Wikang Filipino Gamitin, Mahalin!

Akoy kabataang listo at masigla

At smart daw ako, yon ang sabi nila.
Sa wikang Ingles ay sadyang bihasa
At laging panlaban sa Inglisan
tuwina.
Isang araw noon akoy dadalo
sa timpalak,
Pagalingan sa Ingles na tulang
pabigkas
Isang babaing gusgusin, maputla, at
payat;Ang sumalubong na bigla sa
aking nilalandas.
Oh my God!
nasabi ko sa laki ng
pagkagulat,May sinasabi siya sa akin,
di ko nga lang matalastas.
I dont care! Anyway shes just
a trash.
At magpapatuloy na sana ako
sa paglalakad.
Ngunit ang mata niyang malamlam at
nakalahad na palad
At malungkot niyang mukha na
wariy humihinging habag
Ang sabi niya sa tinig na sumasamo
at matapat,Anak, aking anak, ang
hiling ko ay paglingap!Tanong koy
Sino po ba kayo at saan kayo buhat?
Nasan pong mga anak na sa inyoy
dapat lumingap?
Tugon niyay mga anak koy
lumimot nang ganap

Nang buong pagmamalaking sa

Ingles ay umakap!Nalimot na ng
mga anak ko, kanilang InangWika
Ayaw nang gamitin at tila
ikinakahiya!
Sukat na sinabi ng babaing payat at
maputla
Nagising sa puso ko, matinding
pagkapahiya.
Pagkat akoy isa pala sa anak na
binabanggit
Na wikang Filipinoy hindi ko
ginagamit
Walang alam na gamitin kundi
Espanyol at Ingles At sa wikang
Filipino, dila ko ay pilipit.
Ako ay nagsisisi sa aking malaking
sala
Buong lungkot kong itinatangis ang
pagkukulang sa kanya
Sa Inang Wikang Mahal ng
bayan kong sinisinta
May iba-ibang barayti man, ngunit
diwa ay iisa.
Napukaw sa pusot isipan, marangal
na damdamin
Inang Wikang Filipino nararapat
kalingain
Sana, kayo, tayong lahat mabuklod sa
banal na layunin
Wikang Pambansang Filipino ay
gamitin at mahalin.

Filipino: Tinig ng
Kalayaan
Sumigaw sa Balintawak, sumiklab ang himagsikan,Nagbangon ang ating
lahing nooy supil ng dayuhan;Ang sedula ay pinunit, gumawa
ng kasunduan,Dugo nila ang siyang tintang lumagda sa kasulatan;At sila
ay nagsandugo, tinatag ang katipunangAng mithi ay ipagtanggol ang
laya n gating bayan.Nagwagi ang ating mithi, bandila ay winagaywayDoon
sa Kawit, Cavite, Hunyo dose yaong araw;Katipuneroy nagbunyi at ang
lahat ay sumigaw:Mabuhay ang Republikang nilikha ng
Katipunan!Pilipinas ay lumaya, nakamtan ang kalayaangHanggang
ngayon ay paglayang hawak nating buongdangal.Ngunit walang Republika
kung iyon ay walang wika,Kaya naman pinagtibay ang wika nating
pambansa;Filipinong wika natiy siyang Tinig ng Paglaya.Itoy wika ng
damdaming may dangal ng isang diwa;Isang bansa, isang diwa, isang wika
at bandila,Filipino ay lalaging nagniningning at malaya.Bilang mga magaaral, lahat tayoy may tungkulingMahalin ang Filipino, ito ay ating
linangin:Huwag nating ikahiya kahit sino ang dumating,Filipino ang syang
dapat na lagi nating gamitin:Pagkat itoy ating wika na
walang makakahambing,Lalo pat tayoy narito sa bayan tang
ginigiliw.Ngayon ay Linggo ng Wika, dapat na pasalamatan
Si Miss Phathupats
isinulat ni Juan Crisostomo Sotto
isinalin ni Lourdes H. Vidal
Punong puno ng kolorete ang mukha ng dalagang si Miss Yeyeng. Sabi nila
ipinanganak ang kanyang mga magulang sa sulok ng Pampanga, sa pinakamaliliit na
bayan nito. Dahil dito Pilipina si Miss Yeyeng mula ulo hanggang paa, at kahit sa
kadulu-duluhan ng kanyang buhok, Kapampangan siya.
Dahil mahirap lang sila, pagtitinda ang ikinabubuhay. Nakikita si Miss Yeyeng na
sunong ang ginataan o kaya bitso-bitso ang inilalako niya sa mga sugalan.
Nagdalagang walang pagbabago sa buhay nitong binibini.
Natapos ang rebolusyon. Nagbukas ng paaralan ang pamahalaang militar ng
Amerika at dito pinagturo ang mga sundalong Amerikano. Nangyaring si Miss Yeyeng

pa noon, ala binibini, ay nagkaroon ng suking sundalo. Inakit ng sundalong mag-aral

