Professional Documents
Culture Documents
2010-11.
. .
.............................................................................................................................. 5
.......................................................................................................... 5
1.1
.............................................................................................................. 6
1.2
............................................................................................................. 6
1.3
.............................................................................................................. 8
1.4
...................................................................................... 10
1.5
.......................................................................................................... 11
2.
.......................................................................................................................... 13
2.1
.......................................................................................... 13
2.2
............................................................................................................ 16
2.3
................................................................................................................. 17
3.
.................................................................................................................... 18
3.1
............................................................................................................ 18
4.
.................................................................................................................. 21
4.1
............................................................................................................ 21
4.2
........................................................................................... 24
4.3
..................................................................................... 25
4.4
................................................................................................................. 26
II
.......................................................................................................................... 28
5.
......................................................................................................... 28
5.1
................................................................................... 28
5.2
.......................................................................................................... 30
5.3
..................................................................................................... 34
6.
.................................................................................................................. 36
6.1.
....................................................................................................... 36
6.2.
....................................................................................................... 38
6.3.
....................................................................................... 40
6.4.
................................................................................................. 44
7.
....................................................................................................................... 46
7.1.
...................................................................................... 46
7.2.
................................................................................... 48
7.3.
......................................................................................... 49
8.
....................................................................................................................... 51
III
.................................................................................................................. 55
.
................................................................................................................... 56
.1.
,
............................................................................. 57
.2.
.......................................................................................... 59
.3.
.................................................................................... 60
.4.
........................................................................................ 61
.5.
.................................................................................. 62
10.
.................................................................................................................... 62
10.1.
.................................................................... 63
10.2.
....................................................................... 64
1.
10.3.
...................................................................................... 66
10.4.
.............................................................................................................. 67
11.
.......................................................................................................... 67
11.1.
................................................................................. 68
11.2.
.......................................................................... 70
11.3.
....................................................................................... 73
11.4.
.................................................................................. 75
11.5.
...................................................................................... 77
IV
................................................................................................................... 80
12.
......................................................................................................... 80
12.1.
.................................................................................... 81
12.2.
........................................................................ 83
13.
............................................................................................................. 86
13.1.
............................................................................................... 87
13.2.
..................................................................................... 89
13.3.
........................................................................................................... 92
13.4.
.................................................................................................... 93
14.
................................................................................................................ 93
14.1.
........................................................................................... 94
14.2.
...................................................................................................... 97
14.3.
................................................................................................ 98
15.
............................................................................................ 102
15.1.
....................................................................................................... 102
15.2.
............................................................................................................ 105
V
....................................................................................................................... 107
16.
............................................................................................................ 108
16.1.
..................................................................................... 109
16.2.
............................................................................................... 113
16.3.
................................................................................. 118
17.
....................................................................................................... 121
17.1
................................................................................................... 121
17.2.
.................................................................................. 123
17.3.
............................................................................. 126
VI
..................................................................................................................... 130
18.
................................................................................................. 130
18.1.
........................................................................................ 130
18.2.
................................................................................. 133
18.3.
............................................................................................ 137
1.
............................................................................................................... 139
1.1.
....................................................................................... 139
1.2.
........................................................................................ 145
1.3.
.......................................................................... 148
VII
................................................................................................................ 153
20.
.......................................................................... 154
20.1.
..................................................................................... 154
20.2.
..................................................................... 156
:
20.3.
21.
21.1.
21.2.
21.3.
VIII
22.
22.1.
22.2.
22.3.
23.
23.1.
23.2.
24.
24.1.
24.2.
.................................................................................................... 159
.................................................................................... 162
................................................................................. 162
....................................................................................... 163
........................................................................................ 164
..................................................................................................... 170
.............................................................................................. 170
................................................ 170
................................................................... 173
...................................................................................................... 175
.......................................................................................... 178
.......................................................................................... 179
....................................................................................... 181
........................................................................................... 184
............................................................................... 184
................................................................................................. 188
I
1.
.
,
,
.
,
,
,
.
,
,
,
.
, .
,
.
.
,
.
)
).
1.
2.
( .
( .
:
( ) = (
( - ).
I
( ) =
. ),
1 0.
1.1
1.1.1 2+35
. 2+36
1.1.2
180
1.1.3
1.1.4
.
1.1.5
4 6
,
,
- )
A, B
A B (
.
,
.
.
)
,
)
,
,
,
)
,
(
.
A B (
A, B
,
,
1.2
( ).
AB(
.
B
B)
,
B)
AB(
.
, .
A, B
,
,
A B (
.
.
A, B
A, B
B)
( ),
().
,
.
,
:
) (a b) a b;
b
T
1.2.1.
a
T
T
) (a b) a b.
ab
T
T
(a b)
)
a
a b
T
T
T
T
T
T
1.3
17 11 5 3
( ) (2,3456 1,2345 = 10/9); (b) ;
19 13 7 5
17 13 13 9
1 1 1 1 1 1
(c) ; (d) .
19 15 15 11
2 3 6 3 4 12
1.3.1
m 1 m 2 m m 1
m m 2
(a) m n 2
; (b)
.
n 1 n 2 n n 1
n n2
1.3.2
1.3.3
(a)
; (b)
.
; (c)
( . B A).
(i),
,
(
,
.
1.3.5
(iv) A B A;
(v) A B B;
(vi) (A B) ((A C) (A B C)).
AB
( .
= T)
( = ).
.
(vi)
B
).
(B = T)
AC
ABC
(A C) (A B C)
(vi)
1.3.6
(vii) A A B;
(viii) B A B;
(ix) (A C) ((B C) (A B C)).
1.3.7
(x) (A B) (A B);
(xi) (A B) (B A);
(xii) (A B) ((B A) (A B)).
1.3.8
(xiii) A (A B);
(xiv) (A B) ((A B) A);
(xv) (A B) ((A B) B).
1.3.9
.
,
a, b
a b ba
a (b c) (a b) c
a (b c) (a b) (a c)
a, b, c
;
;
a, b, c
.
1854.
1.4
,
,
:
1.
2.
AB
3.
(Modus ponens)
|- A,
,
.
.
:
1. (Modus ponens).
B;
2. (Demonstratio per enumerationem
C BC
,
3. (Deductio ad absurdum
B
B
,
.
).
(A B) C;
).
A.
,
.
(1)
,
B = ,
10
I
.
B = .
:
1. A |- B A (
B
2. A B |- (B C) (A C) (
AB
3. A B, B C |- B (A C) (
AB BC
4. |- (A B) (B A) (
5. |- (A (A B)) (A B) (
6. |- ((A B) A) ((A B) B);
7. |- (((B C) C) (A C)) (B (A C));
8. |- (A (B C)) (B (A C));
9. |- (A B) (A) (B) (
);
10. |- (A B) (A) (B).
. (1)
(ii),
(i),
. (2)
(iii),
);
... );
()
... );
);
. (3)
,
().
1.4.1.
1.5
.
,
,
.
.
AB
( )
11
B
A B,
AB
B
A
AB
1.5.1
: A (B C), A (B C).
1.5.2
,
:
(1) A (B C) = (A B) ( C); (2) A (B C) = (A B) (A C).
12
1939.
148.
2.
,
.
.
.
118),
1874.
10
(1845
,
.
.
.
,
2.1
S
.
,
-
13
:
,
I
,
:
S={
},
={
= 3.
S B,
B.
}, B = {
}.
S E,
S,
S,
E,
B,
E, B.
B;
E;
B.
.
P =SB
x P x S x B.
S B
P = {x| x S x B},
.P
S
, . P E = .
P={
B.
}.
U=SB
S B
x U x S x B.
U = {x| x S x B},
.U
U={
S
,
B.
,
(
}.
)
14
.
S U
S
U.
2.1.1
U
x S x U.
S
.
2.1.2
B
1. A A B B A B;
2. A B A A B B.
A B B A.
A= B
,
R=S\B
x R x S x B.
S B
R = {x| x S x B},
.R
S
R={
S
S.
B.
}.
U
U
U \ S.
U
S
S.
.
{A| A S}.
(S)
(S) = {, {
}, S}.
}, {
}, {
}, {
S,
}, {
}, {
15
:
(S)
23
A, B
2.2
A (B C) = (A B) (A C)
.
2.2.1
A, B, C
30
.
.
2.2.2
13
5,
1
7.
P, L, I.
,
A, B, C
,
B
3.
(A B) A B
2.2.3
AB
4, 3, 5
.
(A B) A B.
.
A
8,
30.
,
(A B)
14,
5,
.
.
A B
16
,
A (B C) = (A B) (A C),
2.2.4
( x, y).
( x, y) A (B C) x A y (B C) x A ( y B y C).
(x A y B) (x A y C) (( x, y) A B) (( x, y) A C)
( x, y) (A B) (A C).
,
,
.
2.3
2.3.1
A, B, C
A C = {a, b, c, d, e, f, g},
B C = {d, e, f, g}, A C = {e}, B C = {e, f}, A \ B = {a, b, c}, B \ C = {d}.
2.3.2
M, N, P
M N = {1, 2, 3, 4, 5, 6},
N P = {2, 4, 5, 6, 7, 8}, P M = {1, 3, 5, 6, 7, 8}, M N = {5, 6}, N \ P = {7, 8}.
2.3.3
B
(a) A B A B = A; (b) A B A B = B;
(c) A (A B) = A; (d) A (A B) = A.
2.3.4
A B
( )
AB=
|A B| = |A| + |B|;
(b) |A B| = |A| + |B| - |A B|;
(c) |A \ B| = |A| - |A B|.
2.3.5
(S)?
S.
( )
2.3.6
(b)
2.3.7
A, B, C
(a) A \ (B C) = (A \ B) (A \ C); (b) A \ (B C) = (A \ B) (A \ C).
2.3.8
,
(a) A (B \ C) = (A B) \ (A C);
(b) A \ (B C) = (A \ B) C;
(c) ( \ B) (B \ A)
(d) A (B C) = (A B) (A C);
(e) A (B \ C) = (A B) \ (A C).
2.3.9
17
(a)
(b)
(c)
A = {a, b, c}
A B = (A \ B) (B \ A).
B = {b, c, d, e},
A B.
A B = (A B) \ (A B).
2.3 (1) A = {a, b, c, d, e}, B = {d, e, f}, C = {e, f, g}; (2) M = {1, 3, 5, 6}, N
= {2, 4, 5, 6}, P = {1, 3, 5, 6, 7, 8}. (5a) 210 = 1024.
3.
.
,
A B.
A B:
3.1
3.1.1.
= {a, b, c}
B = {1, 2}.
:
A B = {(a,1), (a,2), (b,1), (b,2), (c,1), (c,2)}.
|A B| = |A||B| = 32 = 6
,
.
26 = 64
,
,
63
(
).
BA
63
.
,
126
.
18
:
3.1.3
Z , -1, 0, 1, 2, 3, .
,
m < n, .
(m,n)
Z.
,
.
3.1.4
3.1.5
R.
R.
xy
.
(
(x) xx.
(x,y) xy yx.
(x,y) xy yx x = y.
(x,y,z) xy yz xz.
,
,
,
mn
.
,
, ,
, , .
,
( )
, , .
.
.
,
,
19
:
,
I
)
[x] = {y | xy},
.
x A, [x] ;
[x],
[x] = [y],
x, y A;
x, y A,
[x] = [y],
[x] [y] = ;
1.
2.
3.
4.
.
,
.
.
.
3.1.6
(x,y)
,
,
N 1, 2, 3, .
3,
2.
xy x y (mod 3),
0, 1,
.
0 3, 6, ,
1 1, 4, 7,
2 2, 5, 8,
.
,
[3]
[4]
[0],
,
xy x y 0 (mod 3),
3.1.7
, , , .
, .
2, 4, 6, ,
1, 3, 5, .
xy
[2]
[1]
20
4.
f: A B,
f(a) = 1, f(b) = 2, f(c) = 2.
f = {(a,1), (b,2), (c,3)
,
(xA)(!yB) y = f(x),
.
.
X Y
(x,y1), (x,y2) f
f
D(f) = X,
X Y,
.
(Leibniz, 1646-1716)
.
f(x),
(Dirichlet, 1805-185),
Y, .
(Clairant) 1734.
(Euler, 1707-1783)
4.1
, .
y1 = y2.
.
,
(yY)(xX) y = f(x),
.
21
:
,
1-1
B,
f(x1) = f(x2) x1 = x2 .
4.1.1
f
,
B
.
1 2 3 4
, . f(1) = 3, f(2) = 4, f(3) = 4, f(4) = 1
f
3 4 4 1
{1, 2, 3, 4}2 = {1, 2, 3, 4}{1, 2, 3, 4}.
,
.
4.1.2
ZZ
f(n) = 2n - 3,
2n 3
4.1.3
,
,
n.
2B
,
2n 3 = m
n = (m 3)/2,
m2
.
,
f(n1) = f(n2) 2n1 3 = 2n2 3 n1 = n2 ,
.
4.1.4
f = x2
,
f: R [0,
+].
22
f = x2 , . f: x x2 ,
.
,
,
-
2,
(2, 4)
.
2
,
4.1.5
.
,
.
=4
B,
,
-
1 2 3 4
.
g 1
4 3 1 2
,
4.
(+2)2 = (-2)2 = 4, .
.
1 2 3 4
g
3 4 2 1
, .
.
.
4.1.6.
4.1.7
f(x+1) = x - 2
!
,
.
:
1
2
3
4
5
... .
x+1 = t,
f(2) = -1,
f(3) = 0,
f(4) = 1,
f(5) = 2,
f(6) = 3,
x = t 1,
f(t) = t 3,
23
f(x) = x 3.
,
,
t.
, . f(x) = x 3,
(4.1.7)
f(x) = x 3,
,
x 3 = r.
r
x = r + 3,
f-1(x) = x + 3.
f-1
+ 3,
4.2
f-
,
f-1
.
.
( )
( B)
( ).
( B)
,
!
3.
(1-1
(2 B)
4.1.6),
,
.
4.2.1
f(S)
B A,
.
f : X Y.
S
f.
X Y
{f(x) | x S}
A = {a, b, c}
4.2.2
S X,
f
A
:
y f(AB).
),
(b, c ).
.
B
f
y = f(x)
D.
.
x AB.
y f(A)f(B).
D.
24
y f(A)
y f(B).
,
f(a) =
f(A) f(B) f(AB).
, f(A)
f(AB) f(A) f(B),
.
,
4.3
f:AB
g : B C,
h : A C,
h(x) = (g o f)(x) = g(f(x)).
,
g.
4.3.1
1 2 3 4
1 2 3 4
, g
.
f
3 1 4 2
2 3 4 1
) f o g ) g o f ) f2 = f o f ) g2.
fog
gof
(f o g)(1) = f(g(1)) = f(3) = 4
(g o f)(1) = g(f(1)) = g(2) = 1
(f o g)(2) = f(g(2)) = f(1) = 2
(g o f)(2) = g(f(2)) = g(3) = 4
(f o g)(3) = f(g(3)) = f(4) = 1
(g o f)(3) = g(f(3)) = g(4) = 2
(f o g)(4) = f(g(4)) = f(2) = 3
(g o f)(4) = g(f(4)) = g(1) = 3
1 2 3 4
1 2 3 4
1 2 3 4
) g f
; ) f 2
.
) f g
4 2 1 3
1 4 2 3
3 4 1 2
.
,
.
4.3.2
(x R). )
f o (g o h) = (f o g) o h. )
f o g o h.
25
: )
[f o (g o h)](x) = f((g o h)(x)) = f(g(h(x)))
[(f o g) o h](x) = (f o g)(h(x)) = f(g(h(x))). ) f(g(h(x))) = f(g(3x 1)) = f(2(3x 1) 3) =
2(2(3x 1) 3) + 1 = 12x 9.
4.4
f:RR
x2
) f(x) = 2x2 x + 1 ; b) f(x) = x3 + 2x ; c) f(x) = |x| 3x + 2 ; d) f ( x)
.
x3
4.4.1
4.4.2
a)
b)
A = {1, 2, 3}.
.
,f:RR:
x 2
x 1
x 1
3x 2
2x 3
2x 1
; b) f (
; c) f (
;
a) f (
)
)
)
x 2
x 2
x 1
3x 2
2x 3
3x 2
1
1
1
1
d) 2 f ( x) f ( ) 3x ; e) 3 f ( x) 2 f ( ) ; f) f ( x) 3 f ( ) x2 .
x
x
x
x
1 2t
2
1
1 2t
1 5t
x 1
1 t
f (t )
,
,
: )
x
t
1 2t
1 t
5 4t
x 2
3
2
1 t
1
1 5x
. d)
x = t,
2 f (t ) f ( ) 3t ;
f ( x)
t
5 4x
1
3
x = 1/t,
2 f ( ) f (t ) .
t
t
3
1
t
2u v 3t 2v u ,
u f (t ) , v f ( )
t
t
1
1
.
u 2t ,
f ( x) 2 x .
t
x
4.4.3
4.4.4
a)
b)
c)
1 2 3 4
1 2 3 4
1 2 3 4
, g
h
.
f
3 3 4 1
2 4 3 1
4 3 2 1
f2,g3 h3;
e
je u v,
fo u =h vo g =h .
(f o g)-1 = g -1 o f -1.
4.4.5
f : X Y A, B X.
a) f(AB) = f(A) f(B);
b) f(AB) f(A) f(B);
c) f(A\B) f(A) \ f(B),
:
.
26
:
f : X Y,
4.4.6
SY
A, B Y.
-1
A B,
4.4.7
A, B
|A| = |B|.
a)
b)
c)
d)
: d)
f : A B.
, . Z N;
, . Q N;
-1
1, . R (-1, 1).
f ( x)
x
1 x
(-1, 1).
27
II
.
(R),
, .
(I),
(Q).
(Z),
(N).
.
5.
