You are on page 1of 115

rmhwrf:yyf.

ekrf,qmrfcmof
wFrfj
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof: sv; rdlof:q[:yD;egif.

cyfhvdufjcyfh[mif@
tmh;wD,

zdkefrdlef
2,000 yyf.

ndwfbrdlOfj
vdlefelof<oSrf<ydlof< 2008
(2103 eD; vldefqAifr[,)

rmBw.if;
sw,wif;rdlif:rl,aq<wArfymuf,yD< sv; cmof:wmif:wSrf;vduf;wArfNuf:yD<

qOfjc.if

Plecf m0f
wDjcmBclOf;wB;tvjcFyf;ugmrf;wB;

oAefjwmif; 30? efg;tuj 70 tvj 71? OAif;vdlOfb/


02-66673
vrf:e[:
1) rdlOf;tvbcdkef;rdlif;[Of; C 1
2) rmufbumifbyFwfbyM;xkifhrmOf; C 33
3) ymifzdkuf;z.efhqOfjrdlif;e.if C 44
4) rdlOf;vmB@vmB@rdlif;wdif C 55
5) cmOf;ZlefndlifbxkifhrmOf; C 60
6) awvBjOMju.yfjzfg C 66
7) yD@rfgbwB; rdlif;odif@uylOf@ C 70
8) rdlOf;qfg;yDje.ifhrdlif;xB; C 76
ugmrf;emrf;

wMbawyAefyyfhn.efbrM;eBh ndifedlOfukifbrkefqOfjau;ql; nljcdif;clOfcrf;


ckefndlOfb trjemB;clOfcrf;u.B@ (oAifjumrfb) ndufbvlpfj YoMbqOfjau;ql; yDjqmB;ZMj cOf
,kufhwmifb=OfqOfjuOfbao nrfbuM; {jayM;cdkwf;cdifbcdkwf;,mrf; wMbawn.ufbvBj rdlOfj
yD@rfgbeBh auMhq.BjxFrf=OfawMb[mif nmBjwDb c.yfjqfg,fgb,fgberferf,lbcMjanMj/ wmif;
zdwf;wmif;,.rf; wmif;nrfbwArfxlefj =hawrD; C ,Mb{jqD;qDhwrftcb C {jvBj
,.ef;arMOgmif;y.Bbyef auMhcfgj[Awf;n.ufbyAefaourf;cMj/

ekrf,qmrfcmof
5.11.2008
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. |1

rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:
rdlOfjylefhrM; yD@ 2003 vdlefxlefjoDb vBj=uf;Oef; vBjrdlOf;tvbckdef;rdlif;[Of;
rM;/ v.ifjvBjcdkef;[ef qdlOfh[Of;cdlOf;[Of;rdlif;[Of; [mifja[M[Of;rM;tvj nefqdlOf;yBb
,mrfjzFOf yBb,mrfj=hOMj rdlif;[Of;,mrfjrD;vfg [mifja[M[Of; ,mrfjrD;rM;,lbeefh cfgj{j
=heMbvlifvmiftvj awMhwBbwFrfjteyef,OfhanMj/
rD;ymifukrfnkyfbukrfclefhcB@qmOf;cdlOf; nefvkufhwDjerfhoDbtrjvlif;rM;eefh
,Ofhtvj qmB;oFifZMh? qmB;vFif wif; [Of; rdlOf;rlbaq@/ wDjeefh cAOfvFif;rmOf;yfghOBh
,Ofh/ rdlOf;zFOfrlbaq@ ugMbwdwf;awMbefg;auMvdufjZdifjwB;/ awvBjyefqdkOfj? yefidkef;
wDjeefh,Ofh/ rdlOfjwdkufhrD;,lbwDjvMjoAOfjeefh wMbawugMbeBh eldifjauMh 500 ,.efb
eBaowMh qrfawn.ufb=def;rM; cdkef;vBj=hOMj yAef 1300 ,.efb,Ofh/ cdifbeefh
ayM;wFy;f wwf;awugMb,Ofhtvj vkif;odlOf=rfbrdlif;xmrfrM; rD;oloDbauMhu.pf;eBauMj
awugMb,OfhndlOfj? zFOfefg;auMxkifhrmOf;rlbaq@ eifjqlOf@uFyfhurf;u.pf; =OfyOfj omrf
rdlif;xD; orfhayM;OMj,Ofh
]yDjarbcOf ugMboDbauMheBh awvBjcOfjefg;ymifukrfauMhedlifju.pf;}
u.yfjacMjugmrf;eBhao [Of;ugifugMb,Ofh/ efg;[Of;oDbauMheBh zfgawudkwf; zfgaw
q.rf; zfgawcOfj zfgawnrfbvBjcOfj? Olefh,Ofhao
]ayM;awvBjcOfjedlifjauMhu.pf;twh rdlOfjvAOfuM;wMbawrdlOf; vMjoAOfjwdkufh
rD;,lb? vlOfbrdlOf;=def;cdkef;u.pf;,Ofh}
omrfrldif;xD; nrfbwuf;oAifoifxFifj/ ,lbqlOf@uFyfhurf;edlifj/ z.if@zFif@arM;
rM;/ ref;ugMbx.rfb,Ofhao ndkwf;z.if@zFif@ref; qifbcdkef;rM;vmwfj
]yDjarbcOf vBjcOfjwif;oDbauMhcMjanMj}

Plecf m0f
2| ekrf,qmrfcmof

[Awf;eefao vBjnOfidkef;ofgbq.rf;uefwif;oAifj rD;[Of;uOfjauMhyefidkef;


,Ofh vlif;ql;wDj[Awf;cFyf;rfg@wMbawugMbefg;rdlif;tcb/ u.yfjydlOfjcFyf;[mif@auMj yBbvBj
x.wfbOBhtvj n.efuefx.wfb? ayM;,Ofh aqjnefawvBjwFrfjxFrfauMj wFrfjxFrfofgb
wMb,lbvmBOef;qdlOf;eBh,OfhanMj/ rdlOfjrD;edlOfrlbaq@eefh ayM;odkyfbz.if@zFif@ql;
yDjnmBjvlifqmB;ymef;,Ofh/ rFefjz.if;rdlif;tcb rD; 10;00 rlif;ymBtvj yDjnmBjvlOfb
e.ef;,Ofh/ u.yfjeB ref;awrM;[yfh[Of; wDjaq@uOfbeefh ref;yBbqmif@rM; awe.ef;
u.efb/ [Of;auMjwdkufh[Awf;rfg@ wMbawcmrfjzmufbykefh yBb,OfheifbuOfb/
rdlOfj[Of; vBjrfg@cmrfjvFefvdefcOfjefg;rdlif;tcbeefh yDjnmBj[Of;ayM;yfghxMjOBh
wDj[drf;OwfhuRif;aq@uOfbeefh,Ofh/ [Of;qdlOf;eBh n.efuefcmrfjZuf;wltcb cOfjefg;
aq@uOfb,Ofh odkyfbyBxdkifwDjOwfhaq@uOfb/ yDjnmBjvlifqmB;ymef; ndufbyM; ulef;vlif
urfjz.ifj yM;wif;qmB;vmOf;odkOfb ayM;yfghOBh,lb,Ofh/ [Of;yM;wif;clOf;w.efjclOf;wB;rM;
yefyDjnmBj[Of;/ wMb[Of;awodkyfbcmOf;wmif; ref;ayM;cyfhcdkifxMjOBh,Ofh/ vlwfhrmefb
=rfnefnrfbayM;,fgbayM;n.efb {j[Of;cdkefjcDbao ref;vlOfbyfgh[yfh yDje.ifhxFifj/
]umifcrfjrM; qifbudefcOfjq.rf;uef wDjrdlif;c.ef} OMjeBtvj [Of;qdlOf;eBh odkyfbcmOf;
wmif;rdlif;c.ef,Ofh/ [Of;uOfjauMheBh yM;wif;yDje.ifhoFifuFOfh[MjauMh qifbyAefuOfjauMh
vBjcDb/ o.ifqlOf@rlif;ymBymB zFOfrdlif;c.ef/ a[MjolifbyefwDjvdkOfje.ef; =if;vFrf;vlif
]wfgjclif;} eefh,Ofh/ wDjeBh vdkrf;vmwfjugMbnefedlifj/ v.ijf [Of;awugMbymifnkyfb
ukrfclefhcB@uefeBh ,.efhyAefv.ifjidkef; 1300 ,.efbtvj nefawugMbyefqdkOfjoAif
eefh ,.efb=efugMburfjz.ifj,Ofh/ u.yfjydlOfjeBtvj qkrf;rdlif;c.efndufbyM; vkif;qmB;ckef
ekrfb (yDjckefekrfb) q.BjurfhxFrfyef idkef;edlifjauMh yFwfbymufb,.efbao vdkef;okwf;
ref;yAefugMb 500 ,.efbu.pf;eifbuOfbcMj/ rdlOfjqkrf;[Of;nmef;awugMbeefh ,.efhu.yfj
idkef;tvj wdkufhugifokufhomufhurf;edlifjeefhtvj rD;[Of;uOfjauMhu.pf; zFOfrdlif;c.efrM;
n.efwmif;okwf;,Ofh/ wmrf;crfjrM;auMj n.efuefcdkef;zFOf+wfjrdlif;c.efrM;,.B;,.B;,lb
,Ofh/ rdlOfj[Of;zFOf=if;vFrf; awcOfjZuf;wlOmif;eefhu.pf; yDje.ifhrdlif;c.efcOfayM;

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. |3

[mifj[Fef;OBh wMbyDje.ifh 50 auMh? clOf;w.efj 50 xlif,Ofh/ ,.ifjxlifclOf;w.efjzfgref;


[MwDj,lb zfgref;ao vdkOfjqlOf@uFyfhurf;eldifj,lb/ =if;vFrf;vlifeefh rD;OBhoDbqefh?
oFefjofg zAifbyAif;qfgeMb,Ofh/ nmyfberfhnmyfbeB;,Ofh rD; 4;00 rlif; udefcOfjcrfj
,Ofh/ wDjeefh cOfudefcOfjcrfjeBh 4;00 rlif; 4 rlif;ymB 30 rAwfhu.pf;/ wMb[Of;eBh
qOfheMb tvj ,myfbqfgOBhndwf;eldifj,Ofh/ [Awf;[dkOfauMj ydlefjayM;cyfhcdkifOBh,Ofhtvj
n.efuefugMb ql;wDjn.ifjudefcOfj nefqyf;wDj=if;vFrf;eefhanMj/ ,.efh[Of;qdlOf;
eBh yAefcFufbrdlif;,Ofhtvj wmif;udefwmif;,Frfhwif;oAifj cOfcyfhcdkifwArx f lefjeMb
,Ofh/ awudefcOfjauMj ,.efhydlOfjyDje.ifhqmOf;cdlOf;wB;ul@rdlif;rdlif; nefawrM;vAyfj
[Aef; yDje.ifheMjzdlufbul@rdlif;rdlif; awyM;rM;tvj cOf[Awf;OBhwmif;udefwif;oAifj aw
rD;r.ufjoDb[Mjodyf;rAOf;/ cOfjzuf; olrfj Omef qArf; nOf[Of;xkufbrFefjqfg vdlufjudefnOf/
wmif;udefeBh ref;aq;eMb? vdlufjayM;,myfbqfgOBh/ rdlOfjzFOfwDjn.ifjudefcOfj vBj[ef
yDje.ifhwB;wmif;rdlif;[Of; zFOfrM;xFifjurfjerf,lb/ urfjz.ifjauMj nrfbcmrfjrM;vBj/ OMj
cFyf;rgf@ wMbcmrfjrdlif;rlwf;ugMb,OfheBtvj vDnmrf;eMbvlifvmif,Ofh/ yBb,mrfjidef;rM;
aoy.ufj/ vdlufjvdlufjrFefjrdlOfj[Of;[M; awclefhcB@cdlOf;ydkef;qOfjuOfbeBh cFyf;rfg@cOf
rlwf;ugMbndlOfj/ ulpf;eMb awMbayM;crfjrM;wduf;wduf; awMbxdkifrdlOfjzkufj +wfjrM;
,lb,.B;,.B;? [Awf;[dkOf [Awf;[MrM;twh nrfb=hcMj,Ofh/ vmufbvmB;nefeldifj? yD@eefh
rdlOfjy.B;o.ef;erfh wDjaq@uOfb ulef;wmif;rdlif;rmef@[Of; nrfbvBjugMbcOfjeBOMj/ ul@yD@
zdwfjr.ufby.ifbcmOfbrM; rlef@ausMbq.rf;uefauMj yD@eBhnrfbrD;,Ofh/ v.ifjnefzfgzfg
awrM;cdkefjymifclefhcB@qdlOfhcdlOf;wB; nef,lbwDjerfhoDbtrjeefhauMj yM;efg;cmOfb
n.rfvlrf;rM;/ u.yfjeBtvj yAefzfgzfgvlif rM;cdkefjeefh cOfq.rf;nOfoAefjrmBref; wDj
zljrDjykefjz.ef;rdlif;c.ef,lb/ [Of;qdlOf;eBhauMj olefqfgv.ifjcOf[Awf;[dkOf nOfugMboAefj
omBrmBqdkOfjoAifwif;oAifjeefh,Ofh/ u.yfjeefhtvj [Of;,.ef;wlpf; zfgvkufhwDjvfgrM;
vmBauMh nefoAefjomBrmBref; wDjauMhnOfykefjz.ef;vlwfh[Of;eefh/ [Of;nrfby.ifb
qkdOfjoifaoauMh/ cOfx.rfbnOf qdkOfjoAif[Of;qdlOf;eBhao ydefbyAefacMjtcbOBhtvj

Plecf m0f
4| ekrf,qmrfcmof

qdkOfjqOfjuOfbwif;yAefnefvfg auMj[Mnrf[ef/ zljq.yfbcOftwh awuwfhcFefbtvj


aw=h,lb,lOf;/ wDj=if;vFrf;eefhauMj cOfugMbnOfqdkOfjoAifoAefjomBrmB/ orfhidef;OMj
[Awf;oiftvj ymifclefhcB@eBh u.pf;+ifhqmOf;cdlOf;wB;? qmOf;cdlOf;wmifbnefnrfbyM;
,.efhoifeBOMj/ zljrD;ykefjz.ef;cOfw.yfbyefOMj u.yfjydlOfjyAefcB@odlufjydkef;qmOf;cdlOf;
wB;tvj qifbvBj+ifhwB;,Ofh/ ayM;yAefodlufjydkef;qmOf;cdlOf;oifauMj +ifhoifu.pf;
,Ofh/ wDjymifukrfclefhcB@eefh qOfjc.ifnefn.ufbidkef; wMbaw[Awf;ymifeefh yAef
yDje.ifheMjzldufbcOf/ cdkef;,.ef;[Awf;efg;rdlif;tcb/ erfhw.ef;z.ef;vDref; tcbauMj
awvBjurfjerf/ rmif@urf;auMjOlefhpM; ydlefjnOf[Of;cmBudef[dkO/f rmif@urf;auMj
uwfhuM@ wif;rD;cOfrM;[Awf;yefu.efb/ oifcOfnrfbrM;[Awf;yef v.ifjOMjqmOf;cdldOf;[Of;
awrD;q.wfbrD;aq;? awvBjrM;=yfhxlyf;ueferfvmB ayM;wmefbeBh wif;awnrfbvBj
pM;ndlOfj/ yAef[dkOfyAefauMj zfgcfgjcmBudefauMjcmBtvj [Of;twh awvBjOlefhq.rf; u.yfj[Of;
vBj[efyDje.ifhwB;[Of; nef,lboOf;ul@wDjwDj v.ifjvmwfjwmif;qM[Of; nrfbrdlefuef
auMj acMjugmrf;ref; ayM;vmwfjv.B;v.B;eB y.ifbuefwif;erfeefh vBjxlyf;pM;tvj
qlrf;ayM;nrfbokwf;nrfboAifj/
rdlOfjzkufjrM; Oef;xDj=uf;umifefgqOfhqOfh oDbrlif;? cOfayM;nOfz.if@zFif@
wDj+ifje.ef;eefh yluf;wdkefbul@auMh,Ofh/ ayM;awOlefhnOfwif;cmOf;,mrf;[Of; ref;
qOfheMbtvj vBjrmifhOBheifbuOfb,Ofh/ vkufhwdkefbodrf;clOf;zfgref; n.efuefudefcOfj
z.BefgqOfh/ nOfqfgcfgjvdlufjudef cOfjoAefjcOfjo.B;? erfhelrf;? cOfjrkef;? rmufbolrfj?
erfhxlOfb ref;aq;eMbtvj vdlufjudefnOf,Ofh/ ayM;udef,OfhauMj nOfclOf;vAif;
wdlufjxlif wmifbvlwfhuM;zfgref;/ umifefgqOfh[Fif;tvj udefnrfbayM;vlif;acM;vD/ u.yfj
[Of;yBb,mrfjrdkwfjudefefgqOfhqOfh/ vlwfhnef[Of;awvBjcDbeefh rD;ulef;oDbauMhq.rf;
nOf ykefjz.ef;[Of; ul@qdlOfhul@ydlif/ vlwfh[Of;cDbomOf;o.ifauMh/ ,.efhu.yfjyAefcFufbrdlif;
tvj ayM;OMjvkufhwDjrdlif;c.efn.ufbrM; awzFOfwDjvFef@vdefqmyfjrdlif;wD;eefh vBj
[efvlwfhrM;[yfhwif;erf/ vlwfhrM;[yfh ayM;odkyfb[yfhugMbeBqdkif vlwfhrM;olifb cdkef;

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. |5

OmBbql;rdlif;c.ef/ cOfqFufbuefOBh eMjwDjzfgref;/ rdlOfjvwf;wmif;efg;OAif;vlifeBqdkif cOf


ndkwf;a[hwmif;ao eyfh,rfawMbvlwfhyDje.ifhcFufbqdkifjrdlif;,lb,Ofh/ ckdefjvlwfh
n.ufbn.ifjoOf;tvj ayM;+wfjxdkifwDjcOfolifbeefh nrfbudkwf;nrfb,ifhoif,Ofh/
uOfjrlif;ymBeefh xFOfvlwfh[Of;qdlOf;eBh zFOfrdlif;wD;,Ofh/ cOfjefg;rdlif;wD;ayM; ylefh
umwfbcOf,OfhauMj vlwfh[Of;qdlOf;eBhudkwf;anMj/ egf;vlwfh[Of;yM;omOftcbn.efb o.if
auMhtvj trjtcbo.ifauMh/ nOfykefjz.ef;oyf;vFif;yef[Of;? wif;[Of;=heBh ref;
nrfbrFefjuefvM;vM;/ rdlefeifbcOfOMj olpfbvDb nef[Of;+ifhrdlif;rmOf;vlifeBh ,.efh
u.yfjOMj vAifhcAwfbaotvj qifbruf;qdkOfjOMj olpfbvDb eB,Ofh/ [Of;nrfb,mrfjidef;
rM;aoy.ufj/ rdlif;r.ufbcmOfrmOf;vlif rdlif;vfgauMj nrfb,mrfjrD;rM; rldif;vAifhcAwfbnef
yefqdkOfjOMj &LpfjvD nrfbeef olpfbvDb/ trjtcbqdlOf;eefh nOfv.ifjeBhao cB@
nkyfbr.ufbvmwfjoyf;vFif;yef yDje.ifhe.ufjrdlif;vmBrlbvmBqkrf;,Ofh/ ydlefjvBj=hugMbnef
zdwf; nefnrfbrFefjvmBzkif,Ofh/ wB;nrfb,mrfjvAifhcAwfbrM;aoy.ufj/ xkifhrmOf;vlif
nefyAefwDjuldwfbwDj,lbwDjudef[Of;eBh wif;rdlif;rmOf;[Of; nrfbuBuef/ yAefn.ifj[Of;
uBhugMbuBhrM; awMbrdlOfjvAOf nrfb,mrfjidef; wB;rM;vAifhcAwfberfeMbtvj vBjyefqdkOfj
rmefjq.rf;/ vmufbvmB;qAyf;qfgq.rf;eMb,Ofh/ [Of;n.efuefxwf;trjtcbqdlOf;eefh
cOfayM;ugifugMb,Ofh/ cOfnOfnefcOfwFrfjrmBOBheefh oyf;vFif;yef,lbwduf;wduf;/
x.rfbx.rfbrM; [efnefzdwf;ref;rM;erfeMbtvj n.ufbqgfqMhqfgqAwfhrM;,Ofh/ u.yfj
ydkef;[Of; nrfbyBbwmBwlOfrM;tvj rdlOfjvAOfydkef;olyf; awyAefydkef;awh,Ofhvl;/
twbn.ufbrdlif;c.efrM; x.rfbrM;wif;wmif;? rmif@urf;auMj nrfb,dlefhvBj cdkef;
w.yfbckdef;/ efg;vlwfh[Of;eBh yM;rM;wif;qOfjomifbn.efbyM;eldifj/ vkif;ilOfhugmef; oDb
ayMh? arM,MqmB;aeMb rldif;ukwfj orfhyM;wif;yDje.ifhwmifbwDj nef[Of;nrfb=hquf;
eefh,Ofh/ oAefjwmif;ugMbzFOfrdlif;wD;rdlif;vMheBh wlpf;ugMbwmif;vfgauMj nrfbrD;wDj
okwf;omBwM,Ofh/ rdlOfjzFOfrdlif;wD; vlwfhudkwf;,OfhauMj n.efuefyBcOfjefg;Omif;a[M/
ayM;nrfb=heB efg;qfgeBhawOMj orfhOMj [mifja[MwB; ,dkifjorfhrdlefc.iftcbOBhvMbeB

Plecf m0f
6| ekrf,qmrfcmof

,Ofh/ cOfjxdkifefg;Omif;vlifao efg;qfgeBh nmrf;ayM;nrfbokwf;,OfhanMj/ v.ifjnmrf;


awvmwfjn.ufbolyf;rM;auMj ayM;vdkrf;wlOf? efg;qfgeBh vdlOfaoOMj u.yfjoif< u.yfjoif<
u.yfjzfg< eefhaonrfbrD;oif? nrfbrD;xFifj,Ofh/ a[Mvlifrdlif;wD;eBh ref;rdlefa[Mvlif
qOfjO.ifhOBh,Ofh/ yAefa[MqOfjZMhomrfumyfjomrfymef umBbyAefrM; twbrdlOfjvuf;eDj
vkrfjZMh 1851 eDjeefhao awMbzFOfrdlOfj 1935 qifb,OfhugMbcMjtvj vBjqgfhwdkOf;
wMbcmOf;,mrf;[Awf;ref; 84 yD@cMjanMj/ [Awf;vD,OfhawMb,mrf;rdlOfjvAOf ayM;rD;
150 yD@ymBymB,Ofh/ efg;a[MqOfjZMh rD;Omif;vlifoDbOmif;? rD;Omif;n.efb 10 Omif;? rD;
=def; 49 vif? 149 +ifjanMj/ wmif;ugmifjref; rD;rdkefbymB=uf;ymufbomOf;[Mjv.uf;rDbwMb
cMjanMj/ efg;a[M rD;=def;vlifoDbvif yAefn.ifjqOfjZMhymefby.ifbumefrdlif;cMjanMj/
a[MvlifqOfjZMhrdlif;wD; [Awf;vBjvDayM;wmefbeBhauMj awMjyAeferfhwdefvmB;rdkOf;
arMvlifqmif@rBhulef;uwfhulef;uM@wB;[Of;u.pf;eifbuOfbcMjanMj/
rdlOfj 1987 eDj vldefxlefjodyf;o.if 21 Oef; eefh efg;aq@rdlif;,kefb
emefb ruf;rmBnOfa[MqOfjZMhrdlif;wD; yAefn.ifjnefefg;aq@rdlif; OBheuf;clrfbulwlpf;
xdif;wDjeldifj,Ofh/ rdlOfj 1995 eDj vldefxlefjodyf;nAwf; vBj 27 Oef;eefh
orfhvBjcmrfbwmif;ruf;rmB yAefn.ifjnefwif;qdkifjrldif; clrfbulwlpf;xdif;rM;,lb,Ofh
anMj/ [mifja[MqOfjZMhrdlif;wD;eBh ref;wdkef;=dOfj=dif;awhcMjanMj/ vkufhwmif;uB
rkif@wlpf; vBj[ef=def;vlifrkif;OM; wM;,.rfh[mef orfhayM;cyfho.wfbomefvlifOBh,Ofh
anMj/ wdkef;rdlef[mifja[MvlifqOfjO.ifhrdlOfjrdkefhodkef;u.efb[dkif,mOf; nef,mrfjvBj
wlpf;rFefj efg;iOf;wlifheefhcMjanMj/
cOfjzFOfefg;a[MugMbcl;Omif;ul@qefhqefhv.rfha[MOBh ayM;zdlufbvlifugMb,Ofh/
edlOfvdef nOfyFefj[defrdlif;rFef; odlOfbOBhyAefcFyf;yAefcFyf;/ nrfb,mrfj[efrM;aoy.ufj/
oOf[mifja[MauMj,fgbOMj,fgb/ nmyfjnOfrdkOf;u.wfbwlpf; wif;awnrfb+yfjuef,Ofh/
,dyf;wif;u.ifjxBbn.efbao cOfjOmif;edlifj n.ufbOmif;edlifj/ +ifjawMb+ifj? qefhawMb
qefh? zFOfrM;efg;n.ifj qOfjZMhcOfwlpf;qdlif;eefh,Ofh/ n.ifjuMjqdlif;eBh [Awf;OBh

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. |7

nOfOM;rkif;OBhq.rfqduf;ref; rD;idlufj? =OfidlufjorfhrD;wmif;zlpf;ref;/ ul@y.ufj,mrfj


[ef efg;iOf;wlifhtcb xmifbOMjyAefc.iftcb? rdlOfjvAOfvBj[ef eBhyAefc.ifwB;vl;/ wDj
wlpf;qdlif; [Awf;OBh qefhqOfjZMhtvjulef;rdlif; o.ifqefh/ wDjqOfjZMhwlpf;qdlif;
eefh awMbrdlOfjvAOf wdkufhrD;zMrmefba[hOBheifbuOfb/ eefhyAef wlpf;odkOfjodkOfj awMb
eMjanMj/ wmif;cmifjref; o.ifcmifjorfhrD;n.ifjeifj [Awf;[dkOfauMj awyAef ulef;efg;
[mifja[M nefrD;qefhzfgqefhref; aweifjwlpf;,Ofh,lOf;/ cAifbqdlif;[mif@vDwmefb
eBh yBb,mrfj[efaoy.ufj? nOfu.ifjxmBb xmBbayM;,OfhvmBuAefauMj nrfb=h,Ofh/ cdifb
eefh cku;f qfgvBj n.ifjnefuOfzFOf+wfj,lbrdlOfjvAOf? wdef,Ayfb,mifjyB,lbeBh yAef
n.ifjqOfjZMhcOf ,mrfjyB,mifjugMbrM;? ,lboOf;rM;? ayhrM;cfgj[efcdkef; efgwMaeMj/
wdkufhqkuf;ao wif;cAOfvFif;rmOf; Olefhrdkif,lbwDj[drf;Zuf;wlcOfj efg;Omif;wlpf;qdlif;
eefh yDje.ifhvkif;xOfjwB;vFrf; omrfauMhauMj zFOfrM;qkuf;wlpf;rdlefeifb[Of;o.if
auMh/ cdifbrdlOfjeefh n.efbqmB;n.efbauMhedlifj ,dyf;wif;u.ifjxmBbiOf;wlifhao ,dlif;
ql;eMjao xmrfrM;
]cfgj,.ef;xmrfaq;[Of;? ,mrf;eBhzFOfxBhrM; efg;qfgaq;[Of; yAef[dkOfOBh}
u.yfjref;xmrfxmBbrM;tvj rFefjwif;nefcrfqfgcrfacM;,Ofh/
]awvBjvmwfj odkOfjodkOfj[M;} cMjcdkef;xmrfref;/
]vBjndlOfj C vBjndlOfj C OMjodkOfjokdOfjvMh}
cMjxlpfjqfgvlifurf;edlifjao
]ayM;awvBjOMjodkOfjodkOfjtwh zFOfrM;wDja[Mvlifrdlif;wD;ao efg;qfgefg;acM;
(1) acM;clrfayM;nrfbokwf;nrfboAifj (2) qlrf;ayM;nrfbrD;wDj wFufjref;,Ofh}
rdlOfjz.if;vmwfjugmrf;w.ef@eefh cMjacM;clrferfhwMayM;,dkifj=pfbrM;/ OmBb
wlpf;cAOfvFif;rmOf;auMj awMjeifbeefeifbuOfb,Ofh/ nmBjn.efbeefh cdkef;odkyfbxmrf
]u.yfjydlOfjoifcMjOMj} u.yfjacMjxmrfref;tvj cMjcdkef;w.yfbxFifj

Plecf m0f
8| ekrf,qmrfcmof

]acM;xlrfayM;nrfbokwf;nrfboAifjeefh [Awf;oif< [Awf;oiforfh wB;[Of;


eBh ,mrfjrD;[mifja[McdlifbcrfhcdkufhayM;wmefbeBh? rdlOfjvAOfzFOfumyfj[Of;rM; orfhyAef,lb
qdlifheB C } cMjvdkOfjao ndkeferfhvmB;,Ofh qifbodkyfb ]qlrf;ayM;nrfbrD;wDjwFufj
orfh C uwfhuMj wif;rD;vuf;xmefomufjaob nefudkwf;ydkef;vlifeBhu.efbeM C oif
nrfbeef wB;,mrfjrD;[mifja[MrM;,lbeefh awugMbqDhae nefvfgwif;nrfb=h,Ofh}
xmrfxmBbcMj,Ofh ckdef;OmBbxmrfxmBbyDje.ifhwB;vFrf;cOfxFifj,lb,Ofh/ n.efb
qmB;eBh yAef;ulef;xmBbiOf;[mif@oAif wDjrdlif;c.ef/ qdkOfjref;qdkOfj qmB;nmBjuAif; eB/
xFifjy.ufjurf;o.ifcdkef;zFOfrldif;c.ef qifbvBjcdkef;=hquf;uef,OfhanMj/ nefnmBjuAif;
xmrfxmBbugMbeefh OmB;ao[Of;rdlOf;cdkef;=def; cOfcdkef;y.Bbefg;=if;y.BbiOf;[mif@oAifcOful@
Oef;/ arMo.ef[Of; qdlOf;vBjwlpf;rFefjeefh cdkef;rM;vmwfjaetvj vBj=hcdkef;
anMj/ eBhaonrfbuM; rdlOfjcdkef;[Awf;n.ufbcFyf;ymifwkrfvlif[MjcFyf;eefhauMj nOfofgbyM;
rM;eifbuOfb/ ulpf;eMb oAifref;nrfbyM;erf? yM;ndwf;n.efbu.pf;tvj wif;aw
vBjOMjumrfbvD,OfhanMj/ cMjw.yfbauMj rdlefnefcrfqfgcMjeBh cMjw.yfbu.pf;/ oAifyM;rM;
auMj vBj=hvBjidef;a[ndlOfj/ zfgcfgj+ifhxmrfauMj wdkef;aww.yfbae eBhu.pf;eifbuOfb/
wlOfzfgqfgref;/
n.ufbefg;n.ifjymifbwlpf;qdlif;,Ofh ckdef;wlpf;nefOMj yAefn.ifjo.efvdufj
+ifj=if;[Aef;/ cOfwFrfjOBh wlOfvdufjtcbtvjwlOfvdufjndif;uvAwfj/ yAef=if;[Aef;
qefhumif/ rD;+ifjref;erfOBhwmefbwmefb/ ulpf;eMb nrfbrdlef,fgbrdlef=if;[Aef;qefh
umif[Of;,mrfj,lbrdlOfjvAOftvj awyAefqdlOfhidlefjcdlOf;qOfjZMh efg;a[MvBjcdkefju.pf;eB
cMjOlefhrFefj,lb,Ofh/ rmif@wDjauMj wDjeifjvdkOfjoOf; rD;zdlefrmufb[defrlef; wifb
eifjrmufb[def/ ref;vFyfj[mif@qdlOfhcdlOf;efg;[mifja[M rmOfbomOfcOf aweifjvdkOfjrM;
wif;erf yAefn.ifjaysMbrlef@odlOf;qfgrM;/ wlefjnefzkufbrM;qArfrdlOfju.efbu.efb? wlefj
rmufbnefudkwf;,lbauMj rD;wif;erfeifbuOfb,lb,Ofh/ wlefjr.ufbnefyAef,dlif;yAef
,dlif;auMj wif;rD;xFifjwif;erf/ o.rfjrdlOfjvAOf[dkOf? udkwf;nefuOfb[dkOfauMj nrfbarM

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. |9

vmrf;,Ofh/ rmif@qAifbwDjzMnkwfbeefh wdkufhrD;[mif@wlOfelufhelr.ufbc.uf;OBh[mif@vD


wif;erf? +ifjnefulef;[mBhnefzdwf;ydlifj rmBrDjqOfjZMhcOf wDjnefyAefc.ufjcrfulef;
eefhauMj vBjcOfjwlpf;rM;/ c.ufjwdef? qFifjvAuf; orfhcdlifjwdkOf;efg;c.ufjauMj vBj[ef
wif;erf ayM;n.ufbqfgvDulOfrM;tvj ulrfj=Ofn.ufbefg;c.ufjrM;/ ckdef;yBOmBbeMjql;wDj+ifj
nefcmrfbcFufbe.ufjrdlif;eBOMjanMj/ anM; C qArfrdlOfjrdkefhodkef;u.efbeefh yDje.ifhcFufb
e.ufjrdlif; wMbawvBjrM;xlyf;qOfjZMhckefcBbrdlif;eBh wdkufhrD;n.ifjwDjvuf;xmefomufj
aobref;,lb,Ofh/ yAef+ifjnefeldifjao rD;wif;zdlefvrfnefnOfrBh[Awf;eBhu.pf;/
vdlOfaoeefh nrfb[efoif/ wDjnefnrfbuBnrfbqrf +ifjcmrfbcFufbe.ufjrdlif;eefh rD;
n.ifjxwf;odefvkrf;YwM;/ rdlef,mrfjwlpf;iOf;wlifhtcb nefefg;=if;y.BbiOf;[mif@oAif
rdlif;rmef@ uBhy.BbrM;yef ]usFefbcRif;}eefhvDvD,Ofh/ ayM;awyefwmrfbwmBeB vBjnOf
nefyM;wlOfvdufjvFif rdlefedrfjumifbyM;[mif@ydufbeefhauMj nOfofgbOBhefg;u.uf;rlufbrBh
,fgb,fgbvlif/ [Of;wif;qfghcAOfvFif;rmOf; x.wfb[mif@yef eifjwDjn.ifjzljxwf;odef
eefhaou.efb,Ofh/ wDj[drf;+ifjeefh orfhvBj[efxFifj ayM;qOfjZMhcOf n.ufbwmif;
e.ufj nefulef;[mrfnOfyM;wif;wifbiFufjOmBeefhauMj ugMbqmrf;eifjwlpf;rM;/ oif
qdlOfhOMj umyfjrldOfjeefh ayM;OMjugMbeifjeB awyefwmrfboifauMj nrfb=h/ cMjwif;
OlefhrFefjugMbrdlOfjqlOf@uFyfheifjeefh u.efbndlOfj/
yAefOmif;yAefOmif; cOfjcOfjn.ufbn.ufb/ zljnefnOfykefjz.ef; oyf;vFif;yef
eefhauMj nOfZmBbtcbvlifoyf;vFif;yeftvj nefvfgyAefnefvfg nrfbayM;y.ifboif
vDvD/ u.yfjydlOfjOMj cFufbul@rdlif;rdli;f awrM;eBtvj cOf[mifjcdlifjyef[mif@vDvDOBh ul@wDj
wDj,lb,Ofh/ rmif@wDjeBh nmyfj[mefqifbcdkef;wM;rfgbrfgbu.pf;/ yefbugMbyefbrM; zFOf+ifj
teydkef;qOfjZMhrdlif;wD;? cOfjugMbwlpf; twbnOfqdkOfjqOfjZMhauMjyAefqdkOfjtcb rdlOfj
u.efbeefhauMj awyAefqdkOfjtcb[dkOf nrfbeef OmB;vifrM; tcbcOfyefqdkOfjOBh[dkOfauMj
nrfb=h,Ofh/ qdkOfjqOfjZMhwB;? qdkOfjemif;ZMhwB;[Of;auMj nrfbvBj=h nrfbvBj
rmBoifrM;aowlOf/ ulpf;vBjOMj yAefqOfjZMhwB;eB,Ofh/ ul@wDjwDj wFrfjOBhwlOfvdufj

Plecf m0f
10 | ekrf,qmrfcmof

wB;auMj nrfbvBj[efrM;aowlOf/ yAefwlOfvdufjtcbtvj wlOfvdufjndif;uvAwfj rlwf;


rlwf;/ oifqdlOfhOMjnrfbqfgjrD;ymifwkrfvlifrM;tvbvmB@vmB@twh wif;awnrfb=hOMj
yAefc.ifwB;,lOf;/ ul@y.ufj ayM;awrM;vAyfj[Aef;wDja[Mrdlif;wD;eB vBjodkOfhcFyf;rfg@ wMb
awcOfjvAyfj[Aef; 10 ,.efbaoqifbvBjcOfj,Ofh/ rdlOfjvAOftwh u.yfjydlOfjyAef cFubf
rdlif;tvj[dkOf nrfbeefauMj eyfhyM;uM@cefref;,Ofh[dkOftwh nrfb=h/ nrfbvBjn.ufb
oifu.pf;/ wMb[Of;awvBjrM;[Awf;ymifwkrfwDjrdlif;c.efeBh yDje.ifheMjzldufbcOf n.ufb
idkef;yefvlify.ifqdkifjtcb uM@[dkOfuM@[MauMjnrfb=h/ [Of;qdlOf;eBh ,mrfjyAefcdlOf;,fgbcdlOf;
vlifrM; rdlOfjvAOforfhwMbawcdkef;[Mx.rfbydkef;qOfjuOfb vBjn.efuefrM;=yfh[efuef/
rdleftcbysMhvdif; nefOMjeefh[dkOf/ nOfqmOf;cdlOf;,fgb,fgb rdlOfjvAOforfhyAef nefn.efb
aonrfbuM; orfhnrfbrD;rmefjrD;rdlif;eefh [Awf;nefaeref;,.ef;n.ifj wDjrdlif;tcb
yefidkef;tcbao {j[Of;xlyf;uefcdkef;/ tcbawvBjerfhrFwfjerfhw.ef; ref;wif;erf
,lbauMj=h,lb/ uwfhuM@ tcbwif;yef[Awf;u.efbeM/ oifnrfbeef nefOMj[mifja[M
[Of;? qmOf;cdlOf;[Of;rD;,lbul@wDjwDjeefh ,rfjvlefg; yyfhu.pf;auMj rdlOfjvAOftwh yAef
wlOfxlyf;,Ofh/ zfgcfgjcmBudefauMj nrfbyAefoif,Ofh/ uwfhuM@ cOfwif;rM;cmBudef[Of;
u.efb/ oifnrfbeef wif;awnrfb=hoifxFifj,Ofh/ ayM;OMj ydlefj aw,.ef;rM;[Awf;
efg;rdlif;vlify.ifqdkifj[Of;eB q.ifbawyAefvBjauMjnrfbqfgj/ OlefhrFefjeefhao uwfh
uM@ wif;rD;ulef;cfgjcmBtvj cfgjodkOfhu.efbndlOfj/ ayM;ckdef;OlefhrFefjqmOf; cdlOf;uOfeBh
orfhayM;vBjxdkifr.ufjeBh,Ofh[M; eBauMj acM;clrfq.rf;vlifvmif,Ofh/ aw=dOfj=dif;rfgb
okifcdkef;[dkOf C awO.wfjOmB;r.wfb[mB[dkOf C wB; ndlpf; wB;/
vAyfj[Aef;wlpf;a[Mrdlif;wD; vBjudefcOfjwDj=if;vFrf;rdlif;wD; nef,fgb,fg,mOf;
,mOf;vlif/ ulef;ul@wDjwDjrM;eBherfOMjerf/ zfgyAefzfg vkufhwDjvfgrM;eefh yBbvBj=h
uefrlwf;/ udefcOfj,OfhauMj yBn.ufbwmif;e.ufj=if;vFrf; edlOfoAefjwmif;vlif wDj[drf;
+rf;umwfbrdlif;wD;/ urfjz.ifj ayM;zFOfefg;umwfb,Ofh/ udefcOfjw.ifhndrfbOMjndrfb/ rdlOfj
eBh yDje.ifhrdlif;wD;cOf vAihf cOfjzuf;cfgjimB;omBvdefhwB;/ umifefgqOfhvBjudefwDjrdlif;c.ef