ang dalaga sa paaralang kanyang pinagtuturuan upang magkaintindihan sila. Sa
kanilang pag-uusap, nag-iingles ang sundalo, nagkaka-pampangan si Miss Yeyeng,
kaya napilitan siyang mag-aral.
Pagkaraan ng ilang buwan, nagsasalita na ng Ingles si Miss Yeyeng, paglipas ng
walong buwan, sa amuki ng gurong kawal, ipinahatid siya sa isang bayan kung siya
pinagtuturo.
Noong nagtuturo doon, pinahinga niya ang taumbayan dahil nakikita niyang mas
marunong siya ng Ingles kaysa sa kanila.
Ganyan lumipas ang panahon. Halos hindi na nagsalita si Miss Yeyeng ng
kapampangan dahil sabi niya ay nakalimutan na niya. Matigas daw ang kapampangan
at nababaluktot ang kanyang dila, kaya kailanman hindi na siya makapagsalita ng tuwid
at nauutal siya.
Nagkalabitan ang mga maalam na nakakakilala sa kanya pagkarinig nito.
Pinalitan tuloy ang kanyang pangalan at pinangalanan siya ng matunog at
umaalingasaw na Miss Phathupats, pangalang hango sa malapad niyang balakang na
pilit na iniipit sa pahang mahigpit na ginamit niya, kaya ala siyang pinagkaiba sa patupat
o suman sa ibus na mahigpit ang balot.
Magmula noon ito ang pangalang ibinansag sa kanya at nakalimutan nilang
tuluyan ang Yeyeng, ang malambing niyang palayaw. Ang Miss Phathupats ang naging
palasak.
Ganito nang ganito ang buhay. Hindi nagtagal lumabas ang Ing Emangabiran,
pahayagang Kapampangan sa Bacoor. Sa isang pista o belada sa bayang X, na kung
saan dumalo si Miss Phathupats, binabasa ito. Lumapit siya, ngunit nang makita na
Kapampangan ang binabasa, lumabi ng kunti, umiling at nagsabi.
Mi no entiende el Pampango
Mi no entiende ese Castellano, Miss, sabi naman ng isang sutsot, ginagad ang
kanyang tono.
Napangiti lahat ng nasa umpukan at sapagkat may pinag-aralan sila, hindi na
nila ipinakita ang pagkakagalit nila sa binibini. At ito namang babae kahit alam na
parang tinutukso na siya ay nagpatuloy din at nagsabi:
Sa katunayan, totoong nahihirapan na akong bumigkas ng Kapampangan lalo
na kung binabasa ko.

Dito sa iilang salitang binigkas niya, sumama lahat ng ibat ibang wika na
talasalitaang bulgar ng Ingles, Kastila. Tagalog na pinaghalu-halo niya nang walang
kawawaan. Hindi na nakapagpigil ang mga nakarinig; napatawa sila ng malakas.
Nagalit si Miss Phathupats, hinarap ang mga tumatawa at sabi niya:
Por qu rer?
Por el tsampurado, Miss, sabi ng unang sumagot.
Lalong lumakas ang halakhak ng mga nakikinig at nag-init ang pakiramdam ni
Miss Phathupats.
Isa sa mga nakatayo ang nagsabi ng ganito.
Hindi kayo dapat magtaka kung hindi na marunong ng Kapampangan si Miss
Phathupats: Una, dahil matagal na siyang nakisama sa mga kawal na Americano:
pangalawa, hindi na siya Kapampangan, katunayan Miss Phathupats ang kanyang
pangalan.
Noon na sumabog ang bulkan. Putok na ubod nang lakas, sumabog ang kaldero
ni Miss Phathupats at mula sa bunganga niyang naglalawa lumabas ang lagablab ng
Vesubiyo o ang lahat ng maruming salita sa Kapampangan, bigla niyang pinagsamasama sa nag-aapoy na bunganga.
Walang hiya! Magnanakaw! Taga-lason! Anak-! sabi sa tinurang wikang
Kapampangan.
Aba, Kapampangan pala siya! sabi ng mga nakarinig.
Oo, hindi ba ninyo alam? sabi ng nakakakilala sa kanya. Anak siya ni
matandang Godiung Kakbung na aking kanayon.
Napahalakhak nang malakas ang mga nanonood. Napaiyak na si Miss
Phathupats at sa pagpupunas sa kanyang tumutulong luha sumama ang makapal
niyang pulbos sa pisngi. Lumitaw ang likas niyang kulay, maitim pa siya sa duhat. Nang
Makita ito ng mga nanonood lalo na silang napatawa at nagsabi:
Aba! Maitim pala siya!
Oo, Americanang negra siya!
Sigawan, palakpak, halakhakan ang narinig noon. Hindi na nakatiis si Miss
Phathupats. Nagkandarapa sa paglabas sa daan at sabi niya:

Mi no vuelve en esta casa.

Paalam, Miss na hindi marunong ng Kapampangan!
Paalam, Miss Alice Roosevelt!
Paalam, Miss Phathupats!
Ganyan siyang pinagtutulung-tulungan, at ang kawawang Yeyeng ay umalis na
bubulung-bulong na parang ulol.
Napakarami ng mga Miss Phathupats sa panahon ngayon. Hindi na sila
marunong ng Kapampangan o ikinakahiya na nila ang Kapampangan dahil
nakakapagsalita na sila ng Ingles na tsampurado.