N 1, 2, 3, 4,
Z = {0, 1, -1, 2, -2, 3, -3, ,
f : N Z,
(
N Z,
(Z )
#
.
|N| = |Z| = 0.
kard N = kard Z,
5.1
x y
5.1.1:
y S.
,
5.1.2:
, .
S Z#,
S Z#,
S.
S
1.
n no , n Z#,
nS
n + 1 S;
2.
no m < n , n Z#,
mS
n S.
#
Tada {n Z | n no } S.
xS
no
28
:
5.1.3
1 2 3 ... n
1,
1 (1 1)
, .
2
1.
1 2 3 4
10,
!
4 (4 1)
,
2
n(n 1)
.
2
.
n = 1.
1,
,
n = 4.
.
.
n(n 1)
2
(n 1)(n 2)
.
S(n+1) : 1 2 3 ... n (n 1)
2
S(n+1)
S(n)
n(n 1)
(n+1).
(n 1) ,
2
S(n) : 1 2 3 ... n
(n 1)(n 2)
,
2
.
,
(n 3) 2n + 1 2n .
5.1.4
n = 3,
n = 4,
n = 5,
23 + 1 2 ,
24 + 1 24 ,
25 + 1 25 ,
3
,
,
,
7 8.
16.
11 32.
(n no = 3) S(n) S(n+1),
n+1
S(n) : 2n + 1 2 ,
S(n + 1) : 2(n+1)+ 1 2 .
S(n+1)
S(n).
2(n+1)+ 1 = 2n + 2 + 1 = (2n + 1) +2
2n + 2 ,
S(n)
2n +2n ,
n 3 2 2n
= 2n+1 ,
S(n+1)
.
, 2n + 1 2n
n 3.
n
29
)
)
)
)
5.1.5
n {1, 2, 3, ...}
2 n 1
n
3
(1) 2 0 (mod 5) , .
n(n 1)(2n 1)
;
12 2 2 32 ... n 2
6
6
7n 1
n
n2 .
5.2
5.2.1.
8.
2n.
3
6++++3
3n.
75
5n .
7
14
25.
7.
7.
2,
4.
5
25,
63
3.
5n
203
1 26, 26
.
57575736
13.
,
, 57575746
5.2.2.
13.
nN
3n
11
11.
,
1 358 024 67
(3+8+2+6+) (1+5+0+4+7) = 28 17 11
13
5.
25.
25
123...75
n
20 23 14,
11
11.
351
.
13
6 2 4 14
4
6 2 3 12
.
4,
35
4.
30
:
) 23
) 47
10, 11, 12, ...
: )
23
23 : 2 = 12
12 : 2 = 6
6:2=3
3:2=1
1:2=0
x qy
(5.1.1)
q Z.
S.
r
py + r ,
7 23 + 1,
.
x = qy + r .
,
0r,
r |y| = y .
,
r y S,
r |y| = -y , .
x = p|y| + r, 0 r < |y| ,
q=-p
.
0.
y 0.
0 r < |y| .
7
x = qy + r,
,
.
y > 0.
je y 1.
S = {x uy | u Z, x uy 0}.
r S
.
r=
r < |y|.
x (q+1)y = (x qy) y = r y
r
,
p
.
x=
0 r < |y| ,
q r.
x = qy + r = qy + r,
0 r , r y|.
r r (q
|r r q qy| .
-|y| < r r y|,
|r r| < |y|.
0 |q q 1.
q q
,
,
|r r| 0.
, q q 0 r r 0, . q = q r = r .
q r
.
q
q)y .
5.2.4
q
,
qy + r,
x, y Z
x = qy + r,
7, 3 Z
, 1
).
,
,3
10
.
23 110012 .
110012
1 2 4 1 23 0 2 2 0 21 1 2 0
16 8 0 0 1 23
.
1
0
0
1
1
5.2.3. (
0 r < |y|.
|y| = y ,
x
,
x = qy + r,
0 r <y.
0,
x = qy + r,
q r
0 r <y.
x=
31
(nzd)
1. d | x d | y (d
x d
2. (cZ) c|x c|y c|d.
5.2.5
y, .
x, y
d);
,
d = mx + ny.
m, n
5.2.6
,
m, n
d = mx + ny:
) , = 45, 126; ) 70, 154; ) 132, 156; ) 143, 165.
) nzd(45, 126) = 9
,
d = nzd(a, b).
d|1,
d = 1.
,
5.2.8
a|c.
.
a, b
mac + nbc = c.
5.2.9
m, n Z
b
a
p.
a b
1, . nzd(a, b) = 1.
5.2.7
.
d,
9 = 45 - 136
= 45 1 (126 2 45)
= 3 45 + (-1) 126.
2,
7
m = -2, n = 1; ) d = 12, m = 6, n =
nzd,
126 = 2 45 + 36
45 = 1 36 + 9
36 = 4 9 + 0,
) d = 14,
70/154
14 = m70 + n154
14,
-5; ) 11, 7, -6.
,
d.
m n
ma + nb = 1
a b, . d|a d|b
a, b, c Z
a|bc
a, b, p Z
nzd(a, b) 1.
ma + nb = 1.
5.2.3
m n.
d|(ma + nb),
a 0.
,
ma + nb = 1.
a|bc
a, b
m, n Z
ma + nb = 1.
a|a
a|( mac + nbc)
a|c.
p
p|ab
p|a
p|b.
32
:
.
p|a
,
p
p|b.
I
.
a 1 , a 2 , a 3 , , a n , p Z
p| a 1a 2a 3a n
i, 1 i n.
5.2.10
p|a i
a.
.
2 33 .
54
496125
5.2.11 (
5.2.12 (
k>1
p1 , p2 ,, pn
.
p1 , p2 ,, pn
pi
x p1 p2 ... pn 1 .
,
(n)
34 53 72 .
n+1
.
.
1
,
.
i 1, 2, , n.
p
p|x .
x,
,
n n;
n 3 7n ;
n 3 11n .
n
2)
5
5
) n n
) (n 1)(2n 5)(7n 6)
) n7 n
7.
3)
n,
B:
33
) A n 2 3n 5 , B n 2 ;
) A n 2 6n 8 , B n 3 ;
) A n 2 8n 15 , B n 4 .
1) )
2, 3, 4, 5, .
6.
)
5
f (n)
n 5k , n 5k 1 , n 5k 2 , n 5k 3
n(n 1)(n 1)(n 2 1) )
2) )
n 5k 4 , k ,
, 6
) n 2 4n 5 (n 2) 2 1 , ) n 2 8n 15 (n 4) 2 1
3)
5.3
5.3.1
ab
a b (mod n)
a b
a
n
b
(1777 - 1855)
n.
1801.
24.
Disquisitiones
,
.
Arithmeticae,
.
5.3.2
a
n,
,
,
,
.
n | (a b) , . n
a b m n , mZ.
ab
mZ.
a a m n (mod n) ,
b
n
a b
a b (mod n) n | (a b) .
51 46 36 21 1 (mod 5) .
34
5.3.3
1)
) 34 28 (mod 3) ,
34 28 = 23;
) 7 - 1 (mod 4),
7 + 1 = 8 = 2 4;
) -19 - 4 (mod 5), jer je -19 (-4) = (-3) 5;
) 23 0 ( 23) , jer je 23 0 = 1 23.
a, b, c
n
a a (mod n) ;
a b (mod n) b a (mod n) ;
a b (mod n) b c (mod n) a c (mod n) .
2)
. a a = 0 = 0 n;
. a b= m n b a = (-m) n;
. a b= m1 n b c= m2 n a c= (m1 + m2) n.
3)
c d (mod n)
a b (mod n)
1. a c b d (mod n) ;
2. a c b d (mod n) ;
3. a c b d (mod n) ;
4. a m b m (mod n) , m ;
5. ka kb (mod n) , k .
1. 2. a b = m1 n
c d = m2 n (a c) (b d) = (m1 m2)n;
3. (m1m2) n2 = (a - b)( c - d) = ac bc ad + bd =
= ac bd bc + bd ad + bd =
= ac bd - b(c - d) - d(a - b) =
= ac bd - (bm1)n - (dm2)n
ac - bd = ((m1m2) n + bm1 + dm2)n.
4. 5.
3.
,
b = c = k.
1980 1990
4)
(72)2 (-1)2 1 (mod 10)
4|1980
5)
) 3100
13
4.
13
90
10
3.
72 = 49 = 50 1 -1 (mod 10)
74 =
32 = 9 = 10 1 (mod 10), . 34 1 (mod 10).
1980 1990
4|80,
) 1136
380
380
) 62010
90
1 1 0 (mod 10) .
) 32011
11.
35
:
)
3.
3,
) 1 ) 3 35
3 (mod 11).
402
3 ) 1;
6.
,
Q {
m
| m n } .
n
,
6.1.
6.1.1.
) 0,333...
) 3,121212...
: )
x 0,333...
10 x 3,333... ,
10 x 3 x ,
13
4
; ) 12
.
3
33
990
10
9x 3 ,
100
)
,
.
,
3 2 1
1
1 ,
2
2
2
3
,
9
1 2
, , ... .
5 5
(
, ...
,
(
) 0,272727...
) 12,0131313...
,
,
),
, .
6
2
1 .
4
4
(
3/11 )
,
)
36
6.1.2.
.
.
.
,
)
)
25.
) 2/5 ) 7/15 ) 13/11 ) -3/4,
6.1.3.
25
2.
-4/3.
17 2 5 2
54 4 4
5 6 36
,
,
.
17 3 5 3 5 4 2 20 2 4 2 5 4 5 2 32 34
)
)
3n 4
21n 4
2n 3
; ii.
; iii)
.
i.
14n 3
5n 7
4n 5
n:
,
2n + 3 = ak, 5n + 7 = bk.
1 = 5ak 2bk, .
. ii.
k
,
6.1.4.
1
1
1
1
1
1
2
4
8
16
; )
.
)
...
2
4
8
1 2 2 3 3 4
99 100
1 a 1 a 1 a
1 a
1 a
1 a 16
2 1 3 2
100 99
...
1 2 2 3
99 100
1 3
2
99
2
100
...
1 2 1 2 2 3 2 3
99 100 99 100
99
32
1 1 1
1 1 1 1
1
; )
,
...
1 a 32
1 2 2 3
99 100 1 100 100
.
: )
)
1, 2, 3, ... .
,
.
37
(
.
).
6.1.5.
,
2-
6.2.
.
,
,
2 14
3 21
,
a :b c:d .
a d bc .
2 21 3 14 , . 42 42.
6.2.1.
5 x
;
3 15
x 3 x 1
)
;
x 4 x9
x7 2
;
x5 3
x5 x6
)
.
x 7 x3
a c
,
b d
2a 3b 4c
;
2u 3v 4w
: ) 5; ) 25.
a :b c:d
) a b : b c d : d ;
) 2a 3b : 4a 5b 2c 3d : 4c 5d .
a b c
5
u v w
)
a :b : c u : v: w
a 2 2b 2 3c 2
.
u 2 2v2 3w2
a b c
k.
u v w
38
)
)
)
)
6.2.4.
x: y: 6 y: 7 : 2;
( y x) : ( y x) : 15 x : 11 : 5 ;
x
x
y2 : x2 y 2 : 10 ( x y) : ( x y) : 2 ;
3
y3 : x y : x y : 3 : 2 .
2
6.2.5.
) x : y 7 : 13 , y : z 7 : 5 ;
) (c b) : (c a ) : (a b) 2 : 3 : 5 ;
) m: n 9 : 4, m: p 6 : 5 ;
) (u v) : (u w) : (v w) 11 : 10 : 7 .
: ) x : y : z 49 : 92 : 35 ; ) m : n : p 18 : 8 : 15 ; ) a : b : c 2 : 3 : 5 ; )
u : v : w 7 : 4 : 3.
G mn ,
.
,
m: G G : n
m n
2
1 1
m n
n.
6.2.6.
)
)
6.
)
m n
)
m n.
: )
a : b (ka) : (kb)
AH
G,
G AH .
H G A,
a ka a
, .
b kb b
m n 2mn
mn . )
2
m n
,
3
m n.
6 49 . )
. )
m n
0.
, .
abc .
39
( x 1) : x x : 1 ,
x2 x 1 ,
, AC : AB AB : AC ,
( x y) : x x : y .
x2 x
1
5
x .
2
4
y 1 , . AC x 1
10.
450 . . . .
1 5
,
4 4
1 5
2
x2 x 1 .
1 5
.
2
1.6180339887498948482 .
6.2.7.
1
1
1
1
1 ...
1 1 1 ...
x 1
: )
x 1
1
.
x
1
1
1
1 ...
x2 x 1
x 1 1 1 ... .
x 1 x, .
2
. )
,
6.3.
.
.
,
6.3.1.
126
20
.
.
40
:
)
: )
140 0 126.
40
.
, .1
6.3.2.
.
: ) 14
.
x
14
12 , .
8
,
5
,
26
5
5
12
, 8
12 14 8,
3/5
,
:5 = 6 :9
3/5 1 ,
,
, . x:5
: 6 = 4 : 7,
21
, .3
17
140
3
x 3
7
) 14
, 126
, 0
,
100
.
6
5
.
6 (3 / 5)
.
9 1
,
2
6.3.3.
41
:
)
18
5 ,
6 ,
.
1,5
3
, .3
6
3
, .1
, .1
V1 : V2 18 : x ,
657
,
568
6.3.4.
800
6 .
3
1
,
2 .
2/3
7 68
18 , .
689
.
x : 140 = 6 : 5
=5:6
=7:8
,
,
500
.
3 .
140
5 ,
V1 6 8 9 (
V2 7 6 8 .
x : 140
)
)
2%
,
, . 1,5
),
x 14
)
1,5
6 ,
:
1,5
160
.
,
3
1,5%
(
1,5 %
20%
2, 3
)
5.
,
.
: )
x, y z.
x y z 500
x 2k , y 3k z 5k ,
x: y: z 2:3:5.
2k 3k 5k 500 ,
k 50 .
x 100 , y 150 z 250
. )
5%
3000, . 2850
,
60
,
45
,
45
. ) 220, 264 316
.
6.3.5.
42
:
)
)
6
.
400, 500
)
40%, 30%
11
30%
,
: )
66, 4
50 %
: )
,
x y 90
,
12
214
800
42, 40
,
, . 213, 267
,
36
320
00
, . 164
40% 30% 30%,
40% 30%, .
.
,
4/11
00
.
200
0
5/
00
5
5
3
4
900 175
900 234 ,
9
9
7
7
4
, . 327
.
,
,
4
, . 300, 551 4
,
1,2
700
3
,
118
36/118
700
, . 24, 237
.
4/15, 5/15 6/15
.
,
.
2/11
)
)
,
42/118, 40/118
6.3.6.
800
.
600
00
1,1
60
65 %, 60 %
500
1,16
60 x 30 y 50 90 ,
45 %
,
. )
50 %
50
50
300
30
00
= 60, 30
60
50, 100
150
.
30.
43
I
.
x, y z
x y z 900
150, 300
x : y : z 50 : 100 : 150
450
,
.
.
6.3.7.
)
98%
)
18
2
8%.
: )
99
v
.
v s 100
rv
98
.
rv s 100
50,5%
. )
1%
,
2%
,
8
.
, 100
8%.
4,5%
.
v
rv
2%.
K G T
,T
,p
30
.
79
T
0,216 ,
365
%
100
,G
365 (
360
, 7
p
,
100
r 0,45
366)
79
0,219
360
6.4.
(
)
.
6.4.1.
.
.
.
.
44
:
)
I
.
n N
: )
6.4.2.
)
)
)
)
(
k: )
n
.
V n (n 1) ... (n k 1)
6.4.3.
).
0-5?
0-4?
,
,
5
4
. ) 4432 = 96.
6.4.4.
.
,
,
,
.
: )
1-5.
566 120
)
)
)
)
n
n-1
, -
: )
)
)
n-k+1
n
k
n
n(n-1)
k n
. )
n,
. ) n! 1 2 ... n ,
. ) 24
6.4.5.
23k10-
0, 1, ..., 5,
5
554 = 100
0-5?
0-4?
,
. ) 500.
.
5
5
n
2-
0-5.
8-
45
: )
5-
.
,
4,
54
2! 12.
)
.
C 25
,
, .
5 4
10 . )
1 2
Vkn n (n 1) ...(n k 1)
5 43
n
. )
C
10 . ) C k
k!
1 2 ... k
1 2 3
10 9 10 9 (8 ... 3)
C 210
C810 .
1 2
1 2 (3 ... 8)
5
3
45,
7.
7.1.
,
3 1,732
3 = 1,732... ;
2 = 1,414... ;
,
(1,732)2 3
4 =2;
4 1,587
(1,587)3 4.
5 2,236...
6.1.1.)
.
.
7.1.1.
2
2
.
m 2n .
2
m
n
,
.
m n
,
,m
m = 2k,
m
n
k = 1, 2, 3, ... ,
m).
(2k) 2 2n 2 , . n 2 2k 2 .
m n
,
46
xy x y
.
20 45 ; )
: )
x
y
7.1.2.
1
x
x
.
x
6 15 ; ) (4 3 2 )(4 3 2 ) ; )
45 95 2 5 3 5 5 5 ; )
9 10 3 10 ; ) (4 3 ) 2 ( 2 ) 2 48 4 44 ; )
3 2
18
2 3 35
3 2
92
3 2
3 2
295
1 .
7.1.3.
3 1
: )
4 2 2 6.
3 1
7.1.4.
ABC
CD.
CD = 10 cm.
; )
4 3
3 22 6
3 1
3 1
3 1
8 18 12 6
4 3
2 6 3 2
; )
2
24 18
2 6 3 2 2 6 3 2
AC = 15 cm
AD = x, AB = y BC = z.
x2 15 2 10 2 ,
:
ACD ABC
. x 5 5 cm.
15 x = y : 15 = z : 10.
y 9 5 cm
z 6 5 cm.