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 11

eefh nrfbayM;xkufbrFefj yDje.ifhwB;xlOfbeOfj/ wdkufhqkuf;ao OmBbomBhOmBbcgMvBj[ef


yDje.ifhwB;oM[M; tcboM[M; nrfb=h,Ofh/ rmufb=OfauMj wdkOf;OBhvFrfOdwf;Odwf;/ rmufb
=Ofvrf? odlOfjclOf;auMjnefvrf? nmef;OMj awxmBb[mif@eBauMj yAefcOfyBedlOfclefwmif;
vlif/ elufhydwfbwMbawn.ufbrdlif;wD; orfhayM;wdkifjrM;,Ofh/ auMhnefnOfykefjz.ef;
vlwfh[Of;eefhauMj ayM;nFefb[M[Of;qdlOf;eBh,Ofh/ n.efuefcdkefjedlOfvlwfhzfgref;
auMhnefnOfykefjz.ef;xwf;vlwfheefh [efnFefbcdkefjnFefbvlif;,OfhauMj vlwfh
n.ufburf;vAOf,Ofh/ u.yfjydlOfj [Of;yAefcFufbrdlif;tvj cOfrD;ykefjz.ef;erfeMb,Ofh/ ayM;
ule;f yBbukrfbeB wlpf;cOfrmifhOMjrmifh/ ydlefj[Awf;qOfj=def;[yfhcFufbeBh ykefjz.ef;zfg
ref;[myfbvBjzAifbzAefjvDusMh/ vBjc.Bnmrf;,Ofh/ rdlOfjylefhrM; omOf;yD@ymBeefh ayM;
o.ef;erfh edlifjyD@edlifjy.ufj vBjn.efvkufjn.efb,dif;qmB; auMvdufjvmB;OAif;rlbaq@
ao vBjrdlOf;rlef@qfgq.rf;yDje.ifhrdlif;c.ef/ awvBjugMbr.ufj oDb[MjyD@ oDb[Mjy.ufjeifb
uOfb/ rdlOfjcdifbeefhauMj vBjnmrf;v.ifjyDje.ifhrdlif;c.efcOf [yfhw.efj[Of;? v.ifj,lboOf;
udef,FrfhtvbqdlOf;eBh ref;wArfxlefjylefheMbtvj vBjv.rfuAifqfg ulOfayM;ydlefjrM;
wmif;[Of;eefhu.pf;,Ofh/ rdlOfjcdifbeefh qmB;ukpfb wdkufhqifbawcOfjumefu.pf;/ rdlOfj
vAOfefg;=if;y.BbiOf;[mif@oAifeBh yAefulef;vlifauMhedlifjOBh/ ayM;zFOfrdlif;c.ef ,.efhyAef
y.B;vBjyM;wmif;uMjwmif;rlef@qfg q.rf;efg;y.B;tvj vBjrdkwfjuefwif; qmB;qdlif;emif;qdlif;
nefqdkOfjoAif,fgb qmB;qdefyOf;? qmB;osD;? OmefhoFOf;omrfcOfqdlOf;eBh,Ofh/ rdlOfj,lb
rdlif;c.ef cOfwlpf;xdkif[yfhw.efjqkrf;[Of;/ ayM;cOfzFOfrbl aq@rM; zfgomifbawMbauMj
zfgnOfykefjz.ef;? vBjr.ufbuef+ifhuefao ckdef;[yfhw.efjcOf/ ulpf;eMb nrfbwArf
xlefjzAifbyAif;cOfu.pf;/ u.yfjydlOfjeBtvj vBjnM;eMbuAifqfgq.rf;/ rmif@y.ufjcOfxmrfrM;
nef[Of;ugMbrlef@qfg wDjrdlif;c.efeBh zfgn.ufbidkef;yef? idkef;wdkOf;qOfjuOfb rlbvfgqkrf;
vfg cmrfboAifjyefeBtvj [Of;qifbw.yfbyef v.ifjugMbrM; yDje.ifhrdlif;c.efayM;rM;[yfh
wDjaq@uOfb/ olifbxdkifaq@uOfbtwh yAefulef;efg;auM nefrD;vlwfhrD;uM; qdlOf;eefh
olifbyef[yfhyef? idkef;qluf;qmBbtwh nOf[mif;zfgref;rM;/ v.ifjrlef@odlOf;qfgtwh vBj

Plecf m0f
12 | ekrf,qmrfcmof

zdkuf;r.ufjomrfoDbOef;aougMb/ efg;auMvdufjZdifjwB; nOfidkef;u.ifumif urfhxFrfyefurfj


z.ifj,lb/ ayM;ugMbauMj qmB;omifbvlb wif; qmB;n.ifbxlpf; +ifhyM;q.rf;,lbtvj rmif@
y.ufj v.ifjrlef@qfgcyfhcdkifrM;anbtvj cdkef;zdkuf;xFifj wDjrdlif;c.efxFifj o.ifomrfnef/
odlOfjclOf;auMj uM@eifbyAefvBjeefh cyfhcdkif{jawMhtwh[mif@vDvFyfj wMugMb/ {j
ayM;cdkwf;cOftwh aw[Awf;[dkOfyAefvBj/ cOfyAefulef;udefidkef;=OfvldefZmBb qkrf;wB;wfgj
clif;/ v.ifj,dyf;wdkOf;qluf;qmBbqdlOf;eBh vBjwmifbomBrmBao okif;wdkOf;nOf/ u.yfjeBtvj
cOfnmrf;[Of;qdlOf;eBh/ wmif;uMjauMj nOfcmOf;,mrf;rmifhao zdkuf;nOfu.pf;tvj ayM;
wFufjwif;cOfeB v.ifjnlefjn.efbeBh ref;ugMbuefeMb,Ofh/ u.yfjqdlOf;eBh cOf=hv.ifj
[Of;ao wif;OMj
]yAefvBjwmif;olu.pf; C ayM;wmif;[Of; oifnrfbqfgj idkef;vlify.if qdkifjeB
zfgauMjnrfbyAefvBj} eBOMj/ wDjedlifjtvjwDjeldifj ref;nrfbrdlefuef? cOfwif;,.ifj
nmrf;[Of;u.efbndlOfj/
rdlOfjvAOfauMj vBjv.rfuAifqfgnM;eMxMj ulOfayM;yDje.ifhnef[yfhw.efj[Of;
qdlOf;eBh oifqdlOfhOMj awrM;tvbwmif;[Of;eB [Of;vlOfbvBjcwf;qfg nrfbcdkwf;ydlefj
auMj awvBjqdkefbawh,Ofh/ vkufhwDja[Mrdlif;wD; odkyfbawMbayM;zFOfrdlif;vMh (nef
tcbcOf+ifhOMj ,defhuFsif@) wif;wmif;yAefv.ifj[mif@vDwlifjeM; wlpf;ayM;z.rfwMOBh
,Ofh/ wDjnefqOfjwB;ckefwB; awtwbrmefjrdlif;[mifja[MeBh [drf;+rf;ref; vBj[ef
wlifjeM;,fgbugmifjerferf/ [mifja[MqOfjZMh urfjerfrD;edlOfu.if; nrfbeef [mrfhokif
ao[drf;+rf;? erfhvDvdefvD/ qdlOf;eBhcfgjrdlefueful@wDj,Ofh/ rdlefqdlifh,mrfj[efrM;
aq@vmefh? oFefOD wif; rdlOfjvAOf [efrdlif;wD;qdlOf;eBh rdlefuefeMb,Ofh/ vBj,.ifj
a,M; wmif;uwfhcFefbqOfjwB;ckefwB;[Of; cyfhckdifarMvdlufjnOfn.ifj,lbvDeefh,Ofh/
,.rfbrdlif;wD;rdlif;vMheBh ,lbedlOfvlwfhwif;Oef; wlpf;wMayM;ulefh wlifjeM;wif;auM
rBh,mOf;vlif vAyfjq.rf;[drf;ref; ckuf;qfgvBjrdlOfjvfgauMj qfgodlOf;q.rf;rdlOfjeefh,lb,Ofh/
zFOf+wfjrdlif;vMh qmB;,dif;ekrfbcOf [Bbu.if@r.if;odlif;uMjq.rf;wmif; wif;o.ifzmBbao

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 13

[yfhw.efjqkrf;[Of;/ u.if@yDje.ifhwB;edlOf yAefu.if@y.wf;n.efb nrfb,mOf;rdlef[Of; wif;


u.if@uMjq.rf;uef ref;vFwf;oFOf;ao rOfrmifwlifhedkifq.rf;tvj wlpf;xkufbqfgawh
,Ofh/ u.if@cOfuMjeBh ref;nrfbqfgju.pf; edlifjoldif;o.ifodlif;/ u.i@f rD;r.ufjqAwf;yFwfb
vkufj wif;[Bbwif;uMjwif;uRuf; oAifayM;yef;vlifOBh,Ofh/ cOf[yfhw.efj[Of;wDj
OwfhuRif;rdlif;vMh/ u.if;rl;crf;auMj [mif@vDvFyfjuef wif;wmif;uMj,lb,Ofh/ orfh[Fef;
OBhwMbawrlef@qfgyef[Of;/ qmB;qdlif;emif;qdlif;cOfwif;erf [mifjcldifjoM;c.ef;OBh ul@
zfgref;,lb/ vBjyBwmif;cdkefjw.wf;,fgbedlifj qifbzFOfwjD u.if;rl;/ cfgj=dOfhOBhndwf;edlifj
eifbuOfb/ wDjnefcyfhOBhwifbeifjeefh n.efuefeifjnOfwDj,lbzfgref;? wrf;OBh
yef erfholrfjauMhwOfjtvj zkpfbaoqkyfbudef v.ifjr.Bj ayM;,.rf;ugMburfjz.ifj,Ofh/
wDjefg;Omif; ydlefjcmByM;rmufbolrfjtvj urfjz.ifjauMjodkOfjudef/ yDje.ifhrdlif;vMhcOfauMj
rM;vAifhqMbuMh rmufbolrfja[MbylufhOBh nmyfjvDue d feMb,OfhanMj/ wmif;udefauMj vBj
udef? qldif;auMjtwbrlef@qfg,Ofh/ wmif;uMjqdlif;eBh [Of;yAefyDje.ifhwB;rmOf;urfjz.ifj
awy.ifb,lb/ urfjz.ifjauMj awnrfby.ifb/ yDje.ifhwB;vliftwh nmyfjnrfby.ifbao
ndwf;/ [Of;wif;cwf;qfgaox.rfb qifby.ifbndwf;ndwf;u.pf;/ ayM;vmwfjugmrf;twh
[Of;y.ifbaowMhauMj ayM;+ifhugmrf;rM; nrfby.ifb,Ofh/ [dkif[dkif qifbvBjx.rfbtvj nrfb
ayM;r.efj= ayM;cwf;qfgx.rfbvDvD y.ifbwif;erf,lb/ qdlif;nefuMjrlef@qfgaeeefh
yAefqdlif;wB;ydkef;qOfjZMhrdlOfju.efb/ rdlif;eldifjtvjrdlif;edlifj wdkuf;uefzef;eefh y.ifb
r.ufjeefhu.pf;/ wif;wlpf;tujumifulef;erftvj cwf;qfgx.rfbauMj awMhtwhy.ifb
u.pf;,Ofh/ wlpf;qdlif;,Ofh ckdef;cdkefjvlwfhcdkef;/ qdlOf;nOfykefjz.ef;olifbcFufbeefh
,dyf;wif;rlufbcgmufjoAifao oyf;vFif;teyef ydkef;YzM;ydkef;rdlif;vMhauMj ref;yAef
ZmBbtcbtvj nrfby.ifboif/ =hOMjoyf;vFif;v.ifjydkef; nef[Of;zFOfeefhu.pf;,Ofh/
ugmrf;tcbauMj awMhtwhOMj udefcOfjudeferfhao nrfby.ifberf/ wif;cAOfvFif;rmOf;
y.if;uef nrfbwArfwlefjxFOf/ urf;urf;qfgqMh v.ifjydlefjnrfbvmwfjugmrf;wB; oyf;vFif;
yef[Of;eefh,Ofh/ rdlOfjawrdlOf; cdkef;vlif;rM;ql;vlwfhauMj n.efb[mB;ekrfbrldif;vMhcOf

Plecf m0f
14 | ekrf,qmrfcmof

nOfwif;wmif;uMjwlifhwufholifboifb[Of;rdlOf;rM;,lb/ vkufhrdlif;vMhn.ufbrM; rD;r.ufj


omrfqlOf@rlif;,Ofhtvj eFwfjcdkefjvlwfhodkyfbcmOf;wmif; =uf;rlif;zFOf+wfjrdlif;rmOf;
(olpfbvD),Ofh/ =if;vFrf;nefyef[Of;wif;oAifjvdkOfjeBh qdkOfjoAif,fgb? uM@cefokif
OMjokif,Ofh/ rdlOfjcdifbeefh rM;eyfhwlpf; erfhidkef;eldifjauMh wluf;edlifjcdkef;omrf
rdkefb[Mj[Aif,Ofh/ qefh=if;vFrf;yAefwkrfbvmOfoDbvkufj/ cdifbeefh rdlif;rmef@[Of; yBbrD;
=if;vFrf;qdlifheef/ clOf;wdkOf;zMjqAwfhzMjrB@ yAefnefwMbwdkOf;edlifjy.ufju.pf;/
wmif;udeferfholrfjqdlOf;eBh v.ifjoFefjofgauMj wArfxlefjeMb,Ofh/ rD;v.ifj,lyfj,.rf;
ref; rdlOfjcdkejf clOfvBqmufj awMhclOf;cdkefjvlwfhvlif;vlwfh ulef;qfghefg;=if;vFrf;cOf
nrfbarMq.BjxFrf? okrf;wmif;[Of;,Ofh/ edlifjOef;odkOfhedlifjndwf; clOf;erfrM; orfhvBj
awMhckdefjawMhvlif;eBh ,myfbqfgawh,Ofh/ nrfbyM; qmB;oFifZMh wif; qmB;vFiftwh
cdkufhvlif,Ofh/ nmyfberfh,Ofh vlOfbudefcOfjcrfj/ ayM;udef,Ofhorfh awvBjwlpf;
v.ifjrlef@qfg nefwDjaeref; yAefymifbvlifwmif;vif=if;vFrf; cOf[mifj[Fef;OBh,Ofh/
awudefcOfj crfjvBjvlif;ql;qefho.if/ [Of;wif;oAifjqdlOf;eBh uOfrM;rfg;rM; zFOfn.ifj
udef,Frfh qifb[efuefq.wfbq.wfb,Ofh/ yAefwmif;[Of;[dkOf nrfbeef yDje.ifhwB;wmif;
vfg[dkOf Olpf;OmB;wif;erf,lb/ nmyfj=hquf;,lbauMjyM;wif;erf/ yDje.ifheMjzdlufbcOf?
usMbymefb? OFwfherfh? rdlif;vmOf;auMjyM;/ yDje.ifhrdlif;xB; nrfbyAefrM;/ u.yfjydlOfj a&M;uMb
]oM;} eefh,Ofh/ udefcOfjzuf;auMj ref;yAefwMbyDje.ifhul@rldif;rdlif;tvj {jayM;
xkufbomBvdefhwB;eBh ,myfbOBh,Ofh/ rDbcOfjzuf; awrD;r.ufjoDb[Mjodyf;? rmufbrBhrmufb
w.ufb? erfholrfjerfhOmef cyfhcdkifOBhyef wArfxlefjylefhvdlOf,Ofh/ wif;nefyDje.ifh
wmif;rdlif;wB; [Of;uyf;umBbvlpfjuM@cef awvBjrM;cOfjymifukrfvlifeefh ayM;OlefhrFefj
nef[Of;vBj,lbvBjudef vBjugMbvBjrM;qdlOf;eBhao vDnmBydlefj,Ofh/ idkef;nef[Of;vBj
+rfrM; edlifjauMhwluf;=uf;rdkefb[Mj wif;[Of;awvBjrM;yFwfbuOfjOef; uM@e.ef;wif;
nrfbuM;,Ofh/ yDje.ifhwB;wmif;[Of; ayM;awOBjYzM; wluf;auMhvmBoFeftwh nrfbao

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 15

vmB/ nrfbwufhoAifwufhoD/ rdlOfjvAOf yAefulef;rM; awcdkef;vBjrM;x.rfbwlpf;ydkef;


cdlOf;qOfjuOfbeBh nmyfjao;vmBvlifvmif,Ofh/
udefcOfjcrfj,Ofhvlif;wmif;wfgj yBql;ymifrlef@oldOf; wmif;vif=if;vFrf;/
wifbzfgwifbref; [Mvldufjeifj,Ofh eldifjqlOf@uFyfhurf;n.efbao ymifrlef@odlOf;twb
,Ofh/ wmif;uMjwB;,M;wB;oM;? wB;vFrf;? wB;odyf;o.ifyef;eM; ndufbyM;qkrf;rlef@qfg
rdlif;rmOf;cOf rlef@qfgvFyfjxkufbqfgul@auMheB wlpf;eMjauMj=hvDeMb,Ofh/ rdlOfj,Ofh
odrf;ymifnOfwif;wmif;uMju.if@r.if;yefbwlifb n.efcOfjuMjwif;erf ref;rlef@odlOf;qfg
eMb,Ofh/ cAOfvFif;rmOf;cfgjuMj nrfb,dlefhvBjtvj cOfjuMjq.rf;awhawhOMjOMj ayM;
nrfbrD;wmif;r.Bjref;,Ofh/ umifcrfjodyf;nAwf;rlif;qifbodrf;ymif cdkefjwDje.ef;/ u.yfj
=dOfheMbtvj wrf;=OfauMj vyf;urf;vAOf,Ofh/ oAifz.if@zFif@umifefgeBh rM;,MhpM;
wMe.ef;awh,Ofh/ uM@yBb,dyf;arM;,lbwduf;wduf;/ wif;o.ifauMhvkufh,OfhauMj wM
wif;yBbcfgjrdkef;vDvD/ ayM;nrfb[Awf;zfg; ydlefjorfhawvBjyfgh[Of;,Ofhtvj rmifhwif;
o.ifauMh/ u.uf;=OfayM;cfgjavMbuef,Ofh/ wM;eMj,.rfholyf;auMj nrfbwef;,duf;rmefb/
qmB;oFifZMhayM;rM;w.BbZuf;wl,Ofhtvj nOfclOf;wuMhclOf; ,Awfjofgbwdlufjndkwf;zfg;
zfg; aovlif;udefcOfjz.ByM;wmif;udef wDjqefhwfgjanMj/ awcfgjudefrdlefqdlifh cOfjo.B;
wB; uyf;xlOfbzl;twh uBOMjuBao awvBj[Awf; yDje.ifheMjzldufbcOf urf;edlifj,Ofh/
udef,Ofh cdkef;nOferfhxlOfb x.if;vlif;acM;? wlpf;rlif;rdkOf; qdlOf;yldefjudef,Ofh ayM;
rmifh,lb[mif;zfgref;/ xkif;eMjzldufbcOf udefwmif;udefwmif;,Frfh ydlefjnrfbyefvdlOf
aowMhauMj nef[Of;wM[efnOfrM;wmif;udeftwh nrfbrlwf;vBj? wif;o.ifauMh rmifh
cwf;qfgudef/ udef,Ofhcdkef;cdkefjnOfwldufjclOf;/ nrfbrD;ulef;xFrfnOf/ vmufjvmufjx.if;
x.if;{jayM;xdkifwDj cljvBqmufjauMj uBOBheifbuOfb/ uwfhuM@ wif;pM;qmB;oFif ZMh
wif;qmB;vFif rM;nOfq.Bju.efbndlOfj/ zFOfwDjvfg [efoifauMj yAefnefcfgjvBjrlwf;rlwf;
tvj rdlOfjvAOf,myfbqfg awMhcdkefjawMhvlif;,Ofh/

Plecf m0f
16 | ekrf,qmrfcmof

n.efuefcdkefjedlOfvlwfhrlwf;,OfhauMj omBvlwfhvlifn.ufbwDj=if;vFrf;rM;
,Ofh/ umifefgqOfh n.efugMbOBju.if;rl;=OfrmOf;/ n.eftvbwlpf;wDj[mif;oMb? wdkif;crf;
vlif qdlOf;eBhu.efb/ rdlOfjzFOfwdkif;crf;vlif yDje.ifhwB;wDjeefh rlef@qfgyef wif;wmif;
uMjaonrfbuM; vAifhyM;cOfjefganMj/ udefcOfjefg,Ofh n.etf vbvAyfj[Aef;wlpf;wDj
ckrfyMb[AOfjqOfjnl;wdifb nefnOfykwfhxoMboeMb rM;rdlif;wB;eefhcMjanMj/ vBj
cdkefjxdkifedlOfv.BokifcljvB rD;yAefodufjr.ufjomrfymufbymBtvj =dOfhayM;nrfbcfgj vmwfjugmrf;
vBj,Ofh/ rdlOfjzFOfwmif;edlOf vBjrkifjwlpf; [efwmif;[if@vDxkifhrmOf; wlpf;ayM;okwf;
omBwMugmifjvDeMbcMj,Ofh/ rdlOfjrD;wDjedlOf wif;YoMbqmB;omifbnmBj tvj yDje.ifhulef;
vlif nefyM;efg;qkrf;nOfykefjz.ef; [Awf;ymifukrfvlifauMhedlifj omifbawMbrM;tvj
nkyfbyM;v.ifjrdlif;auM;qrfbyDbeBh yAefrdlif;rmOf;eBeefhtvj qkuf;aox.rfbwif;[dkif
eifbuOfbanMj/ rdlefcMj,mrfj=hrM; yAefrldif;r.ufbcmOfrmOf;vlifu.pf; tvj qkuf;x.rfbYoMb
qmB;omifbnmBj wif;ulef;vlifrdlif;c.efeefh wif;[dkif,lb,Ofh/ ydkef;nefeefhtwh
u.yfjydlOfj rdlOfjrkdefhodkef;u.efb wB;[Of;wFrfjrmBrM;OBheefhnrfbrD;/ ydkef;nef[dkif,mOf;
ylefhymufbyD@ymBqdlOf;eefh u.pf;yAefndif;uvAwfjcOf wFrfjrmBrM;/ nefydkef;wB;[Of;
wB;wFrfjeefh vBj,mrfj[efyDjqmB;ZMj vrf;wdkef;[MnOfefg;yyfhYwM;rlb vfgrlbeefh
,Ofh/ rkefqOfjwB;[Of;auMj wFrfjOBhwif;erfeefhauMj [efuAyf;+rfw.rf q.rf;,lb
anMj/ rdlef[Of;,lbwmif;xkifhrmOf;orfh urfjz.ifjarMwlpf;qdlif;nefyDje.ifh wB;rdlif;
c.efvAefjqdlif;eefhauMj urfjerf yAefydkef;wB;[Of;eifbuOfb/ ulpf;eMb nefvfg nef
rFefjref; nefvfgtwh nrfbrFefjeefh rmif@y.ufj cMjayM;urf;urf;xlyf;rFefjeifbuOfb
anMj/ rdlOfjvAOfauMj r.ufbcmOfrmOf;vlif[dkOf auM;qrfbyDb[M;eefhtwh cMjxmifbtwh
rdlOfjumyfjoMboeMb=dOfj=dif;eefh aw,mrfjyAefauM;qrfbyDbrM;ao xdkifrM;rdlOfjqOfjwB;
[Of;=dif; rdlOfjqOfjodlOfcmefbZMheefh awyAefr.ufbcmOfrmOf;vlif,lOf; C eBhyAefefg;
qfguOfcMjxmifbeefhauMj nrfb,mrfjnkyfbzfgnrfbxmrfzfgrM;/

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 17

vlif;q.rf;cljvB v.Bvlifwdkif;crf;rM;v.B;v.B;,lbanMj/ cOfjcrfjudefwDjn.ifj


olefr.ufbrldif;rmOf; yM;wif;v.ifjrlef@qfgaou.efbanMj/ cOfjzuf; nefyDje.ifhrldif;rmOf;
cOfvAifheBh xkufbomBvdefhul@auMheB wlpf;zdlefcOfjauMj=h,lb,Ofh/ udefauMjudef
wlpf;auMjwlpf;wmif;uMjwmif;+ifh/ arM+ifhugmrf;urfjerfeBh yAefoAiftcbao ofgbacMj
wB;aowMhauMj [Of;nrfby.ifb? rdlefx.rfbugmrf;tcbu.pf;,Ofh/ wmif;uMjwif;erftwh
nOfuMjq.rf; ugmrf;tcb? w.Bbtcb? ekifjclOf;wB;y.BbnFifjy.BbnFOful@nef/ wB;cdkwf;umyfj[dkOf
tcb[Awf;yefckdwf;umyfj[dkOfauMj nrfbvmrf;vBj,Ofh/ ymBjaovdlOf emif;,dif;wB;[Of;cmOf
ayM;ekrfbwkw;f ekwf; orfhy.BbnFifjy.BbnFOful@auMh/ qdlOf;yDje.ifhwB;[Of; vkufhwmif;[Of;
ugMbeBh wlpf;cwf;wMvmufbvmB;OBh,lb,Ofh/ rmOfbwB;omOfwB;n.efb qkrf;rdlif;rmOf;rM;
+ifhugmrf;wB;ymefrfgb o.ifomrfykufj/ clef=Oforfh,mOf;,mOf; eMjn.efborfhrlef;rlef;
wMorfhyM;omB,krfh? ekifjyM;odlOfjwifjnFifjn.efbtvj [mif@vD efg;wMul@auMh,lb
,Ofh/ yAe[f dkOfauMj,Mb wmif;uMjnefvBjwlpf;eBh ref;vFwf;oFOf;ao nlefjn.efb/
cyfhcdkifOBh nefeldifjtvjnefedlifj vDwlpf;eMbtvj cOfjqfgul@auMh,lb,Ofh/ udef
,Ofhwlpf;,Ofh ckdefjedlOfvlwfhzfgref; odkyfbcmOf;wmif;rdlif;c.efanMj/ rdlOfjzFOfrdlif;c.ef
ayM;vyf;odifb,Ofh n.efuefnmyfberfhvmB@clOf; ckdef;awvBjugMbwlpf; qkrf;yDje.ifh
wB;wfgjclif;awrlef@qfgyefeefhanMj/
n.efuef eFwfjnmyfberfhvmB@clOf; [mifjcldifjzfgref;ao vlif;wmif;wfgj=if;
vFrf; ulef;wif;erfqdlOf;yfghauMjyfghuef/ qdlOf;nrfbyfghvBjauMj n.ufbugMbyAefqkrf;yAef
qkrf;/ yBwmif;xdkifwDj n.ifjnrfbayM;uBayM;qrf =if;teiOf;wlifheefh,Ofh/ zFOfwDj
=if;teiOf;wlifhrdlif;c.efeefh nOfn.ifj,lbeldifjqlOf@uFyfhr.ufjeefh ymifrlef@qfgcOf
twb,OfhanMj/ vBjwlpf;wmif;uMj yDje.ifhwB;wfgjclif; ul@orfbul@ydlif oAifugmrf;auMj
vDx.rfbnlefjnlefjn.efbn.efb/ oArfjo.Bao;okiful@auMh/ [Awf;[dkOfugMbvldufjrM; zAifb
uef ayM;wmefbeBh nrfb=h,Ofh/ wmif;uMj yDje.ifhwB;,M;wB;oM;? wB;vFrf;? wB;edlOf
xOfjekrfbomrfymef vBjwlpf;aq;eM;anMj/ wmif;uMjnefwmif;[Of; yM;q.rf;ugMbrlb

Plecf m0f
18 | ekrf,qmrfcmof

aq@erfhcrf;auMj uMjaecMjanMj/ ayM;nOfwmif;uMjrM;wFufjuefeBqdkif wmif;[Of;


,kyfj,.rf;OBhwif;erfanMj/ u.yfjydlOfj qrfayM;awrM;ymifukrfvlif qifbrmifh+ifh[Muef
aozdkuf;rM;/ yDje.ifhwB;wfgjclif; nefvBjrM;wlpf;rdlOfjvAOf orfhyAefrlbyAefqkrf; wmif
wlOfwfgjclif; udefidkef;=Ofidkefao zdkuf;,lbul@Oef;tvj yFufbydlifjuefwif;erf,lb,Ofh/
wif;vBjnOfukifbrkef nefn.ufbvBjyAefrM;wmif;uMjn.efbeefhu.pf;,Ofh/ wlpf;wmif;
uMj,Ofh ckdef;vBjwlpf;qldif;,mOf;=OfedlifjanMj/ qdlif;auMj yAefqmB;qdefyOf;tvj
OmefhoFOf;omrf [Awf;qmB;qldif;emif;qdlif; vDwlpf;eMbanMj/ ayM;+ifhugmrf;rM; nrfbvBj
acMjref;auMj ayM;vmwfjugmrf;eB y.ifbvDvD,lbanMj/ wlpf;qdlif;,Ofh ydlefjn.efuef
ugMbwufhqmB;qdlif;emif;qdlif;cOf/ u.yfj[Of;rdkwfjueftvj nmef;ugMbwufh,lbauMj wlpf;
ulef;nkrfberfOBhtvj OmufjrdlOf;rM; ayM;rD;odyf;nAwf;rlif;,Ofh/ wif;Oef;nrfbrD;v.ifj
vkdOfjoOf;? =dOfhr.BjeMbtvj cfgjvdkOfj[Fif;eMb,Ofh/ rdlOfjzkufjrM; orfhawrD;ymifukrf
anMj/ [Mnmef;awcdkefj edlOfoAefjwmif;=if;vFrf; orfhOMjrdlOf;nFOfbwlpf;umifcrfj efg;
rdlif;c.efndwf;edlifjeBOMj/ wdefeBh ayM;nrfbcgfj,kufhaondwf;auMj u.yfjydlOfjvBjqfguef
tvjydlifedlifj? orfhcfgjvAyfj[Aef;wlpf; wmif;[mif@vD nefnrfb,mrfjxlyf;eefhtvj
n.efuefn.ufbyBwmif;q.rf;uefcMjanMj/ umifcrfj rdlif;c.efeBh[mif@vD ayM;nrfbn.ufb
efg;wM,Ofh/ ZB;ZMhauMj rD;OBhwif;omOf;oDbqlOf@rlif;tvj c.ifbc.ifbcAOfcAOfwlifh,Fyf;
,Fyf;auMjrD;/ =dOfj=dOfjydlif;ydlif; wlpf;ayM;wmefbumifOef;auMj vBj[eftvj wif;wmif;
[Of; ref;ydlifjuefeMb,Ofh/ ZB;wmif;eBh ayM;rdlefwlefjr.ufbwlefjrmufb? rfg@rmufbnkef
qdlOf;eBhauMj [mifjcldifjyM;q.rf;oAefjwmif;vlif orfh,fgbOMj,fgb ugmifjOMjugmifj/ wlpf;ayM;
nrfbokwf;omBwM,Ofh/ n.ufbyBugMbndwf;n.efbu.pf; ugMbpM;wif;cl;arMvlif qmB;omifb
nmBjtvjxmrf/ YoMb[Of;n.ufbrM; nmifjcfgjudefcOfjykuf;qDb orfhuyf;xlOfbeOfjr.ifj
eefhOMj/ [Of;qdlOf;eBhauMj cfgjudefeifbuOfbtvj q.Bjuef[Mn.ifjnefyDje.ifhrldif;c.ef
cOf cmBcOfjykuf;eefh,Ofh/ wB;eBhwdkef;ugMbvfgauMj [ufhrdkwfjudefwmif;udef[Of;u.pf;/
ayM;vBj zmwfbn.ifjwDj[Of;ndwf;n.efbyFufbomBvdefh,OfheB zfgzfgauMj arMo.ufjarM

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 19

[Mcdkef; wmif;udefwmif;,Frfhrdlif;[Of;,lb,Ofh/ rdlOfjvAOf n.efuef[MeBh yAefcOfjykuf;


cOfjedkifj (cOfjykuf;nmef@) qDbZB;,Ofh ofgbuyf;q.rf;erfhxlOfbeOfj? xlOfbzl;,Fef@?
z.ifiM;clOfj? qmifbpdOfhqdlOf;eefhtvj ref;vDudefeMb,Ofh/ eBhyAef wmif;udefyDj
e.ifhwB;rdlif;c.ef? cOfarM[Awf;wmif;udef qduf;cduf;q.uf;c.uf;eMb,Ofh/ rdlOfjn.efb yDj
e.ifhrdlif;c.ef wif;olifbyefxlOfbzl;,Fef@ nefnOfrfg@zuf;umwfba[MbOBh yAefw.rfyAef
w.rfeefh,lb/ wmif;udefyDje.ifhwB;ul@wDjwDjeefh ref;vDudefzfg vDudefref;/ rdlOfj
vAOfauMj [MudefcOfjykuf; wif;[dkifqifbaw[ef qOfjcmBcOfjykuf;ayM;awzAOfj,Ofh/
[ef[Of;qdlOf;eBh awudeftvj ckdef;wrf;ymB;ao qDbyef[Of;/ rdlOfjYoMb[Of; ugMbe.ufj
rdlif;eefhauMj [Mudefwmif;udefwB; rdlefrdlOfjvAOfeifbuOfbeB YoMbvmwfjtvj vBj=h
q.rf;,lb/ rdlOfjvAOf[Of;rM;rdlif;c.ef qifbawrD;vmBOef;n.efbu.pf; cOfjzuf;nefydlefj
vAifhvleefh nmyfjayM;cfgjcdkef;[M zuf;aqM;xlOfbeOfj,Ofh/ [dkif[dkifawzmwfbrdlif;
wB;tvj wmif;udefwB;eefhtwh,myfb,Ofh/ crfjeefh udefcOfjykuf;udeferfhxlOfb
,Ofh yBrdlOf;ckdef;wDj,lb ayM;awqrfrD;odyf;o.ifrlif;ymB,Ofh/ wrf;=OfauMje.ef;vyf;
urf;vAOf,Ofh/
qifbawrD;oDbrlif;ymBndwf;ndwf;u.pf; oAifz.if@zFif@ ayM;arM;rM; udif; C
udi;f C +ifhyluf;vkufh,Ofh/ nrfbcfgjwlifhnrfbcfgjekdifauMj qMjqdkefbzkwf;vkufhrM;wif;
o.ifauMh/ rdlOfjeBhtwh clOf;nrfbwyfhodrf; nrfbcmBhn.ifje.ef;/ u.yfjydlOfjrdlOfjeBh twb
ymifukrfanMj/ rdlOfjawrM;auMj wMbclOf;ekifjwmifrB@ odlOfjclOf;wB; nrfbayM;vBj[mifj
[Fef;rM; wArfxlefjvD/ yAefzfgyAefref;/ nrfbekifjzAifbuefrdlefuef/ [efyDje.ihf wB;
wmifbwDj ydlefjekifjclOf;wB;rdlefuefrM;tvj vBjckdef;ckuf;qfgvBj v.ifj,kyfj,.rf;[Of;/
rM;zfgrM;ref;? zfgawrM;zgfawq.rf;auMj nrfbvBj=h/ zFOfrdlif;c.efrM; qifbrM;[efuef
oAifjrlwf;/ [efuefwdkufhqlrf;uef,lbwduf;wduf; vBjrM;wDjzfgwmif;ref; rdlOfjvAOf qifb
rM;=yfhuefcdkef;/ wlifhwufhuef wif;yBbaq;ulef;toj/ wmif;[Of;rM; ulef;o.ifymufb
[Mjodyf; awcOfjefg;ymifukrf 50 auMh/ nefeefh wFyf;wwf;idkef;rM; [Mjymufb,.efb

Plecf m0f
20 | ekrf,qmrfcmof

u.pf;/ nefcfgjrM;zfgrM;ref; cOfjy.B;orfh o.ifymufb,.efb/ ulef;erfOMjerf,Ofh/ udkef;


auMjudkef;,Ofh/ umifefgqOfh udefwmif;udef wMbefgqOfheefh,OfhauMj [mifj[Fef;wMb
cdkefjymifukrfvlif/ qArfrdlOfj[Of;twbcOfj=if;vFrf;rM; wMbawnkyfbukrfuef zfgvfgaw
nkyfboif qdkOfjoAifzfgref; ndufbvlpfj=OfacMj v.ifjawnkyfbref;/ [Awf;yAefyyfhyAef
yyfhwif;rlwf; awrD;r.ufjxlif,fgbwmefbwmefbeefh vBjwif;[Mjodyf;auMh,Ofh/ clOf;
w.efjxlifyM;wB;? cFyf;ugmrf;Omef;oFif,Mj? ymBjcFef=def;wMbrmBw.if;ymifukrfvlifauMjw.efj
yM;ul@auMhanMj/ ,dyf;wif;xlifyyfh [mif;zfgref;ao cyfh,ByBq.rf;uefwDj+ifjymifukrf/
oAifu.if@r.if;ayM;eefjyef;,lbOBh,Ofh/ vBj[efyDje.ifhtrjekrfbrdlif;c.efcOf uMju.if@
r.if; cyfh,B[yfh[Of;cOfjymifukrf? wmif;uMjwif;[Bb wlOf,dif;arM,Mvlif [BboFifbuMj[yfh
w.efjyDje.ifhcFufb/ ekifjclOf;rdlefuef uMjzAifbueftvj vDwlpf;eMb,Ofh/ vwf;efg;
tujumifwmif;uMjo.ifzmBbao cOfjefg;+ifjymifukrfvlif/ ymifukrfvlif nefcfgjzFOfcfgjcdkefj
eefhzFOf,Ofh/ ugmifjOMjugmifj? [mifj[Fef;OBhauMjcFyfhvFyfjeMb,Ofh/ r.ufbnef[mifjcldifj
eefhauMj nrfbrD;wDjwFufjref;/ wmif;eMjokwf;awyAef yDje.ifhulef;vlif qdlOf;nef
awnkyfbukrfndufbyM;qOfjomifbcMbcOfqOfjanMj/ vldufjwDj,lbnefnrfbayM;uBayM;
qrf yM;wif;xlifyyfh wMbawnwf;oAif uFwfhoFwfh? u.ifjxBbwrf;,Ofh wlpf;wmif;
eMj wFrjf OBh=OfacMjymifukrf yAefvdufjndif;uvAwfjtvj vdufjtcb yM;vdufjwB;xlOfb
i.ufj/ ymifukrfqrfawtwb ulef;auMjcOfjrM;wduf;wduf; vBj[efwifbeifj,lb ayM;cfgj
wArfrlwf;,Ofh/ cdifbeefh qkrf;rlef@qfgyDje.ifhwB;wfgjclif; yM;wif;cldifjrlef@qfgaocOfj
rM; efg;+ifjymifukrf/ wif;rlwf; awrD;r.ufjomOf;ymBekifjOBh odlOfjclOf;wB;zAifbuefvDeMb
,Ofh/ vBjx.rfboAifw.Bbvifj+ifeefhao ydkwfbzkpfbymifukrfvlif,Ofh/ oAifnefw.Bb
ydkwfbzkpfbymifukrfeBh ayhrM;vDx.rfb/ rdlOfjcdifb,mrf;eefh efg;=eBh=hOMj rFefjqfgeMb
tvj nwf;OBheifbuOfbauMj rdlOfjvAOf ckuf;qfgvBj [Mcdkef;cFyf; orfhayM;ugMbodrf;[mBuM@
vfgauMj nrfb=h,Ofh/ ymifukrfeBh yFwfbrlif;cdkifjrldif;[Of; twbzkpfb,Ofh vmwfjugmrf;
ndif;uvAwfjtvjugmrf;tcb/ ulef;vliful@auMhauMh vrf;wdkef;[MrM;qdlOf;eefh n.ef

