Modul RBT 3119

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN
PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU

SEKOLAH RENDAH (PGSR)
MOD KURSUS DALAM CUTI
IJAZAH SARJANA MUDA PERGURUAN DENGAN KEPUJIAN
MODUL (BAHASA MELAYU)
(RBT 3119)
(PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN)
INSTITUT PENDIDIKAN GURU

KEMENTERIAN PELAJARAN MALAYSIA
ARAS 1, ENTERPRISE BUILDING 3,
BLOK 2200, PERSIARAN APEC,
CYBER 6, 63000 CYBERJAYA
Berkuat kuasa pada Jun 2011
FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN

Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah
memperkembangkan lagi potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu
untuk mewujudkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani,
emosi, dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan kepada Tuhan. Usaha
ini adalah bagi melahirkan rakyat Malaysia yang berilmu pengetahuan,
berketrampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab, dan berkeupayaan mencapai
kesejahteraan diri serta memberi sumbangan terhadap keharmonian dan
kemakmuran keluarga, masyarakat, dan negara.
Falsafah Pendidikan Guru
Guru yang berpekerti mulia, berpandangan progresif dan saintifik, bersedia
menjunjung aspirasi negara serta menyanjung warisan kebudayaan negara,
menjamin perkembangan individu, dan memelihara suatu masyarakat yang
bersatu padu, demokratik, progresif, dan berdisiplin.
Cetakan Jun 2011
Kementerian Pelajaran Malaysia
Hak cipta terpelihara. Kecuali untuk tujuan pendidikan yang tidak ada
kepentingan komersial, tidak dibenarkan sesiapa mengeluarkan atau
mengulang mana-mana bahagian artikel, ilustrasi dan kandungan buku ini
dalam apa-apa juga bentuk dan dengan apa-apa cara pun, sama ada secara
elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lain sebelum mendapat izin
bertulis daripada Rektor Institut Pendidikan Guru, Kementerian Pelajaran
Malaysia.
MODUL INI DIEDARKAN UNTUK KEGUNAAN PELAJAR-PELAJAR YANG

BERDAFTAR DENGAN BAHAGIAN PENDIDIKAN GURU, KEMENTERIAN
PELAJARAN MALAYSIA BAGI MENGIKUTI PROGRAM PENSISWAZAHAN
GURU SEKOLAH RENDAH (PGSR) IJAZAH SARJANA MUDA PERGURUAN.
MODUL INI HANYA DIGUNAKAN SEBAGAI BAHAN PENGAJARAN DAN
PEMBELAJARAN BAGI PROGRAM-PROGRAM TERSEBUT.
Cetakan Jun 2011

Institut Pendidikan Guru

Kementerian Pelajaran Malaysia
KANDUNGAN
MUKA SURAT
Falsafah Pendidikan Kebangsaan
Falsafah Pendidikan Guru
Panduan Pelajar
Pengenalan
Agihan Tajuk (Interaksi dan Modul)
Tajuk Pembelajaran
Tajuk 1 Persekitaran Kewangan Di Malaysia
1.0 Sipnosis
1.1 Hasil Pembelajaran
1.2 Kerangka Tajuk
.
.
Tajuk 2 Pengenalan Perdagangan Elektronik
2.0 Sipnosis
2.2 Kerangka Tajuk
.
.
Tajuk 3 Persekitaran Teknologi, Ekonomi, Organisasi
Dan Pengguna
3.1 Sipnosis
3.3 Kerangka Tajuk
Tajuk 4 Aplikasi Antara Organisasi
4.1 Sipnosis
4.3 Kerangka Tajuk

Tajuk 5 Pencarian Bebas dan Terarah
5.1 Sipnosis
5.3 Kerangka Tajuk
Tajuk 6 Penilaian dan Pemesanan
6.1 Sipnosis
6.3 Kerangka Tajuk
Tajuk 7 Pelaksanaan E-Dagang
7.1 Sipnosis
7.3 Kerangka Tajuk
Bibliografi
Panel Penulis Modul
Ikon Modul
PANDUAN PELAJAR
Modul ini disediakan untuk membantu anda menguruskan pembelajaran anda agar anda boleh
belajar dengan lebih berkesan. Anda mungkin kembali semula untuk belajar secara formal

selepas beberapa tahun meninggalkannya. Anda juga mungkin tidak biasa dengan mod
pembelajaran arah kendiri ini. Modul ini memberi peluang kepada anda untuk menguruskan
corak pembelajaran, sumber-sumber pembelajaran, dan masa anda.
Pembelajaran arah kendiri memerlukan anda membuat keputusan tentang pembelajaran
anda. Anda perlu memahami corak dan gaya pembelajaran anda. Adalah lebih berkesan jika
anda menentukan sasaran pembelajaran kendiri dan aras pencapaian anda. Dengan cara
begini anda akan dapat melalui kursus ini dengan mudah. Memohon bantuan apabila
diperlukan hendaklah dipertimbangkan sebagai peluang baru untuk pembelajaran dan ia
bukannya tanda kelemahan diri.
Modul ini ditulis dalam susunan tajuk. Jangka masa untuk melalui sesuatu tajuk bergantung
kepada gaya pembelajaran dan sasaran pembelajaran kendiri anda.
Latihan-latihan
disediakan dalam setiap tajuk untuk membantu anda mengingat semula apa yang anda telah
pelajari atau membuatkan anda memikirkan tentang apa yang anda telah baca. Ada di antara
latihan ini mempunyai cadangan jawapan. Bagi latihan-latihan yang tiada mempunyai cadangan
jawapan adalah lebih membantu jika anda berbincang dengan orang lain seperti rakan anda
atau menyediakan sesuatu nota untuk dibincangkan semasa sesi tutorial.
Modul ini akan menggantikan satu kredit bersamaan dengan lima belas jam interaksi
bersemuka dalam bilik kuliah. Tiada kuliah atau tutorial diadakan untuk tajuk-tajuk dalam modul
ini. Walau bagaimanapun, anda boleh berbincang dengan pensyarah, tutor atau rakan anda
melalui email jika terdapat masalah berhubung dengan modul ini.
Anda akan mendapati bahawa ikon digunakan untuk menarik perhatian anda agar pada sekali
imbas anda akan tahu apa yang harus dibuat. Lampiran A menerangkan kepada anda maknamakna ikon tersebut.
Anda juga diperlukan untuk menduduki peperiksaan bertulis pada akhir kursus. Tarikh dan
masa peperiksaan akan diberitahu apabila anda mendaftar. Peperiksaan bertulis ini akan
dilaksanakan di tempat yang akan dikenal pasti.
Tip untuk membantu anda melalui kursus ini.

1. Cari sudut pembelajaran yang sunyi agar anda boleh meletakkan buku dan diri anda
untuk belajar. Buat perkara yang sama apabila anda pergi ke perpustakaan.

2. Peruntukkan satu masa setiap hari untuk memulakan dan mengakhiri pembelajaran
anda. Patuhi waktu yang diperuntukkan itu. Setelah membaca modul ini teruskan
membaca buku-buku dan bahan-bahan rujukan lain yang dicadangkan.
3. Luangkan sebanyak masa yang mungkin untuk tugasan tanpa mengira sasaran
pembelajaran anda.
4. Semak dan ulangkaji pembacaan anda. Ambil masa untuk memahami pembacaan anda.
5. Rujuk sumber-sumber lain daripada apa yang telah diberikan kepada anda. Teliti
maklumat yang diterima.
6. Mulakan dengan sistem fail agar anda tahu di mana anda menyimpan bahan-bahan
yang bermakna.
7. Cari kawan yang boleh membantu pembelajaran anda.
Pengenalan
Kursus RBT 3119 Perniagaan dan Keusahawanan KBSR melibatkan teori dalam
pengajaran dan pembelajaran. (Sila rujuk - Agihan Tajuk). Modul ini mengandungi tujuk
tajuk iaitu Tajuk 1 Persekitaran Kewangan di Malaysia-instrumen-instrumen tabungan

dan pelaburan (Topik 3 dalam proforma), Tajuk 2 Pengenalan kepada Perdagangan
Elektronik (Topik 7 dalam proforma), Tajuk 3 Persekitaran Teknologi, Ekonomi,
Organisasi dan Pengguna (Topik 8 dalam proforma), Tajuk 4- Aplikasi antara organisasi
(Topik 9 dalam proforma), Tajuk 5- Pencarian bebas dan Terarah (Topik 10 dalam
proforma), Tajuk 6- Penilaian dan Pemesanan (Topik 11 dalam proforma), Tajuk 7Pelaksanaan dalam E-Dagang (Topik 12 dalam proforma).
Modul ini merupakan nota-nota lengkap bagi tajuk-tajuk yang diyatakan di atas. Pelajarpelajar juga boleh membuat rujukan di mana-mana bahan untuk memantapkan lagi ilmu
pengetahuan para pelajar.
Modul ini juga disertakan aktiviti perbincangan dan latihan untuk pengukuhan
pembelajaran. Terdapat beberapa aktiviti perbincangan dan latihan yang disediakan
bagi setiap tajuk. Aktiviti dan latihan tersebut termasuk perbincangan dan latihan.
Setiap ulasan tersebut akan dibimbing dengan persoalan-persoalan disusuli dengan
sumber rujukan yang berkaitan.
Latihan ini harus disiapkan dalam jangkamasa yang ditetapkan. Hasil kerja pelajar yang telah
disiapkan hendaklah dihantar kepada pensyarah secara e-mel atau bersemuka. Sebagai
memantapkan lagi kefahaman setiap tajuk dalam kursus ini, pelajar dinasihatkan membuat
banyak rujukan dan pembacaan. Pelajar juga digalakkan menghubungi pensyarah untuk
mendapatkan maklumat lanjut yang berkaitan dengan topik-topik yang dipelajari melalui modul
ini.
Maklumat Agihan Topik-topik Dalam Kursus Proforma Yang Dimodulkan Dan Yang
Memerlukan Interaksi Bersemuka
Kod & Nama Kursus: RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN
AGIHAN TAJUK
Kandungan modul ini akan menggantikan satu kredit bersamaan dengan 15 / 30
jam interaksi bersemuka. Jadual di bawah menjelaskan agihan tajuk-tajuk untuk
interaksi bersemuka atau pembelajaran melalui modul.
(Agihan Tajuk Interaksi Bersemuka dan Modul Mengikut Kursus Proforma )
Bil.
8
9
10
11
12
13
14
15
Tajuk/Topik
Interaksi
Bersemu
ka
(jam)
E-Dagang
Persekitaran Teknologi, Ekonomi, Organisasi
dan Pengguna.
E-Dagang
Aplikasi Antara Organisasi
E-Dagang
Pencarian Bebas dan Terarah
E-Dagang
Penilaian dan Pemesanan
E-Dagang
Pelaksanaan E-Dagang
Keusahawanan dan Perniagaan Kecil
Keuasahawanan dan Perniagaan Kecil
Persekitaran dan jaringan
Penerapan Unsur Pedagogi
Modul
(jam)
Jum.
Jam
30
15
45
JUMLAH
Agihan Topik-topik Dalam Kursus Proforma Yang Dimodulkan Dan Yang Memerlukan
Interaksi Bersemuka
Kod & Nama Kursus: RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN
AGIHAN TAJUK
M
a
kl
u
m
at

Kandungan modul ini akan menggantikan satu kredit bersamaan dengan 15 / 30
jam interaksi bersemuka. Jadual di bawah menjelaskan agihan tajuk-tajuk untuk
interaksi bersemuka atau pembelajaran melalui modul.
(Agihan Tajuk Interaksi Bersemuka dan Modul Mengikut Kursus Proforma )
Bil.
Tajuk/Topik
Interaksi
Bersemu
ka
(jam)
Pengenalan kepada Perniagaan dan

Keusahawanan
2
Pemasaran
Rancangan
Pemasaran Instrumen-instrumen
TAJUK
1 (Kewangan:
3
KewanganPelaburan)
Persekitaran kewangan di Malaysia
4
Kewangan
Perancangan dan Ramalan Kewangan
5
Kewangan
Analisis Penyata Kewangan
6
Kewangan
Matematik Kewangan
7
E-Dagang
Pengenalan Perdagangan Elektronik
Modul
(jam)
Jum.
Jam
Tabungan dan
4
2
JUMLAH
SINOPSIS
Instrumen-instrumen tabungan dan pelaburan adalah sebahagian sub topik
yang terdapat di dalam tajuk Persekitaran Kewangan di Malaysia. Sub topik
yang lain akan dikuliah secara bersemuka. Tajuk ini memberi pendedahan
kepada para pelajar jenis-jenis instrumen tabungan dan pelaburan yang ada
di dalam sistem kewangan di Malaysia.
HASIL PEMBELAJARAN
1.
2.
Menerangkan instrumen-instrumen tabungan di Malaysia.

Menerangkan instrumen-instrumen pelaburan di malaysia.
KERANGKA TAJUK-TAJUK
PERSEKITARAN KEWANGAN DI MALAYSIA
SISTEM KEWANGAN
SISTEM PASARAN DAN JENISNYA

PASARAN KEWANGAN
INSTRUMEN-INSTRUMEN TABUNGAN DAN

PELABURAN
KEWANGAN SYARIKAT
PERSEKITARAN KEWANGAN DI MALAYSIA

Persekitaran kewangan di Malaysia boleh dilihat dari 2 perspektif iaitu Sistem
Kewangan dan Pasaran Kewangan
A. SISTEM KEWANGAN
1. PENGENALAN
Secara umum sistem kewangan ialah sebagai saluran pemindahan dana
daripada unit lebihan kepada unit kurangan
1.1
i.
ii.
iii.
iv.
Pemindahan secara langsung tanpa menggunakan khidmat perantara

kewangan seperti bank.
Unit kurangan perlu mencari sendiri unit lebihan
Perlukan cgaran atau sekuriti
Kos pinjaman lebih murah
Contohnya terbitan saham oleh syarikat
1.2
i.
ii.
iii.
iv.
1.3
i.
ii.
iii.
iv.
Pemindahan secara tidak langsung melalui khidmat perantara

kewangan
Unit lebihan dana akan menyimpan diunit perantara kewangan
Perantara kewangan akan mengagehkan kepada unti kurangan yang
memerlukan
Terdapat dua kontrak yang tersendiri iaitu antara untu lebihan dengan
unit perantara dan antara unit perantara dengan unit kurangan
Kos pinjaman lebih tinggi dan risiko lebih tinggi kerana tiada cagaran
Peranan Sistem Kewangan
Menggerakan dana dalam ekonomi
Membantu mengembngkan pelaburan menerusi pinjaman dana
Membantu meningkatkan kebajikan ekonomi bagi setiap rakyat
Membantu unit lebihan mencari peminjam lebihan dana
2. SISTEM PERBANKAN
Sistem Perbankan dinegara kita dikelaskan kepada dua iaitu institusi perbankan
dan perantara kewangan bukan bank (bank dan bukan bank)
2.1
i.
ii.
iii.
Institusi Perbankan
Tanggungan utamanya diterima sebagai wang
Ia dikawal selia oleh Bank Negara Malaysia
Ianya terdiri dari dari; (Lampiran A)
-
Bank Negara Malaysia

Bank-bank perdagangan
Syarikat kewangan
Bank-bank saudagar
Syarikat diskaun
Bank luar pesisir
Pejabat perwakilan bank-bank asing
2.2 Perantara kewangan bukan bank

i. Dikawal selia oleh pelbagai jabatan dan agensi kerajaan
ii. Syarikat insuran dikawal selia oleh Bank Negara Malaysia mulai 1 Mei
1988
iii. Berperanan dalam melengkapkan fungsi yang dimainkan oleh institusi
perbankan. Syarikat insuran misalnya berperanan menguruskan
pelaburan dan menanggung risiko para pelanggan
iv. Ianya terdiri dari; ( LAMPIRAN B)
-
syarikat insuran
syarikat saham amanah
syarikat pemajakan
syarikat pemfaktoran
syaikat modal usaha niaga

syarikat kredit kewangan
Agensi Penarafan Malaysia
Institusi pembiayaan pembangunan
Kumpulan wang amanah dan pencen
Lembaga Urusan Dan Tabung Haji
Institusi kredit perumahan
institusi tabungan
B. PASARAN KEWANGAN
Ada tiga bentuk pasaran kewangan iaitu pasaran wang dan pertukaran asing,
pasaran modal serta pasaran derivatif
1. PASARAN WANG DAN PERTUKARAN ASING
i.
ii.
iii.
iv.
v.
vi.
vii.
viii.
ix.
x.
xi.
xii.
xiii.
xiv.
Merupakan tempat dimana urusniaga dana jangka pendek berlaku

Ia tidak mempunyai premis yang tetap sebagaimana di pasaran ekuiti
Peserta berhubung melalui telefon dan internet untuk membuat pesanan
Bagi pasaran wang Instrumen kewangan yang diniagakan terditi dari
instrumen kewangan dan deposit jangka pendek dalam sebutan matawang
tempatan
Bagi pasaran pertukaran asing ianya melibatkan urusniaga instrumen
kewangan dan deposit jangka pendek dalam sebutan mata wang asing
Pasaran wang menggunakan kadar faedah manakala pasaran pertukaran
asing menggunakan kadar pertukaran mata wang asing
Urusniaga dalam pasaran wang dan pertukaran asing berlaku antara pihakpihak yang mempunyai dana jangka pendek dengan pihak yang mempunyai
kurangan dana jangka pendek
Urusniaga ini dilakukan bagi memperolehi hasil faaedah yang lebih tinggi
berbanding dengan deposit simpanan di institusi kewangan
Kedua-dua urusniaga ini terlibat dengan urusniaga pembelian dan penjualan
surat-surat hutang jangka pendek supaya dibeli oleh unit-unit lain
Instrumen hutang yang diurusniaga seperti bil perbendaharaan, bil
pertukaran, penerimaan jurubank, nota janji, sijil deposit boleh niaga, sijil
pelaburan kerajaan, bon cagamas dan bil Bank Negara Malaysia
Pasaran pertukaran asing terlinat dalam urusniaga pertukaran matawang
asing dengan dikawal oleh Akta Pertukaran Wang 1953
Pertukaran mata wang berlaku antara bank dan broker wang berlesen
Pelanggan utama ialah syarikat-syarikat yang terlibat dengan perdagangan
antarabangsa yang menerlukan mata wang asing untuk membuat
pembayaran dan juga penerimaan keluar negara menerusi bank
perdagangan
Antara bank yang diberi lesen untuk bergiat dalam pasaran mata awang
asing ialah Bank Islam Malaysia Bhd dan Maybank
2. PASARAN MODAL
i.
ii.
iii.
iv.
v.
vi.
vii.
viii.
ix.
x.
Pasaran modal mempunyai satu struktur organisasi dan premis yang formal
Pasaran modal bagi Malaysia ialah Bursa Saham Kuala Lumpur
Pasaran modal merujuk kepada pasaran formal yang memperdagangkan
aset-aset kewangan jangka panjang seperti bon kerajaan atau swasta dan
saham korporat
Pasaran modal diwujudkan bertujuan menggembeling dana jangka panjang
daripada semua lapisan massyarakat supaya membiayai rancangan
pembangunan awam serta pelaburan swasta
Pasaran ini bertindak menemukan pembeli dan pen jual pada satu-satu masa
dengan diuruskan oleh broker
Urusniaga pasaran prima melibatkan urusniaga ke atas sekuriti yang baru
pertama kali diterbitkan. Ia terdiri daripada terbitan awam permulaan dan
terbitan bermusim
Urusniaga pasaran skunder melibatkan urusniaga jual beli sekuriti yang
sudah disenaraikan di pasaran saham
Kebaikan pasaran modal ialah membolehkan para pemegang sekuriti
mencairkan aset mereka dan mengurangkan kos transaksi
Prestasi pasaran modal diukur menggunakan indeks. Di BSKL terdapat
Indeks Komposit, Indeks Emas, Indeks Papan Kedua dan Indeks Sektorial
Sistem Depositori Pusat (CDS) diperkenalkan pada tahun 1992 bagi
membolehkan urusniaga tanpa skrip dijalankan
3. PASARAN DERIVATIF
i.
ii.
iii.
iv.
v.
Merupakan sebuah pasaran opsyen dan niaga hadapan kewangan

Niaga hadapan kewangan dimulakan pada tahun 1995 menerusi penubuhan
Bursa Opsyen dan Kewan gan Hadapan Kuala Lumpur (KLOFFE) yang
memperdagangkan kontrak Niaga Hadapan Indeks Komposit BSKL
Kontrak Niaga Hadapan Kadar Tawaran 3 Bulan Antara Bank Kuala Lumpur
(KLIBOR) didagangkan di Bursa Komoditi dan Kewangan Malaysia
(COMMEX)
Pasaran derivatif di kawal selia oleh Akta Perindustrian Niaga Hadapan 1993.
Pada tahun 2002 semua bursa-bursa disatukan menjadi Bursa Derivatif
Malaysia (MIDEX)
C. INSTRUMEN-INSTRUMEN TABUNGAN DAN PELABURAN

Instrumen-instrumen tabungan dan pelaburan merupakan alat pemindahan dana. Ianya
dikeluarkan oleh institusi perbankan dan pengantara kewangan bukan bank.
Diantara instrumen-instrumen tersebut ialah;
i.
ii.
iii.
iv.
v.
vi.
Akaun Semasa
Sejenis akaun deposit yang menawarkan kemudahan cek kepada pelanggan
Akaun Simpanan
Sejenis akaun yang menawarkan kadar faedah kepada penyimpan
Akaun deposit tetap
Akaun pelaburan dimana sejumlah deposit diletakan ke dalam bank perdagangan,
bank saudagar dan syarikat kewangan untuk tempoh masa tertentu dengan diberi
kadar faedah tetap. Akaun deposit islamik menggunakan konsep al Mudharabah
Sijil deposit boleh niaga
Ialah dokumen yang dikeluarkan oleh institusi perbankan yang menyatakan jumlah
wang yang disimpan dengan institusi berkenaan. Satu kadar faedah tetap akan
dibayar pada pemegang sijil pada tarikh matang yang ditetapkan. Sijil ini boleh
diniaga dipasaran wang sebelum ianya matang. Ia ditawarkan oleh bank
perdagangan, bank saudagar dan syarikat kewangan
Perjanjian beli balik (Repo)
Merupakan satu perjanjian antara pihak bank yang menjual kertas bernilai kepada
pelabur dengan persetujuan untuk membeli balik kertas tersebut pada masa
hadapan. Ianya bertujuan untuk mendapatkan dana jangka pendek dalam pasaran
wang. Antara jenis kertas bern ilai tersebut ialah sijil deposit niaga, bil
perbendaharaan, sekuriti kerajaan Malaysia
vii.
Saham biasa
Merupakan satu sekuriti yang didagangkan dipasaran modal. Pemegang saham
merupakan pemilik syarikat dan berhak mengundi dan diundi sebagai lembaga
pengarah. Saham terdedah kepada risiko. Sekiranya syarikat mengalami
kebangkarapan pemegang saham biasa adalah pihak terakhir menddapat agehan
aset syarikat
viii.
Bon
Merupakan sekuriti hutang yang dijual oleh pihak kerajaan atau badan korporat
dalam membiayai projek pembangunan. Pemegang bon mendapat faedah setiap
tahun yang disebut kadar kupon. Jika syarikat mengalami kebangkrapan
pemegang bon berhak menuntut aset terlebih dahulu sebelum pemegang saham
biasa.
LAMPIRAN A
Bank Negara Malaysia
Peranan
v. Ditubuhkan padda 24 Januari 1959
vi. Berperanan untuk mengurus dan mengawal selia sistem kewangan negara
vii.Berperanan untuk mengekalkan kesetabilan kewangan negara
dengan meningkatkan pertumbuhan ekonomi
viii. Mengeluarkan mata wang negara dan menyimpan rezab matawang tersebut
ix.
Bertindak sebagai jurubank dan penasihat kewangan kerajaan
x.
Menggalakan kesetabilan kewangan dan struktur kewangan negara yang baik
Kuasa
i. Akta Bank Pusat Malaysia 1958 (Pindaan 1994)
ii. Akta Bank Islam 1983
iii. Akta Bank dan Institusiusi -Instit Kewangan 1989 (BAFIA)
iv. Peraturan-Peraturan Perlu (Perlindungan Kepada Pendeposit) 1970,
v. Akta Insuran 1996 (menggantikan Akta Insuran 1963)
vi. Akta Takaful 1984
vii. Akta Kawalan Pertukaran Wang 1953
viii. Gabnor Bank Negara diberi kuasa sebagai Ketua Pengarah Insuran dan Ketua
Pengarah Takaful
Bank-bank perdagangan
I. Merupakan institusi kewangan pengambil deposit terbesar di Malaysia
II. Pada masa kini terlibat dengan urusan perbankan letronik
III. Penggabungan bank-bank tempatan diistiharkan pada tahun 1999 dengan tujuan
melahirkan kumpulan perbankan yang kuat
IV. Contoh-contoh bank perdagangan ialah Maybank, Publik Bank , AM Bank dan Bank
Islam
Syarikat kewangan
i.
Merupakan kumpulan pengambil deposit kedua terbesar di negara ini
ii.
Aktiviti utamanya ialah pembiayaan sewa beli, pembiayaan perumahan dan
kredit jangka pendek.
iii.
Terdapat juga syarikat-syarikat kewangan yang yang dimiliki oleh bank-bank
perdagangan
iv.
Pada asasnya syarikat kewangan tidak boleh menyediakan khidmat akaun
semasa
v.
Deposit yang diterima tertumpu kepada deposit simpanan dan deposit tetap
vi.
Antara contoh syarikat kewangan ialah Mayban Finance, Public Finance, AM
Finance, EON Finance, dan Hong Leong Finance
Bank-bank saudagar
i. Mula beroperasi di Malaysia pada tahun 1970 an
ii. Deposit yang diterima adalah daripada syarikat kewangan, pengantara kewangan
yang lain serta syarikat-syarikat korporat yang besar
iii. Terlibat secara aktif dalam proses penerbitan sekuriti korporat di pasaran wang dan
modal serta aktiviti modal teroka
(Modal teroka atau modal usaha niaga (venture capital) adalah jenis modal ekiuti
persendirian yang disediakan untuk syarikat yang belum matang tetapi mempunyai
potensi pertumbuhan tinggi dengan tujuan untuk mendapat keuntungan melalui
tawaran awam awal (IPO) atau penjualan syarikat. Pelaburan modal teroka
biasanya dibuat dalam bentuk tunai sebagai pertukaran kepada saham syarikat
yang dilabur.
iv. Antara bank saudagar yang terdapat di negara kita ialah Aseambankers dan Arab
Malaysian Merchant Bank Berhad)
Syarikat diskaun
i.
Bergiat dalam urusan pasaran wang jangka pendek dengan menggerakan
dana antara pengantara kewangan lain dan syarikat-syarikat korporat yang besar
ii.
Instrumen yang digunakan terdiri daripada wang semalaman, wang panggilan

dan deposit jangka pendek (bil perbendaharaan, penerimaan jurubank, sekurtiti
Kerajaan Malaysia dan sijil deposit boleh niaga)
LAMPIRAN B
Syarikat insuran
i. Berperanan menguruskan pelaburan dan menanggung risiko para pelanggan
ii. Ia terdiri dari syarikat insuran nyawa, syarikat insuran am dan syarikat insuran
komposit
iii. Polisi perlindungan yang ditawarkan seperti polisi perlindungan kemalangan,
kematian, kenderaan bermotor, marin, kebakaran dan lain-lain
iv. Produk-produk baru yang ditawarkan seperti pelan pendidikan anak-anak, pelan
pelancongan yang berteraskan pelaburan dan simpanan
Syarikat saham amanah
i. Merupakan syarikat pengurus dana profesional
ii. Ia mengumpul dana dari pelabur kecil untuk melabur dalam pelaburan yang berisiko
rendah
iii. Bentuk dana yang ditawarkan ialah dana amanah hartanah, dana amanah bon,
dana amanah islamik dan dana aamanah ekuiti
iv. Contoh syarikat saham amanah ialah Amanah Saham Nasional, Public Mutual Fund
Institusi pembiayaan pembangunan
i. Merupakan organisasi yang memberikan kemudahan pembiayaanpembangunan

ii. Contohnya Agra Bank bergiat aktif dalam membiayai aktiviti pembiayaan
berteraskan pertanian
iii. Bank Pembangunan dan Syarikat Permodalan Kemajuan Perusahaan Malaysia
Bhd bergiat dalam aktiviti pembiayaan sektor perindustrian dan IKS
Kumpulan wang amanah dan pencen
i. Bertujuan untuk menggalakan pekerja menyimpan bagi kegunaan dihari tua
ii. Contoh institusi ini ialah Kumpulan Wang Simpanan Pekerja, Lembaga Tabung
Angkatan Tentera dan Kumpulan Wang Simpanan Guru-Guru
Institusi tabungan
i.
Institusi ini menggalakan simpanan dan tabungan masyarakat berpendapatan

rendah dan sederhana terutama diluar bandar
ii.
Contoh institusi tabungan ialah Bank Simpanan Nasional, Lembaga Tabung Haji dan
lain-lain lagi.
iii.
Bank Rakyat pula ialah institusi tabungan berbentuk koperasi.
TAJUK 2
(E-Dagang: Pengenalan Perdagangan Elektronik)
SINOPSIS
Kursus ini mendedahkan kepada pelajar tentang perniagaan dan keusahawanan iaitu
pemasaran, kewangan, perniagaan elektronik ( E- dagang ) , undang-undang
perniagaan,keusahawanan dan perniagaan kecil serta kemahiran pedagogi.
HASIL PEMBELAJARAN
1. Memahami bagaimana perspektif yang berbeza mendefinisikan perdagangan

elektronik.
2. Boleh menerangkan peranan yang dimainkan oleh pemasaran dan teknologi.
3. Boleh menamakan secara terus prinsip teknologi dalam perdagangan elektronik.
4. Faham bagaimana teknologi dan automasi baru merubah dunia korporat.
5. Faham bahawa internet bukan suatu medium elektronik tetapi medium peer-topeer.

6. Faham mengapa maklumat, terutamanya paten pembelian, sangat bernilai.
7. Boleh menerangkan lima cara untuk mencipta nilai maklumat.
8. Boleh menerangkan beberapa masalah yang timbul disebabkan oleh teknologi.
PENGENALAN PERDAGANGAN ELEKTRONIK
INTEGRASI PERNIAGAAN
PERUNCITAN
TEKNOLOGI DAN MASYARAKAT
JENIS-JENIS PERNIAGAAN INTERNET
PRODUK
PERKHIDMATAN
PENGENALAN

Mendefinisikan perdagangan elektronik adalah lebih sukar berbanding menerangkan
tentang perdagangan. Ia adalah kerana perdagangan elektronik ini bergantung kepada
teknologi yang menjadikan ia subset kepada dunia perdagangan yang luas.
Buku ini mengandungi model komprehensif dan kepelbagaian peranan teknologi yang
berunsurkan perdagangan. Model komprehensif ini menyediakan strukutur untuk analisis
sistematik perlaksanaan perdagangan elektronik. Model ini boleh menyediakan penerangan
yang berkesan dan lengkap mengenai perlaksanaan perdagangan elektronik. Untuk lebih jelas
lagi, contoh dan aplikasi model tersebut adalah seperti berikut :
1. Portal internet mengambil peranan ke atas database query, click-trough, dan

information breaker, dan juga perlu menyediakan sebuah audit trail untuk
mengiklan penghantaran.
2. Sebuah lelongan online wujud atas perkhidmatan discovery kepada potensi
pelanggan ke atas sesuatu produk yang dipamerkan, dan kombinasi antara
social interaction dan commodity order entry untuk menutup jualan. Tambahan
alatan dalaman free search atau directed search juga mungkin ditawarkan untuk
membantu pembida.
3. Perkongsian pasaran memerlukan standards, yang menyamai keahlian cartel,
memandangkan perkhidmatan kewangan adalah dikawal. On-line brokerage
memerlukan perkhidmatan pengurusan akaun, dan mungkin juga berfungsi
sebagai information broker dalam usaha untuk membantu membuat pilihan
dalam pelaburan.
4. value-added network (VAN) menyediakan sekurang-kurangnya pengurusan
akaun dan kualiti perkhidmatan: sebagai tambahan, ia mungkin menyediakan
pengurusan dokumen dan pengawalan versi yang melaksanakan visibility
terkawal.
Perkembangan servis adalah input kepada aktiviti yang menggambarkan kerumitan
menkategorikan produk dan penglibatan perniagaan dengan perdangangan elektronik. Ia juga
menyokong kenyataan bahawa perniagaan berkaitan infrastruktur telah berkembang pesat ke
dalam aktiviti-aktiviti lain. Keperluan untuk mengenalpasti kaedah untuk nilai tambah, dan untuk
mengasingkan ia dari mekanik perlaksanaan adalah jelas.
organik
struktur
fungsi
Free search
komersial
Database query
Click-trough

Discovery
Directed search
Evaluation
Market
Realisation
Order entry
Imformation breaker
Agent
Social interaction
Display
Commodity
Custom
Peranan yang dapat dikenalpasti di dalam model ini sudah dikenalpasti dalam dunia
perdagangan yang meluas, yang berfungsi untuk memperjelaskan had praktikal aplikasi
teknologi kepada perdangangan. Asas ini akan membantu perkembangan pelan perniangaan
dan metrik untuk penilaian.
DEFINISI PERDAGANGAN ELEKTRONIK
Berdasarkan kepada sumber yang berlainan, perdagangan elektronik mempunyai definisi
yang berlainan.
Dari perspektif ahli ekonomi, perdagangan elektronik adalah alat yang

menyampaikan keinginan pembeli dan perniaga untuk mengurangkan kos
sambil menambah kualiti barangan dan meningkatkan kepantasan servis
penghantaran.
Dari perspektif pegurusan, perdagangan elektronik adalah aplikasi teknologi ke
arah penggunaan jentera dan aliran kerja sesuatu perniagaan.

Dari perspektif pemasaran, perdagangan elektronik adalah pengangkutan yang
baru bagi menyediakan maklumat kepada sesuatu target pasaran melalui
pengiklanan, promosi dan publisiti.

Dari perspektif teknologi, perdagangan elektronik bermakna penghantaran
maklumat, produk, perkhidmatan dan bayaran melalui rangkaian komputer.
Setiap satu perspektif adalah berguna bagi memahami dan melaksanakan pelan
perniagaan perdagangan elektronik. Di dalam pelan perniagaan tersebut, perspektif-perspektif
tersebut digabungkan untuk membentuk satu kenyataan tentang bagaimana perdagangan
elektronik akan digunakan bagi mendapatkan keuntungan kepada syarikat.
Dengan menggabungkan perspektif ekonomi dengan pengurusan, kita boleh mentafsirkan
tugas yang perlu dibuat untuk memastikan perdagangan elektronik berhasil. Melihat
perdagangan sebagai sistem di mana transaksi adalah interaksi antara pembeli dan perniaga
yang menyediakan rangka kerja untuk mengenalpasti peranan yang dimainkan oleh watakwatak dalam sistem tersebut.

Setiap transaksi memerlukan kebenaran dan pembayaran apabila barangan atau
perkhidmatan diterima. Penggunaan teknologi untuk meningkatkan tahap efisyen dalam sistem
dan mengubah perdagangan kepada perdagangan elektronik.
Penggabungan perspektif ekonomi dengan pemasaran, memasukkan transaksi sebagai
sebahagian dari komunikasi. Masyarakat, di pihak mereka atau syarikat mereka, membuat
keputusan tentang produk dan perkhidmatan yang menyediakan nilai yang terbaik bagi wang
mereka. Komunikasi pasaran adalah berfungsi untuk memaklumkan, mengingatkan dan
memujuk pelanggan mengenai nilai wang sebelum dan selepas pembelian. Teknologi
menyediakan produk baru untuk dimaklumkan kepada pelanggan dan cara terbaru untuk
memaklumkannya kepada pengguna.
Gabungan antara pengurusan dengan pemasaran akan menghasilkan projek. Peranan
pengurus adalah untuk merancang, melaksana, menilai dan mengawal; manakala peranan
pemasar adalah menaksir, menilai dan menambahbaik. Melalui kerjasama, mereka boleh
manafsirkan kos dan faedah projek yang dijalankan, menangani projek dengan baik dan
memulihkan hubungan kewangan kedua-dua pihak dalam transaksi. Dalam perniagaan
moden,peranan teknologi maklumat dalam pengurusan projek adalah kritikal, berlanjutan dari
pemprosesan perkataan yang digunakan untuk mencetak kertas kerja projek, database
digunakan untuk mengumpul data pencapaian, sebagai alat untuk menganalisis data dan
mentafsir kedudukan semasa projek.
Penggabungan perspektif teknologi dengan mana-mana perspektif lain bermakna
meletakkan rangkaian komputer untuk digunakan. Rangkaian ini mestilah mencapai melepasi
sempadan organisasi tunggal, dan termasuk alat untuk mengumpul data, analisis dan
penyebaran maklumat. Dalam prinsip teknologi, penggunaan perdagangan elektronik secara
terus adalah; pelanggan atau perkhidmatan komputer, telekomunikasi yang canggih, multimedia
dan hypermedia, sistem pemerolehan semula maklumat, pengurusan pesanan, pengurusan
aliran kerja dan tulisan rahsia. Setiap satu memainkan peranan dalam menjadikan perdagangan
lebih mudah dan efisyen dengan mengurangkan kos dan menyediakan maklumat yang lebih
baik.
Cabarannya adalah untuk mengakses produktiviti baru yang dibina dengan kepakaran
teknikal dan automasi. Aset digital tidak digunakan dalam satu bentuk sahaja, di mana
maklumat boleh digunakan semula dalam pelbagai bentuk pada kadar kos yang rendah. Skala
ekonomi baru membenarkan syarikat kecil untuk meliputi kawasan geografi yang luas dan
menandingi syarikat yang besar secara berkesan. Skop ekonomi baru membolehkan kedai
yang tunggal menawarkan pilihan produk yang akan meliputi 95 peratus daripada produk.
Perdagangan elektronik adalah mengenai perniagaan secara

elektronik. Ianya berasaskan kepada pemprosesan elektronik dan
penghantaran data, termasuk teks, bunyi dan video. Ia
encompasses banyak perbezaan aktiviti termasuk perdagangan
barangan dan dan perkhimatan elektronik, penghantaran online
kandungan digital, permindahan biaya elektonik, perdagangan
perkongsian elektronik, pengurusan bil-bil elektronik, lelongan
komersial, pemasaran terus kepada pengguna, dal perlhidmatan
selepas jualan. Ia melibatkan produk (barangan pengguna,
kelengkapan perubatan khas) dan perkhidmatan (maklumat,
perkhidmatan, kewangan dan perkhidmatan perundangan); aktiviti
tradsional (penjagaan kesihatan, pendidikan) dan aktiviti baru
(virtual malls).
Perdagangan elektronik hampir merangkumi sebarang jenis transaksi komersial.

Perdagangan elektronik tradisional melibatkan perniagaan perniagaan-kepada-perniagaan atau
perniagaan-kepada-transaksi kerajaan, dijalankan ke atas sistem hakmilik tertutup berbanding
ke atas akses terbuka internet. Perubahan maklumat distruksturkan, berorientasikan kesan
audit dan rutin. Unsur-unsur tersebut berkait dengan kebolehan
pemprosesan data dan
rangkaian sistem yang dibangunkan.

Internet dan perkhidmatan yang dipanggil World-Wide-Web (WWW atau Web) telah
menjadi sempadan komunikasi kepada pertumbuhan pesat rangkaian komputer. Internet adalah
seni bina baru, sebuah struktur kemudahan maklumat yang besar, perkhidmatan komunikasi
dan media. Ianya dapat menawarkan akses yang mudah bagi pembeli dan juga peniaga dalam
skala global. Penggunaan internet dalam platform komersial merupakan suatu kemajuan.
Terdapat kesepakatan universal kepada transaksi komersial bagi semua jenis gabungan
perniagaan, individu dan kerajaan yang akan membentuk tahap perkembangan yang
seterusnya dalam perdagangan elektronik. Akan tetapi, dalam hal ini, perdagangan tidak akan
terhad kepada penjualan barangan dan perkhidmatan sahaja. Syarikat perkongsian akan
menggunakan Web secara dalaman untuk mencipta sebuah smart enterprise. Kerajaan
menggunakannya untuk mengurangkan kos dan menghasilkan perkhidmatan yang berkualiti
tinggi. Masyarakat telah mengakses secara meluas sumber maklumat yang berkembang pesat
dan juga kepelbagaian perkhidmatan.

Penggunaan internet, melalui Web, merupakan sebuah perluasan kepada keperluan asas
manusia untuk berkomunikasi dan menyatakan idea. Kabarangkalian yang terdapat dalam hal
ini adalah sangat meluas ;
Dari segi kepentingan perkhidmatan perubatan, doktor terpaksa berjumpa dan

merawat pesakit dalam masa yang singkat atau terhad. Perkongsian
penggunaan laman web oleh ahli fizik dan pesakit mereka akan membantu
meningkatkan keperluan pesakit untuk terlibat lebih proaktif dalam penjagaan
kesihatan mereka.
Pengeluar yang besar
mewujudkan
spesifikasi
mereka
secara
online,
mengurangkan penangguhan pengedaran, dan meningkatkan skop pengedaran.

Dengan terdapatnya maklumat pada spesifikasi, rekaan, firma tersebut dapat
menjalankan operasi ke atas peluang yang benar-benar mengikut kemampuan
mereka, mengurangkan risiko dan kos bertaruh atas peluang yang bernilai
tambah.
Bilangan kedai yang boleh dilawati secara online jauh melebihi perniagaan yang
boleh didapati secara terus atau runcit. Pelanggan tidak lagi hanya bergantung
kepada kedai-kedai yang terpaksa dicari mahupun bergantung kepada katalog
yang diterima melalui pos. secara online, pelanggan boleh membeli barangan
dari kedai-kedai yang terdapat di negeri atau Negara lain dan juga boleh
mendapatkan produk yang tidak wujud dalam format tradisional.
Secara analogi, terdapat sepuluh ribu buah buku yang diterbitkan setiap tahun, dan hampir
menyamai bilangan majalah yang diterbitkan. Setiap satu dari penerbitan ini disasarkan
mengikut spesifikasi pengguna, dan pengguna bagi kebanyakannya adalah sedikit. Penerimaan
oleh perdagangan elektronik adalah bergantung kepada kecenderungan pelanggan dan
pemborong untuk menyesuaikan cara perniagaan mereka dengan persekitaran tersebut.
INTEGRASI ENTERPRISE
Proses perniagaan dianggotai secara tidak tetap dan juga dalam kumpulan yang
berselerak. Menyedari potensi persekitaran yang memerlukan sumbangan projek infrasturktur
yang membantu masyarakat untuk berkomunikasi, bekerjasama dan menguruskan perkongsian
tugasan dengan cara yang bersepadu. Tanpa perancangan yang teliti, dimensi pengurusan
proses boleh menggunakan lebih banyak sumber berbanding projek itu sendiri. Dari segi

rangkaian, persekitaran ini mempunyai model rangkaian yang kurang baik dan memberikan
tekanan yang sangat besar ke atas keperluan perhubungan dan pengurusan rangkaian.
Sistem yang menyelaraskan syarikat pengeluar
Fungsi
Kunci aktiviti
Pembuatan
Computer-aided design (CAD) melibatkan penggunaan
komputer untuk membantu merekabentuk produk yang
akan dikeluarkan.
Computer-aided
manufacturing
(CAM)
melibatkan
penggunaan komputer bagi mengawal mesin dan proses
pembuatan.
Computer-integrated
menggabungkan sisitem CAD dan CAM.

Materials resource planning (MRP) menentukan bahagian
manufacturing
(CIM)
dan bahan yang diperlukan semasa proses pembuatan
Logistik
Kewangan
dan bila ia diperlukan.

Penjadualan jadual penerbitan kemudahan pengeluaran
dengan cara untuk menghasilkan produk dengan efisyen.

Manufacturing resource planning (MRP ll) menggabungkan
MRP dengan penjadualan penerbitan.

Pembelian menentukan pembekal yang lebih baik dan
mewujudkan tempahan pembelian.

Pengurusan tempahan mengawasi tempahan pembelian
dan penghantaran yang akan dijalankan.

Pengawalan pengedaran dan penghantaran barangan
yang sudah siap kepada pelanggan.