47
7.2.
)
(a + b) + c = a + (b + c),
2 + (3 + 5) 2 + 8 10.
2 (3 5) = 2 15 = 30.
, . a (b c) ab ac
(
2 (3 + 5) = 2 3 + 2 5,
).
16.
(a b) c = a (b c).
, (2 + 3) + 5 5 + 5 10
, (2 3) 5 = 6 5 30
.
)
a, b
7.2.1.
(a + b)2 = a 2 + 2ab + b2 ,
(a + b)3 = a 3 + 3a 2b + 3ab2 + b3 ,
(a + b)4 = a 4 + 4a 3b + 6a 2b2 + 4ab3 + b4 ,
7.2.2.
(a b)2 = a 2 2ab + b2 ,
(a b)3 = a 3 3a 2b + 3ab2 b3 ,
(a b)4 = a 4 4a 3b + 6a 2b2 4ab3 + b4 ,
.
b
7.2.3.
1
1
1
1
1
(
2
3
4
)
1
4
48
:
a 2 b2 = (a b)(a + b),
a 3 b3 = (a b)(a 2 + ab + b2),
a 3 + b3 = (a + b)(a 2 ab + b2),
7.2.5.
,
(( x y z) x)(( x y z) 2 x( x y z) x2 ) ( y z)( y2 yz z 2 )
( y z)((3x2 y2 z 2 3xy 3xz 2 yz) ( y2 yz z 2 ))
( x y)(3x2 3xy 3xz 3 yz) 3( y z)( x( x y) z( x y))
3( x y)( x z)( y z) .
7.2.6.
1.
2
2
) 2 x x 1 ) 3a 2a 1 ) 5b 2 4b 1 ) 7c 2 6c 1 .
2.
2
2
) 6a 13ab 5b ) 14u 2 19uv 3v2 ) 10 x2 9 xy 7 y 2 .
3.
) 2a 3 ) 3x 5 2 ) 3u 2v ) 2 3 3 2 .
4.
2
2
2
) 4 x 12 x ... ) 9a 30a 2 ... ) 9m 12mn ... ) 12 12 6 ... .
5.
2
2
2
2
(a b c) a b c 2ab 2ac 2bc .
6.
) 2a 1 ) x 3 ) 3 2 ) 2 5 b .
7.
3
3
2
2
) 8x 12 x ... ) a 9a ... ) 3 3 9 2 ... ) 24 3 36c ... .
8.
:
2
1
1
1
4
) (a b) c ) ( 5 ) 2 ) 2 x ) 3 1 2 .
2
4
5
9
9.
,
) (a 1) 3 125 ) ( x 3) 343 ) x6 1 ) a 3b 3 a 3 b 3 1 .
10.
4n2
3n 3
n 1
125a ) 3b
81b n1 ) c 5n 4c 3n 8c 2n 32 ) x6n 56 x3n 512 .
) 5a
7.3.
49
x2 x
x( x 1)
21 3 7 3
x
, x 1 0 .
7.3.1. )
; ) 2
35 5 7 5
x 1 ( x 1)( x 1) x 1
.
(
67
1
2 3 4 70 63 60
2
3
; )
x x 1 x 1
3 5 7 105 105 105 105
x2 1 2( x 2 x) 3( x2 x)
( x 1)( x 1)
2 x( x 1)
3x( x 1)
7.3.2. )
2 x2 5x 1
.
x3 x
(
)
.
a c ac
,
b d bd
a c a :c
.
:
b d b:d
,
3 2 6
,
5 7 35
x2 1 x 1
x 1
:
2
, x 1.
3
x 1 x 1 x x 1
7.3.3. )
x
x
x2
10 5 2
2
,
: ; )
x 1 x 1 x 1
35 7 5
a c a d
: .
b d b c
7.3.4. )
(
x( x 1)
x x 1
x
x
7 9
7 13 91
:
; )
x 1 x
x 1 x 1
10 13 10 9 90
x( x 1)
x 1
)
, x 0.
x 1
50
a
a c b ad
:
.
b d c bc
d
7.3.5.
8a 3
1
1
1 b
3
1
1 bn
1
b
27
b
) a
; )
; )
; )
.
1
1
1 1
1
1
4a 2 2a
a
1
...
1
1
b b2 b3
bn
1 b2
9b 2 3b
a
a
: ) a
a 4 3a 2 1
a 2 1
, a 0,1,1 ; ) 1 b, b
a 3 2a
a 3 2a
a
a 1
(1 b)(1 b b 2 ... b n 1 )
2a
1; )
1 , b 0; )
b n (1 b) , b 0.
1
3b
(b n 1 b n 2 b n 3 ... 1)
n
b
7.3.6.
a 3 a 2
x 1 x 2
a 7
x 2
1. )
; )
.
2
2
a 2 a 3 a 5a 6
x 1 x 2 x 3x 2
1 1 1 x 1 y
x2 y
2m m n
m n
.
2. ) 2
1
; )
2
x
m n m n
x x y x y y
n m
2
v u
v
2
m n m n m n m n
u
3. ) 2
:
: 2 ; )
.
u
m n m n m n m n
u uv u v u v v
a 2 b 2 c 2 2ab
2c a 2 b 2 c 2
;
: 1
4.
) 2
2
2
a
c
b
2
bc
a
c
b
ac
2
1
1 1
1 v2 w2 u 2
.
)
:
: 1
2vw
u v w u v w
8.
1.
) n 3 5n 3 4n
) n 3 3n 2 2n
n:
120
6.
n:
2.
) (n 1)(2n 5)(7n 6)
) n2 1
3.
51
3.
4.
23.
6.
10
6.
,
x y (mod m) ,
n xn y n (mod m) .
f1 1 , f2 1 , n fn2 fn1 fn .
1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610,... .
n:
) f3n
) f4n
3
) k k | n fk | fn .
.
.
7.
8.
9.
42.
10.
11.
450
12.
78%
1000
2007.
7187,
13.
n
,
n2
n 2
n 3
) 4 5 4 5 n 3
) 2 n2 32n1 2 n1 32n
5.
.
5
75
, 1%
2410,
4211
, 20%
37
115
52
:
5,5
14.
I
6,25
00
10,10
120
15.
,80
, 27%
16.
17.
370,
,65
250
5000
,
18.
19.
7000
,
20.
22.
21.
40%
8%
6%
.
, .
5
2 3
) (4 3 2 ) 2 (4 3 2 )(4 3 2 ) )
1
2
(2 2 1) 2 (1 8 ) .
20 cm
23.
12 cm.
24.
) ( x2 4 x)( x2 4 x 6) 9 ) ( y2 5 y)( y 2 5 y 8) 16 ;
) (a 2 5a )(a 2 5a 10) 24 ) (b 2 7b)(b 2 7b 22) 120 .
25.
) x10 x6 x4 1 ) u 6 u 5 u 4 2u 3 u 2 u 1 ;
) 64 y6 16 y3 1 ) v6 v5 v4 2v3 v2 v 1 .
26.
) a 2 (b c) b 2 (c a ) c 2 (a b) ;
) a 2 (b c) b 2 (c a ) c 2 (a b) ;
) (a b) 3 (b c) 3 (c a ) 3 .
53
:
27.
) (ax by) 2 (ay bx) 2 (a 2 b 2 )( x2 y 2 ) ;
) (ax by) 2 (ay bx) 2 (a 2 b 2 )( x2 y 2 ) ;
) (ax by) 2 (ay bx) 2 (a 2 b 2 )( x2 y2 ) ;
) ( x2 y 2 )(a 2 b 2 ) (ax by) 2 (bx ay) 2 .
54
III
.
.
p
A B,
.
.
A B
p AB
AB
(
,
,
.
.
.
.
.
.
,
,
p.
.
,
,
,
,
p
(
55
:
.
6.
),
. . .
6.
. . .
( .
3.
.
13
,
,
.
.
18.
9.
17.
1.
,
,
,
1.
,
.
157.
,
8.
.
.
18),
56
I
.
,
.
(1-8);
1.
2.
3.
4.
5.
9.1.
1.
(1-4);
(1-5);
(1-2).
.
.
I-1
I-2
I-3
I-4
I-5
.
I-6
.
I-7
.
I-8
...;
, , , ...
.
I-7
I
.
I-4-8
a, b, c, ...
,
I-1-3
A, B, C,
,
I-8
I.
57
(I-1,2),
A B
,
,
:
,
,
I-1,2
A B.
.
,
, . a = b.
.
.
9.1.2.
, ...
,
a
9.1.1.
a=b
.
I-3
.
I-4.
9.1.3.
p
I-3,
I-4,
A B,
A, B C
A B
I-6
I-4,5
C
,
A, B C,
C.
9.1.4.
:
p q {A} ,
.
.
A
A
I-4
I-3
B,
C.
A, B C
I-5
p
q
58
9.1.5.
:
I-1,2
,
B.
p
B
,
,
I-7
B
I-6
p.
p
p
.
I-5
,
9.1.6.
,
.
9.1.7.
3.
4.
5.
9.2.
"
,
II-1
B
B
I-8
2.
.
1.
I-6
"
A C,
.
A, B, C
59
C
A B.
II-2
II-3
A, B C
A C.
AB,
II-1
A.
.
II-4
A, B C
ABC
AB,
AC,
BC.
II-4
.
ABC
BC.
AC
BC.
9.3.
.
III-1
',
III-2
III-3
'C'.
, 'B'
A, B
',
AB
AB 'B'.
'B' "B"
"B",
.
B BC
B'C'
'
B,
, '
B'
'B',
AB 'B'
BC B'C',
'B'
,
'
,
AC
60
:
,
AB BA.
,
.
, .
.
(a, b)
b
Oa
(b, a)
Ob
.
),
III-4
'
'
(p, q)
a'.
p'
'
(p', q')
q')
(p', q').
9.4.
9.4.1.
.
B
AOB,
B.
'
a'
q'
a'
',
(p, q)
(p',
(p, q)
9.4.2.
IV (
.
).
.
9.4.3.
IV,
a, b
,
,
p .
I-5
p .
b
a,
a
a.
61
(12.4.1.)
(12.4.2)
I
,
,
.
,
12.1.4.
.
,
9.4.4.
9.5.
V-1 (
).
AB CD
CD
n,
A
B.
B
V-2 (
).
10.
I-III
,
.
,
t
AB,
1, 2, ..., 4.
3 3.
V-1.
b.
1, 2, 3 4.
,
3, 4, 1 2.
3 1.
,
,
1 2.
62
10.1.
180 (
10.1.1.
).
.
180 .
,
.
.
10.1.2.
180.
10.1.3.
.
10.1.4.
360.
10.1.5.
)
)
)
)
360.
540.
(n 2) 180 .
360.
nn-
: )
n1
n-3
,
A1A3, A1A4, A1A5, , A1An-1.
n-2
123, 134, 145, ..., 1n-1n.
(n 2) 180 .
n-2
.
n.
n 3, 4, 5, .
1, 2, 3,
..., n,
.
1 + 1 = 180, 2 +
2 = 180, 3 + 3 = 180, ... , n + n = 180.
1+2+3+...+n= (180-1) +
(180-2) + (180-3) + ... + (180-n) = n180 + 1+2+3+...+n = n180 + (n.
1, 2, 3, ..., n,
2)180 = 360.
60.
63
.
(
).
.
10.1.6.
BC
C-D-B CD = b.
,
.
> ,
ABD,
ABC,
D,
ADC
A D
BAC =
10.1.7.
> ,
a > b.
b > a.
(
.
10.2.
1.
2.
3.
10.2.1.
AB
CD
2
AB
CD
2
AB
CD
2
: 1.
AD > CD
DB > CD
AD CD (
ACD = (
)
2:1
CD
ABC:
C > 90.
C = 90.
C < 90.
ABC
ACD > ,
DCB > .
> + ,
180,
DB CD)
DCB > ).
= 90.
> 180 - ,
> 90. 2.
= + ,
, .
64
0 (
0,
0.
.
10.2.2.
.
:
B
D.
1 + 2 = 180.
10.2.3.
)
)
,
+ 2 = 180.
ABCD
360,
ABC
C
3645'30''
6225'30'' .
.
B.
: )
60. , )
.
.
.
10.2.4.
:
A B
+ = 90.
ABS,
S
135,
S
.
135.
45.
135.
ABC
, .
,
,
/2 /2,
,
0.
B(
45,
C
65
:
10.2.5.
I
12
:
13
,
ABC. ABC = = 90
x2 5 2 12 2 , .
45 + = 112,38.
10.3.
,
10.3.1.
.
2.
1.
1.
=1+2
AD
.
,
OBC = ,
AD
= 2. 3.
3.
AOB
= 2
DB,
BOC,
. 2.
1 = 2 1 2= 2 2 ,
= 1 2,
BD.
10.3.2. (
66
)
)
.
),
: )
2.
ACD
)
180.
BCD.
tAB ACB
CAD
10.4.
1.
2.
3.
.
4.
5.
6.
ABC
CD
.
105.
AB
CD = BC.
C.
7.
AA
8.
H
AHB + C = 180.
11.
BB
ABC
ha
hb)
ABC,
,
,
AB
.
,
67
:
,
)
)
)
)
.
(
AB1C
11.0.1.
Op
OM
AB2C
),
b.
Opq
Q
2.
M.
Oq
P
MP = MQ,
Opq.
,
OMP OMQ
(P = Q = 90),
,
OM.
MP = MQ,
OMP OMQ,
POM = QOM.
11.1.
11.1.1.
:
ADC A1D1C1
a = a 1 h = h1,
ABC
A1B1C1
BC B1C1 , AC A1C1
CD C1 D1 , . a a 1, b b1 h
h1.
, .
D = 90.
a b.
,
D = D1,
68
:
ADC A1D1C1.
,
ABC A1B1C1.
10.1.7.), .
A = A1.
A = A1,
AE
= .
ABC
ab
)
,
.
,
ABC,
==
CD.
AD = DB.
E
ADE (
h,
:
C/2,
a = a 1 , b = b1
2:1
11.1.2.
,
C-D-E CD = DE.
),
BDC ADE.
AEC
, . AC = AE.
AC = BC, .
.
CD
BDC =
BC =
,
11.1.3.
.
:
AC = BC ,
.
AEC BDC,
AE = BD, .
,
= BT 2/3
AD = BE,
AC = BC,
.
EC = CD =
C
.
,
AEC BDC,
, . AE = BD,
DT = ET 1/3
ATD = BTE.
ATD BTE.
ABC
AT
69
:
11.1.4. (
ABC A1B1C1
AB A1B1.
BCD = B1C1D1,
:
),
I
, 17.
D D1
AD = A1D1.
183.
BCD B1C1D1
AB DB = A1B1 D1B1,
DB = D1B1
AD =
A1D1.
11.1.5.
1.
ABC ABC
) b = b, ha = ha , = ; ) hc = hc, = , = ;
) a = a, c = c, tc = tc; ) hc = hc, tc = tc, c = c.
2.
)
3.
4.
.
M
AB
5.
)
)
6.
(
11.2.
,
AM = BM.
11.2.1.
.
,
70
ABCD
AC.
ACB = CAD,
CAB = ACD,
ABC CDA.
11.2.2.
,
DA
.
E
CDE (
.
AB CD
ABCD,
BC
ABE
,
.
).
11.2.3.
11.2.4.
ABC
M N
AC
MN
.
P-M-N PM = MN.
ANCP
(2) CN PA
.
,
11.2.5.
ABCD.
:
M N
DM BN
,
AME
= FC.
CNF
EG || MB
EGF AME (
AE = EF.
AC
.
11.2.6.
DM BN
(
)
MBGE
),
DM BN
.
P
(3)
(2)
, MN AB AB = 2MN.
ABNP
MN
BC,
AB CD
AC
E
F.
AE
21
71
ABC
ABDC.
CM BN (N
T V
S
TV
A.
) AS CM
AS
D.
CD)
AD
AT = TV = VD.
AT = 2TS,
21
AS
11.2.7.
.
,
.
.
11.2.8. (
ABCD
AC, E
.
, 15.
AB > BC.
AB1 CD.
:
DCA
AB1
AEC
11.2.9.
BAM
DC
BC
B1
CB1E
CAB
CAB CAB1
AB
AC.
DCA CAB1,
(AE = EC).
, CB1 = CB = DA
DEA CEB1,
ADE CB1E
.
ABCD
N.
DC
184.)
B
ADE
M.
AM = DM + BN.
P-D-M PD = BN,
.
ADP ABN,
APD
PAM,
APD = ANB
= 90 - , PAM = PAD + DAM = + (90 ,
AMP
2) = 90 - .
.
AM = MP = DM + DP
= MD + BN.
72
,
.
.
.
11.2.10.1.
)
)
2.
3.
.
AC
ABC ACD.
4.
C.
5.
ABCD
A
,
6.
M N
+ CD = 2MN.
AD
7.
8.
CD
BD
)
)
BC
ABCD,
AB
,
.
(
ABCD
BC AD,
)
M N
AC
11.3.
10.3.
.
(
(
AB
AC
)
)
BD.
(
10.3.2.)
10.3.1.).
73
:
11.3.1.
CD = BC + AD.
AB CD| = |AD BC|.
ABCD
AB +
.
ABCD
M, N, P
CD
DA.
DQ.
AB, BC,
A, B, C D
, . AM = AQ, BN = BM, CN = CP DP =
AB + CD = BC + AD.
11.3.2.
Q,
(180).
:
ABCD.
BD, . + = 180.
(
A C)
11.3.3.
A.
B C.
(0).
BAC
:
, AS
SA SB
SA SB
SA = SB = SC.
S
A
,
A, B C,
A
BC
11.3.4.
1.
65, 105
2.
115.
123.
A, B C
ABC.
3.
s c,
a bc
2
s a, s b
.
74
:
4.
5.
6.
D.
ABC
BC
ABD
[30]
7.
AB.
C D.
