T.C.

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

MHENDSLK FAKLTES

MAKNA MHENDSL BLM

SANTRFJ POMPA
DENEY FY

HAZIRLAYANLAR
Prof. Dr. Aydn DURMU

EYLL 2011
SAMSUN

SANTRFJ POMPA DENEY

1. GR
Pompa, svlar tamak iin kullanlan mekanik bir aygttr. Dier bir deyile, pompalar
svlarn enerjisini veya basncn artran makinelerdir. Pompalar svy dk basntanenerjiden yksek basnca-enerjiye hareket ettirirler ve bundan dolay sv basncndaenerjisinde bir fark olutururlar. Bu bakmdan bir svnn alak seviyeden yksek seviyeye
veya dk basntan yksek basnca gnderilebilmesi iin pompalar kullanlr. Dier taraftan
pompalar bir boru iinde akan svnn ak hzn ve dolaysyla debisini artrmak iin de
kullanlr.
zetle pompalar;
- Svlar alak seviyeden yksek seviyeye pompalamak (enerji seviyesini artrmak),
- Dk basnl bir tanktan daha yksek basnl bir tanka basmak (basncn artrmak),
- Ak miktarn artrmak (debiyi artrmak)
iin kullanlrlar.
Pompalarn byklkleri baz karakteristikleri ile tanmlanr. Pompa karakteristikleri;
kapasite(debi), emme basnc ve basma basncdr.
Pompalar genel olarak iki grupta toplamak mmkndr.
Pozitif yer deitirmeli (Hacimsel) Pompalar: Hacimsel pompalarda svya enerji
aktarlmasnda ana prensip, kapal bir hacim ierisindeki svnn, hacmin daraltlmas yoluyla
statik basncnn arttrlmasyla gerekleir.
Pozitif olmayan yer deitirmeli (Rotodinamik) Pompalar: Rotodinamik pompalar,
basite, akkana, hzl hareket eden kanatlar ya da zel tasarlanm belirli dzenekler
aracl ile, momentum kazandrrlar. Kapal bir hacim yoktur. Akkann momentumu ak
kanallardan geerken artar ve daha sonra yayc blmne girerek, mevcut olan akkann
yksek hzn basn artna dntrr. Rotodinamik pompalar aadaki gibi snflandrlr;
1. Merkezka (santrifj) ya da radyal akl
2. Tam eksenel
3. Yar eksenel

Santrifj Pompalar

1-Kanatl ark
2-Helisel Gvde
3-k Nozulu
4-Emme Blgesi
ekil 1. Santrifj pompann eitli paralar

Bilindii gibi pompa, svya enerji veren veya enerjisini artran bir makinedir. Pompalardaki
santrifj kuvvet merkezka kuvvetidir. Bir cisim kendi ekseni etrafnda dndrlrse dnme
eksenine dik ynde bir merkezka kuvvet oluur. Bir svnn enerjisini artrmann yollarndan
biri svya dairesel bir hareket vermektir. Dairesel olarak hareket eden sv merkezden dar
doru bir kuvvetle itilir. Bu kuvvet merkezka veya santrifj kuvvettir. Santrifj pompalarn
almas bu prensibe dayanr.
ekil 1de grld gibi sv, pompa emme blgesinden (4) kanatl arka (1) girer. ark
svya dnme hareketi verir. arkn dnme hareketini yapmasn salayan helisel gvde
(2)dir. Dnme hareketinin meydana getirdii merkezka kuvvet etkisi ile sv da doru
savrulur ve k nozuluna ynlenir (3). Pompann k blgesi basnc emme blgesi(4)
basncndan fazladr. Ayn ekilde pompay terk eden svnn enerjisi giren svdan fazladr.

2. DENEYN AMACI
Santrifj pompa veya pompalar tekil, seri veya paralel biimde balanr. Farkl hacimsel
debiler uygulanarak pompa karakteristikleri, pompa karakteristik erileri ve gerekli pompa
gc bulunur. izilen karakteristik erilerin karlatrlmas yaplr.