Inventori bahan mentah selapeas ianya dihantar, work in
process (WIP), dan produk siap yang dihasilkan mereka.

Lejar umum yang mengndungi pembayaran, penerimaan,
perbelanjaan dan maklumat-maklumat perakaunan yang
lain.
Bil invois yang dihantar dan pembayaran yang telah
langsai.
Pengawasan belanjawan perbezaan jangka pendek antara
ramalan dan pencapaian.
Ramalan kewangan adalah untuk ramalan jualan jangka

masa yang lebih panjang, perbelanjaan dan pembayaran
Pemasaran
gaji pekerja.
Pengiklanan menyediakan iklan, surat menyurat dan juga
publisiti lain.
Analisis jualan menentukan item yang dijual dengan baik
ataupun kurang dijual,jualan terbaik dan paling teruk, dan
maklumat penting yang lain mengenai jualan.

Jualan meramal projek jualan pada masa akan datang.
Penggunaan jentera jualan menyediakan pelanggan,
perkhidmatan dan menyokong maklumat.

Maklumat kajian analisis pasaran mengenai pengguna dan
pruduk dikumpulkan untuk mengenalpasti trend dan
Sumber manusia
pendapat mengenai produk dan perkhidmatan semasa.

Analisis penilaian pencapaian pekerja terhadap tugas.
Sistem inventory kemahiran mengekalkan kemahiran
pekerja dan menyesuaikan pekerja dengan pekerjaan
yang betul.
Kelebihan pengurusan membolehkan pekerja mendapat
program faedah tambahanseperti insurans dan penjagaan
anak-anak.
Rekrut mempertimbangkan permohonan calon pekerja.
Perisian digunakan oleh individu atau kumpulan untuk mencipta,menganalisis atau

mengubah data yang berhubung dengan langkah kerja yang spesifik dan disiplin. Perisian yang
menguruskan maklumat (contoh: memastikan kesepaduan, ketepatan, lengkap, meluas dan
relevan) adalah pada masa dahulunya spesifik kepada suatu jabatan.
Untuk menguruskannya secara lebih berkesan, suatu kelas baru perisian integrasi enterprise
telah dibina. Kebiasaannya, sistem ini digubah dalam tiga bahagian :
Pengkalan data teknologi : perkongsian gedung yang mengandungi perincian
dan spesifikasi semua bahan, produk dan peralatan.

Sistem perancangan : aturan pengeluaran untuk suatu tempoh masa termasuk
penjadualan personel dan keperluan bahan mentah.
Pengukuran pencapaian : membandingkan pencapaian sebenar dengan

perancangan.
Sistem tersebut melepasi sempadan organisasi tunggal untuk mengitegrasi kontraktor,

pembekal dan juga pelanggan. Ia memastikan standard dan mengurangkan kepelbagaian
(ketidakseragaman),dan menjurus ke arah kebolehramalan dan kebolehpercayaan yang
diperlukan untuk ramalan yang tepat. Kehadiran maklumat dan komunikasi yang kerap
mewujudkan kolaborasi yang berkesan. Rangkaian bertumbuh sebagai rakan kongsi
perniagaan sebagaimana pepatah dont work harder, work smarter!.
PERUNCITAN
Bolehkah imej nyata menggantikan kepuasan memilih produk, merasa material dan
tekstur atau keteguhannya, mencubanya (jika pakaian) atau duduk di atasnya (jika ianya sofa)
sebelum membuat keputusan untuk membelinya? Peruncit menghadapi pelbagai cabaran
dalam usaha untuk menjalankannya melalui internet. Transaksi sebegini dilindungi oleh rangka
kerja undang-undang, cukai dan perkara yang melibatkan kepercayaan. Salah satu cabaran
ialah untuk malaksanakan prinsip asas yang wujud dalam dunia fizikal kepada rangka kerja
tidak berstruktur kepada dunia sebenar untuk mewujudkan proses yang selari.
Sebagai tambahan kepada isu seperti meningkatkan keyakinan pengguna terhadap imej
digital dan meringkaskan proses pemulangan kerosakan atau barangan yang tidak dikehendaki,
arkitek kepada persekitaran peruncitan sebenar perlu mempertimbangkan keselamatan data
dan hak peribadi pengguna.
Masalah keselamatan, terutamanya melibatkan internet wujud dalam pelbagai bentuk.
Virus dalam fail, email ugutan, kecuaian sistem pentadbiran, dan pelbagai kelemahan yang
perlu dihadapi. Menggunakan perisian anti-virus, menghalang email dari sumber yang tidak
diketahui dibuka, dan menggunakan pertimbangan yang baik mengenai pembayaran dengan
kad kredit di web merupakan penyelesaian.
Penyelesaian lain adalah lebih sistematik ; sebagai contoh, sistem penghantaran digital.
Pelanggan bermula dengan memuat turun ejen penghantar syarikat. Ejen tersebut
menyegerakan penggunaan kad kredit dan maklumat peribadi, mengesahkan caj, memuat
turun fail dan memasukkan perisian yang dibeli. Keseluruhan transaksi adalah dibuat dengan
selamat kerana ejen penghantaran melaksanakan komunikasi selamat mereka sendiri dengan
pelayar internet. Oleh itu, penghantaran elektronik perisian yang dibeli adalah dijamin, tanpa
pengguna perlu melakukan proses muat turun dan memasukkan perisian.

Secara nyatanya, lebih ramai orang yang mungkin ingin mengetahui
keutamaan
pembelian seseorang daripada kandungan email mereka. Secara umumnya, ianya dapat
mengenalpasti individu-indivudu yang memerlukan keyakinan yang tinggi dalam kesepaduan
dan keselamatan sistem yang digunakan sebelum mereka memberikan data peribadi yang
tepat kepada laman web tersebut. Kerahsiaan sesuatu maklumat peribadi, sama ada melalui
internet mahupun kedai di sesuatu pusat dikawal melalui encryption.
MASYARAKAT DAN TEKNOLOGI
Dari sudut pandangan sosial, laman web menambahkan lagi tekanan akibat maklumat
yang berlebihan. Banyak interaksi bersemuka boleh dilakukan secara elektronik dan dalam
jarak yang jauh pada masa sekarang. Komunikasi sebegini bukan sahaja mungkin tetapi sangat
terkenal terutamanya di antara mereka yang tidak pernah atau sukar untuk bertemu.
Disebabkan oleh perbezaan yang terlalu jauh, penciptaan teknologi adalah bergantung kepada
undang-undang dan standard moral. Sebarang persekitaran komersial dibina berasaskan
interaksi personal. Perkembangan perdagangan elektronik yang sangat pantas bergantung
kepada aplikasi berkesan teknologi dan juga amalan komersial yang baik.
Terdapat lima cara untuk menambah nilai maklumat : mengumpul maklumat,
mengorganisasi, memilih, mengsintesis dan mengedarkannya. Memandangkan teknologi
merupakan kos transaksi yang terendah, syarikat boleh mendapatkan maklumat yang tidak
dapat diperolehi pada masa yang lepas. Maklumat peribadi boleh didapati secara autuomatik di
laman web, memandangkan peniaga akan membuat profil pelanggan yang dirasakan boelh
membantu mereka mencapai target dengan lebih berkesan. Pelawat akan ditawarkan dengan
tawaran dan insentif seperti perkhidmatan percuma, tawaran diri untuk maklumat peribadi
apabila mereka mendaftar sebagai ahli. Pelayar laman web secara automatiknya akan
mengikuti paten lawatan dan didedahkan dengan iklan, di suatu peringkat perincian yang tidak
digambarkan dalam media tradisional.
Data peribadi yang dikumpul kebiasaannya dijual. Memandangkan
pengasasannya,
internet mempunyai pertukaran maklumat tradisi di mana maklumat tersebut ( contohnya:

direka, penyelesaian, dokumentasi) telah menjadi komoditi yang didagangkan dan suatu
medium pertukaran. Dari aspek kebimbangan kepada pengguna ialah setelah maklumat
peribadi dimasukkan dalam aliran perdagangan ini, tidak ada jalan untuk mengawal
ketepatannya, kesepaduan atau perlaksanaannya.
Adalah sangat penting bahawa ekonomi digital berasaskan pengetahuan dan
pandangan terhadap kekayaan harus diubah. Kesan laman web dirasai secara nyata pada
setiap sektor dalam masyarakat kita. Sesetengah pihak menafikan selain kebaikan teknologi

dan automasi, peningkatan produktiviti, ianya akan mejurus kepada penurunan peluang
pekerjaan yang tidak dapat dielakkan. Tidak dapat disangkal kebenaran bahawa teknologi dan
automasi mencipta peluang baru bagi menggantikan sistem yang lama. Adalah diharapkan
bahawa apabila kerajaan sedar akan di mana dan bagaimana mencipta keuntungan,mereka
akan lebih memandang jauh mengenai cukai dan pengedaran semula keuntungan yang dicipta
oleh rangkaian digital global.
Aplikasi perdagangan elektronik

Pemasaran dan pengiklanan online
Perusahaan
Membeli belah dari rumah
Pengurusan rantaian pembekal
Perkhidmatan kewangan
Pengurusan projek
Perkhidmatan perniagaan biasa
Direktori
Authentication
Encryption
Polisi
umum,
undang-undang
dan
hak
Sistem pembayaran
Kandungan
multimedia
Permesejan
dan pengedaran
penerbitan
maklumat
World Wide Web
EDI
dan
Standard
untuk
teknikal
dokumen,
keselamatan,
dan

persendirian
Persidangan
Ejen
Java
CORBA
Penyedia pekhidmatan
ISPs
Telekom
TV kabel
Wireless
Infrastruktur rangkaian
protokol
rangkaian.
TAJUK 3
(E-Dagang: Persekitaran Teknologi, ekonomi,

organisasi dan Pengguna)
SINOPSIS
Kursus ini mendedahkan kepada pelajar tentang perniagaan dan
keusahawanan iaitu
pemasaran, kewangan, perniagaan elektronik ( Edagang ) , undang-undang perniagaan,keusahawanan dan perniagaan kecil
serta kemahiran pedagogi.
HASIL PEMBELAJARAN
1. Memahami ciri-ciri yang membezakan internet daripada jenis-jenis

WAN yang lain.
2. Boleh menerangkan faedah dan kelemahan jenis-jenis rangkaian
yang berbeza-beza.
3. Memahami istilah kualiti perkhidmatan (quality of services), misi
kritikal, masa henti (downtime), penilaian risiko dan analisis kesan
perniagaan.
4. Memahami hubungan
antara
kualiti
perkhidmatan
dan
jenis
rangkaian yang dipilih.

5. Memahami proses rancangan luar jangkaan dan matlamatnya.
6. Memahami hubung kait antara transaksi dan juga aliran kerja.
PERSEKITARAN TEKNOLOGI, EKONOMI,

ORGANISASI DAN PENGGUNA
TEKNOLOGI
EKONOMI DAN ORGANISASI
PENGGUNA
Persekitaran Teknologi
Pada masa lalu, kemajuan dalam telekomunikasi dan pengkomputeran diikuti dengan
jelas pemisahan laluan evolusi. Hari ini, laluan ini bertumpu kepada rangkaian komputer.
Tidak lama lagi, hampir semua pelaburan teknologi maklumat akan menjadi sebahagian

daripada sistem-sistem komunikasi yang bersambungan, menghubungkan perniagaan,
individu dan jabatan-jabatan kerajaan.
Hari ini, kebanyakan bentuk maklumat boleh disimpan dan diproses secara
elektronik. Kuantiti maklumat yang banyak, dengan perbezaan ekonomi dan implikasi
sulit, boleh dilihat melalui rangkaian-rangkaian komputer. Terdapat juga satu variasi
yang luas dalam kepanjangan masa kemungkinan maklumat hendak dilindungi.
Pertimbangkan pandangan ini:
Dana elektronik memindahkan berjuta-juta atau malahan berbilion dolar, di

mana sekuriti jangka pendek adalah penting tetapi pendedahan adalah
singkat.
Pelan strategik korporat sebuah syarikat, yang mana mesti dikekalkan
secara rahsia untuk beberapa tahun tertentu.

Kunci kepada tandatangan digital yang menjadi pengikatan obligasi dari
segi undang-undang, yang mesti dilindungi daripada penyalahgunaan
kedua-dua dalaman dan luaran selagi mereka masih sahih.

Satu resipi atau formula produk yang proprietari, yang perlu untuk
dilindungi sepanjang penggunaannya.

Maklumat sulit untuk seorang individu (keadaan perubatan, penilaian
pekerjaan) yang mungkin perlu perlindungan bagi sepanjang hayat
individu tersebut.
Kesan kumulatif perdagangan elektronik adalah suatu keperluan untuk
pengurusan maklumat yang teliti, dan pilihan yang mesti dibuat tentang rangkaian
teknologi. Pilihan-pilihan ini melibatkan pertukaran antara kelajuan, kebolehpercayaan
dan kos. Satu pemahaman tentang perkara yang asas adalah perlu untuk pemahaman
beberapa peranan-peranan perdagangan elektronik.
Dalam telekomunikasi, CCITT mendefinisikan kualiti perkhidmatan (quality of
service QoS) sebagai kesan kolektif prestasi perkhidmatan yang menentukan tahap
kepuasan seorang pengguna bagi sesuatu perkhidmatan". Takrif ini dengan jelas boleh
digunakan di sebalik persekitaran telekomunikasi.
Telekomunikasi menyediakan banyak contoh situasi di mana firma-firma dan
individu-individu sanggup membayar satu premium untuk QoS: daya pemprosesan yang
lebih tinggi, jaminan bagi kerahsiaan dan keutuhan data dan jaminan-jaminan
ketersediaan rangkaian adalah contoh-contoh bagi rangkaian parameter QoS yang
boleh, sebagai contoh, mempengaruhi pilihan satu rangkaian nilai tambah swasta
(private value-added network - VAN) mengatasi satu alternatif yang kurang mahal.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Network Infrastructure and Performance (Infrastruktur Rangkaian Dan Prestasi)
Jika anda hanya ada telefon di dunia, siapakah yang anda akan hubungi? Rangkaian
berkembang lebih bernilai kepada mana-mana seorang pengguna berkadaran dengan
jumlah pengguna lain. Rangkaian telefon juga menerangkan beberapa perkara penting
lain tentang rangkaian komunikasi:
1. Setiap orang yang bersambungan kepada rangkaian tersebut mesti

dikenalpasti secara unik (uniquely indentified). Dalam kes bagi rangkaian
telefon, setiap talian mempunyai satu nombor telefon yang unik.
2. Terdapat satu sistem berkumpulan untuk mengatur tugasan nombor-nombor:
kod negara dan kod kawasan atau bandar, diikuti oleh nombor sebenar. Kodkod negara datang daripada satu perjanjian antarabangsa dalam sesebuah
negara, setiap syarikat telefon bertanggungjawab untuk kod-kod kawasan
dan nombor-nombor.
3. Sesetengah direktori mestilah wujud, yang merekod tugasan nombor kepada
menusia. Syarikat-syarikat telefon menawarkan satu nombor khas untuk
perkhidmatan direktori di kawasan yang mereka bertanggungjawab.
4. Telefon-telefon individu disambungkan kepada satu sistem pensuisan
perantara
(intermediate
switching
system).
Sistem
pensuisan
itu
membenarkan mana-mana pengguna untuk berhubung dengan mana-mana

pengguna lain di rangkaian itu, atau malahan merentasi rangkaian tersebut.
Oleh itu, satu telefon rumah yang bersambungan kepada satu rangkaian
dengan satu wayar fizikal boleh menghubungi satu telefon selular di satu
rangkaian yang dikendalikan oleh syarikat lain.
5. Beberapa sambungan boleh menjadi sementara, selainnya adalah kekal. Jika
anda
menggunakan
sebuah
telefon
berbayar
(payphone),
anda
disambungkan buat sementara waktu kepada satu rangkaian daripada satu

nombor yang digunakan oleh orang lain. Jika anda menelefon daripada
rumah anda, anda sentiasa disambungkan daripada nombor yang sama.
Rangkaian kawasan yang luas (Wide-area networks WANs) secara umumnya
adalah rangkaian client/server: ini bermakna sebuah komputer mengambil peranan
sebagai client" dan peranan lain sebagai server". Ia mungkin kelihatan jelas untuk
menyatakan bahawa server menawarkan perkhidmatan" kepada client; perkhidmatan
yang ditawarkan mungkin adalah penyimpanan data, pemprosesan atau akses untuk
alat peranti lain seperti pencetak. Aspek yang amnya merupakan yang paling menarik
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

kepada pengguna adalah perkhidmatan antara muka yang menjelaskan apa yang
rangkaian boleh sediakan, dan bagaimana kecepatan rangkaian beroperasi.
Clients dan servers berkomunikasi antara satu sama lain dengan memindahkan
mesej
di
sepanjang
beberapa
sambungan
fizikal.
Internet,
sebagai
contoh,
menggunakan sistem telefon untuk menyediakan sambungan ini. Jaringan lain

(terutamanya VANs) boleh menggunakan satu set lengkap dawai-dawai yang sulit,
komunikasi satelit ataupun gabungan kedua-duanya. Jalur lebar (bandwidth) merujuk
kepada keupayaan saluran komunikasi, dan amnya diukur oleh jumlah data yang boleh
dipindahkan dalam satu jangka masa yang diberikan (bit per saat, sebagai contoh).
Sambungan yang lebih cepat mempunyai jalur lebar yang lebih tinggi dan umumnya
lebih mahal kerana mereka memerlukan lebih banyak teknologi canggih.
Mesej-mesej bertukar-tukar oleh clients dan servers yang mungkin besar atau
kecil. Cara mereka di bawa dari satu sumber kepada satu destinasi bergantung kepada
infrastruktur rangkaian (network infrastructure): Titik pengantara (intermediate points)
bergantung kepada perkhidmatan direktori (directory services) untuk mencari laluan
terbaik supaya mesej dapat meneruskan perjalanannya dari sumber tersebut ke
destinasinya. Direktori berfungsi kerana setiap titik akhir (atau nod) di rangkaian itu telah
diberikan satu pengecam unik. Seperti yang telah diterangkan dalam sistem telefon,
menamakan (naming) adalah satu fungsi pengurusan yang memerlukan kerjasama
antara penyedia perkhidmatan di satu skala global.
Pembangunan Internet merupakan contoh pemisahan perkhidmatan daripada
kemudahan. Seperti satu keterbukaan (open), rangkaian awam, internet menyediakan
satu saluran komunikasi yang mudah antara rangkaian-rangkaian, dengan sedikit
jaminan-jaminan QoS. Tiga ciri-ciri utama yang membezakan Internet daripada jenisjenis WAN yang lain. Internet adalah:
Connectionless: tiada sambungan yang selanjar (continuous) antara

client dan server. Satu mesej dipecahkan kepada bahagian-bahagian
yang lebih kecil, dipanggil paket (packets), dan setiap paket yang
membentuk mesej mengandungi alamat penghalaan (routing address),
seperti satu sampul surat dalam sistem pos. Rangkaian lain adalah
sambungan berorientasi (connection-oriented) yang bermaksud bahawa
rangkaian itu menyediakan satu sambungan selanjar daripada satu poin
kepada yang lain, yang kekal 'hidup' sehingga anda menggantungnya.

Stateless: setiap mesej berdiri sendiri. Kedua-dua client dan server hanya
membuang" mesej-mesej mereka kepada rangkaian dan menunggu satu
respon. Tiada cara untuk mereka mengetahui jika mesej itu tiba. Dengan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
kata lain, internet hanya cuba untuk menjejaki siri paket-paket yang
membentuk satu mesej tunggal dan mengumpulkan mereka apabila
semua bahagian itu telah tiba.

Best-effort: sistem tidak menawarkan jaminan-jaminan mesej akan
dihantar ia akan melakukan yang terbaik tetapi jika client atau server
tidak dapat dicapai (terputus daripada rangkaian, sebagai contoh, atau
tiada laluan tersedia) paket-paket itu akan dibuang. Selain daripada
membina mekanisme-mekanisme yang kompleks untuk memastikan
bahawa sebarang kesilapan dalam rangkaian dapat dikesan dan
diperbetulkan, penghujung nod boleh mengulangi permintaan servis
(service requests) mereka secara berkala. Jika mana-mana poin dalam
rangkaian kehilangan arah kerana satu kegagalan sementara, permintaan
ini diminta semula supaya servis akan mengembalikan semula maklumat
yang diperlukan.
Istilah global untuk satu rangkaian ialah connectionless, stateless dan best-effort
adalah (seperti yang anda mungkin agak) tidak boleh dipercayai (unreliable). Lain-lain
WANs adalah lebih dipercayai daripada Internet, kerana mereka menawarkan ciri-ciri
yang memperbetulkan kelemahan-kelemahan ini. Satu rangkaian sulit maya (virtual
private network VPN) sebagai contoh, menggunakan teknologi penghalaan yang lebih
kompleks untuk menyediakan satu sambungan berorientasikan infrastruktur. Pembekalpembekal (providers) bagi VANs yang dikawal ketat mempunyai keyakinan dan
pengalaman maklumat penting itu akan tiba pada destinasinya, seperti dijadualkan,
dalam keadaan yang baik. Pihak syarikat menjangkakan tahap perkhidmatan akan
bimbang internet tidak menawarkan jaminan-jaminan seumpamanya.
Mission-Critical Networks (Rangkaian Misi-Kritikal)
Rangkaian-rangkaian hari ini adalah semakin misi kritikal. Mereka telah menjadi lebuh
raya elektronik untuk memindahkan maklumat (lalu lalang) antara sebuah organisasi
pemegang saham: pembeli-pembeli, penjual-penjual, pembekal-pembekal dan rakan
kongsi. Pertukaran maklumat termasuklah pesanan-pesanan, pertanyaan-pertanyaan,
bayaran-bayaran, perkhidmatan dan sokongan, rekaan-rekaan, rancangan dan apa-apa
jenis maklumat lagi. Perkhidmatan rangkaian kritikal juga merangkumi, sebagai contoh,
menyediakan akses untuk data gudang bagi sokongan pemasaran masa nyata (realtime); menyokong wakil-wakil perkhidmatan pelanggan; mempersembahkan maklumat
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

video kepada pelabur kewangan untuk mempengaruhi keputusan pelaburan; dan
berkongsi imej-imej perubatan untuk bekerjasama tentang diagnos-diagnos yang
kompleks.
Dalam kes-kes tersebut, kejayaan perniagaan adalah membahayakan jika
prestasi yang cukup tidak meyakinkan. Tidak mengira sama ada pertukaran melibatkan
teks mudah, atau campuran dokumen-dokumen yang menggabungkan imej-imej, audio
dan video, hubungan antara pemegang saham boleh ditingkatkan melalui hubunganhubungan yang menyediakan prestasi yang mencukupi atau dijejaskan oleh prestasi
yang tidak mencukupi.
Tidak dapat dielakkan, sesetengah lalu lintas akan menjadi lebih penting dari
yang lain, dan dunia sebenar mengenakan had-had kepada jalur lebar, keupayaan
rangkaian dan bajet. Dalam satu dunia yang ideal, keupayaan rangkaian mungkin boleh
ditambah dengan cepat dan dengan murah seperti yang diperlukan. Tetapi sementara
itu mungkin suatu hari nanti piawaian telekomunikasi boleh dilaksanakan, biasanya
terdapat satu kelewatan besar (considerable delay) antara keupayaan masa rangkaian
tambahan yang diarahkan dan masa ia menjadi boleh tersedia.
Apabila kita semakin bergantung kepada rangkaian-rangkaian ini untuk
menguruskan
perniagaan,
kita
perlu
memastikan
keutamaan-keutamaan
yang
munasabah yang boleh dikenakan ke atas aliran trafik rangkaian (flow of network traffic).
Ini memerlukan kebolehan untuk mengenalpasti kelas-kelas lalu lintas dan pengguna,
serta teknologi untuk mengenakan keutamaan-keutamaan dan peraturan-peraturan
pada lalu lintas. Ia menganggap bahawa semua lalu lintas perlu untuk sampai ke
destinasinya; bagaimanapun, bagi masa untuk beban berat, trafik yang kritikal perlu
diberikan keutamaan melebihi trafik lain.
Satu rangkaian yang boleh memberikan jaminan-jaminan kualiti perkhidmatan
(quality of service - QoS) mempunyai mekanisme-mekanisme untuk membuat undangundang berasaskan keputusan tentang bagaimana lalu lintas yang melalui merentasi
rangkaian. Ini membenarkan satu takrif jenis lalu lintas yang bersesuaian untuk satu
kelas perkhidmatan tertentu (sebagai contoh, lalu lintas daripada rakan perniagaan")
dan dasar-dasar yang berkaitan dengan kelas perkhidmatan (lalu lintas daripada rakan
perniagaan mendapat keutamaan tertinggi melalui rangkaian"). Ia menunjukkan satu
anjakan daripada satu rangkaian pasif yang melayan semua lalu lintas secara sama
kepada satu rangkaian pintar (intelligent network) yang mengenakan peraturanperaturan pengurusan kepada lalu lintas yang dibawa. Keperluan-keperluan ini bukan
ditentukan oleh protokol-protokol egalitarian Internet tradisional.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Network
Management
and
Network
Choice
(Pengurusan
Rangkaian
Dan
Rangkaian Pilihan)
Pihak syarikat juga memerlukan jaminan agar data mereka kekal selamat. Beberapa
kategori-kategori umum data boleh diidentifikasi:
Data Awam (Public Data). Data jenis ini tidak mempunyai sekatan
keselamatan dan mungkin digunakan oleh sesiapa sahaj. Bagaimanapun,
data seumpama ini harus dilindungi daripada diusik tanpa kebenaran atau
pengubahsuaian.
Data Hak Cipta (Copyright Data). Jenis ini adalah berhakcipta tetapi
bukan rahsia. Pemilik sanggup untuk menyediakannya, tetapi mahukan
bayaran bagi penggunaannya. Untuk meningkatkan hasil pendapatan,
keselamatan perlulah diperketatkan.

Data Sulit (Confidential Data). Data jenis ini mengandungi isi yang sulit,
tetapi kewujudan data adalah bukan suatu rahsia. Data seumpama ini
termasuklah nombor akaun bank dan fail-fail kakitangan.

Data Rahsia (Secret Data). Kewujudan sebenar bagi data jenis ini adalah
rahsia dan mesti disimpan rahsia pada setiap masa. Ia adalah perlu untuk
memantau dan log semua akses dan percubaan akses kepada data
rahsia.
Kebanyakan
rangkaian
yang
dapat
memberikan kualiti
jaminan-jaminan
perkhidmatan mempunyai mekanisme-mekanisme untuk membuat undang-undang

berasaskan keputusan tentang bagaimana lalu lintas yang melalui merentasi rangkaian,
satu rangkaian yang terjamin mempunyai mekanisme-mekanisme untuk mengawal
akses kepada data. Produk penyulitan yang canggih (sophisticated encryption products)
dan firewalls digunakan oleh sesetengah syarikat untuk melindungi kerahsiaan dan
memastikan keselamatan transaksi-transaksi internet.
Terdapat syarikat lain yang bergabung dengan kuasa-kuasa lain untuk
mendapatkan perlindungan VANs. Industri automotif ANX, sebagai contoh, akan
menyediakan rakan dagangannya dengan satu rangkaian terjamin untuk perdagangan
elektronik dan pemindahan data. Pemimpin-pemimpin industri telah bersetuju tentang
satu struktur pengurusan dan peraturan perniagaan untuk memastikan rangkaian
mendapat
keperluan-keperluan
prestasi,
kebolehpercayaan
dan
keselamatan.
Penerimaan satu set umum amalan perniagaan, termasuklah boleh menerima

penggunaan dasar-dasar dan tahap keselamatan rangkaian, adalah satu syarat bagi
penyertaan dalam ANX.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Bagaimanapun, isu-isu pengurusan dan kawalan juga turut penting apabila
rangkaian semakin berkembang, Terdapat sejumlah besar pertukaran penamaan,
penyelenggaraan, dan butiran pampasan penyedia perkhidmatan yang terlibat dalam
menyokong rangkaian berasaskan perkhidmatan. Sebagai contoh, kawalan mesti
memastikan mesej-mesej tidak dihantar kepada pihak yang salah dan mesej-mesej
yang tidak dapat disampaikan dikembalikan kepada pengirimnya. Potensi untuk
kegagalan seperti ini semakin besar apabila jumlah rangkaian dan manusia terlibat
semakin meningkat.
Internet semakin berkembang dengan satu model kawalan yang sangat
terpencar (decentralized). Tidak ada titik tengah bagi pengawasan atau pentadbiran.
Disebabkan ia adalah terbuka, rangkaian awam yang menyambungkan banyak
rangkaian yang saling berkaitan dan lebih kecil dan penyedia-penyedia perkhidmatan,
tiada satu entiti tunggal yang bertanggungjawab untuk memastikan satu mesej yang
meninggalkan satu poin dan akan tiba tanpa terjejas di poin yang lain. Model ini
merupakan sebahagian daripada kejayaan awal bagi Internet, apabila ia membenarkan
rangkaian untuk berkembang di dalam satu cara yang sangat berautonomi.
Bagaimanapun, apabila internet semakin berkembang, pada masa yang sama,
jangkaan-jangkaan bagi kualiti dan kestabilan perkhidmatan meningkat, terdapat mereka
yang percaya bahawa perubahan-perubahan diperlukan dalam pendekatan untuk
pengurusan internet dan kawalan. Satu persoalan yang penting untuk masa hadapan
adalah meningkatkan pengurusan dan operasi Internet, tanpa kehilangan fleksibiliti asas
yang telah menjadikan ia berjaya.
Teleperubatan adalah sebuah perniagaan yang sangat memerlukan keselamatan dan
integriti. Jika anda benar-benar sakit, anda akan pergi menemui seorang doktor, tetapi jika
anda hanya rasa tidak sihat, anda mungkin hanya menelefon dan berjumpa dengan doktor
pada satu sistem video interaktif. Teleperubatan akhirnya boleh membawa semula cara
lama panggilan dari rumah, pada dasarnya. Para doktor boleh memeriksa pesakit-pesakit
merentasi negeri atau merentasi dunia dengan televisyen dua hala, stetoskop elektronik dan
pemancaran Sinar X jarak jauh. Jenis teleperubatan tersebut masih dalam peringkat
percubaan. Aplikasi-aplikasi teleperubatan yang lain sudah pun digunakan, dan
menekankan beberapa isu yang perlu dihadapi.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Sekumpulan ahli perniagaan menawarkan aplikasi-aplikasi bagi keperluan pesakit dan

doktor, seperti membekalkan interaksi data ubat di Internet. Terdapat orang lain bagi
membantu penyelidikan perubatan, dengan penulisan yang banyak atau megabait
artikel perubatan yang sangat teknikal bertujuan untuk pengguna-pengguna serta ahli
perubatan profesional bagi memenuhi kedua-dua kandungan dan kaedah mencari. Trend
tersebut adalah satu pertumbuhan meningkat aktivisme dan kepenggunaan pesakit.
Pembangunan garis panduan internet-ready, senarai semak dan templat lengkap dengan
pelbagai maklumat, latihan-latihan diagnostik, kajian kes dan perbincangan dan
perbahasan, boleh membawa idea mengurus penjagaan kesihatan kepada satu tahap baru,
sementara itu juga menangkatkan beberapa persoalan rumit privasi pesakit dan psikologi.
Walaupun preskripsi pesanan mel pernah mendapat peratusan yang signifikan bagi
perbelanjaan wang pada preskripsi ubat pada setiap tahun, perlaksanaan preskripsi secara
dalam talian masih belum berkembang. Walaupun sesetengah syarikat telah membawa
langkah-langkah untuk membina apothecaries maya, hanya sedikit jika mana-mana
berkemampuan memberi kuasa pesanan baru dan isi dan menjejaki preskripsi
menggunakan maklumat yang disiarkan di internet. Data yang dikongsi adalah sensitig
apabila maklumat diagih-agihkan dari satu tapak perkhidmatan kewangan, dan isu-isu
liabiliti adalah sama berat. Membina satu tapak farmasi memerlukan komitmen kepada
keselamatan dan infrastruktur keselamatan dan infrastruktur perkhidmatan pelanggan yang
serupa kepada reka bentuk yang dibangunkan oleh ahli pembrokeran dalam talian.
Pada tahun 1992, ITU mentakrifkan apa yang kini dipertimbangkan, set
tradisional pengurusan perkhidmatan rangkaian: pengurusan kerosakan/kesalahan,
pengurusan tatarajah (konfigurasi), perakaunan, prestasi dan keselamatan. Kemajuan
dalam bahagian ini adalah perlu bagi Internet untuk berevolusi daripada sesuatu yang
kelam-kabut, bebas, koleksi entiti-entiti yang longgar kepada satu rangkaian kualiti
sistem telefon yang terurus. Satu isu yang menerima perhatian yang banyak adalah
harga dan kos penemuan. Satu perbahasan tentang penggunaan yang sesuai bagi
penggunaan berasaskan penentuan harga lawan pembayaran ke atas satu langganan
atau bayaran tetap asas. Apa yang merumitkan lagi perbahasan adalah penyedia
perkhidmatan yang menawarkan laluan percuma kepada individu sebagai balasan
kepada pendedahan untuk tajaan pengiklanan.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Secara keseluruhannya, syarikat-syarikat mencari alternatif-alternatif paling
sesuai untuk keperluan-keperluan perniagaan mereka yang segera. Bagi sesetengah
syarikat, penyelesaian-penyelesaian standard di luar rak ke atas internet awam adalah
sesuatu yang memuaskan. Bagi lain-lain, penyelesaian-penyelesaian khusus bersama
dengan
peraturan-peraturan
eksplisit
dan
prosedur-prosedur
operasi
mungkin
jawapannya. Beberapa syarikat lain akan bergantung kepada extranets, atau rangkaian
swasta maya, yang menghadkan akses kepada sesetengah set perniagaan pra-layak
dan rakan mereka. Sesetengah lain pula menggunakan internet untuk membeli bahanbahan nilai lebih rendah sementara menyimpan pembelian nilai tinggi di VAN. Dengan
VANs, jika sebarang permasalahan timbul, satu penyedia perkhidmatan rangkaian
tunggal bertanggungjawab untuk menyelesaikannya.
Contingency Planning (Rancangan Luar Jangkaan)
Oleh sebab rangkaian berasaskan aplikasi menjadi semakin misi kritikal, satu kriteria
keputusan utama menjadi kualiti tahap perkhidmatan yang diperlukan. Business Impact
Analysis
dijalankan
untuk
mengenalpasti
fungsi-fungsi
perniagaan
kritikal.
Ia
mengandungi beberapa langkah:
Pertama, kenal pasti aktiviti-aktiviti perniagaan yang kritikal dan

pemilik aktiviti. Aktiviti-aktiviti perniagaan adalah proses-proses dan
fungsi-fungsi
ditawarkan
pengeluaran
kepada
yang
menerangkan
pelanggan-pelanggan.
perkhidmatan
Pemilik
yang
aktiviti
bertanggungjawab kepada operasi harian yang sedang dijalankan.

Kedua, pemilik setiap aktiviti perniagaan perlu mengenal pasti sistemsistem yang kritikal dan maklumat. Sistem-sistem kritikal adalah
aplikasi-aplikasi yang dikomputerkan atau proses-proses manual yang
perlu ditempatkan untuk menyokong aktiviti perniagaan yang kritikal. Pada
ketika ini, ia juga adalah penting untuk mengenal pasti mana-mana
sistem-sistem yang mengandungi maklumat yang sensitif atau sulit.

Langkah ketiga adalah untuk menganggarkan satu tempoh masa henti
(downtime period) yang boleh diterima (jam, hari, minggu, dan
sebagainya.) untuk setiap sistem yang bergantung kepada suatu aktiviti
perniagaan, dan setiap sistem yang berurusan dengan maklumat yang
sensitif. Ini bertindak seperti satu pemberat untuk aktiviti; satu penunjuk
nilai relatif keutamaan unsur itu kepada perniagaan. Oleh sebab
kebanyakan aktiviti adalah berkitaran, satu tempoh masa henti yang boleh
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
diterima mungkin berbeza bergantung kepada masa dalam setahun

apabila satu outage mungkin berlaku. Para penganalisis umumnya
menganggap satu kes senario terburuk semasa mempertimbangkan
persoalan ini.
Akhirnya, pemilik aktiviti dan pengurus sistem dapat mengenal pasti
risiko-risiko, menentukan magnitud mereka dan mengenal pasti
perlindungan. Bahagian-bahagian yang seharusnya diliputi termasuklah
servers, pengurusan data, rangkaian operasi-operasi dan pentadbiran,
aplikasi-aplikasi, pengecaman pengguna dan kakitangan.
Mereka yang tidak suka kepada malapetaka ini memanggil proses ini rancangan
luar jangkaan, tetapi maknanya adalah sama: mesti ada satu pelan untuk
mengembalikan perkhidmatan dalam keadaan malapetaka utama. Malapetakamalapetaka ini tidak terhad kepada mereka yang memberi kesan secara langsung
kepada kemudahan organisasi; kesan kerosakan kepada pusat telefon menukarkan
kelengkapan atau kemudahan pengumpulan data kritikal juga perlu dipertimbangkan
Untuk mengira kehilangan produktiviti dan hasil pendapatan yang berpunca
daripada
masa henti (downtime), pengurus-pengurus seharusnya bermula dengan
suatu senario yang mencirikan tarikh dan masa bagi outage, jenisnya dan tempoh dan
bilangan pengguna yang terjejas. Mengira kos produktiviti yang hilang adalah satu
perkara mendarabkan tempoh dan bilangan pengguna yang terjejas dengan purata gaji
pengguna. Ia juga adalah bernilai sama ada pengguna boleh melakukan sebarang kerja
semasa outage.
Sebagai contoh, katakan bahawa satu server untuk 100 orang pengguna rosak
di satu agensi pelancongan yang besar. Ia mengambil masa empat jam bagi
memulihkan rangkaian, dan sepanjang masa tersebut kebanyakan pengguna tidak
produktif sepenuhnya. Dengan setiap pengguna menghasilkan $20 sejam, kerosakan ini
akan menelan belanja $8,000 kepada agensi pelancongan tersebut dalam perbelanjaan
sahaja. Lebih buruk lagi, bagi kebanyakan organisasi, ia adalah kehilangan pendapatan
langsung. Jika bahagian agensi pelancongan yang sama biasanya menempah $100,000
bernilai sejam tempahan, outage mungkin menelan belanja sebanyak $400,000.
Kos-kos amat berbeza dengan persekitaran pengkomputeran, aplikasi-aplikasi
perniagaan dan pengguna. Sebagai contoh, penyelidikan pasaran menunjukkan bahawa
masa henti rangkaian pada satu firma pembrokeran boleh engakibatkan kos $107,500
seminit, seperti berlawanan dengan $1,150 seminit untuk satu rangkaian jualan tiket
telefon.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Lebihan (terutama sekali dalam hubungan komunikasi dan bekalan tenaga)
umumnya dilihat seperti jawapan. Satu alternatif memproses tapak untuk sistem-sistem
misi kritikal seharusnya wujud, dan bukan dalam bangunan yang sama. Sesetengah
organisasi menggerakkan sistem-sistem fungsian legasi kepada satu alternatif
memproses tapak; orang lain membuat perjanjian-perjanjian timbal balas sandar
(backup agreements) dengan pengguna yang dipadankan. Kesan kepada keupayaan
perancangan adalah jelas. Storan data sandar (backup) di luar tapak turut dianggap
bijak, kedua-duanya untuk perancangan malapetaka dan tujuan keselamatan.
Perbincangan
1. Huraikan ciri-ciri yang membezakan internet daripada jenis-jenis WAN yang

lain.
2. Huraikan dalam ayat anda sendiri bagaimana maklumat dipindahkan melalui
Internet,
WAN
dan
VAN.
Apakah
perkara-perkara
yang
harus
dipertimbangkan oleh syarikat-syarikat ketika membuat keputusan terhadap

jenis rangkaian yang paling sesuai untuk keperluan mereka?
3. Mengapa rancangan luar jangkaan adalah penting? Huraikan dengan
terperinci konsep dan langkah-langkah yang terlibat.
Persekitaran ekonomi dan organisasi

Kitaran pengeluaran melibatkan pemerolehan bahan-bahan mentah atau komponenkomponen, dan menghasilkannya kepada satu produk yang boleh diterima kepada
seseorang pelanggan. Setiap langkah dalam kitaran pengeluaran akan menambah nilai
sesuatu bahan mentah yang asal. Menjelaskan tentang sesuatu firma memilih untuk
membeli
komponen-komponen
atau
perkhidmatan-perkhidmatan
dalam
pasaran
terbuka, atau untuk mengeluarkan mereka in-house, merupakan satu soalan tradisional
bagi sosiologi ekonomi dan organisasi.
Satu senarai unsur-unsur yang perlu dipertimbangkan untuk membuat dan
menjual satu majalah berita, sebagai contoh, termasuklah: laporan; penulisan;
penyuntingan; gambar-gambar; tipografi; reka letak; kertas; percetakan; perkhidmatan
langganan; label bungkusan; dan pengagihan fizikal. Sesebuah firma mestilah
memutuskan untuk mengeluarkan setiap barangan atau perkhidmatannya sendiri, atau
membelinya daripada pembekal. Kebanyakan majalah-majalah berita tidak memiliki
kilang kertas atau percetakan akhbar, tetapi mereka mengupah editor-editor sebagai
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

kakitangan bergaji. Mereka boleh mengarahkan kumpulan pemberita mereka untuk
menulis sebuah cerita, mencetak semula sebuah cerita daripada satu wire-service, atau
mereka mungkin mentauliahkan seseorang daripada seorang pekerja bebas. Gambargambar pula mungkin didapati daripada jurufoto mereka sendiri, atau mereka mungkin
membelinya daripada stock house.
Tinggalkan sebentar faktor-faktor sosial yang berpotensi seperti nepotisme,
fahaman perlindungan dan tindakan pengakuan, dua faktor terpenting dalam
menerangkan
keputusan
make-or-buy"
adalah
(a)
pengaruh
sikap
oportunis
(opportunistic behaviour) firma lain dan (b) kos urus niaga (transaksi).
Penjual mungkin akan mengambil kesempatan (cth. menaikkan harga lebih tinggi
daripada sepatutnya) apabila mereka menyedari bahawa pengguna bergantung kepada
sesuatu barang tersebut dan tidak mudah mendapatkannya di tempat lain.
Sebuah syarikat boleh dipengaruhi (vulnerable) untuk bersikap oportunis
disebabkan beberapa keadaan:
Ketentuan tapak (Site specificity): produk (cth. bahan-bahan mentah)
hanya boleh didapati di suatu tapak tertentu.

Ketentuan aset fizikal (Physical asset specificity): produk tersebut tidak
boleh digunakan untuk perkara lain, dan sebab itu adalah ia hanya
berguna kepada seseorang pelanggan.

Ketentuan aset manusia (Human asset specificity): kemahiran tertentu
diperlukan untuk mengeluarkan atau menggunakan sesuatu produk.

Ketentuan masa (Time specificity): produk hanya berguna bagi suatu
tempoh masa tertentu (cth. ia akan rosak).

