Professional Documents
Culture Documents
ugmrf;erf;
zljwFrfj usmrf;vdufjanM;0MbwMU&l0f;r eBhyAefwrmefb q0fja,bok yM;ekdifjnefvBjrD;qkd0fj0Mj ayM;vk
eefhanMj/ ayM;vk eBhrld0fjref;yBbyAefulef;,krfbrmwfj q0fja,bok eefh? ref;rD;qkd0fj0Mj aoM;vk
eBtvj? yAefauMUnefedufjqmufjiFef;ao;ulef;,krfbrmwfj q0fja,bok wif;vBmeefh anMj/ usmrf;eBhwFrfj0Bh
rld0fjyD@omufju7dqfh A.D. 56 eefhanMj/
usmrf;vdufjanM;0MbwMU&l0f;r eBhyAefzkdefvdufjnef ayM;vk wFrfjyefugMbykefjulef;,krfbrmwfjnefrD;
wDjqld0f;q0fj 0Aif;&l0f;r eefhanMj/
nAef;nmef; usmrf;vdufjanM;0MbwMU&l0f;r qrf;?1/
2/
3/
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
ugmrf;erf;/ ( 1;1-15 )
v.ifjwmif;nef okd0fjawMbYzM;yAefq0fj wif; wmif;nefnrfbokd0fjawMbulef;/ ( 1;16-3;20 )
v.ifjwmif;nef vBjwmif;okd0fjawMb efg;wmif;,krfbrmwfj q0fja,bokc7dqfh/ ( 3;21-5;21 )
v.ifjwmif;nef YzM;yAefq0fj tzrFifbyefwmif;okd0fjawMb/ ( 6;1-8;39 )
v.ifjwmif;nef urfhx.ufjwmif;okd0fjawMbYzM;yAefq0fj/ ( 9;1-11;36 )
v.ifjwmif;nef urfusmifhwmif;okd0fjawMb/ ( 12;1-15;13 )
ugmrf;=0f[kyfj wif; ugmrf;wufhvmwfj/ ( 15;14-16;27 )
238
&l0f;r 1
usmrf;vdufjanM;0MbwMU
&l 0 f ; r
ROMANS
1
wmif;tubcRwfj
1 u0f? ayM;vk? nefyAefcMj q0fja,bokc7dqfh
nef ref;q0fjvldufjuAyf;cmef;0Bh efg;n7Mbw
rmefbq0fj? {jvBja[M;vmwfjYwM;owmif;odl0f;
2 aysMbYzM;yAefq0fj? nefref;q0fjn0fwif;
ya7M;zFwjf wif;vmBaotvj yef0uhB wDh uMjef;g
3 usmrf;vdufjrlwf;qmifbq0fjwif;vmB vlpfjv.ifj
vkufjref;q0fj? nefq.rf;eifbqMbwDhulef;
4 eefh yAefqdl0fhcdl0f;wMb0dwfh? nefq.rf;eifb
0dpdpfbrlwf;qmifbq0fjeefh yAefvkufjYzM;yAef
q0fj? nefvkufhaouMjwmif;wBmcdkef;vdyf;tvj
wef;cl0f;xmifboM;ayMbrM; nefyAefq0fj[0f;
5 cMj q0fja,bokc7dqfh? nef{j[0f;cMjvBjcmrfb
n0faus;ql;q0fj ndubf wif; n7Mbwrmefbq0fj?
6 v.ijf eifb[d0k f wuf;vBj+ifn
h 0f ule;f rA0;f wif;oAijf
wif;vlif uMjefg;ulef;nefnrfbc0fyM;wif;vBm
{jvBj+wfjxkdifwmif;nefx.rfbn0f nefyAef
7 rM;efg;wmif;,krfbrmwfjeefhqkdif? u0fqifbvBj
yefie
d ;f ugMbuMjwDjule;f 0Ai;f &l0;f r nefYzM;yAef
q0fj[ufhtvj vldufjuAyf;cmef;0Bh efg;n7Mbulef;
rlwf;qmifbwif;oAifjwif;vlifeefhanMj/ {j
aus;ql;q0fj ndufbwif; wmif;edrfq0fj nef
yAefrM;uMjwDj q0fja,bokc7dqfh wif;ayMj[0f;
cMjYzM;yAefq0fjeefh rD;wDjolaourf;vlpfj/
11
12
13
14
15
16
wmif;nefwmifbaus;ql;
8 n.efwmif;okwf; u0fndifj q0fja,bokc7dqfh
ao,0fh ,.ifja,M;aus;ql;YzM;yAefq0fj u.yfj
ydl0fjwmif;,krfbrmwfjol nefq.wfbwl0fugMbedl0f
9 vdefrldif; uljwDjuljvFefeefhanMj/ YzM;yAef
q0fj nefu0fyM;wif;qf0g p
d p
d bf tvj [Aw;f nrlU
ref;q0fj efg;YwM;owmif;odl0f;aysMbvkufjq0fj
tvj ul0f;ugmBbeefh? yAefq0fjnefcmrfbomufj
10 aobu0f? v.ifjnefu0fckuf;qfgvBjcBjqfgxlyf;ol
wMbaobtvj [Awf;ol;w.if;yxeMbykefjol
tvj nrfb[dkifnrfbemef; ayM;omifbxkufbtvj
17
rFefjuefwif;nvl0fbYzM;yAefq0fjqdkif eifb
[kd0f u0fwuf;vBjrM;wDjnefolrD;eefh u0fol;
w.if;,lbanMj/ eifb[dk0fwuf;vBjnmyfjyefwDj
ol olUaus;ql;0dpdpfbrlwf;qmifbq0fj aoqdl0fh
aoydliftvj {jolvBjrefjcdlifbqdkif u0fcfgjxlyf;
[efoltwhtwhanMj/ v.ifjeifb[dk0f [0f;auMU
edkifjtvjauMUedkifj wuf;vBjyefnAefyef[Fif;
uef ef;g wmif;,krbf rmwfj[0f;eefq
h idk f u0fqifb
0MjeBanMj/
yDje.ichf 0fnp
ld ;f ? u0fcjgf {jol=v
U i. jf nef0Mj eifb
[kd0f wuf;vBjcmrfbnusL0f;aoqdl0fhaoydlif uMjefg;
ol qdl0fheifbnefu0fvBjcmrfbn0fuMjefg;ulef;
wmifbqdl0fhwmifbcdl0f;wmifbwDjeefh? u0fusmrfby.if
{jvBjrM;wDjol vmBz0fbvmBy.ufjerfeMb,0fh/
yAufhorfh rD;wmif;usmrfbwmif;y.ifqld0fheifbeBao
auMj awMbxdkif+wfj0ef;rdl0fjvA0feBh ,if;rD;
v.ifjwmif;neft[UcFef0Bh,lbanMj/ u0fxkufbeDj
nefwuf;vBja[M; YwM;owmif;old0f;aysMbeefh
uMjwDjulef;a[bvo uMjwDulef;vldif; uMjwDj
ulef;nefrD;ydifbpMbqld0f;eefhanMj/ uMjeifb
nefu0fwwfjekid bf vBjeefh u0fr;D qfag qbweMb
{jvBja[M;vmwfj YwM;owmif;od0l ;f aysMbuMjwDj
ol wif; c0fq0dl ;f nefr;D ,lbef;g 0Ai;f &l0;f r eefh
anMj/
nAef;nmef;
u.yfjyld0fjYwM;owmif;odl0f;aysMbeefh u0fnrfb
rD;wmif;nefvDnluf;vDnmB/ v.ifjref;qrf;?
YwM;eefh yAefwef;cl0f;YzM;yAefq0fj nef
wuf;vBjtubcRwjf n0f ule;f ql0d ;f nef,rk bf rmwfj
wif;oAijf wif;vli?f nefye
A f ule;f ,kw eefh
n.ew
f mif;tvjurf;vde
k ;f ule;f a[bvo anMj/
yAefu.yfjydl0fjqdl0fheifb[dk0f 0MjeBqrf;? uMjeifb
nefrM;efg;usmrf;vdufjtvj0Mj?- auMUnefokd0fj
awMbeefh wuf;nomufjvdyf;vlpfjwmif;,krfb
rmwfjanMj? 0MjeifbeBeefh YwM;wmif;odk0fj
awMbYzM;yAefq0fj xmifboM;rM; efg;wmif;
,krfbrmwfjanMj/
239
18
19
20
21
22
23
24
25
26
ulef;nefnrfbc0fjefg;oMboeMb
rD;nysFwfjzBmbeMjYzM;yAefq0fj
wmif;qfgrBjcfgjqMUYzM;yAefq0fj xmifboM;rM;
uMjed0l uf mif[m0f awMbuefwif;c0fq0dl ;f nef[w
A ;f
nrlU nefnrfbeyfhnrfbcmef;YzM;yAefq0fj?
nrlU nefylefhvdl0fYwM;uljqdl0fhuljydlif? [Awf;nMU
xrfbrMUt[UcFeforfbrMbYwM;eefhanMj/
yAeuf y. jf yd0l jf qd0l e
hf ifb[d0k f 0MjeBqrf;? v.ijf wmif;
nefxkufbvD=Uv.ifjYzM;yAefq0fjeefh xmifb
oM;,lbuMjefg;c0fanMj/ YzM;yAefq0fjteysM;
,lbuMjwDjc0fanMj/ u.yjf qd0l e
hf ifb[d0k 0f MjeBqrf;?
vBjwlpf;vBj[ef cldifjydlifnefref;q0fjzmefb
omif;[Aw;f yAe0f ?hB cdil jf ydil n
f efwMwlp;f nrfb[ef
vBjql0d ;f eefth vj vBj=UxMb07MUwef;cl0;f ref;
q0fjtvj ref;q0fjrD;,lbxMb07MUeefh vBj
xmifboM;,lbqMUqrA rf 0ld jf cdibf uMbvMU urfbzMbqMU
twbeefah nMj/ yd0l jf eBtvj c0fnrfb,krbf tvj
nrfbvBj/ v.ijf ref;qrf;? c0f=YU zM;yAeq
f 0fj,lb
aoauMj uMjeifbnefxkufbvD,.ifja,M;YzM;
yAeq
f 0fjeefh c0fnrfb,.ijf a,M;/ aus;ql;q0fj
auMj c0fnrfbrmwfjnrfbw.if;/ c0fcBjqfgvlpfj
v.ijf nefnrfby.ibf v.ijf uMjoiftvj c0fr;D =0fqgf
nefnrfbrD;owDhtvj rdlufjvyf;odifbqdl0f;eefh
anMj/ c0f[Awf;eifb[mif@rD;ydifbpMbtvj yAef
ulef;rdlufj0Bh,lbanMj/ c0ftybyFwfjrlefzkif;YzM;
yAefq0fj nefnrfbqmif@z.ufjysmefbvlUvF0fvBj
eefah o,0fh orfn
h 0f&ul x
hf [Ul mif@ule;f nefqmif@
z.ufjysmefbvlUvF0f? &lufhxlU[mif@elufh[mif@owf;
nefrD;wdefoDbc.ef? w7dufjomefbnefqmif@
ugMbqmif@umef;vfgqdl0f;eefhanMj/
ydl0fjeBtvj eifb[dk0f c0feifbuefuefwuf;,MU
wl0fuMb,MUuefvlUvF0fqdkif? YzM;yAefq0fj yef
{jc0fvil jf ugMbef;g =0fqq
gf yf;q.;B uDah vboMb nef
ul0jf ulud bf eefah nMj/c0fn0fnefrmefbnefre
F jf
YzM;yAefq0fj vFufjn0fnefnrfbqdk0fjnrfbqfgj
nefyild jf nefv;B. eefth vj tybyFwjf q0fjnef
zmefbomif;[Awf;yAefeefhao,0fh orfh[Awf;
0mwfjul0;f ugmbB cdil jf ydil f nefref;q0fjzmefbomif;
[Awf;n.ufbyAefrM;qld0f;eefhanMj/ ref;q0fj
eefhqrf;? rD;rifbuvMbxMb07MUanMj/
nMjrdefj/
u.yjf yd0l jf c0f[w
A ;f qd0l e
hf ifbeBtvj YzM;yAeq
f 0fj
yef{jc0fq.rf;ugMbefg; uDhavboMbnefvDul0fvD
nBmeMbvlifvmifeefhanMj/ u.yfjqdl0fheifb[kd0f
&l0f;r 1-2
27
28
29
30
31
32
2
wmif;nefqFwfjao;qDb,mifb
1 auMUnefqmif@ qDb,mifbqFwfjxmrfydlefj eBh
ndlpf;? rfg;nrfbv.wfjvBjulpf;/ v.ifjref;qrf;
wl0rf ;gf auMj ,if;[Aw;f v.ijf wmif;nefr;fg qDb,mifb
qFwfjxmrfeld0fyldefjeefh,lbanMj/ rfg;yAefauMU
nefqDb,mifbnysFwfjwl0fq0fju0fb efg;wmif;
nefrfg;qDb,mifbqFwfjxmrfyldefjeefh,0fh/
240
&l0f;r 2
2 [0f;=U wmif;qDb,mifbYzM;yAefq0fj uMjeld0fc0f
qdl0f;nef[Awf;qdl0fheifbeefeefh rFefjq.rf;
3 eifborfbrMbYwM;anMj/ rld0fjnefrfg; wl0fq0fj
u0fb ,if;[Aw;f v.ijf wmif;qd0l e
hf ifbeef,bl tvj
orfq
h bD ,mifbqFwjf xmrf c0fq0ld ;f nef[w
A ;f v.ijf
wmif;qdl0fheifbeefeefhqkdif q.ifbrfg;xmifb rfg;
wuf;v.wfj wmif;nefYzM;yAefq0fjqDb,mifb
4 uMjeld0frfg;[dk0f/ q.ifbrfg; vlvBmaus;ql;YzM;yAef
