vcit interfcitque atque ob hanc causam cognmen habuit Corvnus. Id factum est anns quadringents quinque post
Rmam conditam.
Statuam Corvn ist dvus Augustus in for su
statuendam crvit. In eius statuae capite corv simulcrum est re pugnaeque, quam dximus, monimentum.

n-sistere = stre
adversrius - m = hostis
n-silre (in + salre)
ob-turbre = impedre
prspectus -s m = quod
prspicitur
saevre = saevus esse
saeverat: saevverat
re-volre
nt nsum/nixum esse = adiuvr
pr-pugnre = dfendere

monimentum: monumentum

DE INOPIA C. FABRICII LVSCINI

[Ex A. Gelli Noctium Atticrum I, cap. XIV]

Quid dxerit fceritque C. Fabricius, magn vir glri
magnsque rbus gests, sed familiae pecniaeque inops, cum e Samnts tamquam indigent grave aurum
dnrent.
Ilius Hygnus in libr d vt rbusque illstrium
virrum sext lgts dcit Samntibus ad C. Fabricium, impertrem popul Rmn, vnisse et memorts mults magnsque rbus, quae bene ac benivol
post redditam pcem Samntibus fcisset, obtulisse
dn grandem pecniam rsseque uti acciperet terturque; atque id facere Samnts dxisse, quod vidrent multa ad splendrem doms atque victs dfier

inops -opis (> inopia) =

pauper, egns
indigns -entis = egns
grave aurum: grave pondus
aur

C. Ilius Hygnus: Hispanus

scrptor qu aette August
vxit

benivol = benign
obtulisse dn grandem pecniam: o. dnum grandis
pecniae
rsse: rvisse
splendor -ris m = dignits
victus -s m = vta, mrs
dfier: deesse

A. GELLII NOCTIVM ATTICARVM EXCERPTA

amplitd -inis < amplus
lautus -a -um = nbilis,
splendidus
lautum mnus impertris
manus plna pugnus
nrs -ium f = nsus
gula -ae f = iugulum
porr adv = ad ultimum

ob-sistere = resistere, s dfendere

neque pr amplitdine dignitteque lautum partum

esse. Tum Fabricium plns mans ab auribus ad oculs et nfr deinceps ad nrs et ad s et ad gulam atque inde porr ad ventrem mum ddxisse et lgts
ita respondisse: dum ills omnibus membrs, quae attigisset, obsistere atque imperre posset, numquam
quicquam defutrum; proptere s pecniam, qu nihil sibi esset sus, ab hs, quibus eam scret sui esse,
nn accipere.
PEIOR HOSTIS INIMICO

[Ex A. Gelli Noctium Atticrum IV, cap. VIII]

Quid C. Fabricius d Cornli Rfn homine avr
dxerit, quem cum disset inimcusque esset, dsignandum tamen cnsulem crvit.

frx -cis (< fr) = qu rs

alins cupit et capit
avritia -ae f < avrus
amc tbtur: pr amc
habbat
disse sum esse v. df.
sus fuit: sus est
re pblicae
compettor -ris m = hom
qu idem petit quam alius
futtilis -e = nn aptus
ad-nt -nsum/-nixum esse
= vald labrre, studre

Fabricius Luscinus magn glri vir magnsque rbus

gests fuit. P. Cornlius Rfnus man quidem strnuus et belltor bonus mlitrisque disciplnae pertus admodum fuit, sed frx hom et avriti cr erat. Hunc
Fabricius nn probbat neque amc tbtur susque
eum mrum caus fuit. Sed cum in temporibus re difficillims cnsuls creand forent et is Rfnus peteret
cnsultum compettrsque eius essent imbells qudam et futtils, summ ope adnixus est Fabricius uti
Rfn cnsultus dferrtur. Eam rem plrsque admrantibus, quod hominem avrum, cui esset inimcissimus, crer cnsulem vellet, ml inquit cvis m