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 21

uefnkyfbukrfugMbzfgref;/ ulpf;eMbcmOf;,mrf;ref; eldifjauMhvBjnkyfbodyf;rAwfh/ yyfh


nefcOfqOfj awnkyfbeBh eldifjauMhrD;edlifjyyfhu.efb/ ymBjaovldOf [Of;orfhuwfhcFefb
vlifhvFefbvdufjndif;uvAwfjvD/ twbnkyfbugMb=OfacMjref; wdkufhq.rf;wlpf;yyfh,lb/
,lburf;eldifj orfhayM;cmrfjugMbvfgauMj nrfb=h,Ofh/ cdkef;zdkefh[Mcdkef; ydkwfbeMjvdufj
wmif;eMjwmif;vifao ,OfhugMbauMhauMhu.pf;/ oAifwmif;[Of;nkyfbugMb [Of;wdlOf;=hy.ifb
ndwf;edlifj,lb/ rdlefcl;arMvlifqmB;n.ifbxkef; nkyfbugMbv.ifjwB;? cl;arMvlif qmB;omifb
nmBj nkyfbv.ifjwB;crf;wDjtvj v.ifjnOfqmifhxBeM;? vkif;ydkefcrf; nkyfbv.ifjydkef;OAif;
uAif;wkif? qOfjolhcrf; orfhnkyfbv.ifjykwfhxoMboeMb nefy.ifburfjz.ifj nrfby.ifb
wif;erfcMj,Ofh/ zljuwfhcFefbulef;vliftcbcOf nkyfbZmBbtcb auMhydefbacMjorfh
ydefbyefndif;uvAwfj/ wB;[Of;orfh nkyfbZmBbndif;uvAwfj cOfckdef;ydefbckdef;tcb
anMj/
nefnkyfbanM;ugMbwif;erfeBh yAefnefuM@cef,fgvrfbv.ifjwMbwB;[Of;
wif;erf/ nkyfbv.ifjwB;orfh nrfbvmwfjugmrf;wB;/ ulef;nefvkufhwmif;[Of;rM;orfh
yAefyDje.ifhwB;wif;oAifj/ cMjwMbawy.ifbqfg wif;udef;xmefbeBh yDje.ifh[Of;twh
nrfbrD;wDjvmwfjref;,Ofh/ cMjwdkufheifjao cwfqfgx.rfb,lbu.pf; nrfbayM;[dkifqrf
awrD;odyf;o.ifrlif;vkufhwmif;vifao yDje.ifh[Of;n.ufbwmif;e.ufj eldifjauMh,Ofhedlifj
auMhanMj/ odyf;o.ifqlOf@rlif; [Of;cOfvdkOfjymifukrfao udefcOfjanMj/
rdlOfjcdifbvdkOfjeefh xlifnefofgbyyfhzfgref;eefh nOfrM;yefclOf;w.efjcMj
ayM;rD;yAefvmBauMh,Ofh/ ]eBhtwh vlOfbyefyDjarbcOfu.pf;,Ofh/ [Of;nrfbcOfjwmif;
wdkOf;ref;} OMjeBao cMjvBjclOf;w.efjerfrM;cMjanMj/ awMhyyfhqdlOf;eefhao cdkefj
edlOfwDje.ef; wmif;OlefhcrfqfgeBh qyf;cMjrM;,Ofh/ cMjauMj,myfbqfgu.yfjnrfbvlifh
vFif;vD/ yDje.ifh[Of;vmwfjugMbeBhauMjrFefj/ nefnrfby.ifbacMjref; {jeifjaox.rfb
eBhauMj ,myfbqfgeMbcMjanMj/
n.efuefzFOf wDjymifudefcOfjrM; oAifn.ufbrM;ul@=;ul@wmif;

Plecf m0f
22 | ekrf,qmrfcmof

]ugmrf;tcbauMj [Of;nrfby.ifb? ugmrf;ndif;uvAwfjeBhtwh nrfbrD;wDjvmwfj


ref;}?
]oiforfhOMj ymif ukrfvlifnkyfbv.ifjwB;OMj? ugmrf;wB;auMj nrfbyM;aoacMj?
[Of;awvBjx.rfbnefvfg}
]oifcOfOMjrM; ulef;nefuwfhvdufjndif;uvAwfj qifbawrM;eB wif;cFef;
ndwf;edlifju.efbeMb}
efg;rlbcOfj[Of; nkyfbuefeldifjauMheldifjacMj x.rfbx.rfbudefue
d f,Ofh [Of;orfh
nrfbcdkwf;qfg v.ifjnrfbvdkyfjcdkwf; nefydlefjoyf;vFif;ugMbwif;oAifj? u.yfjnrfbvAyfj
[Aef;q.rf; nrfbvlq.rf; nrfbvmwfjq.rf;tvj wluf;qfg,lb/ udefcOfjudefrmufb,Ofh
qmB;vMholpfb zFOfrM;nkyfbxFifj,Ofh/
]ayM;u.pf;awnkyfbv.ifjydkef;wB;[Of; yAefZmBbtcbwif;ndif;uvAwfjtwh
urf;rM; [Of;ulOfue l f;,.rf;xFifjugMbwduf;wduf;ndlOfj? ayM;yAefvBj wMh[Of;ugMbvmwfjxdkif
wDjulef;vlif nefcyfhcdkif[Awf;ymifukrfeBh awvD,lb,lOf;}
nefqmB;vMholpfbvmwfjrM;eBh qfgjOMjqfgj,Ofh/ [Of;auMj wdkufheifjao
Olefh,lbeBh ref;rFefjuef,Ofh/ OmBbwlpf;zdlefcOfj nefwdkufheifjudef,lbqdlOf;eefh
vBj[ef ulef;vlifyDje.ifhwB;rdlif;c.ef nefyM;efg;nOfykefjz.ef;cyfhckdifyAef ymifukrfeBh
udef,Ofhwdkufheifjnkyfbuef,lb/ efg;zdlefcOfjeefh yM;zljugmef;wfgjclif;qdlOfOf@ nef
vdkOfjugMb (odkOf@csKdOf@Okefh) qdkOfjwB;nrfbrD;auMj yAefwB;qFwfjqFwfj/ orfhyAefwB;
auMhwif;nlj[Of;/ cOf,mrfj,lb=if;[Aef;q.rf;uefrM;rdlOfjn.efb/ orfhyM;wif;vkif;arM
ugmef; yAefcl;arMvlif qefhq.rfclpf@rdefh (wif;nlj[Of; yAefauMhuefeifbuOfbeB ayM;
,OfhymifukrfqifbvBj=hcdkef;,Ofh/) vkufhwDjzdlefcOfjcMj[Of; yBrM;xdkifwDjzldefcOfj
ulef;vlifqdlOf;eefhao ,.ef;cgmifhvmwfjugmrf; ckdef;wlifhwufhnljnmOfodkOf@csKdOf@Okefh
]cMjcfgj,.ef;vmwfjugmrf;ndw;f edlifjcMj? rdlOfjvAOfcMjcOf n.efuefrM; wB;ul@
wDjwDjeBh u.yfjydlOfjOMj rD;ymifukrfvlif awnkyfbv.ifjcdlOf;ydkef;wB; nefvkufhwDjerfh

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 23

oDbtrjvlif;rM;eefhtvj cwf;qfgqlrf;ao n.efuefrM;,Ofh/ ulpf;uMj efg;ymifukrf


vlifeBh orfhu.pf;nOfugmrf;tcb ugmrf;ndif;uvAwfj qdlOf;eBhnkyfbugMbtvj wMbnef[Of;
qdlOf;eBh rM;eBh nrfbrFefjwif;wmif;rkifjr.if;[Of;rM;? rdlefrM;rdlif;c.efao +efjudefcOfj
okuf;zuf;OmefolqOfju.pf;,Ofh? u.yfjydlOfjeB oifOMjyAefvBj cFef;awMjydefbyefugmrf;
wB;ndwf;eldifjcMj}
u.yfjydlOfjacMjugmrf;,mOf;vlif cMjvmwfj,OfhauMj vkif;arMugmef;OMj
]olyf;eBhayhrM;arM;vmwfjayM;xmefbeBh yAefvkufj,dif;zfg<}
]vkif;ckefndlOfbwlOf@osdef@ cMjanMj}
(wlOf@osdef@ nefOMjeBh yAefqdkOfjnlj[Of; rdlOfjn.efbcdkefj=if;[Aef;tcbao
vBjqdkOfjOBh)
]anM C anM C u.yfjeB qifbarMvmwfjeefheMb}
cMjauMj,krfhaocdkef;odkyfbxFifj
]cfgj{julef;vlif[Of;cOf cwf;qfgao ckdifyefwMbyDje.ifhwB;[Of; ayM;awy.ifb
vlifhvFif;vDeefhcMjanMj? oifnrfbeef eifj,lbwduf;wduf;orfhnrfby.ifboifeBh
ref;,myfb,ef;cmefqfgeMbcMjanMj}
cMjodkyfbacMjugmrf;xFifjaotvj nljnmOfodkOf@csKdOf@Okefh qifbOMjrM;
]ndlOfj C [Of;qdlOf;eBh awnkyfbuefvDvDao qifbawcdkifyef}
vBjacMjugmrf;,Ofh wlifhwufhao ckdef;rM; wDjzldefcOFj[Of;cdkef;anMj/ wif;
qmB;vMholpfb nkyfbuefxFifjndwf;n.efbao n.efuefn.ufbefg;+ifjudefcOfjrM;/ umif
Oef;edlifjrlif;ckdifj qifbckdef;twbymifukrftvj rdlOf;vdkOfjwDj,lbzfgref;/ wif;cAOfvFif;
rmOf; ckdef;nkyfbuefxFifj/ oifqlOd fhOMj ulef;vlifcOf nkyfbuef,Ofh ckdef;cyfhckdifyef
ZmBbwB;eB aw=hy.ifbwdlOf;erfrM;tvj awudkifbwmif;rM;ul@auMh,lb/ xFifjcdkef;Olefh
wlpf; u.yfjref;yAef ymifukrfvliftvj awvBjqfghwdkOf; acMjugmrf;nefruf;refjeefh
u.pf;[dkOf? rdlefacMjugmrf;wB;[Of;eBh q.ifbcOfawyefydefb[dkOf C OlefhugMbOlefhckdef;crf
Plecf m0f
24 | ekrf,qmrfcmof

qfgeMbvlif,Ofh/ zdlOfbOmB;Oef;rM; cdkef;twbymifukrfeB ulef;,.rf;ugMbwif;erf,Ofh/ yDj


e.ifhxkifhrmOf; ,.rf;erfaoydlefj,Ofh/ yDje.ifhxkifhrmOf;[Of;wif;erf cfgj=hcfgjx.rfb
ydkef;wB; rdlOfjrdkefhodkef;uOfb nefnrfb,mrfj=hrM;qdlOf;eefh rdlOfjvAOforfheifj,lb
wif;[dkifauMj nrfb=hy.ifboifvM;vM;tvj awndrfbul@qdlOfhul@ydliferfeMb,Ofhtvj
qifbrdlOf;cdkef;,lOf;/ rdlOfjawcfgjrM;ymifukrfeefh zfgauMjcfgjrM;cfgjq.rf;/ rdlOfjvAOforfh ymif
ukrfqifbawtwbu.pf; orfhayM;OmBbrdlOf;cdkef;auMj nrfbomifbxkufb,lOf;/ umifOef;eBh
nkyfbxFifjul@qdlOfhul@v.ifj rD;ulef;xOfjo.ifxOfj nMb,lbawrD;r.ufjqAwf;odyf;ymBymB/
rdlOfjwdkufholifbtvbzFOfwDjerfhwmwfbqmufjawMbvMhav;eefh efg;qfgcMj[efxkdifOMj
xOfj,OfhorfhvBjyBugMbql;wmwfbeBh rdlefcOfjefg;xdlefbefg;cldOf; nefedlifjvl;/ ulpf;eMb
wif;o.ifauMh,dyf;rdkOf;uefao yByBvdkOfjvdkOfj yAef=dOfbayM;,.Bh? eifjvdkOfjqAwfh,Ofh
qifbckdef;yB/ vBjyBcmOf;,mOf;eifbuOfb/ [Awf;oifxOfj ayM;xmefbeBh vkufjvmif;cOf
orfhy.BbrM;[Awf;oif/ ayM;umifwmif; yAefugMbaorAOf;rAOf;eB,myfb,Ofh/ wif;yBwif;Olefh
xdkifwDjwmwfbwif;[dkif ayM;nmef;Omufjcdkef; qifb[efwif;o.ifxOfjzFOfwmwfb/ urf;
eBhtwhyM; ulef;qmB;n.efbauMhedlifj? eBhyAefnefcMj[efrM; rdlOfjOM;eefh/ rdlOfjvAOf
efg;ymifukrfeBh nmBjn.efbeBh rM;ckdefjnkyfbv.ifjwlOfvdufjnefcOfayMjvkufj nOfrM;[Awf;
vuf;xmefref;eefh,Ofh/ nefrdlOfjOM; cMj[efeefh yAen f ljtrjref;/ cOfnOfyM;rM;
wlOfvdufj nefvBjwDjefg;u.rfbulef;wmBorfh zifefg;zMrmufb[defeefh,Ofh/ zMrmufb
[defeBhugMb [Awf;=;wMbofgbu.rfbulef;wmB nOfaxMcOfj,Ofhcdkef;ndkwf;OBhrM; qArfrdlOfj
u.efbn.efeefh/ auMhnefyAefnljcOf ugMb[M[if;elufhvlifaovBjrM;? vkufjqmB;ref;
orfhyAefv.efhcl;ymB;tvj vrf;wdkef;v.ifjvdufjeBhao nOfyM;rM;[Awf;vuf;xmef
ref;/ orfh+ifhyM;rM;q.rf;nljtrjref;/ rdlOfjefg;ymifukrfeefhauMj ref;nkyfbukrf,Ofh
+ifhnljtrjref;o.ifauMh ugMbwmif;eMjao nkyfbv.ifjwmif;ref;ugMb,lb,Ofh/ v.ifjvD
acM;clrfnefeldifjeBh zFOf+wfjwDjymifukrfao x.rfbv.ifjcOfvmwfjZmBbtcb ayM;,Ofh
cdkef;nOf oAiftcbydefbndif;uvAwfj? cMjnrfby.ifbrM;aoacMj/ wlOfvdufjnefcOfnOfyM;

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 25

rM;eefh rdlefwlOfvdufjurf,Aef; nefcMj,mrfj[efwDjefg;zMrmufb[defcFyf; rdlOfjymif


vdufjoFefODeefh,Ofh/ wlOfvdufjeefh cOfayMjvkufjnOfymB;OBhyef wmif;e.ufjymifukrf/
odlOfbedlOfvdefugMbwif;erf/ rdlOfjvdkOfjymifukrfeefh cMjcOfn.efuefn.ufbwmif;e.ufj vBj
[efcOf ymB;wrf;teyefOBh/ cMjwif;nmef;ugMbc.ifjpM;ofgb/ ayM;,OfhauMj eBhyAefoif
eBh wlOfvdufjoif/ cfgjrdlefnef,mrfj[efrM;oFefODeefh wdkufhOlefh,lb/ yDjnmBjvlifqmB;
ymef; rM;+ifhuyf;odkyfbyef omOfusMbymefbvmwfjugmrf;wB; ayM;rdlefwB;vDvD/ u.yfjcdkef;
wlifhwufhuef,Ofh x.wfbcFyf;[mif@q.rf;uefao vBjvlifvdkrf;wlOfvdufjeefhugMb/ zFOf
z.if;vdkOfjymifukrfqlOf@uFyfh ydlefjauMjwlifh[Of;? [Of;auMjqlrf;wlifhydlefj/ cmOf;,mrf;
vdkOfjymifukrfodyf;rAwfhymBeBh rmifh[Fif;eMb,Ofh/
v.ifjwlOfvdufjudkuf;ydkef;eBh cMjnrfbvBjvuf;xmefcFyf;[mif@oifrM;aonef/
nefeBh yAefvrfbv.ifjeBauMj ,Ofhymifukrfurf;y.ufjo.if cdkef;zFOfrdlif;c.ef q.Bjcyfhcdkif
nwf;ofgboAifcFyf;ymifukrfeefh qifbvBj=hcdkef;v.ifjwmif;ref;vDvD,Ofh/ rD;wmif;
zdwf;qfgeFifqfgcdkef; cmOf;,mrf;nefnrfbnOfvBjckdef;eefh,Ofh/ rdlOfjaw[Awf;cFyf;
iOf;[mif@oAifref;rmBw.if;n.ufbeefh rFefj[Of;,Ofhymifvdufjwif;rlwf; awugMbtvb
xkifhrmOf; u.yfjydlOfjefg;qkrf;[Of; rD;arMo.efy.wf;qmef;y.wf;n.ufb nefnrfb,mrfjzFOf
eefhtvj awn.efcOftvb/ orfhrM;rFefjrdlOfj[Awf;cFyf; wMbawofgboAifwB;vlif orfh
vlOfbulef;OBhtvj n.efuefugMbq.BjxFrf ofgboAifydefbacMjcdkef;wlOfrlef;anMj/ v.ifjoAif
n.ufb orfhyAefacMjwB;edlOfOBhtvj ref;,myfb,mef;eMb,Ofh/ vBjcwf;qfgao [Awf;
omifj [mifjy.ifq.BjxFrfauMj u.yfjacM;cMjqAyf;[Fif;eMbtvj rdlOfjnwf;ofgboAifeif rD;
wmif;uAifqfgawMbyDje.ifhx.rfbwif;oAifj,lbanMj/ acM;qAyf;eBh rdlOfjwDjymifvdufj qmufj
cgmufjoAiforfhvlh? ulef;orfherf? rmif@urf;orfh arMo.efcOf ukrfbnkyfbukrfuef,lbtvj
vBjqdkefboAifawhawhcMjanMj/ cmOf;,mrf;ymifo.efrD;odyf;Oef;? orfhawvBjo.ef
ul@ymB;ymB;tvj vBjeFwfjawheFwfjOMj,lb,Ofh/ ayM;,OfhymifvdufjauMj acM;qAyf;/ pM;
z.if;awvkdOfj orfhpM;umefxFifj,Ofhtvj qfgnrfbvDaondwf;cMjanMj/ zljx.rfb

Plecf m0f
26 | ekrf,qmrfcmof

idef;cOfawOMj,Ofh oAifqdlifheBauMj nOfrM;nwf;ofgbefg;cFyf;ymifukrfvlifeBh/ ,Mj,M


auMj yDjnmBjvlif qmB;ymef;? qmB;ukpfb? yDjckefekrfbcOf xFrfqDhaeolifbyefudef,lbauMj
awMbayM;,Ofh acM;eBhnrfbvDcdkef;cMjanMj/ rdlOfjrM;[Awf;cFyf;iOf;[mif@oAifq.Bjeefh
qmB;ukpfb (ulef;vlifnefrD;ykefjz.ef;,fgb efg;=if;y.BbiOf;[mif@oAifrdlif;c.ef) vmwfjae
v.ifjwmif;vdufj nefcmrfjpM;c.ifjpM;eefhtvj qifbvBj=hckdef;v.ifjwmif;ref;vDvD
,Ofh/ =yfh,lbyAef[mif@odlOfawhwif;wlOfauMj wif;xmifbOMj yAefydlefjcmefbOBh[mif@
oifeBheefh yAefcMjurf;vAOf,Ofh/
rM;ckdefjymifukrfvlifeBhao orfhvBjwluf;qfgacM;clrfq.rf;xFifj nefeldifjeefh
=OfacMjtwhOMjclefhcB@v.ijf ydkef;wB;OMj ayM;OMjyDje.ifheMjzldufbcOf yDje.ifhcdlOf;rdlif;
,fgbcOf nkyfbukrfeB zfgnrfbwlifhnrfbwufhoif/ ruf;refjcmOf;,mrf;OBhyef,lbauMj c.if
cOfyAefzljn.ufbidkef; wMbymifukrfvlif[dkOfauMj nrfb=h,Ofh/ ayM;yDje.ifhwB;[Of; wmif;
rldif;wB; nkyfbukrfeB qifbawwArfodyf;rAwfhu.pf; cdif;tcbnefnOfykefjz.ef;ymifukrf
eefh ayM;vAyfjugMbvAyfjrM;,Ofh/ ayM;wAyfodyf;[MjrAwfheB ref;ayM;ugMbymrfhowDhyef
,Ofh/ rdlOfjeldifjauMho.ifauMhtwh nrfbayM;vmufbvmB;/ zldOfbvmBauMhrM;twh vBj=h
v.ifjydlefj[Awf;[dkOf OBhqfgedlOf[Of;eefh,Ofh/ wMbawclefhcB@ vBj[mifj[Fef;rM;[dkifayM;
wmefbeBh nOfcmOf;,mrf;odyf;[MjrAwfheBh vBjvmwfj{jayM;oAifjeB ref;,myfbOBheifb
uOfbanMj/ Oef;n.efwmif;eefh awMbayM;cdkef;twbOmB;Oef; [Awf;ymifukrfcdkef;y.ifb
ndwf;y.ifbn.wf;ao awMbayM;,Ofhwmrf;crfj[Mjrlif; rD;ulef;r.ufjckdifjedlifju.pf;/ ayM;
,OfhauMj nmyfberfhudefcOfj? udefqOfheMbtvj nrfbvlif;acM;? awMhtwhudefu.pf;
cMjanMj/
rdlOfjwdkufhvBjtvb q.rf;yDje.ifhwB;wif;oAifjeefh vBjugMb=yfhyDje.ifhwB;,M;
wB;oM; nef,lbwmif;erfhtrjvldif(c.ifacMh)uBuefwif;clp@f rdefh omrfymufbuD;vlOf;ymB
eefhcMjanMj/ efg;cOfyM;rM;eefh zlj,fgbulef;vlifcOf[MjauMh yAefulef;ekrfbrdlefuef?
ulef;vlifcOfyAefvkufjqmB;xOfjrdlif;/ nMb,lbawrD;omrfodyf;ymBuOfj/ orfhyAefzljyef

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 27

wmif;OlefhymB;rdlif;cMjOMj/ xFifjauMhedlifj yAefoax;a,;idkef;/ xFifjorfhyAefoax;


ulpfjOMj/ wDjeefh cMjayM;nmrf;ugMb rldif;cOfeBh ulpfjawn.ufbuM@[dkOf nrfb=h,Ofh/
cOfcB@aeOMj ayM;OMjulpfjeBh yAefc.ifref;rlwf;,Ofh eBndlOfj/ xFifjauMheldifjorfhyAef
ulef;nOfykefjz.ef;vlwfhuM;efg;rdlif;OMj/ orfhrD;xFifj yAefzljuwfhcFefbymB;rmufjrD; vBj
=h quf;ruf;qdkOfjcOfauMj rdlOfjvAOf [Mcdkef;yyfhnefwFrfjrmBqdkOfjOBhqdlOf;eefh nrfb[ef
,OfhanMj/ efg;o.ifomrfOef; u.yfjyAefqdlOfhvAOfcdlOf;vAOfueftvj acMjugmrf;wB;ref;
y.ifbuefwif;erf/ ayM;vmwfjyAefwlefjxFOfrM; cOfauMjnrfby.ifb[Of;? [Of;auMjvmrf;
qlpfh ayM;q.wfbaq;,Ofh/ ayM;vmwfjv.B;v.B;twh y.ifbuefwif;erf,lb/ wlOfeyfh
wB; rdlefuef,lb/ oAifn.ufbref;yFufbuefndwf;ndwf;/ ayM;cOf+ifh ]zlrf;=Of}? [Of;+ifh
]clef=Of}/ ]rM;vmBulef;} cOf? [Oforfh ]rM;vmBauMh}/ yFufbuefndwf;nDju.pf;/ rdkwfj
cOf,Ofh cOfckdef;uyf;odkyfbyef rlbqkrf;rlef@qfgq.rf;uefrM;/ cOfeifbuefvmwfjawMb
uefugmrf;wB;,M;wB;oM; (wB;vlOf;eBauMj cOf+ifhwlOfcOf,lb)/ rmif@urf;auMjvmwfj
ugmrf;tcbq.rf;/ ayM;rkdwfjuefwif;cOf,OfhauMj urf;rM;awrM;tvbwDj+ifje.ef;cOf
y.ifbcmOfbxMjOBh,lb/ emif;,dif;cOfwif;erf ekifjclOf;eMjodlOfjymBcFef rD;r.ufbo.Bofgboyf;
ofgbOBh/ odefjwlifbauMj wdefref;ofgbr.ufbOBh rdlefodlOfjeifbuOfb/ clef=OfcOfq.uf;OBh
yuf;r.ufboDci. fb[mrfhvlifb,fgb/ ayM;wlpf;ugMb ref;[mif@vDeMbOBh,Ofh/ cOfekifjnrfb
rdlef[Of;ekifjodefjwlifb/ rdlefwif;xB;? wB;edlOf? wB;crf;wDjekifjeefh/ vmB;vFyfjodefj
wlifbref;rD;wmif;eMj rdlefuefu.pf;/ ayM;vFyfjwmif;eMj,Ofh nOfomB[mifhrwfhqyf;
wlOfanMj/ orfhwkdOf;OBho.uf;wdefoDvFifzAifbuef (o.uf;wdeftwh awyAefclOf;tcb)/
nefeBhyAefclOf;wB;,M;wB;oM; rdlOfju.efbu.efb/ qkrf;eBh yAefqkrf;yDje.ifhwB;,M;nef
+ifhwDjwmif;OmefjrM;/ clOf;c.ifcOfyAefnefuOfbqFwfjqFwfj/ nefvfgorfhyAefneftr;
OBheefhauMj cOfvmwfjae,lb/ clOf;[Awf;cFufborfhyM;rmufb=Of nOfrAwfhidkef;r.ufbidkef;
o.Bhqyf;aonrfbuM; yM;wif;r.ufbnef,.Bhwluf;eefhu.efb,Ofh/ odlOfjorfhyAefeMj OmBj
rdlefc.ifemB;[Of; rdlOfjcOfekifjrdlOfjekrfbeefh/ ofgbOBheMjodlOfjr.ufbidkef;ref; awrD;r.ufj

Plecf m0f
28 | ekrf,qmrfcmof

omrfoDbcef wif;nrfbuM;,lOf;/ yAefcFyf;vliftvj cMjauMj nrfbarMvmrf;vDvD/ wlpf;


erfhrdkOf;twh [mif@vDao qyf;wMawh,Ofh/ nkyfbuefcOfjugmrf;uef,Ofh n.ufbqfgcfgj
vBjclOf;ekifjcOfrM;/ u.yfjeBtvj ,.efxmrfv.ifjclOf;ekifjcOf? {jvBj,.ef;odkOfh/ aw
[Awf;wDjrmBw.if;eB,Ofh/ auMheldifjtwh Olefhwlpf;ao awcmByef,lbeBtvjqlrf;/
ckdef;eyfhwlp;f idkef;qOfjuOfb rFefj=uf;rdkefbymBtvj nOfqkrfbedlifj,Ofh/ xFifjauMh
edlifj nOfwif;a[MbclOf;ref; rM;uD@ae/ vmB;a[MbvmB;ylufhodrf;clOf;cOfauMj rdlefrdlOfj
n.efb,mrfj[ef emB;[Of;cOf ylufha[Mbeefh rdlefuefvDvD,Ofh/ [Of;[M;qdlOf;eBhyAefwB;
auMj clOf;ayM;ofgbwldufjefgbxlif,OfhauMj yDje.ifhwB;,M;cOful@auMh yAefylufhclOf;ekifj
a[Mbzfga[Mbref; vBj[efrM;,lb,Ofh/ clOf;nefcOfaexFifjeBh yAefclOf;cFufb[mif@vD
ayM;nrfbrD;wDjvmwfj,Ofh/ yM;wif;rmufb=Of orfhyAefo.BjyAefr.ufbidkef;qFwfjqFwfj/
edlOfhrefjref;auMj vBjawM;nOf[mif;zfgref;eBOMj/ zFefbrefjref;auMjvD r.ufbidkef;
ref;auMj aq;vDeMb/ rmufbwkrfbidkef;ref;auMj[mif@vDtvj orfhayM;cfgjvBjxFifj,Ofh/
,.efhOMj yAefclOf;ekifjrdlOfjtwby.B;ymifcFufbtvj wMbawcmByef[Of; vBj,.ef;cgmifhwDj
trjulef;xOfjwmif;=def;cdkef;anMj/ uyf;odkyfbZlef; wdwf;awMbql;ulef;xOfjcOf nef
ref;vmwfjeefh urfjz.ifjauMj [Of;arMx.rfb,lb/ v.ifjOMj aw[Awf;clOf;wMbrmBw.if;
,.ef;odkOfhrdlOf;eBtvj ulef;xOfjcOfauMj yefcgmifhrM;/ n.efuefrM;eyfhwlpf;idkef;
wluf;rFefjo.ifoFef[MjrdkefbymBtvj idkef;auMjnrfbwArf? cfgjvBjauMjnrfbvBjrM;/ wif;cAOf
vFif;rmOf; vBjrM;auMhqkrfbqkrfb/ xlifyM;cOforfh yefclOf;w.efjqkrf;[Of;rM;/ idkef;
aqj[Of;auMj cOf,.ef;tvj vBjyefcOfugMb,Ofh/ vBj=hquf;uefw.if;qdkOfjOBhauMh
edlifjOMj nM;rdkpf;/ OmB;ao rdlOf;rM;xkifhrmOf; wif;cAOfvFif;rmOf; vBjwdwf;awMb vmwfj
awMbuef o.ifomrfy.ufj,lb,Ofh/
vBjclOf;,Ofh xmBbcFyf;[mif@q.rf;uef/ vmB;ekifjodefjwlifbref;auMj ekifj
wlpf;/ ckdefjxmBbcFyf;[mif@rM; ulOfvdkrf;vmB;ekifjref;/ ayM;,OfhauMj zmwfbuefrdlOf;
+ifje.ef;zfgref;/ umifcrfjrM; rD;ymify.B;rlef@odlOf; oFifq.rfZMh? rlpfz.if? crf;cdefb

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 29

cOfrM; rlef@qfgyefwif;erftvj cOfcfgjugMbwlpf;y.B;tvj odkyfbZlef;ql;rM;,lb/ ulpf;


eMb ayM;rD;umifcrfj odyf;nAwf;rlif;ymB,Ofhtvj nrfbugMb,Ofh/ efgzkufjrM; qifb[ef
uefvBj w.yfbyefacMjugmrf;,lb,Ofh/ rdlOfjzkufjumifefgrM; udefcOfjz.Bcdkef;=yfhuefxFifj/
{jrdlOf;q.rf;cOftvb/ ayM;zFOfwDjcOf awn.eftvbefg;=uf;Oef;eB wDjwB;[Of;,lb
eefh q.wfbrlwf;,OfheBndlOfj/ rM;w.rf=Ofuefnkyfbuefwif;oDbauMh/ rdlOfjugMb q.rf;
vlwfhcOfugMb/ ayM;rdlOfjrdlOf;rM; awvBjqfghidkef;qOfjuOfbeefh/ rM;eyfhwlpf;wif;oDb
auMh/ idkef;ukrfb,lbtvj nmef;awq.rf;tvb,Ofh/ ulpf;eMb cAOfvFif;rmOf;orfhOMj
ref;nrfbqmif@q.rf;/ rdlOfjvAOf Zlef;ref;cOfjrM;OMj ulef;auMheldifjwluf;c.ufjOBhtvj
+ifh[Mref;OB;OB;/ [Of;auMj=rfjuefidef;wif;omrfauMh/ awy.Bbref;rdlOf;xkifhrmOf;? [Of;
omrfauMhugMbauMjnrfbvDtvj zfgauMjcfgjq.rf;ugMb,lbaowMh nrfbvBjugMb u.yfjeMjumef
cAOfvFif;rmOf;eefh,Ofh/
wlifhwufholifboifbuef? udefcOfj=rfjrlbq.rf;uef? +ifharMugmrf;aeyefrM;
qdlOf;eefh wdkufhrD;,lbefg;wMrdlOfjvAO,
f Ofh/ rdlOfjrdlOf; vBjrdlOf;zfgrdlOf;ref; zfgauMjOBh
ZmifhwMbzfgref;/ ayhrM;vDacM;clrfvlifvmif,Ofh/ yDje.ifhuef rM;qfg;uefauMj vBj
ulOfvBjZmifh uOfOMjeef rfg;OMjeB cmOf;wmif;qdlOf;vBjrM;odyf;ymBOef; qrfawrdlOf; vBj
euf;qfgzfgref;,lb,Ofh/ anM; C udlwfbyAefwB;rM;auMhedlifjeBh u.yfjoiftvj ayhrM;
vBjcmrfbwmif;,myfb,mef;cmefqfg ayM;wmefbeBh/ zFOf=def;,OfhauMj wdkufhvBjidkef;OMj
zfgugMb C zfgrM; C nefeefh nefeBh? wdkufhvBjidef;oAifoDhoAifaoMhvl;u.efb/ wDj
awhref; rmif@urf;[Of;auMjeifb[Of; ydlefjauMjawMjeifbydlefjndlOfj/ zfgcfgjrM;xmrfoif
xmrf ydlefjudefidkef;=Ofvdlef ayM;nrfbrD;umef aw[Awf;[dkOf/ [Of;auMjvufhugMbnrfbqgfj?
nOfrfg@cmrfjvFef@vdefyefidkef;,OfhqifbugMb/ ydlefjauMjugMb,lbul@Oef;/ [Of;auMj ugMb
awvmufbvmB;nDjoif/ [Of;awMb[Of;v.ufbuef/ rD;edlifjo.ufbtrbcgmufjedlifjOM;/ auMh
vBjx.rfbref; orfhnrfbqmif@OlefhoifaoulOf/ vBj,myfbqfg,lbawh,Ofh/

Plecf m0f
30 | ekrf,qmrfcmof

rdlOf;tvbqfg;rdlif;qOfjuOfbckdef;,Ofh rdlOf;o.efymifvdufj/ ayM;,Ofhymifvdufj


rlwf;,Ofh n.efuefrdlOf;tvbxkifhrmOf;? rdlif;rmOf;/ yDjnmBjyDjckefekrfb wif;qmB;ymef;
orfhOMj {jq.BjofgboAifefg;cFyf;iOf;[mif@oAifrmBw.if;ymifukrfvlif wif;acM;qAyf;oAif[myfb
,myfb,myfb,mef;,mef; ofgboAifvmwfjq.rf;ugMbauMj x.rfbckdef;qfgnrfbvDaondwf;
,Ofh/ ayM;[Awf;cFyf;,Ofh ckdef;vBjtvbxFifj[mifja[Mrdlif;wD;xFifjy.ufjurf;o.if/ urf;eBh
twh u.yfjydlOfjOMj nrfbqfgjcFufbrdlif;,Ofhtvj vBjyefidkef;cOfjao qifbvBjcOfjwmif;
efg;a[M,Ofh/ urf;eBh ref;yM;yDjckefekrfbtvj vBjcOfjwlpf;q.wfbq.wfbaq;aq;/
]q.rf;rM;wmif;vif? qmB;[Of;awn.efrfg;ugMbwDjeldifj} eBtvj yBq.rf;yDjnmBj
ckefekrfb? oAefjwmif;yBauMjuFyfj[Fif;? wif;o.ifzmufbyAefwifbzdlef clOf;rBhuOfb auMb
auMbu.ifu.if? efg;qfgeBh v.rfOlefhOBh aw+ifh[Of;ugMbvfgeBhaeM;/ vBjyBedlifj+ifj,Ofhedlifj
+ifj/ vdkef;okwf;rM; vBj[efrD;+ifj=def;n.efb=def;OM;? clOf;qfghwdkOf;auMjr.ifaoMba[Mb?
wmif;eMjtwh rD;OBhymifn.efndwf; wmif;vifref;rD;ymBhomifh qef[mif@r.ufb[mif@rfg@
OBh/ vFyfjawyAefjn.ifjuMjvmB;[dkOfauMjnrfb=h? zFOf,Ofh nOfwDjeifjvBj[ef yDjckef
ekrfb +ifhemB;xOfj awrD;r.ufjqAwf;odyf;ymBclyfb? ekifjclOf;wB;edlOfauMbuOfj/ efg;qfgeBh
rdlOfjn.efwmif;rM; wDjeBhnrfbvBjzFOf/ oAefjwmif;eBhauMj nrfb[ef? wdkufhOlefh,lb
eefh yDjckefekrfb uyf;odkyfbyefOMj yAef ]emif;ZMhrdlif;wD;} nefauMj xlefjoiftwh
nrfb=hcMj,Ofh/ nmrf;auMjnmrf;? efg;qfgeBh wdkefbauMjwdkefb eifbzMhoyf;vif,Ofh/
nrfbxmifbaondwf;/ wDj,lbq.ufhq.ufh rkifj[ef[mifja[M,fgb,fgb awrM;vBjxlyf; ]emif;
ZMhrdlif;wD;} nefyAefwlOfawhref;/ ugmrf;oifauMj nrfbvmwfjvBjaoacMj ,Ofh/
yDjckefekrfborfh+ifh
]arb C rfg;rM;eBh rM;wlifhvl;}
cMjauMjugMbqrfqrfemif;ZMh i.rfaowlifhwufh? r.ufbqdkOfjnlj[Of;? emif;ZMh
auMj,dyf;rdkOf;[Of;ao wif;nlj[Of; cOf=hquf;uef/ xmrfugmrf;,lbvDudefOmef? orfh
oifbugmrf;,lbvDudefOmef {jolifbxdkif yDjyDje.ifhe.ifh nef,lbwDjrdlif;rdwfj? vMjoAOfj

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 31

(cMjzFOfvMjoAOfj rM;vmwfjaenlj[Of;? urfjz.ifjayM;wmB,Ofh)qdlOf;eBhanMj/ ,dyf;


rdkOf;ref;emif;ao qfgnrfbvDaondwf;/ y.ufjurf;edlifj zFOfrM;[Awf;cFufbrdlif;eefh [Awf;
oif ydlefjnrfbn.ef[Of;rM;[ef ]emif;ZMh}wB;[Of;/ nMb,lb,fgbxOfjauMj v.ifj
rmwfjoM; wdkufhudkrf;,lbyAefoiftvj nrfb{jqmOf;cdlOf;[Of;[ef/ oifyjD nmBjnrfbn.ef
aeeB nrfbvBjxlyf;,Ofh/ wlifhwufhxmBb[mif@q.rf;uef/ vDacM;clrf/ xmrfqdkOfjemif;
ZMhauMj yAefqdkOfjtcb/ nrfbrD;qdkOfjwB;[dkOf auMjnrfb=h/ cMjcdkef;xmrfqdkOfjwB;eBauMj
ref;emif;nrfbw.yfbyefcMjoif/ cMjauMj nrfbodkyfbxmrf,Ofh/ i.rfao,dyf;rdkOf;ref;
emif;? ,ufhwlpf;eMjref;/ nefuOf vBjzFOf,lbrdlOfjvAOfeBh wDjn.ifjqOfjZMhcBbrdlif;
cOf,lbu.pf;nrfbuM; vBjxlyf;wlOfawh emif;ZMhvl;u.efb,Ofh/
vDacM;clrfvlifvmif/ eBhyAefemif;ZMhwB;eB/ ayM;nrfbqfgjyDjckefekrfb vmwfj
eB wdkef;nrfb,krfb,Ofh/ clOf;ekifjwmif;rB@auMjr.ifrdefj/ rD;eMjwMu.pf;,Ofh/ wlpf;
ayM;Olefh[efrFefj rdlOfjekrfbaw[mif@vDuM@[dkOf/ acMjugmrf;nlefjnlefjn.efbn.efb? eMj
ofgqfguD@? ayhrM;rD;YwM;wArfwlOf ayM;wmefbeBhaeM;/ ,lbwDj=def;n.efb efg;Omif;n.efb
eBhao rkifjwlpf;a[MvlifqOfjuOfb,mrfj,lbrM;? ,mrfjeifj[Awf;emif;ZMhrM; [Awf;[dkOf
auMbugMbOef;awMbOef;/ vlify.ifqdkifjtcbcOf yefOBhidkef;=Ofvdlef,lbeBOMj/ Omif;[mifj
a[MauMj tcbcOfnOfwFyf; [Awf;vkrf;wif;erfeBOMj/ qkifrdkOf;aoaeyef +ifj=def;ref;
nefa[href;qdlOf;cFuf;r.ufbcFuf;rfg@eefh vmwfjaeOMj
]eBhcOf,MhvFOf,Ofh ckdef;rM;[Awf;yefrfgbrfgb? eBhtwh yAefnefuOfbref;}
eifbuOfb,Ofh/
oifyAefcMjtwh nmyfjaw,lbqrfqrfao [eforfhnrfbvBj,lb/ awMhtwh
ydlefjvAifh{jodkyfbnomufjugMb/ ,mrfjyAefn.ifja[MqOfjuOfb eifbawnrfb,lbvBjcMj/
ulpf;eMb cdkef;Olefhwlpf;xFifj awMjrdlefzOMhwB;[Of; vBj,lboOf;rdlOfjvAOfeifbuOfb
vl;/ eifbOlefhpM;,OfhauMj =hwlOfcdkef; rdlefuefu.pf;,Ofh/ n.efuefnOfidkef;vlb?
ofgbyefefg;rdkOf;uefbawM;ao wlifhwufh cdkef;n.ufbefg;[mifja[Mrdlif;wD;rM;/ rdlOfjugMbxlyf;

Plecf m0f
32 | ekrf,qmrfcmof

emif;ZMheefh vBjOMj,lbq.rf;vmefref;eBauMj vBj[efref;emif; rM;auMhvAOfu.pf;


ndlOfj/
rdlOf;tvbcdkef;rdlif;[Of;eBh ugMbymifukrfvlifrM;cdkef; nrfbyAefwFrfj/ twbrdlOfj
2005 wFrfj,Ofh orfhwrf;awMbayM;vdlefxdkifc.B@xdkifyD@rM;/ rmif@nefauMj ayM;cfgj
vdkrf;urfjz.ifj,Ofh/ wFrfjyBb,Ofh ckdef;wef;qifbodkyfb awMbayM;vBjomrfyD@ymB qifb
wFrfj,Ofhtvj ayM;rD;wmif;,.rf; {jvBj,.ef;y.BbOmif;yef cMjrdlOf;tvbrdlif;[Of;[dkifugMb
eefhaourf;cMj/