q0fj neferfukdef;eMb efg;wmif;nefref;
q0fj,ldefhcmrfbrffg;? efg;wmif;nefref;q0fjqfg
,fbg qf,
g m0f;uMjel0d rf ;gf eef[h 0dk /f wmif;nef,e
dl hf
cmrfbref;q0fjeefh n0fref;olibf +wfjxkid w
f jD
5 nefcuk ;f qfv
g jB rBjqfe
g efah nMj/ u.yjf yl0d jf =0fqrgf ;gf
uFefbcFiftvj nrfbrD;wmif;nefckuf;qfgvBjrBjqfg
eefh yAefwmif;nefrfg;+rf0BhawM;oMUqfgrBjykefj
wl0q
f 0fju0fb nefr;gf wuf;vBjcmrfbef;g 0ef;nef
qDb,mifbYwM; rld0fjnefYzM;yAefq0fj {jwmif;
qfgrBjcBjqMUref;q0fj xmifboM;rM;eefhanMj/
6 ref;q0fj wuf;wFef;yefnusL0f;nysFwfj wDj
ule;f uljauMUujl ule;f [if;zf[g if;ref; q.r;f uMjeifb
7 nef c0fvBj[Awf;ylefhrM;eefhanMj/ wDjc0f
qdl0f;nefurfusmifh[Awf;omifj nefvDaotvj
[Mzkif;oa7bnefnrfbz.ufjysmefbeefh ref;
8 q0fjwuf;yefxMb07MUnomufjanMj/ wDjc0f
qdl0f;nef rD;qfgoazM; nef[MnusL0f; ykefj
wl0fq0fju0fbtvj nrfbx.rfbnrfbn0forfbrMb
9 YwM;[Awf;omifjnefnrfbYwM;eefhqrf; awM;
oMUwif;qfgrBjcfgjqMUq0fjnef[Fif;,fgbeMb? wkufh
cMU0lpfbweMbnefudef;eMbeefh? wuf;+wfj
xdkifuMjedl0fc0fqdl0f;nef[Awf; v.ifjwmif;nef
[mhBrdlufjuMjrD;wif;oAifjwif;vlif? uMjedl0fulef;
,kw n.efwmif;tvj? urf;vdkef; uMjedl0fulef;
10 a[bvo qld0f;eefhanMj/ ulpf;uMjrkefzkif;
oa7b ndufbwif;wmif;edrf wuf;+wfjxdkifuMj
ed0l f c0fq0ld ;f nefurfusmifw
h mif;urfusmif[h w
A ;f omifj
nefvDnefimrf;uMjrD;wif;oAifjwif;vlif? uMj
edl0fulef;,kw n.efwmif;tvj urf;vkdef; uMj
11 edl0fulef;a[bvo anMj/ v.ifjref;qrf; YzM;
12 yAefq0fj nrfbwlpf;eMjvAufheMj,fgb/ c0fqdl0f;
nefnrfbrD;ydif;pmyfjYwM;tvj zdwf;ydlifjzBmb
wmif;e.ufjydif;pmyfjYwM;eefh wuf;+wfjxdkif
wmif;vlw
U mif;vF0f q.r;f zBmbwmif;e.ujf ydi;f pmyfj
YwM;anMj/ c0fqdl0f;nefrD;ydif;pmyfjYwM;,lb
tvj zdwf;yldifjefg;ydif;pmyfjYwM;eefh wuf;
13
14
15
16
17
18
19
21
22
23
241
24
25
26
27
28
29
&l0f;r 2-3
6
7
10
11
12
13
14
15
242
&l0f;r 3-4
16 n0fnomufjulef;wmBanMj/ efg;oAefjwmif;
nefc0fuMg beefh rD;wmif;vlw
U mif;vF0n
f ud bf wif;
17 wkufhcMUwmif;zmefanMj/ c0fnrfb=UnrfbqFifj
oAefjwmif;nefuwf;,Aefcsmrf;oMbeefh/
18 v.ifjnef wuf;vBj&l0fbaobul0f,rfYzM;yAef
q0fjeefh nrfbrD;ok0d jf eMjwfjg wMc0f? 0Mjeifb
19 eBanMj/ ugmrf;uMjnefyM;efg;usmrf;ydif;pmyfj
YwM;wif;oAifjwif;vlifeefh qmyfjoFifbuef
wif; c0fq0ld ;f nefcmrfbn0fyid ;f pmyfjYwM;eefh
anMj? 0MjeB[0f;=U,bl anMj/ yd0l jf nefye
A e
f ifb
eBtvj oly;f ule;f wif;oAijf wif;vlif wuf;vBjrD;
wmif;nefndkwf;0Bhtvj ulef;avM;uDbwif;oAifj
wif;vlif wuf;yAeaf uMUnefxuk bf nysFwjf uMjwDj
20 zBmbeMjYzM;yAefq0fjanMj/ ydl0fjnef ydif;
pmyfjYwM; yAefv.ifjnef{jnysFwfjwlUq&dlufj
wif;vmB xmifboM;rM;tvj zljvfgauMj wuf;
nrfb+wfjxkdifwmif;odk0fjawMb uMjwDjzmBbeMj
YzM;yAefq0fjvBj u.yfjydl0fjwmif;urfwmif;usmifh
ydif;pmyfjYwM;eefh/
wmif ; ,k r f b rmwf j yA e f w mif ; tubcRwf j
21 awMjvA0e
f q
hB rf;? rFejf q.r;f eifbusmrf;ydi;f pmyfj
wd wif;usmrf;neMbumwfjwd cmrfbomufjaob0Bh
eef?h YwM;wmif;od0k jf awMbYzM;yAeq
f 0fj nef
nrfbqmyfjoFifbuefwif;ydif;pmyfjYwM;eefh
22 +wfjxkid rf M;uMjwDjc0fq0dl ;f nef,rk bf rmwfj q0fj
a,bokc7dqhf wif;oAijf wif;vlie
f efh xmifboM;
23 rM;,0fh/ wmif;nefyFufbydlifjuefnrfbrD;/ yAef
u.yfjydl0fjqdl0fheifb[dk0f0MjeBqrf;? ulef;wif;oAifj
wif;vli[f w
A ;f rFejf wlq
U &dul jf nysw
F jf tvj oa7b
24 vluU MjwDjzmBbeMjYzM;yAeq
f 0fj,0f/h ,if;nrfb
yefuM@ref;cefref;tvj [0f;vBj+wfjxdik w
f mif;
okd0fjawMb u.yfjydl0fjaus;ql;YzM;yAefq0fj efg;
wmif;nef q0fja,bokc7dqfh tubcRwfjn0f
25 eefhanMj/ ref;q0fjeefh YzM;yAefq0fj
cmef;0Bh {jvBjyAefv.ifjnefazbnysFwfj u.yfj
ydl0fjwmif;,krfbrmwfjefg;vdlwfjref;q0fj eefh
anMj/ v.ifjeifb[dk0f wuf;{jYwM;wmif;odk0fj
awMbq0fjxmifboM;rM;eefh ref;q0fjqifb
[Awf;qld0fheifbeBanMj/ v.ifjref;qrf; ref;
q0fjvBj,de
l chf mrfbtvj nrfbyefwmrfbwlq
U &dul jf
nysFwfj nef[0f;[Awf;ylefhrM;,0fhqld0f;eefh/
26 v.ifjeifb[dk0f wuf;{jYwM;wmif;odk0fjawMbq0fj
xmifboM;rM; efg;cdifbuMbvMUawMjvA0feBheefh
27
28
29
30
31
ref;q0fjokd0fjawMbtvj {jc0fqdl0f;nef,krfb
rmwfjref;q0fjeefhauMj odk0fjawMbanMj/
ayM;yAeq
f 0ld e
hf ifbeBqikd f u.yjf oiftvj [0f;wuf;
vBjnkyfb0m0f;/ u.yfjydl0fjYwM;nefvfg/ u.yfjydl0fj
YwM;wmif;urfwmif;usmifh[dk0f/ nrfbqfgj/ yAefu.yfj
ydl0fjYwM;wmif;,krfbrmwfjeefhulpf;anMj/ ydl0fj
eBtvj ulef;[0f;eBh vBj+wfjxdkifwmif;odk0fj
awMb u.yjf yl0d jf wmif;urfwmif;usmifyh id ;f pmyfjYwM;
nrfbqfg/ yAefu.yfjyld0fj wmif;,krfbrmwfj anMj?
0MjeB [0f;vBjn0feifbeBanMj/ YzM;yAefq0fj
yAefYzM; ulef;,kw wif;vmBulpf;[dk0f/ yAef
YzM;ulef;wmifbqdk0fhwmifbcdl0f;wif;vmB,lb nrfb
qfjg [d0k /f qfjg twh/ yAeYf zM;ule;f wmifbqd0l w
hf mifb
cld0f;wif;vmB,lbanMj/ qld0fheifbnefrD;YzM;
yAefq0fj olbvA0fyM;vA0fulpf;eefh ref;q0fj
wuf;[Awf;{j auMUnefcmrfbwmif;nefxdl0f[drf;
ndubf wif; auMUnefnrfbcmrfbwmif;nefx0ld [f rd ;f
o.ifqdl0fho.ifrA0f;eefh +wfjxkdifefg;wmif;nef
od0k jf awMb u.yjf yl0d jf wmif;,krbf rmwfjanMj/ ayM;
yAefqdl0fheifbeBqdkif? u.yfjydl0fjwmif;,krfbrmwfj
tvj [0f;tybyFwfjydif;pmyfjYwM;[dk0f/ nrfbtyb
yFwfjvM;vM;/ ,AifjcFef;{jtwb,lbanMj/
4
nMb:y[mrfb
vBjwmif;tubcRwfju.yfjwmif;,krfbrmwfj
243
6
7
8
9
10
11
12
13
14
vBjcmrfbwmif;nefrmwfjyAef qdl0fheifbwmif;
nefodk0fjawMbanMj/ rdlefeifbeef wMb0dwfh
vmwfjv.ifjrifbuvMbulef; nefYzM;yAefq0fj
rmwfjyAeuf e
l ;f od0k jf awMb nefnrfbqfjg u.yjf yl0d jf
wmif;urfwmif;usmifhc0feefhtvj0Mjqrf;?- c0f
qd0l ;f nef+wfjxdik f wmif;nefybB. v.wjf nysFwjf
ndufbwif; okrfb=rfbwlUq&dlufjnysFwfj0Bheefh rD;
rifbuvMbanMj/ auMUnefumif;v.wjf wif;wmif;
nefxMb07MUYzM;wmifbnysFwfjeefh rD;rifb
uvMbanMj? 0MjeifbeBanMj/
c0fq0ld ;f nef cmrfbwmif;nefx0ld [f rd ;f eefuh p
l ;f
vBjrifbuvMb[dk0f/ nrfbeefauMj c0fqdl0f;nef
nrfbcmrfbwmif;xdl0f[drf;eefhauMjvBj[dk0f/ [Awf;
oiftvjxmrfqld0fheifbeB0MjeBqrf;? [0f;0Mj?nMb:y[mrfb eefh vBjcmrfbwmif;nefrmwfjyAef
qd0l e
hf ifbule;f od0k jf awMb u.yjf yl0d jf wmif;,krbf rmwfj
ref;eefhanMj? 0MjeifbeBanMj/ ayM;0Mj
qd0l e
hf ifbeBqikd f wmif;ok0d jf awMbref;eefh yAef
qd0l e
hf ifb[d0k /f ref;vBjcmrfbwmif;nefrmwfjyAef
ule;f ok0d jf awMb 0Bm;aoref;cmrfbn0fwmif;nef
xd0l [f rd ;f [k0d /f nrfbeefauMj ql0jf nefref;,if;
nrfbyBbcmrfbn0fwmif;nefxld0f[drf;eefh[dk0f/
nrfbqfgj0Bm;aocmrfbn0fwmif;nefxld0f[drf;/
yAeq
f rA rf 0dl jf nrfbyBbcmrfbn0fwmif;nefx0dl [f rd ;f
eefhanMj/ ref;cmrfbn0fwmif;nefxdl0f[drf;
{jyAefvmufjceMbwef;odufj wmif;odk0fjawMb
nefref;vBj u.yjf yl0d jf wmif;,krbf rmwfjref;eefh
ulpf;anMj/ u.yfjyld0fjeBtvj ref;vBjyAefayMj
c0fq0ld ;f nef nrfbyBbcmrfbwmif;nefx0ld [f rd ;f ao
auMj rD;wmif;nef,krfbrmwfj ykefjv.ifjwuf;
vBjcmrfb wmif;nefrmwfjyAefulef;okd0fjawMb
nrfbuM;? ref;vBjyAefayMj c0fqld0f;nefxdl0f
[dr;f nefqr. ;f +B;wdew
f mif;,krbf rmwfjayMj[0f;
nMb:y[mrfb ql0fjnef ref;,if;nrfbyBbcmrfb
wmif;nefxld0f[drf;eefhanMj/
vd0l af oeefh uwDq
h 0fj nefr;D wDj nMb:y[mrfb
wif;qdl0fhcdl0f;ref;wif;vmBnef0Mj? wuf;vBj
cmrfbnrlpfbavM;uMUeBhanMj? 0MjeifbeBeefh
c0fvjB u.yjf yd0l jf ydi;f pmyfjYwM;nrfbqfjg / vBj u.yjf
ydl0fjwmif;odk0fjawMb nefqmyfjoFifbuefwif;
wmif;,krbf rmwfjeefuh p
l ;f anMj/v.ijf ref;qrf;
ayM; c0fq0ld ;f nefnomufjvdy;f q.r;f ef;g ydi;f pmyfj
YwM;eefh yAefauMUnefvBjcmrfbnrlpfbqdkif
YwM;wmif;,krbf rmwfjeefh nrfbrD;uMjceftvj?