A B
COD
.
11.4.
180 (
360 (
10.1.2.),
(
10.1.4.).
10.1.3.),
.
.
11.4.1.
(&10.).
ABC
AO
sA sB.
ON OP
CA AB.
APO
/2.
/2,
BPO
OP = OM.
OP = ON.
OCM,
OP = ON = OM.
CNO,
OM = ON.
OCN
11.4.2.
ANO
BMO
CMO
BO
OM,
BC,
CO
OP = ON = OM
.
75
:
:
ABC
S
BC
I
sa
CA.
M N
.
,
MBS MCS
.
NCS NAS.
,
sb
BS = CS.
CS = AS.
AS = BS = CS.
ABS
sc
AB.
S
ABC.
.
11.4.3.
:
,
,
A, B C
.
ABC
NP, PM MN
BC, CA AB.
BMC, CNA
APB
,
,
.
A, B C
NP, PM MN.
MNP
(11.1.2.),
H,
ABC.
,
(&11.1.).
,
11.4.4.
1.
2.
2:1
(
11.2.4.)
21
.
(
11.2.6)
, .
.
.
.
76
. 1.
T.
,
AN BM
ABC
MN
.
AB
ABT
PQ,
AB
MN || PQ MN = PQ.
MNT PQT
MNT PQT,
AT Q
BT,
A
B.
2.
AN BM
ABC
PT = TN QT = TM.
T.
CP
BM
.
, BS = 2SM,
BS
2
BM .
3
2
BT BM .
3
, BT = 2TM
BS = BT,
S T
.
CP
P
21
11.4.5.
1.
.
.
2.
3.
4.
BC
DE BC.
AB
F
CD
BED
GF || BD,
DE GF.
ABC.
DE.
.
G
GF CD.
, CF
BE
F
ABE
11.5.
10.1.6.
7.).
E
AE CF.
GE
CF DG.
AE || DG
CDG,
, DG
AE CF.]
(
77
I
,
.
11.5.1. (
BC
.
ACD
BAC =
DAC = ADC = .
< BAD,
BDA < BAD.
10.1.7.)
a<b+ c
.
ABC
D-B-C
DC = CA = b,
c a < b, c b < a.
.
,
|a b| < c < a + b,
a, b c
).
.
c<a+ b
11.5.2.
,
A
= ,
<
>
a = a, b = b
C
ABC ABC,
,
C
c = c,
11.2.2. 3) >
a = a, b = b
c > c.
A=
CB
AB
DB = DB.
AD + DB AB,
c > c
= , < ,
> .
> . 1)
11.5.4.
1.
. 2)
.
.
2.
3.
[
:
C = C,
.
s
BCB
D.
DCB DCB (
),
,
AB > AB.
11.5.3.
:
ABC
BO AO, BOC: /2 < /2
.
CO < BO.
, ABO: /2 /2
,
CO.]
78
I
.
4.
5.
.
.
6.
[
,
7.
10.
ABC
) ACB < AMB; ) AM + MB < AC + CB.
M.
11.
ABC
s < AM + BM + CM < a + b + c,
M.
.
.
a, b
tc < a + c/2]
.
8.
9.
)
)
tc < b + c/2
, s
79
IV
.
,
,
(&13),
"
"
.
)
,
12.
).
(&14.).
.
:
1
2:
3
4
5
6
.
:
( - - )
( - - )
( - - )
( - - )
.
,
,
.
2
(42-384. . . . .)
80
.
.
a, b
(
ha ,
ABC.
12.1.1.
.
B C
BC
12.1.
a,
b,
ha .
.
B
k(B,a)
Bx
BC.
BC :
Bx;
C = Bx k(B,a).
k1(C,b).
n BC
C;
P, Q n k2(C, ha ).
p q
P Q
BC.
: p k1(C,b),
q k1(C,b),
AiBC (i = 1, 2, 3, 4
),
81
:
.
< ha , b = ha ,
2,
b
.
b > ha .
12.1.2.
.
ABC,
a + c.
.
AB
D.
B-D, AD = c + a.
B
A-
BDC
s
DC
B.
.
ADC,
,
.
.
B = AD s.
.
s(D,C)
ABC.
DC
ADC,
BDC
D = /2.
, AD = AB + BD = c + a,
AB + BC = a + c.
,
BD = BC = a,
ADC (
B,
ADC,
DC.
, a + c, /2
).
.
< 90
90
AD
.
.
12.1.3.
1.
ha , hb
2.
hb, tb
3.
4.
a, b
tc.
.
ta , tb , tc.
82
:
5.
6.
AB = c, hc
AC = b, BC = c
7.
)
tc
ABC.
ha
ABC.
) b c, , hb (b > c);
) a + c, b, .
8.
) c a, b, (c > a);
) b + c, hb, ;
9.
a, b c
.
10.
12.2.
,
12.2.1.
,
.
M, N P.
CE = h
N,
=s
P,
CN
AN = NB.
AB
h
AB
ON.
G
M P
.
G
O, G
C = h k.
ON.
:
NO,
,
M,
CG = t
ABC
CF
ACB
,
ANB.
N
M
G = CP ON .
ABC.
NO ,
, 160.
83
:
12.2.2.
).
:
AB, BC, CD DA
A.
= 180 .
PQ
P, Q, R S
,
B
BD
PQ
k
K.
PQ
SR PQ.
.
A C
RS
DR, DS, BP
BQ.
ABC.
BK
RS
L
, DL
S R
.
S P,
.
12.2.3.
.
PBK = CBK, .
ADC.
, BD
ABCD
(
:
k1
=
K L
)
k2
K L. D = k p, B = l p.
DS BP DR BQ.
PK = QK
(
PQ
S
,
.
4
O1
O2,
.
d.
15.
84
:
,
t1
,
AB = d
t2
CD =
d.
O2P
k3
O2Q
O2
O2P = O2Q.
O2.
k2.
k3
k1
(d)
O2
k3.
(O2)
k1
k3.
.
12.2.4.
.
.
AB = a.
ABC
B
BC = a/2,
.
a/2,
AC
E.
,
DE = a.
AD
.
AD = x, M AB M
x : (a x).
.
a
a
a x ,
2
2
AB + BC = AC
a : x x : (a x) .
AM =
x2 a (a x) ,
12.2.5.
1.
85
I
.
2.
3.
4.
)
5.
)
6.
)
7.
)
)
.
8.
9.
.
.
d ( d < k).
d.
,
10.
13.
:
,
A B
m
m.
A, B
d(A,B)
A B.
1. d(A,A) = 0;
2. d(A,B) = d(B,A);
3. d(A,B) d(A,C) + d(C,B).
.
A, B C
.
(3)
.
86
(f : ) : d(A,B) = d(f(A),f(B)),
.
d(f(A),f(B))
A B
d(A,B)
B,
f(A)
,
f(B)
f(A) = A.
.
1)
2)
A
.
,
,
3)
4)
5)
6)
7)
13.1.
A A
AA
Ss :
A
,
.
13.1.1.
:
.
AB,
AB
AB
s,
Ss : AB AB.
, .
AB
AB, AA
BSS2 BSS2
AB = AB.
S1
SA = SA
13.1.2.
S2.
SB = SB.
d(A,B) = d(A,B).
BB
s
ASS1 ASS1
S,
SAB SAB
, 168.
87
:
.
M, N P
O
k
ABC.
BN CP
AM,
S,
BAC
OM, ON OP.
MOC = . B
ON.
NOP.
OM. A
AM, BN CP
C
AM
.
, B
CM = BM, . CAM = BAM
.
BC.
CAB.
Qq
OC
C
OM
=
OM
M, N P
.
13.1.3.
Opq
PQ
:
Pp
q,
p
1 2
Q.
PQ .
TP + PQ + QT = T1P + PQ +
QT2 = T1T2.
,
. TP + PQ + QT = T1P + PQ +
QT2
T1PQT2
T1PQT2.
, .
.
, .
88
13.1.4.
1.
)
2.
AB
:
s; )
A B
s.
A B
s.
: a) a, hb, b + c; ) c, ha , a + c.
3.
4.
a,
)
)
)
b
p
5.
c;
k;
k1
k2.
A B
APB
6.
ABC
D
P p
p.
.
BC
AC = BC
E.
AB = c.
ABE
AC
3c.
ABC.
13.2.
13.2.1.
S
.
,A B
SS : A B
AB,
A
B
13.2.2.
S.
F1
F2
S,
1
2
S,
13.2.3.
Sp
p'
p;
)
m||p (
M
m||p').
QQ'
Q'
p'
89
:
: )
B'
'
I
p
Bp
S,
S,
p'
' B',
.
AS = SA', BS = SB' ASB = A'SB'
SAB SA'B'
,
= '.
,
,
p||p'.
c
S
p p'
A'SC'
C C',
CS = SC',
C
p'
n p'
C'
)
np
N,
SAN SA'N',
NS = SN', .
Q Q'
q
QQ' S, M m.
Q
rp
P
M
PM = MP'.
NN'PP'
NP SM || NP, . m || p.
c,
S.
N'.
S
p
p
Q'
,
13.2.4. )
ASC
S.
.
M
p'
p',
r p'
NSMP
M.
P'.
SM =
.
.
13.2.5.
(
:
).
AB A'B'
S
.
, AS = SA SB = SB ,
ASB = ASB
SAB SAB AB
= AB =
AB || AB,
.
.
SAB SAB
S.
S.
AB AB
S.
,
AB AB
AA BB
,
= , = ,
90
13.2.6.
13.2.7.
:
a, b
ab T
a, b
S.
a || a, b || b.
M-S-M
M
S.
STM STM
MS = SM, .
'
S.
13.2.8.
.
A, B
A, B
ASB ASB
.
AB AB.
13.2.9.
1.
)
)
)
2.
)
(1.
(1.
(1.
2.
3.
,
.
);
).
5)
3.
3)
4)
2.
2.
.
.
91
:
6)
ABCD.
A1, B1, C1
DD1.
CC1
13.3.
MOM
D1
B, C, D
A1B1C1D1
M
OM = OM.
( = aOb)
S
, .
(a, b).
13.3.1.
, : M M.
(Oa
AOA =
BOB =
M'
13.3.2.
OA = OA,
OB = OB.
AB = AB.
)
A B
.
,
= 120.
2.
3.
30.
5.
1.
4.
AOB AOB
(
AA1, BB1,
S :
Ob)
AB ,
.
.
92
:
6.
13.4.
Sv :
MM '
Sv M M ' .
13.4.1.
Sv : AB A' B' ,
A B
ABBA,
, .
13.4.2.
: )
1.
2.
aOb,
d.
d.
q || p
3.
4.
5.
AB,
ABCD
d.
AB = d
.
Ck Dp
k.
.
6.
.
[
.
.
.]
14.
.
', B'
'
',
, B
B : 'B'
.
93
:
'
~ '.
'
,
14.1.
(
,
.
. Intercept theorem),
624. 546. . . . .)
,
14.1.1.
.
.
ABC
DE (D AB, E AC).
DE || BC
94
AD / BD = k,
AE / CE = k.
:
DE
,
DG
BE
CD.
CD.
1
AD EF
2
1
P(ADE) = AE DG
2
P(ADE) =
k
,
ABC
BC.
AD / BD = AD / CE.
E D
EF
AB AC
.
,
EF AB DG AC, BE,
1
BD EF ,
2
1
P(CED) = CE DG .
2
P(BDE) =
P(ADE) / P(BDE) = AD / BD
P(ADE) / P(CED) = AE / CE.
P(BDE) = P(CED)
BC, .
AD / BD = AE / CE
DE
B C.
.
.
ABC
AB AC
AD / DB = AL / LC,
DL || BC.
.
BC
p,
DP.
(14.1.1.)
AD / DB = AP / PC.
AP / PC = AL / LC.
AD / DB = AL / LC
.
14.1.3.
95
:
AE BE
,
EC ED
ABCD
ABCD
.
.
AB.
CE CF
,
EA FB
DE CF
CE DE
, . EF
EB FB
EA EB
ABCD
.
EF (F BC)
(14.1.1.)
CD.
AB || DC
14.1.4.
p
,
a, b
A, B C,
.
p || q
a, b c
(p)
AGED
, GHFE
ACH je BG || CH,
AB DE
.
BC EF
1.
14.1.5.
M, N P
AB, BC
:
CA
4.
) ab; )
F,
A, G H.
,
AG = DE.
,
GH = EF.
AB AG
,
BC GH
ABC,
1
P (ABC ) .
4
2.
3.
) 5, ) 7
D, E
AB DE
.
BC EF
.
.
; )
a : b.
a b
a
a
b
a b
; )
; )
; )
; )
.
ab
b
a b
a b
a b
a
96
:
5.
DC || AB
6.
ABC
14.2.
h:
A = h(A).
k
,
k<0
k>0
.
h
1.
AB
AB
(
2.
14.2.1.
:
OC),
CA.
k = 2.
k(C,r).
.
(C,2r),
,
AB = kAB;
.
k
k
k
OC : OC = CA : CT,
OC = 2OC (C
OC' 2 OC
CA ||
k.
97
:
(k > 0)
(k < 0)
14.2.2.
ABC
ABC.
1
, k , ABC.
2
k = 0,5
A, B
AOA OA = 2OA,
BOB OB = 2OB
COC OC = 2OC.
ABC
ABC
1
1
OA' OA, OB' OB
2
2
k = 0,5
14.2.3.
1.
3
2
) k ; ) k .
2
3
2.
7
5
: ) k ; ) k .
3
3
30
1
OC' OC .
2
ABC
15, 9
3.
45.
4.
5.
6.
14.3.
,
.
14.3.1.
(A, B ) AB = kAB,
f:
A = f(A), B = f(B), k > 0.
98
:
(
')
I
A, B
'
f ( A) f ( B) k AB .
k
(
.
,
14.3.2.
,
1. (
.
:
2. ( )
3. (
4. (
.
.
.
.
3.
,
BC : BC = AC : AC
A = A
ADC
ABC
, ABC ~ ABC
BC < AC,
,
B = B.
14.3.3.
:
ABC
tc = CD
99
:
ABC
tc,
.
,
. AB || AB.
ABC
AD (
C
D
(
)
tc = CD.
AB
A
AC B
BC.
2. ( ) ABC ~ ABC.
,
14.3.4.
ABC.
.
AB),
D
ABC
AA CC
AD CE.
.
AD
H.
2.( )
AOT ~ AHT
OT : TH = AT : TA = 1 : 2.
,
OT : TH = 1 : 2.
p
p
H
.
OT : TH = 1 : 2,
14.3.5.
1.
2. (
.
.
2. ( ).
AD CE
H
TH = TH, .
H
CD
.
ABC
ABC.
100
:
3.
.
:
ABC
a
b.
C
h
CD
AD = p DB = q
AB = c.
1)
ACD CBD (
2. )
p:h=h:q
. 2)
CBD ~ ABC
a : q = c : a,
ACD ~
ABC
b : p = c : b,
. 3)
,
a2 =
cq b2 = cp
a 2 + b2 = cq + cp = c(q + p) = c2.
,
a 2 + b2 = c2,
ABC
C.
B
CB = CB = a ACB = 90.
a 2 + b2 = d2,
d = AB.
,
2
2
2
a +b =c
d = c.
(
)
ABC
ABC,
ACB = ACB = 90.
14.3.6.
(
AD = a, DB = b
AB.
14.3.7.
:
CDP
P.
A C
,
k
,
b.
10.3.2.).
ADB (a + b = AB)
.
CD
OA = OB.
C
ABC
a
CD
b.
ABP
BD
ADP ~ CBP,
AP : DP = CP : BP.
APBP = CPDP
.
14.3.8.
p2 = PAPB = PCPD.
101
:
14.3.9.
6, 7
1.
)
)
2.
3.
)
ABC
C; )
4.
A B
) C.
ABC
AB,
5.
6.
) 15 ; ) 10 ; )
7.
)
13?
7; )
a, b, c
d.
a b ; ) a bc ; )
2
5.
a b ; ) ab cd .
2
13, 14
8.
9.
10.
15.
15.
.
.
.
,
k,
15.1.
AB, .
1.
AB:AF = AF:FB.
:
AB = a,
102
k1(O, a/2)
BC = a, BCAB,
A-D-O-E,
D, E k1,
k2(A,
AD), AD = x = AF, F AB.
F
AB
.
.
: ABO,
ABO = 90
AB
BAO = 30.
k1(O,
).
2
A-D-O-E,
D, E k1.
k2(A, AD). k2 AB = {F}.
F
AB
.
:
A
k1
ADAE = AB2.
x2 a 2 ax , . x2 a (a x) ,
x2 ax a 2 ,
x (x a) a 2 ,
(
,
12.2.4.).
a : x x : (a x) ,
6
2.
ABC.
1,
.
:
D, E
2,
BC, CA, AB
1,
2,
3.
BC, AC AB,
.
O2AC
= 3, CAO = 2, OAB = 1, OBC = 1.
1,
ADC ~ BEC,
ACB.
2 1,
O1C O2C,
3
OO2 AC
2
AC.
2.
,
BC
.
1
3,
a
7
1,
3,
2,
A, B, C
3,
2.
3.
AB.
.
a'
0.
, 172.
, 171.
103
:
b,
B = b a'
A a.
a'
a
.
C
b
4.
(
ABC
b a'
,
C 90).
C
b a'.
ba
a
ba
b a,
b || a' ,
A B,
0
.
ba
a.
(
)
:
21
)
21
.
AA1
..
,
BB1
1.
A1B1
.
T BB1 BT : B1T = 2 : 1,
CT : C1T = 2 : 1,
1/2
AB
CC1
CC1
,
T
.
5.
.
:
,
AE BE CE
DB = q,
q
pq
.
2
CD pq
pq
.
2
pq ,
, ABC
CD
AB
AE
CDE
CD < CE .
pq
pq
,
2
AD = p
p = q.
104
:
6.