29-10-2008

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 33

rmuf,umif,ySwf,yj:xkif.rmof:
efg;yD@ 2004 vdlefxlefjqAwf; Oef;xDjodyf;awMbomOf;nAwf; vBj[Awf;
ymifvdufjwDjrldif;xkifhrmOf;/ n.ifjwDjemefbwMbOkefb OAif;rlbaq@/ wif;rlwf;wif; oAifj
rD;arMo.ef 147 auMh/ yAefy.ufjurf;edlifj wMbxkifhrmOf;wMbyD@eBh yAefymif vdufjurf;
vdkef;okwf;/ arMo.efxkifhv.B=OfodlOf? rmefjarMb? erfhcrf;? odyf;uOfjrmefj rlbaq@?
ymifb omB;wif;oAifj ndifydkifjedlOfnAef[Fif; auMvdufjvmB;tvjZdifjtijwB; ul@wDjzfgref;
q.BjxFrfcyfhcdkif[mifj[Fef;yAefrM;,Ofh/
vBjrM;xwf;wlpf;arMo.efcOf qefh=hvdufjnrfbrdlefueftvj vBj[Awf;yef
+ifjo.ef ]u} tvj ]c} ao o.efyefugMb/ wDj+ifjo.ef ]c} eefh OBharMo.efnef
nrfbayM;cdkwf;qefhvDeefhao +ifj ]u} eefh OBharMo.efnef,mrfjcdkejf ymifzdkuf;
z.efhtvj uwfhcFefbvdufjwmefbwmefbref;,Ofh/ qOfjomifbcMbcOfqOfjauMjrM; cdkefj
,lburfjz.ifj/ n.ifjo.efn.ifj[Awf;zdkuf;oef; u.yfjOmif;OwfhemefbwOkefbugmifjtvj
vDzAifbyAif;qfgeMb,Ofh/ n.ifjrdkOfhcOfj[kifzuf;auMj =OfarMjorfhyAef nefyMjefg; zlj
y.ifumefqmB;wif;erf q.BjxFrfuefao [kifvAifhugMb,lb/ nefvmufbvmB;twh nrfbyM;
emif;,dif;aoauMh/ qmB;umefbOkef; tvj qmB;qlOf;pkefh [Awf;=OfarMjvlifawMbxdkif
y.B;vdkOfjymif,OfhwlOfvDimrf;ugMb,lb/
qkrf;auMvdufjvmB;zfgref; olifbrM;yefarMo.ef xdkifwDjymifzdkuf;z.efh,Ofh
auMj vBj[mrf[myfbnOfykefjz.ef; wMbe.ef;yfghumifcrfjumifcdkef;aonrfbuM; umifOef;
auMj qFufbtzOBhyefykefjz.ef;,lb/ auMzfgauMref;eifb[dkOfayM;awyAefymifzdkuf;
z.efheefh nOfwif;idkef;w.if;cOfjomef urfhxFrfq.BjrM;ul@wDjwDj/ nefyAefqOfj=def;
auMvdufjvmB;rlbaq@twh vBjqifjcmrfb=Oferfref;ugMb,lb/ rdlOfjwdkufh[Awf;ymifvdufj

Plecf m0f
34 | ekrf,qmrfcmof

eefhauMj qOfjwMbeMhtrjekrfbvmBrlbvmBqkrf; rM;=rfj+rf;uefao vAifhvlurfhxFrf


yefugMbwif;erf/
[Of;[M;qkrf;arMo.efyFwfbauMh vBjylifo.efyefugMbawMbayM;,Ofh/ efg;[Of;
yFwfbauMheBh ,lbrdlif;wB;auMhwDjauMhwmif;ao rM;o.efyef,Ofh/ efg;ymifvdufjeefh
[Of;wluf;vdkef;OBho.ifOef; ,.efhu.yfjymB;,lbvD[Of;/ vkufhwDjOAif;vdlOfbao Oef;xDj
12-7-2004 umifefgqOfhqOfh n.ufbugMb rdlOf;zFOfwDjOwfhuRif;emefbwMbOkefb ayM;rD;
umifcrfj 6 rlif;ymB@,Ofh/ rFefjz.if;arMo.efcOf vdkOfjnmyfberfhnmyfbeB; [mifj[Fef;wMb
awudefcOfj/ cOfn.efuefrM;[yfh[Of;olifb+ifje.ef;/ e.ef;[drf;qrfqkrf;[Of;? ,lbq.rf;
vlpfjarMo.ef,dif;wif;oAifj/ wMbwDje.ef;arMo.ef,dif;wif;oAifj [Awf;OBhwDja[M
odefemB;cOf/ rD;[mefh,mOf;,mOf;OBhtvj e.ef;ayM;yAefwFOf;vlifcyfh,BugMb,lb/ [Of;
vkdOfjnmyfberfh,OfhauMj udefcOfj/ wDjrlbcOfjeefh vBjxlyf;uefaq;aq;/ vBjzmwfb
ugMb[dkiftvj wlifhuefwufhuef ayM;nrfbokwf;nrfboAifj/ yAefn.ifjwDj,lbzif=ufj
zift[uOfcMjtvj zFOfrdlOfjvfgauMj rdlefOBhyFifjeifbuOfbu.pf;/ nmyfjefg;wMeBh nrfb
vmufbvmB;rM;oif/ udefcOfj,Ofh cOfjymifo.efq.BjxFrfemif;oFif=dif; o.efOBhO.uf;n.efb
=if;[Aef;zlpf;ekrfb? O.uf;n.efbeBhauMj vDcOfjqfgcOfjacM;? O>uf;n.efbeBh yDjqmB;ZMj
wFrfjrdlOfjymif vdufjuMbvDh rdlOfjyD@ 2004 vldefxlefj=uf;eefh/ ymifvdufjuMbvDh
[Awf;wDjwyfhv.BzM e.ef;vdkOfjoOf;wDj=def;arMo.efqmB;vMholpbf tvjemif;wFifhcOf/
cOfrD;vkufj,dif; n.efbauMhedlifj qdkOfjref;+ifhOMj emif;zlpf;ekrfb/ ayM;umifefgqOfh
ayMjref;e.ef; wdkefbref;nrfbvkufhrM;u.pf;ref;/ +ifhy.ifbcmOfbyeftrjref; ]ar@
nM@} eBtwh awMbxdkif trjref;ayM;zFOfwDjref;/ ayM;trjref;zFOfwDjref; oAif
n.efboAifnDjref; arMvFufjvmB@ugMb yAef ]ar@ndlpf;} eB,Ofh/ vD[ufhydlefj awrD;
r.ufjomrfclyfbymB@/ nefref;emif;olefqgfaoydlefj yAefcFyf;O.uf;n.efb nOfofgbefg;uFufh
oFwfhn.efbref;ao x.rfb,lbul@cmOf;,mrf;/ ayM;ZB;rM; orfhzkpfbwlpf;cFyf;iOf;
[mif@oAifO.uf;vkufjn.efb nefqkrf;[Of;[Awf;OBheefh/ arMzkpfbarMndkwf;[if;u.pf;/

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 35

ayM;,Ofhcdkef;twb =Ofref;cdkef;/ efg;qlOf@odyf;omrfodyf;oDbOef; ,lbq.rf;[efq.rf;


zlpf;ekrfbrM;ao yDjqmB;ZMj vBjwFrfjn.ufbr.ufbyAefrM; =if;[Aef;zlpf;ekrfb ,Ofh/
wlpf;acMjref;vl; C
plif:pAef:zlnf:ekrf,
rM;tvj ! zlpf;ekrfbn.efbndlpf;
ar@nM@ ! [Of;n.efugMb=if;[Aef;[Of;ugMb[Aef;
[Of;n.efugMbwlpf;wmif;=dOfjvFif;
v.ifj[ufhyFif;vDykefjrdlOf;eMj
eBhyAef ]u} ndlOfj? eBhyAef ]i}
nefeefhorfh yAef uMj uM; uM@
nefeBh yAef ]O} eBhyAef ]x}
nefeefhorfhyAef nM nM; nMb
wif;oAifj ! =rfj[Awf; (nM nMb nMj nM; nMh nM@)2

ymifvdufjuMbvDhwyfhv.BzMeBh cMjnrfbvBjq.rf;/ qkrf;[Of;vmwfjr.ufbyef


v.ifjwmif;O.uf;n.efbeBhao qifbvBj=hrM;/ wif;wmif;wlifhedkifref;auMj emif;oFif
=dif; [Awf;aeo.efaeugMb efg;[Of;wif;oAifj rD;yFwfbauMhrM;ylifo.ef,Ofh/ ,.efhu.yfj
[Of;qdlOf;eBh rM;ylifo.efyefao efg;vdufjydkwfbarMo.efqmB;rmOf;crf; erfhwD; eefhofgb
qdkOfjoAifrfgbyef nef+ifhqdkOfjOMj rmufbumifbyFwfbyM;ymefrfgb eB,Ofh/
efg;rmufbumifbyFwfbyM;eefh qmB;rmOf;crf; erfhwD; wFrfjOBhOMj -

twb,mrf;efg awMb,mrf;crfjodyf;rlif;vdkuf;,Aef e.ufjOmB;ao ,mrf;


nmyfberfhtvj ,mrf;udefcOfj cmOf;,mrf;wif;oAifjeBh u.pf;yAef

Plecf m0f
36 | ekrf,qmrfcmof

,dyf;urfqdkrf;tvjyyfh wFrfjcyfhrmBcmefb qfghnmefbw.if;vBjxlyf;


pM; urf;eBh,Ofh ]rmufbumifbyFwfbyM;} ymefrfgb ,dkOf;ofgb{j[Of;=h (1)
yAefarMo.efvlif qmB;ZMjerfhwlj ,dyf;rmufbumifb]ydkefh=h}ao
ydkwf;,dkOf;wDj=Ofqfg crfjOef;efgnrfbacsMh? (2) rM;xFifjarMo.efqmB;
qdkefjofgrldif;aiMh orfhawMh,dyf;rmufbumifb ]ZdifjOmif;ugmrf;} ylif
wrf;cyfhae {j[Of;ayM;=hqFifj? (3) rM;xFifjarMo.ef,dif;ekrfb
qmrfcmOf yM;nOfwif;rmufbumifbacMjoAifwFwfj nrfbyefyFwfjcmOf;
,mrf;? (4) orfhyAefarMo.ef,dif;[mefcrf; ,dyf;urfrmufbumifbu.ef
]ymB;eyfh} wFrfjcyfhylifo.ef {j[Of;vFif; xFrf[Fif;rmufbwMugmifj? (5)
rM;xFifjarMo.ef ,dif;crf;q.rfzlpf; u.pf;ref;,dyf;rmufbumifb
qefheldifj o.efnrfbyefydlifjzdwf;wmif; omif;vmif;{j[Of; y.ifbymB
awMbiOfj? (6) olwOfjarMo.ef,dif;oFif=dif; nrfbzfg; xdlif;,dyf;
rmufbyldifwFrfj uM@yBbcFrfh[dkOfql;xFOfedlifj,OfhxFOf o.if xwf;x.if
nrfbwluf;=ifj? (7) urf;eBhrmufbacMjylifxdkifqAwf; rmufb[Awf;arM
qefhiOfj qfgckefboOfjayM;ymifb rmufbumifbqAwf;eBhyAef arMo.ef
,dif;qmrfvFif;ndlOfj? (8)urf;vdkef;yAefrmufbyFwfb xFrfuFwfbv.ifjyuf;
ydlifZdifj,mrfj arMo.efrmOf;oFif cFef;arMvmwfjwmefjugmrf;O.ef;
z.ef;vDvBj]yFwfbrmufb} vBjwDj ]OwfheefbwMbOkefb} eB,Ofh/

vBj[yfhnOfqdkOfjoAif rmufbumifbyFwfbyM;ymefrfgbao odkyfbykdwfb,dkOf;Oef;awMb


Oef; awMbxdkif OefjxDj 21-7-2004 wmrf;crfj,OfhanMj/ ayM;umifcrfjrM; aw
[Awf;y.B;vdkOFjymifzdkuf;z.efhy.ufjurf;(1),OfhanMj/ umifcrfjeBh arMo.ef[Of;wif;oAifj
tvj ndufbvlpfjyDje.ifhe.ifhyDj efg;rmefjurfjz.ifj rM;ckdefjy.B;vdkOfjymifo.efcmOf;Zlef
,lb/ vBjidef;OMj arMo.ex f kifhrmOf;cOf cwf;qfgcyfhcdkif wMby.B;vdkOfjymifeBh,lbanMj/
udef cOfj,OfhauMj arMo.efcOfwif;oAifj nOfn.ifjwDj,lbzfgref;/ cOfrM;yef[Of;

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 37

wAef;n.efbauMhvFrfjvFrfj ,dyf;urfOBh[if;zfgref;/ arMo.efvlif vkif;qmB;ZMj r.ufb


vmwfjacMjugmrf;,Ofhurfjz.ifjao v.ifjawykdwfbymify.B;vkdOfjymifzdkuf;z.efheBh aw
nOfugmrf;nef+ifhqdkOfjOMj r.ufb{juD@ul@vlifb eefhao ykdwfbzkpfbugMb/ acMjugmrf;nef
yDjqmB;ZMj oyf;vFif;yefugMb uyf;umBbvlpfj r.ufb{juD@ul@vlifb eefhao qmrf;qdrf;
wlpf;acMjref;cMjvl;/
rguf,P;uD<ul<vlif,
! efg;wDj,lb[Of;eBh rD;OBhr.ufbrBhul@qdlOfhul@,mifb
oefcmifjv.Bwlef;[Of;vDwlpf; u.yfjr.ufbul@qdlOf;aujte
{jwmif;[mif@vDcOfOBhclefhc.yfjwFif;y.ifb
uyf;,Bq.rf;tuj=pfjerfhvB

C r.ufbrmufbnmB@+rf zFOfq.wfb+wfjxdkifwDj,lbrldif;uB
ydlefjc.Bnmrf;q.rf;v.ifjqdlOf;eefh ul@wDjrD;nmB@r.ufb+rf[dkef;
ul@wDjrD;oAifcmOfbcdlOf;wB;

! qmB;,dif;ekrfb[mB;[Of;yAefclOfjr.ufbvrf;,.wfj
qdlOfhcdlOf;okifyAefv.efhuFefbcdlOf; rD;[Fif;OBhxlefjwArf
awckdefj,fgbrfgbokif qdlOfhZef;awodkyfbyfghqdlOfhidlefjcdlOf;ugMb
awMb+wfjayM;qlOf@cmOf;,mOf;uB

C ekrfb,fgbnAef[Fif;uAOfjvdrfbzefj {jOmefjrdlif;[Fif;udkrf;
wkrfbr.ufb[Of;{juD@ul@vlifb (ul@wDjrD;nmB@r.ufb+rf[dkef;
ul@wDjrD;oAifcmOfbcdlOf;wB;)

Plecf m0f
38 | ekrf,qmrfcmof

auMhwFrfjugmrf; yAef oldOf,dyf;urf; nef+ifhqdkOfjOMj qmB;xkef;an; rdlOfjvAOf


,lbwDjuMbaebwMbao cdkef;zkpfbeMjumef wDjckpf@rdefhOBhanMj/ wFrfjOBhqArfrdlOfj
ymef ]r}[MjwlOftwbwifj 1968-69 eefhanMj/ ,dlif;nmef;ref; v.ifjcfgj{jr.ufb
nefrD;nmB@+rf+rf[kpf;[kpf; {jref;ayM;uD@v.efhq.wfbwif;rdlif;wB;/ vmwfjr.ufboyf;
vFif;,Ofhaotvj nOfZB;r.wbf vyf;odifbzdwf;zdwf;anMj/ ayM;,OfhauMj yDjqmB;
ZMj wBjwAef;vFrfjnefref;,dyf;eefhao [Of;qdlOf;eBh n.efuef ugMbwdwf;qyf;ayM;
vFif;ugMbwif;oAifj ,OfhauMj ydkwfbzkpfbZB;vFif;rM;/ rdlOfjwdkufh wBjZB;awMbayM;vFif;
[Of;[M;arMo.efwif;oAifj n.efuef+ifhugmrf; r.ufb{juD@ul@vlifb anMj/ ayM;,OfhauMj
+ifhugmrf;nefvBjqdkOfjOMj ,Mbvdkr;f cdlOf; vkif;crf;uM(wlefj[kif;) nefnljarM,Mvlif
qmB;crf;vAuf; wFrfjOBheefhanMj/ u.yfjydlOfj acMjugmrf;,Mbvdkrf;cdlOf;eBhauMj rdlOfjwdkufh
+ifh,lbeefh yDjqmB;ZMj cdkef;r.ufbvmwfjacMjugmrf;xFifj v.ifjOMj ,Mbvdkrf;cdlOf;eBh nMb
,lhnomufjref; omrfodyf;yD@rdlif;ymB@,Ofh/ u.yfjydlOfj rD;ymifzdkuf;z.efhao qifbcdkef;
n.ufbrM;? yAefumg rf;nefrD;erfhw.ef; z.ef;vDwMbwB;[Of;vlifvmif,Ofh/ arMo.ef[Of;
wif;oAifj n.efuef+ifhugmrf; ,Mbvdkrf;cldOf;eBh rdlOfjo.efeefhnrfb ayM;wldOfhqfgauMj
rdlOfjwdkufh[Awf;y.B;vdkOfjymifeBh x.rfboAifarMo.efcOf+ifh erfhvFrfhref; zffgvBjqdrf;
wlpf;auMj =hul@auMhrdlefuefref;wdkef;,.efh=Ofqfgul@ulef;,Ofh/
bj,vdkrf:cdlof:
CHO (,Mbayvdkrf;)2 cdlOf;[Of;auMj,MbyFwfj
{jnAef;nmef;refjwMbaob v.ifjwmif;rlef@OBhzmBbvif

V-1 ugMbo.efvdufjvmB;wDjrdlif;ydlefj
cdkef;rM;[Awf;umefwMbOmefjrdlif;[Of;ugMb
{jref;ayM;vDaon.efw.ef;aouOfb idef;tvjqdlOf;qmB;ekrfb

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 39

idef;tvjqdlOf;,dif;ekrfb [Of;z.rfhuefcwf;qfgugMb
,Mb{jcdlOf;vBjwluf;wFrfboltvj
[Of;eBh,if;xkufbvBj[Awf;u.efb

CHO (,Mbayvkdrf;)2

V-2 zefjqifbrefj z.rfhqifbyAefugmrf;ulef;xOfjeBhqdkOfj,lb


u.yfjulef;,Aef;cdlOf;qifb[mB

CHO (,Mbayvdkrf;)2

V-3 o.efwMbawvBjyAefykefjrdlif;[Of;
Oef;edlifjrD;umefimef;ayM;ayhwlOf
,Mbay{jyAefv.ifjvdkrf;cdlOf; z.if;eMjrdlif;vldif
nAef;nmef;[Awf;ykefjrdlif;[Of;ugMbeB

CHO (,Mbayvdkrf;)2

V-4 rmif@auMhcfgjOMjxlOfbeOfjwB;rAef
xmrfwlpf;vl;ref;auMjudefxlOfbeOfjwB;,fgb
oifqdlOfhzfgauMjugMb,dlifjq.rf;cOf nefqdlOf;eefhrD;v.ifjoif
wMbykefjrdlOf;eMj imeftvjqdlOf;qmB;ekrfb
idef;tvjqdlOf;,dif;ekrfb ayM;=h[efvFif;rM;eB
,Mbayvdkrf;cldOf;idlefjqOfjuOfb
xFrfq.Bj[Fif;tvjwMhedlifboif[Awf;ugMb

CHO (,Mbayvdkrf;)2

Plecf m0f
40 | ekrf,qmrfcmof

V-5 ugMbeMj{jcdkef;wlpf;wmif;vif [Awf;oif{jwlpf;cdlOf;qOfjuOfb


,Mb{jydlefjvBjnM;vM;[Of;avMb qdkOfjqdlOfhcdlOf;[Of;udlwfb,fgb
u.yfjidkef;crf;auMj,MbcmB

CHO (,Mbayvdkrf;cdlOf;[Of; ,Mbayvdkrf;rldif;[Of; qmB;,dif;zfgnrfbOMj


{jckuf;qfgvBjwMbaob qlOf@nAef;nmef;[Of;yBbwArf)2

V-6 xFrfnrfboif{jyAefykefj[Fif;rldif;Oef;edlifjrM;
ol[Of;wufhrlef@ausMb ,Mbaycfgj[Mykefj[Of;u.pf;
rD;rmufjrM;awqlrf;odlOf;[dkOfeMb rdlif;ayM;nrfbofg

CHO (,Mbayvdkrf;)2

V-7 nlljawMbvkufjorfhawMbvmef ayM;wdkufhOMjnmef;cdkefj,fgb


{jckdwf;vBjuefodkyfbumef

CHO (,Mbayvdkrf;) ,Mbayvdkrf;cdlOf;[Of;

ugmrf;,Mbvdkrf;cdlOf;,OfhauMj odkyfbao uMjaeyefnefarMo.ef,dif;n.efbcOf


[mifj[Fef;OBh wmif;uMjwB;ul@rAOf;rAOf;yAefcdlOf;vAOfeefhanMj/ wmif;uMjeBh yAefqOfj
uOfbtwbo.efvAifhn.ufbrM;n.efwmif;okwf;aowMhauMj rdlOfjvAOfauMhedlifjwif;auMh
eldifj xFifjrDbxFifjuD;ref; cFef;vDwlpf;ckdwf;umyfjckdwf;ymefrM; wArfxlefjrM;tvj vBj
qlrf;q.rf;/ ylefhrM;omOf;yD@ymB@eefh vBjzdkuf;o.efyefn.efb,dif; auMvdufjvmB;tvj
ZdifjtijwB;rlbaq@ao vBjugMbuMjae y.B;o.ef;erfhrdlif;c.ef wDjrldif;tcbrM;/ twbnOf
eefhao yD@rfgbwB;ul@yD@yD@ nOfwmif;q.BjxFrf qmB;n.ifbxlpf;? qmB;omifbvlbcOfao
odkyfbcyfhcdkifrM;xFifj,fg;,fg; awMbrdlOfjvAOfvBj[efugMb,lb wDjrdlif;wB;wif;erf/ ayM;vBj
[ef wmif;uMjarMo.ef[Of;,OfhauMj vBjx.rfbidef;oAifugmrf;zlj+ifhugmrf; qdkOfjoAif,fgb
Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 41

qmB;oFifq.rfZMh? qmB;ekrfbqmB;? qmB;cArfcrf;? qmB;oFifq.rfrmOf;? qmB;omBZlef? emif;oFif


vdkef;crf;? emif;rlpfz.if? emif;crf;e.ifh? emif;anvD tvj ,dif;rlOf+rf? ,dif;,dif;cdlOf;
cOfqdlOf;eBh rM;+ifhugmrf;rlef@qfgyefy.B;vdkOfjymif[Of;/ awMbxdkifodyf;rlif;cdkijf vBjvdkOfj
odrf;ugMbauMj arMo.ef[Of;qdlOf;eBh nrfbayM;yAif;qfg/ u.yfjydlOfjnrfbvBjy.ifbcmOfbxdkif
ZmBb vlify.ifqdkifjcOftvj nrfbayM;[wf;[Awf;vdkuf;/ wDjxkifhrmOf;eBh u.yfjydlOfjOMj
cdlifjqmufj xkifhrmOf;[mif@vDeBh qOfjc.ifref;yAef =OfyOfjauMjvdufjvmB;tvjZdifjtij
wB; qmB;omrfrdlif;xD;tvj zljy.ifumefZmBbrlef@qfg qmB;xke;f rsdefhcMjtvj [Awf;oif
auMjimBjcMjanMj/ awOMjzlj+ifhugmrf;wif;erfeefhauMj ref;ugMbrD;wDjxkifhrmOf;urfj
erftvj yAefnefOMjy.B;vdkOfjymif[Of; vBjrlef@odlOf;wArfxlefjugMb,lb,Ofh/
rdlOfjzkufjrM; umifefgaw[Awf;ymifemrf;y.B;vdkOfjymif,Ofhao arMo.efcOfaw
rdlOf;=def;zfgref;? awvBjzmwfbuef,Ofh/ u.yfjeBtvj ymifrlef@odlOf;,OfhauMj nkyfb
uefvmwfjawMbuef nrfbokw;f nrfboAifj/ oAif+ifharM+ifhugmrf;cOfauMj ayM;yef;vlif
OBh,Ofh/ awMbayM;rD;o.ifqlOf@rlif;umifefgqOfhauMj urfjz.ifjwif;wdkufhnkyfbuef,lb
ndlOfj/ e.ef;auMj[dkOfawvyf;vBjeMb? awOMjugMbaysMbq.rf;cOfauMj nrfbyAefvBj? aw
qfghcOfvdkOfjauMj nrfbodlOf;OMj,Ofh/ ,.efhu.yfjefg;Oef;vlifodyf;o.ifOef;eBh twbnOf
=Ofefgrdlif;yBbvFif; wdkufhvyf;odifbz.rfhzFrfh 4;45 rlif; vBjvkufhul@auMh [Awf;zdkuf;
oef; awMb 6;00 rlif;/ yefv.ifjwmif;vAefj{jcOfrlef@qfg/ rmif@y.ufjauMj +ifharM
+ifhugmrf; uMjq.rf;uefauMjyM;/ awMbrlefjawMbrDb? vlrf;xlOf;vlrf;x.if; qdlOf;eBhtwh
nrfbvBj[Awf;rM;yef/ efg;odyf;o.ifOef;eBh Zlefwluf;umifefgqOfh nrfbvBj[Awf;zdkuf;
oef; rD;yAeo f Db[MjOef;vl;u.efb/ zdkuf;oef;,OfhauMj vdkOfj[Awf;v.ifjrlwf;ofgwDj,lb
wDjoOf;wif;oAifj? okufjeMjoDwMzfgref;,OfhauMj z.BcOfjefg,Ofh/ efgqOfhcOfjz.BeBh
vBjz.Bul@rAOf;rAOf;vAifhvlyefaq;aq; udkifbayM;OMjyAefxkifhrmOf;,Ofh/ cOfjefgcOfjcrfj
auMj rDbcOfjzuf; arMcyfhcdkifyefeMb,Ofh/ arMo.ef 150 qrfqrf ndufbvlpfj[Of;
tvjzljy.ifumefwif;oAifj awrD;r.ufj 200 ,OfhanMj/

Plecf m0f
42 | ekrf,qmrfcmof

v.ifjvAifhvlxkifhrmOf;auMj vmufbvmB;OBhcMjanMj/ edlifjOef;edlifjoFef zfgcfgj


rM;qMbuMhauMj [yfh+if;wkif;cmrfbnOfao cyfhcdkifvAifhvlrM;,lb/ auMwlifbOAif;zfgref;
urfhxFrfrM;eefh ndufbvlpfjnefyAefqOfj=def;auMrlbaq@ qifjcmrfbaovAifhvlrM;
,lb/ trjekrfbul@qkrf;qkrf;? qkrf;=OfyOfj? qkrf;zljemrf;efg;? qkrf;zljy.ifumefcOfauMj
nOf[Fif;qOfjwMbeMhaovAifhvlrM;,lb/ =Ofy.ufh=OfzmBb=OfrmOfb qkrf;qOfj=dOf;qdlOf;eBh
auMj urfhxFrfvAifhvleifbwmif;=hzfgref; y.ifbqfg[efxdkifrM;,lb,Ofh/ wmifwlOfarM
o.efwif;oAifjao c.yfjqfg,fgb,gfberferf,Ofh/ u.yfjydlOfj ref;yAefymifzdkuf;z.efhn.ef
wmif;okwf;tvj yDjyDje.ifhe.ifhzfg nrfbayM;rM;w.efjoifcOf/ [Of;[Awf;odlOfjokyf;
147 zdkefaow.efjyefrM; arMo.eful@auMh/ wmifbwDjqdlOf;nefrD;qfgcfgjw.efjyef
eefh rM;w.efjclOf;w.efjcOfvBjwif;erf/
umifefgrdlif;vFif;vlwfhuM;rmefjzfgref;qkrf;zfgref; ayM;zFOfOBh,Ofh/ udefcOfj
z.B,OfhauMj 8;00 rlif;twbymifemrf;y.B;vdkOfjymifzdkuf;z.efhy.ufjurf;(1) cmOf;ZlefcMj
anMj/ =OfyOfj qmB;omrfrdlif;xD; {jarMo.ef[Of;qdlOf;eBh edlifjauMhawvBjvAifhn.ufbrM;
arMo.efo.ifauMheB wdkuf;olef;vmwfjugMb,lb/ y.B;vdkOfjymifauMj nOfwif;ugmrf;,Mbvdkrf;
cdlOf; odrf;ymifugMbanMj/ arMo.eful@wDj ymifbomB;? xkifhv.B=OfodlOf? odyf;uOfjrmefj? erfh
crf;? aq@vmefh rM;[yfhugMbzfgref; udkwf;[Of;qdlOf;eBh n.efuefugMbodkyfbvdkOfjwDjvkrf;
auMvdufjvmB;rM;/ rdlOfjwdkufh,lbxkifhrmOf;eefhvkrf;auM wif;yBb,OfhvDvD rdlOfj[Awf;auM
eefh yM;wif;cAOfvFif;rmOf;? emif;vMhOkef;cOf n.efuefaoMbolef; wMbidkef;w.if;urfh
xFrf yAefauMauMb,OfhrM;tvj Olefhcdkef;ckuf;qfgvBj,lb,Ofh/ rdlOfjauMbauMeefhauMj
nrfbcfgjwmifbzdkefvdufjoifao,.ef;rBhoifrM;/ nOfidkef;yDje.ifh[Of;wif;oAifj=rfjuAyf;
qlh+rfw.rfuefaonrfbuM; rmif@wDjauMj vBjqdkuf;ao[Awf;rM;/ vdkef;okwf;rM; yAef
[Of;[M;eifbuefu.pf;tvj nefqdkuf;eefh qdlOf;rD;idkef;auMjyef qdlOf;nrfbukrfbeefh
auMj cdkef;,.ef;{jyAefv.ifjurfhxFrfyefauMj rD;rM;,lb,Ofh/ rdlOfjefg;rdkOf;=OfyOfjauM
vdufjvmB; yAefqmB;,.wfjumBbOef;eefh umBb,OfhrM;cMjanMj/ rdlOfj,.wfjumBbOef;yBboAifj

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 43

eefh ref;uBhvmwfjOMj ]efg;[Of;wif;oAifjeBh rfg;ofgbidkef;vlberfaoydlefj,Ofh}/ qfgj


,lbanMj? cOfyAefarM,Mvlifao ndufbyM; arM,MqmB;,D@nFef vBj,lifaqbweMbcOf
,lbauMj nmyfjofgbauMh[Mjrdkefbu.pf;,lOf;/ cdifbeefh [MjrdkefbnefOMjeefh {jayM;ofgb
vBjauMj nrfbimBj/ cMjvBjofgbrM; idkef;oFefyFwfbrdkefbeBh ofgbyAefomrfy.ufjanMj/ u.yfj
ydlOfjidkef;eBh qlh+rfaoofgburf;ndwf;ndwf; vBjnOfyM;[Awf;cFyf;ugmrf;yD@rfgbwB;eefh
nOfqdkOfjqdlOf;eefhao ofgbugMb,lb/ urfjz.ifjtwh awxmifbOMj[Awf;cFyf;eBhimBjao
awrD;erfhrFwfjerfhw.ef;eBauMj awMbrdlOfjvAOfcFyf;qdlOfhcdlOf;eBh nrfb[mrfh,mrfjvBj
wdkef;vmif;ref;eB qdlOf;,mrfj[Awf;rM;eefh =haovmyfbugMbwif;erf,Ofh/ qOfjuOfb
cfgj{jqdkOfjoAifauMrlbaq@tvj y.B;yD@rfgbwB;=dOfj=dif;rM;eefhao vBjnOfqdkOfjauMrlb
aq@ wdkef;vmif;qOfjuOFbao [Awf;n.ufbcFyf;yD@rfgbwB;rM; edlifjyD@eldifjcFyf; [mefh
awMb[MjyD@,Ofh/ ,.efhydlOfjqdlOf;nefnrfbarM[Awf; orfharMxmifbOMj nOfidkef;auM
[Awf;eefh ydlifedlifjorfhaoho.rf;ugmrf;eBhugmrf;eefhauMjrD; ayM;[Awf;ao aoho.rf;
eefhtwh awqif@qdkefbcmrfbvBj,lbaowMhauMj rdlOfjvAOftwhudef;qfg,lb,Ofh/
zlj+ifhugmrf;auMj nmyfjOMjnrfbayM;cfgj+ifhugmrf;ymB;rdlif;eBauMjOMjrM;tvj vBj,dkwf;ugMb
awMbxdkifrdlOfjvAOf,Ofh/
vBje.ef;efg;auM wif;qkrf;vBjtvbwDjymifbomB;? erfhcrf;? rdlif;rmOf; qdlOf;eBh
,Ofhao rdlOfjOef;xDj 28-7-2004 eefh vBjcdkef;rdlOf;rM;wDj=def;zfgref; cMjanMj/
c.yfjqfgxdkifwmifbzdkefw.if;rmBOBh efg;qlOf@ymefqOfjuOfbeBh qdlOf;nefq.Bj xFrfcyfhcdkif
[Awf;omifj ymifvdufj{jayM;,OfhwlOfvDimrf;ugMbvDvDeefh,fgb,fgberferf,lbcMjanMj/
c.yfjqfg,fgb,fgberferf xdkiful@auMhul@ulef; ul@rlbul@qkrf; ul@rmefjrmefj,lbcMjanMj/

25-7-2004? ymifzdkuf;z.efhuRufhtr;

Plecf m0f
44 | ekrf,qmrfcmof

ymifzdkuf:zgef.qof;rldif:egif

wDjnef[Of;[Awf;ymifzdkuf;z.efhyD@eBh yAefOwfhaqM;wDhuMb&Lifbu.pf; eifb


uOfbcMj/ yD@eBh yAefy.ufjurf;omrf? Oef;twbref; 17-2-2005 awMb 3-3-2005
Oef;[dkifref; 15 Oef;? vkufj[Aef;arMo.efwif;oAifj rD;158 auMh? arMo.ef,dif;rD;
87 auMh? arMo.efqmB;rD; 71 auMh? yAefarMo.efwlefjwD; 5 auMh? uRufhtr; 94 auMh?
ymifbnl; 38 auMh? oDbayMhrD; 9 auMh? e.ifcAOf 13 auMh? OAif;vdlOfb 1 auMh rM;ckdefj[Aef;
o.efugMbcMjanMj/
wDjOwfhuRif;aqM;wDhuMb&LifbeBh yAefn.ufbvAifhcl;arMwB;vlif[Of; qOfj ydifb
pMbazM;uMh(rdlif;olj) zljuwfhcFefbydefbyDhwDhumwfhomrfu.if ZmBbwB;eefh o.efn.ufb
wDjeBhugMbcMjanMj/ qOfjnMbavM;uMh(oFefOD)auMj yAefwDjOwfheBh eifbuOfbaonrfb
uM; rdlOfjvAOfqOfjeifjuRif; qOfjOkefbeDhwMheBh nMb,lh awrD; r.ufj 37 clyfb? vBjOMb
17 OMb orfhyAefqOfjeifjuRif;vBjodyf;yD@eBauMj rdlOfjn.ifbylefhyxrausMbeefh ywf;
ydkefhrdlif;rmef@ vBjol;xDhedlifjanMj/ eBhaonrfbuM; rdlOfjyD@ 2097 eefhvBj[yfh
nOfcl;oMboeMhxwfhoMhxrfbrMbq&d, xFifjcMjanMj/ OwfhaqM;wDhuMb&LifbeBh
twbwifjrdlOfjyD@auM;qMb 1263 vdlefodyf;o.ifv.ifj/ qOfjeifjuRif;yAef qOfjnl;
reDhwMh twbwifjrM;awMbrdlOfjvAOf qOfjeifjuRif;qOfjOkefbeDhwMheBh yAefauMh
xlefj 15 qOfjcMjanMj/ wDjOwfhwDjuRif;eBh qOfjOkefbeDhwMh[Of;tvj qOfjqmif;
qOfjomifbcOfwif;oAifj qlrf;odlOf;[yfhw.efj[Of;cMjao nrfbvBj ydkifjndifwmif;q.Bj
wif;erfcMjanM;/ u.yfjqOfjOkefbeDhwMh[Of; y.ifbqfgedlOfvdufjvmB;wB;[Of;cMjtvj wMb
cMj[Of;cOfzkpfbymifvdufjeBh vBjwmif;urfhxFrf wDjqOfj[Of;cOfawhawhcMjanMj/ {j
rD;qOfjeifjuRif; rdlefqOfj[Of;erferf aourf;wDjcMjanMj/

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 45

wMbawyAefymifzdkuf;z.efheBh nefvBjv.ifjurfhxFrfvrfbv.ifjaoydlefj yAef


qmB;wmef;r.ifbtvjemif;ekwf;cOfcMjanMj/ ymifzdkuf;z.efhuRufhtr;eBh oifOMj u.yfjqmB;
wmef;r.ifbcOfao qifbyAefvBjrM;,OfheBauMj nrfbzdwf;aondwf;cMj/ qmB;wmef;
r.ifb? qmB;crf;ausMb? qmB;vFOf;zmBcOfwif;cMj ,mrfjvBj=hquf;ruf;qdkOfj ckdefjymifvAyfj
[Aef;nefnl;wAif;vlefb rM;ydkwfbwDjerfhcrf; rdlOfjyD@ 2003 eefhcMjanMj/ rdlOfj=h
quf;uefeefh zfgawxmifbawvBjrM;yAefauMh wmif;OlefhrdlefuefeefhcMjvMb/ ymif
vAyfj[Aef;eefhauMj ref;nrfbqfgjOMj yAefZmBbwB;? ref;yAefZmBbrmef@/ ,.efhu.yfj
qmB;nl;crf;tvj emif;elef;qdkefjcOfao qifbvBj[Awf;yAefvBj cdkefj[Aef;rM;oDbOef;
cMjanMj/ vBjrdkwfjudkOf;uef,OfhauMj rdlOf;cdkef;wDj,lbzfgref;/
rdlOfjawzFOfy.B;yD@rfgbwB; vBjidef;OMjaw[Awf; wDjndlufbuRufhtr; wDjOmefjcMb
OmefjuRif;eefhcMjanMj/ rdlOfjeefh cMj+ifhn.efb[Aef;qefhq.rf vMjoAOfj 28 auMhrM;
cOfjy.B;yD@rfgbOmefjcMb/ u.yfjydlOfj ref;yAefnlpf;auMh[Of; qOfjumef;,.wfj n.ef=Ofemrf;
eMjao[Awf;tvj [Of;yDje.ihf xkifhrmOf; ndufbyM;qkrf;xkifhrmOf;[mif@vD rM;rlef@odlOf;
yef ugMbawMby.B;ayM;,OfhanMj/ rdlOfjy.B;cdkef;rM;=yfhxlyf; qmB;wmef;r.ifbcOfxFifj? ckdef;
rdkwfjudkOf;uefxFifj,Ofh/ rdlOfjyD@yD@rfgbwB; 2003 wMbrlbqkrf;[Of; vdkOfjoOf; wMbidkef;
u.ifumifqkrf;[Of; cmByM;clOf;wB;tvj yAefnefv.ifj,myfbqfgwif; oAifjeefh qmB;wmef;
r.ifbcOf q.BjaujvdwfjyefugMb,lbwif;erfcMjanMj/ y.B;yD@rfgbwB; OmefjcMb,OfhauMj wif;
yDjqmB;ZMjndufbyM;cAOfvFif;rmOf;? emif;rlOfofg=dif; a[Mjvlwfholifb[Of;rM;tvb=def;
qmB;wmef;r.ifbxFifjy.ufjedlifj,Ofh/ ydlifedlifjo.ifwmif; awvBjxlyf;yDje.ifhykifbOlOf;ao
awcyfhcdkif wMbymifvdufjcMjtvj vBjrM;e.ef;vdkOfj=def;qmB;wmef;r.ifbcOfao nkyfb
uef,OfhanMj/ wDjymifnyk fbuefeefh cyfh,BOef;wMbawugMbymifvdufjul@wDjwDjeefh
,Ofh/ vBjrM;=yfhxlyf;=OfyOfjykifbOlOf; vkif;csdwfhnl;cOfao nkyfbukrfuef wFyf;wwf;
ayM; ,Ofhumifckdef;qrfqrf awzmwfb uefeefh qmB;wmef;r.ifbxmrfOMj