&l0f;r 4
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
244
&l0f;r 4-5
eefh yAefqdl0fheifbwmif;odk0fjawMbanMj/
25 q0fja,bok eefh cmrfbwmif;nefnmyfj u.yfj
ydl0fjnysFwfj[0f;tvj orfhvkufhckdef; {j[0f;vBj
+wfjxdkifwmif;odk0fjawMbanMj/
5
u.yfjwmif;,krfbrmwfjtvj
+wfjxkdifwmif;okd0fjawMb
1 ydl0fjeBtvj [0f;rD;wmif;,krfbrmwfjtvj+wfj
xdkifwmif;odk0fjawMbao,0hf qmrfbqM;wmif;
edrfuMjwDjzBmbeMjYzM;yAefq0fj u.yfjydl0fjq0fj
2 [0f; q0fja,bokc7dqfh eefhanMj/ u.yfjydl0fj
q0fjeefhulpf;tvj [0f;rD;wmif;,krfbrmwfj {j
vBjncgmifhnefqmrfbqM;aus;ql;q0fj wDjnef
[0f;twb,lbeehaf nMj/ u.yjf +B;eBth vj [0f;rkijf
xMjr.if;xMjrlefYzM;yAefq0fjtvj nkyfb0m0f;
3 od0l ;f aysMbanMj/ vd0l af oeefn
h rfbuM; [0f;cmrfb
wkuchf MUwmif;zmeftvj nkybf 0m0f;od0l ;f aysMbanMj/
v.ijf ref;qrf;? wkuchf MUwmif;zmefeefh [Aw;f {j
4 wmif;nef,dlefhcmrfbyAefrM;anMj/ wmif;nef
,dlefhcmrfbeefhauMj [Awf;{jnusmifhwmif;[Awf;
yAerf M;anMj/ nusmifw
h mif;[Aw;f eefah uMj[Aw;f
{jwmif;nefrkifjxMjr.if;xMj yAefrM;anMj/
5 wmif;nefrkifjxMjr.if;xMjeefh umif;v.wfj
wif; wmif;nefvDnluf;vDnmBanMj/ u.yfjydl0fj
qd0l e
hf ifb[d0k 0f MjeBqrf;? 0dpp
d bf rlw;f qmifbq0fj
nefref;q0fjyefwDj[0f;eefh n0fwmif;[ufh
rFwfjwMbYzM;yAefq0fj o.ef;avMbefg;=0fqfg
6 [0f;anMj/ efg;rdl0fjnef [0f;nrfbrD;[Fif;eefh
q0fjc7dqhf cmrfbwmBye
k jf c0fq0ld ;f nefnrfbYwM;
7 eefh efg;rld0fjcdifbref;xkufbeefhanMj/ auMU
nefwuf;cmrfbwmB ykefjauMUnefodk0fjawMbeefh
nrfbqmif@ayM;rD;/ auMUnef[wf;cmrfbwmB ykejf
ule;f vDeefh qmif@ac;wuf;rD;,lbauMj ef;g v.ijf
8 wmif;nef q0fjc7dqfh cmrfbwmBykefj[0f; rdl0fj
nef[0f;,if;yAef c0fqld0f;nefrD;nysFwfj,lb
eefhqkdif yAefwmif;nefYzM;yAefq0fjteysM;
xmifbxmifboM;oM;uMjwDj[0f; v.ifjnefref;
q0fj[ufh[0f;xmefbvfg nef0MjeefhanMj/
9 ydl0fjeBtvj awMjvA0feBh [0f;+wfjxdkifwmif;
od0k jf awMb u.yjf yd0l jf vdw
l jf q0fj,0fq
h ifb u.yjf yd0l jf
q0fjeefhtvj [0f;wuf;+wfjxdkifwmif;nef
tubcRwfjn0fao uMjefg;qfgrBjcBjqMUref;q0fj
eefah nMj? 0MjeB [0f;,Aijf cFe;f rD;wDjnefrik jf
10 xMjr.i;f xMjanMj/ v.ijf ref;qrf;? yAuo
hf rf[h 0f;
yAe7f mefbolbYzM;yAeq
f 0fjaoauMj ayM;[0f;vBj
cmrfbn0frdufjo[Mb,MU wif;nefxkufbuefwif;
YzM;yAeq
f 0fj u.yjf yd0l jf wmif;nefvuk jf ref;q0fj
cmrfbwmif;wmBeefhqdkif? [0f;[Awf;rdufjo[Mb,MU
wmif;nefxkufbuefwif;YzM;yAefq0fj ,0fhqifb
wuf;+wfjxdkifwmif;neftubcRwfjn0f u.yfjydl0fj
nomufjq0fjeefhanMj? 0MjeB? [0f;,AifjcFef;
11 rD;wDjrkijf r.i;f anMj/ vd0l af oeefn
h rfbuM;awMj
vA0e
f hB [0f;vBjn0fcmrfbrdujf o[Mb,MUwmif;nef
xkufbuefwif;YzM;yAefq0fj u.yfjydl0fjq0fj[0f;
q0fja,bokc7dqhf eef,
h 0fq
h ifb rD;wmif;nef
nkyfb0m0f;odl0f;aysMbefg;YzM;yAefq0fj u.yfjydl0fj
q0fjeefhanMj/
12
13
14
15
16
q0fja,bok
yAefi0fj[mufjwmif;tubcRwfj
qdl0fheifbnef nysFwfjYwM; c0fjrM;efg;avM;
uMUehB u.yjf yd0l jf ule;f auMUeikd jf eefth vj YwM;wmif;
wmB c0fjrM;ef;g avM;uMUehB u.yjf yd0l jf nysFwjf YwM;
eefh ule;f wif;oAijf wif;vlif u.yjf yd0l jf rD;nysw
F jf
tvj +wfjxdkifwmif;wmBanMj/ ulpf;uMj ql0fj
nefnrfbyBbrD;ydi;f pmyfjYwM;eefh nysw
F jf ,if;
ayM;rD;efg;avM;uMUeBh,0fh/ efg;0MjeefaoauMj
ql0fjnefnrfbyBbrD;ydif;pmyfjYwM;eefh nrfb
rmwfjnrfbrmwfjrBm0Bn
h ysw
F jf eef/h qMUqrA yf mef
nMbwrfb awMbxdkif+wfjymef rk0f;aob eefh
YwM;wmif;wmBvBjnkyfhydlifbanMj/ auMUnefnrfb
zdwf;ydlifjrdlefqdl0fheifb nMbwmrfb zdwf;yldifj
eefhaoauMj vBjcmrfbwmif;nefYwM;wmif;
wBmnkyfhydlifbanMj/ nMbwmrfb eefh? yAefykifb
yrMb auMUnefwuf;rM;urf;vdkef;eefhanMj/
efg;0MjeefaoauMj olUaus;ql;q0fjqrf; nrfb
rle
d uf efwif;nysw
F jf YwM;/ v.ijf ref;qrf;? u.yjf
ydl0fjulef;auMUedkifjzdwf;ydlifjtvj ulef;erfeMb
vBj+wfjxdkifwmif;wmBanMj/ u.yfjydl0fjauMUedkifj
nefyAef q0fja,bok eefhtvj aus;ql;YzM;
yAefq0fj wif;nusL0f;aus;ql;q0fjeefh ,Aifj
cFef;wArfxlefjvlefhvld0f0Bh ykefjulef;erfeMb
anMj/
vdl0faoeefh v.ifjwmif;nefyAefrM; u.yfjydl0fj
ule;f auMUeikd jf zdw;f ydil jf ? ndubf wif; v.ijf olaU us;
245
17
18
19
20
21
&l0f;r 5-6
7
8
9
10
11
6
wmif;wBmefg;nysFwfj
1 ayM;yAefqdl0fheifbeBqdkif [0f;wuf;0Mjqdl0fheifb
[dk0f/ eifb[dk0faus;ql;q0fj,AifjcFef;wuf;,fgbrM;
erfrM;eefh q.ifb[0f;wuf;vBj[Awf;nysFwfj,lb
2 [d0k /f nrfbqfjg qd0l e
hf ifbeef/ [0f;qd0l ;f nefwmB
,0fuh Mjef;g nysFwjf YwM;eefh wuf;cde
k ;f nomufj
3 vdy;f ef;g YwM;eefv
h jB xFijf ql0d e
hf ifb[d0k /f q.ibf ol
12
13
246
&l0f;r 6-7
14 YzM;yAefq0fjwMU/ uMjeifbnefolnrfbrD;uMj
wfgjydif;pmyfjYwM;tvj rD;uMjwfgjaus;ql;YwM;
ulpf;eefh nysFwfjYwM; wuf;nrfbvBjnkyfhydlifb
uMjeld0fol/
15
16
17
18
19
20
21
22
yAefcMjYwM;wmif;okd0fjawMb
u.yfj+B;eBhqkdif? wuf;yAefqdl0fheifb[dkf0f/ [0f;eBh
yd0l jf nefnrfbrD;uMjwfjg ydi;f pmyfjYwM;? rD;uMjwfjg
aus;ql;YwM;,0fhtvj wuf;vBj[Awf;nysFwfjwlU
q&dlufj[dk0f;/ nrfbqfgjqdl0fheifbeef/ ayM;ol
[Awf;cMj uMjwDjnysFwfjYwM; nefqmyfjoFifb
uefwif;wmif;wmBaonrfb0Mj? [Awf;cMjuMjwDj
YwM;wmif;nefx.rfbn0f nefqmyfjoFifbuef
wif; wmif;nef+wfjxdik w
f mif;od0k jf awMbeefh
aonrfb0Mj? [Awf;cMjwDjzljvfgaonrfb0Mj?
q.ifbolnrfb=Uv.ifjnef0Mj auMUeefhyAefq0fj
ol eefh[dk0f/ yAufhorfh ol,mrfjyAefcMjnysFwfj
YwM;aoauMj ydl0fjnefoln0fwif;=0fqfg x.rfb
n0fugmrf;te;nlUyawbwif;vmB nefvBjcmrfb
n0frM;,0fheefhtvj aus;ql;YzM;yAefq0fj
yAefnef,fgbeMbanMj/ ydl0fjnefolvBjv.wfj
n.ufbaouMjefg;nysFwfjYwM;,0fhtvj? olyAef
cMjYwM;wmif;odk0fjawMbanMj/ ydl0fjnefol
pmefbaubeMbtvj u0fqifbn0fwif;ugmrf;avM;
uDba0M;[Mb7MUtvj 0Mjq.rf;eifbqMbwDhyuwDh
anMj/qd0l e
hf ifbnefon
l 0fnifbuMbwl0o
f n
l myfj
yefefg;YwM;wmif;neful0fjuldufb ndufbwif; nMU
xrfbrMUYwM;tvj cmrfb[Awf;cMj {jvBjyAefykefj
nMUxrfbrMUeefh awMjvA0feBh n0fnifbuMbwl0f
ol nmyfjyefefg;YwM;wmif;odk0fjawMb {jyAef
ykefjwmif;rlwf;qmifbeefhtvj cmrfb[Awf;cMj
ref;q0fjwMU/ efg;cdifbrdl0fjnef olyAefcMjn
ysFwfjYwM;,lbeefh olnrfbrD;uMjefg;rdk0f;YwM;
wmif;odk0fjawMb/ rdl0fjnefol[Awf;v.ifjwmif;
nefylefhrM; nefolvBjvDnluf;vDnmB awMj
vA0feBheefh olvBjnusL0f;uMjoif/ wDjokwf;
wDju.Bjv.ifjwmif;qld0f;eefhqrf;? yAefwmif;wmB
anMj/ awMjvA0e
f q
hB rf; uMjeifbnefov
l w
. jf
n.ufbao uMjefg;rdk0f;nysFwfjYwM;tvj yAefcMj
YzM;yAefq0fjeefh olvBjnusL0f; wmif;nef
rlwf;qmifbanMj/ efg;wDjokwf;wDju.BykefhauMj
olwuf;vBj xMb07MUnomufj anMj/
23 uM@cefnysFwfjYwM;qrf; yAefwmif;wmBanMj/
olUaus;ql; nefYzM;yAefq0fjyefeefhqrf;?
yAef xMb07MUnomufj uMjefg;q0fj[0f; q0fj
a,bokc7dqfh anMj/
7
o.ifbrifbuvMbuefwif;
q0fjnefvkufhuMjwmif;wBmckdef;vdyf;
1 yDje.ifhnef=Uydif;pmyfjYwM;c0fnldpf;? q.ifbol
nrfb=U v.ifjnef0Mj? ydif;pmyfjYwM; nkyfhydlifb
uMjeld0fulef; efg;rld0fjnefref;nomufjvdyf;,lb
2 eefhulpf;anMj/ nlUyrMbqrf;? zlj,dif; nef
rD;zl0feefh ql0fjnefzl0fref;,if;nomufj
vdyf;,lbeefh q.rf;eifbydif;pmyfjYwM;eefh
ref;vBjqyf;,lbwDjzl0fref;anMj/ ayM;zl0f
ref;wmBqkdif? ref;v.wfjwif;ydif;pmyfjYwM;
3 nefvBjqyf;,lbwDjzl0fref;eefh,0fh/ ydl0fj
eBtvj ql0fjnefzl0fref;,if;nomufjvdyf;
,lbeefh ayM;ref;n0fzl0fwmifbauMUqkdif ref;
wuf;vBjcmrfbwmif;nef+ifhyAef trj,dif;nef
vAefjzl0fn.efbanMj/ ayM;zl0fref;wmBqkdif?