Kerumitan produk (Product complexity): maklumat tentang produk
adalah kompleks. Pelanggan menghadapi kesukaran memperincikan apa
yang mereka mahu dan mencari melalui alternatif-alternatif bagi mencari
pembekal terbaik.
Bagi pembeli, masa dan sumber yang terlibat dalam menetapkan pembekalpembekal yang berpotensi dan menilai penawaran produk mereka melibatkan satu kos
ketara. Begitu juga dengan penjual, mereka mesti mengiklankan produk-produk mereka,
dan menyediakan maklumat tentang kos-kos penghantaran dan ketersediaan (boleh
didapati apabila diperlukan). Mendapatkan dan menilai maklumat adalah lebih sukar
(oleh itu, lebih belanja) apabila terdapat banyak pembekal-pembekal yang berpotensi;
apabila pembekal-pembekal terpisah secara geografi; apabila terdapat banyak produk
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

yang setanding dalam industri itu; dan apabila harga atau produk berubah dengan
cepat.
Di sebalik kos mencari produk dan pembekal-pembekal yang bersesuaian, firmafirma mempunyai tambahan kos urus niaga (transaction costs) apabila mereka
menentukan kontrak-kontrak, menguatkuasakan kontrak-kontrak dan mengendalikan
penyelesaian kewangan. Apabila satu urus niaga telah dipersetujui, pelanggan itu perlu
untuk memastikan pembekal-pembekal memahami syarat-syarat bagi kontrak (sebagai
contoh, jadual penghantaran dan kawalan kualiti). Apabila barang-barang tersebut telah
dihantar, pelanggan perlu menerima satu invois dan pembekal perlu dibayar.
Pemantauan, urusan bil dan pembayaran untuk sejumlah besar pelanggan dan
pembekal boleh menjadi mahal.
Market and Hierarchies (Pasaran Dan Hierarki-hierarki)

Pasaran (Markets) adalah bermaksud memudahkan urus niaga antara pembeli-pembeli
dan pembekal-pembekal. Hierarki-hierarki (Hierarchies) merupakan perhubungan
pembekal-pelanggan yang bertahan lama, diselaraskan oleh pengurusan lebih dari
kuasa pasaran (market forces).
Semasa satu mekanisme pasaran bekerja, pembeli membeli daripada manamana pembekal yang menawarkan kombinasi sifat terbaik seperti harga, kuantiti yang
boleh didapati, piawaian kualiti, jadual penghantaran, dan sebagainya. Perhubungan
antara pembeli dan penjual adalah singkat, pembelian ditamatkan dengan satu urus
niaga oleh transaksi asas.
Di bawah satu mekanisme berhierarki, seorang pembeli tidak memilih daripada
antara banyak penjual yang berpotensi, tetapi sebaliknya memperoleh barangan dan
perkhidmatan daripada sebuah pembekal yang ditentukan. Pada dasarnya, firma
tersebut memilih sebuah pembekal bagi sejumlah urus niaga, dan hubungan mereka
ditentukan dalam satu perjanjian.
Dalam
suatu
persekitaran
pasaran,
pelanggan
boleh
meninjau
untuk
mendapatkan gabungan harga yang terbaik, kualiti atau lain-lain sifat yang diinginkan.
Oleh sebab persaingan antara pembekal-pembekal mewujudkan pelbagai pilihan,
pembeli tidak perlu mengadakan tebusan untuk sikap oportunis pembekal. Kebanyakan
ahli ekonomi percaya bahawa pasaran secara umumnya merupakan mekanismemekanisme yang lebih efisien untuk pembelian daripada hierarki-hierarki.
Hierarki-hierarki terbentuk apabila kos urus niaga adalah tinggi, bekalan-bekalan
mestilah
dijamin,
dan/atau
pembekal-pembekal
tidak
cukup
kompetitif
untuk
menghadkan oportunisme. Mengekalkan kestabilan, hubungan jangka panjang antara

265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

pembeli dan penjual dapat mengurangkan kos urus niaga. Perundingan suatu kontrak
yang meliputi pelbagai urus niaga mengimbangi kos carian (search costs).
Ciri-ciri Utama
Sifat
Skop
Komunikasi
Darjah fleksibiliti
Pasaran
Bebas
Urus niaga tunggal
Rundingan
Tinggi
Hierarki
Bergantungan
Satu siri urus niaga
Rutin
Rendah
Kekuatan hubungan
Rendah
Sederhana kepada tinggi
Electronic Markets (Pasaran-pasaran Elektronik)

Dalam tempat di mana pasaran dijalankan, pembeli-pembeli mencari penjual-penjual.
Menggunakan rangkaian elektronik untuk mengurangkan kos mencari barangan dan
perkhidmatan yang bersesuaian disebut sebagai kesan pembrokeran elektronik" (the
electronic brokerage effect). Dalam pasaran elektronik, beberapa perkhidmatan wujud
yang menghubungkan pembeli dan penjual yang berbeza melalui perkongsian sumber
maklumat (seperti satu pangkalan data berpusat yang diselenggara atau Jaringan
Sejagat terpencar) dan menyediakan alat-alat untuk mencari data. Mereka membantu
pembeli-pembeli untuk menilai tawaran-tawaran pelbagai pembekal dengan cepat,
mudah dan murah.
Kemudahan rangkaian seperti perkhidmatan direktori memudahkan untuk
mengesan sejumlah besar pembekal yang berpotensi. Program-program perbandingan
yang pintar boleh meningkatkan bilangan bagi alternatif-alternatif serta kualiti alternatif
terakhir yang dipilih, di samping mengurangkan kos proses pemilihan. Teknologi
maklumat boleh juga digunakan bagi mengurangkan kerumitan produk. Sebagai contoh,
bagi beberapa tujuan, sepuluh digit ISBN boleh menerangkan sesuatu buku disebabkan
teknologi maklumat yang diaplikasikan. Sebaliknya, pemerihal piawai produk piawai dan
teknik-teknik seumpama untuk fotograf, muzik, dan video telah terbukti amat sukar untuk
dibangunkan.
Firma-firma mungkin cenderung untuk membina hubungan pasaran dengan
rakan dagangan mereka apabila mereka menggunakan rangkaian-rangkaian untuk
mengurangkan kos-kos pencarian. Oleh sebab teknologi menjadikan firma-firma mudah
untuk mencari melalui banyak kemungkinan, mereka boleh menggunakan rangkaianrangkaian ini bagi membangunkan sejumlah besar kumpulan pembekal, dan
menunjukkan sedikit kesetiaan kepada pembekal-pembekal tertentu melalui satu siri
urus niaga.
Electronics Hierarchies (Hierarki-hierarki Elektronik)
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Firma-firma yang menggunakan rangkaian-rangkaian untuk mengurangkan kos integrasi
membangunkan perhubungan berhierarki jangka masa panjang dengan rakan dagangan
mereka.
Satu contoh adalah seperti sistem pertukaran data elektronik (electronic data
interchange EDI) yang menyambungkan satu poin terminal jualan peruncit kepada
sistem
penghantaran
pembekal
mereka,
mengurangkan
kemungkinan
peruncit
kehabisan stok bagi barangan yang selalu dibeli. EDI adalah satu standard untuk
menyusun dan menghantar maklumat antara komputer-komputer, selalunya melebihi
rangkaian komunikasi swasta (disebut value-added networks atau VANs). Perolehan
rutin automatik juga bermaksud kakitangan perolehan mempunyai lebih masa untuk
memfokuskan kepada perundingan meletakkan harga yang lebih baik dan membina
hubungan dengan pembekal.
Bekalan bersepadu yang berangkaian membantu untuk meminimakan inventori
dan mengurangkan modal kerja dengan menambah darjah penglihatan peringkat stok.
Mewujudkan perhubungan elektronik dengan pembekal-pembekal besar dan pelangganpelanggan membolehkan syarikat-syarikat untuk menghantar dan menerima pesanan
belian, pemberitahuan invois dan pengiriman dengan lebih cepat. Keadah operasi ini
juga disebut pengurusan inventori just-in-time (just-in-time inventory management JIT),
mengenakan konstren yang ketat kepada penyelarasan organisasi. Rakan sepasangan
(partners) disepadukan kepada satu takat yang ketara (significant) melalui penggunaan
sistem maklumat dan rangkaian telekomunikasi.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Dalam tahun 1980an, bilangan kali pusingan yang lebih rendah yang direalisasi oleh
syarikat-syarikat Jepun menunjukkan syarikat-syarikat Amerika berhadapan dengan satu
cabaran kompetitif yang serius. Mereka memberikan respon terlebih dahulu dengan
memisahkan halangan-halangan organisasi dalaman yang semakin berkembang antara
bahagian-bahagian reka bentuk, pembuatan dan jualan. Langkah kedua mereka adalah
meningkatkan komunikasi dengan pembekal-pembekal utama.
Di bawah suatu sistem lama di Ford, apabila jabatan pembelian (purchasing department)
menulis satu pesanan belian, ia menghantar satu salinan penerimaan dokumen kepada
akaun perlu dibayar jabatan dan kepada dok yang menerima. Kerani yang menerima akan
menghantar salinan tersebut ke akaun perlu dibayar apabila barang-barang itu telah
diterima, dan vendor itu akan menghantar satu invois. Jabatan perakaunan mengakhirinya
dengan memadankan 14 data item antara pesanan belian, rekod-rekod penerimaan, dan
invois sebelum vendor boleh dibayar, dan menggunakan kebanyakan daripada masanya
untuk menyelesaikan yang tidak sepadan.
Kini, jabatan pembelian memulakan satu pesanan dengan memasukkan ia ke dalam sebuah
pangkalan data on-line. Apabila barangan sampai di dok penerima, seorang kerani akan
memeriksa pangkalan data bagi melihat sama ada ianya bersesuaian dengan pesanan
belian yang belum dibayar. Jika barang-barang itu diterima, kerani itu akan memasukkannya
ke dalam pangkalan data (jika tidak, ia akan ditolak). Pendekatan ini memerlukan padanan
tiga item nombor bahagian, unit bagi ukuran, dan kod pembekal antara pesanan belian
dan rekod penerimaan. Padanan dibuat secara automatik, dan komputer menyediakan
semakan, yang akan menerangkan akaun perlu dibayar dihantar kepada vendor. Tiada
invois diperlukan, kerana Ford telah bertanyakan kepada pembekal-pembekalnya untuk
tidak menghantarnya.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Perubahan-perubahan dalam proses pembelian bermakna satu pengagihan semula

tanggungjawab yang radikal. Kerani-kerani di dok penerima perlu belajar untuk
menggunakan terminal komputer bagi memeriksa penghantaran, dan mereka terpaksa
membuat keputusan sama ada perlu atau tidak untuk menerima barangan. Ejen-ejen
pembelian perlu memikul tanggungjawab untuk memastikan data pembekal (seperti di mana
untuk menghantar cek) adalah betul. Vendor-vendor perlu menyesuaikan diri; dalam banyak
kes, invois membentuk asas bagi sistem-sistem perakaunan mereka (sekurang-kurangnya
satu pembekal Ford menyesuaikan diri dengan meneruskan mencetak invois, tetapi
sebaliknya menghantarnya kepada Ford, dan mereka dibuangkan).
Di Chrysler, pelaksanaan serentak JIT dan EDI merupakan suatu sebab kritikal bagi faedah
yang menarik. Pada 1988, Chrysler mengeluarkan 2.2 juta kenderaan dan mempunyai 17
juta transaksi-transaksi EDI dengan pelanggan-pelanggannya. Simpanan daripada
persediaan dokumen elektronik dan penghantaran telah dianggarkan $38.63 setiap
kenderaan. Simpanan dalam proses kos-kos (storan, susut nilai, kitaran masa pengeluaran)
telah dianggarkan pada $62.26 setiap kenderaan. Tambahan pula, bagi simpanan melebihi
$100 seunit, faedah tidak nyata seperti kualiti produk juga adalah jelas.
Satu lagi contoh adalah integrasi sistem-sistem CAD/CAM antara satu reka bentuk cip
komputer firma dan satu faundri silikon yang membenarkan pereka-pereka cip untuk
memantau proses pembuatan dan mempunyai lebih kelonggaran dalam mengubah
ciptaan mereka.
The Commercial Transaction (Urus Niaga Komersil)
Generalisasi pandangan ahli ekonomi tentang pasaran-pasaran dan hierarki-hierarki
membawa kepada suatu kesimpulan pandangan bagi urus niaga dan dari situ, tercetus
idea bahawa terdapat satu aspek dapat dilihat (visible)" dan satu aspek tidak kelihatan
(unvisible)" untuk perdagangan elektronik. Aspek dapat dilihat adalah bermatlamatkan
pasaran pengguna yang luas, manakala aspek tidak kelihatan pula meneruskan secara
tertutup antara syarikat-syarikat dan tertumpu kepada pemprosesan urus niaga antara
rakan perniagaan.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Sama ada dapat dilihat atau tidak kelihatan, model ini bermula pada persepsi ahli
ekonomi tentang sesebuah pasaran. Bagi ahli ekonomi, definisi kepada satu pasaran
sempurna" apabila setiap pembeli yang berpotensi mendapat maklumat yang
sempurna" : tiada seorang yang mendapat maklumat yang orang lain tidak ada.
Tambahan lagi, tidak wujud halangan kepada pergerakan ini bermakna untuk
memudahkan model dengan membuang batasan realiti.
Dalam
dunia
sebenar,
infrastruktur
menjadi
masalah. Aliran
maklumat
memerlukan beberapa infrastruktur untuk menggumpul, menganalisis dan menyebarkan

maklumat. Kos mengangkut barang-barang, termasuk maklumat, bergantung pada sifat
rangkaian pengangkutan. Membina infrastruktur ini memerlukan pelaburan dan
pelaburan tidak dibuat tanpa prospek ganjaran sebagai balasan. Jurang antara pasaran
sempurna ahli ekonomi dan dunia sebenar sudah jelas: akses kepada infrastruktur dan
pulangan kepada pelaburan tidak akan diagih sama rata dan seterusnya akan memberi
kesan kepada kos urus niaga.
Model empat fasa boleh menerangkan tentang kos urus niaga, oportunisme dan
gangguan di mana hierarki-hierarki menyebabkan keunggulan pasaran-pasaran
sempurna ahli ekonomi:
1. Penemuan Prepurchase (Prepurchase Discovery): takrif bagi keperluankeperluan dan mencari ruang maklumat yang lebih besar bagi satu set
produk yang berkemampuan yang bersesuaian dengan keperluan.
2. Pemilihan Dan Komitmen (Selection and Commitment): pemilihan
sesuatu produk dan pembekal daripada penemuan set, berdasarkan
kepada perbandingan sifat. Termasuk rundingan dengan pedagangpedagang untuk syarat-syarat yang sesuai seperti harga, ketersediaan,
dan tarikh penghantaran.
3. Penyempurnaan Pembelian (Purchase Consummation): penghantaran
produk, mekanisme pembayaran dan aliran maklumat dan dokumen yang
berkaitan dengan pembelian.
4. Interaksi Postpurchase (Postpurchase
Interaction):
perkhidmatan
pelanggan dan sokongan untuk memberi perhatian aduan-aduan

pelanggan, pulangan produk dan kecacatan produk.
Penemuan Prepurchase adalah penting dalam kedua-dua pasaran dan hierarki.
Keperluan pelanggan didefinisikan dalam konteks produk, masa dan keinginan;
pembekal-pembekal yang dapat menepati keperluan-keperluan itu adalah dicari.
Maklumat tentang produk dan syarat-syarat transaksi adalah perlu pada ketika ini, tetapi
tiada komitmen diperlukan atau diberi. Pada peringkat ini, pengumpulan maklumat dan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

penilaian adalah penting. Pelanggan tidak akan bergantung kepada vendor sahaja,
tetapi akan juga mencari pendapat orang yang telah membeli produk yang sama atau
produk yang serupa, dan pendapat-pendapat tersebut akan dinilai. Proses membuat
keputusan mungkin panjang bagi kes produk yang kompleks, atau apabila maklumat
tentang produk tersebut sukar untuk ditafsirkan.
Pemilihan seorang pembekal dan komitmen untuk membeli memerlukan
rundingan syarat-syarat berbeza daripada yang lain bagi satu siri urus niaga, atau
menghabiskan inventori yang berlebihan pada satu harga yang tidak melebihi daripada
ofset kos yang dibawa.
Pembeli boleh mengutamakan kepada syarat-syarat
penghantaran atau kualiti, yang mungkin mendorong mereka untuk membayar satu
premium luar yang dikeluarkan oleh seorang penjual yang terikat dengan oportunisme.
Dalam kedua-dua kes ini, disinilah ahli ekonomi menemui pasaran yang dipisahkan oleh
hierarki: satu urus niaga tunggal boleh disusun, dengan tiada komitmen (hubungan
pasaran); atau satu siri urus niaga boleh dirunding, yang akan disempurnakan melalui
satu tempoh masa (hubungan berhierarki).
Walaupun penyempurnaan urusan pembelian kelihatan seperti satu perkara
mudah, pada hakikatnya ia melibatkan beberapa pihak yang berlainan selain daripada
pembeli dan penjual. Produk (barangan atau perkhidmatan) mesti dihantar daripada
penjual kepada pembeli, yang sering melibatkan pihak ketiga khusus dalam
pengangkutan. Pembeli juga perlu membayar produk tersebut. Walaupun membayar
dalam bentuk wang tunai, terdapat satu rangkaian pihak ketiga yang akan terlibat dalam
menguruskan
pembayaran
dan
mengesahkan
ketulenan
kesahan
instrumen
pembayaran.
Akhirnya, pembeli dan penjual mesti bersetuju dengan syarat-syarat urus niaga
yang telah ditetapkan.
Kuantiti, kualiti dan masa penghantaran perlu ditepati, atau
pampasan mungkin akan diminta. Sebagai tambahan, penjual mungkin mahu

mendorong pembeli membeli produk itu sekali lagi, yang mana ia memerlukan
komunikasi pemasaran selanjutnya untuk mengembangkan kesetiaan pada jenama.
Oleh sebab itu, interaksi Postpurchase adalah bahagian yang penting bagi urus niaga.
Workflow (aliran kerja)
Menggunakan teknologi untuk perdagangan memerlukan beberapa struktur yang
ditentukan bagi pelaksanaan dalam persekitaran yang abstrak seperti yang telah
dihuraikan di atas. Komputer-komputer dan rangkaian-rangkaian mestilah dirancang,
dan tugas-tugas dibahagikan antara pembeli, penjual dan sokongan pembekal.
Perspektif ekonomi dan pemasaran boleh menjadi agak abstrak manakala pengurusan
dan perspektif khususnya teknologi mestilah konkrit.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Di tahap paling endah, teori sistem pengurusan pangkalan data (database
management system DBMS) menyediakan satu takrif eksplisit tentang urus niaga
(transaksi). Takrif ini merupakan takrif yang menjadikan mesin wang automatik
(automatic teller machines - ATMs) boleh dipercayai, dan dibenarkan untuk bekerja
dengan sistem-sistem yang lain dalam sesuatu bank-bank. Takrif ini menyatakan
bahawa transaksi:
Mempunyai satu permulaan yang jelas dan satu hujung yang jelas.
Mengikut satu proses yang jelas (satu siri langkah-langkah atau
perantaraan keadaan).
Pada akhirnya berjaya atau gagal (keadaan akhir).
Boleh gagal dalam beberapa cara, tetapi berjaya hanya dengan satu cara.
Meninggalkan pertukaran data dalam pangkalan data jika transaksi
berjaya atau tidak berubah jika ia gagal.
Satu cara mudah untuk mengingati sifat-sifat transaksi adalah akronim ACID:
Atomic, Consistent, Isolated and Durable. (Atom, Konsisten, Terpencil Dan Tahan)
Suatu transaksi adalah satu set aktiviti yang dianggap sebagai satu aktiviti
tunggal atau atom (atomic) yang dilakukan oleh sistem.

Satu transaksi bagi jenis yang ditentukan akan sentiasa membuat
perubahan-perubahan yang sama untuk pangkalan data, ini bermakna
transaksi-transaksi itu adalah konsisten (consistent).

Setiap transaksi adalah satu set perubahan yang lengkap dan mereka
diasingkan (isolated) daripada mana-mana transaksi lain yang dilakukan
pada masa yang sama.

Sekali satu transaksi telah sempurna, perubahan-perubahan itu menjadi
tetap; perubahan tersebut adalah tahan lama (durable).
Di sebalik transaksi, banyak interaksi kompleks dapat ditakrifkan. Aliran kerja
(workflow) adalah satu laluan item yang jelas melalui satu atau banyak proses di mana
setiap aktiviti mempunyai kesan terhadap item itu, dan akibat bagi aktiviti tersebut,
ditakrifkan sepenuhnya. Suatu proses adalah satu set aktiviti-aktiviti yang saling
berkaitan yang menghasilkan satu produk atau perkhidmatan. Suatu aktiviti adalah satu
set tindakan-tindakan yang terbatas yang mempunyai satu permulaan boleh ditakrifkan
dan kesimpulan, dan ia biasanya boleh ditentukan masanya.
Suatu tugas adalah beberapa aktiviti yang boleh dikenal pasti, selalunya
sebahagiannya dibantu secara manual dan sebahagiannya secara berkomputer yang
dijalankan bagi mencapai beberapa hasil tertentu (spesifik). Tugas ini lazimnya
digerakkan oleh satu aktiviti perniagaan (business event) dan mungkin terdiri daripada
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

beberapa tugas-tugas kecil, setiap satu mungkin melibatkan interaksi dengan pengguna
atau proses yang berbeza. Satu ciri utama bagi spesifikasi tugas adalah pengguna itu
boleh memberitahu bila tugas tersebut telah siap. Begitulah setiap tugas mempunyai
satu permulaan yang jelas dan satu penghujung yang jelas. Bagaimanapun, ia mungkin
tertakluk kepada gangguan atau kelewatan.
Transaksi-transaksi adalah pada dasarnya menyerupai kepada aktiviti-aktiviti
yang dijelaskan dalam aliran kerja. Bagaimanapun, transaksi biasanya adalah mekanikal
senyap, manakala aliran kerja meliputi lebih banyak interaksi kompleks. Transaksitransaksi adalah sama ada berjaya atau gagal, manakala aliran kerja boleh berlelar
(berulang-ulang); jika satu transaksi gagal, satu transaksi baru mesti dimulakan untuk
menyiapkannya, manakala aliran kerja pula menjangkakan bahawa aktiviti-aktiviti akan
menjadi terganggu atau tertangguh.
Gabungan perspektif aliran kerja dengan empat fasa proses pembelian
membawa satu takrif kepada satu set peranan-peranan khusus untuk perdagangan
elektronik. Satu urus niaga komersil, dalam konsep aliran kerja, adalah di mana proses
seorang pelanggan berinteraksi dengan process seorang pembekal. Bagi setiap empat
fasa yang diterangkan di atas menunjukkan komunikasi dan interaksi antara dua
perbezaan aliran" aktiviti, setiap satunya dengan tujuan atau motif mereka sendiri di
sebalik proses tersebut. Pihak lain terlibat bagi membantu menjayakan tujuan tersebut;
bank menyediakan perkhidmatan untuk pengurusan tunai, syarikat penerbangan
menyediakan pengangkutan, hotel menyediakan penginapan untuk dua ahli perniagaan
yang akan berunding untuk suatu kontrak syarikat mereka.
Pada dasarnya, peranan-peranan yang ditentukan bagi perdagangan elektronik
adalah lebih terhad kepada persekitaran perniagaan tradisional kerana pergantungan
kepada teknologi. Terdapat satu had nilai teknologi boleh ditambah. Perdagangan akan
sentiasa berorientasikan manusia, diperlukan untuk keperluan dan keinginan manusia.
Perdagangan elektronik boleh menjadikan aliran kerja lebih efisien, transaksi-transaksi
boleh dipercayai dan menyediakan peluang-peluang untuk perniagaan baru; tetapi ia
hanya satu cara untuk satu matlamat.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Semua atau mana-mana bahagian bagi proses urus niaga boleh dilakukan secara on-line
melalui penggunaan teknologi dan rangkaian-rangkaian. Contoh penggunaan transaksi
elektronik kepada pembelian sebenar sangat banyak. Jika anda mahu sekeping tiket kapal
terbang dari London ke Singapura, anda mungkin:
Mencari penerbangan yang anda mahu melalui internet dan juga mencari
satu ejen pelancongan tempatan di mana ia boleh dibeli secara tunai.

Meminta ejen pelancongan untuk memberi satu senarai penerbanganpenerbangan, memilih satu daripadanya dan pergi ke ATM untuk
mengeluarkan wang tunai dan kembali untuk membuat pembelian.

Menghubungi beberapa syarikat penerbangan untuk mendapatkan jadual
penerbangan dan membeli tiket di lapangan terbang dengan kad kredit.

Diberi sekeping tiket oleh syarikat yang dibilkan secara bulanan untuk
perbelanjaan perjalanan dan membayar melalui EFT.
Contoh ini menjelaskan gabungan sistem-sistem dalam kehidupan sebenar. Perkhidmatan

yang dapat dilihat menghubungkan pembeli dan penjual melalui satu perkongsian sumber
maklumat dan menyediakan alat-alat untuk mencari dan menganalisis data. Mereka
membantu pembeli-pembeli menilai tawaran-tawaran daripada pelbagai pembekal. Sistem
yang tidak kelihatan" bekerja secara sulit antara syarikat-syarikat dan ia tertumpu kepada
pemprosesan urus niaga antara rakan perniagaan.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Perbincangan
1. Mengaplikasikan teknologi dalam perdagangan memerlukan beberapa

struktur yang telah ditentukan (definite structure) untuk pelaksanaan".
Mengapa?
2. Syarikat-syarikat boleh memilih untuk membawa mana-mana atau semua
transaksi mereka proses secara dalam talian. Jelaskan empat cara yang
berbeza sesebuah syarikat kereta mungkin menjual produknya dengan
menggabungkan transaksi-transaksi elektronik dan pembelian realiti (realworld purchasing).
3. Apakah perbezaan-perbezaan antara sistem pasaran dan sistem hierarki?
Huraikan satu contoh dimana suatu syarikat akan lebih memilih untuk
berkerja dalam satu hierarki. Bolehkah anda mengatakan akaun bank anda
adalah satu hubungan berhierarki?
4. Huraikan bagaimana satu syarikat menggunakan rangkaian-rangkaian untuk
menjadi lebih bersepadu. Beri tiga contoh kelebihannya. Apakah risiko-risiko
yang syarikat harus berjaga-jaga?
PERSEKITARAN PENGGUNA
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Bisnes invest
dalam teknologi
maklumat dan e-dagang
adalah untuk
meningkatkan produktiviti, mengurangkan kos, dan meluaskan servis pengguna.

Pengguna suka berbelanja/ membeli belah secara online kerana mereka
mendapati banyak barang yang terdapat melebihi daripada barang di kedai
biasa. Kualiti servis pengguna juga boleh di perkembangkan. Pengguna yang
sibuk moleh menjimatkan masa dan mendapati bahawa membeli belah lebih
mudah apabila peniaga melayan mereka secara individu. Secara online, mereka
juga boleh mendapatkan lebih informasi untuk membuat keputusan dalam
membeli barangan. Informasi yang baik dan pilihan yang banyak, tambahan
pula dengan kos yang rendah untuk perniagaan internet, boleh menurunkan
harga dan meningkatkan kualiti.
Semulajadi manusia tidak akan berubah hanya kerana pengguna
berbelanja melalui komputer. Melakukan perniagaan melalui kedai, memerlukan
peniaga untuk menyediakan servis yang sama kepada pengguna seperti yang
mereka sering perolehi. Membeli-belh secara online tiada hubungan secara terus
dgn empunya kedai dan kecepatan yang di peroleh dalam persekitaran online ini,
sesetengah
pengguna
menganggap
servis
yang
di
jalankan
lebih
bertanggungjawab.
Syarikat yang berkembang secara cepat untuk mengambil kesempatan
daripada perkembangan peluang yang di cipta oleh internet. Banyak syarikat
menerima akibat daripada keuntungan yang cepat dengan meletakkan pesanan
dan operasi servis pelanggan di internet. Pemasaran secara terus dan
pengiklanan telah berkembang kerana perhubungan yang rapat antara
kumpulan-kumpulan
membuatkannya
lain
lebih
di
efisen
dalam
untuk
internet
mendatangkan
mencapai
sasaran
keuntungan,
hanya
dengan
pengiklanan dan publisiti. Internet dan teknologi baru yang lain juga
menggalakkan perniagaan untuk menjelajah.
Jualan runcit barangan, di mana jualan di hasilkan dalam internet tetapi
produk itu diterima dari segi fizikal. Jualan software, muzik, video game,
perkhidmatan banking, insurans, perkhidmatan pembelajaran, dan berita boleh di
lakukan secara terus menerusi rangkaiaan. Penerimaan digital bagi barangan
atau perkhidmatan ini mempunyai potensi untuk menjadi kawasan yang paling
luas dalam pasaran elektronik.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Jumlah pengguna yang membuat belian melalui Internet merupakan bukti

di mana pengguna memperoleh kebaikan. Lebih banyak pengguna yang
melayari
secara onlone, Internet menjadi lebih mudah untuk di ekses dan
perdagangan internet bertambah. Pada zaman sekarang, kanak-kanak menjadi

lebih dewasa. Tetapi, kenapa pengguna lebih gemar membuat belian secara
elektronik?
Customer Service
Penjualan boleh menggalakkan banyak pelanggan yang boleh mereka temui
atau hubungi melalui telefon. Justeru itu, apabila bil akaun meningkat, saiz
penjualan juga akan meningkat. Syarikat penjualan terus perlu meningkatkan
pekerja kerana tempahan meningkat. Sebaliknya, perniagaan internet boleh
menambha pelanggan hanya dengan sedikit atau tanpa sebarang kos. Ini kerana
penjualan berfungsi hanya dalam komputer berbanding dengan kedai yang
menggunakan jurujual. Pencapaian perniagaan online ini dibatasi hanya dengan
kapasiti komputer untuk melayani segala kemahuan atau tempahan yang dibuat.
Internet juga boleh membuat organisasi jualan secara tradisional,
penjualan secara katalog dan pengiklanan yang lebih cekap. Tempahan secara
elektronik boleh memaparkan lebih informasi dan kegunaannya berbanding
dengan katalog kertas. Penjualan terus secara online boleh merendahkan
pembelian semula dan meningkatkan kebolehan untuk menjual barang
tambahan.
Contohnya setiap pembelian di kilang yang besar, hanya perlu duduk di
komputer, membuka laman web, dan mencari pembekal secara online.
Pembekal yang kecil dengan penjualan yang terhad kini membolehkan pembeli
hanya melayari laman web dengan mudah sama seperti syarikat yang besar.
Sama juga seperti penjual menjual kepada berjuta-juta pengguna yang sedang
berkerja di rumah mahupun di pejabat dengan mudah secara online.
Kepelbagaian (Variety)
Pembeli di laman web beruntung kerana tanpa meninggalkan rumah atau
pejabat,pengguna boleh mengakses ribuan laman web untuk mengetahui berita
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
terkini dan pelbagai acara lain, Maklumat tantang produk dan pembelian apa
sahaja. Pemilihan yang sangat banyak tidak terhad kepada produk dan servis
yang boleh di hantar secara di gital. Laman web yang menjual elektronik
pengguna, alatan perkebunan, alatan pejabat dan lain-lain juga menawarkan
pilihan yang lebih banyak di internet. Sebagai contoh, sebuah kedai buku yang
menawarkan pelbagai jenis buku memerlukan pengguna mencari sendiri tajuk
buku yang di kehendaki atau membuat pesanan melalui telefon. Sebaliknya, Jika
pengguna
ingin
mendapatkan
secara
online,
pengguna
hanya
perlu
memasukkan kata kunci untuk mengenalpasti jenis buku yang mereka mahu,
memilih laman web yang mengadakan promosi dengan mudah, dan maklumat
yang diperlukan. Pengguna boleh menyelesaikan pemilihan dan proses
pembelian, seterusnya mendapatkan tempahan mereka dalam beberapa hari
kemudian.
Informed Choice
Harapan agar peluang yang lebih besar terhadap terbukanya pasaran elektronik,
sesuai dan untuk mendapatkan maklumat. Pembelian yang memerlukan banyak
bajet untuk pencrian latar belakang atau perbandingan yang besar terhadap
tawaran, menjadi lebih senang apabila masalah dapat dikurangkan dan mudah di
dapati.
Contohnya,
membeli
kereta
adalah
salah
satu
contoh
kepada
kebanyakkan kebiasaannya. Ini melibatkan pemilihan sesetengah keputusan dan

model untuk kereta, mencubanya dengan aksesori yang berbeza, penampilan,
memilih kewangan ( sama ada untuk mengurangkan atau membeli dan
bagaimana untuk mendapatkan harga yang berpatutan), pembelian atau polisi
insurans dan berunding dengan harga yang berpatutan. Mengumpulkan segala
informasi yang di perlukan untuk membuat keputusan boleh mengambil masa
yang panjang. Sebelum itu, kebanyakan pelanggan akan melawat ke bilik
pameran jika mereka kekurangan informasi.
Melalui internet, pembeli kini boleh melihat model kereta yang berbeza
dan membaca segala informasi kereta tersebut dan bagaimana persembahan
kereta itu. Bersama dengan gambar kereta dan gambaran, pelanggan boleh
mengakses kereta baru dan menggunakan harga kereta untuk di bandingkan
harganya nelalui penjual di internet.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Selepas membuat keputusan terhadap model kereta tersebut, pengguna

boleh menandakan kehendak mereka terhadap warna dalaman, dan luaran
kereta, memilih sama ada model kereta 4 atau 2 pintu. Sesetengah perkara
seperti sistem suara, power window dan kos juga bolehdi pilih. Akhir sekali,
pelanggan boleh memasukkan informasi diri mereka supaya senang untuk di
hubungi termasuk alamat. Permintaan pengguna akan diserahkan secara
automatik kepada penjual berhampiran dengan alamat pembeli. Penjual akan
penghubungi pelanggan untuk menetapkan harga.
Perbelanjaan insurans juga terdapat secara online. Perniagaan internet
menjual insuran menyediakan peralatan software yang memabantu pengguna
untuk mengenalpasti jenis insurans yang mereka perlukan dan seiring dengan
informasi untuk membolehkan mereka membuat pilihan yang tepat atara satu
polisi insurans dan sebaliknya. Pelanggan boleh membeli polisi dengan
menjawab beberapa soalan mudah tentang warganegara, umur, kesihatan dan
gaji, keadaan keluarga dan kadar insurans yang di perlukan. Selain itu, sistem ini
juga memaparkan kuota agen punya contacts. Hanya dengan beberapa klik
pada tetikus, pelanggan boleh mendapatka informasi yang lebih detail mengenai
setiap karier dan setiap polisi untuk memastikan sama ada harga berbeza.
Pelanggan boleh membandingkan polisi dan hagra terhadap karier yang
berlainan.
Sistem
itu
boleh
memilih
tempahan
secara
rawak
dengan
menyediakan kuota dan merujuk kepada pelawat hanya mengakses informasi

yang mereka perlukan. Secagai contoh, penjelasan tentang perkataan/istilah
yang mereka tidak faham, informasi berkaitan sesetengah karier atau banyak
mana dan jenis apa insurans yang sesuai untuk mereka, yang memberikan
keluarga mereka financial profil.
Sama ada pelanggan memilih untuk menyelesaikan secara online atau
menjalankan pembelian secara personal selepas menggunakan laman web
untuk membantu meluaskan pencarian tentang sesetengah produk,laman web
ini memberikan pelanggan banyak pengetahuan tentang pemilihan harga yang
terdapat untuk mereka.
Walaupun kelebihan yang di tawarkan oleh online shoping, banyak pelanggan
hari ini masih risau tentang internet. Mereka amat prihatin tentang memelihara
hak peribadi dan keselamatan informasi creadit kepada mereka. Ramai yang
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
tidak
mempunyai
komputer,
atau
mendapati
sangat
susah
untuk
menggunakannya. Ramai yang memilih pengalaman sendiri untuk membeli

belah dan memilih produk yang mereka boleh lihat, rasa dan cuba. Sesetengah
pelanggan bimbang syarikat menawarkan informasi yang sallah, kegagalan
penghantaran barangan, dan meneydiakan barangan yang tidak bagus seperti
barangan yang di jual di kedai. Oleh sebab itu, membeli-belah barangan di kedai
menjadi jalan utama pelanggan membeli barang untuk tahun-tahun yang akan
datang.
Penjualan dan juga persaingan di internet masih belum di terokai. Urusan
perniagaan yang baik di internet, jualan runcit, juga di bawa oleh kepercayan,
pencarian kepada permulaan yang lebih besar dan peluang untuk mencari item
yang belum berada di pasaran. Kebanyakan penjual runcit merasakan dalam
jangka masa yang pendek, menurunkan harga tidak akan membawa kepada
penjualan tambahan. Penjual runcit internet yang lain menawarkan diskaun
daripada penjual di kedai biasa. Apabila penjualan secara online berterusan
untuk berkembang, persaingan dan keuntungan melalui medium ini adalah
seperti di tukarkan kepada harga yang rendah kepada pelanggan.
Rintangan kepada membeli belah di internet adalah seperti adalah di
kurangkan untuk pengguna yang muda. Kanak-kanak pada hari nini membesar
dengan internet dan mereka suka mencari shoping di internet dengan mudah
dan natural. Pada dekad yang akan datang, kanak-kanak pada hari ini menjadi
dewasa , e dagang harus membesar bersama mereka.
Transaction and Workflow
Kembali kepada idea perjalanan kerja dan analisa proses, kita boleh melihat
kepada pembukaan pasaran daripada perspektif perniagaan dan pengguna. 4
model fasa yang di perkenalkan boleh di gunakan sebagai panduan untuk
mencari contoh untuk pengguna dan contoh untuk perniagaan, bersama dengan
penyambung teknologi dan sokongan yang di perlukan.
Prepurchase Discovery
Ini merupakan satu proses untuk mencari satu set produk yang berupaya untuk
memenuhi permintaan pengguna. Kepada pengguna, ini bermakna mereka
boleh mengetahui apa yang mereka mahu dan mencari siapa penjualnya. Pada
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
pembekal, ini bermakna mereka perlu memberitahu pelanggan tentang produk

dan servis yang di tawarkan.
Dalam pembelian kereta contohnya, pembeli menggunakan informasi di
internet untuk membuat keputusan tentang produk dan keinginan mereka yang
ada di pasaran.Seseorang perlu memastikan maklumat ini berada di tahap
pertama iaitu pembekal, informasi tentang pembekal juga boleh di tambah
sebagai informasi tambahan seperti perbandingan produk yang di tawarkan,
penjual mesti mempamerkan informasi yang telah dicipta untuk mencapai target
mereka. Informasi ini boleh di ambil dan di sebarkan melalui saluran yang lain
oleh orang lain.
Selection and Commitment
Ketika fasa ini pembeli memilih pembekal dan produk berdasarkan perbandingan
yang telah di buat. Fasa ini termasuk perundingan dengan penjual untuk harga
yang sesuai, availability, dan tarikh penghantaran. Bagi pembekal, ini bermakna
strategi meletakkan harga termasuk diskaun, speacial features dan servis
istimewa. Ini bermakna pembekal harus mnyediakan informasi tentang
kedapatan dan informasi penghantaran.
Pada tahap ini, tempahan masuk turut masuk melalui gambar. Pada fasa
yang sebelumnya, mungkin tidak terdapat komunikasi yang baik dengan
pengguna, risalah dan katalog produk mungkin sudah memadai. Pada tahap ini,
komunikasi 2 hala antara pelanggan dengan pembekal amat di perlukan. Sistem
tempahan masuk perlu di sediakan untuk komunikasi tentang permintaan yang
lebih spesifik dan penghargaan. Kepada pereka sistem ini, ini adalah permulaan
permindahan atau enevt perniagaan.
Purchase Consummation
Ini merupakan fasa merangkumi perjalanan informasi dan dokumen yang
berkaitan tentang pembelian dan pembanyaran secara elektronik yang
memudahkan pembayaran kepada proses pembelian.Bagi pengguna, ini sangat
mudah; menerima barang dan membayar kepada mereka. Invois dan resit
dokumen pembelian di integrasikan ke dalam sistem akaun pembeli.
Bagi pembekal, mereka lebih banyak aktiviti yang perlu di lakukan.
Rujukan harus di gerakkan untuk menghasilkan dan menrima barang atau sevris
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
yang di minta oleh pelanggan di dalam masa setuju.Barangan, kakitangn dan

proses
penghasilan
harus
selaras
dengan
tujuan
untuk
dilaksanakan.
Bergantung kepada betapa susahnya penghasilkan barangan itu dan proses

penghaslannya, rangkaian pekerja memerlukan keselarasan juga.
Postpurchase Interction
Dalam fasa terakhir ini meliputi servis pelanggan dan galakan untuk menerima
aduan pelanggan, menerima kembali produk yang dihantar dan juga kerosakan
produk. Pengguna juga memerlukan pemasangan tambahan, penyelenggaraan
atau servis percubaan. Produk yang kompleks mungkin memerlukan penulisan
teknikal, selalunya di buat dalam beberapa bahasa.
Bagi pembekal, setiap pengurusan individu harus di kawal untuk
mendapatkan kesimpulan yang berjaya, termasuk tempoh pembayaran. Usaha
pemasaran tambahan membolehkan fokus kepada pembinaan kesetiaan brand,
atau penjualan. Pembekal mungkin mahu mengekalkan personal lines dalam
komunikasi.
Kesimpulan
1. Dalam industri yang kian bertambah bertukar kepada pengkomputeran

untuk menambahkan kualiti, perkhidmatan, inovasi, dan kecepatan.
Pesaing harus lakukan perkara yang sama atau mencari kelemahan untuk
di perbaiki.
2. Perlaburan perniagaan dalam teknologi informasi dan e dagang adalah

untuk meningkatkan produktiviti, mengurangkan kos, dan menambahkan
perkhidmatan pelanggan.
3. Informasi dan pemilihan yang lebih baik, bergabung dengan kos operasi
yang rendah dalam perniagaan Internet, kualiti lebih meningkat.
4. Penghantaran secara digital produk atau perkhidmatan ada potensi untuk

menjadi kawasan yang luas di dalam pasaran.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
5. Bilangan individu yang menggunakan internet menunjukkan potensi untuk

menjadi kawasan yang luas dalam pasaran.
6. Pembaca hanya perlu memasukkan keywords untuk mengenalpasti jenis

buku yang di kehendaki, melawat laman web dan mencari, membuat
keputusan dan pembelian, seterusnya mendapatkan buku di tangan
mereka beberapa hari kemudian.
7. Bagi pengguna, prepurchase discovery bermakna mencari apa yang

mereka perlukan dan mencari siapa yang menjualnya.
8. Bagi pembekal, prepurchase discovery bermakna memberitahu pengguna

berkaitan dengan produk dan perkhidmatan yang mereka tawarkan.
TAJUK 4
(E-Dagang: Aplikasi Antara Organisasi)
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

SINOPSIS
keusahawanan iaitu
HASIL PEMBELAJARAN
1. Faham akan perbezaan antara pasaran tradisional dengan hierarki.
2. Faham bagaimana model pasaran dan hierarki dilaksanakan apabila
membincangkan tentang perdagangan elektronik.
3. Boleh menerangkan kaitan aplikasi antara organisasi dalam
perniagaan elektronik.
APLIKASI ANTARA ORGANISASI
KOS PEMBELIAN
PENGURUSAN INVENTORI
KITARAN MASA
ASMILASI TEKNOLOGI
PENYESUAIAN TEKNOLOGI
APLIKASI ANTARA ORGANISASI
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Penggunaan sistem komputer yang semakin canggih telah menjadi suatu

kemestian dalam pelbagai industri di sebabkan oleh persaingan. Contohnya
kepada airlines, perhotelan, dan syarikat kereta sewa, sistem perkomputeran
adalah mesti sama ada untuk syarikat berkenaan atau kegunaan pengguna lain.
Perhubungan secara elektronik berkembang peasat dalam industri.
Semua syarikat boleh berkomunikasi antara satu dengan yang lain secara
elektronik melalui Internet. Sebagai contoh, penggunaan internet, IT, dan alat
komunikasi membantu melicinkan hubungan inter organisational. Penggunaan
medium ini adalah yang terpenting dan termudah bagi menjimatkan masa dan
jarak.
Objektif kepada
penggunan medium ini adalah atas dasar
keberkesanannya, efisen dan inovasi, iaitu kesedaran untuk memperbaiki produk

dan sevis akibat persaingan.
Penggunaan komputer dan medium yang boleh menghubungkan
pembekal dengan pembeli di dalam sesuatu perniagaan di dapati paling banyak
di gunakan pada masa sekarang.
Purchasing Costs
Pembelian barang-barang atau servis untuk organisasi yang besar akan
melibatkan beberapa proses.
i.
Pembeli
harus
mencari
pembekal
yang
dapat
mengeluarkan
produkyang dikehendaki dan menepati jumlah penghantaran, kualiti

dan harga yang telah di tetapkan. Proses ini melibatkan pertuturan
informasi supaya produk yang di bekalkan menepati spesifikasi yang di
kehendaki. Kebanyakan informasi mungkin juga sulit, jika ia berkaitan
dengan proses pengeluaran atau mereka cipta produk.
ii.
Apabila contoh produk telah di luluskan, pembeli akan menghantar

purchase order untuk menyatakan kuantiti produk yang di kehendaki.
iii.
Seterusnya, sebelum proses penghantaran produk berlaku, pembeli

akan di maklumkan terlebih dahulu oleh pembekal berserta dengan
invois untuk produk yang dihantar. Bahagian accounting akan
memadankan invois dengan purchace order.
Inventory Management
Kebanyakan syarikat perlu menghentikan sementara pengeluaran produk bagi
menjamin kestabilan stok.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Syarikat perlu menyimpan sesetengah stok yang mendapat sambutan

bagi menjamin kelancaran pengeluaran produk. Sebagai contoh, pengeluaran
produk yang mengambil masa yang lama untuk sampai kepada pembeli,
semakin banyak mereka perlu menyimpan stok sebagai persediaan jika berlaku
kesilapan dan semakin lambat proses yang terlibat jika berlaku perubahan dalam
permintaan.
Pengurusan barangan stok dan produk yang kemas membolehkan servis
yang baik dapat diberikan untuk pelanggan dan boleh menjimatkan kos yang
lebih rendah.
Cycle Times
Cycle
Times
merupakan
jumlah
masa
yang
diambil
untuk
membina
produk/barangan yang telah tersedia untuk dijual.