Plecf m0f
46 | ekrf,qmrfcmof

]yDjqmB;ZMj C ymifzdkuf;z.efhwMb[Of; yDje.ifhuRufhtr; nrfb[Awf;yefvBj


[Mh} eBtvj yDjqmB;ZMj wdkufhOlefh,lbeefh [Of;w.yfbyefqmB;wmef;r.ifb
]ayM;wMbyDje.ifhuRufhtr;eBh [Of;[mifj[Fef;wef;OBhul@cdifbul@,mrf;,Ofh?
OM;rdkOf;ugmifjugmifjao [yfh+if;,lbanMj}
u.yfjacMj w.yfbcMjtvj yDjqmB;ZMj,krfhOBh nrfbvmwfjoif/ qmB;wmef;r.ifb
odkyfbvmwfjxFifj
]ayM;eB wMbawyAefymifzdkuf;z.efheefh [Of;yDje.ifhuRufhtr; awvlOfboif
cMj}
u.yfj acMjxmrfeBhtvj qifbcdkef;nkyfbuefxFifj/ qmB;wmef;r.ifbcdkef;OMjxFifj
]v.ifjymifzdkuf;z.efheBh v.ifjidkef;w.if;ref; cMjawnOfykefjz.ef;cMj?
wmifbrAOf; cdkef;awvlOfboifxFifj} OMjeBrM;cMjtvj
]nefvrfbv.ifjaoydlefjidkef;eefh qmB;r.ifbayM;nOfykefjz.ef;,Ofhtvj
wmifbrAOf;ref;nrfbayM;vlOfboifxFifj,Ofh? vlOfbyAefyDje.ifhuRufhtr;cOf cdkef;nkyfb
uefu.pf;,Ofh? nrfb,myfboif,Ofh}
wFyf;wwf;,Ofhtvj rdlOfjzkufjrM;+ifhyM;zlj,fgbulef;vlif efg;OmefjrM;nkyfb
uef,Ofh wFyf;wwf;n.ifjtvj wMbwkuf;,.ef;wmifbzdkefndufbvlpfjumeful@v.ifj
v.ifjaotvj vBjn.ufbyAefrM;ymifzdku;f z.efhy.ufjurf;edlifj wDjuRufhtr;,Ofh/ ymifzdkuf;
z.efhy.ufjurf;edlifjeBh twbrdlOfjyD@ 2003 eDj? [Awf;wDjOwfhaqM;wDhuMb&Lifb
eifbuOfbcMjanMj/ yD@y.ufjurf;edlifjeefh vkif;qmB;ZMj? vkif;crf;ymifb? qmB;rmOf;oFif?
qmBoFifrdlif;? qmB;r.ifbxkef;? yMjvmOfofg,dif;? emif;oFif=dif;? emif;nDbv.efh,dif; wif;
oAifjrD;uOfjauMh,Ofh/ q.rf;eifbrdlOfj[Of;nkyfbukrfuefeefh {jyDje.ifhuRufhtr;cOfqmrf;
wlpf; {jvBj=hugMbeefhcMjanMj/ ayM;,OfhymifvdufjuRufhtr;,Ofh qifbodkyfbykifbOlOf;
[mB;ukpfao odkyfbxFifjwmifbymif,Ofh/

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 47

ylefhrM;yD@ 2002 eefh cMjnrfbyAefrM;/ rdlOfjyD@ 2005 auMjwif; wluf;


vdkef;Oef;edlifju.efbanMj/ yD@ 2005 auMj ymifvdufj[Of;wif;oAifj awrD; 13 ymif
anMj/ twbrdlOfjOef;xDj 14-2-2005 awMbxdkifvdlefxlefjqAwf; okwf;eefh,Ofh/
cyf;rmBymifvdufjnef[Of;ugMbeefh q.rf;eifbyMjwfgjeBh cyfhcdkify.ifbcmOfbxMjOBh,lb,Ofh/

rmBcyfh qdkOfjymifzdkuf;z.efh Oef;zdkuf;z.efh wMbcmOf;[dkif


1 rdlif;uAif;wkif 14-1-2005 awMb 28-1-2005 15 Oef;
2 rdlif;rdwfj 4-2-2005 awMb 14-2-2005 11 Oef;
3 uRufhtr; 17-2-2005 awMb 3-3-2005 15 Oef;
4 aq@nl? oFefOD 5-3-2005 awMb 17-3-2005 13 Oef;
5 rmefjqmifh? rldif;,B 19-3-2005 awMb 31-3-2005 13 Oef;
6 rdlif;wdlef;? erfhy.ifj 1-4-2005 awMb12-4-2005 12 Oef;
7 awMv.ufj? wmifh,mef; 14-4-2005 awMb 27-4-2005 14 Oef;
8 rmefj[B;? wyfhqkrf;(1) 30-4-2005 awMb 13-5-2005 14 Oef;
9 rdlif;a,M 16-5-2005 awMb 29-5-2005 14 Oef;
10 OAif;wlefjwD; 1-6-2005 awMb 14-6-2005 14 Oef;
11 v.BzM? wyfhqkrf;(7) 18-6-2005 awMb 1-7-2005 14 Oef;
12 xkifhrmOf; efg;vdlefxlefjqAwf; 15 Oef;

ayM;cyfhckdif,OfhauMj v.uf;cyf;rmBOef;wMbymifzdkuf;z.efharMo.efvdufjvmB;
wB; 2005 eBholifbxdkif ul@wDjzfgref;,Ofh,OfhanMj/
rdlOfjwDjymifzdkuf;z.efhuRufhtr;eBh ref;[mrfhvmufbvmB;OBhanMj/ [Of;+ifh
arMzAif;ugmrf;wB; arM,Mvlif qmB;crf;vAuf;tvj ar;emif; emif;arM ,Me.Bhe.BhwdefbcOf
q.rf;rM;vAyfj[Aef; cOfjo.efyefugMbanMj/ efg;yD@ 2003 qrfokwf;eefh vBjidef;OMj
arM,MqmB;crf;vAuf; nrfbayM;,lbvDeBtvj vBjugMb=yfh xlyf;wlpf;xdkifrM;cMjanMj/
Plecf m0f
48 | ekrf,qmrfcmof

wmif;yAefYoMbeBh yAefwDjefg;n.uf; wDj[drf;ndefwMeefh ayM;nrfbomifbawMbeB


awrdlefq.rfqdkifjvlifa&buFefb yAefeefhcMjOMj/ rdlOf;zFOf=def;wlpf; q.rf;yM;YoMbqmB;
omifbnmBj? yDjqmB;ZMj? qmB;an;r.ifbtvj qmB;vmOfofg? qmB;n.ifbpkefh? qmB;ugmef;cdlOf;
vFif;cOf qdlOf;eBhcMjanMj/ rdlOfjcdifbeefh arM,Mvlif qmB;crf;vAuf; rD;=def;OBhauMhvAOf
u.p;f cMjanMj/ Zuf;wlauMj zkpfbOBhcFyf;vAOf/ +ifhymOfbtvj wlOfarM,MrM;zkpfb Zuf;
wlyefcMj,Ofh/ rdlOfjeefh cMjvBjvmwfj rM;{jrdlOf;tvbq.rf;vAyfj[Aef; wlpf;ymifzdkuf;
z.efhaoymifymif? ayM;zFOfeB YoMbawaysMbrM;? rdlif;wB;ul@wDj wDjawzFOfrM;? ayM;
cfgjvdkOfjymifvfgauMj ckdef;vdkOfjao ayM;cfgjq.rf;auMjcdkef; y.ifbcmOfb[Of;rM; vBjvmwfjOBh
wDjYoMbrM;,Ofh/ [Of;OlefhOBhulef; nef[ufhwB;auMheldifj cfgj{jref;[efwil fbOlif;wB;
nefvBjwlifh,Fyfh,Fyfh,lbeefh,Ofh/ qdlOf;nefqdkefb[Fif;ao wlifh,Fyfh,Fyfheefh
auMj awcfgj[efYoMb,lbeifbuOfb/ rdlefqdlifhulef;eMjOmefjwMolefulef;vlif[Of; uB
,mefuefwif; yDjyDje.ifhe.ifhao cdkef;rM;qfg;cdkef;wlpf;xdkifckdef;eefh,Ofh/ Oef;xDj
18-2- 2005 qmB;wmef;r.ifb rM;[yfhYoMbwif;YoMbr wDjOAif;vdlOfb? [Of;q.rf; uefrM;
awMbxdkifuRufhtr;/ u.yfjydlOfjuRufhtr;OAif;vdlOfbugMbrM; Oef;vAOftvj zFOfuRufhtr; wluf;
vdkef; nmyfberfhudefcOfj wDj=def;qmB;wmef;r.ifb (odlOf[MjwlOf) cOfao qifbugMbwDj
ymifvdufj OwfhaqM;wDhuMb&Lifbeefh,Ofh/
twbcrfjzFOfeefh yDjqmB;ZMj uyf;odkyfbrdkwfjyefarMo.efcOfao cl;arM,M
oifbvmwfjacMjugmrf;urfjz.ifj,lb,Ofj/ arMo.ef[Of;qdlOf;eefhauMjqlrf;? cl;arMa,M
auMj awnrfbrD;wDjvmwfjref;,Ofh/ qOfjeifjuRif;wif; qOfjqmif;cOfauMj yef
n.ifjwDje.ef;vdkOfjcl;arM,McOfo.ifauMh/ rdlOfjzkufj rdlOfj[dkOf; wMbcl;arM ,Mwif;o.if
auMh ofgbOBhyefcmOf;,mrf;wMbo.efr.ufbvmwfjacMjugmrf; efg;v.uf;,mrf; o.ef[Of;,Ofh
anMj/ cl;arM,McOfjyefo.ifcmOf;? ar;cl;arM,M cOfjyefcmOf;edlifj? ,lbe.ef;ugMbo.if
cdkef;ao rdlOf;cdkef;ugMbcMjanMj/ wlpf;cl;arM,MeBh nmyfjaysMbodlOf;qfg u.yfjref;vBj
rM;wlOfxlyf;wM[ef wDjymifvdufj/ arMo.ef[Of;qdlOf;eBh auMjqlrf;? cl;arM,MrM;wFrfj

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 49

o.efyef ugMbugmrf;=Ofedlifj nefqdkOfjOMj ]qlOf@yAefulef;auMhedlifj}eefh,Ofh/ qmrf;


qdrf;wlpf; wlOfvdufjacMjugmrf;cl;arM,M[Of;vl;/ wFrfjo.efyefOef;xDj 20-2-
2005? cmOf;,mrf; 11 rlif;awMb 1;30 anMj/

qlof<yAefulef:auj.eldif;
wdefo.ifc.ef edlifj,mifjedlifjvmefhOMjeB
,.efjrM;ayM;xdkifrmufb=Ofqfg

rdkOf;o.ifc.ef (eldifjurf_irfawOBh_wluf;uM@[dkOf<)2
{j[M;vBj,.ef;rdkwfjuefaeM;

wMo.ifwM edlif@nefcfg;yuf;ql;auMj
ekdif@,dif;orfhv.rfodlifb[dkOfqlpfh

vdefhedlifjnef (cfgjcdkefj_o.rfacMjugmrf;[ufhauMj)2
wdkufhrD;wmif;iFOfeFif,.efbulOf

ayM;nrfbcfgjidef; =o.if[AifauMj =hrD;uBanMj auMho.ufj[M=dOfhr.Bj

ayM;nmef;x.rfbtwh =edlifjnefauMj wdwf;qefqyf;


auMhydlefj,Aef;yAefauMh[ufhuOf

wlOftvjcgef =rfjuefyAefulef;auMhedlifj
rdlOfjz.if;yD;eefhodkyfbomBxFifj

Plecf m0f
50 | ekrf,qmrfcmof

edlifjumrfbvD edlifjekrfbqmif@,.ef;wkif;nOf
edlifj+rfqmif@csMhol;vl {j,dif;wrf;yefwmif;nkefbqfg

acMjref;oAifref; cl;arM,Mvlifo.efyefugMb,Ofh? yAefwDjrmBw.if;vlif wMb


ymifvdufjuRufhtr;/ udefcOfjefgq.rf;uef,Ofh OmB;Oef;qmB;wmef;r.ifbcOf rdlOf;olifbyef
xdkifOAif;vdlOfb/ ayM;ymB;,lbvDcl;arM,MvD,lbeBqdkif awq.rf;vAyfj[Aef;ymifvdufjauMj
=OfawMb[mifedlifjymifr.ufjeefh awwdlOf;vD,lOf;eBauMj ulOyf Aef v.ifj,lbvD,kyfj,.rf;?
ar;cl;arM,Morfh nrfbayM;nOfvBjcgmifhwDj=if;,M[dkif? u.yfjeBtvj nOfref;yFifj
yAefvBjeefhu.pf;,Ofh/ vBj[efcl;arM,Mqlrf;q.rf; nef[efwfgjwMref;tvj rdlOfj
ref;wdkufho.efugmrf;oifbr.ufbvmwfjacMjugmrf;eefh nmyfjref;vdkrf;OBhyFwfj wmif;cBj
wmif;yAefref;wif;oAifj,Ofh/ u.yfjvBj[efqldihf eBtvj udkifbwmif;[Of; +ifhrM;xdkifwDj
ymifvdufj[Of;,Ofh/
wDjefg;ymifvdufj[Of; arMo.efwif;oAifj qkrf;y.ifumefwif;rlwf;wif;rFefh
awrD;r.ufj 200 qrfqrftvj v.ifjvAifhvlref; qkrf;rfgbokifcOfomrfauMh ndufbvlpfj
[drf;+rf;Omefjwluf;ykefjz.ef; rM;q.BjxFrfyefo.ifomrfauMh qdlOf;eBh q.BjxFrfrdkOfh[kif
vAifhvlyef {jayM;cdkwf;cdifbcdkwf;,mrf;ugMb,Ofh/ ulef;omrfauMhcdkifwMb ulef;o.if
ymufbeBhauMj nrfbimBjimBjeifbuOfbcMj/ umifefgqOfhomrfrlif; vkufhqOfh,Ofh[Awf;,.uf;
,.uf;awMbayM;umifcrfj? cyfhcdkifyefOef;awMbOef;anMj/ arMo.efedlifjauMh? wDjauMzfg
auMref; wDjOmefjzfgref;? urfjz.ifjauMj nOfidkef;qOfjuOfbaorM; cdkefjymif? edlifj
auMhrM;urfhxFrfyefidkef;eldifjrdkefb/ wluf;ugMbuM@udefedlifjOef;omrfwMbeBh =uf;ymufbcMj
anMj/ qArfrdlOfjarMo.efcOfrM;eefh ayM;vBjnOfyM;rM;OmefbcOfjOmefb zuf;zfgref;
udef,Ofhvmifh[mif;zfgref;anMj/ odkOfhzuf;wMbvAifhvlwif;oAifj zljy.ifumefcOf nef
vdlufjuAyf;OBh[Fif;[kefjrfgbodyf;auMheefh nOfykefjz.ef;ul@efg,lb/ vBjidef;OMj qkrf;[Fif;
[kefjrfgbodyf;auMheBh yD@awrM; wMbrdkOfhcOfjtwh{jydlefj [Awf;yefaowMh rDbzuf;
twh cOfawcfgjnOfykefjz.ef;[Awf;vBj,lbOMjeBeifbuOfb,Ofh/ vDqlrf;q.rf;,lb,Ofh/

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 51

yD@eBhz.wfjyefqkrf;cOfodyf;auMheBh ref;rFefjvDeMb,Ofh/ vkufjn.efbeBh awvBj


yAefulef;vlifrdlOf;eMj/ rdlOfjcOfwdkufhcwf;qfgq.B;yFif; nAef[Fif;auMj,fgbeefh awvBj cyfh
cdkifyefcOf {jcOfarM[Awf;arMomifjarMy.ifedlOf eMjumefulef;wif;erfeefh,Ofh/ ayM;
cOfy.ifbeMjumef[Of;auMj [Of;[Awf;umefvBjerfrM;zfg;/ ndifbedlOf[Fif;ulef;ekrfb rdlOfjeBh
yAefvkufjn.efbOBheefh ayM;[Of;arMqFufbaewmif;yefvDvDqdkif OmB;eMjcOf[Awf; ulef;
vlif vBjwrf;qfgv.ifjrfgbokif,Ofh/ yAefulef;vlifulef;xOfj,Ofhao nrfbrD;auMhq.Bj
auMhxFrf nrfbcfgjyefzfg[Awf; nrfbwrf;qfgedlOfvkufjn.efbqOfjuOfb ukrfb[Awf;q.rf;,lb
wduf;wduf;eefh ref;yAefwmif; zdwf;ulef;vlifeefh,Ofh/ ,OfjauMj awvBj=h aw
vBj,dkefjyefwmif;=hwmif;[Awf; ulef;vlifauMj awvBjy.ifyefeifb[dkOfcOfayM;awarM
[Awf;q.rf;yBq.rf;,mifjugMbrdlOf;eMjeefh,Ofh/
efg;arMo.eful@wDjwDjeBh arMo.ef,dif;[mrfhvFwf;oFOf; vdlOfaoarMo.ef
qmB;/ arMo.efqmB;eBh nmyfjyBb,mrfj=yfhxlyf;ymifvdufjaonrfbuM; nrfbayM;rD;v.ifj
cwf;qfg awvBjvmufjqkifqefuefawh,OfhanMj/ yD@eBhorfhyAefulef;rfgburfjerf
cMj,Ofh/ [Awf;xmrfw.yfbxwf;xdefwlpf;eefh vBj[efvDvD,Ofh/ acMjxmrfeBh cOf
yBb,mrfjpM;aoy.ufj? vkufhqkuf;xmrf,lbwduf;wduf;? w.yfbayM;nrfb,OfhvBjauMj rdlOfj
y.ufjurfo.ifeBhtwh y.ibf qfgugMbvlifvmif,Ofh/ rD;xFifjy.ufjedlifj awvlOfbxwf;xFifj
tvj nmyfjiOf;vmB;awcdkefjqefhrM;,lb,Ofh/ efg;ymifvdufjeBh qmB;vmOfvFif;ofg
auMjrM;q.Bjnkyfbvmwfj v.ifju.rfbydOfbwMburfjz.ifj/ rdlOfj 27-2-2005 umifcrfjarM
+ifhugmrf; qmB;xFefjvFOf;auMj rM;q.Bjo.efyefugmrf;nefcl;arM,Mvlif qmB;crf;vAuf;
wFrfj+ifho.efyefeefh,Ofh/ z.i;f rdlOfjeefhpM;rFefj cOfrM;wlifhwufhcl;arM,Mtvj
ugmrf;eBhcOfvBjOBhvDvD/ u.yfjydlOfjeB rdlOfjeBh,.ef;wmif;q.BjcOf {jrM;o.efyef,Ofh/
efg;[Of;qkrf;arMo.efwif;oAifj rD;=uf;auMh
1) yDjqmB;ZMj o.efyefydkefh=hymB;yBbpMb
2) qmB;qdkefjofg o.efyefZdifjOmif;ugmrf;

Plecf m0f
52 | ekrf,qmrfcmof

3) qmB;vFif;[mef o.efyefiOfjykdefhymB;omB@vmB;wlyfhaqj
4) [Of;orfho.efyefacMjoAifwFwfj
5) emif;oFif=dif; o.efyef vdufjeBhawvBj[Awf;[dkOfwFrfjx.ifawMbuef?
vdufjy.iftvjO.uf;
6) emif;[mefcrf; o.efymB;eyfhyefugMbcMjanMj
umifcrfjorfhodkyfbo.efyefugmrf;tvjO.uf;q.BjxFrfuefo.efanMj/ ayM;,Ofh
ymifeBhao awodkyfbymifvdufjwDjoFefODanMj/ ymifvdufjwDjuRufhtr;eBh yAefulef;[mBh
vliferfhwljo.ifauMh rM;=yfh[efueftvj yAefv.ifjwmif;qlrf;odlOf;OBh,lb,Ofh/ rdlOfj
cMj,.ef;awx.wfbnOfcFyf;[mif@ yD@qmB;ZMjtvjarM,MqmB;crf;vAuf;eefh arM,M
vlifvmwfjrM;OMj
]nmBj[mBhvliferfhwljo.ifauMh C } eBtvj cMjvBjx.rfbw.if;OBh,lb,Ofh/
wDjymifzdkuf;z.efh OAif;uRufhtr;eefh orfhrM;pM;rFefjz.if;vdlefomrfrlef;
yDje.ifh[drf;Omefj[drf;olef rM;q.wfbvlOfwDjOwfhaqM;wDhuMb&Lifb/ qlOf@ymefulef;
eBhauMj vlOfauMb{jayM;,OfhqefhawMbqefh yBb,mrfjvAyfj[Aef;rM;/ yAefyDje.ifhulef;
xOfjefg;Omefj=rfjuefao auMb[mifjOef;u.pf;ayM;n.ufbrM;[mif@Zmifref;,Ofh/ umif
crfjrM;awq.wfbvlOftvj arMo.efcOfudefcOfj,Ofh o.efvdufjawMbyFwfbrlif;anMj/
ayM;,OfhauMj [yfhymif;nOfqOfjYoMb[Of; yefacMjugmrf;anM;OMbwMh[Of;qdlOf;eBhao
n.efuefzFOfwDjwlefjvlOfcMjanMj/ qOfjYoMbn.ef[Of;qdlOf;eBhuefbawM; OBjoM ukifb
rkefoFifcrf;YzM;yAefqOfj,OfhauMj nOfZB;q.wfbokrfvlOf,Ofh/ ZB;[dkif;OMj[dkif;? rkufh
ZB;ayM;vFif;vdw;f vlifugMb/ oAifrBhwFufbarM;rM; ykifh ykifh vlif/ nrfb,mrfjpM;tvj
[Of;tOjuBuB? vBj[efarMo.ef[Of;cOf yB,B,kufhwdef,kufhrdkOf; uMjyefbu.ifvlOfvD rlef@
odlOf;eMb,Ofh/ oAif+ifharM+ifhugmrf;cOf aeyefv.ifjrlef@ausMbcOf,Ofh/ wDjOwfh
uRif;orfh[Awf;cOfj,Mbulhtvj n.efuefvBjudeful@auMh/ vkufjn.efbefg;OmefjauMj
nOfcOfj,MbulhrM;olifbtvj vBjudefwif;erf,Ofh/

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 53

rdlOfjOef;xDj 28-2-2005 umifcrfj nefugmrf;cl;arM,M o.efugMbeefh wDj


oAifo.efhref; [Of;yBbvBjvDvDtvj {jzlj+ifhugmrf;qmB;xFefjvFOf;rM;q.Bjo.efyef ,lb
,Ofh/ arMo.efwif;oAifjauMj qlrf;odlOf;[yfhw.efjo.efnOf,Ofh/
wDjymifvdufjuRufhtr;eBh vBjrM;vAifhn.ubf ]O.uf;+ifhZlef} vBjrM;ofgbyM; vmB;
wlifhedkifref;,Ofh/ vkif;vmB;ofgwB; wFrfjyefwDjw.ef@edlOfref;eefh nOfrM; w.ef@
n.efbedlifjao yDjqmB;ZMj orfhrM;ofgbyM;xFifjwlOfrfgb? ayM;,OfhorfhofgboAif nefcdkwf;
umyfjrdlOfjvAOf[dyfh+yfheefh,Ofh/ oAifref;ofgb,Ofho.ef,OfhvBj,OfhauMj odkyfbofgbvmB;
wlifhedkifref;,Ofh/ arMo.efo.ifomrfqkrf; n.ufbrM;[Awf;vmB;wlifhedkifref; {jayM;
rFefjwlOfrFefjoAifref;eefh,Ofh/ arMo.efqmB;arMo.ef,dif;vmB qkrf;rM;[Awf;ao
arMo.efwif;oAifj n.efuefwFyf;wwf; nOf[Awf;ydlifwmBref;ugMb,Ofh/ [Of;n.efuef
wFyf;wwf;ugMbeefhtwh yAefv.ifjwlifhedkif emif;cAwfbn.ebf emif;,dif;rlOfofg rmBwlOf
50 wDj,lbuRpf;ukif;eefh,Ofh/ arMo.efn.efbeBhvFwf;oFOf;eMbawh,Ofh/ nmyfj
uefwif;[mif@cAwfbn.efbvDvD,Ofh/ rdlOfjref;wdkufh[Awf; [mif@wlifhedkifref;eefh pM;
ref; q.uf;=Ofref;yAefo.ifq.uf;n.efbOBhtvj cFef;vFyfjvDeMb,Ofh/ qdrf;wlpf;O.uf;
n.efbeBhvl;/

Plecf m0f
54 | ekrf,qmrfcmof

oguf:Mif.'lef
vmB;ofgwB; (1979)
vkif;qmB;ZMj (3-3-05)
(cAwfbn.efb=efjarM;nlef C cOf+ifhPlefwluf;
cAwfbn.efbnMjcMyluf; C vrfjerfh,rf;=Of)
(cAwfbn.efb C cAwfbn.efb C cAwfbnlyf;n.efb)2
odlifbrFyf;vFefjymB@cmOf;rBjv.efb Plefn.efb Plefn.efb Plef,.B;n.efb
(vFefjymB@wAwfbyFyf;cmOf;rBju.efb)2
u.efb C u.efb C u.efb C /
rAwfhPlef C rAwfhPlef C n.Bvlifuwf;uwf;,Aef
cAwfbn.efb C cAwfbn.efb eFwfjzkwf;wDje.ef;vAef
n.efyAefrlef@odlOf;=efjoAifarM;
(acMjugmrf;[yfhw.efjPlef)2 [yfhw.efjPlef (nlef)
(n.yfhnFyfh C n.yfhnFyfh C uFwfh C uFwfh C uFwfh)2
n.yfhnFyfh C n.yfhnFyfh C [yfhPlefvlif;
Plefwluf; C Plefwluf; C n.yfhnFyfhylif;
rfgbokif C rfgbokif C yDjPlefvlif;
rfgbokif C rfgbokif C Plefwluf;vlif;
oAifugmrf;[yfhw.efj C PlefauMjylif;
(n.yfhnFyfh C n.yfhnFyfh C n.yfhn.yfhnFyfh)2 uFwfh uFwfh uFwfh

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 55

rdlof:vmh<vmh<rdlif:wdif
efg;yD@ 2006 ylefheBh vBj[Awf;OBhwDjrmBw.if; egf;qlOf@ymefqOfjuOfb nef
eldifj awnrfbvdkrf;vBjaoy.ufj/ qyf;udkrf;OBhwDjefg;qfg,Ofh/
vmufbvmufbvmB;vmB; yD@eBh qmB;vmOfcrf; q.Bjuyf;odkyfbyefao yDje.ifhrdlif;
wdifcOf cfgjo.efvdufjwB; eBcMjOMj/ wDjrdlif;wdifeBh yAefwB;wif;erfao ymB;rmufjrD;auMj
=def;zfg=def;ref; yAif;ayM;,lb/ vkufjn.efbekrfbauMj rD;wif;erfeBOMj/ vBjwdwf;awMb
uyf;odkyfbql; qmB;nmBjx.ef; (zljnef,dyf;umefymB;rmufjrD;qkrf;OMh) ao xmrfv.ifj
wmif; awugMbo.efvdufj wDjrdlif;wdif/ ,lbwDjOAif;vldOfbaowif;erfhwdkwfhao vBj
vmwfjawMbuefefg;Zlef;? umifqfgcOf cfgj{jugMbvAyfj[Aef;n.efwmif;? qOfjuOfborfhOlefh
OMj wDjwB;,lb awvlOfbugMbvAyfj[Aef;wlpf;oif/ ayM;zFOfugMbauMj cyfhcdkifao awudkifb
o.efqldifh[dkOfauMj o.efndlOfj/ qifbn.efuefqlh+rfw.rf@uefao cyfhcdkifcdkefjrdlOf;rdlif;
wdif,Ofh/
vBjugMbxlyf; qmB;nmBjx.ef; wDjerfhwkdwfhao wMbugMbrM;wDj,lbwDjoOf;
v.ifjudefv.ifj,Frfh[Of; qmB;vmOfcrf; q.BjxFrfyefwif;erfcMjanMj/ e.ef;wDjerfh
wdkwfh (rdlif;OMh)cdkef;edlifjao OmufjrM; csdef;olpfba[Mb/ ,OfhauMj cmrfjclOferfhzMj
a[M? vBjcmrfbwmif;qkyfbvdlwfjao ulwfbrFif;wmif;yAef? ayM;rD;wmif;yAefvrfbv.ifjeB
nrfbvBjodkyfbugMbxFifj OMjeB,Ofh/ wMbedlifjauMhwluf;rFefjidkef;o.ifrdkefbymBao ulwfb
wmif;yAef,Ofh/ clOf;vAif;? yyfh[Of;? wdlufjclOf;[Of; eMbao[Mrwf;[Mrdef; o.ujf wlpf;
,Ofh qifbvBjodkyfbcmOf;wmif;/
zFOfrdlif;wdifugMb ayM;eifbtcbaevdif;,Ofh/ oAifvmwfjcOfwif;[Of; rdlefuef
vkrf;vkrf;? wDj[Of;ugMbvdkOfjeefh yAefjOmefje.if,mif;/ ymBhOmefjcOf nOfwlOfvdufjwB;
c.uf;wFrfjedlOfzM[defOBh/ [efeefhao ayM;nmrf;ugMbndwf;eldifj/ wmif;[Of; u.yfjnrfb
Plecf m0f
56 | ekrf,qmrfcmof

rD;qdlifheeftvjndlOfj/ vwf;cOfjefg;OmefjauMj vBj[ef=def;OM;wif;oAifj Omefjzfg


Omefjref;/ =def;a,;vifvfgvifeefh rdlefuefeMb/ rD;qmef;n.efbul@=def;,Ofh/
Zmif[mif=def;wB; wdkufhudkwf;urfjz.ifj/ vBj=hOMj vlify.ifqdkifjtcbcOf n.ufbidkef;yef
eldifj=def;oDb[Mj=uf;[Aif,.efbao {j[Awf;,lbzfgref; eBcMjOMj/ rdlif;wdifeBh orfhyAef
rdlif;rBj? wmrf;crfjrM; ulef;qmB;urfjerf x.wfbodlOfjvmifb,Aefeifjnkyfbuef efg;Omefj
wif;erfanMj/
zFOfrldif;wdif,OfhauMj umifcrfjrM; qmB;nmBjudlif (oAifugmrf;Omefrdlif;wdif) rM;
xlyf;[Of;? xFifjrdlOfjzkufj efgvMjndwf;edlifj ugMbxlyf;qmB;omifbuAif; wDjvkrf;vlify.if
qdkifjcOfao nkyfbuef? wMbawvBjo.efvdufjeefh nOf=OfacMjo.efvdufjeBhtwbao
nkyfbauMj acMjwFyf;wwf;nrfbvBjoifrM;/ xmrftwhxmrf,lb aw[Awf;[dkOfo.efeefh
,OfhauMj n.efugMbvAifhvl[Of; wDjoFifbcOfjzuf;? wMbulef;=uf;qAwf;auMhudefeBh cOfj
zuf;ayM;wmefbawvAifh omOf;omrfodyf;,Ofh/ ayM;,OfhauMj rdlOfjzkufjrM; n.eftvb
Omefje.ifrlOf nef,mrfj[efefg;cFyf;qmB;nmBjudlifeefh,Ofh/ zFOfwDjeefhauMj vBj[ef
yDje.ifhwB;[Of; nOfwif;oMhcOfjn.efbao rM;ukrf;cOFjukrf;vOfjuef? udef,Ofhorfh
nOfv.ifjrlef@odlOf;ao uMjae[Of;qdlOf;eBhwif;crfj/ wDjymifrlef@odlOf;cOfeefh vBj
vmwfjacMjugmrf;awMb orfhayM;vBjw.ifjxmrfnOf ]awvBjo.efrdlOfjvfgcMj? [Of;cMjrM;
o.efvdufjcMj? udefauMjudef,Ofhao awvBjo.efrdlOfjvfg cyfhcdkifyefaourf;cMj} eB
auMj nrfbvBjacMjw.yfboifao ckdef;rdlOf;rM;wDjOmefj[Of;vdkOfj? ulef;OmefjqdlOf;olifb
[Of; nkyfb[Of;qdlOf;eefh zfgauMjcfgjo.efcfg[Aef;,lb/ {jrM;vdkOfj,ifh=def;[Of;o.ef?
=def;uOfo.ef eBeifbuOfb/ nefyAefyDje.ifhulef;vlif olifb[Of;qdlOf;eefh nrfbwufh
oAifwufhoDb,AefOdwf;/ umifcrfjzFOfwDj=def;vdkOfjoOf;eefh vBjrD;wmif;OlefhrM;wif;
erf,Ofh/ u.yfjoif? ,.efhoifvMb? [Of;eifbuefauMj xmrfuefwdlufjwDjokwf;ref;
v.ifjidkef;w.if;eBauMj ref;nrfbrlwf;erf nrfboAifjerf ayM;vlOfbq.BjuefofgbauMj vBj
,lbeB ayM;nkyfbuef,Ofh/ [Awf;oifvMb C ? nOfOlefh OlefhnrfbvBjacMjw.yfb? ukrfb

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 57

uOfxmrfrfg; rfg;xmrfuOfao ,OfhugMbxFifjOef;eldifj/ rdlOfjzkufjorfh awrdlOf;olifbxFifj


Omef;eM;,.if;eBOMj/ rD;OBhuRif;rkefqOfj? wdkufhrD;ymifo.ef,lb OMjeB,Ofh/
rdlOf;zFOfOmefjeM;,.if;,Ofh? ,ifh=def;cdif;tubeldifjuFyfhao zFOfwDjOwfh
rkefqOfj? rD;OBhn.efb[Ae;f cOf oDbodyf;ymB eifjyfgh,lb? yBbckdefj[Aef;/ [Of;qdlOf;eBh zFOf
ugMbwlifhwufhOBjoMrkefqOfj,OfhauMj nkyfbuefwif;[dkif/ ayM;,OfhauMj +ifh[Of;udef
cOfj=rfjrlbxFifj/ rM;tvbrdlif;wdifeBh ayM;wmefbrM;udefqFwfjqFwfj,Ofh/ udefcOfj
,Ofh cdkef;cOfjefg;Owfh vBj[efymifo.efvdufj ayM;twbOBh,Ofh/ ,.efhu.yfj[Of;qdlOf;
eBh ayM;vBj+wfjzFOf,OfheBtvj wFrfjyefO.uf;n.efo.if=Ofaoo.efyef ndufbyM;
v.ifjwlifhedkifref;,Ofh/ ulef;vlifnefq.rf;olifb[Of; qmB;omifbuAif; vkufhr.ufbvmwfj
acMjugmrf;OMj ref;nrfb,mrfj[efaoy.ufj v.ifjOMjwB;[Of;auMj rD;vmB;o.efqdlifheB?
ref;nmrf;aonOfukifbeB,Ofh/ vBjidef;acMjugmrf;ref;ao ,def;acM;clrfqfgvAufheMb/
wB;eBh awvBjyAefrdlOfjvfgauMj udefcOfjeAOfuyf;xlOfbeOfjao ,lbOmefje.ufjeM;ymifb
eefhu.pf;,Ofh[dkOf? {jref;wdlufjeefhu.pf;[dkOf/ efg;ref;vmwfjacMjugmrf;eefhauMj
nrfbyM;v.ifjawvBjtwbo.efrdlOfjvfg? wDjvfgeefhtvj vBjnmrf;xFifjurf;,fgburf;vlif
,Ofh/ [Awf;eef orfhayM;,OfhxFifjcrfjedlifjao rdlOf;e.ef;Omef;e.if,mif;xFifjcdkef;
eldifj,Ofh/
rdlOfjeBhumifefg cdif;tubOmefje.if,mif; rM;tvb[Of;/ cdkef;rdlOf;tvbwlpf;wDj
[drf;uRif;rkefqOfj? pM;z.if;Oef;odeftvj vBj[efulef;xOfjx.rfbYwM;,lb/ vBj=hrM;
OMj wB;edlOf? wB;wfgj? wB;wdif rD;omrfwB; rD;vdlefvyf; nrfbrdlefuefomrfvyf;/ vdlef
rlef;auMjeifbeef omrfrlef;/ n.ufbugMbrdlif;wdifndwf;n.efbedlifj rD;yDje.ifhwB;r.ufb,Mj
eB cOfnmef;olifbyef{jvBj=yfhu.efbanMj/ ulpf;eMb nrfbvBjtvbvBjqfg;rM;xFifj
qmOf;cldOf;[Of;nefeldifj/ cOfvmwfjugmrf;cfgjimB;eifbxB;OMj? rdlOfjrdkefhodkef;u.efb qmOf;
cdlOf;xB;udkwf;OBh eBauMj vmwfjae,lb,Ofh/

Plecf m0f
58 | ekrf,qmrfcmof

nefzFOfrdlif;wdifao udkwf;OBhefg;=? v.ifj=dOfhr.BjqfgayM;oAifjauMj cdkef;uwf;


,AefqfgrM;eefh,Ofh? ayM;cOfjefg;wmif;oAefjvwf;umifrdlif;eBqdkif vBj[efvlwfhnef
qfghyFwfbx&Db (nrfbrD;oAifoif)? vBjyefidkef;tcb edlifj,.efbao cfgjcdkefjwDjvfg vlif;
wDjvfgauMjvBj,Ofh/ nefvmufbvmB;twh vlwfhn.efbeBh qmrf;qfghwDjrdlif;wdifn.ef
wmif;okwf;efg;rdlif;tcbeB,Ofh/ wmif;vwf;tujumifrdlif; rD; 18 uD;vlOf;rD;wfg;? ,mOf;
,mOf;yAif;yAif;/ vrf;vfgauMj yM;n.ufboAifyDberfhwOfjn.efbao avMjugMbavMjrM; ayM;
nrfbxmwfb/ efg;wMnmyfj[ef,lbawMbrdlOfjvAOf/ efg;=auMj eifbidef;,lb,Ofh/ cfgjidef;
xFifjtvj urf;urf;cdkef;n.efuefcDb ayM;yAefvmBy.ufjauMj nrfb=h,Ofh/
OmB;Oef;rM; vBj=hv.ifjwmif; nrfbqmif@twbymifvud fj,Ofh/ vBj=hOMj cOf
wmifbOBhwDjvlify.ifqdkifjcOf? ayM;yAefyDje.ifhcFufb vBj,lbqAwf;Oef;u.pf;/ ayM;ylefh
qAwf;Oef;eB wrfbelwfbcOfarMrM;xmrfOMjeB/ (q.ifbcOfnrfbcyfhcdkif {j,lbvBjeefh
[dkOf)/ ayM;yAefulef;Omef;o.eftwh orfhOMjvBj,lbeB vBj=hrM;/ xFifjv.ifjeldifj cOf
cif;idkef; nrfbrD;efg;rdkOf;erfOMj/ vBjyfghacMjylif wDjukdifrMh awrM;yefyM;wif;idkef;wif;
erftvj (r.if;r.if;yfghawMboDbOef;) vBj=hrM;,OfhauMj uAefclOf;+ifhvlwfhao cdkef;
rM;rdlOf;,Ofh/ zFOfefg;vlwfhao vBjwldOfhqfgxdkifqfgtvj OlefhvBjugmrf;qdkOfjOMj ]rdlOf;
vmB@vmB@rdlif;wdif} eB,Ofh/ (rdlOfjvAOfemif;crf;vFif;+ifh,Ofh/) emif;crf;vFif;orfhOMj
]ugmrf;eBhcMj+ifh,OfhaowMh nrfb=hwDjy.ifbref;cMj} eBtvj emif;crf;vFif;vmwfj
rM;eefh oyf;vFif;yef,OfhanMj/

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 59

rdlof:vmh<vmh<rdlif:wdif
• omrfvyf;tvjomrfodef vBjrdlOf;zFOfwDjrdlif;wdif wmif;oAefjvwf;umifrldif;
oAifyDberfhwOfj cOfj=qdkrf;,Aefqfg
• eifb[yfhtvjnefyAef yefodlOf;qfg vBjwmif;r.Bj udkwf;OBhcifhcrfnluf;vkdrf;ol
[mrf;wOfjcdlOf;vAOf wB;r.ufb,Mj
™ umifqfgnmifjnmef; vBj[mrf;yOfb xFrfq.BjcMuAif;nrfbyAif;qfg
e.yfbaou.rf; nmef;,dkefjx.ufb n.uf;yOfbyfghw.ef;
nrfbyAefu.yfbrdkOf;vmB@vmB@ rdlOf;OmufjOmBbwdlOfhqfg C