yAufhorfhref;ckdef;n0fzl0faoauMj ref;nrfbrD;
v.ifjnefwuf;vBjcmrfbyldefj+ifh0Mj trj,dif;
4 nefvAefjzl0fn.efb/ rdlefeifbeef yDje.ifh
c0fnldpf;? olwmBefg;wl0f q0fjc7dqfh tvj vBj
zmwfb,mefuefwif;ydif;pmyfjYwM; ao,0fh
{jvBjyAeaf r;wmifbauMU nefye
A q
f 0fjnefvuk hf
uMjwmif;wmBcdkef;vdyf;eefhtvj rmufbrmufbrM;
5 ykefjYzM;yAefq0fjeefhanMj/ rdl0fjnef[0f;
,if;rD;,lbefg;qMbwDhyuwDheefh qfgnefqmyfj
oFibf uefwif;nysFwjf eefh n.ubf rM;u.yjf yd0l jf ydi;f
pmyfjYwM;tvj y.if[Awf;,lbuMjefg;nifbuMbwl0f
[0f;wif;vBm {jvBjrmufbrM; q.rf;eifbnvl0fb
6 YwM;wif;wBmeefhanMj/ awMjvA0feBhqrf;
v.ijf eifb[d0k f [0f;,if;nrfbndiyf idk jf YwM;nefu0fb
nefrM;efg;usmrf;vdufjeefhtvj wuf;ndifykdifj
0dpdpfbq0fjnefrfgbao,0fh y.if[Awf;nrlUq0fj
qdkif [0f;vBjwmBuMjwDjv.ifjwmif;nefnkyfhyldifb
[0f;eefah o,0fh vBjumif;v.wjf aouMjwfjg ydi;f
pmyfjYwM;eefhanMj/
247
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
wmif;nefulef;,krfbrmwfj
vBjtchcAifb
yd0l jf eBtvj wuf;vBj0Mjqd0l e
hf ifb[d0k /f ydi;f pmyfj
YwM;eefhyAefnysFwfj[dk0f/ nrfbqfgjqdl0fheifb
eef/ u.yfjydl0fjydif;pmyfjYwM;tvj u0fvBj=Un
ysFwfjanMj/ yAefqdl0hfeifb[dk0f0MjeBqrf;? ,Mb
ayrD;qfgavM;zMU 0MjeB ayM;ydif;pmyfjYwM;
nrfb0Mjqdkif u0fnrfb=UoazM;avM;zMU/
nysFwfjYwM; n0fncgmifhydif;pmyfjYwM;tvj {j
qfgavM;zMUuljqdl0fhuljydlif yAefrM;efg;u0fanMj/
v.ifjref;qrf;? vld0fao ydif;pmyfjYwM;eefh
nysFwfjYwM; yAefwmif;wmBanMj/ rdl0fjn.ef
eefh ydl0fjnefydif;pmyfjYwM;nrfbrD;tvj u0f
nomufjvdyf;,lbanMj/ rdl0fjnef ydif;pmyfj
YwM;+wfjrM;eefhqdkif nysFwfjYwM; orfhcdkef;
vdy;f rM;anMj/ u0fauMjvBjwmBanMj/ ydi;f pmyfj
YwM; nefxmifb0Mj wuf;yefwmif;nefnomufj
vdyf;eefh orfhyAefwmif;wBmanMj/
v.ifjref;qrf;? nysFwfjYwM; n0fncgmifhydif;
pmyfjYwM;tvj yFwfhvFefu0f,0fhqifb n0fu0f
wmBanMj/ yld0fjeBtvj ydif;pmyfjYwM; rlwf;
qmifbanMj/ YwM;q0fjauMj rlwf;qmifb odk0fj
awMb rsmwfjvDanMj/ ayM;yAefqdl0fheifbeef
qdkif nefrsmwfjvDeefh yAefwmif;wmB wDju0f
[dk0f/ nrfbyAefqdl0fheifbeef/ eifb[dk0foazM;
nysFwfjYwM; wuf;vBjxmifboM;rM;qdkif ref;
n0fv.ifjwmif;nefrsmwfjvDref;eefh [Awf;
wmif;wmBwDju0fanMj/ yld0fjnefyAefqdl0fheifb
eeftvj nysFwfjYwM; rD;wmif;nefwArf0Bh
wif;nysw
F jf erfeMbvliv
f mif u.yjf yd0l jf ydi;f pmyfj
YwM;anMj/
[0f;=Uv.ifjnef ydif;pmyfjYwM; qmyfjoFifbuef
wif;0dpdpfbyuwDh,lbanMj/ u0fqrf;? rD;qMb
wDhyuwDhtvj vBjcmrfbwmif;nefcmByFwfj {j
yAefcMj wfgjrkd0f;nysFwfjYwM;anMj/ v.ifjref;
qrf;? u0f,if;nrfb=U nefu0f[w
A ;f eef/h nef
u0fcjgf [Aw;f eefh u0fnrfb[Aw;f / u0f[w
A ;f nefu0f
vD[ifjeefhanMj/ ayM;u0f[Awf; nefu0fnrfb
cfgj[Awf;eefhqdkif? ydif;pmyfjYwM; yAefnefvD
anMj? 0MjeB u0f[yfhwkif;n0fanMj/
ayM;yAeq
f 0dl e
hf ifbeBqidk f nefnrfbvDq0ld ;f eefh
yAeuf 0f[w
A ;f nrfbqfjg / yAen
f ysFwjf YwM; nefr;D
,lbuMjefg;u0feefh[Awf;anMj/ u0f=Uv.ifjnef
0Mj nefvn
D efimrf;aoqd0l ahf oydil f nrfbtwb
&l0f;r 7-8
19
20
21
22
23
24
25
nrfbrD;uMjefg;u0f nefyAefqMbwDhyuwDhu0feBh/
v.ijf ref;qrf;? yAuo
hf rfuh 0fr;D qfn
g efcjgf urfcjgf usmifh
nefrmefbnefrFefjaoauMj u0fnrfburfnrfb
usmifhvBj/ v.ifjref;qrf; nefvDnefimrf;
nefu0fcfgjurfcfgjusmihfqld0f;eefhauMj u0fnrfburf
nrfbusmif/h nef[mBn
h efruld jf nefu0fnrfbcfjg [Aw;f
qld0f;eefhauMj u0f[Awf;anMj/ ayM;u0f[Awf;
nefu0fnrfbcfjg [Aw;f eefq
h ikd ?f yAeuf 0f[w
A ;f nrfb
qfgj/ yAefnysFwfjYwM; nefrD;,lbuMjefg;u0f
eefh[Awf;anMj/
u0fvBj[efydif;pmyfjYwM;nef0Mj rdl0fjnefu0f
cfgj[Awf; nefvDnefimrf;eefhqkdif nef[mBh
nefrdlufjeefh rD;qrf0BhanMj/ q.rf;eifbulef;
uMjefg;eefh u0fqmif@rlefjaysMbefg;ydif;pmyfj
YwM;YzM;yAeq
f 0fjanMj/ ulp;f uMj u0f[efYwM;
yM;edkifj nefrD;efg;wl0fcdif;u0feefh wdkuf;uef
wif;qfg0dpdpfbYwM;tvj wDhn0fu0fugMb nmyfj
yefuMjefg;rdk0f;nysFwfjYwM; nefrD;efg;wl0fcdif;
u0feefhanMj/ u0fyAef auMUnefrBjqfg,myfbqfg
eMbvlifvmifjanMj/ zljvfgwuf;tubtobu0f
{jvBjv.wfjn.ufbaouMjwDjwl0fwmBeBh/
aus;ql;YzM;yAefq0fj nefy.Bbv.wfjyef u.yfj
ydl0fjq0fj[0f; q0fja,bokc7dqhf eefh ,fgbeMb
vlifvmifanMj/ eifbeeftvj q.rf;vlpfjqfg
0dpp
d bf eefh u0fye
A cf MjYwM;YzM;yAeq
f 0fjanMj/
q.r;f vlpjf wl0cf id ;f eefh u0fye
A cf Mjnysw
F jf YwM;
anMj/
ql0fjwMbnomufjefg;
0dpdpfbrlwf;qmifbq0fj
1 u.yfjydl0fjeifbeeftvj c0fqdl0f;neftwb,lb
efg; q0fja,bokc7dqfh eefh? umif;v.wfjwif;
2 wmif;nefqbD ,mifbnysw
F jf anMj/ YwM;0dpp
d bf
q0fj nef{jnomufjvdyf;tvj twb,lbefg;
q0fja,bok eefh y.Bbu0fv.wfjaouMjefg;rdk0f;
nysFwfjYwM; ndufbwif; uMjefg;rdk0f;YwM;wmif;
3 wmBanMj/ wmif;nefyid ;f pmyfjYwM;nrfbrD;[Fi;f
u.yfjydl0fjqMbwDhyuwDhtvj nrfbwwfjedkifbvBj
eefh? YzM;yAefq0fj y.BbqfgUvkufjref;q0fjnef
n0fykifb[mif@wl0fqMbwDhyuwDh nefrD;nysFwfj
eefhtvj uRMUrM; {jvBjy.ifvBj[Awf;vBjcmrfb
wmrfbnysFwfj nef[Awf;{jydif;pmyfjYwM;vBj
248
&l0f;r 8
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
wArfxlefjtvj wuf;azbnysFwfjeefhanMj/
ref;q0fjqDb,mifbnysFwfj uMjefg;ulef;nefrD;
nysFwfjeefhanMj/ eifb[dk0fYwM;wmif;okd0fj
awMb wuf;wArfxlefjefg;[0f;qkdif [0f;nrfbn
omufjvdy;f q.r;f qMbwDyh uwDth vj nomufjvdy;f
q.rf;eifb0dpdpfbyuwDhanMj/ c0fqdl0f;nefrD;
qMbwDhyuwDheefh rD;qfgoazM;nefq.B;qyf;
v.ifjwmif;nefqmyfjoFifbuefwif; qMbwDhyu
wDheefhanMj/ c0fqdl0f;nefrD;0dpdpfbyuwDh
eefh rD;qfgoazM;nefq.B;qyf; v.ifjwmif;
nefqmyfjoFifbuefwif; 0dpdpfbyuwDheefh
anMj/ qfo
g azM; qMbwDyh uwDh qdik f yAew
f mif;
wmBanMj/ qfgoazM; 0dpdpfbyuwDh qrf;yAef
wmif;nefnomufjvdyf; ndufbwif; wmif;edrf
anMj/ yAefv.ifjqdl0fheifb[dk0f 0MjeBqrf;? qfg
oazM;qMbwDhyuwDheefh yAefwmif;nefcwf;
uefwif;YzM;yAefq0fjanMj/ nrfbqmif@q.rf;
nvl0fbYwM;YzM;yAefq0fj/ vdl0faoeefhnrfb
uM; nrfbq.rf;vBj/ ydl0fjeBtvj c0fqdl0f;nef
,lbefg; qMbwDhyuwDh eefh nrfbxkufbqfgYzM;
yAefq0fjvBj/ efg;0MjeefaoauMj qld0fheifb
nef0p
d p
d bf YzM;yAeq
f 0fj rD;,lbuMjef;g oleefh
olr;D zBmbqMbwDyh uwDn
h rfbqfjg / rD;zBmb0dpp
d bf y
uwDhanMj/ auMUnefnrfbvBj0dpdpfbq0fjc7dqfh
eefh nrfbqmyfjoFifbuefwif; q0fjc7dqfh/
ayM; q0fjc7dqhf rD;,lbuMjef;g olqikd f yAuo
hf rfw
h 0l f
cdi;f yAen
f efwmBuy. jf yd0l jf nysw
F jf aoauMj 0dpp
d bf
qrf;? nomufjvdy;f ,lb u.yjf yd0l jf wmif;od0k jf awMb
anMj/ vld0faoeefhnrfbuM; ayM;0dpdpfbref;
q0fj nef{j q0fja,bok vkufhuMjwmif;wmB
cde
k ;f vdy;f eefh udi;f 0myfj,lbuMjef;g olqikd ?f q0fj
nef{j q0fjc7dqfh vkufhuMjwmif;wmBcdkef;vdyf;
eefh wuf;{jwl0fcdif;olvdyf; u.yfjydl0fj0dpdpfb
ref;q0fj nefudif;0myfj,lbuMjefg;oleefh
anMj/
ydl0fjeBtvj yDje.ifhc0fndlpf;? [0f;qdl0f;ehB yAef
cMj qMbwDhyuwDh {jvBj[Awf;q.rf;eifb qMbwDh
yuwDh nrfbqfgj/ ayM;olnomufjvdyf;q.rf;eifb
qMbwDhyuwDh qdkif? olwuf;vBjwmBanMj/
ayM;ol{j qMbwDhyuwDh wl0fcdif;eBhwmB u.yfjydl0fj
0dpdpfbq0fj qdkif? nomufjolwuf;vdyf;anMj/
c0fq0ld ;f nef 0dpp
d bf q0fj n.eo
f il bf uMjrD;wif;
oAifjwif;vlifeefh? yAefvkufjYzM;yAefq0fj
anMj/ v.ifjref;qrf; olvBjqfgjoazM;cMj
nefqmif@cdkef;ul0fcdkef;t[eefh nrfbqfgj/ ol
vBjoazM; wmif;nefce
kd ;f yAev
f uk jf ndubf wif;
ncgmifhnefvBj+ifhYzM;yAefq0fj0Mj? nyfhyMU
16 (ayMj) eefhanMj/ [0f;yAefvkufjYzM;yAefq0fj
anMj? 0MjeB 0dpp
d bf q0fj cmrfbomufjaobvlpjf
17 uefwif;0dpdpfb[0f;,lbanMj/ ayM;yAefvkufj
qdkif? yAefauMUnefwuf;vBjcmrfbnrlpfbanMj/
yAefauMUnef vBjcmrfbnrlpfbYzM;yAefq0fj
anMj/ ayM;vBjcmrfbwkuchf MUwmif;zmef=rfjvlpjf
uefwif;q0fjeefq
h idk ?f wuf;vBjqmrfbqM;rlef
zkif;vlpfjuefwif;q0fjeefhtvj yAefauMU
nefcmrfbnrlpbf vlpjf uefwif;q0fjeefah nMj/
18
19
20
21
22
23
24
25
rlefzkif;nefwuf;xmifboM;rM;
ayM;cBjqfv
g p
l jf v.ijf rlez
f ik ;f nefwuf;xmifb
oM;rM;uMjwDj[0f;eefhqdkif wkufhcMUwmif;zmef
nef[0f;vBjcmrfb,lbef;g cdibf awMjvA0f ok0d jf eMj
wfgjwMeBh yAefeifb nrfby.ifbv.ifjuMjoif 0Mj
eB u0fr;D oazM;ql0d e
hf aB nMj/ wmif;nefavM;
uMUrkifjxMjr.if;xMjeefh yAefwmif;nefyfgUxMj
v.ifjwmif;nef vkufjYzM;yAefq0fjwif;vmB
wuf;ayMbrM;eefhanMj/ avM;uMUeBh,lbnvl0fb
vl0fbtvj q.rf;ugMbuMjefg;rdlif;nMUedufhqMU nrfb
qfjg / q.r;f ugMbql0d e
hf ifbnvl0bf ref;q0fjrD;eefh
tvj yefncgmifn
h efvjB rkijf xMjr.i;f xMj v.ijf
nef avM;uMUew
hB 0l q
f 0fju0fbwuf;rD;wmif;nef
y.Bbv.wfjaouMjefg;wmif;nefrwfhzkufb0Bh nef
z.ufjysmefbvlUvF0feefhaotvj +wfjxdkifuMj
ef;g wmif;nefvw
. jf nefqmyfjoFibf uefwif;
rlefzkif;vkufjYzM;yAefq0fjwif;vmB eefh,lb
anMj/ avM;uMUeBhwif;oAifjwif;vlif vBjcif;cD
cif;zmeftvj cmrfb0lpfbweMbwkufhcMUwmif;
zmefawMbxdik +f wfjrd0l jf vA0e
f ,
hB bl anMj/ vd0l f
aoeefhnrfbuM; [0f;auMj vBjcmrfbi0fj[mufjolU
aus;ql;q0fjao,0hf rkijf xMjr.i;f xMjwmif;nef
,.ifj0Bhefg;n7Mbvkufj nef0Mj wmif;nefcsmrf;
oMb ndufbwif; wmif;nefxlwfbn0fwl0fcdif;
[0f;eBe
h efuh p
l ;f tvj cif;cDcif;zmef,bl uMjef;g
=0fqfganMj/ [0f;+wfjxdkifwmif;neftubcRwfj
n0f ef;g wmif;nefrik jf xMjr.i;f xMjanMj/ ayM;
xlyf;[ef wmif;rkifjxMjr.if;xMjeefh,0fhqdkif
v.ifjnef wuf;vBjrkifjxMjr.if;xMj,lbxFifj
eefh nrfbrD;/ [Awf;oiftvj rkifjxMjr.if;xMj
nefvBjxlyf;[ef,0fheefh/ ayM;[0f;rkifjxMj
249
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
&l0f;r 8-9
36
37
38
39
nef,mufjqfz
g mefq?gf wmif;nefue
F ;f qfw
g yd bf
qfg? wmif;nefedufjqmufjiFef;ao;?wmif;nef
ndkyf;nef,mufj? wmif;nefnrfbrD;cl0f;rD;vAif;?