I
.
A, B C
C
C.
AB
A B
Q.
d
D AB
A B
C.
,
= .
ACD ~ CQB
d : q = x : y.
, BDC ~ CPA
p : d = x : y.
d : q = p : d, .
d2 = pq,
15.2.
1.
.)
[
c, tc
tb tc,
AC
c
5
t c c .]
4
4
tc.
2.
A B
.
[
8
9
A B
, 170.
, 171.
AD : BD = m : n.
,
m=n
AC
BC
m
.
n
9
?
D
.]
105
:
10
3.
M, N P
,
.
ABC
M, N P.
4.
ABC
ABC
11
ABC.
5.
.
a 2 + b2 = c2,
a b c 2 .
a, b, c
.
a, b
.
6.
.
12
(
.
.]
10
11
12
, 16.
, 171.
, 173.
106
V
.
,
,
.
.
,
(ax = b),
bx + c 0)
(x2 + y2 = z2).
(ax2 +
(
,
10 70. .)
(
,
210 20. .)
(al-Khwarizmi,
780
840. .)
(Omar
Khayyam, 1048 1131.)
(
)
(Ab Km,
850 30.).
x + y + z = 10, x2 + y2 = z2
xz = y2.
107
:
,
16.
I
.
.
Cauchy, 1789 1857.),
(Sophus Lie, 1842 1899.).
(Augustin
1865.)
.
16.
.
,
,
5x + 7 = 22,
x
.
(
3.
.
= 3)
.
.
,
|x + 2| + |x 3| = 5
(
)
x [-2, 3],
,
)
. x + 1 = x + 2.
,
2x 6
2,
x3
3.
108
x 1 =0
x2 1 = 0
{1},
.
{1, -1}.
5x + 7 = 22, / -7
5x + 7 7 = 22 7,
5x = 15, /:5
5 x 15
,
5
5
x = 3.
1510. 1558.).
14x + 15 = 71,
16.1.1.
:
.
8x 5 = 2x + 7
,
je
82 5 = 22 + 7 ?
16 5 = 4 + 7
11 = 11
T
8x 5 = 2x + 7 , /+5
8x = 2x + 12 , /-2x
6x = 12 , /:6
x = 2.
16.1.2.
(F)
(C)
212F.
1557.
(Robert Recorde,
16.1.
F = 1,8C + 32.
16.1.3.
:
21).
.
x
21
+ 21.
30
( x 21) , . 10 x 3x 63 ,
100
.
x = 30%(x +
.
109
:
16.1.4.
).
&6.2. (
&6.3. (
16.1.5.
:
2x + 5y = 11,
y = 3x + 2.
.
1
.
x
17
(
)
2x + 5(3x + 2) = 11,
37
1
, y 3 2 , . y
.
17
17
16.1.6.
(
2
)
2,
10x + 6y = 8,
21x 6y = 9.
17
.
31x = 17,
x
31
13
.
31
16.1.7.
17
13
2 3,
31
31
a(x + y) + b(x y) = a,
a(x y) b(x + y) = b.
(a + b)x + (a b)y = a
(a b)y = b.
( a b) y
3.
17
13
3 4
31
31
:
a b
.
2
(
a = -b 0,
b)
1
37
5
11 ,
17
17
5x + 3y = 4,
7x 2y = 3.
(a + b)x
a b
( a b) x
2
0x = 0, 0y = 0, .
a= b=0
a = b 0,
).
xR
x
1
.
2
1
2
y R.
(a
1
1
, y .
2
2
110
k, n
y = kx + n,
y = 2x 3
x
-2, -1, 0, 1, 2, ...
y = -7, -5, -3, -1,
+1, ... .
( , )
(-2, -7), (-1,
-5), (0, -3), (1, -1), (2, 1), ...,
.
.
,
k 0,
X
.
Y
.
k0
.
k
16.1.8.
k 0
5x + 3y = 4,
7x 2y = 3.
:
7
5
4
3
y x , y x .
2
3
3
2
(17/31, 13/31)
.
(1)
,
.
(2)
?
16.1.9.
1.
) 3 2(4 3(5 4(6 x))) = 20x + 127;
5 x 2 x 2 x 3x
) 3 5 6 x 43 ;
5 3
4
2
)
1
2
3
4 7
1
x x x x x ;
2
3
4
5 12
5
2.
x,
y
) a (ax 1) 2(2 x 1) ;
:
) x 5(x 4(x 3(2x 1))) = 4x 140;
4 x 3x 5 x 2 x
) 5 3 4 x 37 ;
4 2
5
3
)
1 12 34 5
3
5
1 x x .
3 23 45 6
7
16
a, b, p,
) b y 4 b( y 4) ;
111
:
)
ay ay
2ay
;
2
b a a b a b2
3.
) |2x 1| + |x + 2| = -3x 1;
) |x + 1| + |x| + |x 1| = x + 1;
4.
145
.
7
6.
35
3
7.
)
.
30
1
2
y 3x 2 y 2 x 3 y ,
2
3
9 x 23 y 621 ;
5x 3 y 3 4 x 7 y 1
4,
6
9
7 x 3 y 5 5x 2 y 1
3;
12
14
3
5x 3 y 1 3x 5 y ,
3
5
15x 11y 195 ;
3x 2 y 2 5 x 6 y 2
2;
10
12
6x 2 y 2 4x 3 y 2
3;
15
21
7x + 4y = 27,
6y + 7z = 9,
4z + 6x = 42.
5x 3 y 1
2x 7 y 3
2
1 ,
3
x + 5y + 1 = -6y;
9.
) y = 2x 3 y = -x + 3;
) 3x 5y = -1 2x + 3y = 12;
10.
5x + 3y = 1,
2y + 5z = 14,
3z + 2x = 16;
8.
)
2 x p x q 3 px ( p q) 2
.
q
p
pq
:
) |3x + 2| |2x 1| = 5x + 1;
) |x 2| |x| + |x + 2| = x + 4.
5.
4x 2 y 1
5x 3 y 1
3
1,
7
10x 7y + 2 = 21 9x;
:
) y = 0,5x 1 y = -1,5x + 3;
) 5x + 2y = 3 -7x + 3y = 19.
m
112
:
)
)
-3x + (m+ 1)y = 3,
(m+ 1)x 3y = 3;
)
)
11.
)
-2x + (m -1)y = 5,
(m + 1)x 4y = 5;
|x + 1| + |y 2| = 3,
2|x + 1| = 3y 1;
12.
) y = |2x 1| + 3;
) y = |3x 1| + 2x 5;
|x + y| + |x y| = 5,
3|x y| = 2x + 1.
) y = |2x + 1| 3;
) y = -0,5|x + 2| + 1,5(x 1).
13.
)
16.2.
,
a11x1 a12 x2 b1
a 21x1 a 22 x2 b2 ,
)
x1
, 1
x2
2
.
x1 1 , x2 2 ,
a11 a12
a11a 22 a12 a 21 ,
a 21 a 22
b1
b2
a11
a12
b1a 22 a12b2 ,
a 22
b1
a 21 b2
a11b2 b1 a 21 .
113
I
1
.
2
x1.
x2.
(
(
)
).
16.2.1.
a11x1 a12 x2 b1
a 21x1 a 22 x2 b2 ,
.
a 22
a 12
.
x2
(a11a 22 a 21a12 ) x1 b1a 22 b2 a12 , .
.
,
x1 1
a 21
a 11
.
x1
,
(a11a 22 a 21a12 ) x2 b1a 21 b2 a11 , . x2 2 .
.
,
16.2.2.
m m
x my = m,
x + ny = n.
mn (mn) 2mn
n
n
x x, y y,
1 m
1
n m,
1 m
1 n
n m.
(n m) x 2mn ,
(n m) y n m .
(n + m 0),
, .
n = -m 0,
, .
n = m = 0,
x = 0, y
.
.
,
114
(n + m 0)
nm
2mn
, y
nm
nm
m n.
.
a 11 a 12 a 13
, .
b1
1 b2
a 12
a 22
b3
a 32
a 21 a 22
a 31 a 32
,
a 11 b1
a 13
a 23 , 2 a 21 b2
a 31 b3
a 33
, 1 , 2
a 23 ,
a 33
,
a 11 a 12
a 13
a 23 , 3 a 21 a 22
a 31 a 32
a 33
b1
b2 .
b3
.
a11
a 12
a 21 a 22
a 31 a 32
a 13 a11
a12
a 23 a 21 a 22 =
a 33 a 31 a 32
= a11a 22a 33 a12a 23a 31 a13a 21a 32 ( a 31a 22a13 a 32a 23a11 a 33a 21a12 ).
16.2.3.
2 x 3 y z 9
5 x y 2 z 12
x 2 y 3z 1.
115
2 3
1 2 3
5 1 2 5 1 = -6 + 6 10 (1 + 8 + 45) = -64.
1 2 3 1 2
9 3 1 9 3
x 12
1
1 2 12
2 3 1
2 9
y 5 12
1 1
1 = 27 + 6 24 (1 36 + 108) = -64,
2
1 2 9
2 3 9 2 3
,
: 21 33 + 1(-2) = - (
!).
1(
), 51 + 13 2(-2) 12 (
),
a 11
a 12
a 21 a 22
a 31 a 32
a
a 23 a11 22
a 32
a 33
.
-
a 13
), 1 6 + 6
,
(
a 23
a
a 23
a
a 22
a12 21
a13 21
a 33
a 31 a 33
a 31 a 32
16.2.4.
116
1 2 1
x y z 8
4 3 5
13
x y z
7 4 5 21.
y z x
1
1
1
u , v , w,
x
z
y
u + 2v + w = 8 4u 3v + 5w = 13 -5u + 7v + 4w = 21.
(
)
1
2 1
4 5
3 5
4 3
4 3 5 = 1
2
1
= -116.
7 4
5 4
5 7
5 7 4
(
)
u, v w
8
2 1
13 3
8 2
8 2
u 13 3 5 =
= 1
= -116,
5
4
21 7
21 7
13 3
21 7 4
v 4 13 5
5 21 4
1
w 4
2 8
3 13
5 7 21
u = 1, v = 2, w = 3.
1 2
1
8 (
1 1/ 2 1/ 3
!).
13 5
21 4
2
7 21
4
3
21 4
1
2.
)
5 21
13 5
13
= -232,
5 7
= -348.
2
3
7
4 5
4
3
5
),
),
21 (
13 (
1/ 2 1/ 3 1
1 1/ 2 1/ 3
16.2.5.
1.
)
.
:
2 x 3 y 12
3x 5 y 1;
2 x 3 y 17
5 x y 10.
117
:
3x 7 y 11
9 x 21y 22;
3.
)
4x 6 y 8
6 x 9 y 12.
:
)
x ay 5
3x ay 6;
4.
)
2 x 3 y 4 z 3
x y z 4
3x 2 y z 6;
5.
x y 1
2
x a y a.
x y 2z 1
x 2y z 9
2 x y z 6.
4 x 8 y 4 z 2
3x 6 y 3z 1
x 2 y z 1.
16.3.
,
16.3.1.
7.2. (
16.3.2.
7.3. (
16.3.3.
).
).
1
1
a,
x y x y
1
1
b.
x y x y
1
1
, v
x y
x y
u + v = a u v = b.
,
a b
a b
u
v
,
2
2
:
x y
2
2
x y
.
a b
a b
2a
x 2
a b2
118
:
y
2b
.
a b2
a = b.
, .
16.3.4.
1.
9
1
) a ;
4
2
2
) x + 4x 60;
) 2u2 31u + 42;
4
1
) b ;
9
3
2
) y 28y + 180;
) 3v2 + 43v 30.
2.
)
y y 1
x4 2 x2 9
;
) 4
;
x 4 x3 10 x2 12 x 9
y 4 3 y 2 1 2 y3 2 y
9
4
1 2
1 2
a 3
x2
a
x
:
:
;
)
;
8 15 a 5
1 6 x3
1 2
1 2
a a
x x
2
z4 z2 2z 1
z2 1 z2 z2 2z
;
2
:
2
z 4 2 z 3 z 2 1 z 3 1
z 1 z 2
a 1 b 1 c 1
3abc
a
b
c .
1 1 1
bc ac ab
a b c
3.
1
1
1 a 5 5 1;
a
a
x y z
) a b c 1 a 2 b 2 c 2 1 xy + xz + yz = 0;
a b c
) a
[ .
2,
4.
5.
1/a = b,
a 2 + b2 = (a + b)2 2ab = -1 a 3 + b3 = (a + b)(a 2 ab + b2) = 5
2
2
a + b = (a + b )(a 3 + b3) a 2b2(a + b) = 1. .
(a + b + c)2 = a 2 + b2 + c2 + 2ab
x y z 1
+ 2ac + 2bc,
a kx , b ky , c kz .]
a b c k
5
35
2
1,89
10
6, 10,
15
6 500
10
?
.
15
119
:
84450
6.
3
21
4
)
;
2
14 2 x 49 x
14 2 x
x
x2 ;
) 2
x
1
1 x
)
)
10.
x 0
x m,
11.
7
7
2
;
2
3x 9 3x 9 x 6 x 9
3
5
5
) x3 x3 ;
5
3
14
x3 x3
2x b
x 2
x a
;
2
2
2
x 3x x 3x x 9
x a xb xc
1 1 1
)
2 .
bc
ac
ab
a b c
mx n
mx n
2mx 4
2
2
2
x mx x mx x m2
m n
.
m2 x 2 x 2
1 x 1
1
mx
x
2
m
m Z , m 0.
5
4
2,
x 2 y 2x y
4
5
41
;
x 2 y 2 x y 20
3
2
11
2
,
) 2
2
2
65
x y
x y
2
3
49
2
;
2
2
2
65
x y
x y
)
x2 4 x 4 x2 1 2 x 4 4 x x2 .
ax
bx
)
a b;
a x xb
x ab x ac x bc
)
a bc;
a b
a c
bc
9.
x2 4 x 4 x2 6 x 9 x2 2 x 1 ;
7.
8.
4
1
1,
x y 1 x y 1
18
2,5
1;
x y 1 x y 1
)
x2 15 4 y 2 5
3.
y 2 4 3x2 20
)
120
:
)
x y
a
,
x y b c
xc a b
;
yb a c
a
b
1,
x y x y
a2
b2
a b
;
2
x y x y
mZ
12.
2m
1
1,
x my x my
10m
3
1,
x my x my
.
17.
17.1
a 2x + b2,
,
x
a 1x + b1 > a 2x + b2,
a 1x + b1 < a 2x + b2,
a 1x + b1 a 2x + b2,
a 1, b1, a 2 b2
,
,
a 1x + b1
,
.
,
.
2 x 1 3x 1
x 1
.
1
3
2
6
17.1.1.
:
5+x
)
2(2x 1) 3(3x + 1) 6 (x 1),
-5x 5 7 x.
,
-4x 12,
-4 (
,
x -3.
x [-3, + ).
-x < 3
{<, >, , }.
x > -3,
121
,
17.1.2.
mx > 3m.
:
(i)
(ii)
(iii)
m>0
m=0
m<0
m
, 0x > 30
x < 3.
x2 + x 2 4.
17.1.3.
:
x > 3;
x x6 0,
(x + 3)(x 2) 0.
, x + 3 0 x 2 0,
x -3 x 2, . x
x + 3 0 x 2 0,
x -3 x 2, . x (-, -3.
x (-, -3 [2, +.
2
,
[2, +;
,
17.1.4.
:
3 4x
x.
x2
3 4x
x 0,
x2
x2 2 x 3
0,
x2
x2 2 x 3
0, .
x2
( x 1)( x 3)
0,
x2
( x 3)( x 1)( x 2) 0 .
!
f(x) = (x +
3)(x 1)(x 2)
.
, x {-3, 1, 2
,
x = -10 f(-10) = (-7)(-11)(-12) < 0.
f(x) < 0
x
< -3,
f(x) > 0
-3 < x 1,
f(x) < 0
1 x 2,
f(x) > 0
2 x < +.
,
(-, -3) (1,
2).
.
)
122
:
17.1.5.
1.
i. 2x + 5 -3;
2.
i. 3x m -mx + 3;
3.
i. |2x 5| < 7;
ii. 3
1
x 5;
2
iii.
2x 3
3x 1 .
4
iii. |x 1| + |x + 1| 2.
4.
i.
3x 5 0
2x 3 0;
5.
i.
ii.
2x 5 0
3x 13 < 0;
iii.
-x + 7 < 0
5x + 15 0.
iv.
2x 3
1;
x5
ii.
3 2x
1;
3x 2
iii.
x + x -2x 0;
v.
x + 2x x 2;
vi.
mx y 3
x my 5;
(x, y)
ii.
6.
i.
17.2.
a
a
a
a
a
,
<b
<b
<b
<b
<b
,
17.2.1.
(
)
b > a;
a + c < b + c, a a > b
c<d
a + c < b + d;
m>0
am < bm;
m<0
am > bm.
kx y 1
x ky k;
x + y > 1?
x 2 3x
0.
x 2
a, b
px y p
x py 1.
iii.
a, b, c, d
a + c > b + c;
|a + b| |a| + |b|.
123
:
,
b
a
.
17.2.2.
|a b| ||a| |b||.
|a| = |a b + b| |a b| + |b|
|a b| |a| - |b|,
|b| = |b a + a| |b a| + |a|
|b a| |b| |a|.
|a b| = |b a|,
|a| - |b| |b| |a|.
:
|a b|
17.2.3. (xR) x2 0.
,
.
17.2.4.
i. x x 1 0 ;
ii. x2 xy + y2 0;
iii. x2 y2 z 2 xy yz zx 0 .
, y, z
1
3
x x 1 x ,
2
4
: (i)
1
3
x2 xy y 2 x y y 2 ; (iii)
2
4
(ii)
1
x y2 y z2 z x2 0 .