Semakin lama masa yang di ambil, boleh di atasi dengan adanya
hubungan koordinasi yang rapat antara pembekal dengan pelanggan. Masa
yang singkat dapat menghasilkan pengawalan kualiti yang baik kerana masa
yang diambil untuk pengujian produk dan kadar kerosakan. Jika masa yang
biasa untuk mengeluarkan produk boleh dikurangkan daripada 8jam kepada
6jam, fixed costs per unit are lower since less time is needed.
Technology Assimilation
Penggunaan komputer yang pertama di gunakan di dalam bidang ketenteraan
dan sains, bukan untuk commerce. Dalam tahun 1960, Bank of America
merupakan bank yang pertama yang menggunakan teknologi Electronic
Recording Machine Accounting (ERMA). Awal tahun 1970, para pengkaji
mendapati IT memainkan peranan penting dalam memajukan sesebuah syarikat.
Mereka mendapati 4 fasa yang terlibat dalam penghasilkan teknologi baru
dan 3 penghalang yang boleh menghalang proses di atas daripada berlaku.
Fasa 1, Technology Identification and Investment . Ia boleh di tafsirkan
sebagaipermulaan kepada perancangan sesebuah teknologi, melabur dalam
teknologi tersebut, dan permulaan kepada projek teknologi tersebut. Fasa ini
lebih berteraskan kepada eksperimen.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Fokus perancangan dalamfasa 1 mesti di hasilkan di antara pengenalan

teknologi dan sumber manusia. Resolusi masalah teknologi jangka pendek
sangat kritikal, pengalaman terlalu terhad, pemikiran secara logik mengenai
implikasi teknologi selalunya tidak stabil. Pihak pengurusan (personel) hanya
mahukan pengalaman dan selalunya memerlukan latihan khusus.
Fasa 2, Technology Learning and Adaptation. Apabila teknologi membuktikan
kegunaannya, proses ini perlu di sesuaikan dengan teknologi yang di sebutkan
pada fasa 1 di mana pada peringkat ini lebih ramai pengguna terlibat bagi
memastikan faedah dan implikasi teknologi.
Jika pendekatan terlalu konservatif, teknologi tidak akan berkembang.
Sebaliknya bergantung kepada komunikasi yang baik dan kesanggupan
penyesuaiaan bagi faedah pengguna. Hal ini sama risikonya. Designer mungkin
menggunakan lebih masa dan upaya dalam menonjolkan yang baru dalam
produk yang tak berakhir.
Perancangan dalam tahap ini adalah susah, kerna inovasi mendahului
penapisan design secara berturut-turut. Dalam fasa perancangan harus ada
fokus strategi yang kukuh. Kepercayaan asas boleh menjadi potensi kepada
pengguna supaya berhati-hati dalam teknologi yang baru dan mendorong
imaginasi pengguna bagaimana mencari cara untuk menggunakannya.
Fasa 3, Rationalisation and Management Control adalah untuk membimbing
design dan implimentasi. Peranan pengguna dan sokongan staf menjadikan
boleh di ramalkan manakal kemajuan dalam pembaharuan dan pengubahsuaiian
adalah lembab.
Keadaan yang tidak berkembang dalam fasa ini boleh menyebabkan
kelekaan dengan kawalan terhadap pengembangan keberkesanan. Kawalan
yang keras dapat menggalakkan galakan yang secara diam-diam dalam projek
fasa 1. Terlalu banyak penekanan dalam skala ekonomi akan mmbunuh projek,
walaupun selepas pelaburan yang bersungguh-sungguh. Akhir sekali, bahaya
yang tidak di duga mungkin akan di lihat di akhir pembinaan dan projek itu akan
di bekukan apabila kemudahan terhad.
Perancangan dalam fasa ini mengandungi fokus yang efisen. Hal ini
termasuklah menyiapkan dan menapis aplikasi, menaikkan pangkat staff kepada
tahap yang boleh diterima, dan menyusun semula bagaimana menggunakan
teknologi baru secara efisen. Perancangan yang formal menjadikan lebih efektif
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
dan belanjawan lebih tepat disebabkan pengalaman yang di peroleh dari fasa
dua yang pertama (the 1st two phase)
Dalam
fasa
terakhir,
pengaliran
teknologi
yang
tersebar
luas
(Maturity/Widespread Transfer) di kenalpasti berdasarkan penyerapan dalam

teknologi melalui organisasi. Selalunya, pembahagian secara penyerahan dalam
teknologi kepada lain-lain orang yang berkerjasama. Ia juga boleh memberi
makna pengambilan teknologi kepada pesaing. Dalam fasa ini, tak akan sampai
kerana perbahan persekitaran teknologi boleh menggantikan kepesatan
teknologi daripada ia di ambil sepenuhnya.
Perancangan dalam fasa ini memberikan perhatian terhadap pengurusan
di mana teknologi boleh di gunakan dan berapa banyak kos untuk
melaksanakannya. Beberapa teknologi tak akan dijumpai dalam fasa 4, kerana ia
di gantikan dengan cepat tahap terbaru iaitu 3 teknologi daripada bahagian yang
lain dalam organisasi.
Fasa 1 dan 2 di kenalpasti melalui perubahan, manakala fasa 3 dan 4 melalui
pengawalan. Dalam fasa perubahan, pengurusan harus
melakukan rujukan
untuk sesetengah faedah, rujukan menjadi lebih di gunakan secara efisen

kepada tempat-tempat lain. Sistem pengurusan kewangan dan persembahan
akan lebih efektif dalam fasa kawalan di mana terdapat tahap yang lebih tinggi
daripada jangkaan yang di perlukan kepada mereka untuk berfungsi.
Kedinamikan pengembangan pengetahuan teknologi bermakna di mana-mana
sahaja point yang di berikan dalam satu masa, syarikat akan berkemungkinan
menjadi pengurus projek yang menggambarkan semua 4 fasa ini.
Technology Adoption
Organisasi boleh menjangkakan untuk mengalami gelombang fasa, seperti
teknologi- teknologi yang meninggalkan perubahan fasa akan di gantikan dengan
eksperimen yang baru. Contohnya, awal tahun 1990, batch data processing (like
payroll) oleh sesuatu majikan untuk kebanyakan syarikat adalah dalam fasa 4;
perubahan data elektronik (EDI) untuk pengawalan belian dan inventori dalam
fasa 3 dan internet adalah barusahaja bermula untuk bergerak dari fasa 1 ke
fasa 2. Perubahan kurun, kemajuan dalam teknologi mengukuhkan perniagaan
pemprosesan data dalam fasa 4. Manakala Internet-based electronic commerce
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
adalah bergerak dalam fasa 2 apabila syarikat menjelajahi berkemungkinan dan

pelanggan menjadi biasa kepada keuntungan, risiko dan had kepada sistem
tersebut. (companies explore possibilities dan customers become accustomed to
the benifits, risks, and limitation of the system)
Rangkaiaan dan servis teknologi boleh menguatkan perhubungan, kerana
komunikasi adalah optimis, pertukaran maklumat yang lebih efisen menjadi lebih
mudah. Kebanyakan aliran maklumat boleh di tambah manakala selebihnya
boleh di gantikan atau hilang keseluruhannya apabila rangkaiaan komputer di
gunakan untuk menghubungkan sistem informasi melalui batasan organisasi.
Organisasi
besar
adalah
yang
pertama
yang
mengambil
kelebihan/advantages dalam teknologi maklumat, kedua-duanya dalam syarikat

mereka termasuk rangkaiaan yang menambah kuasa komputer melalui tahap
syarikat tersebut. Sejak 1970-an dan 1980-an, perniagaan di hantar dan di
terima purchase order, invois dan shipping notification via EDI over value-added
networks (VANs), untuk mengurangkan buruh, kos percetakan dan penghantaran
mail dalam procurement process. Tahun 1980-an juga memperkenalkan sistem
computer-aided design (CAD), computer-aided engineering (CAE)dan computeraided manufacturing (CAM) dimana membolehkan jurutera, pereka dan
technicians untuk mengakses dan berkerja.
Rangkaian lebih terbuka kepada mereka menggunakan komunikasi yang
mudah dengan pelanggan yang baru, pembekal dan orang lain. Rangkaian
menjadi lebih terbuka dengan :
a) Protokol awam (public protocol) yang di ambil daripada kelengkapan yang
major dan penyediaan software. Ini mengurangkan kewangan dan kos
pekerja dalam pemperolehan, penemapatan dan menggunakan segala
perkakasan dan perisian yang di perlukan untuk berkomunikasi menerusi
rangkaian tersebut. Apabila kedua-dua iaitu multiple suppliers dan multiple
buyers perlu dimasukkan, standard harus berkaitan tanpa pelabur
substantial network-specific sama ada pada penjual atau pembeli.
b) Mereka di kawal oleh bahagian ketiga sama ada pembeli atau penjual
pada rangkaian tersebut. Jika bahagian ketiga kembali berdasarkan
overall volume pada rangkaian pengurusan, penyedia kepada rangkaian
ada beberapa sebab untuk membuang sama ada penjual atau pembeli.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Jika rangkaian itu di uruskan oleh penjual atau pembeli di dalam pasaran,
mereka akan melihat pembukaan rangkaian tersebut sebagai amaran
kepada pemegang saham pasaran atau kelebihan bersaing.
Rangkaian telefon adalah contoh yang baik kepada rangkaian yang terbuka. Di
USA, lebih daripada 90% individu dan perniagaan/ para peniaga mempunyai
servis telefon. Ini kerana murah sebab skala ekomoni dan subsidi pelbagai di
tawarkan.
Internet telah membuatkan lebih berpatutan walaupun kepada rumah
pejabat yang kecil dengan meluaskan rangkaian perniagaan tersebut ke
kawasan yang luas(work team & geographical location). Kos untuk pelanggan
untuk mencari pembekal yang berpotensi adalah rendah dan kos untuk
pembekal untuk menambah pelanggan juga rendah.
Kesimpulan
1. Teknologi informasi dan telekomunikasi membantu melicinkan masalah
untuk mengatasi masalah penyelarasan dan kawalan dan dapat
membantu
mengstruktur
semula
hungungan
inter-organisational,
terutamanya lebihan masa dan jarak. (Kos pembayaran, pengurusan

inventori dan kitar masa).
2. Companies lower procurement costs by consolidating purchases and
devoloping relationships with key suppliers to benifit from volume
discounts and tighter integration in the manufacturing process.
3. Holding inventory bermakna operating kos yang tinggi dan profits yang
rendah.
4. Jumlah masa yang digunakan untuk membina produk dinamakan kitar
masa.
5. Fasa 1: Technology Identification and Investment, Fasa 2: Technological
Learning and Adaption, Fasa 3: Rationalisation and Management Control,
Fasa 4: Maturity/Widespread Technology Transfer.
6. Pembukaan Internet di harapkan most important attribute.
7. WWW menjadikan e dagang kepada rumah pejabat yang dengan
rangkaian perniagaan berhubungan dengan elektonik dengan kemudahan
berkolaborasi projek melalui work teams dan keadaan geografi.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
8. Syarikat yang pelbagai saiz kini boleh berkomunikasi antara satu sama
lain secara elektronik, melalui Internet, networks for compony-use
only(intranets) atau untuk digunakan oleh compony dan its bisnes
partners(extranets) as well as the private value-added networks.
9. Sistem komputer telah bertukar kepada persaingan yang biasa dan ia
lebih kepada insdustri.
10. Ia digunakan untuk penyelarasan antara purchasing operation di syarikat
tersebut dengan pembekal.
TAJUK 5
(E-Dagang: Pencarian Bebas dan Terarah)
SINOPSIS
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

keusahawanan iaitu
HASIL PEMBELAJARAN
1. Memahami bagaimana enjin pencarian dan pengiklanan

menyumbang kepada e-dagang.
2. Mengetahui keputusan asas yang perlu dibuat berkaitan
kumpulan
sasaran
dan
advertising
membangunkan sesebuah pengiklanan.

3. Berkebolehan
untuk
menerangkan
saturation
apabila
strategi-strategi
pengiklanan secara online serta kebaikan dan keburukannya.

4. Memahami terma-terma seperti meta-data, banner, Webring,
click-through, web site pirate.
5. Dapat mengetahui apakah virtual mall dan kenapa mereka dapat
menarik perhatian pengguna.
6. Dapat memahami apakah tugas intelligent software agents dan
mobile software agents.
7. Dapat menerangkan perbezaan di antara agents dan information
broker.
8. Dapat memahami kepentingan meta-data berkaitan pengiklanan dan
tapak directories.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
PENCARIAN BEBAS DAN TERARAH
SEARCH ENGINES
PENGIKLANAN
WEB-BASED MASS MEDIA
MEASURING EFFECTIVENESS
AGENTS
MOBILE AGENTS
INFORMATION BROKERS
VIRTUAL MALL AND DIRECTORIES
DIRECT MARKETING
FREE SEARCH (PENCARIAN BEBAS)

265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Kejayaan sesuatu perniagaan tidak akan terjamin dengan hanya mewujudkan

suatu kehadiran di Internet. Cabaran utama bagi pemasar-pemasar adalah, untuk
menarik perhatian pelawat-pelawat ke laman mereka, serta untuk menjana suatu
ulangan lawatan yang penting dan bermakna. Membina kesedaran jenama (brand
awareness) melalui pengiklanan dan pemasaran adalah penting untuk berjaya di dalam
suatu pasaran yang baru dan pantas membangun, terutamanya di Internet di mana para
pengguna mempunyai pilihan untuk menghabiskan masa dan duit mereka pada ribuan
laman yang berbeza. Kesedaran ini akan mempengaruhi kita untuk melawat laman
tersebut, sebagai hanya suatu percubaan atau suatu permulaan kepada lawatanlawatan seterusnya.
Portal-portal yang diisytiharkan sendiri telah berkembang menjadi suatu corong
yang bertindak untuk membimbing seseorang pelawat bagi menembusi kandungan
Internet yang sangat luas dan sangat banyak. Khidmat-khidmat yang ditawarkan Free
Search akan dibincangkan di dalam bab ini; iaitu pertanyaan-pertanyaan pengkalan
data (database queries) dan pengiklanan. Khidmat-khidmat lain akan dibincangkan di
dalam bab yang seterusnya.
ENJIN PENCARIAN (SEARCH ENGINES)
Hingga kini Internet adalah suatu kolam infomasi yang paling fleksibel. Oleh
kerana sangat mudah untuk memasukkan suatu maklumat ke dalam Internet, ramai
penyumbang-penyumbang yang menjadikannya semakin besar dan luas dari hari ke
hari. Maka, adalah sangat mudah untuk sesat. Sebab itulah perkara pertama yang
biasanya dilakukan oleh pengguna adalah melawat enjin pencarian. Perkhidmatan ini
adalah bertujuan untuk bertindak sebagai indeks kepada sumber-sumber maklumat
yang sangat banyak dan luas di dalam rangkaian tersebut.
Setiap enjin pencarian akan mengumpul maklumat mengenai dokumen-dokumen
yang boleh digunakan di Internet. Ia biasanya menggunakan sejenis alat (tool) yang
dinamakan spider (atau robot atau webcrawler) yang akan menyenaraikan sampelsampel kesemua dokumen yang dijumpainya di Internet dan menghantarnya kembali ke
pengkalan (home). Sesetengahnya hanya mengambil 500 perkataan pertama dari satu
halaman yang dijadikan sampel, manakala selebihnya mengambil keseluruhan atau
kesemua
maklumat
tersebut.
Spider
juga
berkebolehan
untuk
mengikut
link
(hubungan/rantaian) yang disertakan di dalam dokumen tersebut, dan seterusnya

penemuan laman-laman tambahan untuk disiasat.
Apabila spider menghantar sampel-sampel kembali ke pengkalan, akan terdapat
suatu mekanisme untuk mengeluarkan meta-data daripada sampel tersebut. Meta-data
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

adalah satu set kata kunci yang diguna untuk menerangkan dokumen tersebut. Ini
mungkin dikeluarkan melalui kekerapan perkataan (kecuali stop-words, seperti and
atau etc). Sesetengah enjin pencarian mengambilkira bukan hanya kekerapan
perkataan di dalam suatu halaman, tetapi juga berapa hampir perkataan itu berada di
bahagian atas suatu halaman dan ianya dibahagikan secara adil disepanjang halaman
tersebut. Petunjuk-petunjuk lain adalah formatnya (font yang lebih besar biasanya
adalah tajuk-tajuk); dan text yang telah disertakan oleh penulis (author) untuk
menerangkan mengenai dokumen tersebut. Bahasa mark-up tradisional, HTML,
mempunyai tag yang berformat khusus (dikenali sebagai tag META) yang membenarkan
penulis (author) untuk merekabentuk satu set kata kunci yang diingini bagi laman web
tersebut.
Meta-data ini kemudiannya digabungkan dengan suatu pangkalan data yang
membenarkan orang ramai untuk bertanya menggunakan kata kunci. Sintaksis
pertanyaan mungkin adalah mudah atau rumit/canggih. Sesetengah enjin pencarian
mungkin mengikuti suatu peraturan yang tersirat bila diberikan beberapa kata kunci,
sementara yang lain menawarkan peluang kepada pengguna untuk mencari melalui
frasa dan bukan sahaja melalui perkataan. Terdapat juga yang memberi keutamaan
kepada perkataan-perkataan, membenarkan suatu pertanyaan yang menggunakan
kombinasi operator AND, OR, NEAR dan NOT, serta menawarkan pilihan untuk
mengehadkan keputusan dalam suatu tempoh masa tertentu.
Keputusan kepada pertanyaan biasanya ditunjukkan sebagai satu set link
berbentuk hypertext. Pada kebiasaannya, ayat pertama pada satu halaman mukasurat
akan ditunjukkan pada keputusan pertanyaan untuk memberikan satu gambaran atau
pengenalan kepada apa yang ada di laman tersebut, atau lebih bagus lagi, huraian
ringkas setiap dokumen yan ditunjukkan dalam konteks istilah pencarian tersebut.
Keputusannya mungkin seribu, sejuta atau pun hanya dua dokumen sahaja yang boleh
digunapakai,
bergantung
kepada
kaedah
yang
diamalkan
oleh
sistem
untuk
mengeluarkan meta-data dan topik pertanyaan secara kasar.

Sesetengah enjin pencarian pakar dalam jenis-jenis sumber tertentu: fail-fail
audio, grafik-grafik, atau program-program komputer, contohnya. Enjin pencarian ini
akan memberi pilihan untuk mengecilkan pencarian kepada jenis muzik (cth; karaoke),
atau sistem operasi jika ia berkaitan program. Andaikata anda ingin melihat gambar
beruang perang (brown bear). Perkhidmatan ini akan benarkan anda untuk pilih
Picture, masukkan istilah brown bear dan klik butang search. Pertanyaan ini akan
dijawab dengan ratusan lokasi tepat gambar, dan memberitahu anda saiz setiap imej
dan format imej tersebut disimpan.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Pencarian ini juga bergantungharap kepada meta-data, oleh kerana teknik
penyusunan pengkalan data untuk bunyian dan imej-imej masih dalam perkembangan.
Penyelidik-penyelidik masih mengusahakan sistem yang memahami abstrak seperti
light brown dan jazz, begitu juga dengan pelbagai kemungkinan maksud yang boleh
didapati daripada lion atau kitchen atau old man with a moustache.
Sesetengan enjin pencarian melitupi lingkungan sumber-sumber yang luas,
seluruh internet. Ia membenarkan seseorang untuk mengehadkan atau meluaskan
pertanyaan kepada punca-punca seperti laman (site) FTP dan newsgroups. Terdapat
juga satu laman yang dipanggil metasearch (atau metacrawlers) yang menghantar
pertanyaan anda kepada beberapa enjin pencarian global dalam satu masa. Akhir
sekali, terdapat juga enjin pencarian yang sulit dan spesifik. Ia berguna terutamanya
dalam dua situasi: mencari satu katalog produk yang luas bagi ciri-ciri (features) dan
pilihan (options); serta mencari dokumentasi teknikal yang besar jumlahnya.
Sulit atau tidak, enjin pencarian adalah merupakan suatu contoh jelas yang aktif,
adhoc dan bergaya peribadi yang dicadangkan oleh free-search dalam persekitaran
pasaran. Sebagai lanjutan kepada teknologi pengkalan data (database), jenis
pertanyaan yang baru akan digunakan, dan meta-data akan menjadi lebih luas dan lebih
tepat.
PENGIKLANAN (ADVERTISING)
Secara umunya, papan iklan (banner) adalah imej segi empat tepat yang
mengiklankan suatu produk, syarikat atau perkhidmatan. Banner ini biasanya diletakkan
di tengah-tengah pada bahagian paling atas suatu laman web (web site). Jika anda klik
pada banner ini, ia akan membawa anda ke laman web periklanan tersebut. Perkara
kurang penting yang lebih kecil (Smaller secondary) dan pengiklanan secara teks juga
turut digunakan, tetapi bentuk dan perletakan banner tersebut menjadikannya suatu
bentuk pengiklanan yang paling popular.
Komunikasi pemasaran adalah bertujuan untuk memberitahu, mengingatkan,
dan memujuk pelanggan sebelum dan selepas sesuatu pembelian. Terdapat keputusan
asas yang perlu dibuat berkaitan dengan kumpulan sasaran dan memadatkan
pengiklanan
(advertising
saturation)
apabila
ingin
membentuk
suatu
strategi
pengiklanan:
Frequency (kekerapan): Pengiklan haruslah mendedahkan sesuatu iklan

itu dengan kekerapan yang berkesan ditahap minimum yang diperlukan
untuk memujuk pengguna membeli produk itu. Untuk produk yang
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
mempunyai kitaran pembelian selama beberapa hari (cth - minuman

ringan), kekerapan pendedahan yang efektif paling minimum adalah lebih
tinggi daripada produk yang mempunyai kitaran belian selama beberapa
tahun (cth - kereta). Pengalaman lepas telah menunjukkan bahawa
kekerapan efektif yang paling minimum adalah antara 1 13 pendedahan
bagi setiap kitaran belian.

Continuity (kesinambungan): Bagi produk yang mempunyai kitaran
belian yang pendek, pelanggan sama yang berpotensi mestilah selalu
dipikat untuk memastikan kesetiaan pada jenama tersebut. Bagi produk
yang mempunyai kitaran belian yang panjang adalah lebih berkesan jika
sasarkan pelanggan yang berlainan setiap kali, terutamanya ketika
mereka membuat keputusan pembelian.

Reach (capaian): Pengiklan haruslah memutuskan samada untuk
sasarkan sejumlah kecil pengguna tetapi kerap kali ataupun sejumlah
besar pengguna tetapi kekerapannya berkurangan. (low reach
kekerapan tinggi @ high reach kekerapan rendah). Capaian juga
mempunyai komponen bergeorafi, ketika banyak bentuk media adalah
terhad pada pasaran tempatan, sementara yang lain boleh sasarkan
pasaran kebangsaan atau mungkin juga antarabangsa yang lebih luas
dan lebar.
Banner sesuatu kempen mungkin berguna untuk menghasilkan kesedaran
jenama. Walaubagaimanapun, kajian menunjukkan bahawa selepas dua pendedahan,

kesedaran jenama akan memuncak. Untuk mengekalkan profil suatu jenama yang baik
selepas kempen permulaan, kekerapan untuk menonjolkan banner perlu dikurangkan.
Berbeza dengan pengiklanan tv, di mana pendedahan yang berlebihan akan memberi
suatu penilaian negatif terhadap produk, pendedahan banner iklan secara berlebihan
melaporkan perasaan negatif terhadap medium tersebut dan bukannya produk itu.
Dalam kes ini, pengguna-pengguna yang tidak mahu melihat banner-banner
pengiklanan boleh membeli software yang akan menggantikan banner tersebut dengan
suatu link berbentuk teks.
Di dalam Internet, perletakan iklan adalah satu kerja yang agak rumit. Kumpulan
affinity boleh berhimpun tanpa perlu melalui sebarang portal, serta istilah-istilah yang
digunakan untuk menerangkan aktiviti Internet, seperti browsing dan surfing,
mencadangkan bahawa penerokaan secara kasual adalah berkemungkinan lebih biasa
atau lazim daripada pencarian bermatlamat atau rancangan yang disusun rapi. Dengan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

meletakkan iklan di dalam sesuatu laman yang sangat sibuk, tidak bermakna anda
sudah disambungkan atau dihubungkan dengan pasaran. Meletakkan banner secara
berstrategi untuk menarik minat pelbagai pasaran niche (ruang pengiklanan) mungkin
adalah satu strategi yang lebih berkesan untuk jangka masa panjang.
Salah satu strategi yang berkesan ialah menghubungi pemilik web yang
menguruskan laman yang berkemungkinan menarik minat pelawat-pelawat. Anda boleh
menguruskan iklan produk mereka di laman anda, dan begitu juga sebaliknya.
Contohnya, jika anda menjual produk seperti barang masakan, anda mungkin ingin
bertukar banner dengan laman yang mempromosikan buku resepi. Sekiranya banner
dikira mengganggu, anda mungkin boleh meletakkan link timbal-balik (reciprocal links).
Link yang diletakkan pada kedua-dua halaman adalah bertujuan untuk membawa
pelawat-pelawat ke laman yang mempunyai produk-produk yang bagus atau yang
mempunyai maklumat yang berkaitan.
WebRing adalah merupakan satu kaedah lain yang boleh diguna untuk
menghubungkan antara laman-laman yang berkaitan. Ianya adalah satu persetujuan
bersama antara bisnes-bisnes dengan tujuan yang biasa ataupun pasaran yang
disasarkan. Laman yang diminati ramai selalunya akan membenarkan pelayar-pelayar
untuk klik pada link WebRing, di mana akan membawa mereka kepada ahli-ahli
kumpulan yang lain. Perancangan sebegini akan membenarkan lebih banyak
pengemudian yang mudah, serta membuat pilihan rawak atau spesifik mengenai
destinasi seterusnya daripada set laman-laman yang dipunyai ahli kumpulan tersebut.
Kaedah popular yang ketiga ialah dengan menyertai kumpulan pertukaran
banner. Banner anda akan menjadi sebahagian daripada iklan-iklan yang akan muncul
di halaman peserta-peserta kumpulan tersebut. Banner khusus yang akan ditunjukkan
adalah biasanya diserahkan dengan segera selepas memasuki sesuatu halaman. Ini
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

akan membenarkan perkhidmatan pertukaran tersebut untuk memutarkan pengiklanan
itu secara berkesan kepada mana-mana laman yang akan memaparkannya. Setiap
pertukaran mempunyai nisbah yang akan memberitahu anda kekerapan banner anda
dipaparkan. Pertukaran banner yang bernisbah 2:1 akan paparkan banner anda untuk
setiap dua kali anda uruskan banner peserta-peserta lain. Sesetengah pertukaran
mempunyai nisbha 1:1, namun terdapat juga 10:1. Perkhidmatan pertukaran ini akan
menyediakan laporan secara berkala bagi menunjukkan kekerapan banner anda
dipaparkan dan kekerapan ia diklik oleh seseorang yang berminat dengan iklan anda
untuk melawat laman anda.
Perbezaan
pengurusannya.
antara
Pada
suatu
umumnya,
pertukaran
WebRing
banner
adalah
dan
lebih
WebRing
statik
dan
adalah
terhad
persetujuannya, manakala pertukaran banner pula mempunyai lebih ramai ahli dan
adalah kurang dapat dijangka/diramal. Sesetengah kumpulan pertukaran banner hanya
membenarkan syarikat-syarikat di dalam bidang khusus untuk untuk sertai meraka,
seperti syarikat-syarikat perubatan sahaja. Kumpulan-kumpulan pula lain akan
mengkategorikan kumpulan-kumpulan, memastikan banner-banner ditukarkan hanya
antara syarikat-syarikat yang berkongsi profil pengguna yang sama. Begitu juga, wanitawanita yang memiliki bisnes boleh menyertai WebRing yang mempromosikan pemilik
bisnes wanita, selain produk atau perkhidmatan khusus WebRing.
MEDIA MASSA BERASASKAN WEB
Anda juga boleh membeli sesebuah pengiklanan, ia adalah lebih baik daripada
menguruskan publisiti untuk syarikat-syarikat lain di laman anda. Lebih daripada 2700
surat khabar mempunyai bisnes secara online, dimana hanya 60 peratus bertapak di
dalam Amerika Syarikat. Menambahkan majalah online dan yang mempunyai bahagian
sama yang boleh dicetak; penyiaran stesyen radio dan tv secara berterusan; dan akses
terus yang terhad untuk perkhidmatan berwayar dan skop maklumat biasa yang ada
menjadi jelas.
Walaupun orang ramai membayar sebahagian daripada kos untuk media seperti
surat khabar dan majalah, pengiklanan juga menyalurkan sebahagian besar daripada
hasil pendapatan yang diperolehi media. Walaupun hampir 90 peratus penggunapengguna web mendapatkan berita dan maklumat secara online, tradisi penyiaran
internet secara percuma telah menghalang penerimaa pembayaran berasaskan
penggunaan atau pembayaran langganan daripada tersebar luas. Kini, kebanyakan
web-web perniagaan mengelak daripada mengenakan pembayaran untuk langganan
sebagai satu cara untuk mengumpul penonton dan menarik pengiklanan, pemasaran
terus, dan transaksi hasil pendapatan.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Web yang mengandungi perniagaan memerlukan pelaburan utama yang lebih
rendah berbanding dengan penghasilan web setara lain yang tidak mengandungi
perniagaan. Maka, kandungan sesebuah surat khabar dan majalah haruslah dicetak dan
dihantar ke news stands atau depan pintu rumah di seluruh bandar untuk sampai ke
pembaca-pembacanya. Kandungan online boleh dimasuki secara terus melalui
komputer, dan juga muncul secara terus di skrin komputer pembaca. Pengguna
kemudiannya boleh membaca maklumat tersebut di skrin atau mencetaknya. Sebaik
sahaja kandungan tersebut dihasilkan dan disimpan, terdapat sedikit ataupun mungkin
tiada kos tambahan untuk menghantarnya kepada seorang pembaca atau seribu
pembaca. Berbeza dengan kandungan surat khabar atau majalah yang hanya dapat
digunakan sekali, kandungan yang disimpan secara digital menawarkan potensi untuk
mengulangi pembungkusan semula dan penggunaan semula. Artikel-artikel yang terhad
kepada teks dan sebuah gambar di dalam edisi cetakan mungkin dilengkapkan dengan
klip video atau audio, peta-peta, dan penyelidikan latar belakang secara lengkap dan
teliti di dalam versi online. Kandungan digital juga diaturkan dengan rapi dan menjadi
arkib yang boleh dicari (searchable archives) dan pengedaran semula di dalam format
lain (cth - CD-Rom), yang mana adalah susah jika dilakukan dengan timbunan kertas
ataupun mikrofilem.
Ia adalah sukar untuk tentukan samada berapa cepat Internet yang
mengandungi perniagaan akan mengubah perhatian orang ramai daripada sumber
media tradisional. Beberapa kajian menunjukkan bahawa tontonan televisyen merosot
apabila penggunaan Internet mula meningkat. Walaubagaimanapun, sesetengah
penerbit menyatakan bahawa peredaran surat khabar dan majalah mereka yang sedia
ada tidak menurun, walaupun penonton web mereka semakin meningkat. Mereka
mengatakan bahawa pembaca setia bahan cetakan mereka juga boleh ditemui secara
online, tetapi mengharapkan setiap medium memuaskan keperluan yang berbeza.
Walaupun jumlah penonton bagi sesebuah surat khabar atau rancangan sitkom
di televisyen tidak menurun, pengiklan mungkin bertukar ke Internet jika merasakan ia
memberikan kesan yang lebih efektif untuk mencapai bilangan penonton yang
dikehendaki. Perkara ini mungkin memakan masa bertahun lamanya sebelum kesan
penuhnya dapat dilihat, tetapi trend terkini dalam perbelanjaan bagi pengiklanan
tempatan dan iklaneka, menunjukkan bahawa pertukaran ini sedang berlaku.
MENGUKUR KEBERKESANAN
Surat khabar, majalah, radio, dan televisyen didorong dan disokong oleh
pengiklanan secara berkelompok (mass advertising). Hanya sedikit maklumat iklan yang
ditujukan kepada penonton atau individu tertentu. Istilah dan kriteria pengukuran yang
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

digunakan untuk menetapkan harga pengiklanan di dunia sebenar telah mencerminkan
perkara ini. Teknologi-teknologi yang lazim terdapat untuk pengawasan (monitoring) dan
pengesahan bagi lalulintas penonton (impressions atau eyeballs) menarik banyak
pelaburan pengiklanan. Syarikat penyelidikan media akan mengawasi bilangan
penonton televisyen, kadang-kadang dengan menggunakan peralatan yang canggih dan
berteknolgi, untuk menyiasat rancangan kegemaran mereka. Peredaran dan kadar
penyampaian untuk surat khabar dan majalah dihitung daripada unit yang terjual dan
penyelidikan pasaran. Radio mempunyai liputan secara geografi dan maklumbalas
penonton. Pengiklanan secara luaran (outdoor)
mengambilkira penonton yang
berpotensi berdasarkan pada lalulintas.

Agensi-agensi pengiklanan dan pembeli-pembeli media selesa dengan teknik
pengukuran untuk media ini, walaupun mereka mungkin tidak percaya bahawa kesemua
pengiklanan mereka betul-betul berkesan. Saya tahu sebahagian daripada pengiklanan
saya telah dibazirkan, tetapi saya tidak tahu bahagian mana adalah merupakan komen
oleh seorang eksekutif pemasaran yang ragu-ragu. Banyak pedagang-pedagang kini
semakin kurang berkebolehan dalam mencipta program pengiklanan yang berbeza
untuk setiap sasaran, kerana mereka tidak berupaya untuk mengesan atau
membezakan pengguna yang setia berbanding pengguna yang hanya mencuba, atau
mengenalpasti pengguna kuat jenama-jenama lain yang mungkin berbaloi jika
mengubah haluannya.
Walaupun internet mempunyai potensi yang hebat untuk mengenalpasti dan
menyasarkan kumpulan tertentu, kelemahannya bagi sistem penerimaan secara luas
untuk mengawasi dan mengenalpasti lalulintas penonton telah menjadi suatu halangan
yang akan cuba di atasi. Kekurangan pendekatan yang lebih baik, konsep dan alatan
(tools) tradisional juga digunakan untuk pengiklanan Internet. Walaupun ia mungkin tidak
berhasil sebaiknya dalam persekitaran yang baru, ia akan bertindak sebagai jambatan
sementara untuk pemilihan media dan pasaran yang ingin disasarkan.
Web Advertising Measurement

Term
Hit
Definition
An entry into the log file of a web server, generated by a file request.
The number of hits has no predictable relation to the number of visitors
to a site; a single page with (for example) ten small icons will register
eleven hits in the log file.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Qualified hits
Hits that deliver information to a user. This excludes error messages

and redirects; it does not indicate the number of visitors.
The gross number of occasions a user looked up as ite. This is a
Visit
sequence hits made by one user at a site within a set period of time. It
does not indicate wether visitors are digging into the site content or just
skimming.
The number of individuals who visit a site within a specific period of
Unique users
time. It can be calculated by IP address (inaccurate) or user login

(accurate).
Standard impressions
The number of times an Internet surfer sees an ad banner but does not
click-through to connect to the advertisers site.
AdClicks
The click-through rate within a certain period of time.

Keberkesanan pengiklanan secara banner diukur dengan kadar click through:
berapa kali orang yang melihat banner tersebut klik padanya dan pergi ke laman
pengiklan
tersebut.
Masalahnya
ialah
membentuk
dan
mengenalpasti
ukuran
pendedahan. Browser hanya memberikan maklumat yang sangat terhad kepada server,
tidak mencukupi untuk membentuk persepsi yang sebenar bagi orang yang
menggunakannya. Jika matlamat iklan tersebut ialah kesedaran jenama (brand
awareness), sebagi contoh, ia mungkin cukup jika mempunyai kekerapan pendedahan
yang tinggi, walaupun ia tidak diterjemahkan menjadi satu click-through kepada laman
tersebut. Pengiklanan itu mungkin diterjemahkan kepada penambahan jualan di dunia
sebenar, tanpa lawatan (visit) ke laman pengiklana tersebut.
Walaubagaimanapun, pengiklan mahu mengaitkan pendedahan-pendedahan
kepada perbelanjaan pengiklanan dan jualan. Kaedah yang paling biasa untuk
menghitung pendedahan ialah dengan menghitung hit: pelawat-pelawat ke halaman
yang mengendalikan iklan tersebut. Jika seseorang mempunyai masalah memuatkan
(loading) satu halaman, atau asyik kembali atas sebab lain, ia tidak akan menunjukkan
capaian sebenar iklan tersebut, maka sesetengah perkiraan hanya satu permintaan
untuk setiap hari daripada satu alamat IP unique. Isu yang sama timbul dalam
pengukuran click-through. Sesetengahnya akan menghitung mana-mana rujukan
daripada satu halaman yang akan memaparkan banner tersebut, sementara yang lain
menghitung satu click-through hanya jika satu jualan dibuat pada laman web pengiklan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

itu. Sesetengah pertukaran dan perletakan banner, syarikat menggunakan pengiraan
berdasarkan kombinasi nisbah ia dipaparkan, kadar click-through, dan link timbal-balik.
Terdapat satu lagi faktor, iaitu kepercayaan. Jika banner anda dikendalikan di
laman orang lain, bolehkah anda sahkan berapa kali ia sebenarnya dipaparkan? Jika
syarikat yang anda berurusan itu memberitahu banner anda akan ditunjukkan setiap
lima kali seseorang mengakses URL tertentu, ia mungkin sukar untuk menyemak
prestasi mereka. Terdapat kes-kes yang dilaporkan dimana perkhidmatan pertukaran
palsu yang hanya memaparkan banner mereka sendiri dan bukannya banner klien
mereka, dan juga lanun halaman web, iaitu mereka yang menyalin halaman dari laman
web secara tidak sah serta menjual ruang pengiklanan dengan menyamar sebagai
sebuah syarikat yang berjaya.
Sekali lagi, audit bagi angka putaran (circulation figures) dan persaingan antara
mereka-mereka yang membuat anggaran syer pasaran wujud bagi pengiklanan dunia
sebenar, tetapi perkhidmatan-perkhidmatan untuk Internet ini masih lagi di tahap yang
baru, dan nilai bagi maklumat yang disediakan tidak diterima secara umumnya.
Keinginan itu untuk juruaudit dan banyak lagi kedudukan yang lebih sistematik atau
pensijilan kualiti adalah diketahui ramai. Mereka juga mungkin akan menyediakan lebih
banyak alatan software yang menghitung bilangan penonton lebih tepat dari hit dan
click-through, termasuklah menjejak visit dan corak pembelian, serta menganalisis
perlakuan yang bertentangan dengan sosio-ekonomi dan profil psikografik mereka.
Terdapatnya penambahan bilangan pengiklan-pengiklan yang mahu mengetahui
secara tepat apakah yang telah dirangsang melalui tindakan atau perbuatan
pengiklanan, ataupun pengenalan produk baru meraka. Ini juga akan membantu dalam
mensasarkan pengiklanan dan juga bayaran yang dikenakan untuk pengiklanan. Kerana
akauntabiliti sebenar memerlukan maklumat sebenar, kriteria abstrak seperti share of
voice dan share of mind akan memberi laluan pada share of customers suatu
jenama, sebaik sahaja teknik pengiraan diperbaiki dan diterima secara umumnya.
SOALAN
1. Dua perkhidmatan yang ditawarkan oleh portal ialah: __________ dan

_______.
2. ___________ adalah bertujuan untuk bertindak sebagai indeks kepada
sumber-sumber maklumat yang sangat banyak dan luas di dalam
rangkaian.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
3. Sebuah enjin pencarian biasanya menggunakan alat (tool) yang dipanggil

______, ________ atau _______ yang akan menyenaraikan sampelsampel
kesemua
dokumen
yang
dijumpainya
di
Internet
dan
menghantarnya kembali ke pengkalan.

4. ________ adalah satu set kata kunci yang diguna untuk menerangkan
dokumen.
5. Terangkan bagaimana enjin pencarian membalas sesuatu keputusan
pencarian.
6. Apakah WebRing?
7. Walaupun Internet mempunyai potensi yang hebat untuk mengenalpasti
dan
menyasarkan
kumpulan
_____________________________________
tertentu,
telah
kekurangan
menjadi
suatu
halangan yang akan cuba di atasi.

8. Keberkesanan iklan secara banner diukur dengan _________.
9. Bagaimana perkhidmatan media di dunia sebenar membuat keuntungan
dalam kaedah yang tidak boleh dilakukan oleh perkhidmatan media
secara Internet?
10. Berbeza dengan kandungan surat khabar dan majalah yang hanya dapat
digunakan sekali, kandungan yang disimpan secara digital menawarkan
potensi untuk __________ dan _________.
Perbincangan
Terangkan bagaimana enjin pencarian menyusun dan mengumpul
maklumat.
Bayangkan anda cuba untuk menjual suatu produk secara online. Apakah
kaedah yang anda gunakan untuk mengiklankan produk tersebut? Apakah
keputusan asas yang akan anda buat berkaitan kumpulan sasaran dan
advertising saturation?
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Apakah masalah paling besar apabila ingin menaksirkan kejayaan dalam

sesuatu pengiklanan Internet? Apakah yang dapat anda lakukan untuk
mengatasi masalah ini?