wmif;nefvBjxlyf;az;xlyf;7mefb? wmif;nef
vBjcmrfbwmif;wmB? qdl0f;eBh? nefvfg wuf;[Awf;
{j[0f;zmwfb,mefuefwif; wmif;[ufhrFwfjwMb
q0fjc7dqfh eefhvBj/ nefrM;efg;usmrf;vdufj
tvj0Mjqrf;?- u.yfjydl0fjq0fj[0f;tvj [0f;cMj
vBjxly;f pM;wmif;wmB wMbaobcMjanMj/ yde
l jf
qmif@rmwfj[0f;cMjyAefqdl0fheifb ol0f; nef
cmef;0Bh {jvBjn0fwmBeefhcMjanMj? 0Mjeifb
eBanMj/ nrfb{jzmwfb{j,mefuefvBjulpf;
nrfbuM; u.yfjydl0fjaus;ql;ref;q0fj nef[ufh[0f;
eefhtvj [0f;,AifjcFef;wuf;tyheFifb efg;v.ifj
wmif;wif;oAijf wif;vliq
f 0dl ;f eefah nMj/ v.ijf
ref;qrf;? wmif;wmBaonrfb0Mj? wmif;nef
nomufjvdyf;aonrfb0Mj? wrmefbumif[m0fao
nrfb0Mj? ymBqduf;q.rfnefrsmwfjaonrfb0Mj?
nMbeMbaonrfb0Mj? nefo0kd jf eMjwfjg wMao
nrfb0Mj? nefwuf;rM;urf;vdkef;eefhaonrfb
0Mj? nefokifaonrfb0Mj? nefwFrfbaonrfb
0Mj? qMUqrA v
f i. jf qd0l ;f eBth vj v.ijf wmif;eDrh ud hf
wMUnefvagf onrfb0Mj? wuf;nrfbqmif@[Aw;f {j
[0f;zmwfb,mefuefwif; wmif;[ufhrFwfjwMb
YzM;yAefq0fj nefrD;,lbuMjefg;q0fj[0f;q0fj
a,bokc7dqfh eefhvBj 0MjeB u0fwluf;umifqfg
,lbanMj/
ayM;vkrBjqfgykefjulef;ndoa7bv
1 qfgnef=Uwl0fu0feefh cmrfbomufjaobzmBbu0f
vlpfjuefwif; 0dpdpfbrlwf;qmifbq0fj ,lb
tvj u0f,if;nrfbyM;ugmrf;rlUoMbtvj vmwfj
nefqdk0fjnefqfgjzmBbeMj q0fjc7dqfh tvj
2 0Mjqrfj?- u0fr;D wmif;nefqv
gf uA e
hf Mbvliv
f mif
anMj/ efg;=0fqfgu0f rD;0lpfbweMbwmif;nef
,myfbqfgzdkwfbqfg nrfbxmwfbaoy.ufjanMj/
3 v.ifjref;qrf;? eifb[kd0f wuf;yAefykefjyDje.ifh
u0f qld0fhcld0f;u0f nefyAefulef; rA0f;ndoa7bv
qld0f;eefhqkdif u0f[wf;cmrfbwmif;nefzmwfb
,mefuefwif; q0fjc7dqthf vj cmrfbwmif;nef
4 udefb0Mj,lbanMj/ c0fyAefcld0f;nefvBjn7Mb
vkufj? vBjrlefzkif;nMbelUazMbwif;ywdpdpfb
250
&l0f;r 9
7
8
10
11
12
13
wmif;okd0fjawMb
wif;wmif;ndwf;vlYzM;yAefq0fj
14 ydl0fjeBtvj wuf;vBjvmwfjqdl0fheifb[dk0f/ YzM;
yAefq0fj [Awf;wmif;nefnrfbYwM;[dk0f/ nrfb
15 qfgjqdl0fheifbeef/ ref;q0fj vmwfjwDj
rk0;f aob tvj0Mj?- u0fwuf;[Aw;f aus;ql; wDjauMU
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
251
&l0;f r 9-10
30
31
32
33
cm0fbim0f;owmif;old0f;aysMb
nefnmyfjyefq0fja,bok
ydl0fjeBtvj [0f;wuf;vBj0Mjqdl0fheifb[dk0f/ ulef;
wmifbqdl0fhwmifbcdl0f; nefnrfbq.rf;[M {jvBj
wmif;nefo0kd jf awMbeefh vBjwmif;od0k jf awMb
u.yfjydl0fjwmif;,krfbrmwfjanMj/ ulef;ndoa7b
v nefqr. ;f [M {jvBjwmif;od0k jf awMb ef;g ydi;f
pmyfjYwM;eefh nrfbvBjwmif;odk0fjawMb/
[Awf;oiftvjnrfbvBj/ ydl0fjnefnrfbq.rf;[M
efg;wmif;,krfbrmwfjtvj q.rf;[Mefg;wmif;urf
wmif;usmifhydif;pmyfjYwM;eefh ulpf;tvj nrfb
vBj/ c0fcDbvkdwfjeld0frmufb[AeftvjvlrfhanMj/
uMjeifbnefrM;ef;g usmrf;vdujf tvj0Mj?- u0fn0f
rmufb[def nef[Awf;{jwdl0hfrFefjtvjcDbvkdwfj?
rmufb[defnef[Awf;{jvlrfheefh csM;0BhuMjedl0fv.B
qdnkefb anMj/ auMUnefndifydkifjref;q0fj
eefh nrfbvBjrD;wmif;nlu;f nmB? 0MjeifbeBanMj/
7
8
10
11
10
12
1 yDje.ifhc0fnldpf;? u0frD;qfgaqbweMbndufbwif;
wmif;nefol;w.if;wDjYzM;yAefq0fj cfgj{julef;
,kw wif;vBm vBjwmif;tubcRwfj,lbanMj/
2 yAufhorfh0Mj wmif;nefc0frD;qfg[Fif;,fgb uMjefg;
YzM;yAefq0fjeefh nrfbtwbeld0fwmif;=U[ef
aoauMj,Mb v.ifjnefc0frD;qfg[Fif;,fgbuMjefg;
YzM;yAefq0fjeefh u0fcmrfbomufjaobykefjc0f
3 vBj,lbanMj/ yd0l jf nefc0f,if;nrfb=Uvi. jf nef
13
252
&l0;f r 10-11
14
15
16
17
18
19
20
21
wmif;nefvl0fbauMUnefa[M;YwM;
owmif;old0f;aysMb
efg;0MjeefhaoauMj ayM;c0f ,if;nrfb,krfb
rmwfjqdik f c0fwuf;+if[h Mref;q0fjvBj qd0l e
hf ifb
[dk0f/ ayM;c0f,if;nrfbvBjidef;qkdif? c0fwuf;
,krfbrmwfjvBj qdl0fheifb[dk0f/ ayM;nrfbrD;auMU
nefa[M;vmwfjyefqkdif c0fwuf;idef;vBjqdl0fh
eifb[k0d /f ayM;nrfby.bB qfcUg 0fuMg bqdik f c0fwuf;a[M;
vmwfjvBjqdl0fheifb[dk0f/ rFefjeifbnefusmrf;
vdufjrM;tvj0Mj?- wdefc0fqdl0f;nefa[M;r.ufb
vmwfjowmif;odl0f;aysMbeefh [mif@vDeMbvlif
vmifanMj? 0MjeifbeBanMj/
efg;0MjeefaoauMj ulef;,kw wif;oAifjwif;
vlif x.rbf n0fowmif;od0l ;f aysMbnrfbqfjg / ugmrf;
nef ya7M;zFwfjndoMb, a[M;vmwfj0Bhtvj
0Mjqrf;?- nl0f;xMb07MUYzM;? ugmrf;owmif;
oAifcm0fbnef[0f;cMja[M;vmwfjeBh zljvfg,krfb
wDjcMj? 0MjeifbeBanMj/ ydl0fjeBtvj wmif;
,krfbrmwfj yAefu.yfjydl0fjwmif;nefvBjx.rfbvBj
idef;anMj/ vBjx.rfbvBjidef; ekufjuymwfjYzM;
yAefq0fjanMj/ efg;0MjeefaoauMj u0fvBj
xmrfqrf;? q.ifbc0fnrfbvBjidef;[kd0f/ vBjidef;
nrmefbcefye
A ,
f 0f/h oAicf 0fqw
. bf wl0uf Mg b uMj
edl0fvdefrdlif; uljwDjuljvFeftvj ugmrf;c0fauMj
zF0fugMb awMbxdkif+wfjwDj[drf;vFefokwf;vdef
rdil ;f yke,
hf 0f?h 0MjeB rD;rM;eifbeBanMj/ u0forfh
xmrfxiF jf qrf; ule;f ndoa7bv wif;vmB nrfb
=Uv.ifjeBh[dk0f/ rdl0fjn.efwmif;eefh rk0f;aob
vmwfj0Bh0Mj?- u0fwuf;n0fulef;rA0f;nefnrfb
vBjv.ijf eefh [Aw;f {jolvjB rD;qfn
g efobD auha[j
wManMj/ u0fwuf;n0fulef;rA0f;nefnrfbrD;
ydifbpMbeefh [Awf;{jc0fqfgrBjqfg[mBhanMj? 0Mj
eifbeBanMj/ ndoMb, ,Aijf cFe;f vmwfjvFi;f
vFif;tvj0Mj?- c0fqdl0f;nefnrfb[Mu0feefh
vBjxlyf;vBj[efu0f,0fh/ wDjc0fqdl0f;nefnrfb
xmrf[Mu0feefh u0faeysMUxmifbxmifboM;oM;
,0fh? 0MjeifbeBanMj/ ref;q0fj n0fv.ifj
ulef;ndoa7bv wif;vmBtvj0MjxFifjqrf;?u0fvBjuDjzMbrdk0f;u0f awMb ulef;rA0f;nefnrfb
x.rfbnrfbn0ftvjxAifyFwfjeefh wif;0ef;
anMj? 0MjeifbeBanMj/
11
ulef;ndoa7bvnefukdwf;nefusmefb
1 u0fce
dk ;f xmrftvj0Mjqrf;?- q.ibf YzM;yAeq
f 0fj
tybyFwfjrA0f;ulef;ref;q0fj,0fh[dk0f/ nrfbqfgj
ql0d e
hf ifbeef/ u0fehB yAeuf e
l ;f rA0;f ndoa7bv
anMj/ yAefrA0f; nMb:y[mrfb wif; qdl0fhcdl0f;
2 ydefb,Mbrdefb anMj/ YzM;yAefq0fj nrfbtyb
yFwfjulef;ref;q0fj nefref;q0fj=U qArfrdl0fj
n.efeBheefh/ q.ifbolnrfb=U v.ifjnefyM;efg;
usmrf;vdufj nefvmwfjv.ifj an;vd, nef
ref;,lbzmBbedkifjwif; ulef;rA0f;ndoa7bv
aotvj v0fjvmwfjuMjwDjYzM;yAefq0fj0Mj?3 nl0f;? xMb07MUYzM;? c0fn0fya7M;zFwfjq0fj
[0f;wif;vBmwmByw
F jf cMj,0f/h ,dwyhf vmifbq0fj
[0f;wif;vBmauMj c0fudlefb,MUyFwfjwDjcMj,0fh/
udkwf;usmefb0Bhu0fcMjauMUvA0fulpf;tvj c0f,if;
n.efuefusmrfb[M {jvBjn0fu0fcMjwBmcMjanMj?
4 0MjeifbeBeefh[dk0f/ ref;q0fjorfh0BhysMbwdufj
qdl0fheifb[kd0f0MjeBqrf;?- ulef;qAwf;[Aif nef
nrfbckychf 0fbuMjwDjzmBbeMjYzM;yMbv eefh u0f
{judkwf;usmefb0Bhykefju0f,0fh? 0MjeifbeBanMj/
5 rdlefeifbeef efg;cdifbuMbvMUawMjvA0feBhauMj
wmif;nefudkwf;nefusmefb nefref;q0fj
vdul jf uAy;f n0f u.yjf yl0d jf aus;ql;q0fjeefh ,if;rD;
6 ,lbanMj/ ayM;yAeuf y. jf yd0l jf aus;ql;q0fjqdik n
f rfb
qfjg u.yjf yd0l jf wmif;urfwmif;usmifh nefw0l q
f 0fju0fb
urfusmife
h ef/h ayM;nrfbeef aus;ql;q0fjeefh
7 wuf;nrfbqfjg aus;ql;,0f/h ayM;yAee
f B orfyh e
A f
qdl0hfeifb[dk0f/ ulef;ndoa7bv wif;vmBnrfb
xlyf;nrfb[efnefc0f[Meefh/ c0fqdl0f;nef
ref;q0fjvdul jf uAy;f n0feefuh p
l ;f xly;f [efanMj/
c0fqdl0f;nefudkwf;usmefbeefh rD;qfguFefbcFif,lb
8 anMj/ rdlefeifbnefrM;efg;usmrf;vdufjtvj
0Mj?- YzM;yAefq0fj yefqfgoazM; nefcfgj
vyf;cfgje.ef;? rmufbwMnefnrfb[efvBj? =
nefnrfbidef;vBjeefh wDjc0f [mefhawMbxdkif
+wfj0ef;rdl0fjeBh,0fh? 0MjeifbeBanMj/
9 ugmrf;nef wMb0dwfh 0Mj0Bhqrf;?- {jzldefwDj
udecf 0feefh yAe[f 0A chf rkd ;f ykejf c0f? yAew
f mif;nef
253
wl0d rhf e
F jf tvjvlr?hf wmif;nefqbD ,mifbnysFwjf
10 nefc0fxdlufjcmrfbeefh aourf;vlpfj/ {jrmufb
wMc0fvyf;ugMbxefjayM; nrfb [efvjB aourf;
vlpfj/ vifc0fauMj {ju.rf;,lbaobaobaourf;
vlpfj? 0MjeifbeBanMj/
11
12
13
14
15
16
17
18
wmif;tubcRwfj
ykefjulef;ndoa7bvuefjeMj
u0fxmrfxFifjqrf;? ayM;yAefqdl0fheifbeBqdkif?
