Serbest Titreim

FREE VIBRATION

Serbest Titreim
Cisim denge konumu bozulup d yk
brakldnda serbest titreim yapar.
TSD sistemin doal titreim frekans ve
snm
Hareketin azalm hz snm ile ilgilidir.
Edeer viskoz snmleyici olarak idealize
edilir.

Snmsz Serbest Titreim

Dorusal TSD: Kuvvet altnda ktle-yaysnmleyici
Kuvvet ve snm sfr olarak alnrsa:
+ = 0
Basit harmonik hareket

Serbest titreim, statik denge konumunda ktleye sfr zamannda

yer deitirme ve hz verilmesiyle:
Balang koullar: = 0 , = 0
Standart yntemle elde edilen homojen DD zm:
= 0 cos +

sin , =

Serbest Titreim
Sistem statik denge konumu etrafnda titreir.
2

Hareket her saniyede kendini tekrarlar.

= +

, = +

Yer deitirme zaman erisi: , , , ,

: Statik denge konumu
: En byk pozitif yd. ve sfr hz
: Statik denge konumu, en byk hz
: En byk negative yd. ve sfr hz
2

: Statik denge konumu, saniye sonra

= : saniye, : / Doal titreim asal frekans

1
1
:
: :

Doal titreim frekans, Sadece ktle ve rijitie bal

Snmsz sistem en byk yerdeitirme arasnda titreir: Genlik

=
Snmsz sistemin 1 serbest titreim
dngsn tamamlamas iin geen zaman:
=
Sistemin doal titreim periyodu

0 2
,

6~24
3

Enerji kayb hesaba katlmaz: Gereki deil

Serbest Titreim
+ = 0: = olarak zm aranrsa:
= , = 2 eklinde denkleme yerletirilirse:
2 + = 0
2 + = 0: sfrdan farkl olmak zere

= = 1 + + 2
Euler: = cos + sin , = cos

2 + = 0, 1,2 =

sin
= 1 cos + sin + 2 cos

= 0 cos +

sin

rnek:

= 30 , = 20 , = 12 , = 0.1 2 ,

=
1.0

2
2
+ = 1.5

= 1.5

=
12 202 + 1.0 12 302
= 18000 /
=

2 +2
12

3020 302 +202

0.1 32.2
12

= 9.44 /

= 1.49
= 0.67

= 201.86

Snml
Serbest Titreim
+ + = 0

= olarak zm aranrsa:
= , = 2 : Terimleri ile denkleme yazlrsa
2 + c + = 0
2 + + = 0: terimi 0 olamayacandan

2 + + = 0 1,2 =

= 4 =

42

2 4
2

= 2 = 2 =

= = 2 : Snm oran

=
=
=

< 1 < = 2 : Kritik alt snm

= 1 = = 2 : Kritik snm
> 1 > = 2 : Kritik st snm

Kritik alt snm:

= 0 cos +

0 + 0

sin

= 1 2 : Snml hareket doal frekans

2

1 2

: Snml titreim doal periyodu

= 0 durumunda snmsz harekete indirgenir.

Snml sistem genlii zamanla stel olarak azalr.
Zarf erileri:
=

0 + 0 2

Kritik snmde: = 0, = : Titreim olmaz.

Snml
Serbest
Titreim
Snm serbest titreim genliinin azalma hzn ifade eder.
lk yer deitirme 0 a bal serbest titreim deiik
snm oranlar ile gsterilmitir.

+ + = 0: Denklem ile blnp

= = 2 ve 2 = olarak ifade edilirse:

+ 2 + 2 = 0: zm aranrsa
2 + 2 + 2 = 0
1,2 =

2
2 2 4

= 2 1

1,2 = 1 2
= 1 1 + 2 2

Snml Serbest Titreim

= 1 + 2

= 1 cos + sin + 2 cos

=
0 + 0
sin

0 + 0
cos + +
sin

0 cos +

2/
= ln

= +
=

2/ 1 2

= ln

+1

2
1 2

= =
= 2/
2

evrim sonra

1
1 2 3
2 =
=

+1
2 3 4
+1

ln 1 = 2
+1
1
0.11
ln 0.5 = %50 2 %50

1 2

Snml
Serbest Titreim
Serbest Titreim Deneyleri
Snm oran deerinin analitik belirlenmesi zordur.
Snm belirlenmesi deneysel olarak yaplr.
Az snml sistemlerde snm oran:

ln +1
2
+

veya =

ln +1
2
+

ile hesaplanabilir.

Doal titreim periyodu bir titreim dngsnn

tamamlanmas iin geen zamandr.
Deneysel ve analitik zm uyumu sistem parametrelerinin ne
kadar iyi belirlendiini gsterir.

nceki pleksiglas ereve rneinde:

3.8441.110
= 0.273
111
1
+1
1
0.915
ln
=
ln
2
+
210
0.076

=
=

= 0.0396 = %3.96

Snml Serbest Titreim

Bo su tanknn serbest titreimi iin
Tanka bal kablo 16.4 kips yatay kuvvet ile ekilerek 2 in yer deitirme uygulanmtr.
Kablo aniden kesilip serbest titreim: 4 tam evrimden sonra: t: 2 s, Genlik: 1 in
1

= 2 ln +1 = 24 ln 1 = 0.0276 = %2.76
+

= 4 = 0.5 , =

= 0.5 = 12.57 /

16.4
= 8.2 /
2

8.2 /
= 2 = 12.572 = 0.0519 2 /

2
= = 0.0519 386 / 2 =

= 2 = 0.0276 2

20.03

0.0519 = 0.0360

1
2
evrim says: = 20.0276 ln 0.2 = 13.28 =

8.2

Genliin 0.2 ine dmesi iin gerekli

13

Serbest Titreim
Enerji

rne

lk yer deitirme ve hz ile: 0 , 0

1

= + = 2 0

+ 2 0

Herhangi bir zamanda: ,

1

= + = 2
1

= 2

= 2

2
2

+ 2