Bagaimanakan Internet telah memnpengaruhi media tradisional?
PENCARIAN TERARAH
Memandangkan banyak maklumat boleh didapati, masa, tenaga dan kos diperlukan
untuk menemui maklumat yang berkaitan, penyertaan pasaran merujuk kepada
pertukaran bahagian proses pencarian kepada orang lain. Kurangnya kualiti jaminan
juga menjadi masalah terutamanya kepada Internet. Sekatan yang lemah untuk
memasuki laman yang menarik bagi pengumuman percuma tetapi kandungan kurang
berkualiti. Teknologi enjin pencarian terkini masih mentah bagi membolehkan
pembezaan yang berkesan sama ada maklumat tersebut berkualiti atau tidak. Oleh itu,
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

sementara kos mendapatkan maklumat berkurangan mendadak , kos bagi menilai dan
menapis maklumat meningkat dengan pantas.
Agents
Ejen pintar selalunya dianggap sebagai jawapan kepada petunjuk masalah dalam
kecelaruan Internet. Menurut kamus definisi bagi istilah ejen ialah: Sebagai entiti yang
memberi kebenaran atau kuasa yang bertindak bagi pihak lain. Satu contoh yang baik
bagi ejen pintar ialah ejen pelancongan tempatan anda. Individu ini menggunakan
perisian yang khusus untuk membina senarai tiket yang sesuai dan menggunakan
pengetahuan mereka untuk memilih tiket yang paling sesuai dengan kehendak
pelanggan.
Seorang ejen perisian ialah pemohonan yang bertindak untuk menyelesaikan
tugasan bagi pihak penggunanya. Malangnya, definisi ini menggambarkan jenis perisian
lain yang terlalu banyak serta telah lama mencipta nama. Sebagai contoh, bayangkan
seorang penyemak ejaan. Ia membaca sepanjang dokumen, menyemak setiap
perkataan bersandar kepada perkataan dalam pangkalan data. Jika perkataan tersebut
tidak terdapat dalam pangkalan data, penyemak ejaan yang tidak pintar akan berhenti
dan meminta pembetulan, sementara penyemak ejaan yang lebih pintar mungkin
mencadangkan alternatif tertentu dari perkataan yang kerap tersalah ejaan atau
alternatif
ejaan dialek Pangkalan
dalam pangkalan
data (Sebagai
UK persoalan
memilih rumour
Sistem Pengurusan
Data (DBMS)
dengan contoh:
keupayaan
rumit
sebaliknya
USAsepadan
pula rumor
). gambaran ejen. Sifat Pencarian awal memudahkan
mungkin juga
dengan
Kebanyakan
perisiankandungan
adalah berdasarkan
ideadata
yangyang
pengguna
perlu
pengguna
untuk ejen
mendapat
pangkalan
besarhanya
dengan
menetapkan
matlamat
agak
tinggi
daripada mengeluarkan
yang jelas.
keputusan yang
baik.yang
Tetapi
dalam
menjelaskan
kandungan, iaarahan
memerlukan
tahapIni
adalah
tanda yang
pertama
kepintaran dalam ejen perisian: peraturan yang tugasan untuk
kepintaran
sama.
mendapatkan
dancontoh,
memproses
maklumat
dari pangkalan
databaru
atau
Sebagai
seorang
pemajusecara
tanah automatik
mencari peluang
perniagaan
gabungan
sumber.
Kebolehan
pada kelajuan
yang tinggi,
mencari,dan
mungkin pelbagai
memerlukan
pangkalan
data menapis
untuk mencari
semua rencana
yang
mungkin
menyelesaikan
masalah
menawarkan
daripada berlebihan
Ejen
berguna untuk
membuat
senarai perlindungan
tentang kontrak-kontrak
baru maklumat.
yang boleh
perisian
yangIni
baik
akan membenarkan
orang
ramai untuk
kurang menghabiskan masa
ditawarkan.
mungkin
membawa kepada
persoalan
seperti:
bagi
Pilihmencari maklumat dan lebih masa menggunakan atau menganalisis maklumat
berguna
yang atau
pemulihan
auto. Ia juga akan membenarkan pemulihan maklumat
(berfikir-fikir*
khabar angin*)
baru
untuk
mencapai keputusan pakar pencari yang berkuasa.
Dalam
4 huruf
(membina* atau membangunkan* atau mendirikan)
Dalam 4 huruf
(kilang atau kemudahan atau gudang)
Menjangkakan berfikir-fikir termasuk sinonim seperti berfikir tentang atau
mempertimbangkan* atau memikir-mikirkan tentang sesuatu* dan khabar angin
termasuk skup atau dengar itu dll., di mana * bermasuk untuk memasukkan
semua perbezaan seperti telah dibina atau sedang dibina termasuk juga ejaan
alternatif seperti rumour untuk rumor. Walaupun pada level yang lebih awal, istilah
265478962.doc
Sulit
Dicitak
10:47:00
AM kumpulan konsep mungkin mempertimbangkan untuk
dan 6/13/2008
frasa dalam
setiap
menggambarkan keseluruhan yang berkaitan.
Peringkat tertinggi bagi kepintaran bergantung kepada model kewujudan

manusia dan pembelajaran mesin yang membenarkan ejen sendiri membuat keputusan
berdasarkan kepada pemulihan maklumat. Ejen perisian yang memiliki kepintaran
peringkat ini belajar untuk memperbaiki keputusan mereka mengikut pengalaman. Idea
mereka mengenai keadaan berkembang melalui satu peraturan dalam contoh di atas,
kita mungkin bertanggungjawab untuk melatih ejen perisian yang mana rumor adalah
sama dengan rumour. Mereka juga mungkin menggunakan teori permainan untuk
membuat keputusan yang suatu alternatif itu lebih baik dari yang lain. Sebagai contoh,
sebuah penerbangan dari London ke Singapura akan berhenti di satu atau banyak
tempat; sepatutnya bagi harga yang telah diberikan ( atau mengikut perbezaan harga)
perjalanan yang singkat dan tidak banyak berhenti lebih menjadi idaman.
Mobile Agents
Dengan mencari dari pangkalan data ke pangkalan data yang lain bagi
memastikan anda tidak ketinggalan maklumat yang diperlukan, boleh membosankan
dan mengambil masa. Walaubagaimanapun, kebelakangan ini ejen dan khidmat
peribadi membataskan mereka kepada satu atau lebih pangkalan data yang dikawal
oleh syarikat yang menawarkan khidmat tersebut. Dalam kes enjin pencarian, pangkalan
data dibuat lebih awal, jadi ia mungkin tidak akan menggambarkan harga terbaru atau
urus niaga. Dalam kes yang lain, penjual membayar untuk memasuki pangkalan data
mengenai ciri-ciri produk dan harga. Kelebihannya ialah pengguna tidak perlu membina
persoalan yang rumit kerana laman tertentu telah disasarkan. Manakala kelemahannya
pula, seseorang memilih laman untuk diindeks lebih awal.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Untuk lebih pencarian, pergerakan adalah faktor yang membezakan diantara
ejen perisian dan jenis perisian yang lain. Ejen bergerak adalah satu program yang
mewakili pengguna atau program lain dan boleh dipindahkan dari satu hos ke hos yang
lain dalam rangkaian di bawah pengawalan mereka. Ejen bergerak memilih bila dan di
mana mereka akan dipindahkan dan mungkin mengganggu perlaksanaan dan
menyambung tempat-tempat lain dalam rangkaian tersebut. Ia akan mengembalikan
keputusan dan diperolehi media bagi pihak pengguna.
Pendek
kata,
ejen
perisian
bergerak
adalah
sebuah
program
yang
menggerakkan data. Paradigma ejen bergerak (atau objek bergerak) ialah dipercayai
oleh ramai pencari untuk menjadi pesaing yang kuat dalam perlawanan untuk berurus
niaga
dengan
cabaran
daripada
multimedia
komunikasi
yang
berkesan
dan
mempengaruhi pencarian maklumat. Lebih terperinci, ejen perisian boleh menjadi

pembantu dalam pengurusan rangkaian yang sebenar, masuk campur pengubahsuaian
pengguna (interaksi antara manusia dan komputer), dokumen perjalanan kerja, khidmat
pelanggan, tarikan minat oleh komuniti bangunan dan pemulihan semula maklumat.
Sejak ejen bergerak berpindah daripada mesin ke mesin dalam rangkaian tersebut
untuk menyelesaikan tugasan, mesin-mesin meminta kepada hos ejen perisian bergerak
dan menyediakan data untuk membolehkan mereka mengekalkan dialog diantara
mereka
dan
menyediakan
maklumat
dan
pencarian
yang
diperlukan
untuk
menyelesaikan tugasan mereka. Pengguna manusia mestilah boleh mentakrifkan

tugasan tersebut, menyediakan parameter dan meneruskan perlancaran ejen perisian
dalam rangkaian. Ideanya ialah, pengguna terakhir perlu menetahui bagaimana
memprogram atau bagaimana untuk menulis skrip; mereka hanya perlu mengetahui
bagaimana untuk mengambil dan membuang ikon yang diwakili ke dalam kanvas dan
mewarnakan tingkahlaku ejen perisian mereka. Semua topik pencarian yang aktif dan
keputusan akan mula ditunjukkan.
Ejen perisian perlu juga mengetahui bagaimana untuk bekerjasama dengan ejen
perisian yang lain. Maklumat kerjasama berkumpulan adalah pendekatan pelbagai-ejen
untuk retrieval maklumat. Bagi menyakinkan persoalan anda, ejen pelbagai perisian
sebenarnya mempersembahkan pencarian secara langsung di banyak laman remote
melalui rangkaian. Experts utama determine laman mana untuk pencarian dan bahagian
penyelesaian yang berkualiti baik dengan kos pncarian yang rendah. Ejen pelbagai
pencarian bekerja bersama-sama, bekerjasama bagi meletakkan maklumat yang
berkaitan dengan persoalan anda.
Potensi bagi ejen pencarian pintar ialah mengharapkan demostrasi terbaik oleh
sistem tele-learning. Ia juga termasuk beberapa objektif:
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Sistem sepatutnya membenarkan pelajar untuk mencari bidang yang
menjadi permintaan, menawarkan fleksibel untuk melayari khidmat
pangkalan data scattered courseware dari mana-mana pusat
pelayaran dalam rangkaian dalam masa yang sesuai.
Proses pembelajaran perlu dikawal berdasarkan kepada gaya
pembelajaran pelajar dan kebolehan kognitif. Tambahan pula, sistem
tersebut sepatutnya boleh mengawal pelbagai profil pelajar yang
berkaitan dengan objektif pembelajaran yang berbeza.
Pelajar mudah berhubung dengan guru atau fasilitator dalam talian
untuk
mendapatkan
pertolongan
bagi
tajuk-tajuk
tertentu
menggunakan e-mel, khidmat perbualan perhubungan telefon dan

penggabungan video.
Sistem sepatutnya menyediakan mekanisma tarikan dan ciriciri
multimedia dalam koporat yang maju bagi memudahkan proses
pembelajaran.
Di bawah sistem ini, peranan seorang pengajar telah berubah daripada menjadi
pensyarah kepada penulis dan/atau fasilitator online yang bertanggungjawab untuk
memberi pertolongan apabila pelajar berhadapan dengan masalah semasa proses
pembelajaran. Oleh itu, ejen bergerak boleh digunakan untuk menambah maklumat dari
perpustakaan digital dan mengumpulkan bahan khusus mengikut profil pelajar. Ejen
boleh menganalisa persoalan pelajar, dan ditujukan terus kepada sumber maklumat
yang sesuai: seboleh-bolehnya pengajar, tetapi mungkin juga material khusus atau
rujukan lain yang berkenaan. Ejen perisian juga digunakan bagi menjangkakan
persembahan media semasa interaksi bersama pelajar dengan pangkalan data
courseware multimedia. Kebolehan ini boleh digunakan untuk menyediakan
persembahan alternatif daripada tajuk yang sama dan/atau mengawal rangkaian itu
sendiri bagi persembahan optima.(cth: penyimpan lebih bandwidth untuk video).
Information Brokers
Information brokers menolong pelanggan mencari produser dengan mengkategorikan
tawaran dan menyediakan menu yang kukuh bagi memudahkan pelayaran. Secara
umumnya, mereka tidak menyediakan kemudahan dan membina khidmat kepada
produser, tetapi lebih kepada mengawal peniagaan yang telah lama wujud.
Servis kepelbagaian senarai hartanah merupakan contoh dalam dunia sebenar.
Ejen hartanah yang baik dilihat sebagai perantara di antara pembeli dan penjual. Ejen
tersebut akan menyenaraikan antara tawaran yang telah diiklankan oleh servis
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

kepelbagaian senarai. Ciptaan seperti ini digunakan untuk mengukuhkan contoh yang
kebanyakan ejen menawarkan satu sumber maklumat kepada pembeli dan disokong
oleh setiap ahli atau yuran langganan dibayar oleh ejen.
Lain-lain jenis maklumat broker disemak dengan teliti dan maklumat berkaitan
dikumpul, dipakej dan diedarkan. Ramai yang lebih sesuai dengan pelaburan dalam
talian dalam pasaran kewangan: sebagai contoh, servis berita utama kewangan, akan
memberi pulangan sumber menerusi aktiviti seperti keputusan suku tahunan, usaha
sama, ramalan industri, pilihan dan ciri-ciri serta lain-lain.
Hal ini dengan jelas menyatakan perbezaan utama diantara ejen dan broker
maklumat: Seorang ejen akan bekerja mengikut arahan khusus daripada pengguna,
manakala broker maklumat pula akan memilih dan mengumpulkan maklumat yang
dirasakan menarik bagi sasaran pasaran tertentu.
Kesannya kepada broker maklumat dalam Internet melalui dua cara: membawa
maklumat tentang keadaan dunia sebenar kepada pelanggan, menambahkan pilihan
yang baik dan khidmat dalam lingkungan kawasan membeli belah; dan menolong orang
ramai memetakan dunia sebenar, menjadikannya lebih sesuai bagi mengarahkan
tawaran tersebut dalam pasaran elektronik.
Sejak akhir-akhir ini, banyak iklan dalam pelbagai media mempersembahkan
maklumat muktamad dalam sosial dan ekonomi yang diterajui oleh ramai pengeluaran,
pengedaran dan penggunaan. Walaupun begitu, pengalaman dengan media tradisional
mencadangkan bagi sebab sosial, budaya dan bangsa, kebanyakan pengguna pasaran
bagi maklumat dalam kebanyakan negara disambung kepada kandungan permintaan
tempatan. Dalam kebanyakan kes, kandungan asing mendapat penerimaan yang
meluas hanya kerana tiada kandungan tempatan yang boleh setanding kualiti.
Teknologi Internet telah membuang sempadan ruang dengan tidak menyediakan
peluang atau hak untuk menggunakan maklumat dunia kepada mana-mana pembaca
berpotensi. Oleh itu, semasa menyediakan maklumat pemasaran yang tertentu dari
mana-mana dalam dunia (Contoh: Menerbitkan apa-apa dari USA untuk pasaran Asia),
masih terdapat permintaan untuk menyediakan maklumat yang berkaitan kepada
pasaran. Menempat kandungan mewakili perbezaan bentuk kualiti, menjadikan
maklumat yang disediakan lebih releven kepada pengguna.
Permintaan ke atas muatan tempatan muncul di semua level geografi: negara,
agama dan komuniti metropolitan. Pihak suratkhabar hendak mengambil langkah segera
untuk mewujudkan laman web yang memaparkan pengiklanan dan senarai panduan di
dalam Bandar seperti restoran dan tayangan gambar, seni dan muzik, acara semasa,
tempat yang boleh dikunjungi, sukan tempatan, cuaca dan berita. Terdapat sesetengah
penyiaran dan rangkaian kabel bergabung liputan mengenai berita dalam negara dan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

hiburan dengan berita tempatan daripada bergabung dan pangkalan data boleh dicari
melalui online. Syarikat perisian dan telefon mempunyai senarai directory dan servis
pemetaan, dan berkongsi dengan yang lain untuk senarai sebenar estet, panduan
mengenai restoran dan servis dan maklumat tempatan yang lain.
Orang ramai juga turut cuba mendapatkan perkongsian hasil iklaneka dan
pengiklanan tempatan. Kebanyakan laman adalah dibina oleh directory yang
mempunyai bahagian yellow pages untuk perniagaan yang mengandungi nombor
telefon, alamat, e-mel dan URL. Selalunya laman seperti ini dimulakan dengan
maklumat yang diambil daripada buku telefon, dan menerima senarai perniagaan
daripada syarikat yang tidak termasuk dalam cetakan yellow pages. Sesetengahnya
menerima dan mengedarkan maklumat secara percuma manakala sesetengah yang lain
dikenakan cas tambahan bagi pengiklanan yang lebih daripada maklumat asas.
Virtual Malls and Directories
Dalam topik ini, kata kunci atau prasa dalam persoalan pangkalan data adalah petunjuk
berharga yang dapat menarik minat. Setiap hari, portal yang sibuk dikunjungi oleh
pelawat dan portal sampingan akan mengambil kesempatan dengan menawarkan metadata melalui pengiklanan. Berdasarkan kata kunci yang diberikan oleh pengguna, portal
tersebut akan menggunakan enjin pencarian mereka mendapatkan keputusan daripada
pangkalan data. Dalam masa yang sama, kata kunci yang sama digunakan untuk
memilih pengiklanan tertentu daripada pangkalan data lain yang mempunyai sepanduk
berhubung kait
dengan senarai kata kunci oleh pengiklan yang bermatlamat dapat
menarik minat penonton. Iklan tersebut akan ditayangkan dengan persoalan mengenai
keputusan dengan harapan yang mereka akan menawarkan alternatif yang lebih
menarik.
Directories sampingan juga menjadi penambahan biasa dalam menawarkan
khidmat di laman portal. Semasa enjin pencarian mengindeks setiap perkataan dalam
setiap muka surat, pengawal akan mengkategorikan senarai. Directories ini selalunya
pengumpulan berdasarkan maklumat yang diberikan laman web yang telah tersenarai.
Kebanyakan directories ini adalah perkara tertentu yang mempunyai pelbagai
peringkat kategori, bermula daripada topik asas (Contohnya: Seni dan Budaya) dan
beralih kepada topik yang lebih khusus (Lukisan Penuh Perasaan Untuk Jualan).
Tambahan pula, pembeli dalam Internet tidak perlu mencari lebih jauh untuk
menemui kedai online untuk membeli sesuatu. Lebih ketara, pihak media, pembekal
khidmat online dan enjin pencarian menggambarkan peruncit dan menyediakan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

hubungan terkawal dengan laman mereka. Terdapat juga sebilangan yang memberi
pelanggan peluang untuk membeli barangan kawalan yang bagus. Kepada pembeli
yang ingin membeli sepasang kasut tetapi tidak mahu pergi dari kedai ke kedai, dengan
hanya menekan kata kunci dan ejen perisisan akan mencari mana-mana tawaran
daripada peruncit untuk pemilihan dan maklumat mengenai harga. Mana-mana pembeli
yang berminat akan di arahkan ke laman web yang memaparkan gambar dan
penerangan lanjut mengenai kasut di laman peruncit tersebut untuk menyudahkan
pembelian.
Virtual malls telah dibentuk untuk memberi perasaan berdekatan dengan stor
Internet. Dalam dunia yang nyata, peruncit kecil boleh mengambil kesempatan,
merapatkan diri dengan stor besar yang kukuh di dalam pusat membeli-belah, yang
menawarkan lebih peluang untuk pembandingan dan pembelian yang lebih santai.
Dalam sebuah rangkaian, semua stor adalah sangat jauh (atau dekat) dari sudut yang
nyata, dan lebih mudah dimaksudkan dengan mendapatkan perhatian penuh dari
pelanggan yang disenaraikan oleh directory atau virtual mall. Oleh sebab itu,
kepentingan lebih baik daripada kepelbagaian. Kumpulan stor dengan produk yang
hampir sama lebih mudah untuk membuat perbandingan mengenai ciri-ciri produk,
khidmat dan harga. Ia juga mengarahkan kepada pengiklanan terkumpul oleh stor-stor
yang tersenarai.
Secara umumnya, semasa mereka berkongsi pesanan-masuk dan sistem
pembayaran, setiap storefront di dalam mall dilihat berdikari oleh pelanggan. Dalam
kes ini, terdapat sedikit perbezaan diantara directories dan virtual malls dan
membabitankan pengiklanan untuk mengatasi keadaan perkhidmatan baru.
Kadangkala perkhidmatan menerusi dua broker maklumat online boleh
dikaitkan. Sebagai contoh, proses pembelian kereta melalui online. Pertama, broker
memberi maklumat dengan menerangkan tentang model dan ciri-ciri yang terdapat pada
kereta di pasaran, dan akhirnya membenarkan pembeli untuk beurusan dengan penjual
bagi meneruskan rundingan. Kedua, broker juga memberi maklumat mengenai khidmat
yang
membenarkan
perbandingan
membeli-belah
kepada
insuran.
Kedua-dua
perkhidmatan tersebut, mengukuhkan maklumat mengenai tawaran daripada penjual

yang telah dipilih, untuk membuat proses pencarian pembeli lebih menyakinkan.
Jika pembabitan Internet diteruskan dalam cara tertentu, laman yang sedikit
akan menjadi laluan bagi membimbing pemerhati melalui isi kandungannya, melihat
kepada banyak perniagaan yang muncul bagi meramaikan pelanggan mungkin perlu
membayar jarak penglihatan melalui laman tersebut. Semuanya akan dikumpulkan
bersama sebagai kos pengiklanan dan pemasaran yang boleh menjadi lebih mahal bagi
sesetengah pihak. Dalam kata lain, sebagai ejen yang pintar membuat rangkaian
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

tersebut lebih mudah untuk dilayari, kos pengiklanan dan pemasaran yang rendah akan
menarik minat masyarakat untuk meneroka laman web menerusi televisyen, telefon dan
PDA.
Direct Marketing
Direct marketing dalam tradisi runcit adalah sudah canggih. Peruncit boleh mencapai
dan memanipulasi made up pangkalan data luas mengenai jaminan maklumat bagi
kereta, alat dan pengguna komputer dan menggunakan maklumat untuk menarik minat
pengguna baru dengan menghantar surat kepada pelanggan yang tinggal di kawasan
tertentu yang sesuai untuk mengadakan demo atau lain-lain kelebihan. Pangkalan data
mengenai kewujudan pengguna mungkin lebih terperinci, dengan membenarkan
peruncit menghantar tawaran yang disasarkan. Jumlah masa dan wang yang banyak
dikehendaki bagi menyusun, menghantar dan melihat semula keberkesanan kempen
direct-mail.
Dengan membuat perniagaan melalui pemindahan laman web lebih kepada
fungsi menjual kepada pengguna melalui catalog yang menarik dan borang pesanan
dalam talian yang membawa kepada transaksi. Kelebihan pemasaran tambahan adalah
dapat menarik minat pengguna. Teknologi menawarkan peluang untuk mengumpul
kepintaran pasaran dan memantau pilihan pengguna melalui pelayaran pelawat dan
tingkah laku semasa pembelian. Bagaimanapun sekarang tardapat sebilangan
masyarakat, isu undang-undang dan teknologi yang menghalang syarikat daripada
mengambil kesempatan.
Selalunya peraturan dalam adab pengendalian pemerintahan maya dirujuk
sebagai netiquette, a portmanteau of internet and netiquette. Netiquette boleh
mengambil borang polisi untuk forum interaktif, tetapi lebih mengenai tingkahlaku biasa
yang menggambarkan percubaan bersifat Internet keberlakangan ini. Dalam kes
pemasaran Internet, tingkahlaku tersebut digambarkan seperti berikut:
Internet ialah rangkaian komputer yang sangat besar yang wujud berdasarkan
kerjasama. Dalam kursus perniagaan biasa tiada siapa ambil peduli akan
penyimpanan maklumat dan mengedarkannya pada masa yang sesuai. Kami
saling
bantu-membantu.
Walaubagaimanapun,
sesebuah
syarikat
yang
menggunakan infrastruktur dengan motif keuntungan semasa sesiapa yang

menerima mesej mereka yang tidak diperlukan, tidak perlu ia membebankan
infrastruktur kita dan membazirkan maklumat yang berharga.
Ini terutamanya berkenaan e-mel tidak berguna yang banyak dikenali sebagai
spam. Spam ialah bentuk mesej yang dipos berulang kali kepada forum awam seperti
newsletter. Kegunaan e-mel yang tidak bijak dan forum awam membawa kepada moral
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

dan tindak balas yang sah menentang pemasaran langsung dalam Internet.
Kebanyakkan perkhidmatan Internet yang disediakan akan mengambil langkah
menentang spammers seperti memutuskan perhubungan dan menolak sebarang
servis mereka jika sebarang aduan dibuat.
Perniagaan yang sah tidak akan menyinggung perasaan pengguna dan bersedia
untuk menerima budaya Internet yang melarang spamming. Sebagai contoh, Canadian
Direct Marketing Association, menyatakan bahawa sebanyak 80% ahli daripada syarikat
direct marketing dengan sukarela memutuskan untuk melaksanakan peraturan yang
melarang ahlinya menghantar e-mel yang tidak berguna. Di US telah terdapat undangundang mengharamkan sebarang pengiklanan melalui faks yang memerlukan
penerimanya membayar sejumlah wang untuk kertas, dakwat atau lain-lain sumber.
The Coalition Against Unsolicited Commersial Email (CAUCE) adalah sebuah
organisasi Internet yang cuba untuk mengembangkan undang-undang ini termasuk emel, dalam prinsip yang sama.
Walaubagaimanapun, pengguna Internet mungkin tidak boleh melawat pejabat
anda tetapi mereka mudah menyuarakan sebarang rungutan. Mereka juga boleh
membina laman web khas rungutan mengenai syarikat anda. Selain itu, mereka boleh
memberikan nama syarikat anda kepada pelbagai senarai hitam melalui talian yang
boleh dipantau oleh pengguna biasa, agensi penghargaan, agensi perlindungan
pengguna dan lain-lain persatuan yang terlibat. Dengan itu, pihak terbabit boleh
menceritakannya kepada beribu-ribu masyarakat melalui perbualan maya. Bilangan
tersebut mungkin bertambah ramai dengan mengepos mesej melalui papan buletin
maya. E-mel dengan aduan juga boleh dihantar kepada rakan kongsi anda, pihak
pembankan dan persatuan pengguna, semuanya dalam kos yang rendah. Demi
membalas dendam, mereka mungkin tidak akan menghiraukan netiquette dan
menceroboh
sistem komputer
menghantar
fail dengan
virus
Pada Aprilmasuk
1994, dalam
firma guaman
Canter & anda
Siegelatau
mengepos
beberapa
ribu salinan
iklan
kepada
Usenet
bagi
perkhidmatan
mereka
di
ruangan
untuk
beberapa
jam,
pemusnah atau bom e-mel yang bakal merosakkan komputer anda.
mencetuskan limpahan cakera, zaman kejatuhan rangkaian, dan sistem tergendala
dalam sesetengah kes. Kesimpulannya, perkhimatan Internet New Zealand telah
disingkirkan, meninggalkan kesan yang sangat besar kepada perbincangan Usenet.
Semasa Cyber Promotions enggan untuk memberhentikan spamming ahli
America On Line (AOL), AOL menghantar semula semua emel yang tidak dihantar
dalam satu masa, berkesan untuk menyingkirkan pembekal Internet UUNet Cyber
Promotions. UUnet menjatuhkan Cyber Promotions sebagai pelanggan dan AOL
membawanya ke mahkamah. Semasa Prime Data Worldnet Systems menghantar
banyak mesej e-mel yang mengiklankan ciptaan perisian bagi membolehkan
pengguna Internet yang lain untuk menyampaikan e-mel tidak berguna kepada ahli
AOL, AOL terus membawa kes tersebut ke mahkamah.
Symantec, kumpulan pereka perisian dunia, menghantar banyak e-mel
mempromosikan produk yang baru. Selain menggunakan senarai wang langganan
surat berita biasa mereka, mereka juga menggunakan senarai alamat e-mel yang
diambil daripada pertanyaan pengguna untuk sokongan teknikal. Dalam masa dua
hari, kewujudan perubahan pelanggan kepada jenama perisian yang lain, dan
Symantec telah disenaraihitamkan sebagai spammer. Walaupun syarikat tersebut
265478962.doc
Sulit
telah berjanji untuk kembali kepada polisi pengiklanan mereka yang lama dalam
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
laman web dan melalui pos biasa sahaja, komuniti Internet tidak mudah memaafkan.
Latihan
1. Apakah masalah utama enjin pencarian?
2. Sebilangan ejen perisisan pintar yang menggunakan ___________ untuk
membuat keputusan; kemungkinan terdapat alternatif yang lebih baik.
3. Secara umumnya, walaupun kedai yang membina virtual mall dilihat tidak
bergantung kepada pengguna, mereka mungkin berkongsi __________ dan
__________ disebalik keadaan.
4. ________
adalah
sebahagian
daripada
perisian
yang
bertindak
bagi
menyempurnakan tugas bagi pihak pengguna.

5. DBMS yang memiliki kebolehan pertanyaan yang canggih mungkin bersesuaian
dengan huraian tentang _________.
6. Program yang menggerakkan maklumat ialah ___________.
7. Bagaimana mobile software agents dapat merubah peranan seorang guru dan
pelajar?
8. _________
dapat
membantu
pengguna
mencari
pengeluar
dengan
mengkategorikan menawaran dan mengadakan senarai yang tersusun bagi

memudahkan pemanduan arah.
9. Apakah perbezaan utama diantara agents dan information broker ?
10. Banyak e-mel dan pesanan yang tidak diminta dihantar berulang kali kepada
forum-forum awam seperti newsgroups dikenali sebagai _________.
TAJUK 6
(E-Dagang: Penilaian dan Pemesanan)
SINOPSIS
keusahawanan iaitu
HASIL PEMBELAJARAN
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
1. Menerangkan bagaimana pengumpulan data daripada seorang individu

pengguna boleh digunakan untuk meningkatkan khidmat pelanggan
2. Kebimbangan privasi yang meningkat dengan pengumpulan profil
individu pengguna.
3. Menghuraikan apa itu entri pesanan.
4. Menghuraikan fokus dan peranan kawalan inventori, sistem lejar am,
sistem pembelian dan sistem entri pesanan.
5. Memahami maksud pernyataan transaksi dan implikasi kepada entri
pesanan.
6. Menghuraikan masalah-masalah sistem entri pesanan yang biasa yang
akan melemahkan pembelian yang dalam talian.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
PENILAIAN DAN PEMESANAN
RELATIONSHIP MANAGRMENT
SOCIAL INTERACTION
COLLECTING CUSTOMER PROFILES
AUTOMATED ORDER ENTRY
THE THREE-TIER CLIENT/SERVER SYSTEM AT

WORK
DELIVERING CUSTOMIZED PRODUCTS
MARKING ORDER ENTRY WORK
ORDER FORM
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
PENILAIAN
Memahami bahagian ini memerlukan perbandingan antara tawaran-tawaran
tertentu di mana tempat pasaran dijalankan. Proses penilaian ini mungkin disepadukan
dengan penemuan, atau ia mungkin suatu pas kedua (second pass) melalui subset
vendor-vendor (subset of a vendors) yang dipilih selepas produk yang diinginkan telah
dapat ditakrifkan dengan jelasnya. Dalam kedua-dua kes tersebut, dua set kriteria
keputusan akan dipertimbangkan: faktor produk, seperti harga, bahan mentah dan
kesesuaiannya; dan faktor kemanusiaan seperti reputasi, khidmat pelanggan, dan
kebolehpercayaan.
Kredibiliti sesuatu katalog produk merupakan faktor utama kepada pasaran
elektronik. Walau bagaimanapun, mewujudkan asas kepercayaan antara vendor dan
pelanggan memerlukan lebih daripada teknikal atau kecanggihan pemasaran. Vendor
juga perlu menyediakan peluang-peluang untuk berinteraksi dan mempersembahkan
maklumat kepada pelanggan dalam bentuk yang mudah difahami dan berguna. Tapak
(sites) sesuatu perniagaan akan hanya menjadi berjaya lama-kelamaan jika mereka
dapat menjana pengulangan lalu lintas di tapak tersebut. Ianya adalah sukar untuk
dicapai dan perlu melakukan beberapa percubaan. Masalah ulangan lawatan (repeat
visit) adalah sebahagian daripada fungsi bagi reka bentuk tapak Web, dan ia bergantung
kepada setakat mana kepuasan pelanggan.
Dalam beberapa keadaan, pameran (display) tidak memerlukan teknologi yang
canggih untuk menjadi sesuatu yang berguna. Sebagai contoh, pengeluar-pengeluar
besar membuat spesifikasi mereka tersedia secara dalam talian (online). Beberapa
firma-firma kecil pula berpuas hati dengan satu penyelesaian rip and read: mereka
menghubungkan kepada sebuah papan buletin atau rangkaian nilai tambah tetapi
menggunakan komputer sebagai sebuah mesin faks yang mahal. Mereka rip off
spesifikasi-spesifikasi
yang
dicetak,
kemudiannya
membacakannya
dan
memasukkannya ke dalam sistem manual mereka. Pendekatan ini berkesan untuk

spesifikasi-spesifikasi bertulis dan bagi lukisan-lukisan tertentu. Firma-firma yang lebih
maju mungkin menggunakan satu sistem reka bentuk berbantukan komputer (CAD) bagi
membolehkan mereka menerima reka bentuk data dalam format digital. Selalunya,
mereka juga mempunyai satu sistem dalaman manual dan tidak cuba untuk
mengunakan format yang tersimpan secara digital (digitally stored format).
Dalam keadaan yang lain, kejayaan sesebuah syarikat mungkin lebih banyak
dikaitkan dengan eksploitasi teknologi. Peruncit-peruncit internet, sebagai contoh,
mungkin perlu untuk menawarkan produk mereka dengan huraian yang terperinci dalam
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

talian. Selaras dengan jalur lebar (bandwidth) yang semakin berkembang, imej-imej tiga
dimensi (3D) sesuatu produk ditambahkan sebagai penarik bagi menggantikan gambar
foto 2D dalam laman web masa ini. Pelanggan-pelanggan boleh melawat laman web
kedai-kedai perabot di internet dengan persekitaran realiti maya. Mereka mungkin boleh
melengkapkan rumah atau pangsapuri mereka dengan perabot melalui ikon seret dan
lepas (drag and drop) perabot kepada ruang bilik pelanggan yang telah dibuat
menyerupai rumah mereka. Ciri ini memboleh pelanggan mengukur kesesuaian
beberapa perabot yang berbeza untuk disesuaikan dengan bilik mereka sama ada dari
segi saiz mahupun warna perabot tersebut.
Pengurusan Perhubungan (Relationship Management)
Gaya persembahan dan reka letak (layout) sesuatu katalog produk tidak
mencukupi untuk menjamin kejayaan. Suatu hubungan amanah mesti diwujudkan
antara pelanggan dan vendor, bagi memberi kredibiliti kepada maklumat yang diberikan.
Pengiktirafan ini akan membawa kepada satu takrif baru penjenamaan: satu jenama
akan menentukan kualiti perhubungan dan juga kualiti produk tersebut. Kesetiaan
pelanggan (cth: pengenalpastian jenama) adalah mungkin sekali dihubungkaitkan
dengan keseluruhan konteks produk dan penghantaran maklumat. Sekali pengguna
sudah setia kepada sesuatu konteks (jenama), apa sahaja kemungkinan akan mula
timbul.
Syarikat-syarikat yang mahu mendapatkan sekumpulan pelanggan yang setia
mesti menjari jalan untuk memberikan satu dimensi peribadi (personal dimension) bagi
pemasaran tanpa sempadan. Dalam ekonomi yang global, sentuhan peribadi semakin
mudah hilang. Cabarannya adalah untuk membawa pemasaran langsung kepada
peringkat seterusnya: untuk memasarkan secara langsung terhad kepada sekumpulan
pelanggan (juga kepada individu) dan menjadikan ia menguntungkan. Pada masa akan
datang, syarikat-syarikat akan lebih menguruskan pelanggan berbanding jualan:
perbelanjaan yang berbilion yang tidak disedari untuk iklan dan promosi bagi produk
percubaan akan digantikan dengan disiplin yang lebih berfokus dan jangka panjang
yang akan mengurus dan meningkatkan kepentingan pengguna sepanjang hayat.
Matlamat akhirnya adalah, pada dasarnya, untuk menukarkan produk kepada
perkhidmatan jangka panjang.
Sebuah bank dalam talian memberikan satu contoh bagaimana pemasaran oneto-one boleh dilaksanakan. Pelanggan-pelanggan Internet memberikan maklumat asas
tentang rumah mereka, pekerjaan, umur, pendapatan dan jantina kepada pihak bank.
Kemudian, mereka menunjukkan keinginan dan keutamaan kewangan mereka, sebagai
contoh, menyimpan dan melabur, memperbaiki rumah, memulakan suatu perniagaan,
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

persaraan, perdagangan elektronik, atau hanya memperbaiki organisasi kewangan dan
peruntukan. Berdasarkan input ini dan jenis-jenis akaun yang mereka ada dengan bank,
katalog produk bank akan memberi maklum balas dengan menawarkan khidmat nasihat
kewangan dan barangan baru mengikut kehendak pelanggan dan tawaran istimewa
untuk perkhidmatan bagi pelanggan yang mempunyai keutamaan.
Mekanisme-mekanisme ini dan yang serupa memberi peluang kepada bankbank untuk silang jual (cross-sell) produk dan perkhidmatan. Bank juga telah mula
menjual insurans sebagai matlamat mereka untuk menjadi kedai sehenti (one-stop
shop) bagi memenuhi keperluan perkhidmatan kewangan pengguna. Sama ada melalui
kerjasama dengan syarikat insurans atau persaingan secara langsung dengan mereka,
pihak bank juga telah mempengaruhi syarikat insurans mencapai pasaran mereka.
Keseluruhan konteks ini menyediakan kemudahan mendapatkan maklumat, pengurusan
akaun dan transaksi yang komprehensif, dan bantuan keputusan peribadi.
Perkhidmatan pelanggan yang lebih tinggi boleh membezakan faktor yang akan
meningkatkan kesetiaan pelanggan kepada sesebuah gedung dan produknya.
Mempunyai deskripsi produk, sokongan teknikal dan maklumat status pesanan dalam
talian bukan sahaja menjimatkan wang dengan membolehkan staf perkhidmatan
pelanggan syarikat untuk mengendalikan yang lebih banyak soalan rumit dan
menguruskan perhubungan pelanggan, ia juga boleh menjadikan pelanggan lebih
berpuas hati.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Terdapat beberapa perkara yang lebih mengecewakan bagi seorang pelanggan jika
dibandingkan penghantaran produk yang tidak mengikut masa bagi suatu pembelian yang
penting. Selalunya, panggilan telefon kepada pembekal akan menyebabkan satu siri
pemindahan maklumat dari satu jabatan kepada yang lain dan mereka menjanjikan akan
menyemak status pesanan dan menghubungi pelanggan semula. Pola ini membazirkan
masa dan wang bagi pelanggan dan penjual.
Syarikat-syarikat penghantaran membantu rakan kongsi perniagaan mereka untuk
menyelesaikan masalah ini melalui internet. Seorang pelanggan boleh pergi ke laman Web
syarikat penghantaran, memasukkan nombor pesanan, dan mengetahui bahawa produk itu
sudah pun dihantar dan dijangka sampai kepada pelanggan pada keesokan pagi.
Maklumat ini boleh didapatkan daripada laman Web syarikat itu dalam tempoh masa
kurang daripada satu minit.
Sebagai tambahan untuk meningkatkan kepuasan pelanggan, syarikat-syarikat
menggunakan Internet untuk laporan simpanan khidmat pelanggan daripada pesanan yang
dibuat, muat turun perisian dan sokongan teknikal maklumat dalam talian.
Sokongan dalam talian terbahagi kepada dua kategori am: sokongan transaksi
dan sokongan teknikal. Sokongan transaksi termasuk status pesanan, ketersediaan
produk, dan proses memulangkan barang niaga yang tidak dikehendaki. Sokongan
teknikal
adalah
penting khususnya
bagi
produk kompleks yang
memerlukan
dokumentasi yang mendalam, arahan pemasangan dan tip-tip merumus masalah

(troubleshooting).
Interaksi Sosial (Social Interaction)
Beberapa pelanggan akan menjangkakan perkhidmatan di laman web adalah lebih baik
daripada kedai biasa. Oleh sebab tiada perhubungan secara langsung antara pemilik
atau pekerja di web dan kerana ciri Web yang jelas, ciri-ciri interaksi sosial memainkan
peranan yang besar bagi memudahkan maklum balas antara pelanggan dan pengeluar
di samping bagi menyokong penyelidikan pasaran. Antara contoh interaksi sosial yang
terbaik adalah melalui kumpulan perbincangan berkaitan produk dan saling mencabar
(pencabar/pesaing Lists). Lists Ini mungkin diwujudkan khusus untuk menghubungkan
pengeluar dengan pengguna, bagi pengguna yang mahu berbincang atau berforum
melalui perkhidmatan dalam talian yang komersial; ataupun ia mungkin diwujudkan
untuk para pengguna berkomunikasi antara satu sama lain, bagi pengguna yang mahu
menggunakan discussion lists dan newsgroup di Internet.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Dua teknologi internet yang digunakan dengan meluas untuk tujuan ini adalah
kumpulan akhbar (newsgroups) dan sembang (chat).
Usenet adalah satu kumpulan sistem papan kenyataan seluruh dunia,
berdasarkan perisian kumpulan akhbar. Pengguna menghantar pesanan-pesanan
melalui mel elektronik, kepada satu peti surat kolektif di mana sesiapa juga boleh
berbuat begitu. Jawapan atau pandangan kepada pesanan yang dihantar dihubungkan;
membentuk rantaian atau threaded discussions". Para saintis, adalah kumpulan
pertama yang memanfaat Internet sebagai suatu bentuk teknologi komunikasi yang
cepat dan murah. Mereka dapat bekerjasama dengan teman-teman dari seluruh dunia
dan berkongsi idea-idea mereka dan penemuan-penemuan dengan lebih cepat
berbanding kaedah penerbitan tradisional seperti majalah-majalah, jurnal dan buku.
Komunikasi cepat ini beransur-ansur mula menjadi perhatian kepada golongan bukan
saintis dan Usenet hari ini sedang berkembang maju.
Sembang (kadangkala dikenali sebagai IRC) adalah satu perkhidmatan yang
membenarkan komunikasi segera dengan sesiapa sahaja yang mahu menyertainya.
Terdapat satu skrin pemisah membenarkan pengguna untuk memasukkan (menaip)
mesej, dimana mesej tersebut dihantarkan dengan serta-merta ke ruang mesej dikongsi
yang dipanggil bilik sembang (chatroom) atau saluran (channel)". Sesiapa yang
masuk ke ruangan tersebut dapat membaca mesej dan memberi respon terhadap mesej
tersebut dengan serta-merta. Bilik sembang boleh berbentuk visual yang kompleks,
dengan pelbagai jenis warna teks, jenis tulisan dan imej-imej: terdapat juga yang
mempunyai keupayaan audio yang terbatas. Bilik sembang awam (pulic chatroom)
umumnya cuba mengekalkan fokus perbualan kepada satu topik khusus, tarikan utama
mereka adalah komunikasi langsung dan kepelbagaian peserta.
Sokongan
pelanggan
berasaskan
Web
membolehkan
kerjasama
bagi
melayakkan dan mengutamakan permintaan untuk sesuatu pertolongan merujuk kepada

kesegeraan mereka dan respon kepada mereka melalui saluran tertunda atau saluran
masa nyata (real-time). Sistem itu seharusnya memasukkan/menggabungkan peraturan
perniagaan untuk memberi laluan dan mengutamakan berdasarkan jenis soalan yang
ditanya, halaman yang mana telah dilawati pelanggan dan berapa lama mereka telah
menunggu untuk satu jawapan. Pendekatan ini memastikan setiap pertanyaan itu
dijawab melalui saluran yang paling berkesan, e-mel, bilik sembang peribadi (private
chatroom) atau panggilan telefon. Setiap permintaan untuk pertolongan dan jawapannya
yang berkaitan juga dapat dikesan dan disimpan dalam pangkalan data, untuk diguna
pakai oleh pelanggan-pelanggan dan wakil-wakil perkhidmatan pelanggan di kemudian
hari.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Sebagai contoh, satu tapak elektronik bercadang untuk menghantar semua
pertanyaan pelanggan yang berpunca daripada halaman stereo paling mahal kepada
senarai panggil semula. Pelanggan-pelanggan ini akan menerima panggilan telefon
yang segera daripada wakil servis, sementara soalan memerlukan beberapa
penyelidikan akan mendapat jawapan melalui e-mel. Mereka mungkin mewujudkan satu
perkhidmatan keutamaan" untuk pelanggan-pelanggan web yang akan membenarkan
mereka untuk meminta satu sesi berbual secara langsung semasa mereka melayari
laman web. Untuk satu yuran yang sedikit, pelanggan akan dihubungkan kepada
seorang juruteknik yang akan menjawab semua pertanyaan pelanggan, pelanggan akan
memberikan masa kepada juruteknik untuk membantu menjawab pertanyaan pelanggan
tersebut. Suatu rekod bagi perbualan tersebut disimpan dan dihantar melalui e-mel
sebagai rujukan kepada pelanggan sekiranya masalah yang serupa timbul pada masa
akan datang.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Penggabungan produk dan perkhidmatan dalam sesebuah kedai maya dapat menjimatkan
masa dan usaha para pengguna. Sebagai contoh, suatu perniagaan untuk
memperkenalkan bunga-bunga eksotik yang bermula dari satu kumpulan perbincangan
masyarakat yang merupakan tukang kebun atau orang yang meminati penanaman bunga.
Kini, mereka menjual perkakasan kebun bunga, benih-benih, khidmat nasihat dan bukubuku berkaitan bunga dan sebagainya.
Bagi mewujudkan sebuah kedai sehenti untuk keperluan perkebunan, syarikat itu bermula
dengan mengambil semua sumber inventori yang digunakan oleh tukang kebun hari ini:
tapak semaian dan katalog biji benih tumbuhan dan alatan, pengkhususan produk luar;
buku dan majalah untuk petua tentang penanaman dan bunga yang tumbuh subur atau
rosak dalam tanah dan keadaan iklim tertentu; kelab perkebunan di mana pekebun dapat
berkongsi hobi dan idea mereka dengan penggemar lain; dan katalog yang pelbagai jenis,
buku-buku dan CD-ROMs untuk membantu tukang kebun mereka bentuk sebuah taman.
Sebuah inventori maya jika dibandingkan dengan inventori sebenar, membolehkan syarikat
itu menawarkan pelbagai pilihan produk-produk yang mana tapak semaian terbesar juga
mungkin tidak dapat menyediakannya: beribu-ribu biji benih, bebawang, peralatan dan
produk perkebunan lain (termasuk rumah hijau!) daripada seluruh dunia.
Sebagai tambahan, pekebun yang bersungguh-sungguh ditawarkan menggunakan
perkakas perisian dalam talian untuk mereka bentuk kebun idamannya. Ciri-ciri lain
termasuklah Frequently Asked Question (FAQ), majalah dalam talian, bilik sembang dan
bahagian delay tips" dari editor majalah. Pengguna yang ada soalan tentang istilah
hortikultur boleh memeriksa glosari dalam talian, atau menghubungi talian bebas tol.
Oleh sebab penggunaan video dan audio digunakan secara meluas merentasi
rangkaian, laman web dijangkakan dapat memberi pilihan kepada pelanggan untuk klik
pada butang untuk bercakap secara langsung dengan perkhidmatan pelanggan dan
wakil jualan melalui internet. Ejen-ejen untuk membangunkan masyarakat, berdasarkan
premis masyarakat mahu berhubung dengan orang lain yang mereka percayai, mungkin
menjadi kebiasaan. Ini mungkin bukan sahaja perlu untuk menemukan anda dengan
orang lain yang mempunyai cita rasa muzik yang sama, malah juga dalam lingkungan
lain seperti buku-buku, hotel-hotel, permainan interaktif, analisis pelaburan dan
sebagainya.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Mengumpul Profil Pelanggan
Syarikat-syarikat telah lama mengumpul dan menyimpan maklumat pelangganpelanggan dan produk dalam pangkalan data di mana hanya kakitangan yang diberi
kuasa tertentu sahaja boleh mengakses data tersebut. Perniagaan yang inovatif
menjumpai jalan untuk mencungkil potensi bagi maklumat tersebut iaitu dengan
menjadikan ia berguna bagi mereka yang memerlukannya, sama ada ia merupakan
suatu wakil khidmat pelanggan yang menjawab panggilan telefon atau pelanggan yang
mencari maklumat akaun atau sokongan teknikal dalam talian.
Perniagaan jaringan (web) juga menyimpan rekod tentang pembelian seseorang
pelanggan. Sebagai contoh, pelanggan akan dialu-alukan dengan nama mereka apabila
mereka disambungkan kepada sebuah tapak. Tapak itu mengetahui siapa yang berada
di situ disebabkan oleh satu teknologi yang dapat merekod alamat Internet pelawat dan
memadankan ia kepada satu nama sekiranya pelawat telah pun berdaftar atau membeli
sesuatu di tapak tersebut. Sememangnya, satu pengguna Internet boleh meninggalkan
satu footprint" elektronik setiap kali lawatan mereka ke laman-laman Web yang berbeza
dan pembelian yang dibuat dan mereka tidak menyedari telah melakukannya.
Ramai pengguna berhati-hati dengan pemasaran seperti ini, mereka takut
kehilangan rahsia peribadi. Terdapat laman yang meminta pelawat baru memberikan
maklumat peribadi secara sukarela apabila memasuki laman tersebut. Sebagai tukaran
bagi maklumat tersebut, mereka mungkin menawarkan perkhidmatan keahlian" seperti
e-mel peringatan hari jadi, pengumuman produk baru atau surat berita. Pembelian akan
menyebabkan profil pelanggan dibuat kerana penjual Internet memerlukan maklumat
peribadi yang asas bagi menghantar barangan fizikal kepada seseorang pelanggan.
Kebiasaannya, pengguna tidak dapat menyekat maklumat yang dikumpulkan
atau, semasa mereka memberi maklumat peribadi dengan rela untuk menyatakan
bahawa mereka mahu ia digunakan. Sesetengah pengguna melihat pengumpulan
maklumat dan pemasaran langsung dari sudut yang positif apabila mereka hendak
membeli produk pada masa yang akan datang. Mereka akan ditawarkan dengan
cadangan produk-produk yang baru mengikut minat mereka dan maklumat pembelian
terdahulu.
Bagaimanapun, mereka mahu mengetahui bila dan bagaimana maklumat
peribadi mereka digunakan. Sesetengah pelanggan hanya menyedari maklumat mereka
telah dijual atau disebarkan tanpa pengetahuan atau persetujuan mereka apabila
mereka menerima e-mel yang tidak dikehendaki. Mereka mahu memberitahu kepada
pihak syarikat bila penggunaan maklumat ini sepatutnya disekat untuk tujuan dalaman
dan bila ia boleh disebarkan kepada syarikat luar jika syarat-syarat khusus telah
dipersetujui.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Setiap kali anda disambungkan kepada
Pelayan boleh juga menyimpan:
satu laman web, anda memberitahu
pelayan (server):
Alamat IP dan ISP anda