2
17.2.5.
x2 y2 z 2 xy yz zx =
a, b 0
, .
ab
( a b)2 0
2 ab a b ,
17.2.6.
i.
a 2 ab b 0 ,
2
ab
a 2 b2
,
2
a b
.
2
.
a b 2 ab ,
.
b.
124
:
a
ii.
1
2,
a
a.
: (i)
b2,
a2
a
(ii)
1/a.
17.2.7.
a, b, c 0
, .
abc
abc
b3
a bc
.
3
17.2.4.iii. a 2 b 2 c 2 ab bc ca 0 .
a+ b+ c
a 3 + b3 + c3 3abc 0, .
a 3 b3 c3
,
3
y, c 3 z
a 3 x,
x = a 3, y = b3, z = c3.
17.2.8.
x, y z
x y z2
x y z.
2
1.
(w 1)2.]
[
2.
x + y > 0,
x y3
x y
.
2
2
[
3
3.
a, b
c
[
4.
[
5.
,
ab + bc + ca 3abc.
ab abc
0 ( x y)( x y) 2 .]
a, b c
ab bc ca
a bc.
c
a
b
ab
bc
17.2.5.
,
c
a
a, b, c 0
(a b c)( a b c ) 9abc .
[
.]
17.2.7.
a, b, c,
.]
.]
125
6.
a, b
7.
1 1
a b
.
.
a 2 b2
.
2
a, b
23, 40
8.
< 40?
31.
[30 < x < 40]
9.
km/h.
20
30
15
[25 km/h]
17.3.
,
1957.)
,
,
(136.)
, 1912 1986.)
(George Bernard Dantzig, 1914 2005.)
.
Koopmans, 1910 1985.)
17.3.1.
1
2.
2
.
:
1
2
155.
.
147.
175.
.
),
135.
1 2
2
4
1, 500
300
1
2
2,
.
.
126
2 x1 4 x2 24
4 x1 2 x2 24,
(1)
(2)
(0,6)
(12,0)
x1 0
x2 0.
,
,
(0,0)
(0,12) (6,0),
(0,0).
(4,4).
3200
1,
F(x1,x2)
2.
(4,4).
F = ax + by + cz + ... ,
(
Ax + By + Cz + ... N,
,
Ax + By + Cz + ... N.
,
F
x, y, z, ...
17.3.2.
:
2x 3y 6.
,
(x, y)
127
,
,
2x 3y = 6,
(0, 0)
20 30 6),
.
17.3.3.
2 x 3 y 6,
x 2 y 3,
x 1.
2x 3y = 6, x + 2y = 3
.
,
.
x=1
17.3.4.
2 x 3 y 6,
x 2 y 3,
x 1.
3x + 4y = 6
(0 1,5)
(2, 0),
.
6
.
,
,
F = 3x + 4y,
-7/3
3x + 4y = -7/3
F
F
F
F
(1, -4/3).
,
,
,
F = -7/3.
128
:
17.3.5.
1.
120
10
12
.
780
$1,00
$1,20
.
,
.
/
/
(
10
5
1,20
.
)
12
3
1,00
F = 1,2x + 1,0y
5x + 3y 780 (
),
)
(
2.
) x < 3;
) 3x y 2;
3.
)
3x y 2
2 x y 5;
4. )
5. )
. )
1920
789
10x + 12y 1920
)
.]
) 2x + y 5.
2 x 3 y 5
3x 2 y 1;
x 2 y 5
x y 1
x y 4.
. )
x 2y 3
4 x 3 y 2.
F = 2x + y
F = 100 2x y
0 x 4, 0 y 4
x y 6
x 4 y 8.
129
VI
,
,
).
.
,
(384 322. . . . .)
(1.
)
1818),
(Jean Robert Argand, 1768 1822),
1855)
,
1837.
1843.
Hamilton, 1805 1865).
1850(Peter Guthrie Tait, 1831 1901)
.
,
1809 1877) 1832.
(Ausdehnungslehre),
.
(1687.
1.
.
(Caspar Wessel, 1745
(Carl Friedrich Gauss, 1777
(William Rowan
(Hermann Grassmann,
1844.
.
(William Kingdon Clifford, 1845 1879)
(1878.),
(J. Willard Gibbs, 1839
(Oliver Heaviside, 1850 1925).
1903)
18.
18.1.
16.1.
,
.
18.1.2.
.
,
.
.
AB,
AB
AB CD
AB = CD.
,
|AB|
,
.
EF
GH
EF = -GH.
130
AB ,
AB
a,
a.
18.1.3.
V.
:
. (a V) a = a;
. (a, b V) a = b b = a;
. (a, b, c V) a = b b = c a = c,
18.1.4.
AB
AC, . AB +
BC
BC = AC.
,
.
b
b:
a
b, .
a b a (b) .
18.1.5.
ABCD
AB, BC, CD
MN
18.1.6.
1.
2.
3.
4.
M, N, P Q
MNPQ
MN PQ
1
1
1
1
AB BC , QP CD DA.
2
2
2
2
1
AB BC CD DA 0 , . MN QP ,
2
.
,
DA.
MN QP
.
MNPQ
(a, b, c V):
: a + b = b + a;
: (a + b) + c = a + (a + b) = a + b + c.
(k, m R):
k(ma) = (km)a;
(k + m)a = k a + m a;
k(a + b) = k a + k b;
1a = a.
18.1.7. (
A A1,
)
B B1
C
AB
CA CB
.
A1 B1 CA1 CB1
q
a
a
b,
131
:
:
AB
A1 B1
AB k A1 B1 ,
),
AB
| k | .
A1 B1
ABC
AB CB CA
A1B1C
A1 B1 CB1 CA1 .
CB CA k CB1 CA1 ,
CB k CB1 CA k CA1 .
,
,
AB
CA CB
,
| k |
A1 B1
CA1 CB1
CA k CA1 ,
18.1.8.
1.
18.1.9.
AB CD
2.
)
AC
AB
a
.
|a|
BD
AD
ABCD
AB.
AD, BC
AB, BC CD.
AD .
BD .
AB
AC
AD
60
M, N P
BC
CD
3.
AB AD
a
AB , BC , AD , AM , AN ,
NM .
CA u
4.
D,
CB 2v .
DE E.
) AB ; ) AE ; ) CE .
[ 2v u ;
5.
CB k CB1
ABCD.
b.
AP , NP , MP
AC BD .
)
3.
a0
AB
1
1
3
1
v u ; u v]
2
4
4
2
132
:
6.
7.
AB CD AD CB .
A, B, C, D
8.
TA TB TC 0 .
ABC,
18.2.
,
(3,2), (-3,1),
(1,5-4)
(
)
,
(
),
(
.
3,
3
,
2
3
,
1
,
.
1,5
4
(z
,
).
,
A = (3,2), B = (-3,1), C =
(1,5;-4),
A(3,2), B(-3,1),
C(1,5;-4).
(
)
OA 3i 2 j ,
OB 3i j , OC 1,5i 4 j ,
i, j ( k )
(
.
).
133
:
,
(
.
Ren Descartes,
.
Renatus Cartesius, 1596
1650.)
(La Gomtrie,
1637.)
.
,
.
,
.
18.2.1.
A(3,2), B(-3,1)
18,25 ,
.
13 , 10
,
P1 ( x1 , y1 )
P2 ( x2 , y2 ) ,
x x2 x1 , y y2 y1 .
P1 P2T ,
P1 P2 ( x2 x1 ) 2 ( y2 y1 ) 2 .
(0,0),
C(1,5;-4)
P1 P2 x2 y 2 , .
OA x y .
2
OA 32 2 2 , . OA 13 .
( , )
,
A(3,2)
134
,
(
).
,
(16.1.6.)
18.2.2.
,
.
P2 ( x2 , y2 ) ,
P1 ( x1 , y1 )
.
OP2
OP1
OP1
OP2
T ( x1 x2 , y1 y2 ) .
OT .
, .
( x1 , y1 ) ( x2 , y2 ) ( x1 x2 , y1 y2 ) .
18.2.3.
P0
:
P 1P 2
P1 ( x1 , y1 )
a:b.
P2 ( x2 , y2 ) .
P 1P 0 : P 0P 2 = a : b.
( x0 x1 ) : ( x2 x0 ) a : b ( y0 y1 ) : ( y2 y0 ) a : b .
,
by ay2
bx1 ax2
,
y0 1
x0
a b
a b
OP0 .
,
a : b = 1 : 1,
P0 (
x1 x2 y1 y2
,
)
2
2
P 1P 2.
18.2.4.
.
x1, x2, ..., xn
135
:
18.2.5.
= 3i 2j, y = j 3k, z = 3i 6k
i, j, k
I
,
:
,
3i 6k = a(3i 2j) + b(j 3k),
+ (-6 + 3b)k = 0,
a = 1, b = 2.
z = ax + by.
(3 3a)i + (2a b)j
.
ax + by ,
V2
2b
OX OY,
3-
x, y z
ax + by + cz ,
a, b
.
j.
V3
c
OX, OY OZ
i,
j k.
18.2.6.
v V3
V3,
x, y, z
a, b, c
v = ax
+ by + cz.
:
a 2, b2, c2
0, c2 c1 = 0, .
v
v = a 1x + b1y + c1z = a 2x + b2y + c2z,
(a 2 a 1)x + (b2 b1)y + (c2 c1)z = 0.
a 1, b1, c1
x, y, z
a 2 a 1 = 0, b2 b1 =
a 2 = a 1, b2 = b1, c2 = c1.
18.2.7.
1.
A(3,1) B(-1,3).
) 5 OA 3 OB ; ) i ; ) j ; ) OC ,
2.
A(-2,3) B(1,2).
) 2:3; ) 3:4; ) 5:1; ) 4:5.
3.
) (7, -5, 1), (4, 2, 3)
,
4.
)
)
)
OA
C(5,4).
AB
OC
OB
AB,
t A.
136
, B, C, D
5.
)
)
AC BD
AC BD
P n(xn, yn), n = 1, 2, 3, 4.
n, n.
6.
u(2,-1) v(1,3).
) (4,5); ) (-3,2); ) (7,-1); ) (-2,-5).
18.3.
p
,
P
,
x x2 y1 y2
,
P 1
.
2
2
1
OP OA1 A1 A2 .
2
P
12,
OP OA1 A1 A2 , R.
.
18.3.1.
r
(
,
A1 A2 ,
18.3.2.
(a 1, a 2) B(b1, b2) :
12,
r a b , R,
a OA
.
).
),
(18.3.1.)
b
x a1
1
y a 2
b2
( R)
,
,
x a1 b1
.
y a 2 b2
x a1 b1 ,
y a 2 b2 .
137
x y
18.3.3.
(
(a 1, a 2) B(b1, b2) :
x
r .
y
y a2
, .
b2
x a1
b1
x a1 y a 2
.
b1
b2
18.3.4.
2 3
r t ,
1 4
t=0
1
0
B (5, 5),
.
3
AB .
4
b1b2
ax + by = c.
0
1
t
1
.
A = (2, 1),
) x y = 3;
A(2, 1),
.
A
) A(-1, 2), v = 3i + j;
3.
)
)
)
32 4 2 = 5
) 2x + 3y = 5.
2.
v:
) A(2, 3), v = 5i 4j;
3
AB =
4
B(5, 5)
18.3.5.
1.
) x + y = 5;
2 3
, R.
r
1 4
r a b ;
138
:
4.
)
v1 = 2i + 3j + (i + 2j),
v2 = 5i 2j + (2i + j);
v1
5
3
r
4
2
5.
6.
a)
)
)
)
(-35, 23)
7.
(
A
B
)
)
x = 4 3t, y = -4 + 2t.
1000
1030
5 3
,
v1
4
3 2
.
v2
4 3
x4 y 2
.
3
5
(-47, 30);
v2:
)
A B
, rA = 7i + 2j, vA = 3i + 2j,
, rB = 8i + 5j, vB = 4i j.
,
,
B
19.
18.
1.
. Leontief model);
19.1.
a j1
,
, a j2
.
a j3
j (j = 1, 2)
:
139
1
2
a 11
a 21
a 13
a 23.
a 12
a 22
a13
.
a 23
a
a
11 12
a 21 a 22
23,
. 3)
2
2,3.
3).
19.1.1.
A = ||a jk||
mn
2 3.
,
(
B = ||bjk||
mn,
A= B
a jk = bjk (j = 1, 2, ..., m; k = 1, 2, ..., n).
A B,
40 35 280
A
50 42 320
38 32 175
,
B
46 38 316
19.1.2.
,
A = ||a jk||
C = A + B = ||cjk||
B = ||bjk||
mn,
cjk = a jk + bjk (j = 1, 2, ..., m; k = 1, 2, ...,
n).
,
140
I
,
,
R
a11 a12
a 21 a 22
19.1.3.
.
,
R,
A = ||a jk||
||a jk||.
,
19.1.4.
2 7 2 9
7 3 1
3 2 1
1 9 = 9 8 .
9 = 5 4
. 5 1 4
0 13 12 6 0 (12) 13 (6) 12 19
.
19.1.5.
1.
2.
3.
4.
(A,B,C) A + (B + C) = (A + B) + C (
(A,B) A + B = B + A (
)
(1)() + = + = (
(A)(A) A + A = A + A = O (
)
)
).
.
,
P
.
p1, p2
p3
141
p1
P = p2 .
p
3
a
a
M P = 11 12
a 21 a 22
M2,3 P3,1 = T2,1 .
p1
a 13 a11 p1 a12 p 2 a13 p3
p2 =
= T.
a 23 a 21 p1 a 22 p 2 a 23 p3
p3
,
T2,1
,
q1
Q = q2 ,
q
3
M Q.
p1
S = || P Q || = p 2
p
3
a1 b1
a 2 b2
p1
c1
p2
c 2
p3
q1
q2 ,
q3
,MS=
q1
a p b p c p
q 2 = 1 1 1 2 1 3
a p b2 p 2 c2 p3
q3 2 1
a1q1 b1 q 2 c1q3
.
a 2 q1 b2 q 2 c2 q3
19.1.6.
m n n p (m, n, p N)
j(j = 1, 2, ..., m)
k- (k = 1, 2, ..., p)
,
n
j, k-
n
.
142
A = ||a jk||
mn
B = ||bjk||
c jk a ji bik .
np,
C = AB = ||cjk||
,
Am,n
cjk = a jibik
(
mp,
i 1
Bn,p
Cm,p
i = 1, 2, ..., n.
).
,
.
,
19.1.7.
A(BC) = (AB)C
A(B + C) = AB + AC
(A + B)C = AC + BC
A, B C
;
;
.
.
19.1.8.
20%
P1 P2
30%
x y
,
x1 = 0,8x + 0,3y,
y1 = 0,2x + 0,7y.
0,8 0,3 x x1
,
0,2 0,7 y y1
P1
P2
MX = X1.
x2 = 0,8x1 + 0,3y1,
y2 = 0,2x1 + 0,7y1.
0,8 0,3 x1 x2
,
MX1 = X2, M2X = X2,
y
y
0
,
2
0
,
7
1 2
n-
(n = 1, 2, 3, ...),
xn = 0,8xn-1 + 0,3yn-1,
143
yn = 0,2xn-1 + 0,7yn-1.
0,8 0,3 xn xn 1
,
MXn-1 = Xn,
0,2 0,7 yn yn 1
19.1.9.
1.
MnX = Xn.
11 3
5 3 2
2 5 12
, B 8 17 , C
.
A
13
1
4
4 7 6
9 1
2B, A + C, 3A 2C, A B, B A.
2.
a 21 b 4b 5c
.
5
1 a b
c
3 7a 2b 4b 5c
;
5 9a 3a 0
8
1 2 4 3 3 6 18
.
x
1 2 5 5 6 7 30
2
) x
5
1
) x2
2
3.
4.
1 2
A
4 1
32n 0
A2 n
2n
0 3
A A = A2, A2 A = A3
.
1 0
A
1 1
5.
A3 A = A4.
1 0
,
An
n 1
n
1.1.7.
6.
3
7.
3.
P1
2 ?
,
10
4, 5
P2
1, 7
2
4
1, 7
.
3.
8
,
3.
[
1, 2
3.
1, 8
2 10
1, 2
3
3, 116, ]
144
:
8.
A, B C
A
B
C
)
P
2
4
2
5, 10
Q
3
2
4
P, Q
R.
R
1
5
2
100
)
)
P, Q
200
19.2.
,
.
m=n
A = ||a jk||
,
An.
a 12
a
,
(a 11), 11
a 21 a 22
a 12 a 12
a 21 a 22
a
31 a 32
a 13
a 23 , ...,
a 33
a 11 a 12
a 21 a 22
... ...
a
n1 a n 2
.
(
) mn
... a 1n
... a 2 n
,
... ...
... a nn
1, 2, 3, ... , n.
a ii (i = 1, 2, ..., n).
AB BA
A B
.
I = ||jk||,
jk
1,
0,
jk =
j k.
1 0
.
I 2
0 1
,
A
145
AI = IA = A.
AX = XA = In
A-1.
a b
A
c d
19.2.1.
X
A1
1 d b
.
ad bc c a
0
1 ad bc
1 a b d b
=
= I.
ad bc
ad bc c d c a ad bc 0
0
1 ad bc
1 d b a b
=
= I.
A1 A
ad bc
ad bc c a c d ad bc 0
: AA1
A
(1.2.1.)
det A =
.
)
det A 0
(1.2.1.).
19.2.2.
det A.
ad bc ,
c d
A-1
det A = 0
2x y 7
5 x 3 y 6.
:
2 1 x 7
.
5 3 y 6
1
B,
AX = B, .
2 1
3 1
.
det A =
= 1, A-1 =
5 3
5 2
A-1
A-1(AX) = A-1B, (A-1A)X = A-1
-1
IX = A B, . X = A B.
,
x 3 1 7 21 6 27
= .
=
X = =
y 5 2 6 35 12 47
x = 27, y = 47.