ulef;ndoa7bv wif;vBmeefh cDjvkdwf;tvj
vlrhf awMbayM;nrfbqmif@vku,
hf 0f[h 0dk /f nrfbqfjg
qdl0fheifbeef/ u.yfjyld0fjwmif;nefc0fylefhvld0f
eefh wmif;tubcRwfj vBj+wfjxkid rf M;wDj ule;f
wmifbql0d w
hf mifbcl0d ;f tvj [Aw;f {jc0fr;D wmif;nef
c.ByldefjanMj/ ayM;wmif;nefc0fylefhvld0feefh
yAew
f mif;rmufjrD; ykejf ule;f avM;uDbwif;vmBtvj
wmif;nefc0fork ;f eefh yAew
f mif;rmufjrD; ykejf
ule;f wmifbqd0l w
hf mifbcl0d ;f wif;vmBqikd ?f rl0d jf nef
wArfxlefjeefh wmif;rmufjrD;c0f,difjcFef;wuf;
,fgbeMbnrfbqfgj[dk0f/ u0fvmwfjxkdifwDj ulef;
wmifbqld0fhwmifbcld0f;wif;vBmanMj/ u.yfjyld0fju0f
yAew
f rmefbq0fj nefqmyfjoFibf uefwif;ule;f
wmifbqdl0fhwmifbcdl0f;wif;vmBeefhtvj u0fvBj
[Aw;f ,fbg [Aw;f vliaf nMj/ u0frik rf i. ;f wuf;vBjyAef
wmif;nef[w
A ;f {j c0fq0ld ;f nefye
A q
f 0ld chf 0ld ;f u0f
eefh vBjc.Bao,0fh vBjwmif;tubcRwfjn0furfj
z.ijf qdik f u0fqifbvBj0MjanMj/ ayM;wmif;nef
ref;q0fjtybyFwjf c0feefh yAev
f i. jf wmif;nef
[Aw;f rdujf o[Mb,MU wmif;nefxuk bf uefwif;ule;f
avM;uDbwif;vmBqdkif wmif;nefref;q0fjwuf;
cdkef;[yfhwkif;n0fc0feefh wuf;yAefqdl0fheifb
wmif;nefvuk uhf Mjwmif;wmBce
kd ;f vdy;f eefh nrfb
qfjg [d0k /f ayM;c0fjrke;f vdy;f nefew
l jf n.ew
f mif;
eefhrlwf;qmifbqdkif? wuf;rlwf;qmifbwif;u.if@
anMj/ ayM;[mufjref;rlwf;qmifbqdkif udifbref;
cM@ref;wif;vmBauMj wuf;rlwf;qmifbanMj/
ayM;udibf ref;cM@ref;urfjz.ijf [uf;,0fth vj? orfh
n0fuid bf oefbvkebf nefr;D yuwDv
h idl ;f uFr;f nef
yAefoleefh zkufbodkyfbofgb uMjwDjawM oefb
vkefb eefhtvj {jvBjudefanM;qMbwlefj
oefbvkefb eefhqdkif ol,Mbaynkyfb0m0f;rlif
rFefaoho.rf; udifbref;cM@ref; nef[uf;ugMb
ql0d ;f eef/h ayM;nkybf 0m0f;rlirf e
F q
f idk ?f olxuk bf vD
ckuf;qfgvBjv.ifjnef0Mj? [mufjnrfbndifol/ ol
&l0f;r 11
19 ndif[mufjanMj/ ayM;olcdkef;vmwfjtvj0Mj?udibf ref;cM@ref;qd0l ;f eefh cmrfbwmif;nef[uf;
yFwjf {jvBjn0f[0f;zkubf odyk bf ofbg ,0fh 0MjeifbeB
20 qdik f qfjg ,0f/h yd0l jf nefc0feefh nrfbrD;qfn
g ef
,krbf rmwfjtvj c0fvjB cmrfbwmif;nef[uf;yFwjf
anMj/ olqrf;? twb,lbu.yjf yd0l jf wmif;,krbf rmwfj
21 ulpf;anMj/ ,Mbay{jrD;qfgnefokif/ {jrD;qfg
neful0ft[wMU/ v.ifjref;qrf;? ayM;YzM;yAef
q0fj ,if;nrfbaovmBuid bf ref;q0fjqdik f olauMj
ref;q0fjwuf;nrfbaovBm/
22 u.yjf +B;eBth vj cku;f qfv
g jB cBjqfx
g yl ;f aus;ql;ref;
q0fj ndufbwif; wmif;nefYzM;yAefq0fjqDb
,mifbnef[Fif;,fgbeMb wif;o.ifyM;eefhwMU/
wDjc0fqdl0f;nefvlrfheefh yAefwmif;nefref;
q0fjqDb,mifb[Fif;,fgbeMbanMj/ ayM;oltwb
,lbefg;aus;ql;q0fjqdkif wDjoleBh yAefaus;ql;
q0fjanMj/ ayM;nrfbeefolauMjwuf;vBjcmrfb
23 wmif;nefwFyf;zef;yFwfjanMj/ ayM;c0f,if;
nrfb{j qfgnefnrfb,krfbrmwfjc0feefh wlj
nrfjuFefbcFifqdkif c0fwuf;vBjncgmifhnefcdkef;
zkufbodkyfbofgbuMjwDjwlefjanMj/ YzM;yAefq0fj
wwfjedkifbvBj {jvBjn0fc0fcdkef;zkufbodkyfbofgb
24 ,lbanMj/ yAefqdl0fheifb[dk0f0MjeBqrf;? ayM;
wFy;f zef;yFwjf olao uMjwDjwlejf oefbvkebf
nefrD;yuwDhvdlif;uFrf;eefhtvj ckdef;n0fudifb
yuwDhref;zkufbodkyfbofgbuMjwDjwlefj oefbvkefb
nefvDeefhqkdif c0fqdl0f;nefyAefudifbyuwDh
nefve
D efh ,Aijf cFe;f wuf;vBjncgmifn
h 0fzuk bf
odyk bf ofbg uMjwDjwlejf oefbvkebf wl0q
f 0fju0fb
eefh nrfbqfgj[dk0f/
25 yDje.ifhc0fndlpf;? u0fnrfbcfgj{jol ,if;nrf=U
v.ifjwmif;nefvkdufhnefvrfbeBh/ ,MbayrD;
qfgyFefjokif/ ulef;ndoa7bv c0f vBjrD;wmif;
nefuFefbcFif awMbxkdif+wfj ulef;wmifbqdl0fh
wmifbcd0l ;f wif;vmB c0fjxkid rf M;rlw;f eefah nMj/
26 eifbeeftvj ule;f ndoa7bv wif;oAijf wif;
vlif wuf;+wfjxdik w
f mif;neftubcRwjf n0fre
F jf
eifbnefrM;efg;usmrf;vdufjeefhtvj0Mj?q0fjnefy.Bbv.wfjeefh wuf;ayMbrM;uMjedl0f
v.q
B n
d e
k bf tvj n0fvi. jf wmif;nefnrfbYwM;
a0jn.ufbyFwfjaouMjefg;ulef;qdl0fhcdl0f; ,Mbukyfh
27 anMj/ rd0l jf nefu0fybB. v.wjf nysw
F jf c0feefq
h ikd f
yAefywdpdpfbYwM; nefu0fyefwDjc0feefh
28 anMj? 0MjeifbeBanMj/ u.yfjydl0fjYwM;owmif;
254
&l0;f r 11-12
29
30
odl0fjaysMbeefh c0fyAef7mefbolbYzM;yAefq0fj
ykefjnusL0f;olanMj/ u.yfjydl0fjwmif;nefvdlufj
uAyf;n0feefh c0fyAefauMU[ufhYzM;yAefq0fj u.yfj
ydl0fjylbr.efbc0fwif;vmBeefhanMj/ v.ifjref;
qrf;? aus;ql;wmif;nefYzM;yAeq
f 0fjndw;f vl
yef? ndufbwif; wmif;nefref;q0fj+ifhn0f
eefh nrfbrD;wmif;nefcdkef;z.ufjysmefb/ rld0fj
n.efeefh ol,if;nrfbx.rfbn0fugmrf;YzM;yAef
q0fjaoauMj awMjvA0feBh vBjcmrfbwmif;nef
ref;q0fjndwf;vl u.yfjydl0fjwmif;nefc0fnrfb
x.rfbn0feefhanMj/ rdlefeifbeef c0fauMj
eifb[d0k w
f uf;vBjcmrfb wmif;nefref;q0fjndw;f
vl qld0fheifbnefolvBjcmrfbwmif;nefref;
q0fjndwf;vleefhqdkif c0fnrfbx.rfbn0ftvj
,lbanMj/ eifb[dk0fwuf;rD;ncgmifh wmif;nef
ndwf;vlulef; uMjrD;wif;oAifjwif;vlifeefh
qdkif? YzM;yAefq0fj n0fc0fcsLufj0Bh efg;wmif;
nefnrfbx.rfbnrfbn0feefhanMj/
pmefbwif;ydifbpMbYzM;yAefq0fj vkdufhvrfb,fgb
ugmifjeMbvlifvmifvlifayb/ wmif;nefref;
q0fjqDb,mifbwif;vmBeefh qFwfjxmrftvj
nrfboAifjvBj/ oAefjwmif;nefref;q0fjugMb
wif;vmBeefah uMj [Mtvj nrfb=Unrfbxkid v
f jB /
zljvfg=UqfgxMb07MUYzM;/ zljvfg,mrfjvBj[Awf;
auMU[Awf;aoj nefwdlifbymifb=rfjuefwif;ref;
q0fj/ eifb[dk0fref;q0fj wuf;vBjw.yfbwFef;
cdkef;aus;ql;qdkif zljvfg ,mrfjvBj[Awf;aus;ql;
wDjref;q0fj/ uMjnefrD;wif;oAifjwif;vlif
yAefrM;uMjefg;ref;q0fj? yAefrM;u.yfjydl0fjref;
q0fj? yAerf M;ykejf ref;q0fjanMj/ {jrlez
f ik ;f
q0fj,fgbeMbuljurfbzMb odkyfbodkyfbwmrfjwmrfj
aourf;vlpfj/ nMjrdefj/
2 wif;0dpdpfbanMj/ ,Mbayqyf;q.rf;ykifb[mif@
avM;uDb/ ckdef;0lefhtr;=0fqfgtvj vFufjvBmcBmh
ykwfhaourf;/ vkdef;eefhqifb awvBjqmrf;
wlpf;tvj =Uv.ifjwmif;nefvDnefrsmwfj?
wmif;nefxuk bf qfg wmif;nefaq;qkrbf nvl0bf
YzM;yAefq0fjeefhanMj/
wmif;[Awf;
nefqmyfjoFifbuefwif;YzM;yAefq0fj
wmif;[Awf;
nefqmyfjoFifbuefwif;qld0f;q0fj
eifb[dk0f olwuf;nrfbxmifb wl0fq0fju0fb vdl0f
w.ef;eMbao nefwl0fq0fju0fbxkufbvDxmifb
eefhtvj wl0fq0fju0fb wuf;xmifb rFefjq.rf;
uMjeifbnefYzM;yAefq0fj rFifbyefwmif;,krfb
rmwfj wDjulef;uljauMU [if;zfg[if;ref;eefhqdkif
u0fndifykdifjaus;ql;q0fj nefu0fjvBjcmrfbn0f
eefhaotvj oifbvmwfj0Bh wDjc0fqdl0f;nef
rD;,lbuMjef;g ol uMjrD;wif;oAijf wif;vlie
f ahB nMj/
nlUyrMbqrf;? qdl0fheifbwl0fcdif;nefedkifj rD;
nifbuMberfeMbtvj nifbuMbqdl0f;eefh nrfb
[Awf;v.ifjwmif;nefedkifjulpf;/ rdlefeifbeef
[0f; nefyAefulef;erfeMbeBh yAefwl0fnef
vA0fefg; q0fjc7dqfhtvj yAefnifbuMbeifbuef
uefanMj/ q.r;f uMjeifbaus;ql;ref;q0fjrD;el0d f
[0f;eefh [0f;rD;olUaus;ql;nefyFufbydlifjuef[if;
zf[g if;ref;anMj/ ayM;rD;olaU us;ql;ya7M;zFwjf
qdik f {jref;[Aw;f ya7MzFwjf q.r;f uMjeifbwmif;
,krbf rmwfjref;eefw
h MU/ ayM;rD;olaus;ql;nef
q.BjxFrfqkdif {jref;q.BjxFrfwMU/ ayM;rD;olUaus;
ql;nefoifbo.efqkdif {jref;oifbo.efwMU/
ayM;rD;olUaus;ql;nefyefnAefyef[Fif;qkdif {j
ref;yefnAefyef[Fif;wMU/ ayM;rD;olUaus;ql;
nefazq.ef;,kdefrFifbqkdif {jref;yM;qfgaqb
weMb,fgb,fgberferfaotvj azq.ef;,kdef
rFifbwMU/ ayM;rD;olUaus;ql;nefn.ef=0fxl0f;
wmif;qkdif {jref;n.ef=0fvDvDimrf;imrf;wMU/
ayM;rD;olaU us;ql;nefteu&le
U Mbqkid f {jref;rD;
qfgnefqlrf;old0f;tvj teu&lUeMbwMU/
1 yDje.ifhc0fndlpf;? x.ufjvlpfju&lUeMbYzM;yAef
q0fjaotvj u0fwkduf;,lif;ol eifb[dk0folwuf;
[Aw;f wmif;nefn0fw0l cf id ;f ol omufjumyfjuMjwDj
YzM;yAeq
f 0fj ql0d e
hf ifb,dqn
hf efyuk ahf qMb nef
nomufjvdyf;rlwf;qmifb xkufbqfgYzM;yAefq0fj
eefhanMj/ eBhyAef 0mwfjnefqmyfjoFifbuef
wmif;[Awf;
nefqmyfjoFifbuefwif;ulef;
9 wmif;[ufhrFwfjwMbqrf; umif;v.wfjwif; wmif;
nefxdrfbnefrFyf;anMj/ vD[ifj wmif;nef
[mBhnefrdlufjwMU/ qyf;q.rf;wmif;nefvDnef
10 imrf;wMU/ ef;g wmif;nef yDje.iuhf ef[ufuh efeefh
31
32
33
34
35
36
12
4
5
6
7
8
255
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
rmwfjyAefqdl0fheifbauMUaojyuwDhaotvj auMU
edik jf tvjauMUeikd jf qlr;f yFi;f uefwMU/ ,.ijf a,M;
yde
l jf wmifbauMU vl0d af o,.ijf wl0f q0fju0fbeefh
wMU/ efg;wmif;nefuBhcwf;[Awf;eefh ,MbayrD;
wmif;nefcmefhnefndlef/ uBhcwf;tvjq.rf;
nvl0fbYzM;yAefq0fjwMU/ efg;wmif;nefrkifj
xMjr.if;xMjeefh odl0f;aysMbwMU/ efg;wkufhcMU
wmif;zmefeefh ,de
l chf mrfbwMU/ ef;g wmif;nef
[Awf;ol;w.if;yxeMbeefh [Awf;wMbaobnrfb
xmwfbwMU/ rdl0fjnefulef;rlwf;qmifbq0fjYzM;
rD;wmif;vl0fbeefh azq.ef;,dkefjrFifbwMU/
cwf;qfg[Awf;0mwfjcFufbwMU/ olifbrFwfjwMbyef
c0fqdl0f;nefedufjqmufjiFef;ao;ol eefhwMU/
,MbayudefbayvMbc0f/ olifbyefrFwfjwMbwMU/
qlr;f ol0d ;f vlpjf uefwif; c0fq0ld ;f nefqrl ;f ol0d ;f
eefhwMU/ [Bj+ifhvlpfjuefwif; c0fqld0f;nef
[Bj+ife
h efw
h MU/ auMUeikd jf tvjauMUeikd jf ,lbxkubf
xkufbarMarMuefwMU/ ,MbayrD;qfgrMbeMUyAef
okifawMbuef/ [Awf;auMU[Awf;aojvlpfjuef
wif;c0fqdl0f;nefwluf;wFrfbeefhwMU/ ,Mbay
rmwfjwl0q
f 0fju0fbclud jf crfbeMbaoyle
d jf / ,Mbay
n0fnefqMUw.yfbwFef;nefqMU awMbzljvfg
aoauMUaoulef;/ 0BhowDhtvj [Awf;wmif;nef
rmefbnefrFefj uMjwDjzmBbeMjulef;wif;oAifj
wif;vlifwMU/ ayM;yAefvBjqdkif uMjeifbnef
wwfjedkifbvBjeefh ,lbxkufbarMuefwif;ulef;
wif;oAifjwif;vlifwMU/ auMU[ufhc0fndlpf;? ayM;
yde
l jf zdw;f ydil jf olqikd f ol,Mbaycde
k ;f w.ybf olpjf /
yefncgmifhwDj wmif;qfgrBjcfgjqMUYzM;yAefq0fj
wMU/ usmrf;vdufjrM;tvj0Mjqrf;?- u0fydlifbqDb
,mifbnysFwfjYwM;anMj/ u0fwuf;cdkef; w.yfb
wFef;yef uMjeifbnefnysFwfjrD;eefhanMj?