Pelayar (browser), CPU dan sistem
operasi
Server terakhir anda (merujuk
Tarikh dan masa (timestamp)

Permintaan fail (Komponen mentah)
Server load (proses-proses) dan
kesilapan-kesilapan
pautan)
Perangkaan (statistik) ini boleh digunakan untuk membuat Profil Tapak (Site Profile) dan
Profil Pelawat (Visitor Profile).
Profil Tapak:
Sasaran (hit) tapak atau halaman
(aliran barisan aktiviti)

Urutan sasaran halaman (Page hit
sequence)
Laluan yang biasa digunakan
melalui tapak
Tempoh masa melawat (Purata
halaman yang biasa didapatkan
semula)
Window shoppers (pelawat yang
Profil Pelawat:
Titik permulaan pelawat

Kaedah pembayaran
Purata bilangan lawatan sebelum
membeli
Pola ulangan pembelian
Bagaimana pelawat menggunakan
kemudahan berbanding hanya
hanya melihat halaman yang

-
dibuka)
Keutuhan (kesilapan dan amaran)
Tindakbalas (server load mengikut
jam, hari, minggu dan musim)

Capaian lain (enjin carian)
Transaksi terhalang atau gagal
melayari
Kemudahan apa yang mereka
gunakan dan berapa kerap
Dari mana pelawat datang?
Domain
Referrals
Jenis server
Kesan daripada promosi dan dan

pengiklanan tapak
Keupayaan: perkakas, jalur lebar
Untuk membantu mengurangkan masalah ini, World Wide Web Consortium

sedang menghasilkan satu teknologi baru yang dikenali sebagai Platform untuk Pilihan
Peribadi, atau P3. (Platform for Privacy Preferences). Ia akan membenarkan perisian
server web untuk menyekat tapak yang mempunyai polisi maklumat yang tidak sepadan
dengan pilihan peribadi yang dinyatakan oleh pelanggan. Idea ini adalah menyerupai
kepada perisian kawalan ibu bapa (parental control) yang mana ibu bapa dapat
menyekat laman web yang tidak sepatutnya dilihat oleh anak-anak mereka. Pelan lain
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

adalah dengan meletakkan tanda amanah" (trust mark) pada tapak dengan piawaian
rahsia boleh diterima.
Peruncit-peruncit perlu tahu bahawa ianya perlu untuk membuat pelanggan
berpuas hati. Falsafah ini tidak berakhir dalam dunia yang dalam talian. Berikan
pelanggan pelbagai pilihan penghantaran; benarkan pemulangan barang yang
diniagakan; cadangkan idea untuk hadiah dan syorkan produk yang berkaitan. Jika
boleh, beri peluang kepada pelanggan untuk mencuba produk. Galakkan mereka
memberi komen kepada masyarakat untuk memberi cadangan bagaimana untuk
menjadikan barang yang diniagakan dan laman lebih baik sekaligus ini menjadi alasan
bagi pengguna untuk kembali ke tapak.
Perbincangan:
1. Bagaimana katalog produk dapat membantu anda memajukan perniagaan

anda?
2. Terangkan bagaimana perbezaan khidmat-khidmat Internet dapat membantu
perniagaan meningkatkan khidmat pelanggan dan penilaian produk.
3. Apakah kelebihan-kelebihan dan masalah-masalah yang berkaitan dengan
pengumpulan dan penyelenggaraan pengkalan data yang mengandungi profil
maklumat pengguna?
ENTRI PESANAN
Entri pesanan adalah matlamat akhir perniagaan; ia adalah bermulanya daripada
satu rantaian peristiwa-peristiwa yang kompleks yang mencapai puncaknya dengan
penyerahan produk atau perkhidmatan kepada pembeli. Sistem entri pesanan adalah
satu ruang antara muka (interface) kepada komponen-komponen lain bagi interaksi
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

sistem
pemprosesan,
serta antara muka
antara
perniagaan
dan
pelanggan-
pelanggannya.
Kebanyakan gedung Internet cuba menjadikan aktiviti belian dalam talian
sebagai sesuatu yang biasa dan seberapa mudah yang mungkin. Produk fizikal yang
tersusun di rak-rak digantikan dengan katalog-katalog elektronik yang memuatkan
gambar-gambar foto, huraian terperinci tentang produk, dan maklumat harga serta saiz.
Pandangan daripada pihak ketiga boleh disediakan bagi membantu pembeli dalam
memilih antara jenama atau model yang berbeza. Apabila pelanggan sudah bersedia
untuk membeli, pelanggan tersebut hanya klik kepada produk dan ia dimasukkan ke
dalam troli belian maya pengguna, dan aktiviti belian diteruskan kepada semak habis
(checkout). Semak habis bermaksud membuat pembayaran dan urusan penghantaran,
sama ada dilakukan secara dalam talian atau di luar talian.
Sistem-sistem entri pesanan yang lain adalah kurang jelas kelihatan. Mereka
boleh mengambil input daripada syarikat lain dalam bentuk mesej EDI, di mana ia telah
diproses berdasarkan perjanjian sebelumnya antara rakan perniagaan. Perjanjian itu
sendiri adalah hasil satu proses perundingan yang kompleks, dan pelaksanaan sistem
tersebut mungkin telah memerlukan pelaburan yang besar daripada kedua-dua pihak.
Kedua-dua pihak menjangka sistem ini akan membawa keuntungan di masa akan
datang, melalui kos operasi yang lebih murah dan kecekapannya yang lebih baik.
Dua sistem yang merupakan nadi bagi sesebuah perniagaan: kawalan inventori
(inventory control) dan lejar am (general ledger). Tumpuan kawalan inventori adalah
logistik produk, manakala lejar am pula merekod aliran dana. Satu bahagian yang
berkait rapat dengan ini, adalah merupakan entri pesanan pelanggan, bil dan akaun
belum terima, yang menyediakan sokongan transaksi untuk jualan. Satu bahagian yang
lain pula adalah pembelian, pengeluaran dan akaun perlu dibayar, bagi transaksitransaksi yang berkaitan untuk bekalan dan bahan mentah.
Lazimnya, sistem kawalan inventori menjejaki kuantiti barangan yang dimiliki,
untuk menunjukkan bila produk perlu dipesan semula dan mengira nilai bagi inventori
tersebut. Input dalam sistem mengandungi jualan, pengeluaran dan notis penerimaan
data. Data jualan memberitahu barang siap yang telah dijual dan menerima notis rekod
penghantaran bekalan dan bahan mentah. Apabila barang-barang telah dihantar, kuantiti
barang yang dikeluarkan daripada inventori dicatat. Ia dihubungkan kepada satu sistem
pengeluaran yang merekod penggunaan bekalan dan bahan apabila ia diubah menjadi
produk untuk pelanggan.
Pada dasarnya, sistem pembelian dan entri pesanan adalah saling melengkapi:
sistem pembelian sesebuah syarikat merupakan satu antara muka bagi sistem entri
pesanan sebuah syarikat lain. Apabila satu pesanan memasuki data telah disahkan dan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

ketersediaan inventori dan kredit pelanggan tersebut disemak. Sistem akan mencari unit
harga bagi setiap butiran, dan menyediakan pesanan pembelian.
Keluaran (output)
tambahan mungkin merupakan satu laporan prestasi vendor yang menunjukkan

kemampuan seseorang vendor dapat menepati tarikh akhir penghantaran dan matlamat
kualiti/kuantiti.
Lejar am menghubungkan sistem-sistem ini bersama melalui data kewangan
yang digambarkan. Sistem itu menyelesaikan pesanan pembelian, invois pembekal dan
menerima notis bagi memastikan kuantiti yang dipesan sepadan dengan kuantiti yang
diterima dan kuantiti bagi pembekal yang terlibat. Jika terdapat sebarang kecelaruan,
peniaga akan menghubungi pembekal untuk menyelesaikannya. Sebagai tambahan,
sistem itu juga mengingatkan pelanggan invois yang terlewat dan menghantar rumusan
bagi caj invois dan bayaran kepada pelanggan.
Entri Pesanan Automatik

Entri pesanan automatik bagi perdagangan elektronik merupakan penghubung
antara keputusan pembelian dari pihak pelanggan dengan sistem entri pesanan
pembekal. Di internet, sistem entri pesanan mestilah disepadukan dengan paparan
produk supaya pelanggan dapat memilih beberapa barang bagi sesuatu pembelian.
Asas-asas bagi three-tier client / model pelayan (server model) menjelaskan had
Jaringan Sejagat (World Wide Web) dan menawarkan wawasan kepada pelaksanaan
rangkaian yang menyokong perikatan elektronik. Rangkaian komputer dibahagikan
kepada dua bahagian: komputer, dimana kita boleh duduk di hadapannya dan menaip
atau
menggunakan
tetikus;
dan
rangkaian,
satu
sistem
yang
misteri
atau
interconnections yang membenarkan pengguna untuk mengakses komputer-komputer

lain. Kita dapat mengurangkan kerumitan dengan beranggapan bahawa rangkaian
melakukan
tugasnya
sendiri
dengan
membenarkan
komputer-komputer
untuk
berkomunikasi antara satu sama lain.

Jurutera-jurutera yang telah mereka sistem ini membahagikan peranan yang
dimainkan oleh komputer yang dihubungkan kepada rangkaian kepada tiga:
penyampaian, pemprosesan dan pengurusan data. Mereka telah menemui idea sangat
berguna ini yang mana ia telah disepadukan ke dalam hampir semua perisian yang kita
gunakan. Mereka memanggil ia three-tier client/serve) kerana terdapat tiga perkara yang
perlu dilakukan; secara rasminya, mereka menyebut ia lapisan persembahan
(presentation layer), lapisan penggunaan (application layer) dan lapisan pengurusan
data (data management layer).
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Sistem Three-Tier Client/Server di Tempat Kerja

Mari kita mulakan dengan sebuah komputer biasa dalam sebuah pejabat. Ia
adalah mudah untuk mengenal pasti beberapa bahagian: skrin, papan kekunci, tetikus,
sebuah pencetak atau pengimbas dan sebuah kotak" dimana semua bahagian ini
disambungkan. Pada peringkat ini, kita dapat mengenal pasti tiga lapisan: (1)
penyampaian: skrin dan pencetak (output); (2) penggunaan: kotak" (pemprosesan
tidak bekerja melainkan jika ia digerakkan); dan pengurusan data: papan kekunci,
tetikus, pengimbas (input).
Memulakan komputer bermakna memulakan sistem pengendaliannya (operating
system).
Secara teknikalnya,
sistem
pengendalian
bertanggungjawab
terhadap
komunikasi dengan semua bahagian komputer dan menggabungkan kesemua model

three-tier
client/server.
Bagaimanapun,
tugasnya
yang
paling
penting
adalah
pengurusan data: setiap kali sebuah fail diminta, ia akan membuka sistem kerja untuk
mendapatkan fail dari tempat ia disimpan.
Memulakan program yang lain: sebagai contoh, satu pelayar web (web browser).
Sistem pengendalian itu mencari di mana program itu disimpan dan memberikan ia
kawalan sebuah tetingkap (mungkin keseluruhan skrin) yang boleh digunakan untuk
persembahan; dan beberapa sumber yang boleh digunakan untuk pemprosesan.
Lazimnya, pelayar itu disambungkan kepada satu rangkaian. Browser hanya
mementingkan persembahan; itulah had peranannya. Ia bergantung kepada sistem
pengendalian untuk mencari fail yang dinginkan, dan kemudian mempersembahkan ia.
Ia cuma membuat satu permintaan dan menunggu; apabila gerak balas diterima, ia
dipersembahkan. Ia adalah pelanggan yang membuat permintaan server. Apabila (dan
jika) server membalas, ada sesuatu yang perlu dilakukan; jika tidak, ia hanya
menunggu. Jika server tidak bergerak balas selepas tempoh masa tertentu, browser itu
akan mempamerkan satu mesej ralat (error message).
Seperti yang telah dinyatakan di atas, mencari sebuah fail merupakan fungsi
pengurusan data. Jika permintaan adalah bagi sesuatu fail di rangkaian itu, sistem
pengendalian akan menghubungi server yang berkenaan merentasi rangkaian. Server
tersebut perlu mendengar permintaan fail, di mana ia adalah tugas webserver
(penggunaan) pada sistem itu. Tugas Webserver hanyalah untuk bergerak balas
terhadap permintaan untuk sebuah fail. Webserver menghabiskan kebanyakan masanya
dengan tidur; ia hanya bangun apabila satu permintaan diterima dan menjawab
terhadap permintaan yang masuk.
Webserver menganalisis permintaan dan memutuskan jika ia adalah satu
permintaan yang mudah atau satu permintaan yang kompleks. Jika ia adalah satu
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

permintaan mudah, webserver memanggil server sistem pengendalian untuk memberi ia
sebuah fail untuk dihantar semula kepada pelanggan (klien). Jika halaman yang diminta
memerlukan pemprosesan, sebagai contoh, pemeriksaan jumlah produk dalam stok,
server tersebut menyerahkan permintaan kepada sebuah program lain yang akan
menjana sebuah halaman web di mana server itu akan kembali. Dalam kedua-dua kes,
tugas webserver hanyalah menjawab permintaan dengan sebuah fail bagi sesuatu
browser.
Kebanyakan webservers boleh ditambah, melalui satu pengaturcara penggunaan
antara muka (application programmers interface - API). Pengaturcara-pengaturcara
(programmers) juga boleh mewujudkan halaman web khusus melalui get laluan sepunya
antara muka (common gateway interface - GCI). Pemilihan kaedah adalah satu isu
teknikal, yang akhirnya akan bergantung kepada pengaturcara dan matlamat bagi
sistem itu. Akhirnya, apa sahaja kaedah yang digunakan, satu halaman web khusus
dicipta yang mana webserver boleh menghantar semula kepada browser.
Browser
HTTP
Request
Cookie Data
Plug-in
HTML
and
Files
Web Pages and
Graphics
HTTP
Request
Cookie Data
API
Webserver
Database
Log Files
CGI
Sekarang, ia sepatutnya sudah jelas bahawa jurutera-jurutera itu adalah seperti

model three-tier client/server berdasarkan dua alasan: (a) setiap pihak mempunyai had
tanggungjawab yang jelas dan (b) peranan-peranan boleh melata (cascade) daripada
satu pihak kepada yang lain. Daripada sudut pandangan pereka itu, urutan di atas
adalah:
1. Browser (lapisan persembahan) meminta sebuah fail.

2. Sistem pengendalian (lapisan pengurusan data) meneruskan permintaan
itu untuk satu lagi server.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
3. Webserver (penggunaan) menerima permintaan itu dan bertanya sama

ada kepada sistem pengendalian atau program lain (pengurusan data)
untuk gerak balas yang bersesuaian kepada mesej.
4. Pengurusan data memberi sesuatu semula dan penggunaan diteruskan
sepanjang persembahan; atau penggunaan mengeluarkan satu mesej
ralat untuk persembahan jika pengurusan data tidak memberi respon.
5. Persembahan memaparkan respon tersebut kepada pengguna dan
menunggu untuk permintaan yang seterusnya.
Penghantaran Produk Khusus
Hubungan antara browser dan webserver adalah sukar dinyatakan, ini bermakna
bahawa browser tidak mengetahui jika server sudah tersedia apabila ia membuat satu
permintaan, dan server tidak peduli sama ada browser sudah sedia ada apabila ia
bergerak balas kepada permintaan tersebut. Untuk membuat entri pesanan dalam talian
berfungsi, kita perlu mengekalkan bentuk" (state) sesuatu transaksi. Dalam erti kata
lain, untuk bergerak melalui proses, browser atau server harus mengingati langkahlangkah yang telah siap.
Di internet, beberapa mekanisme boleh didapati untuk memasukkan bentuk
maklumat (information state) dalam permintaan itu yang diteruskan dari browser kepada
program CGI melalui Webserver. Selain itu, kebanyakan sistem terkawal menggunakan
pengawas pemprosesan transaksi" (transaction processing monitors - TPM) atau
middleware untuk memastikan bahawa semua langkah dapat disiapkan dalam susunan
yang betul.
Pautan (links) yang mendasari pangkalan data adalah kunci kepada kejayaan.
Pangkalan data produk yang canggih dan pautannya kepada sistem entri pesanan dan
paparan membezakan komoditi daripada perkhidmatan entri pesanan yang biasa. Entri
pesanan komoditi menawarkan pilihan rutin bagi produk, harga dan penghantaran.
Tapak (sites) ini meniagakan produk atas kemudahan, ketersediaan dan harga yang
berpatutan.
Produk-produk
Off-the-shelf"
dan
perkhidmatan-perkhidmatan
yang
standard juga boleh didapati. Pembayaran dan pilihan penghantaran mungkin berbezabeza mengikut keadaan produk dan keadaan transaksi, tetapi hanya boleh dipilih dalam
lingkungan set yang terhad. Entri pesanan yang biasa membenarkan rundingan kepada
pilihan bukan standard; barangan khusus atau sebungkus barangan berserta
perkhidmatan. Tapak ini bertindak sebagai sebuah kenderaan untuk membuka
rundingan kepada produk, harga dan pilihan penghantaran.
Bayangkan sebuah kedai pakaian berasaskan Web yang menggabungkan
teknologi
yang
membenarkan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
pelanggan-pelanggan
untuk
mencuba
pakaian.
Sulit

Keputusan untuk memilih antara saiz sederhana atau lebih besar boleh menjadi mudah
dengan menggunakan tetikus komputer untuk menyeret (drag) baju maya ke atas imej
3D pelanggan tersebut untuk melihat sama ada ianya padan atau bersesuaian. Bagi
peruncit dan pengilang yang terus mengeluarkan saiz yang standard untuk pelanggan
mereka, teknologi ini akan meransang keinginan pengguna untuk mencuba pakaian di
bilik persalinan gedung tersebut. Ada juga yang bercadang membuat perniagaan
menjahit pakaian, dengan menggunakan imej 3D untuk mengikut saiz tempahan dan
kesesuaian bagi seseorang pelanggan.
Muzik dan komputer adalah antara produk lain yang mana gabungan inovasi dan
ekonomi. Pelanggan-pelanggan di kedai muzik dalam talian mempunyai pilihan atau
membeli CD yang boleh didapati di gedung muzik itu. Atau, jika mereka mahu, mereka
juga boleh mencipta CD mereka sendiri daripada sejumlah bilangan perakam digital.
Cisco membina hampir keseluruhan produk-produknya (routers, suis dan rangkaian lain
yang bersambungan dengan peranti) untuk pesanan, jadi cuma terdapat sangat sedikit
produk off-the-shelf. Sebelum syarikat dapat mewujudkan kemampuan jualan Internet,
pesanan sesuatu produk mungkin adalah rumit. Secara umumnya, jurutera di tapak
pelanggan (customer sites) tahu jenis produk yang diperlukan dan bagaimana ia harus
diatur (configured). Jabatan Perolehan (procurement department) kemudiannya akan
membuat pesanan belian dan menghantarkannya kepada Cisco melalui faks, telefon atau email. Pihak pentadbir perkhidmatan pelanggan Cisco akan memasukkan pesanan ke dalam
sistem Cisco yang teruji untuk mengesahkan pesanan tersebut, ia akan menemui kesilapan
dalam bagaimana produk itu telah diatur. Pesanan yang tidak disahkan akan di tolak,
pelanggan akan dihubungi dan kitaran perolehan akan dibuat semula.
Hari ini, jurutera yang sama boleh mengkonfigurasi produk dalam talian, mengetahui dengan
segera jika terdapat sebarang kesilapan, dan menghantar pesanan kepada jabatan
perolehan. Disebabkan struktur penentuan harga sudah ada diatur ke dalam tapak Cisco,
pembeli yang diberi autoriti dapat melengkapkan pesanan dengan beberapa keystrokes.
Dan, selain daripada menelefon Cisco untuk memesan, invois atau akaun maklumat,
seorang pelanggan dengan autoriti (authorization) yang betul juga boleh mengakses
maklumat secara langsung di tapak Web. Dengan penentuan harga dalam talian dan alat
konfigurasi, kira-kira 98% daripada pesanan dapat melalui sistem tersebut dalam satu masa,
ini menjimatkan masa di Cisco dan tapak pelanggan (customers site).
Membeli sebuah komputer riba tidak lagi terhad kepada sebuah kedai atau
pengeluar yang ada. Sebaliknya, pengguna-pengguna boleh memilih dari kepelbagaian
model, dan membeli konfigurasi yang biasa atau memilih mengikut harga dan keperluan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

prestasi (performance). Misalnya, pelanggan boleh memilih sama ada untuk membayar
lebih bagi sebuah processor yang laju (speedy processor) atau mahu menjimatkan wang
dengan memilih sebuah processor yang lebih perlahan (slower processor). Memori
tambahan, modem yang berbeza, network adapters, bateri tambahan dan pakej-pakej
perisian semuanya adalah boleh didapati mengikut permintaan pengguna. Pakej
perkhidmatan (servis) juga boleh disesuaikan kepada keperluan pelanggan itu.
Berikut adalah contoh-contoh yang dapat menjelaskan hubungan bagi pengkalan
data produk yang perlu. Bagi komputer, pilihan boleh didapati bagi setiap model yang
ada mestilah ditentukan berserta dengan harga. Bagi pakaian, sistem itu mestilah
mampu menggambarkan kedua-dua gaya dan warna-warna sekaligus memikat apa
yang disukai oleh pelanggan. Muzik mungkin adalah yang paling mudah, pelanggan
boleh memilih berdasarkan artis dan tajuk lagu di mana ia dibuat mengikut pesanan
pembeli.
Membuat Entri Pesanan berfungsi
Lapisan
pengurusan
data
mestilah
disepadukan
dengan
proses-proses
perniagaan yang lain supya sistem entri pesanan berfungsi dengan betul. Pembangunan
produk, pengeluaran dan ramalan jualan, wang tunai dan pengurusan kredit, dan
hubungan kepada bank-bank dan perkhidmatan penghantaran mestilah berfungsi
kesemuanya dengan lancar untuk membuat transaksi berjaya. Sebagai contoh, sesuatu
server yang dihubungkan kepada pautan semak keluar (checkout) dalam sesebuah
pasaraya. Setiap kali juruwang melalukan sebuah item ke arah pengimbas laser, satu
permintaan (request) dihantar ke server untuk menolak satu item daripada inventori
yang mempunyai kod bar itu. Server mencari butir pengecam; jika ia adalah betul, ia
akan menolak item tersebut dan menghantar satu mesej bahawa permintaan itu telah
berjaya. Jika ada beberapa sebab permintaan tersebut tidak boleh disempurnakan,
server akan menghantar satu mesej ralat (error). Juruwang akan melihat harga jika
permintaan telah berjaya, atau satu mesej seperti item tidak diketahui" (item unknown)
dalam kes jika berlaku kesilapan.
Senario ini menjelaskan satu perkara penting: juruwang mesti terlatih untuk
merespon kepada mesej-mesej daripada sistem. Mesej item tidak diketahui"
memerlukan tindakan yang berbeza; ia tidak bermakna pelanggan tersebut tidak boleh
membeli produk itu. Sekali lagi, jurutera-jurutera adalah seperti model client/server
kerana peranan mereka adalah jelas; tetapi mesej mestilah cukup spesifik supaya
mereka memainkan peranan mereka dengan sempurna. Satu lapisan bahan adalah
lapisan rangka kerja (framework) seterusnya; kekuatan sistem ini datangnya daripada
fleksibiliti seni bina yang berlapis.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Jika proses pesanan sukar difahami dalam jualan runcit secara dalam talian,
pengguna tidak akan menekan butang beli (purchase). Pengguna perlu mengetahui
apa maklumat yang diperlukan dan apa langkah-langkah perlu untuk melengkapkan
transaksi. Mereka juga perlu mengetahui bagaimana mereka akan diberitahu apabila
syarikat itu telah menerima pesanan mereka. Sebarang ketakpastian di sini akan
menyebabkan seorang pengguna meninggalkan proses pembelian dalam talian. Jika
maklumat yang diinginkan pada sesuatu produk atau ketersediaannya adalah sukar
untuk dicari, pengguna juga berkemungkinan untuk meninggalkan proses pembelian.
Tiada perkara yang seharusnya menghalang pengguna dari membeli. Satu
kesilapan yang berpunca daripada malfungsi (malfunction) dalam sistem itu iaitu
kecuaian menggunakan komputer yang menyebabkan komputer itu pincang tugas,
boleh menyebabkan pengguna untuk meninggalkan tapak sebelum proses pembelian
bermula. Ia adalah penting di mana segala butang-butang dan pautan dapat membawa
pembeli kepada bahagian yang betul; apabila pengguna-pengguna meletakkan
barangan mereka dalam troli belian (shopping cart) mereka, barang-barang itu kekal di
dalamnya; dan pengguna itu boleh membuangnya dari troli tersebut. Apabila tapak tidak
berfungsi dengan betul, kredibiliti akan hilang dari mata pelanggan.
Perlu diingatkan bahawa pelanggan akan keluar dari penggunaan jika mereka
sudah mula merasakan ia hanya membuang masa. Pautan yang menghubungkan dari
satu borang kepada bahagian fail bantuan yang releven adalah berguna, tetapi dengan
satu klik akan menghilangkan borang itu. Jika anda memerlukan enam aksara kata
laluan abjad angka, nyatakan dengan jelas apabila anda meminta untuk kata laluan.
Jangan membuat pengguna menekan butang submit dan menjumpai jalan yang susah.
Borang Pesanan
Borang digunakan bagi mengumpul data input daripada pengguna; mereka
adalah antara muka antara pengguna dan sistem entri pesanan. Dalam satu
persekitaran antara muka pengguna grafik (graphic user interface - GUI), borang di reka
bentuk untuk menerima input menggunakan widgets. Bagi borang berasaskan Web,
widgets adalah terhad kepada empat jenis yang biasa: butang radio (radio buttons),
kotak semak (checkboxes), senarai drop-down dan medan teks (text field). Lain-lain
sistem berasaskan GUI mempunyai satu set alat-alat (tools) yang lebih banyak, seperti
slider bars, cascading menus dan trees;; manakala sistem berasaskan teks hanya ada
medan teks untuk input. Biasanya, pembangun boleh bergantung kepada alat-alat
perisian kejuruteraan berbantukan komputer (computer aided software engineering 265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

CASE) bagi menguruskan kod yang diperlukan untuk mengambil input daripada
pengguna dan menghantar ia kepada server.
Ia adalah penting untuk menjadikan borang yang dipersembahkan oleh aplikasi
entri pesanan mempunyai banyak kefungsian. Empat prinsip asas seperti berikut:
1. Menggunakan reka letak (layout) dan tanda-tanda visual untuk

mengatur elemen-elemen dan tandakan dengan jelas apa yang
diperlukan. Borang pesanan dimulakan dengan grid lajur dua pasangan
name-value (two-column grid of name-value pairs.). Satu reka bentuk
yang fleksibel akan bersesuaian bukan sahaja kepada elemen-elemen
mudah tetapi juga sekumpulan elemen yang lebih kompleks. Widgets
yang berkaitan akan dihimpunkan kepada satu unit; sebagai contoh
penjajaran melintang atau tegak bagi butang-butang radio (radio buttons).
Warna latar belakang juga boleh mengumpulkan widgets. Reka bentuk
tersebut mestilah dapat menyampaikan arahan-arahan dengan jelas
(tanpa perlu huraian) seperti: pertama, pilih bayar melalui kredit kad" atau
bil saya kemudian". Kemudian, jika anda telah memilih bayar melalui
kredit kad", anda perlu mengisi semua bagi bahagian yang berkaitan.
2. Melampirkan penjelasan secara langsung untuk membentuk elemen,
dan menggunakan jenis-jenis widget yang bersesuaian kepada
konteks. Di mana praktikal, letakkan penerangan pada borang, di sebelah
atau di bawah widget ia diterangkan. Beberapa reka bentuk akan
memerlukan keupayaan untuk membezakan hasil interaksi dengan
seseorang bergantung kepada konteks di mana borang itu digunakan.
Sebagai contoh, jika satu ciri memerlukan pengesahan, ia sepatutnya
tanya pengguna untuk memasukkan satu nama pengguna dan kata laluan
pada borang pengaktifan. Sebagai contoh, proses pesanan. Jika data
tersebut telah dikumpulkan, nama dan jumlah pesanan haruslah
dipaparkan. Walaupun kebanyakan pengguna tidak akan menyentuh data
tersebut, editable input fields akan mengajak mereka berbuat demikian.
Dalam konteks ini, data seharusnya hanya dipamerkan, tidak berubah dan
pengguna sepatutnya tidak diberi peluang untuk mengubahsuaikannya.
3. Templat input adalah elemen penting bagi borang yang baik.
Menerima semua input yang jelas. Nombor telefon dan nombor kad
kredit mungkin input sebagai satu campuran digit-digit, tanda sempang,
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
ruang dan lain-lain. Jika permohonan tidak dapat mengurangkan ini

kepada hanya maklumat yang ia kehendaki, satu templat input pada
borang mestilah memaksa pengguna untuk memasukkan data dalam satu
bentuk yang dapat digunakan. Tarikh adalah suatu masalah biasa: di
Amerika Syarikat, konvensyen (convention) tarikh adalah hari ditulis
selepas bulan, sementara orang Eropah masa menulis hari sebelum
bulan. Jadi, pengguna perlu tahu jika 03-02-01 adalah Mac atau Februari!
1. Mengumpulkan dan membuat laporan satu senarai lengkap
kesilapan-kesilapan setiap kali borang diproses. Jika satu server
menolak satu borang dengan mesej nama pengguna tidak sepadan
dengan kata laluan", tidak perlu untuk memaksa pengguna memasukkan
semula borang tersebut jika ia tetap akan menolak kerana medan alamat
yang dikehendaki adalah kosong. Memaksa server untuk mencari
kesilapan-kesilapan pada satu-satu masa adalah satu pembaziran masa
dan sumber. Permohonan itu melihat semua medan (fields) pada borang
setiap kali ia dihantar, begitu juga menawarkan kepada pengguna untuk
melengkapkan maklumat yang diperlukan tanpa perlu banyak usaha. Satu
kelebihan bagi pendekatan ini adalah ia mempercepatkan proses menguji
pemeriksaan ralat kod (process of testing the error-checking code)
berkaitan dengan borang. Dalam satu kitaran tunggal, anda boleh
mengesahkan
bahawa
satu
borang
dikendalikan
dengan
betul
melaporkan satu kata laluan yang sah tidak betul, satu medan alamat
yang kosong, dan satu nombor akaun ill-formed. (In a single cycle, you
can verify that a forms handler correctly reports an incorrectly confirmed
password, an empty address field, and an ill-formed account number).
Perbincangan
1. Terangkan
bagaimana
pembelian
dan
sistem
entri
pesanan
saling
berinteraksi.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
TAJUK 7
(E-Dagang: Pelaksanaan E-Dagang)
SINOPSIS

keusahawanan iaitu
HASIL PEMBELAJARAN
1. Mengetahui jenis-jenis pengesahan di dalam perdagangan elektronik.

2. Mengetahui cara-cara pembayaran di dalam perdagangan elektronik.
3. Mengetahui bagaimana perdagangan elektronik boleh beroperasi secara
berterusan.
4. Mengetahui bahawa perdagangan elektronik mempunyai ciri keterbukaan
di dalam operasinya.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
PELAKSANAAN E-DAGANG
ANTHETICATION
CLEARING
CONTINUITY
VISIBILITY
PENGESAHAN
Apabila melihat kepada dokumen sah seperti kontrak atau cek, anda perlu
memastikan bahawa (a) ia telah ditandatangani oleh seseorang yang mempunyai
autoriti/hak yang betul dan (b) penandatangan tidak dapat menafikan bahawa dokumen
itu mempunyai tandatangan yang sah. Pakar dalam keselamatan dokumen memanggil
ciri ini sebagai pengesahan dan non-reputability. Anda juga perlu memastikan bahawa
dokumen tiu tidak diubahsuai dalam apa jua cara dan ia telah dihantar oleh penghantar
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

yang disahkan. Ini dipanggil ketulusan. Tetapi apakah penipuan elektronik boleh
dikenalpasti?
Sebagai contohnya, dengan cek yang biasa, pihak bank akan menunaikannya
dengan membandingkan tandatangan pada cek dengan tandatangan pada simpanan
bank. Pemerhatian secara fizikal telah mencukupi untuk mengesahkan samada cek itu
telah diubahsuai (jumlah, tarikh, pemberi) dan kertas yang digunakan adalah sah.
Perdagangan elektronik memerlukan cara untuk mengenalpasti kesahan
dokumen elektronik seperti cek dan kad kredit. Dalam dunia maya seperti perdagangan
elektronik, tidak terdapat perbezaan yang jelas antara salinan dan original, atau buktibukti yang menunjukkan pengesahan berdasarkan bit dan bait yang terdapat pada
dokumen elektronik tersebut. Untuk memastikan bahawa sesuatu dokumen itu sah disisi
undang-undang, harus terdapat sesuatu cara untuk memastikan bahawa tandatangan
itu tidak diubahsuai dan sah.
Definisi Pengesahan
Pengesahan ini merupakan proses untuk mempercayai identiti seseorang atau benda.
Terdapat 4 cara untuk membuat pengesahan:
Sesuatu yang hanya ada pada saya- Cap jari, pengesahan suara,
pengesahan retina mata, tandatangan. Walaupun ciri-ciri ini dapat ditiru, ia
masih lagi merupakan salah satu cara yang biasa digunakan.

Cabar dan jawab- hanya anda dan orang kedua sahaja yang tahu.
Sebagai contoh, apabila berjumpa dengan seseorang, kita bertanya
soalan, adakah anda mempunyai mancis?, dan responden akan
menjawab, tidak, saya hanya mempunyai pemetik api. Sekiranya kod
yang digunakan betul, proses pengesahan telah berlaku.