Plecf m0f
60 | ekrf,qmrfcmof

cmof:'leftldif,xkif.rmof:
cOf;Zleful@yD@yD@ zFOfxkifhrmOf;,lb/ wif;umefqOfjuOfb ukrfbrmifh,lbtvj
v.ifjo.efvdufjo.efvmB; imB;rD;auMj wlOfqOfjuOfb nrfbvBjzFOf nrfbvBjvAyfj nrfbvBj
=hoifrM;/ yD@eBhtwh efg;vdlefxlefjqAwf; zFOf,lbwDjxkifhrmOf; vBjxlyf;[ef zlj
emrf; efg;auMvdufjZdifjwB; wlifbOAif;rlbaq@ qmB;u.ef;cdlOf;vFif;OMj rD;OBhymifvdufjcmOf;
ZlefeBOMj/ cfgj{jq.rf;vAyfjwlpf;ul@ymifymif/ qdlOf;nefykdwfbugMb edlOfOAif; efg;Omefj
wif;rlwf; wdkufhrD;,lbodyf;uOfjymifeB,Ofj/ rmifrmefjauMj wdkufhcyfhckdifOBh wMbaw
ydkwfbzkpfbxFifj,lb/ efg;oDb[MjOef;eBh ulef;rD;ykefjz.ef;efg;auM awrdlOf;vAyfj[Aef;
wlpf;ul@ymifymif/ awndlOjf urf;vAOfauMj ayM;nmef;rdlOf;vMjoAOfj,Ofh/ awrM;qfg;nlj
qOfjuOfbeBauMj nOfcOfjrkef;olifbwrf;yefao ylefhrM;xkifhrmOf;/ rdlOfjvAOfumef,Ofh
urfjz.ifjtvj ayM;nmef;rdlOf;,Ofh/ awc.ef;=OfauMj awMjwDjuBokwf;omBwMauMj wif;
wifjqfgwifjacM;aougMb/ wD;zif=ufjzift[bqOfjuOfbtwh wMbawvdlufjcdifbvdlufj
,mrf;wif;nrfbvDrD;,Ofh/ Olefh[efwFyf;wwf; nrfbyfghegf;auMoif,Ofh 2-8-2007
umifcrfjeBh vmB@clOf;wB;zAifbyAif;qfgao auMhvAOf[if;u.pf; cOfjwlpf;ymifvdufjwDjy.ufh
+ifb nefqrfokwf;aoydlefj,Ofh/
efg;ymifvdufjy.ufh+ifb vBjrD;OBhymifvdufjo.ifymif? wDjo.eforfh rD;qefhwfgj?
qefhedlOf? ugmifjvDeMb,Ofh/ rdlOfj[Of;zFOfeefh wmif;wfgj rD;vkufj[Aef;qefhiOfjr.ufj
[Mjodyf;qrfqrf? yAefvkufjn.efburfjerftvj oAifnlefyef;OBh,lb,Ofh/ wlpf;vkufj
n.efbcOfyM;qfg,lbeB ,ufh,ArfjeMjwMcOfauMj=h,lb,Ofh/ rD;arMo.ef,dif;n.efbo.if
auMh o.efyefOBh,lb/ q.efbvAyfjwlpf;vmB;rdkOf;cOf awMjnrfb[mif@[mBheifbuOfb/ yAef
vkufjn.efbcdkefj[Aef;vlify.ifqdkifj,lbul@auMh,Ofh/ cOfwdkufhzFOw f Dj ]vdkOfjodkOfhudkOf}
eefh vkufjn.efbxkifhrmOf;wif; ]udkOfrMh} eBh ref;uBuefeMbtvj vBjoyf;vFif;yef

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 61

cOfrM;/ ,MbOMjvkufjn.efbxkifhrmOf;cOfu.efb wlOfqOfjuOfb ,mrfjoyf;vFif;zdwf; efg;


ymifzdkuf;z.efhrM;/ rdlOfjo.efxdkifwlOfzFwf;oAifvifeefh ]ulef;ugMb[Mnlefj} eBh v.ifj
OMj wlOfnlefjrD;,lbwDjiOfjauMrBhnefOMjeefh rdlefqOfjuOfb nrfb,mrfj=h,mrfjidef;
aoy.ufj/ awMjvAOf arMo.efcOful@wDjwDj cdkef;vmwfjaovBj=h,Ofh/ ulpf;eMb awMb
rdlOfjvAOfauMj yBb,mrfj[efaoy.ufju.efb/ zFOf,lbul@wDjul@xdlefbauMj yBbomifbawMb
tvj nrfbvBj[efaowMh awvBj[ef,lbwlOfnlefjOef;edlifj/ rdlOfjvAOftwh vBjoyf;
vFif;zdwf;ugMb,Ofh/ nOfwif;v.ifjnlefjn.efbuwf;,Aefqfgao oyf;vFif;zdwf;ugMb
eefh nrfbqmif@[Awf;[dkOf/ okwf;wDjOMj nrfb,mrfj=h[efrM;eefh,Ofh/
cdkefjxFifjqefheldifj awrD;r.ufjoDbodyf;qrfqrf yAeftrj=def;ekrfburfjerf
,Ofh/ yefbwlpf;q.wfbq.wfb vBjrD;wmif;qlrf;[yfh+yfbnOferfhqfg trjekrfbxkifhrmOf;
,lb/ vkufjvmif;OBhwmif;vif eifbrD;eMjumefoifOBhauMj n.efuefwwf;rM;ao olif
olefqfg yM;uefrM;wif;erf,lb/ rmif@auMh cwf;qfgqdkefbao wFrfjwlOfvdufjrlef;,lb/
qifbqkuf;,lb[drf;cOfao xFifjq.rf;[Fif;erfhqfgcOfxFifj/ rmif@auMhauMj {jayM;wFrfj
yAefvBjvdufjeldifjxFOfeBauMj cif;,lb/ eefhauMj nOfwlOf,mifbaonefnef wFufj
aerM;auMjrD;/ c.ifugmrf;[Of;vmwfj,lbul@Oef; vdufjref;awrM;,myfbuM@[dkOf ]yfghwlpf;
tvj ayM;wArfvdlefaw{jref;wFrfjvBj} eBauMjrD; acMjwFyf;wwf;zfgref;auMj vBj
idef;rM;,lb/
y.ufh+ifb,Ofh {jarMo.efqmB;ckefausMb olifbyefymifvdufj wDjy.ufhedlOf vBj[ef
arMo.efqmB;ekrfbvmOf wif;arMo.efemif;an;,dif; nOfykefjz.ef;o.ef,lbauMhymif
ymif/ wDjymifrmOfbomOfwif;trj=def;ekrfbeefh qmB;ekrfbvmOf o.efOBhyefa[ wDjymif
vkufjn.efbcOforfh emif;an;,dif; o.efOBhyef,lb,Ofh/ trjekrfby.ufhedlOfauMj o.if
omrfauMh cif;ao,.efbqfgtvj q.Bj=wf;erfhn.Bbr.Bj[mBrM;ndwf;edlifjao qmB;ckefausMb
q.Bjykwf;nOfykefjz.ef; ymifo.efqmB;ekrfbvmOf uFyfhurf;eldifj/ {jolifbyef[Of; xdkifymif
o.efy.ufhqmef;,Ofh/ ymifo.efy.ufhqmef;auMj rdlOfj[Of;zFOfeefh ymifvkufjn.efb ayM;

Plecf m0f
62 | ekrf,qmrfcmof

vlif;,Ofh/ [efvkufjn.efbcOf vlif;cljvBrM;wif;erf/ ymifrmOfbomOf tvj ulef;ekrfb


twhwdkufho.efOBh,lbtvj qkuf;aoeyfhnmefbwlpf; rD;r.ufj=uf;odyf;vdlOfvdlOfeefh
,lb/ vBj[efqmB;[mefqmB;cOf n.ef=Ofaoo.ef,lbOBhtvj qlrf;q.rf;v.ifj[efefg;wM
,lb/ qmB;[mefqmB;orfhrM;vmwfj rdlOfjwdkufh+wfjzFOfeBh {jvmwfjyefugmrf;oifbo.ef
wlifhwufhyef eB,Ofh/ uyf;odkyfbrdkwfjudkOf;ao ,kufh,.ifjerfhqfgcOf {jarModkyfb[ufh
+rfzefj+rf;uefrdlOf;eMjugMb/ nkyfbyM;wif;ydkef;nefrD; efg;xkifhrmOf;a[ vuf;xmef
ref; nefcOf[ef,lbao ulOfnrfb=heefh,Ofh/ wlpf;nmyfjcOfjqfgrFefj=cOfnrfbuM;
vBj=hyM;q.rf;v.ifjawhref; nefcOfnrfb,mrfj=hrM;qdlOf;eefhtvj auMhvBjr.ufbae
yefeefh vmwfjawMbayM;xdkifuOfjrlif;cdkifjauMj nrfb=hwDj=dOfhr.Bjoif,Ofh/ rdlOfjcdkef;
zFOfwDj=def; ayM;rD;odyf;rlif;ymB,Ofh/ OmB;eefheBh qmB;nmBjudlifb (rldif;wdif) zFOfrM;OBh
rldif;rmOf; wMbawcyfhcdkifcFyf;ugmrf;rfgbrfgbxFifj/ {jqmB;xkef;rsdefh (w.yf@owlbwDbnlOf@)
w.Bbyefomrf=Ofao awnOfugMbofgboAifwmif;rdlif;wdifeBOMj/ [Of;odkyfbZlef;[Mvmwfj
ref; ]OMjOBhcFef;aoOBhOMj} v.ifjvBj[Awf;ugmrf;n.ufb (rldOf;vmB@vmB@rldif;wdif) eefh
,Ofh/ ,.efhu.yfjyAefv.ifjcrfnluf;n.ufbrM;tvj ,Mb{jrD;qfg[efydlifjao {jcdkef;=hxdkif
yef nefrFefjref;eefhaourf;eB nkyfbql;,lb,Ofh/ ref;auMjvmwfjOMj ,.efh
u.yfjwmif; ,lyfj,.rf;cOftvj {jOmif;cgmif;yefeB [Of;wif;nrfbwef;vmwfjyM; v.ifj
ydkwfbnluf; xdkifwDjomByFe;f eefh/ ,.ef;cgmif;xFifj{j[efxdkif auMhyfghu.yfjtvjauMh
nrfbvBj,dkefj x.ufbrdkOf;rM;eefhaourf;eB,Ofh/ rdlOfjeBhumifcrfj awcfgjudefcOfj=rfj
rlbq.rf;uefeBauMj [Of;orfhayM;wFyf;wwf; awvAyfj[Aef;ymifvdufj,Ofhtvj rdlOfj
zkufjefg awcmrfjql;aq@uOfb? cOfauMjawrM;[yfh OMjeB,Ofh/
umifefguOfjrlif; wif;qmB;xkef;rsdefh cmrfjrdlOf;aq@uOfb qmB;nmBjudlifb? qmB;nmBj
rsdefhcOf rM;[yfhwMbudefcOfj=rfjrlbueftvj vBjnkyfbuefwDjolefrmufbzMjOAif;uOfb
eefh/ u.yfjnrfb,mrfjzFOfaoy.ufjtvj awMbrdlOfjvAOf cOfjoAefjvfg n.ufboAefjvfg
nrfbarMvmwfj,Ofh/ =hOMj ylefhOAif;uOfbeBu.pf;/ awvBj[efolefrmufbzMjerfwmefb

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 63

eBh nrfbxmifb/ qOfjoleforfhyAefwB;? ydkwfbzkpfbOBhvmefhcOfjzuf; tvj erfholrfj/


udkifbwif;yAefolefrmufbzMj,Ofh/ twbeifjqlOf@uFyfhulpf; erfhrmufbzMj ayM;zFOf
+wfjrM;,Ofh/ vBjolwfhudefao qfg=dOfhr.BjnmyfjayM;ydkwfbymifbugMb/ yM;wif; clOf;w.efj
odlOfjclOf;wB;? c.ifZmufbymB;r.ef;cFyf;ugmrf; tvj yyfhnefqOfjuOfb[Awf;n.ufbeefh
w.efjqmB;udlifb/ eifjnkyfbqlOf@uFyfhao =hOMj oFifq.rfZMh y.ufjwMjukifjrM;,Ofhtvj
odkyfbZlef;+ifhyM;ref; cmrfjrM;urf;vAOf/ cOfcdkef;[yfhrM;vBj=yfhxlyf;nkyfbukrf umef
v.ifjymB;r.ef; vmB;[Awf;vmB;ydkwfbwif;oAifj/ qmB;nmBjudlifborfh nmyfjyefqmB;xkef;rsdefh
ugmrf;xFifj=Ofedlifj qdkOfjOMj ]rmOfbvlif} eB? acMjtvjvrfbref; vDx.rfbeMb ,.efhyAef
oAifvrfbwB;tvj xkufb=eMb,Ofh/ ref;zFOfrdlif;rmOf;rM; xlyf;[efwB;auMhref; yAef
rmOfbvlif (vBjudefcOfjq.rf;uef,lb nrfbw.if;qdkOfj) ao wFrfj,OfhugMb/ rdlOfjvAOf aw
ofgbyM;xFifjefg;cFyf;rfgbeBh/ qmB;nmBjudlifb+ifhae,Ofhao ,dkefjwdifbql; oFifq.rfZMh/
oFifq.rfZMh ckdef;qmrf;omBwdifbao +ifhugmrf;rmufbaey.B;yD@rfgb=Ofeldifj/ awofgbyM;efg;
cFyf;rfgb? rlef;xAyfhref; aw{jcdkwf;rdlOfjyD@rfgbeB,Ofh/ vDx.rfbq.rf;efg;wMayM; ckuf;clefh
[efpM;yD@rfgbugMburf;vAOf/ rmifurf;idef; qmB;nmBjudlifbwif;qmB;xkef;rsdefhvmwfj ugmrf;
wB;uyf;q.rf;ugmrf;tcb yAefvmBurf;rM;tvj efg;olyf;[Awf;[dkOfwlifhn.ufbugMb nrfb=h,Ofh
]wDjrdlif;wdifeefh qmB;udlifbcOf vmwfjugmrf;wB;wif;erf,lb[Mh<}?
acMjxmrfcMjokwf;auMj
]wDjrdlif;wdif[Of; vdlOfaougmrf;wB; nrfbvmwfjugmrf;oif vmwfjugmrf;wB;oAifj
oAifju.pf;}
wif;acMjw.yfbref;tvj udkuf;yM;rmufbwMqkrfbedlifj nmyfjrD;wDjy.ifbaonef
nefOBh vBj[yfh[efx.rfbnOf,lb,Ofh/ vmwfjawMbuef? udefcOfjq.rf;uef? wlifhwufh
uef,OfhaordlOf;rM;=def;/ [MwDjy.ifbrmufbwMqmB;udlifb nmyfjcfgjvmwfj cdkef;aonef
nefeefh awMbxdkifumifcrfjqrfawe.ef; ckuf;qfgvBj,Ofh/ rdlOfjefg;zldefcOfj [Of;
wif;qmB;xkef;rsdefh vmwfjawMbuefeefh udkuf;qyf;yM;q.rf;ugmrf;rmef@ugMb/ ulpf;eMb

Plecf m0f
64 | ekrf,qmrfcmof

nrfb=hZmifhwlOfqOfjuOfb/ uwfhuM@ qmB;udlifb nrfbcdkef;xmrf[Of;rM; u.efbvMj/ ayM;


ref;cdkef;OMj ]wDjyDjarbcOf vmwfjuefeBh udkuf;yM;ugmrf;rmef@wMbaob[Mh} eB [Of;
aw[Awf;[dkOfcdkef;w.yfbyef/
rdlOfjwdkufhudefcOfj nkyfb{jayM;yAefymB;r.ef;qrfqfguefeefh Zlef;vkufjn.efb
qefhq.rfOAif;vdlOfb qmB;elpfbnl; odkyfbql;rM; =hOMjzFOf,bl tvj cfgj{jq.Bj[Awf;yef
ymifvdkrfhndwf;n.efbeldifj/ ulef;auMjnrfbayM;erf rD;omOf;ymBauMh? aw[Awf;wDj=if;
wlpf;vdufjrmefjcrf;/ {jyef[Of;Olefhao qlOf@uFyfhu.efbeB qifbeyfhcdkef; Oef;wMb
awrdlOf;eefh/ ayM;vBjcyfhckdif,Ofhrlwf;aowMhauMj orfhvBjcmBhxFifjOef;edlifj,Ofh/
cOfxmrfrM;xFifjauMj vBj[yfhao rdlOfjzkufjrM;vBj,lbxFifjxkifhrmOf;Oef;edlifj/
umifefgyFwfbrlif; awrM;[yfheB [Of;nmyfberfh,Ofh ydkwfbzuf;wlugMbvBj[ef
vkufjn.efbayM;zFOfOBh,lb/ cDbvlwfhnefcOfrM;[yfheefh +ifhyM;qmB;ekrfbvmOfaozFOf
wDjrmefjcrf; r.ufjuOfjrlif;qrfqrf/ uOfjrlif;ymB twbymifvkdrfhao cOf,.ef;acMjoifb
o.eftvj vmB;ylifo.efeBOMj/ [Of;nkyfbaeul@v.ifjv.ifj nefwlOfvjB =yfhxlyf;rM;/
orfhyM;wif;nefcfgjoifbeefh ,.ef;{jcOfw.ifjxmrfao ckdef;w.yfbyef/ ,.efhu.yfj
cmOf;,mrf;cOfayM;awvlif;o.ef,Ofh eBtvjndlOfj/ vBjoifbv.ifjvlpfj nefcOfcfgj=h
udkifb=hqdlOf;eefh oifnrfbvlifhvFif;eBauMj wDjrlbaq@eefh cOf[Awf;ymifvdkrfhul@
odefodef,Ofh/ ckdef;xmrfuefauMj vBj,lbeB qmB;ekrfbvmOfvmwfjcOfrM;/ acMjoAif
wFwfj nefrD;[drf;+rf;? nef,mrfjqfghwdkOf; qdlOf;ukdifb=heefh qmB;ekrfbvmOf odkyfboyf;
vFif; o.efyefugMb,lb,Ofh/ emif;elef;qdkefjauMj +wfjzFOfrM;oifbo.ef wlifhwufh
ugMb,lbeifbuOfb/ vdkef;okwf;nOfwif;acMjoifb wFrfjwMbarMo.eftvj zljnef[Awf;
umefvD q.BjxFrfcdkify.if ykefjymifjqmOf;cdlOf;[Of;? ofgbqdkOjf ugmrf; ],.ef;oifb} eefhao
olifboifbw.efjrM;yef,lb,Ofh/ emif;crf;vFif; wif; qmB;omBZlef aw+ifhrM;/

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 65

bgef:Oif,
™ ugMbvD{jqAOf;+wfj ugMb+wfj,Ofh{jrM;xdkif xFrfcdkifumef{jrOf
xFrfcdkifnOf{jvBj v.ifjrBj,Mb{jrD; e.ef,Mb{jqD;efg;edlOfh
zdlOfh,Mb{jrD;efg;vkyfb ,dlif;nmef;ugMbeMj {jvBjqAOf;xdkif C
™ OmefbyefqdlOfhZef;vD zkufbwDjzkefbref;vdef; xFrf,dkifjyeferfhvD
xFrfukrf;n.ufbwlefjvD ,.wfjvrf;,fgbylif;uD@ e.ef,Mb{jrD;efg;edlOfh
rBhrmufb{jokuf;yAif;ydlefj xdif;odrf;ukrfbxlefj q.Bjvkrf;vM;yef C
™ vkufjvmef yAefqdlOfhZef;vD cdkify.ifomifj{jarMvef;uef [mifj[Fef;{jarM
wFwfjeFwfjwef;ul@v.ifj {j=hv.ifjyAef arjZef;aeMbwFef;cdlOf;
{jarMo.efurfiOfj[Awf;=Of umifqfgcfgj,lbcfgjvBj {jarMnOf C

cmOf;ZlefndlifbxkifhrmOf;yD@eBh vBj[efwlefjarjn.efb,.wfjekrfb [kefjrfgb


nrfbq.wfbwlOfjrdlif;auMj uM;xM;erfrM;tvj rD;wif;wmif;[mif@vD udkuf;q.rf;xkifhrmOf;
,lb,Ofh/

Plecf m0f
66 | ekrf,qmrfcmof

awvh;oj;ugyf;z[
awOMjnrfbcfgjOlefherfauMj orfhpM;wlOfxlyf; eldifjy.ufjnrfbuM;,Ofh/ uBhuBh
vBjpM; awOMj,.efhu.yfj[Of;teydlefj? nrfbcfgjae;zfg crfudkwf;efg;qfg,lbndwf;eldifj
,Ofh/ ,mrfjidef;wdkufhudkfwf;efg;=awMbrdlOfjvAOf/ vFif;rdlif; y.ifhwkefjwkefj ]cOfjvdlif
wB;eBeMb? zfgorfholyf;clrf;ao ugMbydefbyAef xrde;f OMb? cOfjvdlifauMjcOfjvdlif,Ofh
eMb? ayM;yDjarb=hquf;oFifbeefh ugMbwufhyefa[vl;} ref;ugMb[efrM; ymBhyFefjvrf
oFifbcmBwmif;udefvMjoAOfjy.ufho.if nefwFrfjOBhqdkOfjwmif;udefeefhndlOfj/
]qdkifrfg;ayM;[efao crfqfgrfg;,lb,Ofh qOfjoFifbauMj yAefwB;? orfhnrfbugMb
wufhcOfa[vMb? y.ifhwmif;vif[Awf;oif} nefref;OMjeefhtwh qfgj,lb,Ofh/ [Of;
auMj=yfh[ef,lbwif;erfeifbuOfb rdlefwmif;udefwmif;,FrfhwB;[Of; ayM;ydlefjxmrfrM;
[Of;ayM;ydefyef? rmifurf; vAifhyefacMj+ifhrfgbaou.efb/ wDjawhrM; nOfoAifwB;[Of;
n.ufbyefao,OfheMb rdlefcOfjykuf; yAefacM;ylufheBh cFef;ndwf;edlifj/ eifbzuf;olrfj
orfhyAefrlifbpdef;csdefb? zuf;umwfbaqM; orfhyAef rlifbpdef;aqM;? edlOfholrfjrlolrfj
OlOf; yAef;OFwfjwcsdefb? ntr;wcsdefb qdlOf;eBh qdkOfj+ifjzmBbwB;[Of; nrfbyM;ao
ndwf;/ [dkifrM; wmif;udefwB; awyAefwmif;udefydlefj,Ofh/ c.ifydlefjcgfj=h tvjxmrf[Of;?
[Of;orfhqlrf;aor.ufbyefydlefj orfhydefbyM;wDjy.ifbref; ulOfydlefjnrfb y.ifbvDvDao
cdkef;vAifhyef acMjugmrf;ydlefjofgbaou.efbeMb/
urfjz.ifjauMj rD;wDj[Of;[Awf;wif;erf vBj=yfh[efrFefjcrfnluf;crfqfgqOfj
uOfb,Ofh/ n.efb[mB;qmB;,dif;OAif;vdlOfb [Awf;y.B;ymifemrf;Oef;wB;? twbnOfzljemrf;
efg;cOf nrfbarMvmwfjugmrf;wB;vDvD,lOfh? efg;ymifemrf;eefh vBjwmifwlOfn.efb[Aef;
cOfao r.ufbvmwfjacMjugmrf;c.yfjqfgxdkif zlj,fgbulef;vlif tvj yDje.ifhqdlOf;rM;cdkefjymif
emrf;/ nrfbvmwfjZmBbwB;? vmwfjZmBbrmef@awMbayM;,Ofh/ acMjwlifhwufh ]rfgbokif

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 67

cMj} ,if;nrfbqfghwdkOf;/ zljy.ifbcmOfbauMj nrfby.ifbZmBbwB;? y.ifbZmBbrmef@wduf;wduf;/


uwfhuMj ulef;vlifefg;qefhq.rfcOf oifbvmwfjacMjugmrf; wif;nOfacMjwlifhwufh[Of;
]rfgbokif},Ofhao qifbvmwfjugmrf;rmef@odkyfbugMbndlOfj/ oifnrfbqfgjOef;wB;twh u.Bj
,Mbref;vMj/ rdlOfjvAOf vBj,lbefg;tujumif rD;wmif;eMjrBjao ,dlefhx.rfb,lbr.ifqfgvlif
vmif,Ofh/ awodkyfbqdkefbeifjawMbymifemrf;ayM;,Ofheefh vBjuguf;rdkOf;+ifh vkufj
n.efberfhcrf;auMhedlifjao {jcdkefjugMbykwfjn.ifj? zljy.ifbcmOfb nrfbarMy.ifbzmBbwB;
eefh,Ofh/ y.ufjawrM; ayM;u.pf;awvBjcdkefjymifemrf;Oef;wB; nrfbvmwfjugmrf;wB;
vBjeefh ,Mb{jvBjcdkefjaourf;cMj/ umifcrfjrM; rD;ymifrlef@odlOf;auMj orfhayM;nrfb
vBjodlOf;qfgaondwf;/ rdlOfjcOfy.ifbcmOfbqdkOfjugmrf;eefh rdlefqdlifhOMj ]wmif;[ufhefg;qfg}
eBeefh n.efb,dif;zljy.ifbcmOfbeefh y.ifbyef ],defbtx;uMhncsdwfj} eB urf;vAOf
,Ofh/ twbnOfwmif;uMjqdlOf;eBh ydefbyefrlwf;rlwf;? uwfhuM@ nrfbydefbyM;qArf
qdkOfjzlj+ifhugmrf;u.efbeMh/
ulef;vlifwmifwlOfaorldif;rdlif; vmwfjugmrf;qdlOfhcdlOf;zfgref;u.pf;/ ugmrf;ndif;
uvAwfj cdkefjqefhokifwdkOf;efg;vkrfjZMhauMj ydlefjnrfbvmwfj/ qfghwdkOf;ugmrf;qmOf;cdlOf;
zfgref;? wDjy.ifbref;awrD;ulef;cOfydefbyef/ ulpf;eMb wlOfref;nrfbvmwfj/ ayM;
qdlifheef awvBjOMj ref;nrfbarMugmrf;nif;udwfh[dkOf Olefhwlpf;vBj=hvD,Ofh/ ref;
yAefulef;vlif nOfykejf z.ef;[myfbumefqdlOfhcdlOf;ref;/ oifref;nrfbqfghwdkOf;ugmrf;
vmwfjqdlOfhcdlOf;ref; nefref;[myfbykefjz.ef; wMbqmOf;cdlOf;ref; ,difjcFef;aw [Awf;
[dkOf[efawMbref;/ rdlef[Of;auMj awMj=h,lb yAefclOf;c.ifacMjqfghwdkOf;rM;qArfu.efb
n.eftvj nef[Of;udlwfbn.ufbrM;eefhauMj ayM;nrfb=rfbnrfb[Dbnrfbxdif; nrfb=h
q.rf;eBqdkif [dkifrM;arMyAefeifbc.ifydlefj nrfbeef cOfclifn.ufbrM;/ oifnrfbomifb
awMbeB rdlef[Of;nOfc.ifydlefjrM;wdkOf;eefh,Ofh/
rdlOfj 17-12-2004 ykefh vBjrdlOf;zFOfwMjukifj udefcFufbvkufjqmB;=OfyOfj/
umifcrfjrM; wDj=def;emif;OlOf;oFif vBj=yfhxlyf;yM;q.rf; elef;qdkefj? cAOfvFif;rmOf;? crf;

Plecf m0f
68 | ekrf,qmrfcmof

nl;? ,krfh,Aef cOfqdlOf;eBhao vBjnkyfbyM; wMbawugMbymifukrfvlifxFifjeefh oifvBj


ekifjclOf;wB;wkpfbuefwif;oAifj awwdlOf;vFyfjwMeB,Ofh/ u.yfjeef wMbawcdkifn.ufb
clOf;wB; emif;,dif;rdlefuef nOfukifbrkefclOf;wB;[Of;eefh emif;OlOf;oFifqluf;n.ufbrM;
zMjymBhvmB;v.uf;wB;rdlOfju.efbu.efbeBtvj [Of;vBj[yfhnOfrM;/ orfh,mrfj[efvmB;awM;
eBh wDjwdefv.Baq@vmefh? +ifhwif; qmB;o.Bjcrf;=dif;cOfqdlOf;eBh olifbyM;aougMbxlyf;
ulef;xOfjxOfjauMheldifj? qdkOfjtwhu.yfj[dkifrM;tvj [Of;vdkrf;ugMb,Ofh/ cAOfvFif;rmOf;
twh aww.if;,lb/ ref;yAefulef;xOfjaq@vmefhcOfndlOfj/ nefulef;xOfj qluf;te
[Of;eefh ,.ef;[Aw;f wlOf,mifbref;auMj awOBh=rfbrdlOfjwmB OMjeBtvj vBj,dyf;wlpf;
u.pf;? orfh,lyfj,.rf; nrfbvBjyM;u.ifjxBbugMb/ nOfv.ifjidkef;w.if;aw,.ef;odkOfh vlif
qOfj[Of;cFef;uB,Ofh/ eefhtvj nrfbvBjrM;/ rdlOfjvAOf wif;nefOlOf;oFifnOfrM;ae
eefh ref;rdlefuef,Ofh/ orfhvmufbvmB; vBj=hwDjulef;xOfjeefhrM; wDjrmBw.if;yAef
clOf;rdlOfjekifj[Awf;cFufbtvj awOBhwMb=rfbrdlOfjwmB? orfhyAefwmrfwlOfcOfawM;OBh eB
OMj/
nOfvmB;awM;eefhao rM;[Awf;wlOf,mifbref; awM;n.ufbrM;clOf;wB; vFyfj
wMrFefjqfgao ,.efhwMbugMbymifukrftvj ofgbqdkOfjvAifhudlwfbyef ]rmOf;ymifukrf} eB
,Ofh/ wFyf;wwf;OMj awekifjrdlOfjymifukrfvlifeBauMj ,.efhnrfbyAef[Awf;wDjrdlif;rmOf;
tvj nrfbvBjcdkefjerferfao ekifjwkpfbuefrM;/ ref;[Awf;wmif;odyf;o.ifyef;eM;
eefh uB[Fif;eMbtvj vBjn.efuefekifjrdlOfj yD@rfgbwB; 2100 eefh ul@wDjwDjurfjerf
,lb,Ofh/ rdlOfjqrfyD@rfgbwB; 2101 eefh vBjrD;yDje.ifhodkOfhclOf; rM;oifbclOf;nOfwif;
wlOf,mifbref;rM;ae[Of; olyf;ref;orfhOMj yAefvmB;awM; ]armifhyk*Hqif} eBOMj/
[Of;auMjorfhOMj yAefclOf;wB; orfhrM;ofgbqdkOfjqdlifheB ydkwfbwlpf; xlifref;rM;yef
eefhao nmrf;ayM;nrfbvmwfjugmrf;oifvBj,Ofh/ yAefclOf;n.efbzMjrefj[Of; udlwfb
n.ufbyAef ]rmOf;ymifukrf} c.if[Of;/ [Awf;[dkOf[Awf;[Mao zFOfrdlif;yl;urfb? y.ufjcdkef;rM;wDj
[Of; yAef] armifhyk*}H ugMb,Ofh/ uwfhuM@ zMjrefjref; ,MaormifOBh/ ,dyf;auMj edlOfh

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 69

ref;nrfbvDeB =hurf;vAOf,Ofh/ [Of;cdkef;qluf;aecOf c.if[Of;[Awf;n.ufbeefhao


u.yfjulef;oifbclOf;yAefwB;tvj [Of;cdkef;vmwfjae v.ifjwmif; ref;vDvD,Ofh/ oif
nrfbqfgjwB;[Of;eBqdkif aw[Awf;[dkOfoyf;vFif;aeref;/ ref;wif;awxmifbOMj yAefclOf;
c.iv
f mB;awM;rdlif;yl;urfbqFwfjqFwfj [Of;cdkef;rM;vufhnOf erfhrdkOf;cOfawM;OBh eBu.efb
ndlOfj/ qdlifheBauMj vBjrD;rM;tvj awvBjOMju.yfjzfg orfhu.yfjoif vBjyAefrM;eBu.pf;
,Ofh/

Plecf m0f
70 | ekrf,qmrfcmof

yD<r[,wh:rdlif:Odif<uylof<
efg;rdlOfjyD@ 2007 eBh vmufbvmufbvmB;vmB; efg;qlOf@ymefnefedlifj yAefyD@rfgb
wB;rdlif;odif@uylOf@,Ofh/ ,.efhu.yfj rlbqkrf;n.efb[mB;qmB;,dif;wB; qdlOf;nefzFOf,lb
wDjrdlif;odifbuMbylbeefh aw[Awf;y.B;yD@rfgbeB {jrM;cOfjy.B;cOf/ wDjvfgxkufb wDjvfg,.rf;
{jq.Bjwlpf;yef? ,.efhcOfnrfbayM;rD;idkef;u.ifumiftvj wMbawrM;wif;n.ifjwDj cOf
awnOfykefjz.ef;? wMbugMbtwh {jn.ufbuM@=dOf;rdefeBauMj u.yfjumefimef;urfjz.ifjyBb
,Ofhtvj nrfbqmif@yefacMjw.yfbcOf/ oifnrfbyAefrM;auMj awolifbcFyf;rM;yef {j
wlpf;aoxwf;omifjyefaourf;eB,Ofh/
OlefhxFifjo.ifOef;ao y.ifbcmOfbql;cdkef; aw+ifhyM;q.rf; cAOfvFif;rmOf; tvj
rlOfcrf;? wMbugMbrM;tvj,lboOf;wDjeefh nrfbyAefoif awcwf;qfgcyfhcdkifrM;u.pf;,lb
eBao Oef;xDj=uf; vdlefxlefjodyf;o.if vBj+wfjzFOfwDjrdlif;odif@uylOf@,Ofh/ [Of;
wif;oAifj rD;yFwfbauMh (yM; oFifq.rfZMh tvj ylOfbzdOfb) qmB;wkrfoFif wif; emif;
anodlOf rM;[yfhwDjymifb=dOf;rdef/ u.yfjcmOf;wmif;e.ufjrdlif; ,dyf;rfg@cmrfjrdlif;eBh yAef
n.efwmif;okwf;tvj efg;qfgeBh cfgjwdkefbOBhndwf;n.efb,lb/ vdufjnif;udwfhauMj zdlOfb
,Ofh=if;[Aef; nmyfjayM;wrf;wDjeefhrM;rlwf;nrfb=h? awvmwfjn.ufbolyf;eBh oif
ayhrM;udef;qfgnrfb=h,Ofh/ awn.ufbwDjymifb=dOf;rdefcOfeefh awwFrfjawrmBxFrfofgb
eefhauMj oifayhrM;nrfbyAif;qfgaondwf;,Ofh/ rdlOfj[Of;zFOfeefh Zlefn.efb,.B;
ndwf;ndwf;/ wDjrdlif;[Of; Zlen f rfbayM;rD;,OfhauMj awMbayM;rM;rdlOf; Zlef,lbul@
Oef;,Ofh/ zFOf,OfhauMj olifb=if;vFrf;nefcOfoifbxMjOBh r.ufjvldefqrfqrf? orfhrD;
efg;tujumifrdlif;ugMbimBjrM;vlrf uM@cefauMj omifbxkufbaoydlefjeBOMj? eldifjckdef; [Of;
omrfauMh wluf;oFefedlifj,Ofh/ zFOfaovdkOfj=dOfhauMj +ifhugMbudefcOfj? wMbawudef
cOfj u.yfjylOfbzdOfborfh yAefnefnrfbrdlef[Of; vBjq.rf;[Mn.ifjnefref;udefvBjeefh

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 71

,myfb,mef;cmefqfgeMb/ {jayM;[M[efvmefhwmif;udefeefh yBayM;cfgjwdefulefh,Ofh/


wlpf;ulef;rdlif;cOf yBedlOfwmif;wif;erf oifayhrM;vFwf;oFOf;ayM;wmefbeBh? [Of;tyb
yBr.ufjeBhu.pf; ayM;euf;wlOfeuf;cdif;,lb,Ofh/ wmif;[mif@vDoAefjwmif;anM;csdwfh
auMj nmyfjayM;nrfb,MqfgvBj,Ofh/ eBhyAefwmif;uyf;odkyfbn.efwmif;rdlif;odif@uylOf@
,Ofh/
wDjrlbcOfjeefh emif;OlOf;oFifcOfylbn.ufb? qmB;wkrfoFif? qmB;crf;,.wfj? qmB;
n.ifbr.if;? emif;anodlOf? emif;qAifrlef;? emif;oFifr.ef; cOf rM;udef=rfjq.rf;uef/
wmif;udefodif@uylOf@auMj rFefjqfg,lb,Ofh/ vBjnOfrfg@ nefqmB;wkrfoFifcOfodkOfhyef
wMbcDbvlwfhZB;eefhao cDbqmrf;wlpf;? ref;oFefjofgzAifbyAif;qfgeMb nrfbrD;wDj
vmwfj,Ofh/ rdlif;cOfeBh udkifbayM;+ifhOMj u&def;oD;xD; rdlif;nef,.rfhoDcAOf,Ofh/ wif;
rdlif; twbnOfefg;umifOAif; wlefjrBh? wlefjr.ufb? oDcAOf,rf;,.yfb r.ufboDc.ifbvFifq.rfb
qdrfOBhtvj ref;[mif@vDOMj[mif@vD udkifbwif;rdlif;qdkOfjvdkOf;,Ofh/ efg;vkrfjZMheBh yAef
rdlif;nefoFefjofgaoydlefjeefh rFefjOMjrFefj,Ofh/ wlpf;wDjvfgauMj ,dlOfj,Mjwlefj
rBhwlefjr.ufbwArfxlefj/ wDjnefvdefyOfb nrfbrD;aon.ifj? ZdifjZMhcOf rD;cmOf;rBj
wif;cmOf;Zlefu.pf;/ udefcOfj,Ofhcdkef;rM;wDj=if;vFrf;? wif;wmif; u.yfjqrfc&dwfho
rmofhtvj wlefjyFufb[mifjcdlifjOBhoAefjwmif;vlif wlpf;ayM;okwf;wMugMb eifbnmyfj
e.ef;zefeefh,Ofh/ wDj[Of;e.ef;eefh yAef omOfjndofjan;osM;a[Mbtxb?
uM@cefauMj nefwMbrdlif;cOfOMj omifbawMbeefhtvj orfhrD;qrfwif;uRif;YzM;tcb
tvj ulef;udkef;eMb,Ofh/ e.ef;vkdOfjoOf;aotvj rdlOfjzkufj emif;OlOf;oFif wif;
emif;oFifr.if;cOf awrM;+ifhugMbwDjOwfhuRif;rmef@ (wlObf ymB;,lOf;) awq.Bjuef[Awf;
cOfjZkef;xlOfb eB,Ofh/ rdlOfjqkrf;[Of;rM;eefh ayM;wmefbawugMbcmBy.B;vdlefoDbrdlif;udkif
,Ofh/ yM;q.rf;ukyf;umyfb? q.ufhclj? wldOfbcOfj? ukyf;zdlif;omef? ref;orfh,fgb xlif,mif
nefofgbrM;orfhy.ifbtvj wMbawnOfcOfjefg;=dOf;rdef ydlefjwif;nrfbyefcOfj n.ef
Olefhwlpf;aovMj/ rmif@urf; ydlefjugMbtvbrldif;ydlefj awrdle[f Of;,lb[dkOfeBauMj Olefh