0MjeB xMb07MUYzM;rD;nrdifhanMj/ ydl0fjeBtvj
ayM;7mefbolbrf;g ndyk ;f ,mufjqdik f vAiv
hf rl ef;wMU/
ayM;ref;w.irhf jB erfq
h ikd f yefref;udew
f MU/ ayM;
rf;g [Aw;f qd0l e
hf ifbeefqikd ?f rle
d e
f ifbrf;g u.i@f xmefb
ZB;0Buh Mjed0l =f 0fref;eef,
h 0f/h ,Mbaycmrfbwmif;
nef[BmhnefrldufjtyheFifbol/ n0fwmif;nefvD
nefimrf;tvj tyheFifbwmif;nef[mBhnefrldufj
wMU/
&l0f;r 12-13
13
wmif;[Awf;
nefqmyfjoFifbuefwif;0mefjrldif;
1 {julef;uljauMU [yfhwkif;n0fnMbeMbwmif;nef
ckefnkyfhydlifbwMU/ v.ifjref;qrf; ayM;ncgmifh
YzM;yAefq0fjnrfbrD;qdkif nMbeMbckefnrfbrD;/
nMbeMbuMjrD;wif;oAifjwif;vlif? yAefwmif;
2 nefYzM;yAefq0fjcmef;0BhanMj/ ydl0fjeBtvj
auMUneft[UcFefnMbeMbckefeefh? yAefauMU
neft[Uce
F f wmif;nefYzM;yAeq
f 0fjqDb,mifb
0BheefhanMj/ c0fqdl0f;neft[UcFefqdl0fheifb
eefeefh? wuf;vBjcmrfbwmif;nefqDb,mifb
3 YwM;anMj/ ckefqrf;? yAefykefjc0fqdl0f;nef
[Awf;nefvDnefimrf;eefh wuf;vBjul0fvBjt[
nrfbqfjg / yAeyf e
k jf c0fq0ld ;f nef[w
A ;f nefnrfb
vDnrfbimrf;eefh wuf;vBjul0v
f jB t[ulp;f anMj/
q.ifbrfg;cfgj,lb nrfb{jvBjul0fvBjt[nMbeMbckef
[d0k ;f / [Aw;f nefvn
D efimrf;wMU/ ayM;[Aw;f qd0l hf
eifbeefqkdif? rfg;wuf;vBjcmrfbwmif;nef,.ifj
4 a,M;wDjnMbeMbckefeefhanMj/ ckefqrf;?
yAefauMUnef cmrfbwmif;qfgUwmif;o.BYzM;yAef
q0fj ykefjnusL0f;rfg;anMj/ ayM;rfg;[Awf;nef
nrfbvDnrfbimrf;qdkif {jrD;wmif;neful0fnef
t[wMU/ v.ifjref;qrf; ckefeefh ,dyf;vmyfb0Bh
vmBvmBnrfbqfjg / ref;yAeaf uMUnefcmrfbwmif;qfUg
wmif;o.BYzM;yAefq0fj nefyAefauMUnefyldifb
qDb,mifbYwM;tvj cdkef;w.yfbwFef;yefwDjc0f
qld0f;nef[Awf; nefnrfbvDnrfbimrf;eefh
5 anMj/ ydl0fjeBtvj wuf;vBj[yfhwkif;n0fnMb
eMbckef u.yfjydl0fjul0f wmif;nefqDb,mifbyef
wmrfbeefhulpf;nrfbqfgj/ wuf;vBj[yfhwkif;n0f
q.rf;vlpfjqfgnef=Uwl0fq0fju0fbeefhanMj/
6 u.yfjydl0fjv.ifjeefhtvj olyefc.efbanMj/ ckef
wif;vmBeefh yAeaf uMUnef yfn
hg rlYU zM;yAeq
f 0fj
tvj [myfbxmrf;nrlq
U 0fj,lbwMbaobnrfbxmwfb
7 anMj/ yld0feBtvj {julef;uljauMU yefq.rf;uMj
eifbnefref;vl0bf yefeefw
h MU/ yefce
. bf wDj
auMUnefxldufjcmrfbuAyf;c.efb? yefumifwDjauMU
256
&l0f;r 13-14
nefuyA ;f umifeefw
h MU/ ul0tf [auMUnefxudl bf cmrfb
wmif;ul0tf [eefw
h MU/ &l0bf aobul0,
f rfauMUnef
xldufjcmrfb wmif;nef&l0fbaobul0f,rfeefhwMU/
8 vld0faorFwfjwMb wmif;nefauMUekdifjtvjauMU
ekid jf [ufuh efeefh ,Mbayxkubf eDjaoql0d ahf oylid f
wDjzljvfgaoauMUaoulef;/ auMUnef[ufhydlefj
eefh yAefauMUnef[Awf;{jydif;pmyfjYwM;wArf
9 xlefj,0fh/ v.ifjref;qrf;? ,Mbayzdwf;ydlifj
ar;ydlefj ,Mbayn0fnomufjulef;wmB ,Mbay
vufhnkufhqMbydlefj ,Mbaycmrfbomufjaobnef
nrfbqdk0fjnrfbqfgjeefh? ,MbayrD;qfgnefqyf;
q.;B cfjg vBjnkuq
hf Mbyde
l jf ? 0MjeB? qMUqrA yf id ;f pmyfj
qdl0f;eBhtvj ydif;pmyfjuMjrD;wif;oAifjwif;vlif
yAefnefwArfxlefjefg;ydif;pmyfjyM;edkifj nef
0Mj?- [ufh auMUnefqmyfjoFibf uefwif;wl0q
f 0fj
u0fbeefh rde
l q
f 0ld e
hf ifb[ufw
h 0l q
f 0fju0fbeefw
h MU?
10 0MjeifbeBeefah nMj/ wmif;[ufrh w
F jf wMb nrfb
qmif@,MU nusL0f;auMUnefqmyfjoFifbuefwif;
wl0fq0fju0fbeefh/ yld0fjeBtvj wmif;[ufhrFwfj
wMbeefh yAefwmif;nef{jydif;pmyfjYwM;wArf
xlefjanMj/
11
12
13
14
wmif;[Awf;nefqmyfjoFifbuefwif;
0ef;neftubcRwfj
vdl0faoeefh [0f;=UcdifbuMbvMU,lbanMj/ yAef
cdifbnefwuf;vBjwdkefbrM;ao uMjefg;wmif;
nef[0f;e.ef;vyf; awMjvA0feBheefh,0fh/
v.ifjref;qrf;? wmif;neftubcRwfjn0f[0f;
eefh awMjvA0feBh ,AifjcFef;qrfrM;eMbao
rld0fj0ef; nef[0f;qMUyAefulef;,krfbrmwfjeefh
anMj/ cdibf umifce
kd ;f qrfwuf;oAijf tvj cdibf umif
0ef; qrfwuf;+wfjxdkif,0fh/ tybyFwfj wmif;
[Awf;wmif;omifj nefvyf;odifbeefhaotvj
n.efuefn0fvmufjemufjnefvFif; nefaq;
qkrfbeefhwdk0f;ekifjwMU[0f;/ a0jyFwfjy.B;vmrf;
r0f;v0fjr0f;urf? wmif;nef[Awf;arbxkifbnef
nrfbYwM; uDhavboMbneful0fjudlufb? wmif;nef
zdwf;uef? wmif;neftchcAifbuef qdl0f;eefh
aotvj n.efuefurfusmifhomifj[Awf; wmif;urf
wmif;usmifhnefvDnefimrf; rldefqdl0fheifbefg;
cdibf umif0ef;eefw
h MU[0f;/ n0fq0fja,bokc7dqhf
ekifjrB@wMU/ ,Mbayq.rf;nvl0fb wmif;nef
wl0fcdif;qyf;q.B;eefh/
14
,MbayqDb,mifbyldefj
1 ,if;nrfbrD;wmif;nefqbD ,mifb el0d v
f i. jf wmif;
nef rD;wmif;w.yfbuefxAifuefeefhtvj [yfh
cmrfbn0f auMUnefwmif;,krfbrmwfj[Fif;vAufh[Fif;
2 aubeefhwMU/ ulef;rmifjauMU,krfb0Mj wmif;udef
uljqdl0fhuljydlif yAefnefvDudefanMj? 0MjeBao
auMj auMUnefwmif;,krfbrmwfj[Fif;vAufh[Fif;aub
eefhqrf; udefzuf;,ld0fjzuf;cA0fulpf;anMj/
3 ,Mbay{jauMUnefudefuljqld0fhuljyldifeefh [Awf;
nrfbayM;eifb[dk0f uMjwDjauMUnefurfwmif;udef
eef/h auMUnefurfwmif;udee
f efah uMj ,Mbay
wmifbnysFwfjuMjeld0fauMUnefudefeefh/ v.ifj
ref;qrf; YzM;yAefq0fj [yfhn0fauMUeefh,lb
4 anMj/ rfg;yAefzljvfgtvj wuf;vBjqFwfjxmrf
qDb,mifbule;f nefye
dl jf wmifbauMUnyk yhf ild bf eef/h
ref;eefh vBj+wfjxdkifwmif;neftwb,lb?
nrfbeef? vlrfhwluf;? q.rf;uMjeifbnefq0fj
ref;qDb,mifbeefhulpf;anMj/ ref;wuf;vBj
twb,lbanMj/ v.ifjref;qrf; YzM;yAefq0fj
wwfjedkifb [Awf;{jref;twb,lbanMj/
5 ulef;urfjz.ifjxmifb 0ef;edkifjrsmwfjao0ef;
edik jf 0MjeBanMj/ urfjz.ijf qmif@xmifb 0ef;ulj
0ef; rdlefuefanMj? 0MjeBanMj/ {julef;ulj
6 auMU wlu;f umifqagf ourf;vlpjf / auMUnefyn
Ugf ef
urf0ef;eefh x.ufjvlpfjq0fjYzM;aotvj yfgU
urfanMj/ auMUnefudefeefhauMj yM;wif;qfg
nefxu. jf vlpjf q0fjYzM;ao,0fh wmifbaus;ql;
q0fjtvj udefanMj/ auMUnefurfwmif;udef
eefhauMj wmifbaus;ql;YzM;yAefq0fjaotvj
rD;qfn
g efxu. jf vlpjf q0fjYzM;ao,0fh urfwmif;
7 udefanMj/ efg;[0f;eBh zljvfgaoauMUaoulef;
nomufjvdyf;ykefjwl0fq0fju0fbnrfbqfgj/ zljvfg
aoauMUaoule;f wmBye
k jf wl0q
f 0fju0fb nrfbqfjg /
8 ayM;[0f;nomufjvdyf;qdkif [0f;vdyf;ykefjq0fj
YzM;anMj/ ayM;[0f;wmBauMj [0f;wmBykefjq0fj
YzM;anMj/ ydl0fjeBtvj [0f;nomufjvdyf;ao
nrfb0Mj? [0f;wmBaonrfb0Mj? [0f;qmyfjoFifb
9 uefwif;q0fjYzM;anMj/ v.ijf ref;qrf;? q0fj
c7dqhf cmrfbwmif;wmBtvj nomufjorfch e
kd ;f vdy;f
{jvBjyAefq0fjnefnkyfhydlifb c0fqdl0f;nefwmB
ndufbwif; c0fqdl0f;nefnomufjvdyf;eefhanMj/
257
10 [Awf;oiftvj rfg;qFwfjxmrfqDb,mifbyDje.ifhrfg;/
[Awf;oiftvj rfg;[Awf;nrfbayM;eifb[kd0fwDjyDj
e.ifhrfg;/ [0f;uMjrD;wif;oAifjwif;vlif wuf;vBj
+wfjxdkifuMjwDjzmBbeMjyvmifb nefqDb,mifb
YwM;YzM;yAefq0fjeefh uljauMUanMj/
11 nefrM;efg;usmrf;vdufjtvj0Mjqrf;?- uMjeifb
nefu0fnomufjvdyf;,lbeefh uljauMUuljulef;
wuf;vBjckyfhc0fbuMjwDjzmBbeMju0fanMj/ uljauMU
uljulef; wuf;vBjn0fwif;olyf; cmrfboFwfjqMb
uMjwDjYzM;yAefq0fjanMj? 0MjeB? xMb07MU
12 YzM;rD;nrdifhanMj/ ydl0fjeBtvj [0f;uMjrD;wif;
oAifjwif;vlif wuf;vBjr.ufbvmwfjzkpfbte
v.ijf wl0q
f 0fju0fb uMjwDjzmBbeMjYzM;yAeq
f 0fj
[if;zfg[if;ref;anMj/
13
14
15
16
17
18
19
,Mb{jyAef
wmif;nefyldefjcDjvkdwf;tvjvlrfh
ydl0fjeBtvj qMUqArfawMjvA0feBh wMU[0f; auMU
edkifjtvjauMUedkifj ,MbayqFwfjxmrfqDb,mifb
uef/ v.ifjeifb[dk0f wuf;nrfb{jyAefwif;nef
yDje.ifhuefcDjvkdwf;tvjvlrfheefhqdkif wMU[0f;
,AifjcFef; ,MbayqFwfjxmrfqDb,mifbuef/
u0fndif q0fja,bok aotvj wluf;umifqfg =U
v.ifjnef0Mj? wmif;udefrA0f;vgfaonrfb0Mj?