227 47 = 7 (
), -527 + 347 6 (
!).
2.
3.
3.
2.
146
1 4 7
1 2 3
4 5 6 2 5 8 .
3 6 9
7 8 9
,
A = ||a jk||
bjk = a kj (j = 1, 2, ..., n; k = 1, 2, ..., m)
T,
A.
a jk
j-
19.2.3.
mn,
B = ||bjk||
(
16.2.4.).
A = ||a jk||
Ajk = (-1)j+ kDjk,
Djk
k.
||Ajk||T
n
adj A.
det A 0,
A1
nm,
n
det A
adj A
.
det A
19.2.4.
1.
)
2.
)
3.
)
3 1
;
5 2
3
k
;
2 k 1
i. A(a)A(b);
5.
m 5 2
;
m
3
4x 5y =2
3x + y = 6;
4.
4 2
;
5 3
1
n
.
1 n 1
)
7x + 3y = 10
6x 5y = 4;
x 1
2 x
, x R.
A( x)
2(1 x) 2 x 1
ii. A2(a);
2 6
.
1 3
-9x + 6y = 15
6x 4y = -10;
:
iii. An(a), n N.
3
4
1
2
2
1
.
5 1
1 3 3 4
147
6.
1 2
1 5
X
.
1 2
1 5
2a 1 2b 5
, a
[
b
a
7.
8.
)
a b 2
, a = -bc]
[
c a
x y z 1
x y z 1
x y z 1.
9.
1. AX = B, 2. XA = B,
1
A 1
2
10.
1, 2
( 1)(1,1,1)
]
( 1)( 2)
3. AX = BA-1B, 4. XA = BA-1B,
2 1
1 1 1
1 0 , B 0 0 0 .
0 0 0
0 1
1,
3.
1
2
1
3
1
2
3
10 x 9 z 19
8 x y 10
y 12 z 10;
2
3
1
2
3
3
4
2
1
2, 13
2, 3
19.3.
(
,
.
19.3.1.
A B
mn
16
4]
R),
,
R.
, R,
148
( + )A = A + A,
(A + B) = A + B,
()A = (A),
1A = A.
(mn)
(18.2.4.)
1 A1 2 A2 ... k Ak r Ar ,
k
r 1
1, 2, ..., k R.
mn.
1 2 3 1 7 1
,
1 1 2 1 1 2
.
A, B, C
In = (jk)n
,
,
(AB)C
3 1 1 2 4 5
.
2 1 1 1 1 5
, .
A(BC)
19.3.2.
A = (a jk)m,n , B = (bjk)n,p , C = (cjk)p,q
(AB)C = A(BC).
: (AB)C = (djk)m,pC =
a ji bik c kr =
k 1 i 1
p
a ji b jk c kr = A(ejr )n,q = A(BC).
i 1
k 1
R.
a ji b jk ckr =
p
k 1 i 1
a
n
i 1 k 1
ji
b jk c kr =
1.3.1.
19.3.3.
A, B, C, D,
mn
R,
C(A + B) = CA + CB,
(A + B)C = AC + BC,
(AB) = (A)B = A(B).
19.3.4.
n.
.
(5.1.2.)
s+1
= AA ,
A0 = In, A1 = A, A2 =
.
.
r
149
1. Ar As = Ar+ s,
2. (Ar )s = Ars.
19.3.5.
P(A) = I
Q(A) = A2
+ A + I.
: P(A)Q(A) = (A I)(A2 + A + I) = A3 + A2 + A A2 A I = A3 I.
,
,
.
,
1. ab = ba;
2. ab = 0 a = 0 b = 0;
3. (ab = ac a 0) b = c.
19.3.5.
1 1 1 1 0 0
.
1
1
1
1
0
0
3.
1 2 3
1 2 3
1 2 0
A 1 1 0 , B 1 1 1 , C 1 1 1 ,
2 2 2
1 4 0
1 1 1
3 4 1
AB AC 2 3 2 .
3 2 7
, AB = AC
A 0
B = C.
,
19.3.6.
AB
T T
BA
:
.
T T
BA
.
T T
(AB) = B A .
(AB)m,p
(AB)T
pm, BT je
pm.
A = (a jk) B = (bjk)
pn, AT
nm,
T
(AB) BTAT
mn
np
.
150
(AB)j,k , .
(k, j)
1.
19.3.7.
a b
A
c d
2.
f
1 1
n
1 0
f n1
bik a ji , .
n
i 1
a
n
i 1
i. AX = XA.
A = 0.
f n 1
,
fn
f n 2
f-1 = 0, f0 = 1, fn = fn-1 + fn-2.
AC = CB.
Bn = C-1AnC]
x y
a b
,
.
X
A
u v
c d
AX = XA = 0, (A + X)2 = A2 + X2?
ii. AX = XAT.
[(ii)
y
x
c
d a
X
y
x
b
b
b .
ji ik
4
7
2 1
1 1
, C
,
, B
A
9 5
3 2
0 1
Bn, n
.
[ B = C-1AC
B2 = C-1A2C,
4.
(AB)T.
(k, j)
A2 = 0.
6.
Ak.
i 1
ji ik
A = 0 (k N)
5.
BTAT
i.
ii.
3.
;
y
1 0 0
A 1 0 1
0 1 0
AkX = X(AT)k?
b = c = 0, a = d
b0
b
a d
y v y
c0
ad
X c
c
y
v
b
c
v
x
x
a d . ,
a d
X
c x b v
v
a d
a d
.]
An = An-2 + A2 + I, n N.
I + A + A2 + ... + Ak = 0,
A
[
Ak+1 = I,
A-1 =
.]
151
:
7.
k
,
Ak = 0
-1
2
k-1
(I A) = I + A + A + ... + A .
[ (Ak Ik) = (A I)(Ak-1 + Ak-2 + ... + A + I).]
152
VII
, x2 3xy
.
2
x 3xy y 3
5
2 2
y
5
(4
4xy + 3),
3xy-2,
,
(x + y ),
2
1
,
x 2
15.
7
xy ay 2 bxyz , x4 2x3y + 3x2y2 4xy3, ...
13
,
,
,
.
(5
),
),
,
(x 2y + 3),
(5x
x + y, ...,
,
2.
. . .
(, . Jzng Suns)
,
5x + 4y + z = 37.
37
.
1484.
153
:
.
1500?-1557.)
16.
(The Whetstone of Witte, 1557.)
(Robert Recorde,
1510 1558.)
+
integra, 1544.)
(La geometric, 1637)
,
(x, y, z, ...)
,
(Arithmetica
(Michael Stifel, 1487 1567.).
,
(a, b, c, ...)
,
(
. 2).
20.
20.1.
20.1.1.
,
fa (x) = a 0 + a 1x + a 2x + ... + a mxm,
a = (a 0, a 1, a 2, ..., a m)
m
,m
,a
m+1- ,
a k (k = 0, 1, 2, ..., m)
(
.
x
fa (x) = 0
ak 0
k = 0, 1, 2, ..., m.
a k 0.
a n 0.
fa (x) = a 0 + a 1x + a 2x + ... + a nxn.
ak
ak
,
k = 0, 1, 2, ..., n-1.
nk
x
x
|xn-k| |x|,
17.2.1.)
an
a kxk
20.1.2.
:
,
a 1 , a 2, ..., a m
,
, fa
|x| 1,
a0
a
a
1
n11 n22 ... a n a 0 a1 a 2 ... a n .
n
x
x
x
x
1
a 0 a1 a 2 ... a n1 ,
x
an
a0
a
a
n11 ... n 1 .
n
x
x
x
a
a
a
f a ( x) xn 0n n11 n22 ... a n ,
x
x
154
fa (x) 0,
.
fa ( x) fb ( x)
, . a = b.
20.1.3.
:
,
b, . a k = bk
k = 0, 1, 2, ..., m.
(20.1.2.)
c
fc(x) = 0
,
a=
k.
,
.
x 1.
c = a b, . ck = a k bk
20.1.4.
:
p(x) = x3 2x2 + 3x 4
20.1.5.
1.
) (x 1)3 + (x 2)(x2 + 3x + 4);
2.
) p(x) = 3x3 4x2 5x + 2
q(x) = (x 2)(ax2 + bx + c);
p(x) q(x)
3.
) x 1;
4.
r(x)/q(x):
) (6x2 + 13x 5)/(3x 1);
p(x) = x3 + 2x2 + 3x + 4
) x + 1.
r(x) = p(x)q(x),
) (10x2 + 3x 12)/(2x 3).
p(x) = q(x)(x c) + r,
q(x)
r
,
5.
155
20.2.
(
p(x)
r 1(x) 0
q(x)
, p(x) = x2 4, q(x) = x 2
r 1(x).
q(x).
5.2.3.)
q(x)
q1(x)
p(x)
q1(x) = x + 2
r 1(x) = 0:
(x2 4):(x 2) = x + 2 .
x2 2x /2x 4
2x 4 /0
r 1(x) 0
q2(x)
2
q2(x) = x 4x + 1
.
r 2(x).
r 2(x) = 2:
q(x) r 1(x)
x3 3x2 + 5x 3
k = 1, 2, 3, ...
r k-1(x).
,
p(x) = q(x)q1(x) + r 1(x),
q(x) = r 1(x)q2(x) + r 2(x),
r 1(x) = r 2(x)q3(x) + r 3(x),
...
r k-2(x) = r k-1(x)qk(x) + r k(x),
r k-1(x) = r k(x)qk+1(x).
r k(x)
20.2.1.
p(x)
r(x)
20.2.1.
1
.
r(x) | q(x),
20.2.3.
p(x)
NZD,
r(x)
q(x)
p(x)
r(x) | p(x) ( . r
p(x) q(x).
q(x)
p(x)
D(x)
D(x) | p(x)
q(x)
p)
q(x),
,
D(x) | q(x)
D(x).
.
156
:
20.2.4.
I
p(x)
q(x)
NZD.
(nzd)
.
299 = 1323 360 = 1320, 23 20
nzd(260, 39) = 13,
299 260 = 39.
( m = 7 n = -8)
, nzd(299, 260) = 13
.
(
5.2.5.),
m299 + n360.
20.2.5.
D(x)
p(x)
(NZD)
q(x)
D(x) = p(x)f(x) + q(x)g(x).
f(x)
13 =
g(x)
20.2.6.
2322
20.2.7.
f(x) = x4 + 3x3 x2 4x 3
:
3f(x)
nzd (
654.
NZD
g(x) = 3x + 10x2 + 2x 3.
3
g(x):
1
(3x4 + 9x3 3x2 12x 9):(3x3 + 10x2 + 2x 3) = x ,
3
4
3
2
3x + 10x + 2x 3x /-x3 5x2 9x 9
10
2
x3 x2 x 1 /3
3
157
5
25
x2
x 10
3
3
5
25
5
1
q1(x) = x
r 1(x) = x2
x 10 = x2 5 x 6 .
3
3
3
3
,
NZD
g(x) q1(x), .
(3x3 + 10x2 + 2x 3):(x2 + 5x + 6) = 3x 5.
3x3 + 15x2 + 18x /-5x 16x 3
-5x 25x 30 /9x + 27
x2 + 5x + 6 9x + 27,
x + 3.
x+2
, x+3
f(x) g(x).
.
1)(x + 3),
,
f(x) g(x)
,
NZD
f(x) g(x)
f(x) = (x3 x 1)(x + 3)
x3 x 1 3x2 + x 1
,
x+3
,
.
g(x) = (3x2 + x
(NZD).
20.2.8.
1.
:
) x4 + 4y4;
) x8 + x4 +1.
[(x2 x + 2)(x2 + x +2); (x2 + 2y2 2xy)(x2 + 2y2 + 2xy);
2
2
(x + y xy)(x2 + y2 + xy); (x2 + 1 x)(x2 + 1 + x)(x4 + 1 x2).]
3.
) (x + y + z)3 x3 y3 z3;
) (x y)3 + (y z)3 + (z x)3;
4.
NZD
) x3 7x + 6 x3 + 2x2 5x 6;
) x3 + 10x2 + 31x + 30
13
1.
, 15.
1980.
158
:
2x3 + 9x2 7x 6;
5.
) 2322
nzd
763
) 37
654
) 1735
635.
6.
) (3x3 4x +5):(x + 2);
) (2x4 + 3x3 4x + 5):(x2 + x + 1);
7.
NZD
) 2x3 x2 2x + 1 2x2 + 3x + 1;
) x4 x3 2x2 + x 2 x3 x2 x 2;
) 2x3 x2 2x + 1 2x2 x 1;
) x4 + x3 2x2 + x + 2 x3 + x2 x + 2.
8.
)
NZD
)
3x3 10 x2 2 x 3
;
x 4 3 x3 x 2 4 x 3
3x3 10 x2 4 x 3
;
x 4 3 x3 x 2 2 x 3
x 2x 2x 1
;
4
x 2 x3 3 x 2 2 x 1
3
x3 2 x 2 2 x 1
.
x 4 2 x3 3 x 2 2 x 1
20.3.
(
20.3.1.
q(x) r(x)
g(x).
5.2.3.).
f(x) g(x)
f(x) = g(x)q(x) + r(x),
r(x)
(q 0, r f).
,
f(x)
m0 n.
m = m0,
a
f1 ( x) f ( x) m xmn g ( x)
m,
xm
.
bn
q1(x) r(x)
f1(x) = g(x)q1(x) +
a
q( x) m xmn q1 ( x) .
r(x).
,
f(x) = g(x)q(x) + r(x),
bn
:
q(x)
r(x)
g(x)
159
,
f(x) = x3 + 1
q(x) = x + 1
, . r(x) 0,
g(x) = x2 x + 1
(f)
(g).
20.3.2. (
f(x)
(20.3.1.)
x=
20.3.3.
x3 + kx2 7x + 6
x-
f(x) = (x - )q(x) + c,
f() = c.
k
g(x) = x 2
:
f(2).
f(2) 3
f(x)
f(x) =
x 2
k = .
f(a) = 0.
20.3.4.
1, 2
(j = 0, 1, 2, ..., m)
,
3.
f(x)
. f(1) =
f a 0 ,
(20.3.4.)
20.1.1.
(20.3.2.)
aj
20.3.5.
g(x)
f(x)
x {1, 2, -3},
f(x)
,
|a 0 |a m.
x3 7x + 6.
:
f(x) = x3 7x + 6
0, f(2) = 0 f(-3) = 0.
,
x 1, x 2 x + 3.
f(x)
, . f(x) = x3 7x + 6 = (x 1)(x 2)(x + 3).
3.
f(x)
8 + 4k 14 + 6 = 3,
a
(x a).
f(a) 0
f().
, Z
g(x),
f(x).
(20.3.1.)
160
20.3.6.
g(x) = x 1.
(20.3.1.)
= ax + b
= ((+1)2 1)0 + a(+1) + b
+ b, . a = b = 2.
20.3.7.
r(x)
f(+1)
4 a + b, 0 = -a
mN
f(x)
,
,
1.
) x3 2x2 + 3x + 4 x 2;
) x2 3x + 4 2x + 3;
4.
a b ?
x8 + 3x3 + ax + b
x2 1
x3 + ax2 + x + b
x2 + x 2
5.
+ 2,
x3 + 2x2 + ax + b
7x + 7,
3.
x,
3x
b.
6.
14
g(x) = x 1.
2
) x3 + 2x2 3x 4 x + 2;
) x2 + 2x 3 3x 2.
) x + x 17x + 15;
) x4 + 2x3 3x2 4x + 4;
) 2x4 + 3x3 10x2 5x 6.
2.
) x3 + 9x2 + 23x + 15;
) x4 2x3 3x2 + 4x + 4;
) 2x4 3x3 10x2 + 5x 6;
3.14
x1, x2 , ..., xm
20.3.8.
x2 x 2
3a + 3b ?
10.
20010.
161
7.
x2008 + x1007 + 1
x2 + 1.
8.
x2004 x2000 + x
x2 1.
9.
x+1
f(x)
-1.
x1
x5 3x4 + ax3 + x2 + b
10.
21.
1,
f(x)
x2 1.
(x 2)2,
a 2 b2.
21.1.
21.1.1.
210.
5, 6 7.
..., -3, -2, -1, ..., 4, 5, 6, 7, 8, ...
210, . x3 x = 210.
,
216) (x 6) = 0, (x 6)(x2 + 6x + 36) (x 6) = 0,
0.
x 6 0,
x2 + 6x + 35 0.
5, 6 7.
x2 + 6x + 35 = 0
26 = 0
.
21.1.2.
x = 6,
,
(x + 3)2 +
729 m3.
x + 2.
:
a = x + 2.
x + 2 = 9, x = 7 m.
(x + 2) ,
21.1.3.
66 m .
:
,
x2 + 5x 66 = 0.
x(x + 11) 6(x + 11) = 0,
:
+ 5,
66.
(x + 11)(x 6) = 0.
x = -11,
-6,
.
x = 6 m,
11 m.
21.1.4.
1.
) 156;
(x 1)x(x + 1) =
(x3
2
(x 6)(x + 6x + 35) =
) 210.
V = a 3,
x+5
.
729 =
x(x + 5) = 66,
x2 + 11x 6x 66 = 0,
,
162
I
.
2.
3.
7.
3.
30.
.
3.
) S = t2 15t + 5036;
4.
) m = 4, p = 30;
t
) S = t2 16t + 5060.
5000?
) m = 3, p = 14.
[3, 10; 2, 7 m]
5.
6.
24
24 m
2 cm
.
.
70 m2.
107 m2]
[145,
21.2.
.
3
,
5
21.2.1.
7
.
9
3 x 7
.
5 x 9
21.2.2.
/3 + /8 1,
21.2.3.
3
1/3,
24/11
= 4.
,
1/8.
.
,
163
:
:
6 + x,
4
4
1,
6 x x
I
4
x,
12
.
6
21.2.4.
2
.
3
4
,
9
1.
[6]
25
.