Plecf m0f
72 | ekrf,qmrfcmof

rFefjaon.efuef,krfh,lbzfgref;/ OlefhzfgOlefhref; oFifq.rfZMh orfhcfgjqfgoefb


ndwf;ndwf; nrfbrdlefwmifbrdlif;eBOMj/
umifcrfjorfh e.ef;vdkuf; yM;=dOfhwlOf=dOfhqfgtvj e.ef;OmefeMb,Ofh/ rdlOfj
zkufjefgqOfh awrM;+ifheBtvj nmyfjwMe.ef;wif;yBbndrfb orfhayM;vBjvkufhqOfh
eefh,Ofh/ rlif;cOfruf;rmBqOfhao[Of; eldifjrlif;cdkifjtvj umifefg[Mjrlif;[Of; ayM;yAef
=uf;rlif;cdkifjcOf,Ofh/ efgeefhwif;efg wDjOwfhwlOfbymB;,lOf; odkOfhwmif;udefwmif;,Frfh
wMbawrdkOfhvAifhyDje.ifhrM;y.B; aw[Awf;zuf;wB;aq;aq;? yMrluf;zuf;aqM;wif;yM;
aou.efb,Ofh/ ,.efhydlOfjOMj cAOfvFif;rmOf;wif;OlOf;oFif nkyfbuefaw[Awf;cOfjZkef;
xlOfbeBtvj v.rfOlefh,lb ulOfnrfbyAefeefh,Ofh/ wif;omrfauMh zfgnrfb,mrfj[Awf;?
vdlOfaoOMj ,mrfj[efndwf;n.wf;u.pf;/ rdlOfjvAOforfhOMj omrfauMhaw[Awf;eefh ulOf
eMjwMvlhu.pf;,Ofh/ cAOfvFif;rmOf;twh ref;xmrfrM; vmB;[Awf;ref;vDvDOMj/ awMh
twhOMj yAefugMb,lbeBauMj ref;nlefjeMbtvj OlefhrdlOfjvAOfauMj eMjrBj,lb,Ofh/ cOfj
Omeftwh [Awf;rmifheMb[dkOf vmB;ref;zdwf;[dkOfnrfb=h vBjx.ufbyFwfjrlwf;oAijf ,Ofh/
wmrf;crfjrM; n.efb[mB;qmB;,dif;cOf tvj yDje.ifhwB; qdlOf;nefarMeefh rM;xFrfumef
rdkOfhawhrkdOfhOMj yM;wif;cOfjZkef;xlOfb[Of;[Awf;,OfhauMj ayM;crfj 9;00 rlif;,Ofh
tvj rdlOfjzkufjefgqOfh awumyfjo.rf;yD@rfgbefgqOfheefh wif;[Fif;ulef;cOfanborfh
awcyfhcdkifrM;[yfh[Of;? [Of;auMjorfh=dOfh[Fif;eMbtvj wDjumyfjo.rf;eefh nrfbrM;
,Ofh/ rDbzuf;odyf;ymBrAOf; cOfn.efuefcwf;qfg[Awf;? cOfjeAOf? cOfjqmOfj? cdkifOBhaq;
q.wfb [efcOfarM[ufh+rfueftvj rD;wmif;qlrf;odlOf;awh,Ofh/ zfgauMj rD;umefzfg
ref;tvj wmrf;crfjqifb[Fif;ulef;erfrM;wduf;wduf; awMbumefimef;ayM;,Ofhqifb
zmwfbuef,Ofh/ vkufjn.efbwif;erfeBh rdlOfj,lb=def;zfgref; awnrfb,mrfj[Awf;ao
y.ufju.efb/ awMbayM;xdkifOef;y.B;auMj cOfxFrfuef[Awf;omifj[mifjy.if zAifbyAif;qfg,lb
eifbuOfb/

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 73

wDjy.B;yD@rfgbeefh cOfcmByM;wifbeifj vAifhyM;cOfjzuf;wB;ao rlef@qfgq.rf;


uefugMb,lb/ wifbeifjcOfauMj nrfbuM;u.pf;yDje.ifhwB; yDje.ifhrmef@rM;wlpf;urfjerf
tvj vBjvmwfjyM;ugmrf;rmef@aou.efb,Ofh/ wMbawuMjwB;cdlOf;vAOfteyDje.ifhrM;y.B;
eefhauMj odlOfjcdlOf;wB;ul@rAOf;rAO;f cOf[mifj[Fef;cyfhcdkifOBh,lbtvj wArfxlefj,lb,Ofh/
yDje.ifhwB;ul@wDj vBjcdkef;=yfhuefefg;ymify.B; n.efuefqlrf;odlOf;,lb,Ofh/ wDjnef
rmef@cOf =yfhxlyf;uef? wDjuvM;cOf=yfhxlyf;uef vBjugMbxlyf;rM;aowMh wDjwB;=yfh
xlyf;uefeBh ref;yAefwDjy.B;eBhu.pf;,lOfh/ efg;ymify.B;eBh wmif;uMjwif;+ifhugmrf; wlpf;
x.rfbaoudefcOfjcrfj? ofgbazudefnOf[if;zfgref;/ wMbawudef vBjqkuf;cyfh,Buef
nOfudefnefxkufbqfgzfgref;? oifyAefrdlif;[Of; ayM;cyfh,BuefudefeB wif;awy.ifhwfgj
y.ifhedlOf,Ofh/ rdlif;cOfeefh twbnOfcOfjxmiferfh cyfh,Buef? zfgnrfbylefhnrfbyFef
uef/ v.ifj,dlefhuefjawMbuefeBh wArfxlefjvDeMbawh/ oifwkrfhpM;awMbuef? cfgj
xmrfoifoifuefauMj ulrfju.rf;e.rf;ql;uefeefh yAefnefv.ifjvD[ufhnefeldifj,Ofh/
y.B;auMj twb[Mjrlif;awMbxdkifodyf;rlif;cdkifjymBeefh cyfhrmBcOfauMj vDcOfjqfgeMb,Ofh/
qefqfgyDje.ifhcOfjy.B;,lbeB wlpf;y.B;awMayM;,Ofh qifbvkufheefh vBj[efvuf;xmef
ref;,Ofh/ ylOfbzdOfbauMj +ifhugmrf;rmef@ nefudkuf;uAOfbqmOf;cdlOf;wB; rFefjqfgqdlOf;
eefh odyf;qAwf;ykufj? yDje.ifhcFufbcsmif; olifbwdef;yMb rM;+ifhq.Bj[Awf;cFufboDb[Mjykufj?
qmB;oFifq.rfZMhorfh udefpM;erfhcFiferf[dkOf nefclOfjerf[dkOfauMjnrfb=h twb+ifh
ref;oAifcfgj[myfbugMbndwf;eldifj? vdkef;okwf;rM; qifbcdkef;n.ufboAifqdkefjrM;/
odyf;rlif;cdkijf ymBeefh ,Ofhy.B;ao n.efuefodrf;q.Bj/ yDje.ifhwlpf;y.B; aw
n.efuefvkufhrdlOf;? qdlOf;nefudkwf;,lb vkufjn.efbnefugMbcdkefj[Aef;? [Awf;umefwDj
eefh awMhwifbzAOfjodrf;urf;vAOf? rdlOfjzkufjrM; zfgauMjnrfbwef;? vlOfbcdkefj[Aef;?
vlOfb[Awf;umefzfgref;/ wDjeefh oifo.ifOef; nrfbvBj[Awf;umefeB wMbudefayM;cfgj
,myfb? oifo.ifvdlefnrfbrD;umefeBtwh ,.ifb,OfheBOMj/ cmOf;,mrf;eBh wMbcOfvrfb
v.ifj nrfbrdlefuefwif;[Of; eyfh,rfcmOf;,mrf;/ zfgzfgauMj vFwf;vFwf;oFOf;oFOf;

Plecf m0f
74 | ekrf,qmrfcmof

wlifhwlifhwdkefbwdkefb eifbnrfb=dOfhnrfbr.Bj/ nefeuf;wlOfeuf;cdif; [Of;vBjoDb[Mj


Oef;eBh nmyfjrOfrM;ndwf;eldifj,lb/ wMbcOf v.ifj=rfbvlrfjulef;eBh ref;wArfxlefjeMb
tvj awMbayM;odyf;nAwf;odyf;o.if emif;,dif;auMhvAOf ugMbrM;auMj nrfbyAefoif/
urfjz.ifjvkufjn.efbemif;omOfwB;[Of; odyf;nAwf;rlif;qifb,OfhumefauMj rD;wif;erf/
umefauMj umifOef;umifcdkef; rD;o.ifrAOf;eifbuOfb/ [Of;orfh umifefgauMj OMjefgqOfh?
ayM;wmrf;crfjorfhOMj nrfbomifbawMb,OfheBtvj v.ifjawqfghcmOf;,mrf;[Of;anb
ugMb/ wMbcwf;qfg [Of;orfharMvlifvkdrf;xFifjtvj [Of;vBjokrf;v.ifjcdkefj,fgbwif;erf
,Ofh/
cOfn.efuefzAOfj,Ofhodrf;,Ofh u.yfjcmOf;,mrf;auMj eFwfj[dyfjeMbtvj qmB;
oFifq.rfZMh nrfbayM;vBj+ifherf/ cdkef;,dyf;wif;wdifbao +ifhugmrf;rfgbref; nefyBb
yAefn.ufbeefh/ ayM;,Ofh [Of;auMjnkyfbawMbcOf ndwf;n.efbw.efj vBj[ef[ufh+rf
uef z.rfhofgb[Fif;[Awf;y.B;tvj qlrf;OMjqlrf;? ulpf;eMb v.rfv.rfcD u.yfjOmB;rM;ulOfvdkrf;
rdlif;[Of; ulOfrkdwfjrufhwmif;cdkefj,fgbydlefjao vdkrf;rdlif;cmefqfg[Of;ugMb/ wDj,lb[Of;eBh
rdlOfjvAOf cFufbyAefqOfj=def;,Ofhtvj cfgj,.ef;{jarM[MymB;ypfbpMbwArfxlefj idkef;
w.if;[M,OfhwArfxlefjeB {jcdkef;arMOmufjOmBbckdef;rM;rdlif;[Of;aourf;/ nOfZdifj,mrf;
[ufh+rfcmOf;,mrf; cwf;qfg[Awf;umefeefhao oifrM;cdkef;rdlif;[Of;auMj awnrfbndkyf;?
wArfxlefjvBj,lbeB oifbndwf;n.efbw.efj/ awwFrfjn.ufbugmrf;qlrf;q.rf;v.rfcDeefh
u.yfjrdlOfjvAOf yBbwef;,OfhvDvDtvj yBbqmif@ofgbwFrfjq.rf;rM;,Ofh/ ,.efhrdlOfjeefh
cmOf;,mrf;wMbawrdlOf;=if;vFrf; vlwfhwFufboDborfhayM;yfghOBhtvj vBj[drfcmOf;,mrf;
vmwfjugmrf;ao vBjrdlOf;=if;vFrf;cdkef;/
,Ofhy.B;,Ofh cOfolifbtvbul@wDjwDj Oef;xDj=uf;awMbuOfjeBh e.ef;=if;
vFrf;ao emif;crf;an; ckdef;rM;[yfhugMbe.ef;=def;ref;/ c.yfjqfgxdkifwif;rlbwif;qkrf;
ndufbyM;e.ifh,dif;emif;crf;an;cOftrjvkufj qfg,dkef;,mOf;q.BjolifbodkOfhyef cdlOf;qfgh
wdkOf; qmB;omBnkif; tvj qmB;n.ifbr.if;? olifbxdkifrav;oD;,dlOf; emif;oFifr.if;? [Awf;

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 75

yefODbqMbclOf;w.efj qmB;wkrfoFif emif;qAifrlef;? [yfhw.efjolifbvAifhvl? w.efjclOf;


w.efj? ugmrf;w.efjul@auMhauMh c.yfjqfg,fgberferf rmBwrf;OBh,lb,Ofh/ xFifjyD@odkyfbyD@
rM; {jvBj[Awf;y.B;wB;qFwfjqmifb? udlOf;rmifbodlOf;qfgul@auMh? z.rfhawMhqlh+rf? uAyf;w.rf
{judkuf;ydkef;? ,dkef;,mOf;rdlOf;eMjaourf;vlpfj/

Plecf m0f
76 | ekrf,qmrfcmof

rdlof:q[:yD;egif.rdlif:xh:
e.ifhqmB;cFefjrmefjcFefjrdlif; cfgj{jyDjemif;ref; rdlOf;tvbrdlOf;qfg;cOf? yAefyDj
e.ifhuefrM;edlifjqlOf@eldifjqmwfjauMj yBb,mrfjvBjxlyf;uefaoy.ufj? vBjZlef;wdwf;
awMbuefu.pf;? +ifhtvbu.pf;,myfbayM;wmefbeBh eifb[mif@qfgayM; nrfb,mOf;,Ofh
eefhtvj vBjyAefrdlOf;olbrdlOf;qfg;rM;,Ofh/
qOfjuOfbauMj wFyf;wwf;qfg ayM;y.ufjeBh uOfnrfbyAefugMbtvb,OfheB wmifb
y.ufjrM;nrfb{jvBjrD; awnrfbvmwfjcdlOf;,Ofh? wwf;qfg,Ofh vBjrdlOf;tvbauMhvAOf
u.pf;/ eifb[mif@nrfbayM;cfgj,krfbwlOfqOfjuOfb? [Awf;oiftvj rdlOfjugMbodif@uylOf@
eefh yAefvlifqAwf;auMh rdlOfjvAOf[Awf;emif;vFOf;wFifbwlOfrwfhqfgOBhOMj ydlefjnrfb
,mrfjzFOfrdlif;[Of;aoy.ufj wif;rM;qfg; eifbrdlif;xB;u.pf; awcMbvMboifeB y.ifbcmOfb
e.ifhqmB;ql; 26-7-2008 umifefg 9;00 rlif; {jrM;[yfhwDjrdlif;u.ufbeBao yAeftvb
rdlif;xB;,OfhanMj/
vBjOMj=hquf;ruf;qdkOfj,mrfjvmwfjawMbefg;Zlef;u.pf; yBb,mrfjxlyf;? ref;
awrM;[yfhwDjrdlif;u.ufb? eMjumefn.ufbrM;eBtvj {jyDje.ifhoDbayMhauMheldifjrM;[yfh
[Of;? [Of;auMjnrfb,mrfj[efref;? ref;auMjawMjeifbeef? awnOfwlOfvdufjndif;
uvAwfjnFrfb(M) wFrfjymBhao[yfhOMj? ndkrf; C urf;eBhtwhpM;,Ofh ul@y.ufj,mrfj
[ef ydlefj[yfhuefqdlifheef? ayM;=yfh[efuefeBcOfqlrf;odlOf;? ,mrfj[efydlefjrM;/ rdlOfj
vAOf pM;z.if;[M;,Ofhurf;eBh/ vmwfjnmBje.ifhOBh,lb/
]ayM;rfg;nrfbrM;[yfh? yDjemif;rfg; awugifylugifyM efg;ymifb=dOf;rdefrdlif;u.ufbeM}
ref;OMj{jwrf;qfgwrf;acM; awMbayM;awvlif;ymifb=dOf;rdefwMjukifj awrD;
v.ijf wrf;qfgoif rBjqfgxMjeifbuOfbndlOfj? rlOfcrf;OMj ]yDjarb auMhvAOf nrfbulOf[M;?
ymifb=dOf;rdefrdlif;u.ufbeBh ,fgbvldOfaoodif@uylOf@ndlOfj} ,krfhaow.yfbrlOfcrf;rM; vBj
Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 77

,lb? wrf;qfgeBauMj cdkef;Olefhwlpf;wlOfqOfjuOfb wif;ugmrf;ndif;uvAwfj r.ufjudefcOfj


udeferfh orfhawvmwfjawMbyDje.ifhxB; rdlOfjyD@ 2000 eDjeefh ayM;wkufhc,Ofh
y.ufjeldifj,Ofh/ oAifn.ufbnrfbrdlefuef cfgjvBj,Mj=OfcBj vmwfjuefwif;[dkifauMj nrfb
y.ifbuef? vkdef;okwf;rM; ,OfhwDjaewdefaerdkOf; qifb,OfhumefrM;/ ugmrf;xB;auMj
nrfbarMaoacMj/ nOfZlef;umwfh wDjqOfjc.if SMM rM;ao OBhyAefqfgnkefbwMb
qOfjuOfb/ qArfrdlOfjawn.ufbymifb=dOf;rdefwMjukifjrM; ayM;vmB@OBhZlef;umwfhxB;,Ofh
tvj vFyfjawnrfbudef;qfgoif? awcOfjymifb=dOf;rdefwMjukifjauMj SMM cOfq.Bjyef
olifbxdkifwmif;edlOf? cwf;qfgcyfhcdkifyefawMbxdkifref;ayM;wrf;qfg c.yfjqfg,fgbvlifvmif
,Ofh/ awMjnrfbqfgj qmOf;cdlOf;[Of;auMj u.yfjvBj[Awf;umefcFyf;ugmrf;awMbueftvj
umefimef;wDjwMjukifj awMbayM;awn.ufb nrfbvBj=hq.rf;oif/ 26-7-2008 aw
n.ufbtvj 25-7-2008 qifbzFOfwMjukifj? q.Bjcyfhckdifyefwif;oAifj idef;qlrf;odlOf;
awh,Ofh/
zFOfelOd f=dOf;rdef eMjnef=hquf;nrfbrD;aoauMh? wdlifbumOfbv.rf,.ef;ol;rM;
umifefgqOfh {jvBjxlyf;pM;ulef;=hquf;aourf;eefh? urf;eBhtwh uBOMjuB,Ofh/ edlOf
=dOf;rdeforfhvBjeifjpM;q.rf;cdif;nDbwvDbauMhedlifj? ydlefj,krfhawMb[Of; [Of;,krfh
awMb,krfhao awMbayM;zFOfrdlif;u.ufb? nrfbqmif@vmwfjawMbzfg/ wmif;udefwmif;
,Frfh nefydlefjvAifheefhauMj udefoAifjrlwf;,Ofh/ oDbodyf;[MjrAwfhauMjrD;,Ofhtvj
=dOf;rdefvlif;/ efg;rdkOf;twh rD;Zlef;OBh,lb? rdlOfjugMbnOfclOf;eefh wlpf;[mif@[efyAef
emB;rmef@auMhedlifj wif;vkufj,dif;ref;? ugMbyBq.rf;ref; wDjvdlufjclOf;eefhwif;wDj
aerfg@cmrfjrdlif; ref;uBuef orfhn.ifjref;erftvj vmwfjawMbref; rdlif;u.ufbeBhyBb
,mrfjzFOfaoy.ufj OMjeBao q.rf;ref;cyfh,B ydlefjqFwfj,Ofhn.ufbwmif;e.ufj? nmBj
e.ifhqmB;OMj auMhawrM;[yfheBh awnOfwlOfvdufjnFrfb wFrfjofgbymBhao[yfheefh
qkuf;OmBbayM;q.wfbauMj nrfb[efaoymBh? ymBhnef,kufh,lbwif;erfeBh nFrfbnrfbyM;
aowlOf? ndkrf; C uOfwif;rdlif;u.ufbeBhtwh xlyf;uef,Ofh? urf;eBh [MnOfrmBZlef;rM;

Plecf m0f
78 | ekrf,qmrfcmof

awodkyfbql;nmBje.ifhqmB;? ref;qmB;orfhOMj rD;uAif;rBb C nM; C wifjqfgwifjacM;ao


aeydifbpMbyefuOf,Ofhurf;eBh/ +ifh+ifhurf;vfgauMj nrfbrM;? +ifhtvbu.pf;,myfb
ayM;wmefbeBht[,lOf;? OlefhayM;q.wfbq.wfbaq;aq;? ndkrf; C nrfbrM;[yfhauMj
qmif@ugMbyAefoif xmrfydlefjcDbvlwfhrdlOf;=if;vFrf;ndlOfj/ ymBhnef[yfhcFufbeefh wlpf;
ayM;q.wfbq.wfb? awrD;omrfoDby.ufjauMjnrfb[ef? [MrmBZle;f awodkyfbql;nmBje.ifh
qmB;? emB;rmef@auMj zlOfref;rM;[yfh wdkufhyBbugMbu.yfj[Of;yBb[ef nefrM;[yfh[Of;/ rmB
Zlef;auMjwAuf;,Ofh OmBb=Ofwlpf;xFifj efg;tujumifymBhwif;erf [efwlOfvdufjndif;u
vAwfjOBh wlOfnFrfbeefh,kufhcdkefjrM;v.B;v.B;? Zlef;nefwAuf;,OfheefhauMj nrfb
odkyfbwAuf;xFifj,Ofh? qlrf;odlOf;,kufhrdkOf;yBq;l awMbyDje.ifhrM;[yfheefh? vBj=yfhxlyf;
,Ofhtvj wlifhwufhemB;rmef@,Ofhao yBq.rf;yDje.ifhnefrM;[yfh? Zlef;wDjyDje.ifh
wMjukifjauMjcOfjrM;? ref;auMjxFrfrBjqfgyef ulOfnrfbpM;wif;ulef;rM;[yfheefh,Ofh/
efg;ymifb=dOf;rdef =if;vdkOfj,fgbOMj,fgb udkifbayM;OMj efg;an;osM;eBh ,fgbaoydlefjeefh
,Ofh/
xlyf;yDje.ifhrM;[yfheefh,OfhauMj vBjodkyfbvmwfjawMbnmBje.ifhqmB;? ref;
cyfhckdiOf Bhyef {jcdkefjcDb=dOf;rdefxdkifuAif;rBbOMj/ yDje.ifhrM;[yfhorfhvlOfbcOfjumef umif
Oef;oDbrlif; =dOf;rdeforfh[Mjrlif;? vBjyfgh,lboOf;egf;=if;vdkOfjoOf;ymifb=dOf;rdefeefh
umifefgawMbOmB;Oef; awMbayM;xdkif[Mjrlif;qrfauMj cOfnrfbydkefzmOfboif qldOf;aw
rdlOf;uAif;rBb eifjyfgh,lbOBhwArfwif;+ifj wDjeifjayM;nrfbrD;,Ofh/ [Mjrlif;vlOfb[MjrAwfh
eefh ydkefzmOfbrM;OMj =dOf;rdefyBbawMjwef; awvBjyfghxFifju.efbeBtvj awMbayM;
=uf;rlif;qifbvBjn.ufbwMj=dOf;rdefrdlif;u.ufbrM;,Ofh/ qAwf;rlif;qrfqrf zFOfuAif;rBb x.if;
clOf;n.ufbwmif;e.ufj vBj[ef yDjnmBjoAif+rftvj e.ifhqmB;nefyBb,mrfjxlyf;aoy.ufj
ndufbyM;e.ifhyfghtvj vmef,dif;n.efbo.ifauMh/ yDjnmBjoAif+rftwh ,mrfjxlyf;uef
wmif;xkifhrmOf;tvj =hquf;uefOBh,Ofh/ e.ifhyfghcyfhvlwfhawMbxkdif=def;cOf/ uAif;rBb
eBh uwf;uwf;,Aef,Aef [yfhw.efj[Of;,lb,Ofh/ zFOfwDj=def;nmBje.ifh vBj=yfhxlyf;

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 79

yDje.ifh[drf;+rf; nef=hquf;rdkwfjudkOf;uef wmif;rdlif;[Of;urfjz.ifj qlrf;odlOf;nkyfbukrf


uef nefcOfcfgj=hcdlOf;rdlif;[Of; vBjvmwfjyefwif;erf,lb,Ofh/
e.ifhqmB;e.ifhyfgh n.eftvbOBjYzM;ndef;xekef;? rsMhoydufh? u.if;rl;ckefa[M
crf;tvjemif;a[Mcrf; (nefulef;rdli;f [Awf;vlbyef) olefr.ufbzdkuf;olefvlufjolef
owf;tvj wDjvDtvbaq;aq;? wmif;udefyDje.ifhxB; nefyBb,mrfjvBjudefauMj vBj
udefrM;wif;erfaonrfbuM; e.ifhyfghauMj arM[Awf;cOfjzuf;wB;vDvDtvj wArfxlefj
ul@v.ifjv.ifj,Ofh/ {jayM;n.ufbvBj=def;eldifjy.ufjeBh ref;nrfbimBjimBj? ayM;n.ufbrM;
,OfhauMj =hwmif;vifawrD;v.ifjc.ifjcrf,Ofh/ ayM;ukrfbu.pf;Olefhwmif;vif,lbtwh
awnrfbyAefugMbvfgrM;vfg,Ofh/ u.yfjeB wMbOMjawcfgjrdlOf;rdlOfjeBhrdlOfjeefh wdkef;nrfb
vmwfjaoacMjaourf; y.Bbqfgref;cfgj+ifhtvbayM;wmefbeBh wrf;qfgwrf;acM;ao
tvbOMjtvb ,lbo.ifomrfOef; yDjnmBjoAif+rforfhOMj ref;rD;umef awzFOfrdlif;Zmif?
[defwFufb? Omefjrfgbwlefj[kif;? trjomB? uAif;[B;? trjovdef;? trjov.i;f eBtvj q.rf;
rdlOf;tvbcmOf;wmif;o.ifcdkef;omrfOef; vBj+wfjzFOfaq;aq;,lb,Ofh/ q.rf;yDjnmBj
oAif+rftvbeBh ayM;nrfbqfgjulef;qfgzfg;wlOfzfg;eBh q.rf;,myfb,Ofh/ oifOMjyAefemif;
,dif;nlefjnlefjn.efbn.efb awugMbvlOfbyfgh awrM;vlOfb+ifheefhtwh nmyfjyDjnmBj
awnOfy.BbyFwfjumifwmif;,lbnrfb[mifh/ cMjyAefemif;,dif; nrfbzfg;nrfbxldif;eB vBj
cwf;qfgq.rf;awhawh,Ofh/ q.rf;yDjnmBjtvbOmefjwB;[Of;twh vBjzFOfaq;vDeMb?
vlwfhauMjcyfhao wDjvfgyAefwDjvfgoyf;vFif;q.rf;wif;wmif; eifb[mif@nrfbqfgjzFOf
rdlif;xB; rdlefcMjtvbefg;rdlif;wB;eefhu.pf;,Ofh/ zFOfwDjvfgauMj yAefeMjwB;wif;oAifj
vmwfjugmrf;wB;awMbuef? ulpf;eMb vkufjn.efburfjerftwh nOfugmrf;xB;vmwfjawMb
uefwif;erf,Ofh/ yDje.ifhwB;nef,lbefg;rdlif;xB;? yDje.ifhwB;,lbefg;rdlif;tcb vmwfj
ugmrf;nOfoAifacMjxB;acMjtcb avM;erfvMbvdlOfao[Of; wB;nef,lbefg;rdlif;rmef@,lb
,Ofh/ (awcfgjwFrfjwB;nef,lbefg;rdlif;wB;eBauMj C ) vkufjn.efbvAufhnefudlwfbwDj
rdlif;xB;twh ugmrf;wB;awMhtwhOMjarMu.pf;,Ofh? urfjerftwh nrfbvBj,Ofh/

Plecf m0f
80 | ekrf,qmrfcmof

yDjnmBjoAif+rfn.eftvb cmOf,mrf;y.wf;y.wf;orfhvBjtvbq.wfbq.wfbeBh
c.yfjqfgxdkif,fgb,fgberferfawhcMjanMj/ yDjnmBjOMjref; nrfb,mrfjolifbzfgtvbrM;ao
y.ufj? eBh,.efhOMjyAefyDje.ifhqrfqfg,mefuBemef;rM;qfg;ueftvj qifbolifbeBtvj rD;
wmif;c.yfjqfg,fgberfwmifbzdkefrmBwrf;efg;qlOf@ymef,lb,OfhanMj/ vBjq.rf;yDjnmBjeBh
,.rf;ao ule;f odkuf;ndwf;n.efbu.pf;,Ofh ayM;OMjvlif;vlwfheBauMj vlOfbeFwfjvlif;
OB;OB; ayM;vlif;,OfhauMj ]wlpf; C wlpf;? cfgjxmBboifauMjxmBb? ayM;,Ofhawolifb
xFifjwDjedlifj} olyf;auMjoyf;oFif;aeyef u.ifjxmBbref;auMjref;xmBb? ayM;,OFhnOf
nef[Of; ckdef;xmBbyef[Of;? ,.rf;aoyByBvFefjvFefju.pf;,Ofh/ ckdef;rM;Olefhwlpf;
rdlOfjvAOfayM;nrfbnOfu.ifjxmBbcdke;f wlpf; cMjzFOfwDjvfgwDjeefh rmif@wDjcMjayM;nrfb
w.if;,Ofh/ yDjnmBjvlifeBh wif;ref;yAefulef;,mrfjtvbrdlif;[dkOfauMjnrfb=h,Ofh wmif;
udefwmif;,FrfhauMj vdlufjaoqifbyefudef? eifbcMjorfhyAefulef;cfgjqmrf;udefeefh
udefeBhtwh ref;nrfbyefudef? awcfgjudefcOfjvrfrdlif;xB; u.yfjcmBumifwmif;[dkOfnrfb=h
nrfbudkwf;vlwfhodkOfhyefudef? rdlefcOfjumyfbqDbofgbaxM;ymwfjeefh +rf+rf=pf;=pf;
orfhodkOfhvAifh? cMjauMjrFefjqfgeifbuOfbanMj/ wDjnefyDjnmBjn.eftvb,Ofhao rdlOf;
vdkOfjoOf;[defwFufb wDj=if;vFrf;eefh xkufbrFefjqfgaoydlefj,Ofh/ qOfjc.ifref;auMj
ayhrM;rD;wmif;OlefhqefhokifayM;wmefbeBh? vDc.BvDnmrf;awh,Ofh/ =if;vFrf;n.efb
eldifjauMhe.e;f eldifjvif? okrfhcM;rkif;[Awf;OBh efg;olef;r.ufbolefrmufb? awMbeMjokrfh
rD;wifbeifj orfhyAef[drf;zmifberfhac;vB,lb oAifnrfbxmwfb? zkpfbZuf;wlcOfjokrfh
auMj wDje.ef;ref;nOfrefjawM;eifbodefjwB;rmOf;[Of; odlOfbOBhedlOfzMje.ef;? [drf;
=Ofe.ef;rD;OBh [mif@rmOfbwB;wif;omOfwB;n.efb wdkef;nrfbn.ufbefg;wM awMbrdlOfjvAOf
,Ofh/ ydkwbf =;vFif;wlpf;wmif;e.ufj vBj[efclefwmif; eifbefg;iOf;wlifh nOfrmufb[def
v.rfj,BodlOfbOBh/ eldifjokrfhwif;edlifjokrfh nrfbayM;,mefuBuef? vBjyBcdkefjyBvlif;?
edlOfclefwmif;yB [drf;ref; rD;[mif@yefjrmOfbwB;omOfwB;n.efb nOfr.ufberfhydkwfbzkpfb
zlbofgbwlefj[drf;+rf;auMj[mif@vD? tvbcDbvlwfhwif;Oef; vBjzFOfwDjvdkOfjqldifheB

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 81

tvj uwf;,AefqfgeMbawh,Ofh/ rdlOfjzFOfOmefjrfgbwlefj[kif; vBj[efolefrmufbq.uf;,fgb


,fgbugmifjugmifj nefulef;[Awf;umef yAefyDje.ifhwB;[Of; rD;yAefo.if[AifymBeefh ,lbwmif;
edlOfv.Bao yDjnmBjqDhrdkOf;aeyefanMj/
vBjugMb[efwDj[drf;Owfhrkeq
f Ofj nefydkwfbOBh=if;[Aef;o.efvdufjwB;? vBj[ef
vkufjn.efbwB;[Of; awrD;r.ufjymufbymB rFefjz.if;awvlif;=if;[Aef;,Ofhtvj nrfbayM;
erf urfjz.ifjauMjwdkufhvAefj,lb,Ofh/ qmB;vmefhrmOf; cOfn.ef=Ofao rD;arMo.ef
wif;rlwf; =uf;auMhcMjanMj/ arMo.efnef,mrfjo.efyefrM; wDjOmefjqmifhrdlif;a,M
qdlOf;eBhauMj vBjcdkef;=yfhuef,lbwif;erf/ yDjnmBjvlifn.eftvbaq;vDaonrfbuM;
vBjwmif;=hwmif;[efrmif@rAOf; cMjnrfb,mrfj=h,mrfjidef;rM;wif;erf? yDjnmBjeBhuAyf;
+rfw.rfqlhvAyfj[Aef;vBjwArfxlefjeMb,Ofh/ rdlOfjzFOftrjomBe.ef;wDj=if;vFrf;=def;
crf;? rdlOfjylefhrM; 2000 eDjeefhauMj ,mrfje.ef;wDjeefheifbuOfb/ vBj=yfhxlyf;
vkif;ydkefcrf;cOf? vBjrdlOf;tvbemif;uFOfj nrfbvBjxlyf;uefauMj [dkifeMb,Ofhtvj ayM;
nrfbcfgjw.if;,Ofh/ oif=yfhwmifbwDjeB wdkef;awnrfbw.if;? emif;uFOfjugMbvAifhcOfj
zuf;xB;OmefOmef udefayM;ayb=dOfhaybr.Bj,Ofh/ udefcOfj,Ofh wlifhwufhemif;uFOfjcOf
ao rdlOf;cdkef;uAif;rBb wif;wmif;tOhtvbul@wDjwDj? uAif;[B; wDjnef[Awf;OBhuRif;idkef;
uRif;crf; +if@[FifjauMjvBjtvbrM;? v.Br.ufbvlif trjov.if;auMj yDjnmBjn.eftvbrM; vD
odlOf;qfgayM;nrfbrD;wDjwFufj,Ofh/ v.Bvlifwif;v.B zkufbOBhr.ufboDaq;aq; rdlefnOf
zMjwef;r.ufb=rfbOBheefh,Ofh/ yAefymef;wmyfjv.Bwif;rlwf;zkufbOBhr.ufb[mif@vD efg;
=pfjeefhorfh[Awf;OBh=if;vFrf;wMbrM;vdkOfjoOf; wlpf;wmif;[mif@vD eldifjcdkef;rFefj
idkef;[Of; oDbrdkefbymBtvj udkifbwif;wmif;cyfhckdifOBheefh,lb,Ofh/ efg;+ifje.ef;auMj
u.yfjpM;ulef;[Awf;umefcOf yAefwB;tvj ,.ef;cOfjwlpf; cdkef;xmrfnefcfgj=h? rkifj
wlpf;wmif;e.ufj=;vFif; wmif;wfgjrD;oAefjwmif;yB vmufbvmB;eBhtwhzkufbOBh wlefj
rmufb=Ofvdif;wif;erfeefh,Ofh/ wDj=if;vFrf;edlifjvifeBh awrD;wlefjrmufb=Ofvdif;
eldijf wlefj,Ofh/ rFefjz.if;ref;rmufbOBhtvj u.efjvDeMb,Ofh/ wmif;eMj=if;vFrf;yAef

Plecf m0f
82 | ekrf,qmrfcmof

ymef;wmyfjr.ufb orfhrD;xFifjwDjvdkOFjoOf;eifjnAefjaovl;u.efbndlOfj/ vDodlOf;qfg


q.rf;wmif;[mif@vD[drf;+rf;vBj[efeefh,lb/ xmBbyM;rM;iOf;wlifh,lbtvj oifomifb
awMbrM; awofgbyM;yefefg;cFyf; VCD aonefnef,lb,OfhanMj/ u.if;rl;qOfjOkef;
qkrfhauMj vBjOBjoMrM;? uRif;trjovdef;auMj vBj[efrM;? [difbref;rdlefwif;wmif;rdlif;
wDhyFwfh? [mif@vDawh,Ofh/ vFefvdefqmyfjefg;=pfjv.B rmef@wif;xB;auMj vBjwlpf;
rM;qrfqrf? ,lbwmif;vFefvdefxB;ao vBj[efodkuf;rmef@cOfyfgh,mrf; awMbayM;vBj
idef;oAifcOf,lb,Ofh/ rdlOfjumyfjckefoMb =Ofrdlif;udkef;eefh nefyAefn.ifjodkOfhcmBulef;
uMhcOfugMbrM;eefhauMj vBj[efrM;,lb? rdlOfjvAOftwh r.ifaoMbaoMb,Ofh/ n.efwmif;
twhOMj =dif;OMj=dif;eBeifbuOfbndlOfj/
umifcrfjrdlOf;zFOfuAif;rBb ayM;crfjvyf;odifb,Ofh/ udefcOfjq.rf;uefwif; e.ifh
qmB;e.ifhyfgh yM;wif;yDjnmBjoAif+rf,Ofh/ u.yfjydlOfj=dOfhwmif;tvj e.ef;vyf;vDeMb
,Ofh/ rdlOfjvAOfrM;tvb nrfbrdlefyu. fjn.efwmif; qOfjuOfbauMj nOfrfg@cmrfjrdlif;
(Passport) aorM;tvj qfgauMjv.wfjvFOf; rdlif;xB;orfh[Awf;yef rfg@udkwf;wlrmBZmif
yefyDje.ifhwB;[Of;,Ofhtvj rdlOf;tvbrdlOf;olbrdlOf;qfg;uef xmifb[mif@wArfxlefjawh
,OfhanMj/ wDjnefvkufjn.efbwB;[Of; odkyfbckdefj[Aef;xFifjauMj vBjzFOf vBjqfg;rM;
wDjnefvlify.ifqdkifjxB;cOf[Awf;yef=if;y.BboAifwB;auMj vBjzFOrf M;eifbuOfb,Ofh/ yDj
e.ifhwB;[Of;eifbuef arM[ufh+rfuef arMwlpf;xdkifuefaonrfbuM; ayM;OMjyDje.ifh
rdlif;wB;[Of;ugMbtvbeB qlrf;[yfhqlrf;olifbyef erfhqfgwB;[Of;wdkufhrdlefuef,lb/ qdlOf;
nefvBj,lbvlrfqfg eMjumefomifbawMbrD;,lbndwf;n.wf;? urfjz.ifjauMj awMhtwh
ayM;,lbayM;udef? urfjerfeBhtwh vBj[Awf;umef[Fif;Oef; yfgh,lbwDjoAejf wmif;vlif
uAif;rBb rD;yAef=Ofymufbref;,Ofh/ rdlOfjtwb[efeefh nmrf;ayM;nrfbrD;wDjvmwfjref;
,OfhanMj/ n.efuefqkuf;,lbeifj,lb[drf;wmif;vlif ayM;vlwfhrM;udkwf;eldifjvrf;auMj
[drfuefuRuf;OFefcdkefjedlOfvlwfh? wif;qOfjumefnkyfbuef ayM;uM@cefref;rFefjqfgauMj
q.rf; nrfbrFefjqfgauMj cdkef;uRuf;vlif;? umifefgqOfhawMbayM;odyf;rlif;ymBauMj wdkufhrD;

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 83

OBhulef;wif;erf? [Of;cfgjnOfu.ifjxmBb xmBbrM;? ulpf;eMbrmif@urf; orfhOlefh eifb[Of;


vlvmBwB;[Of;[dkOfauMjOlefh? ayM;awnOfu.ifjxmBb,kufhrdkOf;,OfheBqdkif awn.efuef
tOjymB@,OfhndlOfj/ urfjz.ifjauMj aw=hquf;[Of;,lb,lOf;? eifbulrfjeMjymB@eefh
ndlOfj/ cdlOf;qOfjcdlOf;ckef rD;OmefjrD;rldif;wdlif;uM;rM;,lbauMj rdlOfjvAOfaw,lbwDjOmefj
auMj ydlefjwAuf;wAifayhudef [Mudef[M,FrfhauMj,myfb cmBhn.ufbymB@rM;wDjqmOf;cdlOf;
yDje.ifhrdlif;xB; o.efj,lboOf;q.rf;ugMb,lb,Ofh/ cdlOf;qOfjeBh vBj[Awf;eifbcMj eBhwif;
OMj cFef;aordlif;[Of;OMj/ ayM;wArfvdlefrM; oif[Awf;vBjeB vBj+rfidkef;efg;rdkOf; erf
vdlOfaordlif;[Of;/ [Awf;awhauMj vBjawh? orfhrM;rD;OwfhrD;OfgaoauMj odkyfb,lbugMb
Oef;vfgOef;eefh [mif;zfg[mif;ref;/ awOMjolefrmufbq.uf;vlifeBauMj ulef;[Awf;umef
yAefwB;oAifjoAifj? olefr.ufbeBauMj idef;oAifcOfvmwfjawMbuef oAifugmrf;wB;? wDjolef
owf; nefzAOfj,kyf;,myf;wlOfowf;auMj yAefwB;[Of;? [ef[Of;eB ulrfjeMj,mifbymB@
oAifnkybf cOfauMj wAwfb,AefugMb,Ofh/ anM; wB;uOf wB;uOfeBhaeM; C vBj,lboOf;
efg;vdefyDje.ifhxB;ao [Awf;umef,myfb,myfb odkyfbqlOf@ymefugMb[mif;zfgref;? wlpf;
twheMjofgqfguD@,lburfjerfeifbuOfb/ oifwmif;rdlif;[Of;orfh [Awf;auMjvBjulOf? [Awf;
,OfhauMj vBjcmrfbwmif;ydlefj qFufbrFifbnOf? ,myfb[AifauMj nrfbvBj+rfymufb? okefbvBj
okefbyAefauMj vBjokrf;OBhtvj qifbn.efuefokwfhcmBhvDrM;wif;erf,Ofh/ o.efj,lb
wfgjrkif;yDje.ifhxB;eBauMj rdlef[Of;[efawcFef;ao rldif;[Of;ndwf;edlifj,Ofh/
nefOMj yAefyDje.ifhxB;e.Bh(xB;)eefh vBjOMjwif;[Of; yAefqmOf;cdlOf;vAOfOMj
rmif@urf;nrfbvDqfgnkefbaondwf;? ugMbumifwMumifwmif; ayM;pM;wrfbvlwfbxB;eB
awvBjtOjymB@uBuBeBOMj/ nefr;D OwfhrD;OfgtwhcFef;,lb? ayM;nrfbrD; awn.ufbwmif;
e.ufj vlOfbvBjodkyfbZlef;ql;uef ulOf=yfhpM;wrfbvlwfbxB;? oifcDbvlwfhcldifjauMj
nrfbrdlefrldif;[Of;/ wlpf;vFifbodefb,OfhauMj ,.ef;OwfhOfg? oifnrfbrD;twhp.yf;wDh
urf;vAOf,Ofh/ rdlif;[Of;nrfbrD;vFifbodefbauMj awp.yf;vlwfh ,.ef;idkef;u.pf;? zfg
nrfbrM;p.yf;ulef;? umifcrfjumifcdkef;auMj awMjeifbeB ayM;nrfbrD;Owf;OfgeB vBjcmrfb