Sesuatu yang hanya anda yang tahu.
Pengesyoran oleh pihak ketiga yang dipercayai.- sebagai contoh, cara
yang mudah ialah dengan memberikan surat dari pihak ketiga.
Dalam perdagangan eletronik, adalah menjadi kebiasaan untuk mengabungkan
apa yang anda ada dan apa yang anda tahu untuk mengawal akses sesuatu benda.
Sebagai contoh, mesin pengeluaran duit (ATM) membekalkan akses kepada
informasi penting dan untuk mengeluarkan duit. Menggunakan mesin ini, anda harus
menggunakan kad yang dibekalkan oleh pihak bank, menaip kata laluan anda dan
menjalankan transaksi.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Mesin itu akan membaca nombor yang terdapat pada kad anda. Nombor PIN
anda disimpan dalam pengkalan data bank adalah sama dengan yang terdapat pada
kad ini. Nombor PIN yang anda tahu hanya berfungsi dengan kad yang betul. Sekiranya
hanya anda mempunyai kad bank dan tahu nombor PIN nya, hanya anda jua lah yang
dapat menjalankan transaksi.
Pengesahan digital menggunakan sesuatu yang hanya ada pada anda telah
meningkat naik selaras dengan inovasi sains biometrik. Alat untuk menjalankan
pengesahan ini menjadi semakin murah dan penggunaannya telah menjadi semakin
meluas. Walaubagaimanapun, pengesyoran dari pihak ketiga tetap menjadi cara yang
paling banyak digunakan dalam pengesahan kepada transaksi dan dokumen digital.
Definisi Kepercayaan
Pakar dalam keselamatan telah bersetuju bahawa tidak terdapat keselamatan yang
sempurna, namun terdapat peringkat-peringkat kepercayaan. Kepercayaan telah
didefinisikan sebagai:
Keyakinan mengenai teman kongsi berdasarkan kepakaran, pengalaman dan

niat.
Pergantungan kepada teman kongsi yang melibatkan ketidakkebalan dan

ketidakpastian.
Dalam perdagangan elektronik, pihak ketiga yang dipercayai dan encryption digunakan
untuk mempercayai tandatangan digital dan wang digital. Model keseluruhannya ialah:
Penggunaan encryption untuk mendapatkan pengesahan dan menghalang

pemalsuan.
Membahagikan proses pengesahan kepada beberapa pihak.
Kenyataan
formal
mengenai
polisi
keselamatan
dan
langkah-langkah
keselamatan akan meningkatkan kepercayaan dan mengurangkan kebimbangan

mengenai liabiliti.
3. Permintaan Perkhidmatan menggunakan Token
Application Server
6. Perkhidmatan dibenarkan
4. Pengesahan
5. Token
Authentication Server
Sulit
265478962.doc Client
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Model Kerberos
2. Pengaksesan dibenarkan
1. Permintaan Token Pengesahan

Pada tahun 1980-an, projek Athena yang dilaksanakan oleh MIT menggunakan model
ini untuk membina sebuah sistem keselamatan komputer yang dipanggil Kerberos,
dinamakan sempena anjing kepala tiga yang mengawal laluan masuk ke Hades dalam
mitos Greek. Kerberos ialah perkhidmatan pembahagian pengesahan yang
membenarkan klien untuk mengesahkan identitinya kepada server tanpa perlu
menghantarnya melalui network yang mungkin menjadi sasaran para hacker. Kerberos
juga boleh digunakan untuk mengesahkan keyakinan dan integriti data yang telah
dihantar melalui network.
3 kepala Kerberos ialah klient, server aplikasi dan server pengesahan. Kerberos
menggunakan beberapa mesej yang telah di encrypted untuk membuktikan kepada
server aplikasi bahawa klien yang ada ialah pelanggan yang berhak. Kunci yang di
encrypted, yang hanya diketahui oleh klien dan server pengesahan digunakan untuk
mengesahkan klien itu. Selepas itu, server pengesahan akan menhasilkan satu tiket
yang boleh digunakan oleh klien untuk mengakses aplikasi yang terdapat pada server
aplikasi. Tiket ini mempunyai had masa, sekiranya had masa telah habis, satu tiket baru
akan dihasilkan oleh server pengesahan kepada klien.
Kerberos membahagikan tugas kepada 3 pihak, iaitu klien, server pengesahan
dan server aplikasi. Klien dan server pengesahan berkongsi rahsia yang sama, dan
rahsia ini harus disimpan. Server aplikasi akan mengesahkan tiket yang dikemukakan
sebelum memberi laluan untuk mengunakan perkhidmatan kepada klien.
Tandatangan Digital
Tandatangan digital mempunyai 2 fungsi yang utama iaitu : menentukan liabiliti
dan memastikan kepercayaan. Kesahihan wang digital biasanya ditentukan oleh
penggunaan tandatangan digital. Ini merupakan sistem lain yang memerlukan
perkhidmatan pengesahan. Sistem yang digunakan adalah menyerupai sistem Kerberos
untuk menentukan kesahihan klien dengan penggunaan pihak ketiga, atau klien itu
sendiri.
Secara keseluruhannya, sistem tandatangan digital ini mesti membekalkan
identiti pihak yang menandatangani dokumen itu, bukti yang mereka telah mengetahui
bahawa dokumen itu telah ditanda dan integriti dokumen itu. Tandatangan digital
menggunakan encryption yang menepati kehendak sistem ini.
Secara ringkas, asymmetric encryption menggunakan 2 kod (kunci yang
berpasangan) satu untuk enrypt mesej dan satu lagi untuk decrypt mesej itu. Keduadua kunci ini saling berkaitan. Asymmetric encryption juga dikenali sebagai publickey cryptography kerana salah satu daripada kunci itu (kunci peribadi) disimpan
manakala satu kunci lagi iaitu kunci awam diedarkan secara percuma. Berdasarkan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

perhubungan antara kunci-kunci ini, sesiapa yang mempunyai kunci awam dapat
mengesahkan bahawa tandatangan digital itu telah dihasilkan menggunakan kunci
peribadi. Secara ringkasnya ialah, maklumat yang di encrypted menggunakan kunci
awam hanya dapat di decypted menggunakan kunci peribadi.
Untuk memastikan tandatangan peribadi ini berfungsi, kita harus mempercayai
cryptographers untuk memberikan kita encryption algorithms yang kuat, kita harus
mempercayai pemegang kunci peribadi untuk merahsiakan kunci itu, dan kita harus
mempercayai bahawa kunci awam yang digunakan oleh kita dalam mengesahkan mesej
itu adalah asli. Selepas 20 tahun berlalu, algorithms telah menjadi semakin kebal,
nombor PIN, kata laluan, atau ciri-ciri biometrik telah dapat digunakan untuk mengakses
kunci perbadi. Masalah yang mustahil untuk diselesaikan ialah adakah kunci awam pada
seseorang itu benar ataupun sekadar kunci yang telah diciplak. Lagipun kunci itu hanya
nombor-nombor, ia tidak membawa maklumat peribadi mengenai tuannya.
Penyelesaian terkenal kepada masalah ini ialah dengan membalut kunci itu ke
dalam sijil digital yang mengandungi kunci awam dan tandatangan digital untuk
certificate authority(CA). Untuk mendapatkan sijil digital, seseorang perlu
menunjukkan CA berserta dengan salinan kunci awam bersama-sama bukti identitinya.
CA
Certificate Authorities
Sebagai pihak ketiga, CA akan mengenalpasti sijil digital ...CA mengandungi 2
maklumat: satu senarai lengkap mengenai sijil dan satu senarai sijil yang dibatalkan.
Sekiranya sijil dikompromi, (cth; pekerja meninggalkan syarikat atau komputer dicuri),
pemilik boleh menghubungi CA dan meminta agar sijil itu dinafikan. Sijil yang
berasaskan standart X.509 telah diiktiraf di seluruh dunia dan turut mempunyai tarikh
luput untuk memastikan sijil yang telah luput dapat dikeluarkan daripada pengkalan data
online.
CA juga perlu menetapkan had kepada bilangan pemegang yang yang mendapat
pengesahan dalam sijil itu. Sesetengah sijil dapat diberikan kepada sesiapa yang
mengisi borang dalam laman web. Ini hanya bagus untuk membuktikan kewujudan yang
konsisten, dan ia tidak menjamin bahawa seseorang itu orang benar atau syarikat yang
betul. Terdapat juga sijil yang diberikan selepas mendapat beberapa maklumat dari
pelanggan, seperti kad kredit. Sijil tahap tinggi memerlukan seseorang itu menghantar
permohonan kepada notari yang akan memeriksa identiti orang itu sebelum menyokong
permohonan sijil itu. Ini akan menambah kredibiliti sijil itu.
Dengan ini, kita akan dapat mempercayai dokumen yang telah ditanda secara
digital bernilai sama atau kurang kepada had kepercayaan yang telah ditetapkan oleh
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

CA. Melainkan anda tidak mempercayai kepada CA. Selepas itu anda perlu memeriksa
pemberi sijil CA itu, dan juga pemberi sijil digital itu. Semua sijil mempunya tahap
kepercayaan yang saling berkaitan. Kebiasaannya, kebanyakan sistem pengesahan
hanya menyiasat satu tahap dalam hieraki sijil itu. Tetapi sistem ini direka untuk
menyokong hierarchy of trust, biasanya topped oleh pihak berkuasa kerajaan. This
Sekiranya pelayar laman web anda berhubung dengan server yang mempunyai
sambungan Secure Sockets Layer (SSL), server itu akan menunjukkan identitinya
dengan menghantar salinan kunci awam yang dibungkus dalam sijil. Untuk menjamin
lagi proses ini, Secure Electronic Transaction (SET) telah direka untuk memastikan
integriti pembayaran, dan kesahihan penjual dan pelanggan. Pelanggan perlu
memastikan bahawa mereka berurusan dengan penjual yang mempunya hubungan sah
dengan institusi kewangan yang mempunyai SET. Penjual pula memerlukan jaminan
yang pelanggan menggunakan akaun pembayaran yang sah. Akhir sekali, penjual dan
pelanggan perlu memastikan bahawa kandungan mesej tidak diubahsuai semasa dan
selepast transaksi. SET memerlukan pembeli dan pelanggan supaya mendaftar dengan
CA yang dikenali. Dalam kebanyakan kes,
Sekarang ini, kebanyakan organisasi mula menjalinkan pangkalan data mereka
dan sijil laluan seiring dengan orang ramai yang melanggan struktur. Seperti contohnya,
kerajaan mungkin memilih untuk menandatangani sijil kepada setiap mereka. Atau
United Nation mungkin menandatangani sijil kepada United Stated yang mungkin
menandatangai sijil kepad 50 negeri yang lain. Protokol SET, membuat peruntukan
kepada CA korporat dan geopolitik. Ini akan membantu mengurangkan isu yang muncul
daripada kontrak sempadan berlainan dan liabiliti.
Sekiranya seseorang itu kehilangan duit kerana sijil itu telah dikompromi,
pemegang sijil adalah yang berkemungkinan bertanggungjawab. Tanggapan pertama
ialah pemegan itu tidak melindungi kunci peribadi yang diperlukan untuk menanda fail,
jadi hanya komputer yang menjadi sumber bagi kunci itu. Namun CA boleh menjadi
bertanggungjawab sekiranya seseorang mendaftarkan kunci dengan nama orang lain,
atau sijil itu dibatalkan oleh seseorang lain dari pemiliknya.
Banyak syarikat merasakan mereka mempunyai sedikit kuasa untuk mengawal
perkerja mereka dan apa yang mereka lakukan dengan internet. Ianya tidak susah untuk
membayangkan kerani bawahan melibatkan syarikat dengan kontrak yang bernilai
tinggi, atau pekerja yang mendaftar kunci tambahan menggunakan nama syarikat.
Penyelesaian untuk isu ini masih lagi dalam perkembangan.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Wang Digital
Sesuatu berkaitan anda adalah cara yang biasanya wang disahkan dalam
dunia sebenar. Kerajaan memberikan beberapa cara untuk mengesahkan wang,
termasuk rekabentuk, tanda, kertas atau logam yang istimewa, atau ciri-ciri fizikal yang
lain. Ciri-ciri ini menjadikan wang susah untuk dipalsukan dan disebabkan ianya sesuatu
yang fizikal, ia hanya dapat dibelanjakan sekali sahaja.
Memalsukan wang digital adalah amat susah, kerana integriti wang digital telah
disahkan oelh tandatangan penghasilnya. Bagaimanapun, ianya adalah tidak berharga
untuk menciplak paten bit pada wang digital untuk menhasilkan wang digital yang sama.
Sekiranya wang digital itu disimpan dalam komputer untuk tujuan digital dan dompet
elektronik, maka fail itu dapat disalin dengan mudah. Namun sekiranya ia disimpan
dalam smartkad, contohnya kad telefon, ia akan memerlukan usaha yang banyak untuk
menciplaknya dan ianya adalah tidak mustahil. Aset digital membenarkan mereka
mudah untuk diciplak, dan dalam kes wang digital, ini akan mengakibatkan masalah
perbelanjaan berganda.
Dalam rancangan wang digital secara online, pemberi mesti menyediakan
mekanisma untuk mengesahkan wang digital yang digunakan untuk pembayaran.
Dengan kata lain, pemberi harus memberi jaminan bahawa wang digital itu mempunyai
nilai dan tidak pernah digunakan sebelum ini. Ini bermakna, wang digital juga adalah
sama dengan cek; penerima tidak mengetahui apakah terdapat duit yang terdapat
dalam cek itu sehinggalah penerima menghubungi pihak bank.
Sesetengah sistem telah memilih untuk memusatkan pengurusan mengenai
pengeluaran tunai dan masalah perbelanjaan berganda. Dalam sistem ini, pemberi
harus menyimpan pangkalan data yang besar untuk syiling yang telah digunakan.
Pengkalan data ini akan membesar mengikut masa, meningkatkan kos untuk mengesan
perbelanjaan berganda. Walaupun hayat syiling itu mempunyai had,. Ini bermakna,
apabila penerima menerima wang digital, dia harus menghubungi pemberi untuk
memastikan bahawa ianya adalah sah dan tidak digunakan lagi, yang akan
meningkatkan trafik talian dan usaha yang diperlukan oleh penerima untuk menerima
wang jenis ini untuk pembayaran.
Sistem yang lain ialah bergantung kepada skima encryption dan beberapa ciri
pada media penyimpanan untuk memastikan bahawa pengguna tidak dapat menyalin
dompet elektronik yang penuh dengan wang digital ke dalam disket, membelanjakan
semua wang dalam dompet yang asli dan menciplak kembali wang salinan kedalam
yang asli dan membelanjakannya kembali. Sistem jenis ini direka untuk mengatasi
masalah penyimpanan dan trafik talian dan digabungkan pula dengan pengurusan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

berpusat, namun ia mempunyai kelemahan dimana ia adalah terdedah kepada hacking
oleh cryptographer berpengalaman.
Perbincangan
1.
Apakah 4 cara untuk pengesahan? Terangkan had bagi setiap cara.
2.
Huraikan mengenai model Kerberos dan implikasinya terhadap pengesahan.
3.
Huraikan setiap tahap dalam transaksi elektronik menggunakan tandatangan

digital.
4.
Bagaimanakan certificate authorities berfungsi? Mengapakah terdapat had

kepada trust yang boleh digunakan kepada pengesahan yang disediakan oleh
certificate?
5.
Apakah cara yang boleh digunakan untuk menghalang perbelanjaan berkembar

terhadap wang digital? Reka satu sistem yang boleh mengawal masalah ini.
Bolehkah model Kerberos(contoh) digunakan?
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
PEMBAYARAN (Clearing)
Clearing merujuk kepada menghantar pembayaran kepada penjual dan barang
kepada pembeli. Perjalanan audit yang selari ini akan merekodkan butiran mengenai
penghantaran, untuk penyesuaian akaun dan laporan kewangan.
Barangan fizikal memerlukan penghantaran fizikal; perdagangan elektronik boleh
menguruskan pesanan, penghantaran pembayaran, permintaan pembayaran melalui
kad kredit dan penghantaran barang menggunakan servis penghantaran kepada
pelanggan. Perkembangan jejak audit ini melibatkan beberapa pihak: pihak penjual dan
pihak pembeli merekodkan pesanan; bank penjual, bank pembeli, dan syarikat kad
kredit yang merekodkan pembayaran; syarikat penghantaran merekodkan resit
mengenai barang dari penjual dan penghantran kepada pembeli.
Penghantaran barang mungkin lebih jelas, namun sistem pembayaran elektronik
adalah lebih kompleks. Kepelbagaian sistem pembayaran dan mekanismanya
memberikan banyak peluang kepada penghantaran elektronik untuk pembayaran dan
teknik untuk pengurusan akaun baru. Kepelbagaian sistem pembayaran adalah sangat
hebat dan ia akan diterangkan dalam bab yang khusus.
Produk Digital Dan Penghantaran Digital
Penghantaran digital boleh digunakan untuk produk digital. Perisian, CD, artikel
majalah, siaran berita, tiket pernebangan dan polisi insuran; semuanya adalah barangan
maya, dan nilainya tidak terdapat pada bentuk fizikal. Sesetengah laman web
perdagangan, kebiasaannya perdagangan media, telah . pembaca boleh memilih berita
yang ingin dibaca, dan meminta untuk dihantar ke laman web persendirian pembaca, ke
e-mail atau ke dekstop melalui teknologi klik. Musik, video dan hiburan lain juga boleh
dihantar melalui internet, menggunakan teknologi streaming atau pemindahan fail.
Produk digital yang lain pula memerlukan sistem penghantaran digital yang lebih
canggih. Penghantaran dokumen yang selamat, sebagai contoh, adalah satu alternatif
untuk penghantaran segera untuk dokumen perdagangan. Dokumen sulit dan kritikal,
seperti kontrak yang sah, boleh dihantar menggunakan encryption berganda dan sijil
digital untuk mengesahkan identiti penghantar dan penerima.
Untuk penghasil permainan, pakej demo membantu jualan, dan kejayaan
pengagihannya adalah penting. Fail itu mungkin agak besar, dan adalah perlahan untuk
dipindahkan melalui internet yang tidak bagus. Sistem penghantaran digital yang
berkesan akan mengesan perkembangan muat turun itu, dan dapat memulakan kembali
proses sekiranya ia diganggu. Sistem penghantaran digital yang berkesan menawarkan
kelebihan dalam mengesan dan mengaudit jejak produk itu dari kilang terus kepada
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

pengguna. Sekiranya ia bukan pakej demo, penjual perisian itu mungkin meminta
kepastian bahawa perisian itu telah dipasang dengan betul. Jaminan terhadap
penghantaran dan pemasangan bermakna penjual dan penghasil tidak mahu menerima
aduan dari pelanggan mengenai masalah muat turun dan pemasangan.
Dokumen Dan Mesej
Salah satu kebiasaan dalam kolaborasi dalam kumpulan kerja ialah perkongsian
dokumen. Komunikasi ini adalah perlu dalam semua aspek perdagangan, dan perisian
untuk menguruskan pertukaran informasi bertulis ini adalah asas kepada kebanyakan
sistem maklumat kumpulan kerja.
Mesej elektronik membenarkan komunikasi bertulis antara ahli kumpulan yag
berada di masa dan tempat yang berlainan; idea boleh bergerak melalui tempat dan zon
masa. Sesetengah perisian mesej elektronik mempunyai kebolehan untuk memastikan
resit dan membaca mesej. Dengan kata lain, mesej penting mungkin tidak dibaca
dengan segera dan ekspresi muka dan komunikasi bukan lisan yang lain tidak dapat
digunakan.
Asas dalam mesej elektronik ialah mail elektronik(e-mail). Dengan perisian email, mesej boleh dihantar kepada seseorang. Setiap pengguna mempunyai alamat email dan kotak e-mail. Biasanya, ciri yang biasa digunakan dalam email ialah kebolehan
untuk memasukkan dokumen yang dihasilkan menggunakan perisian lain kedalam email
sebagai lampiran dan kebolehan untuk menghantar mesej kepada kumpulan. Pengguna
juga boleh membalas mesej tanpa perlu memasukkan alamat penerima, kerana perisian
itu akan memasukkan alamat penerima dengan automatik.
Email juga tidak memerlukan usaha tambahan untuk mencipta jejak audit. Ciri ini
dipanggil archiving dan pengguna dapat menyediakan folder untuk menkategorikan
mesej-mesej ini. Sesetengah perisian juga dapat menambah lagi konsep jejak audit
secara automatik dengan menambah nombor telefon, fax, dan komunikasi tidak
integrasi yang lain.
Jejak audit ini adalah penting untuk kebanyakan proses formal. Sesetengah
organisasi memerlukannya berdasarkan peraturan dan komitmen untuk methodology
yang spesifik (contohnya, ISO 9000) untuk menyeimbangkan configuration control
kepada projek dan dokumen. Dalam firma farmasiteutikal, mungkin perlu menyimpan
bukan sahaja spesifikasi untuk ubat terbaru mereka, tetapi juga rekod kepada semua
alternatif dan pengulangan yang membawa kepada spesifikasi itu. Firma memerlukan
kawalan yang ketat terhadap dokumen mereka untuk memastikan liabiliti sah,
keselamatan, atau pertandingan, serta ini memerlukan penggunaan perisian
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

pengurusan dokumen yang bagus, supaya terdapat kawalan terhadap koleksi dokumen
yang berubah secara dinamik.
Version control memfokuskan kepada menjejak dan mengkoordinasikan
perubahan dokumen. Akses kepada dokumen yang diuruskan ialah subjek untuk check
in / check out dan jejak audit. Sistem ini berguna kepada penghasil program, sebagai
contoh, apabila sebahagian daripada mereka menghasilkan versi baru untuk sesuatu
program dalam masa yang sama. Ciri tambahan kepada sistem version control ini ialah:
kemudahan untuk mengorganisasi fail dan menguruskan simpanan; penguncian fail
untuk mengawal akses kepada dokumen yang dikongsi; perbandingan fail dan
membezakan kegunaan untuk menunjukkan perbezaan antara versi yang berlainan bagi
dokumen dan menyelesaikan konflik; dan menyatukan mekanisma untuk menguruskan
perkembangan yang selari.
Pengurusan Dokumen
Sekarang ini, organisasi telah mendapat bahawa mereka mengumpulkan
timbunan kertas dan dokumen elektronik, dalam pelbagai jenis format (dokumen
pemprosesan perkataan, lukisan yang diimbas, lembaran kerja). Menubuhkan intranet
telah menyebabkan berlaku kekeliruan kerana memperkenalkan HTML dan objek yang
berkaitan seperti GIF dan imej JPEG sebagai satu piawaian. Kebolehan untuk
menguruskan dan mengakses maklumat menerusi piawaian yang berbeza telah menjadi
keperluan yang penting.
Terdapat 2 pendekatan yang nyata dan saling melengkapi untuk menyelesaikan
masalah ini: menukar kepada format yang piawai (sebagai contoh, HTML), atau
menyesuaikan diri dengan penggunaan format yang pelbagai. Pendekatan ini boelh
dilakukan pada klien atau server, namun penyatuan dokumen berasaskan server
menawarkan kelebihan memusatkan pengurusan dan pengauditan. Kedua-duanya
memerlukan perisian yang istimewa.
Penukaran bermula pada lapisan pengurusan data. Cabaran utama ialah untuk
menukar dokumen kepada format yang telah dipilih daripada pelbagai jenis format yang
lama dan dengan cara yang praktikal dan tepat. Penukaran adalah menarik untuk
perpustakaan yang kecil, kerana ia menyediakan platform yang bebas, dan memberikan
penyelesaian terbuka untuk penerbitan. Masalah yang terdapat apabila memilih HTML
ialah ia mungkin universal, tp tidak sesuai untuk mempersembahkan isi kandungan dari
beberapa jenis dokumen. Malahan, penukaran melibatkan 2 langkah penghasilan, satu
untuk dokumen cetak dan persembahan elektronik, yang bermakna akan
menggandakan pengurusan dan mendaftar cabaran.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Penyesuaian diri sebenarnya ialah pendekatan lapisan persembahan. Dokumen
itu disimpan dalam format asalnya, dan ditukarkan on the fly kepada format yang
boleh digunakan oleh klien. Pertukaran ini ialah pengurusan data yang mudah, dan
pada kos membuat lapisan persembahan.
Electronik Data Interchange

Dalam teori, sesuatu transaksi nampak mudah: pembuat membuat, pelanggan membeli,
pembuat menghantar, pelanggan menerima. Tetapi terdapat beberapa komplikasi pada
dunia sebenar yang perlu diambil kira. Faktor dalam pembahagian produk dimana
terdapat lebih daripada beratus produk siap dan bahagian yang berbeza, ditambah lagi
dengan spesifikasi penghantaran yang terperinci bagi setiap penghantaran. Faktor
dalam syarikat pula terdapat pelbagai jenis syarikat terlibat dalam pembekalan
komponen, pra pemasangan, pemasangan, menggudangkan, pengagihan, dan
penjualan. Akhir sekali, sebarkan semua pembekal dan pembeli di serata dunia dan
gambaran sebenar akan kelihatan.
Secara anggarannya, 70% daripada input komputer adalah output daripada
komputer lain. Setiap masukan semula data-data itu adalah berkemungkinan punca
kepada kesilapan. Untuk mengelakkan kos dan masalah yang berkaitan dengan
penggunaan kertas, organisasi telah menghubungkan sistem komputer mereka untuk
komunikasi dan menghantar data perdagangan. Konsep perhubungan komputer kepada
komputer ini, bertujuan untuk menghantar dan menerima dokumen perdagangan,
seperti invois dan pesanan, dikenali sebagai elektronic data interchange juga dikenali
sebagai EDI. EDI telah menghapuskan proses menghantar dan menerima dokumen
menerusi sistem pos. Ia juga membolehkan data yang dihantar dan diterima diproses
secara terus oleh komputer tanpa perlu menaip data itu kembali.
EDI boleh ditakrifkan sebagai pertukaran data berstruktur berdasarkan piawaian
mesej yang dipersetujui diantara sistem komputer, mengikut makna elektronik. Data
berstruktur adalah bersamaan dengan cara mempersembahkan isi kandungan data,
seperti invois, pesanan atau dokumen jenis lain. Cara untuk memastikan bahawa
tafsiran yang betul mengenai maklumat dari sistem komputer adalah didefinisikan oleh
piawaian.
EDI mungkin susah untuk dibezakan dari email, kerana kedua-duanya
melibatkan pertukaran mesej elektronik antara sistem komputer. Apa yang membezakan
EDI dengan email ialah struktur dalaman dan isi kandungan mesej data itu. Selepas
penghantaran ke mailbox, mesej email tidak akan diproses oleh sistem penerimaan.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Namun ini berbeza dengan EDI dimana mesej yang diterima akan diproses secara
automatik tanpa canpur tangan manusia.
Bank dan organisasi kewangan yang lain menggunakan khidmat EDI dalam
lingkungan electronik funds transfer (EFT). EDI membenarkan bank dan pelanggan
untuk beroperasi dengan lebih efisien dengan menghapuskan bilangan kertas kerja
yang banyak. Kerajaan juga semakin menggunakan EFT untuk memproses pembayaran
seperti insuran sosial dan faedah kerja kepada individu dan organisasi lain.
Kerajaan melihat EDI sebagai peluang untuk meningkatkan pengurusan
berkaitan dengan pembelian, cukai dan logistik. Sesetengah jabatan kerajaan berurusan
dengan kuantiti dokumen yang banyak,, dan EDI dapat menjejak dan seterusnya
menguruskan maklumat ini. Sebagai contohnya, apabila terdapat transaksi melibatkan
import dan eksport, dokumen pengisytiharan dapat dihantar menggunakan mesej EDI
dimana ia mempercepatkan keseluruhan proses itu. Transaksi yang biasa mengambil
masa sehari untuk siap kini mengambil masa seminit sahaja.
Integrasi pertama EDI kedalam proses pembuatan bermula dengan industri automobil.
Sebelum penggunaan EDI, penjaga stok memeriksa jadual harian dan mengira secara
manual setiap barang untuk mengelakkan berlakunya kekurangan barangan. Risiko
untuk berlakunya penghentian di bahagian pengeluaran dapat dikurangkan dengan
menggunakan pengesan stok. Bagaimanapun, sekiranya tiada kawalan inventori yang
efektif, akan berlaku lambakan inventori pada akhir tahun.
Dengan pertambahan penghasilan barang, akan bertambah juga kertas kerja berkaitan
dengan sistem MRP( Materials Requirement Planning). Satu pengesan nota
penghantara yang dipanggil RAN(Release Authorisation Number) untuk setiap
penghantaran barang kepada kilang akan dihasilkan. Advice Notes akan dilampirkan
bersama kepada pembekal, supaya dipulangkan kepada bersama-sama penghantaran
barang, 1 bagi setiap RAN. Pertumbuhan penghasilan yang besar digabungkan dengan
penambahan dalam penghantaran bermakna jumlah Advice Notes yang dihasilkan akan
mencapai kadar yang besar ( sebgai contoh, 15000 RAN per minggu, dengan jumlah
Advice Notes). Digabungkan dengan ini ialah permintaan perkerja untuk
menghimpunkan dokumentasi ini untuk dihantar, menambah lagi kos untuk menghantar
dan menambah lagi peluang untuk kesilapan manusia
Dengan menggunakan EDI, pembekal akan memperoleh maklumat berkaitan dengan
permintaan pengeluar, dan bahagian pengeluaran akan mengetahui dengan tepat status
dan isi kandungan penghantaran itu. Pembekal akan menerima mesej EDI (cth: DELJIT)
yang menpunyai permintaan penhantaran yang lengkap. Mesej DELJIT digunakan untuk
menghasilkan label kod bar yang dilekatkan pada penghantaran dan di imbas pada resit.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Satu lagi mesej EDI (cth:DELACK) akan dihantar kepada pengeluar untuk
memaklumkan bahawa penghantaran telah dilakukan. Pemastian menggunakan resit,
disahkan oleh imbasan kod bar, secara automatik akan menghasilkan self-billing
payment untuk penghantaran barang, tanpa memerlukan invois.
EDI mempunyai impak yang besar dalam industri pembuatan. Dengan banyak
organisasi terlibat dalam penghasilan dan penjualan produk, terdapat banyak peluang
untuk membebankan rantaian bekalan dengan inventori berlebihan. Apabila maklumat
berjadual dihantar bersama-sama dengan data pesanan, syarikat dapat merancang
penghasilan lebih tepat dan mengurangkan inventori pada stok. Ini tidak mengejutkan
kerana adaptasi EDI adalah bersamaan dengan adaptasi just in time (JIT) dan teknik
lean manufacturing untuk mengawal tahap inventori dan menguruskan proses
pembuatan.
Dengan menggunakan JIT, pembuat boleh memesan dan menerima bahagian ,
daripada pembekal, betul-betul sebelum bahagian itu diperlukan di bahagian
pemasangan. EDI memberikan hubungsn transaksi yang diperlukan oleh JIT. EDI ialah
proses biasa yang menghapuskan penggilan telefon pada akhir masa yang meminta
untuk perubahan permintaan penghantara, yang mana kadang kala disalah tafsir atau
terlupa. Dengan memberikan komunikasi yang cepat dan efisien, ia membolehkan tahap
inventori dikira dalam masa jam, yang mana kebiasaannya beberapa hari atau minggu.
Ini bermakna pembekal akan mempunyai permintaan pelanggan yang tetap serta tepat
dan ini akan menyebabkan kecekapan akan dipertingkatkan.
Membekalkan bekalan kepada beberapa pembuat bermakna berhadapan
dengan bilangan maklumat yang banyak, setiap hari, yang meliputi kesemuanya,
daripada jadual kepada permintaan JIT harian. EDI melibatkan 5 proses yang utama:
1. Mengekstrak maklumat dari sistem komputer.
2. Menukar maklumat itu kepada format yang boleh ditukar.
3. Menghantar mesej itu.
4. Menukar kembali / mentafsir mesej apabila sampai kepada penerima.
5. Memasukkan maklumat kedalam sistem komputer penerima.
Perisian EDI juga boleh digunakan untuk menghubungi penghantaran ambil
sendiri, penghantaran, senarai barang-barang dan arahan bil untuk pengangkutan
dan/atau perkhidmatan penghantaran oleh pembekal. Pembekal, sebaliknya
menggunakan pengiriman, routing dan perisian cross-dock untuk menguruskan
kiriman, dan sementara itu, pembaca kod bar yang mudah alih pula digunakan untuk
mengemaskini dan melaporkan perkembangannya. Kemaskini ini melibatkan: masa
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

pengambilan, tugasan trak, resit penghantaran, lokasi kenderaan, dan laporan
kerosakan. Permerolehan ini dipertingkatkan lagi dengan melalui permintaan sebut
harga dan maklumat perubahan rekabentuk. Maklumat ini dimuaturun melalui network
kepada sistem pelanggan serta merta dan pada akhir hari, menghapuskan kertas kerja
dan kesilapan dalam penghantaran, pengiriman, bil dan routing.
Kesan net ialah untuk menguatkan hubungan antara pembekal, pengagih,
pembekal perkhidmatan penghantaran dan pelanggan, menerusi menghubungkan
pengambilan pesanan dan operasi pengiriman menggunakan routing dan fungsi
pengesanan barangan. Maklumat yang lebih tepat dan cepat mengenai penghantaran
membenarkan pengubahan tenaga manusia kepada tugasan yang lebih produktif seperti
menghasilan perkhidmatan baru dan pemasaran, berbanding dengan mengesan
penghantaran yang hilang atau silap dihantar.
Perbincangan
1.
Apakah yang ditawarkan oleh menerbitkan jejak audit elektronik kepada

perniagaan? Bincangkan mengenai masalah yang berkaitan dan
penyelesaiannya.
2.
Bincangkan bagaimana EDI boleh membantu pengeluar meningkatkan

perniagaan mereka.
3.
Apakah masalah yang berkaitan dengan dokumen yang dicipta daripada perisian
yang berlainan? Bagaimanakah masalah ini boleh diatasi?
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
BERTERUSAN (Continuity)
Organisasi pembuatan kini berhadapan dengan pasaran global yang bertukar
secara tetap dan mengelirukan. Belanjawan menjadi semakin ketat dan menyebabkan
syarikat perindustrian dan organisasi pelanggan menjadi semakin merundum.
Pelanggan-pelanggan mempunyai sumber-sumber yang kurang untuk mendapatkan
produk dan perkhidmatan. Mereka kurang bertoleransi kepada tahap yang berada
bawah jangkaan, dan jangkaan mereka adalah tinggi. Kos keseluruhan sesuatu produk,
telah dihubungkan dengan prestasi sebagai satu faktor kompetitif yang utama.
Operasi-operasi perkilangan moden memerlukan satu infrastukrur logistik
multinasional yang terselaras amat benua-benua, negara-negara, sistem-sistem
pengangkutan, dan teknologi maklumat. Objektif bagi penghantaran logistik berkisar
kepada frasa "menyampaikan produk pada tahap kualiti yang betul kepada tempat yang
betul dan masa yang betul". Menghasilkan kebolehan untuk menghantar maklumat
daripada permintaan pelanggan kepada penyedia bahan mentah adalah matlamat
syarikat-syarikat fast cycle, dan ini bermakna menyediakan sistem-sistem yang
menyepadukan peramalan, membeli, penghasilan, dan pengagihan.
Untuk mencapai matlamat pengurusan logistik, tumpuan diperlukan pada
penggunaan optimum produk, bahan-bahan, sumber-sumber, dan ruang. Pengaliran
berhalaju tinggi melalui bekalan dan sistem-sistem pengagihan adalah sepenuhnya
bergantung kepada pada aliran maklumat yang serentak. Ini mungkin divisualisasikan
sebagai produk fizikal atau perkhidmatan itu sebagai bot yang terapung-apung atas satu
sungai maklumat.
Pengurusan logistik mengenal pasti dan mengawal perhubungan antara firma
dalam rantaian bekalan. Tambahan pula kepada perhubungan antara organisasi ini,
kerjasama dalaman merentasi fungsi-fungsi perniagaan adalah penting. Malangnya
sistem-sistem perniagaan yang biasa menggunakan strategi-strategi ini biasanya
berasaskan konsep yang dibangunkan dalam 1960 atau juga sebelumnya. Mereka
dibangunkan dalam satu persekitaran di mana pihak syarikat yang melihat diri mereka
dan dan rakan kongsi dengan fungsi penuh; maklumat yang tersimpan dalam "silos"
atau "bilik kebal" adalah pantulan kepada dalaman, proses / tumpuan kecekapan.
Apabila syarikat-syarikat telah menjadi berpuas hati dengan hasil usaha ini (ingat lagi
kepada fasa-fasa penerimaan teknologi?) tumpuan mereka telah bertukar menjadi
pengurusan rangkaian bekalan.
Pengurusan Rangkaian Bekalan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Pengurusan rangkaian bekalan adalah satu kata generik yang merangkumi
penyelarasan permintaan, pengambilan permintaan, pemerolehan permintann, dan
pengedaran produk-produk, perkhidmatan-perkhidmatan, dan maklumat. Pembekalpembekal bahan, rakan kongsi saluran (pemborong-pemborong, pengedar-pengedar,
peruncit-peruncit) dan pelanggan-pelanggan adalah semua pemain utama dalam
pengurusan rangkaian bekalan. Interdependencies dalam rantaian bekalan
mewujudkan satu usaha lanjutan yang melangkau jauh di sebalik satu kemudahan
pembuatan yang tunggal. Ia memerlukan ia pandangan holistik berkenaan rantaian
bekalan dari permulaan hingga penamat.
Keadaan yang sulit pada rantaian pengurusan bekalan adalah dianggap sebagai
gabungan bahagian seni (penyampaian, teknik-teknik jualan, perkhidmatan) dan sains
(peramalan, pengekosan, penentuan harga, menjadualkan). Kejayaan perniagaan
bergantung tentang berhadapan dengan perubahan keperluan pelanggan-pelanggan
ketika berhadapan dengan kos-kos yang dituntut oleh pelanggan. Kos-kos biasanya
sering berhubungkait dengan ketakpastian dalam rantaian bekalan. Pembekalan seluruh
dunia, permintaan tidak dapat diduga, naik turun letak harga strategi-strategi, pusingan
hayat produk yang lebih pendek, kesetiaan kepada jenama berkurangan akan
mewujudkan ketidaktentuan. Kesimpulannya, ketakpastian akan menuntut satu risiko
premium, yang akan membawa kepada harga yang tinggi. Dengan kata lain,
pengurangan ketakpastian boleh mengurangkan harga.
Salah satu daripada keperluan untuk kejayaan adalah persekitaran maklumat
yang kaya dan teguh. Ia adalah penting yang persekitaran maklumat diimplementasikan
untuk bersaing dengan keperluan praktikal bagi organisasi yang menggunakannya.
Terdapat satu hubungan yang rapat antara proses kolaboratif dimana urusan
perniagaan, dasar perniagaan, prosedur-prosedur, piawaian, dan automasi maklumat
perlu sedang disediakan bertepatan dengan masa untuk ahli pasukan melaksanakan
(dan berkembang) menjalankan proses-proses.
Perubahan kepada aliran kerja digital memerlukan kesabaran untuk memberi
perhatian isu-isu perniagaan sebelum isu-isu teknologi. Mekanisme-mekanisme yang
dihadapi dan dioperasikan oleh pasukan-pasukan kerja biasanya akan menjadi
kebiasaan, dan penyelesaian khusus untuk satu peluang akan menjadi terlalu berisiko
untuk kebanyakan pemain. Kes-kes perniagaan harus dibangunkan melalui pekerja
pengeluaran, untuk mengesahkan faedah dan cara yang mana untuk menawan mereka.
Pelaksanaan bagi proses baru oleh pengguna yang melakukan kerja pembuatan,
dengan bukti terdapat faedah melalui menerima metrik, adalah kaedah terbaik.
Beberapa organisasi pembuatan mampu untuk mengambil risiko yang tidak
menentu. Pelaksanaan pengeluaran kepada mana-mana takat munasabah perlu
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

dengan jelas, menanggung kos sendiri dalam tempoh yang dekat, biasanya dalam
setahun. Kemajuan mesti dibuat dengan teknologi terbukti yang boleh dilanjutkan seperti
yang dibenarkan oleh keadaan perniagaan. Pembekal-pembekal, terutama yang bersaiz
kecil dan sederhana, boleh dipertingkatkan menerusi keperluan untuk interaksi dengan
pelbagai kontraktor, kerana ini adalah perkara yang perlu dilakukan untuk bertahan.
Mereka memerlukan bantuan bagi mengenal pasti asas persekitaran untuk meletakkan
tempat, serta latihan, nasihat, dan sokongan pada kos yang mampu.
Satu persetujuan yang jelas bagi proses kerja adalah penting. Kerjasama tidak
boleh berjaya kecuali semua para peserta mempunyai satu persekitaran teknologi yang
serasi. Ini adalah cukup sukar untuk diperoleh dalam satu organisasi tunggal. Ia akan
menjadi lebih banyak masalah apabila dilanjutkan untuk pelanggan-pelanggan dan
pembekal-pembekal dalam peringkat-peringkat penerimaan teknologi yang pelbagai.
Konsep bagi operasi untuk semua para peserta adalah penting: siapa akan melakukan
apa, bila, melibatkan data apa dan dengan perisian dan perkakasan asas yang mana.
Prosedur baru, teknik-teknik, dan permohonan alat-alat automatik mesti secara terang
dan mudah, dan ditambah dengan latihan lengkap dan menempatkan sokongan.
Kerjasama Dan Perubahan
Jika satu perubahan sedang dibuat, ia kadang-kadang boleh direncanakan. Tiada yang
lebih sukar bagi memudahkan daripada. perubahan satu proses kerja. Ini merupakan
satu perubahan budaya, biasanya daripada satu proses yang berjaya pada masa lalu.
Manusia-manusia, mungkin akibat satu kecenderungan terbina dalam usaha untuk
melindungi diri sendiri daripada sesuatu yang tidak diketahui, adalah susah untuk
menerima perubahan. Sebelum perubahan itu berlaku ia mesti dijustifikasikan dengan
menghasilkan bukti jelas bahawa ia adalah bermanfaat untuk objektif-objektif di mana
organisasi mempunyai kepentingan untuk dirinya.
Ia adalah penting bagi mengenalpasti fakta bahawa pelaksanaan adalah penting
dalam satu kegiatan pengurusan. Unsur-unsur teknikal itu adalah jelas dan mudah bagi
dilaksanakan. Kesedaran mengenai keuntungan-keuntungan strategik tidak akan
tercapai daripada penghapusan bagi aliran kertas dalam proses-proses individu.
Mencungkil peluang strategik bergantung di atas analisis yang asli bagi perniagaan, dan
bagaimana organisasi melakukan kerja.
Sebagai contoh, terdapat dua aliran kerja yang diskret terlibat dalam pengiklanan
majalah. Satu adalah hubungan antara pengiklan, penerbit, dan kedai pre-press untuk
mewujudkan iklan yang akan muncul. Tanda biasa yang mereka tukar adalah satu bukti
dan sekeping filem; satu menunjukkan hasil keluaran yang diharapkan, dan lain adalah
diguna dalam bentangan dan proses percetakan. Hubungan yang seterusnya adalah
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

penerbit, kedai pre-press dan pencetak, dan tanda yang mereka tukar adalah sekeping
filem. Apabila tanda telah diserahkan kepada semua, semua orang akan berasa selesa
bahawa projek itu akan berjalan.
Pengiklanan adalah hasil kreatif, dan sangat bergantung di atas perhubungan
individu antara orang dalam syarikat syarikat berlain. Salah satu antara kebimbangan
bagi komuniti pengiklanan adalah dengan menggunakan penghantaran iklan secara
digital,ialah tidak terdapat manifestasi fizikal; seseorang boleh mengesan kepingan filem
dihadapan cahaya dan melihat apa yang terdapat, tetapi tidak banyak yang dapat dilihat
apabila seorang cuba mengesan sekeping disket. Bukti itu membuatkan ia lebih mudah
untuk pelanggan membandingkan iklan yang telah diluluskan dengan iklan yang telah
dicetak. Bayang dan baki warna adalah unsur-unsur penting bagi hasilan kreatif.
Peralihan kepada aliran kerja digital memerlukan bangunan sama darjah bagi
akauntabiliti dan kelulusan kedalam proses-proses sebagai di sana berada dalam
konvensional atau tradisional aliran kerja.
Data berstruktur dan rutin adalah lebih mudah untuk diuruskan. Usaha-usaha
bagi meningkatkan komunikasi antara pemasaran dengan kakitangan jualan suatu
perniagaan dan unit-unit pengeluarannya boleh menperoleh ganjaran dengan cepat.
Sebagai contoh, pengeluar-pengeluar, pemborong dan peruncit-peruncit bekerja
bersama untuk membentuk piawaian dan panduan untuk memperbaiki peramalan dan
penstokan semula yang dipanggil Collaborative Planning Forecasting Replenishment
(CPFR). Standard-standard ini akan membenarkan syarikat bekerjasama dalam
menentukan permintaan produk dimasa hadapan dan berkongsi maklumat tentang
produk-produk yang terdapat dalam stok.
Dengan CPFR, seorang peruncit dan pembekalnya dapat menghantar secara
elektronik menetapkan ramalan-ramalan terbaru mereka untuk satu senarai produk.
Satu server yang terikat dengan Internet akan membandingkan ramalan itu dan
perbezaan panji-panji dalam mereka yang melebihi satu margin keselamatan yang
normal (kemungkinan 5 peratus). Perbezaan itu akan reconsile oleh perancangperancang pada peruncit dan pembekal. Untuk memastikan bahawa proses itu tidak
menjadi terlalu menyusahkan, syarikat-syarikat perisian telah membangunkan programprogram yang secara automatik menangani mesej pengecualian diberdasarkan
peraturan yang digunakan oleh setiap perniagaan. Dengan menurunkan tahap inventori,
sesuatu perniagaan akan menyedari penjimatan yang banyak dalam pengendalian
bahan, pergudangan, dan kos-kos pentadbiran.
Penyelarasan rantaian bekalan memerlukan perhatian penuh untuk peramalan
jangka pendek dan penerimaan barangan. Pembekal lazimnya menerima dua jenis
ramalan, satu mingguan dan satu bulanan. Ramalan mingguan itu adalah satu
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

rancangan jangka sederhana yang memberi syarat-syarat terperinci untuk dua belas
minggu yang akan datang. Asas mesej ditentukan dengan jelas, supaya tiga minggu
pertama itu adalah syarat-syarat tetap, tiga minggu yang akan datang adalah bagi
perolehan bahan dan baki adalah ramalan semata-mata. Ramalan bulanan
menyediakan butiran untuk dua belas bulan yang akan datang dan pada dasarnya,
ramalan tahun depan.
Pada pihak lain, setiap bulan, jabatan kumpulan pemasaran akan melaporkan
unjuran-unjuran jualan mereka. Jabatan perancangan pengeluaran mengenal pasti
pembuatan dan keupayaan bahan dalam setiap kilang. Dilengkapi dengan maklumat
daripada tuntutan syarikat dan bekalan, jadual-jadual pengeluaran adalah diberi kepada
setiap kilang. Kakitangan perolehan menggunakan maklumat yang sama untuk
berunding dengan pembekal-pembekal. Apabila maklumat baru masuk setiap minggu,
proses diulang dan jadual pengeluaran disesuaikan.
Sekali lagi, perbezaan antara pertukaran data yang diseragamkan dan
persekitaran yang kompleks menjadi semakin jelas. Organisasi mencari cara-cara untuk
mendapatkan kontrak-kontrak secara elektronik Architecture dan Engineering (AE),
dimana setiap kontrak-kontrak ini mempunyai prosedur dan bentuk-bentuk mereka
tersendiri. Tawaran elektronik adalah termasuk borang kontrak, fasal-fasal dan syarat
bagi kontrak, dan berkaitan lukisan-lukisan dan penentuan-penentuan teknikal. Ia boleh
diedarkan melalui Internet dan / atau pada CD-ROM. Persoalan mengenai ini adalah
walau sebanyak manapun ekonomi sebagai teknikal; ia mungkin tidak akan
menghasilkan kos yang berkesan, dan bagi kontraktor-kontraktor tertentu, untuk
mengalirkan satu permintaan awam untuk memetik bersama dengan semua lukisan
kejuruteraannya untuk semua rakan dagangan berpotensi.
Piawaian Dan Kualiti Perkhidmatan
Individu-individu dan pasukan yang melaksanakan proses-proses perniagaan
bergantung pada integrasi yang berkesan antara dua elemen penting: (a) piawaian dan
(b) kualiti perkhidmatan. Gabungan ini membolehkan mereka boleh mengurangkan
ketakpastian dalam persekitaran perniagaan, dan membawa kepada tahap kepercayaan
yang lebih tinggi antara rakan perniagaan.
Proses yang digunakan untuk mendefinisikan dan mengesahkan piawaian perlu
berkhidmat terutamanya kepada keperluan-keperluan bagi pengguna masyarakat.
Piawaian adalah perlu bagi produk-produk maklumat, dan mereka memanfaatkan
daripada pembangunan usaha sama. Aduan biasa adalah kebiasaannya tidak
menyokong keperluan sebenar mengambil masa terlalu lama untuk matang;
pelaksanaan vendor khusus adalah biasa. Satu iklim perubahan piawaian dan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