6
2.
[
3.
12
10
1
4
6]
,
[5,5 min]
4.
[3
5.
[6
21.3.
f(x) = a 0 + a 1x + a 2x + ... + a mxm
m = 0, 1, 2, 3, 4, ... .
,
f3 ( x)
12.3.1.
1 3
x
2
f 4 ( x)
m,
,
m
.
:
x
f0
f1
.
-2
2
-4
-1
2
-2
0
2
0
1
2
2
2
2
4
164
:
4
-4
8
f2
f3
f4
1
-0,5
0,5
I
0
0
0
1
0,5
0,5
4
4
8
f0
)
)
.
12.3.2.
x.
i.
(
ab
,
2.
f2
(
f1
)
-
)
,
a = 50 cm, b = 40 cm.
165
:
ii.
iii.
I
?
.
(i.)
V = (a 2x)(b 2x)x = 4x(25 x)(20 x) cm2.
(ii.)
, 0 < 20 cm.
a, b.
(iii.)
,
0, b/2
a/2
,
,
,
a < b.
,
20
25 (
0,
).
,
(
7,4 cm)
.
(
12.3.3.
m-
(m = 0, 1, 2, ...)
m+1-
166
y = ax2 + bx + c,
a(-1)2 + b(-1) + c = 0,
a02 + b0 + c = -3,
a32 + b3 + c = 0.
a = 1, b = -2, c = -3.
y = x2 2x 3.
12.3.4.
1.
2.
3.
4.
y = -1, y = 3
.
.
.
1.
2.
y = x + 1.
)
(-1, -3)
)
(2, 3).
167
5.
t
1.
250
.
(
100 ML
)
.
168
6.
64
40
cm
cm
.
.
[Vmax(8) = 4608 cm3]
169
VIII
. trgnon
, metron -
100-1600. . . .)
.
430. . . .).
, 140. . . .)
,
100. . ).
1650. . . .),
)
.
, IV
).
II
,
,
1543.)
22.
22.1.
(C1 = C = 90),
(1 = ).
(
B
A1B1C1
ABC
180,
(1 = ).
0.
170
:
, .
.
22.1.1 sin
a
b
a
b
, cos , tg = , ctg = ,
c
c
b
a
1
1
, csc
.
sec
cos
sin
sin
b
b
a
a
, cos , tg = , ctg = .
c
c
a
b
a 2 b2
a b
: ) sin cos
c2
c c
2
c2
1 .
c2
22.1.3. i. tg =
: tg =
cos
sin
; ii. ctg =
.
cos
sin
a a / c sin
.
b b / c cos
22.1.4. tg ctg .= 1.
: tg ctg .=
.
a b
1 .
b a
,
171
22.1.6. sin
cos
1 t2
sin
cos
2
2
2
t (1 sin ) sin .
(1 t 2 ) sin 2 t 2 ,
t cos sin
2
.
22.1.2.)
) 7, 24, 25;
) 2,8; 4,5; 5,3.
) 5, 12, 13;
) 1,2; 3,5; 3,7;
) cos = 0,96;
1
) cos
;
1 a 2
1 (sin x cos x)
;
cos 2 x
2
(1 t 2 ) cos 2 1
2.
) sin = 0,6;
2a
) sin 2
;
a 1
4.
t = tg .
t 2 cos 2 sin 2 ,
22.1.7.
1.
) 3, 4, 5;
) 2,0; 2,1; 29;
1 t 2
t = tg =
3.
:
)
1 tg 2
;
1 ctg 2
) ctg
1 a 2
.
a
csc 2 sin 2
;
tg 2
[2tgx; tg2; ctg4]
6.
) tg2 sin 2 tg2 sin 2 ;
) tg = 2,4;
5.
) tg + ctg = sec csc ;
sin
1 cos
;
1 cos
sin
172
sin 3 x cos 3 x
sin x cos x ;
1 sin x cos x
tg x
sin x 2 cos x
)
5;
3 sin x 4 cos x
1
1 ctg 2 x
.
3 sin x 2 cos x
4.
5 sin x cos x
7.
8.
sin x, cos x, tg x ctg x
) 3 sin x + 4 cos x = 5;
22.2.
30, 45
60,
22.2.1.
30
sin
1
2
cos
3
2
2
2
1
2
2
2
3
2
45
60
tg
3
3
ABC
CD
AC =
= h.
ACD,
3a 2
a
,
h a =
4
2
2
a 3
.
2
1
a /2
h
= , cos 30
sin 30
a
2
a
3
2
tg 30
1
a/2
=
=
h
3
3.
ACD
173
3
a/2
1
h
=
, cos 60
=
a
a
2
2
h
tg 60 =
,
3.
a /2
MNPQ
s
d,
.
MNP
sin 60
d MP =
sin 45
s2 s2 = s 2 .
2
2
s
s
=
, cos 45 =
d
d
2
2
(
,
1,
)
tg 45
s
= 1.
s
0,001
0.
22.2.2.
sin
0
1
0
90
cos
1
0
tg
0
ctg
22.2.3.
1.
2
2
2
) cos 30 + sin 45 + ctg 60;
sin 60 tg 30
)
;
ctg 45 cos 60
2.
3.
30
.
5
4.
45
5.
6.
7.
60.
AC
2 cm.
+ = 90 sin + cos = 1,
< 45,
10 cm.
3,
BAC
ABCDE
174
a) 2sin(45 ) 5cos(45 + ) + 1 = 0;
) tg( + 30) = 4 3ctg(60 - ).
8.
) sin cos ;
2
2 2
) tg ctg .
2
2 2
22.3.
ABCD
a b
AD,
P 1 = ab.
1
a
P2 ab .
2
CDA
a = AD.
,
ABC
CDA,
a CD = b
ABCD
P 3 = ah.
DD1C
A1BCD1
AA1B,
.
,
AC
ABC CDA,
,
ABC
ABCD.
1
h P3 ah .
2
,
CDA
a
b
P4
22.3.1.
a b
h.
2
ab
sin .
2
h P 4 = mh,
a b
m
2
.
,
ABCD
ABC
AC
1
1
ah
bh
2
2
ACD
.
a
C,
175
:
h = BD
CDB.
= ACB,
ABC,
22.3.2. (
a
b
c
2r ,
sin sin sin
a, b c
:
ABD
, r
:
sin
c
2r
a bc
2
, r
ABC
. AD
ABD = 90.
, ADB = ACB = ,
c
AB
, .
sin
2r .
AD
sin
A B
P
22.3.3.
b = AC,
a = BC
,
h = asin .
ah
P
2
ab
P
sin .
2
22.3.4.
abc
,
4r
a, b
k(O, r),
c
.
ab
sin
2
(22.3.1.)
(22.3.2.).
P s ,
176
:
:
k(O, ),
ABC
a bc
.
2
22.3.5. (
s
a bc
2
a, b, c
.
ABC
CD
p + q = c.
h2 = a 2 q2 = b2
p2,
a 2 b2 = q2 p2 = (q p)(q +
p) = (q p)c.
q+ p
2
2
= c, q p = (a b )/c,
c2 a 2 b2
c2 a 2 b2
, p
.
q
2c
2c
c 2 a 2 b 2
c2 a 2 b2
=
a
h2 = a 2 q2 = (a q)(a + q) = a
2c
2c
2ac c 2 a 2 b 2 2ac c 2 a 2 b 2
b 2 (a c) 2 (a c) 2 b 2
=
=
2c
2c
4c 2
[b (a c)][b (a c)][(a c) b][(a c) b]
=
4c 2
(b a c)(b a c)(a c b)(a c b)
2( s a ) 2( s c) 2( s b) 2s
=
.
2
4c
4c 2
hc
4s( s a )(s b)(s c)
hc 2 s(s a )(s b)(s c) .
, P
=
h2
2
2
c
s(s a )(s b)(s c) .
22.3.6.
12
1.
30.
2.
42,
23,
60.
177
:
3.
12,
4.
5.
6.
10
12,
24
10,
7, 24
7.
) = 45, = 60, a = 4;
8.
I
5
3.
45.
13
15.
25.
) = 30, = 45, c = 6.
) = 60, a = 3, b = 2.
3 3 2
[ 2(3 3 ) ; 9( 3 1) ;
]
2
a, b
[2(a 2 + ab + b2)]
a 2 b2
,
4
9.
.
[ P
10.
a 2 b2
a 2 b2
ab sin
=
sin =
1,
2ab
4
2
sin = 1.
= 90 (a b)2 = 0]
ta , tb tc ?
4
[
t (t t a )(t t b )(t t c ) , 2t t a t b t c ]
3
23.
,
.
(
i.
)
.
).
.
.
178
:
ii.
I
.
0).
i.
ii.
iii.
180,
).
iv.
.
,
23.1.
1.
ABC.
CD
ABC
h
ADC :
h = bsin (
sin
b
h
h = asin .
CDB :
sin
a
a
b
.
bsin = asin , .
sin sin
ADC
sin(180-) = sin )
ABC
b
c
.
sin sin
(22.3.2.)
CDB.
a
b
c
.
179
:
2.
, ABC, BC = 6 cm, A = 44
3.
AC
C = 45.
AB
19
,
sin 45 sin 25
31,78999 cm,
AB 31,8 cm
(
).
sin 59
BC 7,40364
sin 44
.
(
),
AC
BC
,
sin B sin A
AC 7,40 cm
(
sin B
12
sin 22
9
23.1.7.
ABC, BC = 8 cm, A = 46
B.
AB1C
B2,
12
12
9
.
(&11.).
B1
).
AB.
1.
AC.
B = 25.
A + B + C = 180,
,
sin 45
AB
19
sin 25
5
,
3
,
6.
B = 59.
4.
5.
: B1 30
B = 58.
AB2C,
AB1 AB2.
,
B2 150.
AC.
180
2.
3.
4.
B = 31.
AB.
5.
4742.
.
A =
AC = 26,6 cm
.
6.
15,5 cm,
5334.
23.2.
,
1. (
)
a, b, c
2
a = b + c 2bccos A,
b2 = c2 + a 2 2cacos B,
c2 = a 2 + b2 2accos C.
.
ABC,
.
,
).
ABC,
CD = h
x,
x c.
AB.
ADC
h2 = b2 x2,
x = AD,
, .
DB
h2 = a 2 (x c)2.
181
:
x = bcos A,
.
C 0,
2.
a 2 = b2 + c2 2cbcos A.
A
.
.
cos C 0,
ABC, BC = 9 cm, AC = 10 cm
C = 56.
AB A.
c2 = a 2 + b2 2abcos C
c2 = 92 + 102 - 2910cos 56
c = 8,96355 ... .
, AB = 8,96 cm 3
c2,
b2 c2 a 2
= 0,55416...
2bc
A = 56,3,
.
cos A
3.
XYZ, Y = 124, XY = 12 cm
YZ = 21,6 cm.
XZ X.
y2 = z2 + x 2 2zx cos Y
y2 = (12)2 + (21,6)2 -2(12)(21,6)cos 124,
y = 30,00742 ... , .
XZ = 30,0 cm, 3
.
y 2 z 2 x2
= 0,80242
cos X
2 yz
X = 36,6,
0,6
60
X = 3636.
4.
ABC, a = 8, b = 15
c = 12,
(
10.1.7.).
182
,
cos
b = 15.
a 2 c2 b2
= -0,08854... .
2ac
.
= 95,
5.
456.
.
,
a, b
.
cos
,
k
a = 4k.
4k, 5k 6k
b2 c2 a 2
(5k) 2 (6k) 2 (4k) 2
25 36 16
=
=
= 0,75.
2bc
60
2(5k)(6k)
.
41,4062211...
, 8
.
60
,
0,40962211... 60 24,5773266...
60,
.
,1
60
60, . 0,5773266... 60 = 34,639596...
= 41 24 35
.
= 41 24 35
41
1.
2.
24 35
= 41,410,
60 60 2
4.
5.
135.
ABC, a = 9, b = 17
.
,
23.2.6.
ABC, BC = 21 cm, AC = 18 cm
3.
C = 62.
AB B.
XZ Z.
YZ = 17 cm.
c = 8,
756.
.
32
.
183
I
[ 16 2 2 , 16 2 2 cm]
6.
70.
24.
24.1.
,
ABC
D AB,
c
.
ADC BDC.
1 = ACD
c = AB
c1 = AD
= ACB
2 = DCB,
c2 = DB.
,
1 = CDA 2 = BDC.
,
c1 b sin 1
.
c2 a sin 2
24.1.1.
a sin 2
.
c 2 sin 2
c1 sin 1
b sin 1
sin 1 sin 2 ,
.
24.1.2. T
B C.
:
A B
CD
24.1.4.
ACP
1 = 2
QBC
sin 1 = sin 2,
P
je
c1 = c2 bsin 1 = asin 2,
ADC BDC
.
,
24.1.3.
ABC
.
c1 : c2 = b : a.
AB
AP AQ AC
.
BP BQ BC
ABC
184
:
= , PCQ = .
AP
AC sin
BP BC sin( )
ACP = QBC
(24.1.1.)
AQ AC sin( )
,
BQ
BC sin
.
24.1.5.
P 1, P 2, P 3
:
A1A2A3,
.
P1 A3 P2 A1 P3 A2 sin P1 A1 A3 sin P2 A2 A1 sin P3 A3 A2
,
(24.1.1.)
:
P1 A2 A1 A2 sin P1 A1 A2
,
P1 A3 A1 A3 sin P1 A1 A3
P2 A3 A2 A3 sin P2 A2 A3
P2 A1
A1 A2 sin P2 A2 A1
P3 A1
A A sin P3 A3 A1
1 3
.
P3 A2 A2 A3 sin P3 A3 A2
,
.
(A1A2A3)
A1)
24.1.6.
,
,
P1
Q1
A1A2A3.
(A2A3)
(
A2A3
P1 A2 Q1 A2 sin P1 A1 A2 sin Q1 A1 A2
:
:
.
P1 A3 Q1 A3 sin P1 A1 A3 sin Q1 A1 A3
:
(24.1.1.)
P1 A2
A1 A2 sin
P1 A3 A1 A3 sin( )
185
Q1 A2 A1 A2 sin( )
.
Q1 A3
A1 A3 sin
,
P1 A2 Q1 A2
sin( )
sin
.
:
:
P1 A3 Q1 A3 sin( )
sin
.
24.1.7.
A, B, C
A, B, C,
(24.1.1.)
AB
OB sin
AC OC sin( )
A' B'
OB' sin
.
OAC
24.1.8.
A, B, C, D
A, B, C,
D,
A' C ' B' C '
AC BC
=
.
:
:
A' D' B' D'
AD BD
(24.1.6.),
,
.
186
:
:
OB,
OA.
BC
:
BD
BC
:
BD
,
OAD
OBD
(24.1.7.)
AC A' C ' OC OC'
=
=
:
:
AD A' D' OD OD'
AC A' C '
B' C '
,
=
:
AD A' D'
B' D'
A' C ' B' C '
B' C '
AC BC
,
=
.
:
:
A' D' B' D'
B' D'
AD BD
24.1.9.
,
(A, B; C, D) =
. cross-ratio)
( . double ratio),
A-B-C-D,
AC BC
AC BD
=
.
:
AD BD
BC AD
(24.1.8.)
,
24.1.10.
(24.1.8.)
.
, .
A, B, C, D
3, 1 2
.
(A, B; C, D) =
AC AD
4 6
=
= : = 2.
,
:
BC BD
1 3
2 1
CD CB
= :
= -1.
(C, A; D, B) =
:
6 3
AD AB
(24.1.8.)
.
24.1.11.
,
.
,
.
,
187
!
24.1.12.
.
2 3
AC AD
4
= : = .
(A, B; C, D) =
:
1 2
BC BD
3
,
=
A, B, C, D,
(A, B; C, D) =
AC AD
:
BC BD
20 12
5
4
12 8 12 8 4
=
= .
,
:
8 24
84
4
3
8
12, 8 4
!
,
AC AD 12 4 12 4 2 16 6
4
=
=
= .
(A, B; C, D) =
:
:
4
BC BD
4 18 3
42
,
12, 4 2
!
24.2.
.
24.2.1.
OAOA = r 2.
k(O, r).
, A, O
.
k(O, r)
A.
k.
OA
A.
,
k(O, r)
P
Q.
PQ
k
OA
A.
OAOA = r ,
2
)
,
24.2.2.
188
:
i.
I
,
ii.
iii.
24.2.3.
.
:
,
.
a
B
O.
OA
A,
A;
a
A, OAB
OAB OBA
,
r = OAOA = OBOB OA:OB =
OB:OA
AOB,
A
OB
B,
B.
2
)
.
24.2.4.
.
(A)
(s)
(k).
(P Q)
(p q).
(a)
.
,
Q,
k,
a
P, Q
B
.
,
24.2.5.
s
A.
189
:
24.2.5.
,
.
15
:
XOY
R
R
,
(24.1.9.).
,P
X Y
OP
R,
OXP ORX
P,
.
XYR
RP,
PQ
ARS.
PS
,
RQ, PRQ
RQ
(24.1.3.),
XY
.
24.2.6.
.
,
QR
Y,
RP SQ
APQ
Z.
24.1.1.
YZ
Y Z
APQ M, ARS N.
MP
AP
MQ
AQ
NR
AR
.
NS
AS
(24.1.1.)
MP ZP sin MZP
MQ ZQ sin MZQ
YQ ZQ sin YZQ
,
YR ZR sin YZR
ZP SP sin QSP
ZR SR sin QSR
YR SR sin PSR
.
YQ SQ sin PSQ
15
,
.
(R. Lachlan: An Elementary Treatise on Modern Pure Geometry,1893.).
190
MP
SP sin PSR
.
MQ
SQ sin QSR
M.
.
24.1.1.
AP
SP sin PSR
,
AQ SQ sin QSR
N.
, MN
24.2.7.
.
24.2.8.
.
191