Plecf m0f
84 | ekrf,qmrfcmof

wmif;p.yf;,OfhauMj vBjodkyfbZlef;ql;qOfjumefoax;? ayM;oax;nOfidkef;rM;


x.wfbyefauMjvBjn.ufb? urfjz.ifjauMjvBjpM;c.ufjndlOfj/ qdlOf;rD;Owf;rD;OfgauMj cFef;
ndwf;edlifj,lb,Ofh/ rdlOfjvAOfcFef;ao n.efwmif;vlifvmif,lb/ wDj,lbzfgref;auMj
y.Bbx.rfboAif ugmrf;omBrmOf; ayM;yef;vlifugMbeBauMj vBj=hidef;rM;/ rD;y.B;rD;vmrf;auMj
clOf;wB;ekifj wArfy.B;OMj (u.yfj[Of;ugMbnrfbvBj[efy.B;wB;) vBj[efwDjOwfhrfgbrdlif;u.ufb
pM;Oef;odeftvj ekifjclOf;wB;wArfuRif;eifbuOfb,Ofh/ wDjuAif;rBborfhvD[ufhydlefj
nefedlifj yAefvkufjn.efb=if;[Aef;cOf vBjekifjclOf;qmOf;cdlOf;zAifbuef qAwf;Oef;vBj
ekifjeldifjOef;/ clOf;auMjeifb[Of;[efefg;wM[Of; yAeuf lefwB;wif;odlOfjwB; odefjwlifb
wB;wif; odlOfjrdlef[Of;ekifju.pf;,Ofh/ ulefauMjrmif@=if;[Aef; yAefoDc.efbvl;u.efb
ndlOfj/ vBjzFOfwDjvmefhoifaonrfbOMj ulef;[Awf;umefodyf;auMheBh yAefwB;rD;yFwfb
auMh? uAif;rBbeBh nrfbarMugmrf;xB;auMj nrfbvlOfbcD? twbnOfqOfjc.ifeMjumefcOfauMj
arMvmwfj ugmrf;wB;[Of;vDvD,Ofh/ efg;umwfbvlifvmrf;,fg;eefh zfgzFOfauMj aw=h,lb
ul@auMh,Ofh/ vBj=hidef;OMj wB;efg;uAif;rBbeBherf[Fif;eMbtvj yDje.ifhxB;cOf ayM;ulOf
OMj? Oef;Oef;eldifjwB;awerfvdlOfxB;rM;[dkOfOMj auMjyAefyDje.ifhuefu.pf;tvj qmif@
ugMbyAefoifaeMj? ,lbq.rf;uefauMjrFefj,lbvl;/ rdlOfju.efbylbr.efbemB;,M@[Of;eefh
yAefqdlOfhvAOfcdlO;f vAOf,lbq.rf;uefrM;? rdlOfjvAOfyDje.ifhxB;cOf rD;OmefjrD;rldif; [Of;orfh
zmefrdlif; vBjrM;,lboOf;wDjqrfqfg[Of;? ,lOftc;awvlrfqfgaowDj[Of;eefhndlOfj/
awMj,lbxkifhrmOf;auMj rmif@y.ufjrD;az;,lb,myfbrM;eB n.efuefymB@ugMb wDjyDje.ifhwB;
nefrD;efg;rldif;tcb,lbndlOfj/ yDje.ifhwB;[Of; nef,lbefg;rdkOf;vlify.ifqdkifjtcbauMj
nrfbvBjrBjqfgoif? yDje.ifhtcbauMj OBhyefcOfokefbvBjokefbyAef wArfxlefjtvj rmif@
y.ufj wif;ulOfcOfnrfbcfgjyAefwB;u.pf;ndlOfj/
yDje.ifhwB;nef,lbefg;rdlif;xB;auMj eifbcMj=heefhtwh urfjerfcfgjy.ufjcdkef;
rdlOf;rldif;[Of;? urfjz.ifjtwh ymB;rmufjrD;wArfxlefjvMbvdlOfrldif;[Of; v.ifj,lboOf;qefh
okif rdkwfjolifwmif;ydlefjao nrfbcfgjrM;auMjrD;,lb/ nefudlwfbefg;rdlif;xB;twh wMbcOf

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 85

awyAefwB; =hv.ifjwB;eefh wif;awvBjcwf;qfgvlifvmif,Ofh/ ayM;nljtrjref;


nrfbckdef;cwf;awhqdkif rdlOf;eMjwB;nefudlwfbrdlif;xB;auMj awnrfbyAefwB;,Ofh/ yDj
e.ifhwB;rD;rdlif;tcbtwh vBjOMjyAefwB;u.pf;,Ofh/ ayM;nkyfbuef[dkifrM;eB uwfhuMjwif;
rD;wB; nefvBjcmrfbwmif;ydlefjwAuf;wAif ayM;nrfbyefi.ufj=OfvBjaondwf;eefhu.efb
eMj/ nrfbeef awn.efuefqlrf;qkdrfjefg;tujydlefj,lb[dkOfaeM;/ wB;[Of;nefrD;,lbefg;
rldif;wB;eBh u.yfjvBj,myfb,mef;cmefqfgtvj arM[Mcdkef; +rfckdef; =hckdef;ydkef;[Of;rM;
v.B;v.B; cFef;aoqdlOf;nef,lbtujydlefjeefh[dkOfauMj OlefhrFefj,lb,Ofh/ wDjuAif;rBbeBh
vBjugMb [efvkufjn.ebf ][Fif;odlOfekrfb} cOf? rdlOfjz.if;cOfwef;umefcOfeefh n.ef
uefugMb wlpf;xdkif vkufjn.efbwB;[Of; nefnljtrjcOf rM;[Awf;arMauMbomifjeefh?
qkrf;cOf cOfjo.ef[Aef;yef xdkifwDjcOf,lbeefh/ nefOMjcOf,lbeefh cMjawoyf;vFif;
yef wMbawauMbomifjyef =def;vlifvmif orfhayM;rD;wmefbOmefjn.efb? auMbomifj
orfhyAef=def;cdkwf; umyfjcdkwf;ymefeefhtvj vBjnOfcmOf;wmif;ref; yD@ymBo.ifyD@,Ofh
tvj vkufjvmif;cOf v.ifjo.efvdufjvmB;eBh ,myfbOBh,Ofh/ ayM;umef,Ofh orfhvBj
cmBh[Awf;wmifbwDj? vkufjn.efbvBjcmBhq.rf;tvj v.ifjo.ef[Aef;cOf nrfbqmif@,dkef;
,mOf;cmOf;uBndlOfj/ u.yfjeBqkrf;n.efb[Fif;odlOfekrfbcOfeBh wDjnefcOfcmBheMjumefeefh
q.rf;wmif;vifcmBh o.efvdujf yefvkufjvmif;cOf,lb,Ofh/ vkufjn.efbqefhn.efb aw
rD;r.ufjomrfoDbodyf;? qkrf;cOf[Awf;okrfhn.efb wMbo.efyefvdufj/ efg;arMauMbcOfauMj
rD;OBh ylbtubcOfu.efbndlOfj? ylbtubauMj yAefwB;rlwf;rlwf;? ulef;[Awf;arMauMbomifj
ul@rAOf;rAOf;eefh awrD;r.ufjo.ifymufbymB yAefwB;rlwf;/ vkufjn.efbcOfauMj awrD;[Mj=uf;
odyf;auMh r.ufjeefh,lb/ vBj=hOMj ul@ymB;ymB; cOfj[Awf;umefwif;oAifjeBh wmif;[dkifref;
nmefbyD@tvj qkrf;cOfo.efyefvdufj,Ofh/ vkufjn.efbtwh urfjz.ifjvmwfjugmrf;xB;
u.pf;,Ofh/ u.yfjeBtvj qkrf;[Fif;odlOfekrfbcOf qAwf;yFwfbuOfjauMh ayM;umef,Ofhvlif;
q.rf;wlpf;q.rf; o.efyefvdufjwB; xB; ndif;uvAwfj eBndlOfj/

Plecf m0f
86 | ekrf,qmrfcmof

[Fif;odlOfekrfbcOfeBh q.rf;okwfhcmBho.efyef nefyAefvkufjn.efbwB;[Of; nlj


trjref;[Awf;umefauMbomifjeefhanMj/ ayM;cOfnrfbq.rf;okwfhcmBhq.rf;o.efyefeB
wMbymB;o.efcOf awcmwfbugMbeefhndlOfj/ [Fif;odlOfekrfbrM;+ifhtvbqfg;wlpf; wDjcOf
vlif;o.eftvj wDjcOf,lboOf;q.rf;uefeefh vBj+wfjzFOfrM;,lb,Ofh/ rD;eMjumef
udefidkef;=Ofvldefzfgref; rM;,lboOf;q.rf;ueforfhrD;qfg edlOfvkufjn.efbwB;nefudlwfb
wDjrdlif;xB; ulOfnrfbarMvdufjeefh,Ofh/ [Fif;odlOfekrfbcOf yefbykwfjuefao qFufb
ykefjz.ef;o.efyefanMj/ pM;z.if;cMjugMbtvbeefh rFefjcOfo.efyef wDjnef=if;
umefauMbomifj z.if;[Awf;=def;,lb[mif@vDvD? eifbtwbOmefjrfgbn.efb? =def;auMjvif
eldifjwif;vifedlifjrdlefuef cyfh,Baowlpf;r.ufbwlefjrmufb wlefj,fgbwlefjn.efb[mifj
[Fef;{jrFefjqfg ulef;nefawcfgjodkOfh,lbeefhtvj nrfbrD;wDjOMj,OfhanMj/ cMjxmrf
wlpf; yAefwB;[Of; twb[Awf;arMauMb awMbayM;,Ofh=def;wif;oAifjeBtvj vBj,.ifj
a,M; nOfukifbrkefawh,OfhanMj/ erfhrdkOf;nef[ef,lbwfgjwMeBh yAeferfhrdkOf;wB;
[Of;eBtvj eifbayM;nrfbcfgj,krfbwfgjwM,OfhanMj/ (xmifbvAufhwB;twh nrfbqfgjcMj)
nmrf;aoq.rf;cDbvlwfhcdkifjq.rf;cOf? wMbawcOfjefg;OmefjauMbomifjcOfauMj wlOfcMjvBj
q.rf;,.ef;wDjulef;yfghref;/ cOfyefcgmifhtvj vBjcOfjtvbwlpf; erfhrdkOf;wB;[Of;
eeffhanMj/ ylefhnef=def;[mif@vD n.ufbqfgayM;cfgj,lburf;vAOfeefhao vBjvwf;cOfj
edlOfoe A fjwmif;vdef orfhrD;yM;nkifrmufb[def yAefymifbwlifjeM;vlifvlif awrD;r.ufj
vuf;ymBymBeefhndlOfj/ efg;qfgwdkufhOlefhOBh vkufjn.efbqdlOf;eBh aw+ifhuOfugMbvfgeBao
q.rf;auMjq.rf; wlpf;[drf;+rf; rkifj[efokrfhvAuf;,mOf; rD;yAefwFOf;yAefwFOf; u.yfj
wmif;auMjuFrf;tvj cMjvBj,dyf;vlwfhcdkifjcOfvDvDudkrf;udkrf;wmif;vifeefh,Ofh/ zFOf
wDj=def;okrfhvAuf;qdlOf;eefh cOfudkwf;vlwfhckdifjyef wDjeMjokrfhn.efbvifedlifj rD;
[mefhodlOfbOBhedlOfref;? vlif;vlwfhckdifj,Ofh qkuf;aoOmBbwlpf; nef[efwfgjwMeBh
yAefwDj,lboOf; qOfjarMauMb arMrdkOf; arMymef; cOfwif;oAifjOMj/ anM; C [Awf;
yefvmB;rdkOf;=def;[mif@vDn.efb arMrdkOf;ref;orfh vBj,lbeifbxAifeM;vAuf;? vDy.ifbckdef;

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 87

OMj qOfjarMjudefarMjrmifjeB eefh[dkOfaeMj/ arM[Awf;arMomifjwB;[Of; nOf[Fif;


idkef;ao qfgherfhuwfhwB;[Of; wDj,lbref;twh rdlefwDjrdlif;[Of; cFef;aormef@odlOfb
wmif;tr;wmif;eefhu.pf;,Ofh/ cMjzFOfvdkOfjwDjokrfhn.efbeBh yAefwDjvkufjn.efbcOf
rD;r.ufjodyf;ymB wdkufhvAefj,lbtvj vBj=hOMj yAew f Djn.ifjo.ef[Aef;yefeefhanMj/
nrfbayM;[dkif vBj=yfhcdif;tubcOfyAefwB; vBjnkyfbvmwfjw.ifjxmrf v.ifjcMjcfgj=heefh
rM;wif;erf/ vBj=hOMj yAefyDje.ifhwB;[Of;wif;oAifj awrD;r.ufjo.ifymufbymB? arMjcOfj
,fgbaoOmefjn.efbrdlif;[Of;? rD;oFifbrD; ao;n.efb cmByM;ul@rAOf;rAOf;? cMjwif;vBjudefrM;
cOfjeAOf tvj xlOfbZl;clOfj edlOfhuBbclOfj u.efbanMj/ udefedlOf[mefh cOfo.ef[Aef;
yefvkufjn.efb? wDj[mefhokifn.efbeBh rD;ymBh nefyefwmif;=hyMhOBhwif;erf? cMj
xmrfwlpf;nrfbuM;u.pf; [Fif;odlOfekrfb yDje.ifhwB;[Of; nefrD;,lbwDjeefh rM;qFufb
yefv.ifjvD=hwif;erfeBanMj/ u.yfjydlOfjOMj vBj[Awf;nOf[Fif;qfghOef;awMb Oef;tvj
v.ifjymB;=hymB;[efulOfnrfbwArfxlefj? v.ifjokefbvBjokefbyAefrdlif;eefh ydlefjrD;oif
auMj cOfvBj=hq.rf; wDjyDje.ifhwB;[Of;eifbuef rM;oifbr.ufbvmwfjyefeefh,lb,Ofh/
arMjcOfjo.ifymufbymBvldOfvldOf orfhOMjyAefwB; wif;oAifj rM;rD;efg;tujumifyDje.ifhxB;
[Awf;umefauMbomifjvAifhw.ifh/ v.ifjOlefhqdlOf;eBh rM;rD;,lbefg;u.uf;=OfcMj yefbwlifbOBh
anMj/ ,lbrldif;[Of;cfgj[Awf;umef [MumefwMbvAifhw.ifh,myfb idef;OMjrdlif;xB; ayM;cmrfb
,myfbvBjeB vBj+rfidkef;,lbeBtvj n.efuefcmBhrM;ymefrM;/ uOf+ifhrfg; rgf;+ifhuOf
eifbvDOmefjvDrdlif; rM;,lboOf;q.rf;uef wkufh,mufjauMj vBjidkef;eifb[Fif;[Awf;vBj
eifbrD;erfhuwfheefhanMj/ nrfbarMoifaondwf; arMawMhu.pf;auMj ayM;vBjidkef;
[Of;oFef oFefymB,Ofhtvj yDje.ifhwB;[Of; qifbugMbrD;rdlif;xB;erf,OfhanMj/ wlpf;
zfgauMj eMjofgqfguD@ rD;cMjauMhvAOfu.pf;,Ofh acM;clrf q.rf;ul@v.ifjv.ifj/ wDj[Of;
n.ifj[Of;c.if[Of; vBjwrf;yFwfj ,mefzmwfbvBjrM;[Awf;cMj qfghyDje.ifh[Of;/ rmif@urf;
auMj awMj,lbwmif;[Of; cfgj[Awf;wmefb[dkOfauMj nrfbrD;umef? rD;,lb[Awf;eBauMj nrfb
ayM;udef? [Awf;umefauMj nrfbv.wfjvFOf;? eM;=def;a,;rD;auMj vBjwrf;yFwfjao

Plecf m0f
88 | ekrf,qmrfcmof

rM;,lbrldif;xB;/ urf;urf;vBjidef;OMj ugMb[Awf;umefrdlif;xB; rldif;xB;eefh pM;vDvD,Ofh


ndlOfj/ vBj[Awf;eMjumefuFrf;auMj ayM;qfgvBjv.wfjvFOf; eifb[mif@vlrfqfgOBhanMj/ cFef;
aowmif;[Of; [Awf;auMj[Awf; [MauMj[M ZmifhauMjZmifh [Midkef;w.if;auMj nrfbayM;
udef? ,myfbzdkwfbrM; uFyfjudef;rM;tvj n.efuefzFOfrM; efg;eMjvdefxB;eBhwif;erf
,OfhanMj/ vkufjn.efbcOfeefh cMjOlefh[ef rdlOfjvAOfawMh twhOMj vBjo.ef=ho.ef
[efo.efarMugMbu.pf;? cdkefj=if;[Aef;rdlefydlefj cdkefjqefhaw [Awf;[dkOfOlefhnOf/ wMb
awqdkefb{jrdlefulef;rldif;xB; cOfawvBjqdkefbqdlifh[dkOf? qdkefbauMj q.ifbawyAefvBj[dkOf?
,dkef;,mOf;OmB;vdkef; vkufjn.efbqdlOf;eBh awyAefwB;ugMbrdlOf;eMj nrfbeef q.ifbaw
yAefxB;vBj/ rmif@auMhauMj ,lboOf;q.rf;v.ifjwArfxlefj ydlefjao eifbcfgjvdkrf;wlOf
qOfjuOfbauMj [efrM;,lb/ urfjerfurfjerftwh cfgjrdlOf;cdkef;rdlif;[Of; w.ef;yfghcmOf;
,mrf; awzFOfrdlOfjvfgeefh,Ofh/
vBj[efcOfjnluf;crfqfg wdkrfwefOlefhugifq.rf;cOf orfh+ifhaw{jugMbwlpf;
wDj,lbwDjoOf; efg;okrfhzfgref;eBOMj/ [efqmifhwif;wlOf awugMbilrf;vkrfhwlpf; q.ifb
qfgjqmifhawh[dkOfeefhu.pf;,Ofh/ nrfbxdkifefg;=def;cOfauMj efg;nluf;efg;qfgcOfauMj
nmyfjvmrf;vBj,lb/ efg;nluf;efg;qfg[Of;twh acMjxmrfnrfbrD;acMjw.yfb? oifyAefcfgj
xmrf u.yfjoif u.yfjoif eefhu.pf;,OfhndlOfj/ vkdef;okwf;rM; vBj[efwB;[Of;eifbuef
rdlOfjuOf rdlOfjrfg; arMq.BjxFrfuef arM=hwmif;[ef arModkyfbqkifqefueftvj qlrf;odlOf;
q.rf;,lb,Ofh/ rdlOf;eMjcmOf;uBeefh xmifbaw[MvBj wdkOfhwmif;ref;rM;,lb rkifjr.if;OBh
qfg,fgbofgbqfguD@xMjOBh eifbrdlOfjefg;vyf;odifbzdwf; [Mwmif;yBnrfb[ef rD;oAifvmwfj
ugmrf;wB;n.efbrM; ,dkefjrdkOf;yef vBjOufhnOfrdkOf; ref;yBbq.rf;uefrM;eefh eBu.pf;
,Ofh/
nmBje.ihf qmB; cfgj{jyDjemif;ref; rM;olbrM;qfg;wDjref;eBh rdlOfjvAOfcfgjy.ifbrM;
ndwf;ndwf;,Ofh/ ref;awOMj ulOfyDjemif;ref;c.ByDje.ifhwB;[Of; n.efuefrM;[Awf;
umefrdlif;xB;qdlOf;eefh,lOf;aeM/ wrf;qfgwMh nmBje.ifhn.efb yAefulef;rM;eBh zfgauMj

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 89

awMjrD;wmif;,myfbzdkwfbrdlefuef ,MbxmifbOMj uOfv.wfjwmif;,myfb rfg;vBjwmif;rlef@


wArfxlefjeBeMj/ erftvjanb aujvdwfjvBjwif;c.wfbcifhcrfclwf; yFufbuefndwf;
nDju.pf;/ yDjemif;rfg;auMj awMjrmif@urf;vBjidef;OMj rdlif;xB; rldif;xB; n.ufbqfgc.BrM;
avMb? u.pf;uOfugMbrgf;ugMb nrfbrD;zfg,OfhndlOfj? ayM;OMjtOj,mifbwmif;,myfbao n.ef
uefcmBhugMbrlwf; C ndkrf; C ao;vmBeifbuOfbndlOfj? ulOfcFufbyAefqOfj=def;ndlOfj e.ifh
n.efbndlpf;/ ZB;nrfbrM;vyf;odifbzdwf;auMj rD;wAef;n.efbwBjvBj[efwM,lb qdkefb
,lbvBjeefh awodkyfbomBqfgugMbndlOfj? qdlOf;nefcmBh,lbrdlif;ydlefjauMj cwf;qfgcdkefj
qefhcdkefokif ayM;yAi;f ayM;qfg,Ofh ,Mbvdkrf;OmBbwlpf;wmif;vif? orfh,Mbcfgj+ifhyDj
emif;rfg;rdlOf;,lbq.rf;ol? [dkif[dkifrdlOf;qfg;ueftvbuefu.pf;,Ofh/ rdlOfjvAOfeMjumef
qdlOf;nmBje.ifh,mrfjq.Bj,mrfj[Awf;rM;eefhauMj nrfbrD;zfgrM;q.Bjwlpf;yef? yDjemif;rfg;
auMj awuwfhvBjuM@[dkOf? uOfrmifhumef[dkOf wef;,lbwef;oOf; vBjv.rfx.rfbwlpf;eMj
umef olqdlOf;wrf;wdrf;yFwjf ugMbeefhu.efbndlOfj/ yDjemif;rfg; cif;twhnrfbqfgj cfgj{jrgf;
=hxdkifOMj ,.efhu.yfjnmBje.ifhn.efb nDbe.ifhn.efbcOf cmBh,mefymB@zmwfb ugMb,lbwDj
rdlif;,fgbrldif;vlif umef[Of;auMj[mrf;yOfb cOfbayM;nrfbidef;oAifoif,Ofh? rmif@urf;yDj
emif;rfg; umefulef;qmB;ulef;,dif; ayM;nrfbvBjOlefh? clefhrFefjcfgjyAefeefh [Awf;ugMb
auMj rD;wif;erf,lb,Ofh/ ayM;rgf;vBjidkef;cmOfbOMj yDjemif;rfg;[Awf;umefavM;zMh,fgb
eMb? umefoifauMj ref;nOfzAOfj[Awf;rlwf;eBqdkif rfg;cwf;qfg[M+rfnef[Of;cfgjvBjcfgj
yAefeefheMj/ [Of;yDje.ifh,mrfjnkyfbuefrM;,lbwMbaob nmBje.ifhndlpf; rdlOfj[efuef
auMj rfg;ukrfbolifbeBholifbeefh rmif@acMjauMj [M;nrfbwef;vBjnkyfbuef? rfg;cfgj{j yDj
emif;rfg;zFOfq.wbf zFOfaq;eefh efg;odyf;yFwfbOef; uOfwif;nrfbvBjvdkOfjaondwf;?
awMj[M;yDje.ifh wif;nrfbvBjnkyfbuefvDvD? c.ifyDje.ifh[Of; rdlefrfg;,lbrdlif;xB; aw
erfayM;wmefbeBh uOf[dkOfxmifbvMb rgf;OMj/ qdlOf;rfg;cfgj{jyDjemif;rfg;=heefh rfg;[MOBheldifj
yD@rdlif;eldifjy.ufjnrfbOMj uOfawrM;qfg;rfg;? anvmefuOfwif;yDje.ifh[Of; ayM;uOfnrfb
uBholbuBhqfg;auMj awMjulOf,mefuefeifbydlefjndlOfj? rfg;+rfidkef;rfg;edlifjyD@eldifjy.ufj yDj

Plecf m0f
90 | ekrf,qmrfcmof

emif;rfg;awrM;qfghqmBbidkef;+rfn.efbrfg;ndlOfj nmBje.ifh? ugmrf;qdlOf;nefvdkrf;vmwfjnkyfb


uef oifbuefeefh rdlfOfjvAOfrFefj yDjemif;rfg;wFrfjvdufj aw[Awf;n.ufbyyfhn.efb
nefeldifj/ ,mrfjwFrfjofgbeefhndwf; olifbofgbeefhw.wf;n.efbqdlOf;eefh nOfrM;qlh
+rfw.rfuef aw[Awf;yyfhn.efbrmBw.if;OAi;f rlbaq@[Of; twbwifjwArfymufbyD@tvj
cmOf;,mrf;ymB;r.ef;wFrfjvdufj wArf=uf;yD@,OfhndlOfj/ aw[Awf;yyfhn.efbao cfgjnmef;
[Awf;clOf;w.efjrdlOfjyD@rfgb? wDjrfg;auMj awolifbyef,lb? awcdkwf;nrfbckdwf;twhnrfb=h?
ulpf;eMb rfg;,mrfjOMj,lb? yDjemif;[Of; [Awf;oifauMj cMj=hrlwf;eBeefh ayM;uOf
nrfbolifbrfg; rfg;vBj,OfhauMj,Ofh,Ofj/ uOfwFrfjofgbyM; nefuOfnrfbvBjnkyfbrfg;rM;
urfjz.ifjeefh rfg;awvBjvlndlOfj/
nmBje.ifh[Of;eBh awolifbyDjemif;ref; tvbzmifberfhymifbvmBbeBu.efbOMj
wmif; udefymifbvmBb [Of;yDje.ifhrFefjqfgul@auMh ref;yBbvdkrf;eifbuOfbvl;/ {j[Of;rdlOf;
tvbuAif;rBb,Ofh q.wfbwmefbwmefbref;/ emif;crf;ndifb nef; emif;oFifcOfauMj
olifbwDjawM;refjawM;clOf;? zFOfq.wfbzFOfaq;eifbuOfb,Ofh/ wmif;udefyDje.ifhOFwfh
erf;auMj cOfvAifhq.uf;q.uf;a[Mba[Mb udefvDeMbawh,Ofh/ wDjrdlif;u.ufb emif;an
olpfb orfhcfgjxlyf;eBtvj vBj=hquf;ruf;qdkOfjuefao olifbtvbnOfykefjz.ef;,lb
oOf;udef,FrfhrM;eefh c.yfjqfgeMbawh,Ofh/ tvbrldif;u.ufboDb[MjOef;,Ofh nmBje.ifh
[Of;cdkef;rM;olifbyef[Of;tvberfhymifbvmBbndlOfj/ [Of;,mrfjzFOfrdlOfj 2000 eefhrM;?
ugMbrM;Oef;vAOfndlOfj/ rdlOfjvAOfawugMbwmrf;crfj awe.ef;wDjeefh ayM,OfhrdlOfjzkufj
tvbwif;Oef; wmrf;crfjc.B@cdifbqifbckdef;rM;,OfheBOMj/ rdlOfjtwbzFOfeefh wif;vlrf;
uwf;vlrf;,Aeftvj zmifberfhymifbvmBb vBjq.efbqlOf@uFyfh ,.efb=dOfh,.efbqfg? ckdef;
rM;[M=if;vFrf; wMbvdkOfje.ef;/ +ifhyM;emif;anbolpfbtvj emif;oFifn.ifbcOf rM;
tvbq.rf;uefanMj/
[Of;nmyfberfhnmyfbeB;,Ofh nmBje.ifh+ifhvAifhcOFjzuf;Omefrldif;xB;/ [Of;
rFeftwhnrfbqfgj nefe.ifh[Of;vAifheefh yAefrAOf;uM@cef,fgbokifurfjerf? [Of;nrfb

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 91

,mrfjzFOfauMj [Of;=hndlOfj/ umyfb+Bnefvdyf;ref;auMj ref;vAifh? aw[wf;udef nrfb


[wf;udefeBOMj? [wf;avMb wlpf;ref;udefao [Of;auMjqmrf;udefrM;ndlOfj? nrfbcBnrfb
ref;tvj vDudefndlOfj/ uM@cefref;awuM@eB =h,lbndlOfj? u.Bj,Mbref; idkef;ref;+rf
OBhrD;,lb? [Of;wif;nrfb,mrfjrM;tvbrM;qfg;ref;aoy.ufj? c.ufjeBhtwh nmBje.ifh[Of;
idkef;eFyfbref; awrlwf;wMbyDjemif;ref;erfwmefbwmefb,OfhndlOfj/ e.ifhyfgh[Of;olifb
odkOfhyefclOf;w.efjodlOfjo.efhrM;[mif@vDvD awvBjekifjrdlOfjyD@rfgb,Ofh/ qkrf;e.ifh,dif;
n.efbcOf yM;wif;yDje.ifhoFif=rfjuefw.efjrM;yef odlOfjo.efhwB;eefhauMj rFefjqfg
tvj awOBhekifjy.B;yD@rfgbwB;tvj odrf;OBhyBbq.u;f n.ufbwldufju.efb/
udefcOfjwlpf;wmif;uMjxB;wDjzmifberfhymifbvmBbywfhx,M;,Ofhao n.ef
yBwmif;tvbndlOfj/ yB[drf;zmifberfhymifbvmBb vBj[efemif;,dif;[mif@vDul@rAOf;rAOf;/
wlpf;wlpf;wkrfbclefedlOfhayM;uDj? yByBayM;n.ufbqfgvDulOfrM;? rmif@urf;vDnD,ifjnmufj
oAwfbauMjyAef? efg;oAefjwmif;[mif@vDzmifberfh[drf;[mwfbomB; awrD;r.ufjeldifjvuf;
eefh yBwdefayM;ulefhauMj wdkufh[efeifj,lbqkuf;,lb/ vmB;,lbvmB;oOf;eifbvBjwlpf;
iOf;wlifhnefeldifj,Ofh/ rmif@auMhnmyfjrdlefwB;[Of; vmrf;aoxmrfnmBje.ifh[Of; qifb
OMj yAefwB;[Of;wif;erf,OfheBtvj vBjwdlOf;nmrf;xFifj/ vBj=hOMj yAefwB;wif;erf
tvj cFef;wdlOF;cOfjqfgrM;xFifjndlOfj/ eifbyBqr. f;wlpf;q.rf; rdlefeMjwMoMbedlOfhwB;
[Of; zdOfedlOfhcmOfvdlrfjeBh nmyfjvBj[eferfOMjerf wdkefbauMjwdkefb,Ofh/ nmBje.ifh
[Of;ymBOMj
]yDjemif;[Of; q.ifbcfgj{jcOfvmwfjugmrf;wB;[Of;rM;[dkOf? auMhnefcOf ,mrfj
rdkwfjuefeefh cMj=hquf;? ayM;cOf[efueftwh n.ufbrM;oAifvmwfjwB;[Of; urf;vAOf
,Ofh? cMjnrfb,krfbtvj vBjpM;rM;,OfhndlOfj}
ayM;,Ofh ayM;,Ofh nrfbcfgjidef;x.rfboAifvmwfjnlefjn.efbwB;[Of; aw
n.ufbwDjolyf;emif;,dif;n.efbqdlOf;eefhrM;? cMjwif;ulOfcOfvmwfjn.ufboAifwB; rdlOfj
cMjyBvAyfj[drf;cOfeefh,Ofh/ =h,lboFufbvFufb yAefwB;,Ofh nrfbcgfj[Mvuf;xmefref;

Plecf m0f
92 | ekrf,qmrfcmof

oif,Ofh/ emif;,dif;n.efb ,mrfjo.efyefymifvdufjrmif@wDj wDjyD@eBho.ef,Ofh yD@


awrM;xmrf vBj=hugMbrdlif;xB;,Ofh/ cdkef;vBjo.efckdef;ulef;rfgbrfgbn.efb vBjpM;rM;ul@
yD@yD@eBh ,lOftc; awzFOfrM;[drf;zmifberfheBhvmBauMh? cMjayM;vmrf;OlefhrFefjugMb
,Ofh/ vBj=hOMj urfjz.ifjauMj vBjcmrfbwmif;[MumefugMbpM;yldefjvlvmB@,Ofhao yAef
ugMbauMjrD;? urfjerftwhOMj [Muderf dlif;[Of;,myfbeMbtvj ymB@rM;rdlif;xB; umefauMj[MyBb
pM; orfhpM;qdlOf;nef[Awf;umefeBhOBh,Ofhtvj uOf+ifhrfg; rfg;+ifhuOfao [efemif;
,dif;wB;[Of; rM;erfudkef;wDjzmifberfheBh,Ofh/ ,mrfjckuf;qfgvBjrM; nlpf;auMh[Of;
vmwfjae[Of; emif;,dif;nef[Awf;umefeBhao vAifhw.ifhwDjrdlif;xB;eBh wB;y.wf;
n.ufby.wf;qmef;erfaybqfg ref;vmwfjrM;acMjeBhao [M;vBjxAifuefawMbayM;cfgjqMh
ref;/ rdlOfjvAOftwh nefref;OMjeefh rFefj,Ofh/ [Awf;umefwmif; v,.if;? ywfhx
,M; qdlOf;eBh vBj+rfidkef;olifbrM;wmif;=def;zfgref; rdlOfjvAOfvBj[efvmB;cOf[Midkef;ao
rBjqfgu.yfj umefimef;[Midkef;cOf,OfhanMj/
odkyfbyBefg;OAif;vlifudkef;ukdef; ulef;nD;ayM;nrfbqmif@yBeefhtwh nrfbodkyfb
cfgj[efxFifj,Ofh/ nrfbqfgjOMju.pf;emif;,dif; vkufjn.efbqmB;wB;[Of;auMj vBj[efrM;
vDnmrf; nmrf;vDeMb,Ofh/ ulef;qB;n.efb[mifjcldifj[mifjzmifao uMj+ifhulef;eefh
ayM;wmefb[Of;zFOfefg;urfbzMbwmifbnef,Ofh/ vmufbvmufbvmB;vmB; orfhOMjrM;yAefwB;
[Of;wif;erfeBh ,def;acM;clrfeMbawh,Ofh/ u.uf;=OfauMjcBjyefb wMbawodkyfb[ef
xFifjeefh ayM;wArfxlefjvlefhylefheMb,Ofh/ wmif;[mif@vDumifcrfj rdlif;ywfhx,M;
eBhrM;okufh wkufhpM;rBjvdlwfbqfgeMb,OfhanMj/ nljtrjzfgref;auMj vkufj,dif;[Of;
vkufjqmB;[Of;ugMbrldif;xB; eldifjvdlefolifbrM;yefidkef;vmBoFef nOf+rfaoaw[Awf;=def;
ndlOfj? acMjugmrf;qdlOf;,mrfjvBjidef;rM;qdlOf;eefh rdlOfjvAOfwdlOf;y.ifbqfgrM;xFifj,Ofh/
rmif@auMh nef[Midkef;olifbrM;[Awf;=def;rfgbeefh q.ifbref;awwef;vBj,lb[dkOfaeMj?
{jvkufjn.efbwB;[Of; ayM;=hy.ifbeefh awvBj[Awf;[dkOfyef? aw{jcOfarM[MumefvAifh
w.ifhwmifbrAOf;? nefnrfbvBjrBjqfgu.yfjymB;,lbvDeefhnrfbrD;[dkOf? nrfbcfgj[Awf;[dkOf? cMj

Plecf m0f
rdlof:sv,cdkef:rdlif:pof:sv;rdlof:q[:yD;egif. | 93

OlefhOlefhnrfb vBjacMjw.yfbref;rM;vDvD/ crfjeefhwif;crfj eifbe.ef;zef[efwfgj


wMu.pf;,Ofh/ c.ufjeBh vBjrM;tvbrldif;xB; wDjnefyDje.ifhwB;[Of; rM;o.efj=Of,lb
vBj[efq.wfb[efaq;eMb,OfhanMj/ [ef,OfhvBjyAif;qfgawrD;ndwf;nDj? nefcrfqfg
zdkwfjqfgeFifqfg awMh+yfbrdlOf;eBhwif;erf,Ofh/ nrfbugMbnrfbrM;auMj ulOfyAefydlefj?
awOMjuBauMj [mif@qrf,lb? qrf,lbnrfbugMbauMjuBtvj vBjzFOfrM;xlyf;awMbeMj
odkOfjwM,OfhndlOfj? zfgawvFufjvmB@yefv.ifjnef[efrM;qdlOf;eBh wlOfcOfawvFufj
vmB@[dkOf nrfbeef wluf;erfh,Ofhawodkyfbqlrf=OfawMbayM;wmB[dkOfaeMj/ nrfbrD;auMh
rM;wdkwfhqefyef,Ofhteb? qdlOf;wmif;rdlif;[Of;auMjvD=h y.ifbxkdifao ,Mbn.efuef
qlOf;uefaorM;xFifj,Ofh? eBhauMj q.ifbawrD; v.ifjoD;qefref;vBj,lb[dkOfaeMj/
v.ifj,myfbzdkwfb[Of;eBh nOfv.uf;vmB;nlrfnkdefimBjylpfbqdlOf;eBhao aujvdwfj[if;zfg
ref;eBh xkufbvDOlefhy.ifb,lb,lOf;/ zfgauMjwlpf;iOf;wlifhxB;ao n.efuef,.ifbrldif;
xB;? rM;rldif;xB;? vBjwkufhvBj,myfb qkefhcmrfbqifjwlOfudef;qfgeefh zfgauMjnrfb
[efxdkif vBj+rfidkef;vdlOfrldif;[Of; nefvAOfu.pf;ao olifuefugMbrdlif;xB;wduf;wduf;
,Ofh/ aw[Awf;[dkOfcMjvMb yDje.ifhe.ifhyDj[Of;ndlpf;/
vBjzFOfrdlif;xB;rM; eifbnmBje.ifh cfgj{j=h {j[efurfjerfeefh vBj[efrM;
,Ofh/ ayM;nrfbrM;qfg;auMj nrfbvBj=hyDje.ifhuOf [Awf;+rf[MudefumefoifOBh rdlOjf vAOf
vBj[efrmif@auMhauMjvBjqlrf;q.rf;/ rmif@auMhauMj cDqfgr.ifqfgq.rf;euf;qfgq.rf; aw
vBj [Awf;[dkOf[Mv.uf;vmB; qdlOf;nefcfgjugMbrldif;xB;xFifjwduf;wduf;eefhqdlifh[dkOf? nef
qOfjuOfbvBj[efrM;xlyf;rM;qdlOf;eBh eifb[dkOfcOfayM; aw=hxMjOBhqArfydkif;ref;eefh
awvBj[Awf;[dkOfolifbwmif;=hyefcOf eBauMjOlefhpM;,lbanMj/ nmBje.ihf [Of; cfgj{j[Of;
[efao cfgj{j[Of;=hv.ifj[Of;vDvDeefhtvj c.yfjqfgxdkifnmBje.ifhcOfylbn.ufbtvj
wif;=def;wif;a,; yDjnmBjoAif+rfcOftvj nmBje.ifhn.efbcOful@auMhauMh? e.ifh,dif;
n.efbcOftvj yDje.ifhoFifcOful@auMh? anvmefn.efbOmefOmef? e.ifhn.efb[Fif;odlOf
ekrfbcOf ndufbvlpfjyefyM;clOf;w.efjqdlOf;eefh c.yfjqfg,fgb,fgberferf wmifbzdkefrmB

Plecf m0f
94 | ekrf,qmrfcmof

wrf;efg;qlOf@ymefqOfjuOfb,lbanMj? {j[Of;yDje.ifhxFrfuefckdify.iftr;cdkef;vBj v.ifj


,myfbzdkwfbudef;qfg nef[Of;vBj[efrM;qdlOf;eBhaonrfbuM; nefnrfbvBj[efyM;rM;
wDjolwmif;[Of;aourf;eMj/ qdlOf;nefvBj,lbqrfeefhauMj [Mv.uf;vmB;ref; qkif
qefuefcdkefjaourf;/ qdlOf;nef,lbefg;rldif;[Of;auMj q.Bjuefeifb[dkOfawy.ifbqfgeefh
rlehf ql;cOfjqrfvmwfjaey.ifbvFif;xMjyef qdlOf;,dlif;nmef;awugMbeefh {jugMb[MvBj
umefvDumefimrf;aourf;eBh cfgj,.ef;oifbeuf;euf;eMeMawhcMjanMj/ {jyDje.ifhwB;
[Of;ylefhv.ifjwmif;,myfb,mef;cmefqfgul@auMhul@ulef; {jqAOf;=rfjauMb=def;oOf;vif
vAOfq.rf;uefvBjaourf;cMj/
4-11-2008
OAif;vdlOfb

Plecf m0f

You might also like