I. P. FERDINANDI FLVMINIS MVRGENSIS

complet, quam hostis vendat.
Hunc Rfnum poste bis cnsult et dicttr
functum cnsor Fabricius sent mvit ob luxuriae
ntam, quod decem pond lbrs argent fact habret.
Id autem quod supr scrps Fabricium d Cornli
Rfn ita, uti in plrque histori scrptum est, dxisse, M. Cicer nn alis Fabrici, sed ips Rfn grtis agent quod ope eius dsigntus esset, dictum esse refert in libr secund d rtre.

complre = spolire
:m servum vendat

luxuria -ae f = luxus

histori: librs d histori

Cicer autem refert id, quod
supr scrps, nn Fabrici
dictum esse alis, sed ips
Rfn, dum grtis agbat
quod ope eius dsigntus
esset.

DE HONESTATE CONSVLVM

[Ex A. Gelli Noctium Atticrum III, cap. VIII]

Litterae eximiae cnsulum C. Fabrici et Q. Aemili ad
rgem Pyrrhum Q. Claudi scrptre historirum in
memoriam datae.
Cum Pyrrhus rx in terr Itali esset et nam atque
alteram pugns prosper pugnsset satisque agerent
Rmn et plraque Italia ad rgem dscvisset, tum
Ambraciensis quispiam Tmochares, rgis Pyrrh amcus, ad C. Fabricium cnsulem furtim vnit ac praemium petvit et, s d praemi convenret, prmsit
rgem venns necre idque facile esse fact dxit,
quoniam fli su pcula in convvi rg ministrrent.
Eam rem Fabricius ad sentum scrpsit. Sentus ad rgem lgts msit mandvitque, ut d Tmochare nihil
prderent, sed monrent, uti rx circumspectius ageret
atque proximrum nsidis saltem ttrtur. Hoc ita,

alteram: dus
nam atque alteram: nam
vel dus
pugnsset: pugnvisset
Ambraciensis -e < Ambracia, oppidum pr
quispiam quaepiam quodpiam = qudam
furtim = clam

:fli Tmocharis
ministrre (< minister) =
servre, pcula vn implre
eam rem scrpsit: d e r s.
prderent: dcerent
circumspectus -a -um = attentus
ttr = tur

A. GELLII NOCTIVM ATTICARVM EXCERPTA

Valerius Antis librs chronics scrpsit saecul I a.C.
Ncis -ae m

abl/gen + tenus = ad/contr

+ acc
gen + erg = gen + caus
nbs vsum est
ut t arms vincere possmus

negvimus n exspectret:
dximus nolle s exspectre

eius-modi = ita, sc
: quia nbs...
iacbis: cads

uti dximus, in Valeri Antitis histori scrptum est.

Qudrgrius autem in libr terti nn Tmocharem,
sed Nciam adiisse ad cnsulem scrpsit neque lgts
sent misss, sed cnsulibus, et Pyrrhum popul
Rmn lauds atque grtis scrpsisse captvsque
omns, qus tum habuit, vestvisse et reddidisse.
Cnsuls tum furunt C. Fabricius et Q. Aemilius.
Litters, qus ad rgem Pyrrhum super e caus msrunt, Claudius Qudrgrius scrpsit fuisse hc exempl:

Cnsuls Rmn saltem dcunt Pyrrh rg.

Ns pr tus iniris continus anim tenus commt inimciter tcum bellre studmus. Sed commnis
exempl et fde erg vsum ut t salvum velmus, ut
esset quem arms vincere possmus. Ad ns vnit Ncis familiris tuus, qu sibi praemium nbs peteret,
s t clam interfcisset. Id ns negvimus velle nve
ob eam rem quicquam commod exspectret, et simul
vsum est ut t certirem facermus n quid, eiusmodi
s accdisset, nostr cnsili cvitts putrent factum,
et quod nbs nn placet preti aut praemi aut dols
pugnre. T, nisi cavs, iacbis.