q.rf;eifbyuwDhref;eefh nrfbul0fjnrfbudlufb/
ef;g 0MjeefaoauMj? ayM;aoauMUaoule;f xmifb
0Mj?- ul0jf udul bf anMj? 0MjeBqikd ?f yAen
f efu0l jf udul bf
uMjwDjauMUeefah nMj/ ayM;yDje.irhf ;gf vBjqAy;f qfg
u.yjf yd0l jf wmif;uderf ;gf qdik f yAew
f mif;nefr;gf nrfb
urfnrfbusmifYh wM;rFwjf wMb,0f/h ,Mbay{jyDje.ihf
rfg; nefq0fja,bok cmrfbwBmeefh vBjvlUokrf;
u.yfjyld0fjwmif;udefrfg;/
,Mbay{j wmif;nefrfg;rmwfjyAefnefvDeefh
vBjcmrfbwmif;nefyldefj0Mj yAefnef[Bmhrldufj/
v.ijf ref;qrf; rdil ;f YzM;yAeq
f 0fj nrfbtwbuMj
ef;g wmif;udew
f mif;cly;f / twbuMjef;g wmif;nef
odk0fjawMb? wmif;edrf? wmif;nefodl0f;aysMb
nefvjB cmrfbn0fuy. jf yd0l jf 0dpp
d bf rlw;f qmifbq0fj
eefah nMj/ auMUnefurfusmifq
h 0ld e
hf ifbeefao
tvj [Awf;cMj q0fja,bokc7dqfh eefhyAefwDj
nefxkufbqfgYzM;yAefq0fjtvj vBjcmrfbwmif;
nefulef;wif;vBm[yfhwkif;n0fanMj/ ydl0fjeB
tvj n.euf efcwf;qf[g w
A ;f ef;g v.ijf wmif;nef
qmyfjoFifbuefwif;wmif;edrfeefhtvj auMU
&l0;f r 14-15
20
21
22
23
15
q.rf;ykifbomufjaobq0fja,bok
1 ydl0fjeBtvj [0f;qld0f;nef[Fif;,fgbeBh ,if;nrfb
q.rf;nvl0fbwl0fq0fju0fbtvj wuf;vBj,dlefh
cmrfb wmif;nefc0f[Fif;vAufh[Fif;aubeefhanMj/
2 eifbeeftvj [0f;uMjrD;qdl0f;eBh x.ufjvlpfj
nusL0f; auMUnefqmyfjoFifbuefwif;[0f;eefh
aotvj n.efuef[Awf; {jref;qlrf;qfgtvj
3 twb[Awf;ref;wMU[0f;/ v.ifjref;qrf;? q0fj
c7dqfh nrfbq.rf;nvl0fbwl0fq0fju0fb/ nef
rM;efg;usmrf;vdufjtvj0Mjqrf;?- ugmrf;aoho.rf;
c0fqdl0f;nefaoho.rf;q0fj[0f;eefh vBj+wfj
xdkifuMjedl0fu0fcMjanMj? 0MjeifbeBanMj/
4 eifb[d0k w
f uf;rD;ncgmifh nefvjB rkijf xMjr.i;f xMj
u.yfjydl0fjwmif;nef,dlefhcmrfb ndufbwif; wmif;
nefyefnAefyef[Fif; nefyM;efg;usmrf;vdufj
wif;vmB nefwFrfj0Bhefg;usmrf;vdufjrdl0fjn.efeBh
eefh yAefnefwFrfj0Bh ykefjnefwuf;vBjrD;
5 wmif;rkifjr.if;eefhanMj/ eifb[dk0f olwuf;rD;
oazM;nefvA0fuef? olyf;nefvA0fueftvj
,.ijf a,M;YzM;yAeq
f 0fj ayMjq0fja,bokc7dqhf
6 eefq
h ikd ?f {jYzM;yAeq
f 0fj q0fjnefyefwmif;
nef,e
ld chf mrfb ndubf wif; wmif;nefyefne
A f
258
&l0f;r 15
7
8
10
11
12
13
u.yfjoiftvj
ayM;vkvBjwFrfjvdufjzkdefeBh
14 yDje.ifhc0fnldpf;? u0fwluf;umifqfgv.ifjnef0Mj
oleBh wArf0Bhwif; yuwDhoazM;nefvDnef
imrf;tvj =UqFifjv.ifjwmif;uljqdl0fhuljydlif? wwfj
edik bf auMUeikd jf tvj auMUeikd jf tvjauMUeidk jf eifb
15
16
17
18
19
20
21
uefuef oifbo.efokif;rMUyefuef,lbanMj/
ulp;f uMj eifb[d0k uf 0fwuf;vBjy.i[f w
A ;f nrlU wmif;
nefa[M;vmwfj YwM;owmif;odl0f;aysMbYzM;
yAefq0fjtvj yAefauMUnefyfgUnrlU q0fja,bok
c7dqfh efg;ulef;wmifbqdl0fhwmifbcdl0f;wif;vmB? {j
wmif;ykuahf qMb ule;f wmifbqd0l w
hf mifbcd0l ;f wif;vmB
nef0p
d p
d bf rlw;f qmifbq0fj {jrlw;f qmifbeefh
vBjyAefwDjnefxkufbqfgq0fjqdkif u0fydkifjndif
aus;ql; nefYzM;yAefq0fj nmyfjyefwDju0f
eefhaotvj yefowDhol,lb[wf;[wf;[mef
[mefanMj/ ydl0fjeBtvj u0frD;v.ifjnefndif
ykid jf q0fja,bokc7dqhf tvj od0l ;f aysMbnkybf 0m0f;
efg; v.ifjwmif;nefqmyfjoFifbuefwif; YzM;
yAefq0fjeefhanMj/ v.ifjeifb[dk0f ulef;wmifb
qd0l w
hf mifbcd0l ;f wif;vmB wuf;x.rbf n0fuy. jf yd0l jf ugmrf;
u.yjf yd0l jf wmif;urfwmif;usmife
h efh u0f[wf;vmwfj
v.ijf wmif;nef q0fjc7dqhf n0fu0f[w
A ;f uMjrD;
wif;oAifjwif;vlifeefhanMj/ u0fndifaus;ql;
q0fjaotvj a[M;vmwfjYwM;owmif;odl0f;
aysMbq0fjc7dqfh wif;oAifjwif;rlwf; efg;wmif;
nefteysM;wef;cl0;f eDrh ud jf vmufjceMbvf?g ef;g
wmif;nefvn
D mrf;vf?g ndubf wif; ef;g wef;cl0;f
0dpdpfbrlwf;qmifbq0fj vfgeefh qMUqArf0Aif;
a,b&kovdrfb awMbxdkif+wfj rdlif;ndvd7durfb?
uljwDjuljvFefrM;,0fh/ eifb[kd0f u0f,if;nrfb
xmyfjxFifjtvj twb[Awf;uMjedl0fi0fj[mufjwdlufj
nefydlefjwmifbauMUtwb0Bheefhqkdif? u0frD;qfg
nefcfgja[M;vmwfj YwM;owmif;odl0f;aysMb wDj
c0fq0ld ;f nefnrfbyBbw.eihf e
d ;f eMbrMUq0kd jf oAif
q0fja,bokc7dqfh eefhanMj/ rFefjeifbnef
rM;ef;g usmrf;vdujf tvj0Mj?- c0fq0ld ;f nefnrfbyBb
vBjcmrfb wmif;nefvmwfjte v.ifjauMUeefh
wuf;vBj[efanMj/ c0fqdl0f;nefnrfbyBbw.efh
vBjide;f v.ijf auMUeefh wuf;vBj=Uyi. bf anMj? 0Mj
eifbeBeefhanMj/
259
25
26
27
28
29
30
31
32
33
&l0;f r 15-16
16
wmif;nef,.ifja,M;tvj
wmif;nefwufhvmwfj
1 u0f cfjg {j zdayb? nefye
A e
f i. ,
hf id ;f [0f;?trj,di;f
nefy.if[Awf;umefqdl0f;q0fj efg; 0Aif;udefbacsb
2 eefh c0fjyM;ef;g olanMj/ v.ijf eifb[d0k f olwuf;
x.ujf vlpjf q0fjYzM;aotvj [yfw
h ik ;f n0fref;
uMjeifbnef ulef;rlwf;qmifbwif;vmBxkufbvD
[Awf;eefh? ndufbwif; nefq.BjxFrfref; uMj
nefref;wuf;vl0fbwmif;q.Bjwmif;xFrf eefh
anMj/ v.ifjref;qrf;? ref;yAefauMUnefq.Bj
3 xFrfu0f wif;ulef;erfeMbanMj/ wufhvmwfj
:ydwfhudv wif; nMbukv nefyAefauMUnefy.if
[Awf;nrlU q0fja,bokc7dqfh =rfjuefwif;u0f?
auMUnef0mif;yefacM;wl0q
f 0fju0fb ykejf nomufj
4 u0feefw
h MU/ c0fr;D aus;ql;anMj? 0MjeB? u0fauMU
vA0fulpf;0Mjnrfbqfgj/ qdl0f;q0fjulef;wmifbqdl0fh
wmifbcdl0f;uMjrD; wif;oAifjwif;vlifqld0f;eefh
5 auMj 0MjanMj/ wufhvmwfjqdl0f;q0fj nefqlU
vkrf;wkrfuefefg;=def;eefhwMU/ wufhvmwfj
anbaybedwfh auMUnefu0f[ufh nefyAefrmufb
nefrmufbn.efwmif;ydlefjykefj q0fjc7dqfh efg;
6 rdlif;nMbod eefhwMU/ wufhvmwfj rMb7d nef
cwf;qfgy.if[Awf;ykefjoleefhwMU/ wufhvmwfj
nefbaYwMbedwfh wif; ,ked? nefyAefyDje.ifh
u0f nefvBjcmrfbwluf;uFef;vlpfjuefwif;u0f?
7 nefyAef auMUnefqdk0fjn.ufboAifn.ufb efg; w
rmefbq0fjwif;vmBnefr;D ef;g q0fjc7dqhf n.ef
8 wmif;u0f eefhwMU/ wufhvmwfj nrfbyvd auMU
9 nefu0f[ufhefg;q0fjYzM;eefhwMU/ wufhvmwfj
nk7zmefb nefyi. [f w
A ;f nrlU q0fjc7dqhf vlpjf
uefwif;[0f;ndufbwif; oMbwMbck nefu0f[ufh
10 eefhwMU/ wufhvmwfj naybavb nefq0fj
c7dqx
hf uk bf qfug sLdujf qfe
g efw
h MU/ wufv
h mwfjule;f
=def;ulef;a,; nMb7dwfhawMbykvk eefhwMU/
wufhvmwfj a[b&l0fbwsLefb nefyAefyDje.ifhu0f
eefhwMU/ efg;ulef;=def;ulef;a,; eMbudok
260
&l0f;r 16
12
13
14
15
16
17
18
19
20 v.wjf wif;nysw
F jf ef;g wmif;nef[mBah nMj/ nrfb
[dkifnrfbemef; YzM;yAefq0fj q0fjwmif;edrf
eefh wuf;ckw
d jf qMbwmefbrMbemwfj {jvlv
U 0F f
uMjwfgjwdefolanMj/ {jaus;ql;q0fj[0f; q0fj
a,bokc7dqhf eefh rD;ed0l o
f w
l if;oAijf wif;vlif
aourf;vlpfj/ nMjrdefj/
21 qMUqArf wdarM;aob nefy.if[Awf;nrlUq0fj
vlpjf uefwif;u0ftvj vku?d ,Mbokebf ? aoMb
odywMb? nefye
A yf jD e.iuhf 0fwif;vmBbeefw
h ufh
eBmolanMj/
22 u0fcMj awb7wd nefwFrfjvdufjeBh x.ufjvlpfj
q0fjYzM;aotvj wufheBmolcMjanMj/
23
24
25
26
27
wmif;nef[Awf;axM;yeMb
uMb,k nefqmif@[yfhwkif;n0fu0f ndufbwif;
ule;f nefc0fjqd0l ;f q0fj wif;oAijf wif;vlitf vj
[Aw;f 0mwfjcFubf eBw
h ufe
h mB olanMj/ anb7mwfw
h k
nefyAefqa7;0Aif; ndufbwif;e.ifh[0f; u.Mbwk?
wufe
h mB olanMj/ {jaus;ql;q0fj[0f;q0fja,bok
c7dqhf eefrh ;D ed0l o
f w
l if;oAijf wif;vliaf ourf;
vlpfj/ nMjrdefj/
{jq0fjnefwwfjedkifbvBj [Awf;{jolvBjrefj
cdil bf u.yjf yd0l jf YwM;owmif;od0l ;f aysMbnef0Mjwmif;
nefa[M;vmwfjv.ifj q0fja,bokc7dqfh nef
rFefjuefwif;aus;ql; wmif;nefzkpfbyef
nefvukd n
hf efvrfb nefoidl bf 0Brh yF ;f 0Buh myfjuMbvMU
n.efwmif;eefhtvj? awMjvA0feBh vBjxmifb
oM;rM;efg;usmrf;ya7M;zFwfjwif;vmB q.rf;eifb
ydif;pmyfjxMb07MUYzM;yAefq0fj vBjzkpfbn.ufb
teysM; wDjrA0f;ulef;wif;vmBv.ifjeifb[dk0f
c0fwuf;,krfbrmwfjx.rfbn0feefh {jYzM;yAef
q0fj nefwArf0Bh0Bhwif;ydifbpMbolbvA0fyM;vA0f
ulpf;eefh rlefzkif;,fgbeMb u.yfjq0fja,bok
c7dqfh uljurfbzMbodlyfbodlyfbwmrfjwmrfj aourf;
vlpfj/ nMjrdefj/