pelaksanaan khusus akan menghalang penerimaan. Kos bagi melaksanakan banyak
piawaian adalah terlalu tinggi, jadi pilihan yang ada hanyalah untuk menerima piawaian
dari rakan kongsi atau memilih untuk pasaran yang lain.
Piawaian EDI mentakrifkan teknik untuk penstrukturan data kepada mesej yang
elektronik yang sama bagi dokumen-dokumen berasaskan kertas. Dengan kata lain
terdapat kaedah yang piawai untuk menggambarkan alatan komponen yang membentuk
satu dokumen dagangan, e.g. kod produk, harga, nama, alamat dan sebagainya.
ANSIX12 dan UN EDIFACT telah ditubuhkan sebagai piawaian untuk struktur, format,
dan kandungan bagi transaksi-transaksi EDI. American National Standards Institute
(ANSI) adalah penyelaras dan clearinghouse untuk piawaian kebangsaan di Amerika
Syarikat. UN EDIFACT merujuk kepada United Nations rules for Electronic Data
Interchange for Administration, Commerce, and Transport.
EDI adalah direkabentuk untuk mengendalikan jenis maklumat yang berbeza dari
kontrak-kontrak seni bina dan kejuruteraan, dan ia lazimnya bukan transaksi-transaksi
yang berulang, tetapi agak unik untuk sesuatu projek. Piawaian untuk pertukaran data
dalam arkitek-jurutera dan kontrak pembinaan, seperti yang dalam pengiklanan,
mengemukakan cabaran yang khas. Piawaian seperti ISO Standard for the Exchange of
Product data (STEP) dan the Product Data Exchange (PDES) sedang dibangunkan,
tetapi perjanjian-perjanjian dan penerimaan mengambil masa.
Isu-isu teknikal berkenaan perkongsian data memberikan cabaran yang sama.
Dalam satu penyelesaian EDI yang bersepadu sepenuhnya, maklumat adalah diterima
dan dikeluarkan daripada teras sistem perniagaan. Sebelum penerimaan bagi piawaian
EDI, pertukaran data antara organisasi telah pun lama wujud diantara rakan kongsi
industri dalam kes-kes tertentu. Usaha-usaha ini mewakili mesin-mesin, bahasa-bahasa,
dan amalan-amalan; dan ia adalah tidak pelik untuk satu sistem dalaman untuk
meletakkan pelanggan dan data-data keluaran dalam format yang tidak sesuai dengan
piawaian EDI. Pengurusan EDI atau perisian terjemahan boleh menterjemahkan mesej
sepertimana mereka bergerak dari piawaian kepada format dalaman dan sebaliknya.
Data oleh itu adalah disalurkan terus untuk aplikasi-aplikasi relevan , dengan dikaitkan
pengurusan mengikut pengecualian.
Dalam kurang berstruktur persekitaran, perisian yang satu pengguna individu
atau pasukan digunakan atas mewujudkan, menganalisis, atau mengubah data tepat
untuk satu langkah kerja adalah sering khusus untuk satu disiplin. Memburukkan lagi
masalah adalah kekurangan satu standard tunggal itulah diterima dengan meluas;
terdapat satu nombor berbeza, sistem-sistem CAD tidak sesuai, sebagai contoh.
Piawaian dan sokongan perisian adalah berkembang, tetapi jauh daripada apa mereka
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

hendaklah menjadi jika perkongsian data dan pertukaran sedang untuk berkesan
sebagai pemboleh-pemboleh bagi perusahaan yang maya.
Organisasi-organisasi boleh mula hanya dengan pertukaran data digital
berstruktur. Prasarana komunikasi adalah beranalog untuk proses itu, yang
membolehkan mesej-mesej berpindah antara rakan perdagangan. Unsur-unsur ini
adalah termasuk dengan perkakasan dan perisian bagi jaringan; kemudahan
penyimpanan data, dan piawaian pelbagai data dan komunikasi yang memudahkan
pemindahan data.
Bagaimanapun, kesedaran mengenai faedah maksimum ini memerlukan
kerjasama yang masa nyata. Jenis kerjasama memerlukan tuntutan khas mengenai
perkakasan dan perisian untuk mempamerkan dan mengoperasikan data, serta unsurunsur bagi prasarana komunikasi baru sahaja disebut. Rangkaian QoS, dikira dalam
terma jalur lebar, kebolehgunaan, dan kelajuan menjadi satu faktor yang utama untuk
kejayaan. Apabila videoconferencing diguna untuk kerjasama elektronik, ia akan
memerlukan jumlah data yang besar, seperti pembangunan produk, dan rangkaian mesti
berupaya mengendalikan pemindahan fail-fail yang besar dan penyampaian data harus
dijadualkan dengan berhati-hati.
QoS adalah merangkumi piawaian kerana salah satu unsur QoS adalah
keakuran kepada piawaian. Internet adalah tidak berdaya untuk menguruskan
permintaan pembangunan produk yang semakin mendesak. Ia tidak boleh dipercayai,
tak terjamin, dan tidak boleh menyokong pemindahan jumlah data yang besar dengan
prestasi boleh diterima. Kini tahap perkongsian antara jaringan yang menawarkan tahap
QoS lebih tinggi lebih diingini, terutama di seluruh dunia. Perhubungan mesti dimulakan
dengan baik terlebih dahulu, yang bermaksud kerjasama spontan adalah sesuatu yang
mustahil. Kos-kos bagi menyokong kerjasama yang masa nyata adalah terhalang
kecuali dalam contoh yang khusus.
Untuk industri multimedia, persoalan mengenai jalur lebar adalah genting. Selagi
pengguna Web tidak boleh muat turun sebuah video dalam satu saat, laman Web tidak
akan dapat mencipta produk video yang dapat dijual dalam talian dan penggunapengguna Web akan menjadi lebih suka membaca surat khabar, menonton televisyen
atau menggunakan pemain CD. Perkhidmatan pendidikan juga mahu menggunakan
lebih banyak program video untuk menambah sumber-sumber dalam talian yang lain.
Kos-kos pengedaran penerbit adalah termasuk dengan membayar pelaburan dalam
server dan teknologi lain yang memastikan apabila seseorang memasuki laman Web, ia
memberikan respon dengan cepat. Apa yang tinggal ialah melihat berapakah kos yang
boleh diberikan untuk pengguna, sebagai satu premium QoS.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Seiring dengan perkembangan semasa, peralatan baru sedang dibangunkan
untuk diagnosis jarak jauh, para doktor akan dapat untuk mendiagnosis sesetengah
penyakit dan mencadangkan rawatan-rawatan untuk pesakit-pesakit melalui Internet
(undang-undang dan peraturan mengenai teleperubatan dan lesen boleh mengehadkan
berapa meluas diagnosis jauh boleh diguna). Bagaimanapun oleh kerana sesetengah
diagnostik-diagnostik perubatan memerlukan imej-imej yang sangat bermutu tinggi
(resolusi yang kurang bagus boleh memberi kesan satu ketumbuhan atau satu
keretakan yang tiada wujud), peningkatan-peningkatan dalam lebar jalur, mutu imej dan
kebolehpercayaan adalah perlu sebelum teleperubatan dan diagnostik perubatan jarak
jauh muncul sebagai industri berdaya maju pada Internet.
Perbincangan
1.
Huraikan masalah yang mungkin akan berlaku apabila melaksanakan

pengurusan rangkaian bekalan.
2.
Apakah sumbangan piawaian dan kualiti perkhidmatan untuk persekitaran

maklumat peruntukan?
3.
Mengapa jalur lebar penting kepada industri-industri pada Internet?
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Visibility (Keterbukaan)
Ia adalah sesuatu yang luar biasa untuk satu syarikat memenuhi keperluan industri
dengan menggunakan sumber tersendiri sahaja. Aliran kerja digital dari hujung ke
hujung sebenarnya adalah satu sukan berpasukan. Inovasi dalam mengenal pasti caracara untuk bekerja yang lebih baik adalah kebiasaannya bergantung kepada adanya
maklumat utama dan penyertaan rakan sepasukan pada masa yang tepat. Terdapat
banyak peluang untuk inovasi dalam menyediakan maklumat penting dengan cepat,
atau mengkolokasikan kunci peserta-peserta secara elektronik.
Proses-proses dan maklumat adalah unsur-unsur yang perlu untuk kejayaan;
kedua-dua proses dan alat adalah tidak mencukupi untuk mereka. Mereka perlu bukan
sahaja hidup bersama malah juga giat menyokong satu sama lain. Banyak organisasi
sedang mencari satu pendekatan terbukti, dengan satu perubahan moden yang
menawarkan janji besar tetapi juga membawa kesukaran. Pendekatan terbukti itu
adalah secara amnya merujuk sebagai kejuruteraan serentak: mendapat orang yang
betul bersama, dalam masa yang tepat, memberi mereka maklumat dan alat-alat yang
betul, dan menyokong mereka semasa mereka kerja.
Perubahan moden itu adalah orang ramai, maklumat, alat-alat, dan unsur-unsur
sokongan tidak bersepadu atau setempat, dan berusaha untuk berubah. Orang ramai
daripada organisasi berbeza, dan ia adalah jarang untuk melihat lebih daripada
beberapa orang boleh berkerjasama dalam tempat sama. Rangkaian masa di mana
orang ramai mesti bekerja telah runtuh. Maklumat yang mereka perlukan untuk
melakukan kerja berada dalam pelbagai borang kertas dan yang bertaburan dalam
semua arah. Alat-alat itu adalah kebiasaannya aplikasi perisian yang harus, tetapi
kebiasaannaya tidak, berkerja dengan baik bersama-sama. Infrastruktur automatik
adalah perlu untuk menggabungkan kesemuanya adalah sering dibayangkan sebagai
satu sistem kereta api yang merentangi negara-negara dengan landasan yang berbeza.
Pembangunan bersepadu untuk satu produk, dilaksanakan secara global dan
secara elektronik,adalah dikenalai sebagai satu perusahaan maya. Organisasi
perindustrian telah mula untuk bekerja dengan cara ini, meskipun dalam satu embrionik
atau pada keadaan yang tidak stabil. Tetapi persedian secukupnya telah dibuat bagi
membuktikan ia mungkin berjaya. Cabaran yang ada adalah untuk menjadikannya
praktikal dalam had syarat-syarat untuk mencapai kejayaan dalam perniagaan.
Persoalan yang akan dijawab adalah seperti ini: Apakah adalah dikehendaki bagi
mewujudkan satu persekitaran yang memudahkan satu kumpulan yang telah diagihkan
secara global dan organisasi, membenarkan pelanggan-pelanggan dan pembekal-
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

pembekal bekerjasama dalam pembangunan produk, membolehkan mereka menyokong
produk yang di kenali di seluruh dunia sepanjang hidup mereka, bawa satu kos yang
mampu dimiliki, dan menyediakan satu prestasi yang sama atau melebihi jangkaan?
Ia adalah masalah kejuruteraan yang klasik dalam mengeluarkan hasil optimum
dalam kekangan praktikal. Dalam kes ini, kekangan ini adalah sumber-sumber,
teknologi, budaya, dan masa.
Diagihkan Pengurusan Projek
Kerja kumpulan melibatkan tugas-tugas yang berturutan yang dibuat oleh
anggota berlainan dalam kumpulan. Kerja kumpulan juga memerlukan dokumendokumen diagihkan dari satu orang kepada satu orang lain dalam kumpulan untuk
pemprosesan. Orang lain terlibat dalam tugas-tugas mempersembahkan atau
memproses dokumen-dokumen, dengan aliran kerja bergerak daripada seorang kepada
orang yang lain.
Perisian pengurusan aliran kerja akan menkoordinatkan tugasan yang dilakukan
oleh individu yang berbeza dalam satu kumpulan kerja, dan aliran dokumen-dokumen
antara ahli kumpulan. Ia juga menyokong pengkoordinasian projek yang membenarkan
syarikat-syarikat bagi melaksanakan skim-skim kejuruteraan secara serentak.
Beberapa perisian aliran kerja sedang diorientasikan ke arah tugasan. Programprogram ini menjamin bahawa setiap kerja dalam aliran kerja dijalankan oleh orang yang
betul dan dalam urutan betul. Ia membenarkan satu ketua projek untuk mengawal
kemajuan sesuatu projek melalui "states" dan menggunakan "triggers" dan satu
senarai penghalaan yang mencerminkan sebuah hierarki organisasi syarikat. Untuk
menyelaras satu aliran kerja tertentu dengan berkesan, seorang pekerja boleh
mentakrifkan saling bergantungan tugas-tugas untuk berpadanan sesuatu struktur
projek, kerangka masa, dan matlamat-matlamat, dan memberitahu ahli pasukan
mengenai status projek itu.
Satu lagi aliran kerja adalah berorientasikan kepada dokumen-dokumen.
Program jenis ini akan memastikan bahawa dokumen-dokumen yang sesuai itu akan
bergerak daripada seorang ahli kumpulan kepada ahli yang lain, satu proses dipanggil
penghalaan dokumen. Ia menyediakan satu kawalan tatacara menerusi kelulusan
pemudahan: jurutera-jurutera boleh mengkaji semula, meluluskan dan mengagihkan
semakan-semakan proses pembuatan untuk mengawal projek dari jauh dengan sertamerta.
Banyak projek pengurusan dan aktiviti-aktiviti aliran kerja dikaitkan dengan
proses ini. Sesuatu tugas mesti dikenalpasti bagi membangunkan satu alternatif bagi
reka bentuk yang berasaskan permintaan projek. Sumber-sumber (rakyat, masa, bajet)
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

mesti diperuntukkan untuk tugas itu. Ahli pasukan yang terlibat perlu berkomunikasi
sebelum dan sepanjang tugas, antara satu sama lain (isu-isu reka bentuk) dan dengan
pengurus projek (laporan status pentadbiran). Pengurus projek itu perlu mengesan
tugasan, dan mengarahkan pembetulan berdasarkan prestasi relatif untuk
memperuntukan sumber.
Bayangkan bahawa anda adalah ketua pasukan bagi satu rekaan projek perisian yang
diberi nama Valenti, dan anda perlu mengkaji semula status mengenai sesuatu
perubahan arahan yang berpunca daripada pembaikian semasa ujian penerimaan. Anda
dapat melakukan ini di mana saja menggunakan pelayar web. Apabila anda log masuk,
anda boleh meminta tentang perubahan arahan dan klik kepada hiperrangkai keputusan
yang akan mengemukakan data projek.
Hasilnya, anda akan dapat melihat carta Gantt yang terkini, yang menunjukkan bahawa
butiran yang ingin anda lihat berada dalam ujian. Dengan mengklik tugasan dalam carta
Gantt anda boleh melihat menu-menu mengenai tindakan yang relevan. Sistem itu
memahami tugasan dan memberi pilihan yang sesuai untuk anda. Untuk satu tugasan
menguji, ini mungkin termasuk "Menunjukkan Rancangan Menguji ", yang akan
mengemukakan dokumentasi berkaitan dengan satu klik. Pilihan-pilihan lain adalah
boleh didapati adalah Action Items, menghantar emel, atau hubungan dalam projek baru
dokumen-dokumen.
Organisasi yang berjaya akan membangunkan keupayaan mereka untuk
menempat diri mereka dalam apa jua konfigurasi maya dimana ia adalah perlu untuk
mengenal pasti, meneruskan, dan menawan perniagaan, dan kemudian menjalankan
spesifikasi dalam kekangan kewangan dan jadual. Perniagaan akan dimenangi dan
dilaksanakan oleh perusahaan yang maya. Ini tidak akan menjadi tetap sepanjang hayat
satu produk tetapi akan berubah mengikut syarat-syarat serta surut dan aliran bagi
syarat dan keupayaan. Para peserta adalah termasuk pelanggan organisasi-organisasi,
rakan teknologi, subkontraktor, dan pembekal-pembekal. Semua akan mempunyai
pelbagai peringkat keupayaan dan kecanggihan.
Perisian pengurusan projek akan memudahkan kerja-kerja rutin pentadbiran
yang berkaitan dengan kerja kumpulan, daripada jadual pengeluaran dan anggaran
perbelanjaan untuk analisis aliran genting. Ia mempunyai kebolehan semula jadi untuk
menghasilkan carta Gantt atau histogram, untuk meratakan sumber, mengesan
anggaran perbelanjaan, dan mengutip senarai sumber yang sedia ada. Pengurusan
fasiliti akan mengenal pasti dokumen-dokumen yang berada dalam kumpulan yang
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

sama, sementara itu pengurusan konfigurasi akan mengawal maklumat yang akan
membenarkan penghasilan semula.
Apabila pengurus projek perlu memberikan tugasan, menentukan sumber dan
mengesan prestasi, perisian pengurusan projek adalah jawapannya. Bagaimanapun,
produk ini hanya dikhaskan untuk penggunaan oleh pengurusan projek, bukan oleh
anggota sebuah pasukan projek. Kerjasama masih terhad kepada fungsi pengurusan
projek: ahli-ahli pasukan boleh melihat, meluluskan dan menggabungkan kemaskini
kedalam jadual projek, sebagai contoh. Kelulusan keputusan telah dipermudahkan
dengan borak pada masa nyata, aplikasi-aplikasi pengundian/tinjauan, pemberitahuan
e-mel, dan perbincangan kumpulan memberikan kumpulan untuk mengadakan
mesyuarat maya dengan akses serentak untuk menonjol status data.
Apabila ahli kumpulan ingin bekerjasama pada masa yang sama, konflik kerap
timbul kerana masalah jadual. Mencari satu masa untuk semua orang boleh berkumpul
untuk satu persidangan atau mesyuarat mungkin sukar. Penjadualan kumpulan
membantu ahli-ahli kumpulan kerja menyelaras masa mereka. Perisian penjadualan
kumpulan memberikan pengguna peluang untuk menyimpan temu janji dan mesyuarat
dalam kalendar masing-masing. Perisian ini juga berupaya untuk menjadualkan
mesyuarat dengan pengguna lain dengan membandingkan jadual pengguna lain untuk
mencari masa yang bersesuaian. Pengguna-pengguna pula perlumengemaskini
kalendar individu mereka untuk menjadikan perisian ini berkesan.
Cara berkerja seperti ini memerlukan alat pengurusan yang membolehkan
komunikasi dan penyelarasan pada satu jarak. Komunikasi adalah termasuk e-mel,
panggilan telefon, catatan (semoga sebagai e-mel lampiran tetapi mungkin seperti
kertas), dan media lain. Penjejakan dan perataan sumber adalah fungsi yang terdapat
dalam perisian pengurusan projek tradisional. Tambahan, banyak projek memerlukan
usaha bersepadu beberapa individu yang berkongsi satu set peralatan. Kolaborasi akan
menjadi melepasi batas asas komunikasi apabila berkongsi maklumat reka bentuk,
dimana pelan-pelan yang paling mudah akan terpaksa dikhususkan tempat menyimpan
seperti program-program CAD, alat-alat CASE, perisian simulasi, dan sebagainya.
Aliran kerja, penjadualan kumpulan, ataupun perisian pengurusan projek tidak
bernilai seperti alat kerjasama tugasan kerana mereka tidak memahami pengetahuan
vertikal bagi masalah domain-domain tertentu. Perisian generasi sekarang adalah
bertujuan untuk menyokong kerja dalam setiap domain dengan teknologi-teknologi
menghubungkan pelanggan / pelayan seperti berkongsi capaian data dan mesej
piawaian. Hasilnya, pasukan-pasukan telah mendapat untuk bertukar kepada satu
peralatan hodgepodge tidak bersepadu. Setiap peralatan adalah penting dalam domain
pentadbiran atau fungsian.
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Beberapa industri menghadapi satu cabaran lebih besar untuk mengurangkan kitaran
masa berbanding dengan industri automotif. Pengeluar-pengeluar terpaksa bersemuka
dengan cabaran untuk memasarkan keluaran siap mereka lebih cepat, manakala
melibatkan lebih banyak kumpulan dalam reka bentuk itu dan pembuatan bagi kereta
dan trak mereka. Orang Jepun biasa boleh mengambil masa kira-kira tiga tahun untuk
menghasilakn sebuah kereta daripada konsep ke pengeluaran besar-besaran, manakala
syarikat-syarikat Amerika mengambil masa empat sehingga enam tahun. Kerja dalam
perkongsian, pengilang-pengilang dan pembekal-pembekal telah menyepadukan proses
pembuatan, daripada merangka kerja sehingga melalui peringkat pemasangan, dan
sehingga peringkat terakhir iaitu apabila produk dihantar kepada peniaga.
Mula-mula, satu model berskala penuh telah dibina untuk melihat bagaimana kenderaan
akan kelihatan. Menggabungkan perubahan-perubahan kepada model boleh mengambil
masa berbulan lamanya. Sebaik sahaja ia diluluskan, satu atau berbilang prototaip
kereta-kereta akan dibina dengan tangan bagi melihat sama ada setiap bahagian
padanan antara satu sama lain dengan betul dan sama ada kereta itu boleh dibina dari
segi ekonomi. Jurutera-jurutera akan bekerja bersama pembina-pembina prototaip untuk
memperkemaskan lagi spesifikasi kejuruteraan. Apabila prototaip telah siap, juruterajurutera itu akan mereka komponen-komponen dan peralatan yang diperlukan untuk
membuat alatan komponen. Kemudian, ejen-ejen pembeli akan bekerja dengan
pembekal-pembekal untuk mengeluarkan peralatan prototaip dan bahagian untuk
pemasangan atau prapengeluaran kereta-kereta. Jika semuanya bergerak dengan
lancar, pasukan jurutera pembuatan kemudiannya akan memasang kenderaan bagi
mencari setiap masalah-masalah pemasangan. Akhirnya, selepas pindaan terakhir,
kenderaan tersedia untuk dihasilkan dalam jumlah yang besar.
Hari ini, semua pihak terlibat dalam mereka platform yang baru bagi pereka-pereka
kenderaan, jurutera-jurutera, pembekal-pembekal, dan individu yang terlibat dalam
pembuatan dan pemasangan berkerja sebagai sebahagian dari satu pasukan,
menyumbang kepada proses ini dari mula sehingga. Akibat penggunaan komputer,
langkah-langkah yang biasa memakan masa berminggu-minggu atau bulan-bulan
sekarang boleh dilakukan dalam satu hari. Berkongsikan maklumat secara elektronik
membenarkan anggota lain bagi kumpulan untuk menyiapkan projek-projek bersama,
berbanding daripada terpaksa menunggu setiap ahli menyelesaikan langkahnya
sebelum boleh diserahkan kepada orang lain. Melalui penggunaan komputer , computer
aided design(CAD), computer aided manufactoring / pembuatan berbantuan komputer
(CAM) dan computer aided engineering / kejuruteraan dibantu komputer (CAE),
keseluruhan pasukan boleh berkongsi fail komputer dan penggunaan model 3 D untuk
mereka kenderaan dan melihat bagaimana bahagian itu sesuai tanpa memerlukan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

prototaip dibina dengan tangan. Perubahan-perubahan untuk alatan komponen dapat
dilakukan tanpa membina sampel pembuatan dan bahagian-bahagian.
Apabila rekabentuk terakhir itu dipersetujui, data CAM sedang dimuatkan kedalam
mesin yang membina peralatan dan bahagian prototaip. Teknik-teknik yang sama
digunakan untuk menyusun atur dan memasang peralatan bahagian. Bekerja sebagai
satu pasukan dan berkongsi maklumat secara elektronik telah mengurangkan masa
yang diambil untuk membangunkan dan membina sebuah kenderaan baru untuk kirakira 30 bulan-bulan. Syarikat-syarikat automotif kini ingin menyingkatkan lagi kitaran
reka bentuk supaya menjadi kurang daripada 24 bulan dengan menyediakan platform
pasukan-pasukan dalam bahagian lain diserata dunia dan menghubungkan mereka
secara elektronik. Dengan menggunakan perhubungan komunikasi global, juruterajurutera di Detroit boleh memberitahu tentang satu masalah kepada jurutera-jurutera
pasukan mereka yang berada di India. Dengan perbezaan zon waktu, jurutera-jurutera
dalam Timur boleh menyelesaikan masalah dan menghantar jawapan untuk rakan-rakan
sejawat mereka di Detroit pada hari niaga yang seterusnya.
Pengurusan Maklumat Pengagihan
Kerjasama pengagihan memerlukan satu integrasi perkhidmatan yang adalah jauh lebih
sukar daripada apabila perkhidmatan itu tinggal di bawah satu bumbung. Suasana
sempurna itu menolak had imaginasi. Proses kerja dilaksanakan dalam satu cara
kolaboratif, dalam masa nyata di tempat yang sesuai, oleh rakan sepasukan dan
diagihkan setiap masa dan tempat. Mesyuarat-mesyuarat adalah elektronik, dan
maklumat yang diperlukan untuk tugasan hampir adalah dengan segera boleh dicapai
dan dapat digunakan dengan sedikit atau tanpa persediaan. Maklumat disediakan
melalui satu kepelbagaian media elektronik: teks, grafik, suara, dan video. Jumlah data
yang sangat besar disimpan, dicapai, dilihat, dan dialih. Ini akan perlu berlaku dengan
cekap, dengan tepat, dengan selamat, dan mampu milik.
Kerjasama elektronik memerlukan capaian tersedia kepada maklumat. Tetapi
apa yang penting ialah membataskan akses dan operasi-operasi mengenai maklumat,
selaras dengan keistimewaan; bukan sahaja untuk kerana sebab perdagangan atau
keselamatan negara, tetapi juga bagi memastikan integriti data terhadap sebarang
perubahan yang berniat jahat atau tidak sengaja. Perisian dan perkakasan perlu
mengawal akses untuk maklumat dan perisian aplikasi berkaitan, dengan
menggabungkan profil yang ditugaskan kepada individu dengan keistimewaan tertentu.
Akses dan keselamatan membuat tuntutan yang bertentangan dengan persekitaran
maklumat, dan satu baki praktikal mesti disediakan. Keselamatan dibina bagi perisian
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

yang menguruskan maklumat: i.e. perisian yang memastikan integriti maklumat,
kebenaran, kesempurnaan, mata wang, dan kaitan untuk konfigurasi barangan khusus
atau versi yang dikemukakan oleh pengguna.
Maklumat dalam bentuk elektronik sedang tumbuh pada satu kadar yang tinggi.
Pertumbuhan ini telah mencapai satu titik dimana ia boleh dengan mudah menjatuhkan
satu pasukan sebagaimana ia cuba mencari dan menggunakan maklumat yang
berkaitan untuk objektif-objektifnya. Mempunyai kebolehan untuk mengesan dan
mengakses maklumat berkaitan adalah penting, tetapi ia juga adalah penting berbuat
demikian dengan pengguna yang sedang mengawal, dan terlindung daripada serangan
data tidak dikehendaki dan ketakpastian dan ketidakcekapan carian yang tidak tersusun.
Sebagai contoh, maklumat yang diperolehi. daripada data-data sejarah terbentuk
daripada transaksi-transaksi EDI adalah satu sumber tidak ternilai oleh penyelidikan
pasaran dan maklumat perancangan strategik. Tanpa peralatan yang sesuai untuk
pemerolehan dan analisis data, data yang tepat boleh terlepas perhatian dan data tidak
relevan mungkin terlibat dalam analisis.
Harta yang paling bernilai tetapi tidak nyata dalam mana-mana organisasi adalah
pengetahuan kerja. Maklumat ini lazimnya disimpan dan dikomunikasikan dalam bentuk
proses perniagaan, prosedur pengendalian yang piawai, dasar korporat, dan dokumendokumen lain. Dokumen-dokumen ini adalah berhubungan dan saling berkaitan untuk
menyokong maklumat seperti huraian-huraian kerja, arahan kerja, lukisan-lukisan
tambahan, carta-carta aliran, dan borang-borang. Cabarannya ialah bagi mencari
maklumat betul, memastikan ia adalah tepat, dan mengeluarkan semula dokumendokumen yang telah dikemaskini menjadi satu masalah pengurusan maklumat yang
besar, terutama sekali dalam organisasi-organisasi besar yang mungkin mempunyai,
ratusan, mungkin beribu dokumen. Pengurusan dokumen hanya mengesan masalah
mendapatkan dokumen untuk analisis.
Ia telah dianggarkan dalam industri pembuatan, 50 peratus masa untuk
pembangunan produk dihabiskan untuk menjejak maklumat, memelihara semakansemakan kajian mereka, dan pemeriksaan perhubungan antara lukisan-lukisan 2 D,
model-model 3 D, arahan-arahan pemasangan, dan, proses rancangan. Syarikatsyarikat perkilangan biasanya mempunyai keupayaan yang tinggi dalam merakamkan
komponen dan lukisan-lukisan pemasangan; bagaimanapun, mereka sering gagal untuk
memastikan rekod-rekod yang komprehensif berkaitan data-data keluaran yang
berkaitan. Ini membuat ia sukar (dan sering mustahil) untuk pereka-pereka produk dan
jurutera-jurutera untuk mengakses maklumat berkaitan apabila mereka memerlukannya.
Masalah diperluaskan kepada penyelenggaraan. Kilang-kilang digunakan untuk
menghantar ratusan requisition for quotes (RFQs) kepada jabatan pencarian sumber
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

mendapatkan bahagian-bahagian jentera yang rendah nilai. Bagi setiap tuntutan, rangka
tindakan perlu diminta daripada storan, didapatkan dari bilik kebal, diangkut, diambil
gambarnya, dilipat, terlampirkan kepada borang tuntutan, disampulkan dan diposkan.
Prosesini boleh mengambil masa beberapa hari dan ia adalah begitu kompleks dan
mengambil masa sehingga menyebabkan jabatan pencarian sumber biasanya akan
menawarkan tender barangan kepada dua untuk tiga pembekal-pembekal pada satu
masa. Kemudian, lebih daripada satu daripada empat invois akan disiasat dan dibuat
semula untuk dimasukkan pesanan pembelian dan resit-resit.
Kini, jabatan pencarian sumber menerima permintaan secara elektronik daripada
pelanggan-pelanggan dalamannya. Sistem itu secara automatik mencari lukisan-lukisan
betul dan melampirkannya kepada borang tuntutan elektronik. Tidak sampai dalam
masa sejam jabatan pencarian sumber memulakan proses, pembekal-pembekal akan
diberitahu mengenai RFQs baru menerusi e-mel, faks atau EDI. Satu tawaran boleh
dikeluarkan dan diberikan pada hari sama ia diterima. Invois-invois secara automatik
dilampirkan dengan pesanan pembelian, mencerminkan setiap pindaan yang berlaku di
sepanjang proses itu. Keupayaan untuk mencapai pembekal-pembekal dalam talian
dengan lebih ramai telah mencipta lebih banyak persaingan dan membawa kepada
harga rendah.
Tempat Menyimpan Dan Profil
Projek-projek maya melibatkan komunikasi, kerjasama dan pengurusan sebagai satu
multidimensi secara keseluruhan. Peralatan yang memberi perkhidmatan kepada satu
atau dua daripada keperluan ini menawarkan hasilan yang terhad untuk diagihkan
kepada ahli-ahli pasukan, memaksa mereka untuk menyepadukan dan
mengemaskinikan aplikasi-aplikasi secara manual. Menyediakan satu rangka kerja
pengurusan proses yang lengkap untuk cara kerja maya bermakna menyediakan satu
lapisan perkhidmatan yang mendatar, yang akan menyokong integrasi erat bagi reka
bentuk dan peralatan pengurusan projek. Ia mesti bertindak sebagai satu persekitaran
yang kaya dengan perkhidmatan dan memahami kepelbagaian aplikasi-aplikasi projek,
setiap satunya menyokong satu aspek kerja maya - projek / pengurusan proses,
komunikasi projek, atau pelaksanaan bagi projek tugas-tugas.
Keupayaan untuk "berkerja bersama, sebahagian" adalah boleh dikatakan
mustahil tanpa satu stor yang berorientasikan projek untuk koleksi, organisasi dan
pengagihan bagi bahan projek. Sistem stor wajib mempunyai satu orientasi proses yang
kukuh; ia mesti berasaskan kepada andaian yang projek mengambil tempat dalam satu
konteks yang terurus, dan menjadi diubahsuai bagi memudahkan aktiviti-aktiviti dan
penyimpanan rekod yang melibatkan konteks. Storan yang dikongsi dan kawalan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

persetujuan memberi pengguna keupayaan untuk mendefinisikan peranan-peranan, dan
untuk menapis data projek dalam jumlah yang banyak berdasarkan asas itu. Kawalankawalan kepada akses yang istimewa berdasarkan profil pengguna membenarkan
pelaksanaan aplikasi-aplikasi, dan membenarkan mereka mengakses kepada data.
Pembangunan dan penyelenggaraan profil untuk mengawal ketelusan adalah
kunci utama dalam persediaan sistem-sistem pengagihan. Dalam alam pengurusan
projek dan pengagihan kerja, ketelusan dokumen-dokumen seperti minit mesyuarat dan
fail sokongan lain wajib mempunyai satu profil untuk akses keselamatan oleh ahli
kumpulan. Penghantaran bagi reka bentuk dan dokumen-dokumen pembinaan
melibatkan isu-isu khas logistik, hak cipta, dan liabiliti; tender dan penyerahan cadangan
juga memerlukan satu tahap tinggi keselamatan.
Kepentingan berkongsi tempat menyimpan dan profil dilanjutkan lagi
menjangkau di sebalik alam perusahaan maya. Dua contoh adalah pengkomputeran
nomad dan pengacaraan aplikasi-aplikasi jarak jauh.
Integrasi rangkaian-rangkaian data dan telekomunikasi telah mengiringi dalam
idea pengkomputeran nomad, dikenali di Amerika Utara sebagai Personal
Communication Services (PCS) dan di Eropah sebagai Universal Mobile
Telecommunication System (UMTS). Persekitaran nomad bukan sahaja menyediakan
isyarat penghantaran yang cekap untuk peralatan mudah alih dan tetap, tetapi juga
mencari untuk menyediakan capaian maklumat pada bila-bila masa, di mana saja, dan
diperibadikan untuk pengguna akhir nya tanpa menghiraukan mengenai rangkaian,
peranti, dan lokasi.
Dalam sekelip mata, capaian maklumat peribadi memerlukan keupayaan ejenejen untuk berkomunikasi dan bekerjasama. Mereka saling memutuskan mengenai
perkhidmatan pengkomputeran dan komunikasi untuk pengguna nomadik berdasarkan
profil peribadi pengguna. Misalnya: satu mungkin bimbang dengan pengambilalihan bagi
lokasi data sekarang, satu lagi dengan penukaran bagi data untuk peranti atau
rangkaian, dan satu lagi dengan penapisan mesej dan capaian data. Sistem itu
memerlukan berkongsi tempat menyimpan rangkaian, peranti, dan profil pengguna bagi
membenarkan ejen-ejen melakukan kerja-kerja mereka.
Trend antara ISPs dan penyedia rangkaian lain ialah untuk menambah
perkhidmatan lebih maju. Pembekal-pembekal ini secara umumnya telah mula untuk
menawarkan akses Internet mudah dan kemudiannya bergerak untuk menjadi hos
kepad Web untuk clients. Kini, hampir 80 peratus komuniti ISP menawarkan hos untuk
kandungan Web. Secara umum, perkhidmatan yang hos laman-laman web tawarkan
dan tawaran akses dail-up adalah lebih murah (sering, pengehosan web adalah
percuma dengan satu akaun dailan), tetapi kurang responsif. Bagaimanapun, laman
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

web yang menjadi hos terus bercambah dan semakin canggih. Halaman yang statik
telah berkembang menjadi halaman yang dinamik dan sentiasa dikemaskinikan melalui
hiperlink kepada pangkalan data dan sistem-sistem bahagian lain.
Langkah seterusnya dalam evolusi ini adalah hosting aplikasi-aplikasi
berasaskan Internet. Pembekal-pembekal ini meletakkan diri mereka sebagai ASPs
(Application Service Provider / Penyedia Perkhidmatan Permohonan), Atau IBSPs
(Internet Business Service Providers / Penyedia-penyedia Perkhidmatan Perniagaan
Internet). Di sebalik perkhidmatan ISP tradisional, mereka memenuhi permintaan untuk
mendapat kerjasama keselamatan dalam talian antara kumpulan bagi rakan perniagaan,
yang buka peluang untuk mereka bagi menyertai dalam perkhidmatan integrasi margin
yang tinggi dan berunding perniagaan. Akhirnya terdapat perjanjian menjadi hos aplikasi
bahagian-bahagian, yang adalah dipanggil sebagai rangkaian semasa dan apabila
pengguna memerlukannya, ianya adalah lebih daripada menggabungkan kesemua ciriciri kepada satu, melingkungi aplikasi untuk permohonan.
Trend ASP adalah terbukti amat mengganggu untuk jualan dan taburan model
dimana seluruh industri perisian terletak. Aplikasi pengacaraan mengancam setiap perseat dan pelesenan tapak, yang boleh digantikan dengan membayar setiap penggunaan
atau skim-skim keanggotaan. Vendor utama perisian akan dipaksa untuk menyesuaikan
model-model produk dan pelesenan mereka bagi menyokong penggunaan-penggunaan
parti ketiga. Bagaimanapun, mereka bukan satu-satunya kumpulan dengan pendekatan
pengacaraan aplikasi-aplikasi Internet yang ambivalen. Pengguna aplikasi akan
mengambil sedikit masa untuk mengasing-asingkan matriks keselamatan, prestasi,
kebolehpercayaan dan peningkatan kos menjadi hos aplikasi-aplikasi Internet.
Proses-proses perniagaan sedang menjadi semakin meningkata secara maya:
dianggotai secepat yang mungkin, pasukan-pasukan yang tersebar ; bekerjasama
secara pesat dengan persidangan jarak jauh dalam mengejar matlamat yang sama.
Pemahaman mengenai syarat-syarat bagi kerjasama elektronik dalam sokongan bagi
pengeluaran kerja, dan usaha sama untuk mengemukakan mereka, adalah cabarannya.
Sistem itu akan disesuaikan untuk menguruskan beberapa projek-projek yang telah
diagihkan yang mengambil tempat dalam konteks proses yang formal. Capaian
maklumat mesti dikawal, pernukaran data mesti selamat, dan maklumat yang diberikan
mesti betul, lengkap, konsisten, dan berkitan untuk konfigurasi yang betul bagi bahagian
atau sistem. Berhadapan dengan cabaran mengambil lebih daripada satu set mesej
diskret dan alat-alat pengurusan projek. Sistem itu mesti berasaskan kerpada sebuah
pangkalan data berkaitan profil pengguna, dalam kekangan satu peranti keselamatan
dan capaian data kegranulan untuk aplikasi-aplikasi khusus.
Perbincangan
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

1.
Apakah unsur-unsur yang diperlu untuk kerjasama elektronik yang berjaya?
2.
Mengapa anda menggunakan perisian pengurusan projek? Apakah had yang

terdapat padanya?
3.
Huraikan perkhidmatan yang akan ISPs tawarkan kepada perniagaan pada

masa yang akan datang.
(Panduan: aktiviti-aktiviti boleh disediakan untuk membantu pelajar

memahami tajuk tertentu, dan 2 latihan ( pengetahuan dan aplikasi) boleh
diberikan pada akhir modul untuk menguji kefahaman pelajar. Jawapan
aktiviti / latihan boleh dihantar kepada pensyarah untuk semakan melalui
emel, OLL atau serahan ketika berkursus di IPG. Jawapan tersebut perlu
disimpan dalam portfolio pelajar sebagai bahan bukti. Aktivit dan latihan
yang diberi perlu mengambil kira beban pembelajaran pelajar.)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------CATATAN:
1. ISI PELAJARAN SETIAP TAJUK PERLU MELIPUTI 4 PERKARA DI ATAS.
2. LAYOUT SETTING MENGIKUT KETETAPAN YANG BERIKUT:
a) FONT : ARIAL
b) SAIZ FONT : TAJUK UTAMA 14
SUB TAJUK 12
ISI KANDUNGAN 12
c) SPACING : 1.5
3. BOLEH MENGGUNAKAN IKON YANG DILAMPIRKAN.
BIBLIOGRAFI
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Ahmad Raflis Che Omar, Bany Ariffin & Mohamad Abdul Hamid (2003). Mengurus
kewangan. PTS Publications & Distributors Sdn. Bhd.
Abu Bakar Hamed (2005). KEUSAHAWANAN & Pengurusan Perniagaan Kecil.
Universiti Utara Malaysia.
Aini Hayati Ahmad dll (2008). Pengajian Perniagaan 1. Longman
Che Zuriana Muhammad Jamil & Kamarulzaman Bakri (2001). Asas perakaunan
pengurusan. Kuala Lumpur: McGraw Hill.
Ismail Ab. Wahab, Zarina Salleh & Siti Zahrah Buyong (2005). Rancangan Perniagaan :
Garis Panduan dan Strategi Untuk Perniagaan Kecil & Sederhana.Kuala Lumpur
Pena Media .
Khairuddin Khalil (2003). Keusahawanan sebagai kerjaya (Edisi kedua). Kuala Lumpur:
Dewan Bahasa dan Pustaka.
M.B. Muda dll (2003). Pengajian Perniagaan 1 (Edisi kedua). Kuala Lumpur: Fajar Bakti.
M.B. Muda dll (2003). Pengajian Perniagaan 2 (Edisi kedua). Kuala Lumpur: Fajar Bakti
Thomas ODaniel (2000). Electronic Comerce : Management,Economic, Marketing &
Technology. Pelanduk Publications. www.pelanduk.com
Zaharah Bakar (2003) . Asas Pemasaran.Fajar Bakti Sdn.Bhd. Kuala Lumpur
PANEL PENULIS MODUL

PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU SEKOLAH RENDAH
(XXX PENDIDIKAN RENDAH)
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
NAMA
KELAYAKAN
AMRAN BIN PA
BMgt with Edu (Hons) UUM.
PENSYARAH
Sarjana Sains Pengurusan Pendidikan(MSc Mgt

Edu) UUM.
Amranpa202@gmail.com
20 Tahun.
(NAMA)
(KELULUSAN)
(JAWATAN)
PHD/SARJANA/SARJANA
MUDA/DIPLOMA/SIJIL
(EMEL)
(PENGALAMAN KERJA)
(NAMA)
(KELULUSAN)
(JAWATAN)
PHD/SARJANA/SARJANA
MUDA/DIPLOMA/SIJIL
(EMEL)
(PENGALAMAN KERJA)
IKON
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit
Rehat
Perbincangan
Bahan Bacaan
Buku Rujukan
Latihan
Membuat Nota
Senarai Semakan
Layari Internet
Panduan Pengguna
Mengumpul Maklumat
Tutorial
Memikir
Tamat
265478962.doc
Dicitak 6/13/2008 10:47:00 AM
Sulit

Modul RBT 3119

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Modul RBT 3119

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU

MODUL (BAHASA MELAYU)

(PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN)

INSTITUT PENDIDIKAN GURU

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN

MODUL INI DIEDARKAN UNTUK KEGUNAAN PELAJAR-PELAJAR YANG

Cetakan Jun 2011

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

Tip untuk membantu anda melalui kursus ini.

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

tajuk iaitu Tajuk 1 Persekitaran Kewangan di Malaysia-instrumen-instrumen tabungan

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

Pengenalan kepada Perniagaan dan

Menerangkan instrumen-instrumen tabungan di Malaysia.

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

PERSEKITARAN KEWANGAN DI MALAYSIA

SISTEM PASARAN DAN JENISNYA

INSTRUMEN-INSTRUMEN TABUNGAN DAN

PERSEKITARAN KEWANGAN DI MALAYSIA

Pemindahan secara langsung tanpa menggunakan khidmat perantara

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

Pemindahan secara tidak langsung melalui khidmat perantara

Bank Negara Malaysia

2.2 Perantara kewangan bukan bank

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

syaikat modal usaha niaga

Merupakan tempat dimana urusniaga dana jangka pendek berlaku

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

Merupakan sebuah pasaran opsyen dan niaga hadapan kewangan

C. INSTRUMEN-INSTRUMEN TABUNGAN DAN PELABURAN

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

Instrumen yang digunakan terdiri daripada wang semalaman, wang panggilan

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

i. Merupakan organisasi yang memberikan kemudahan pembiayaanpembangunan

Institusi ini menggalakan simpanan dan tabungan masyarakat berpendapatan

(E-Dagang: Pengenalan Perdagangan Elektronik)

1. Memahami bagaimana perspektif yang berbeza mendefinisikan perdagangan

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

PENGENALAN PERDAGANGAN ELEKTRONIK

TEKNOLOGI DAN MASYARAKAT

JENIS-JENIS PERNIAGAAN INTERNET

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

1. Portal internet mengambil peranan ke atas database query, click-trough, dan

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

Dari perspektif ahli ekonomi, perdagangan elektronik adalah alat yang

arah penggunaan jentera dan aliran kerja sesuatu perniagaan.

pengiklanan, promosi dan publisiti.

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

RBT 3119 PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

Perdagangan elektronik adalah mengenai perniagaan secara

Perdagangan elektronik hampir merangkumi sebarang jenis transaksi komersial.

pemprosesan data dan

rangkaian sistem yang dibangunkan.