Pompa Karakteristik Erileri

(Basn Fark (Pa))

Pompa karakteristik erileri bir pompann sabit devir saysnda su basmas halinde
manometrik basma ykseklii H, pompa gc P, pompa verimi deerlerinin debiye bal
olarak deiimlerini gsteren erilerdir.
Hacimsel debi pompann boru devresinde oluturduu basnca baldr. Eer gerekli pompa
basnc yksekse hacimsel debi dk olur. Dk pompa basncnda hacimsel debi yksektir.
Bu bantlar ekil 2de gsteriliyor.

(Hacimsel Debi (m3/s))

ekil 2. Pompa Karakteristik Erisi

Seri Bal Santrifj Pompalarn alma Prensibi
Pompalarn seri altrlmas tesisattaki basncn yetersiz olduu hallerde basnc arttrmak
iin uygulanan bir yntemdir. ki ya da daha ok pompann ayn boru hattnda seri
altrlmas halinde pompalarn ortak karakteristiini elde etmek iin, pompalarn ayn
debideki manometrik ykseklikleri toplanr. Seri alan pompalarn debileri eittir. Pompa
karakteristik erileri daha dik hale gelir. (ekil 3)

(Basn Fark (Pa))

(Hacimsel Debi (m3/s))

ekil 3. Seri Bal Santrifj Pompa Karakteristik Erisi

Paralel Bal Santrifj Pompalarn alma Prensibi

(Basn Fark (Pa))

Ayn tesisatta iki ya da daha ok pompann paralel almas halinde ortak karakteristii elde
etmek iin pompalarn ayn manometrik ykseklikteki debileri toplanr. Ayn boru hattnda
paralel alan pompalarn manometrik ykseklikleri eittir. (ekil 4)

(Hacimsel Debi (m3/s))

ekil 4. Paralel Bal Santrifj Pompa Karakteristik Erisi

3. DENEY DZENE

ekil 5. Deney dzeneinin nden grn

ekil 6. Deney dzeneinin stten grn

11-Ana alter Kutusu
12-Boaltma Blgesi
13-Manometre (1.pompa emme blgesi)
14-Manometre (1.pompa basma blgesi)
15- Manometre (2.pompa emme blgesi)
16- Manometre (2.pompa basma blgesi)
17-Manometre (k)
18- Tayc ayaklar

1- Depo
2-Emniyet Tahliyesi
3-Su Girii
4-Vana (1.pompann emme blgesi)
5- Vana (2.pompann emme blgesi)
6-Borular aras vana
7-Vana (1.pompann basma blgesi)
8-Ana Kapama Vanas
9- Santrifj Pompa1
10-Santrifj Pompa2
5

4. DENEYLERN YAPILII

4.1 Hacimsel Debiyi Belirleme:

Tm deneylerde hacimsel debi yi belirlemek gerekir. Tank ierisinde biriktirilen akkann hacmi
ve bu srada geen zaman t llerek = / ile belirlenir.

4.2. Pompa Karakteristik Erilerinin izimi:

Pompa biiminizi belirlemek gerekir;
-Tekil
-Seri
-Paralel

4.3 Tekil Pompa:

-Pompalar zdetir. Deneyde 1. pompa kullanlmtr.
-Valfleri ekil 7de gsterilen hale getirin.
-Boruya paralel olduunda,valf ak
-Boruya dik olduunda ,valf kapal
-Ana alteri (11) aarak 1.pompay (9) altrn; 2. pompa kapal olmal.
-Hacimsel debiyi boaltma vanasyla (8) ayarlayn, depoya srekli su giriinden emin olun.
-llen deerleri kaydedin;
- pompann emme blgesindeki (13)
- pompann basma blgesindeki (14)
- Hacimsel Debi ,
-Deiik hacimsel debilerde deneyi tekrarlayn.

Tekil Pompa: =

ekil 7. Tekil Pompa Hali {(9) Nolu Pompann alteri ak, (10) Nolu Pompann
alteri kapal, (4-7-8) Nolu vanalar ak, (5-6) Nolu vanalar kapal}

Tablo 1. Tekil Pompa Verileri

Deney: Tekil Pompa
Deney No.

Tarih

Aklamalar:

Zaman

Hacimsel Debi

Emme Basnc

Basma Basnc

4.4 ki Pompann Seri Balanmas:

Seri Balamada :
ekil 3te grld gibi;
= 1 + 2
1 = 1. Pompa Basnc
2 = 2. Pompa Basnc

ekil 8. Seri Balama

-Valfleri ekil 8de gsterilen hale getirin.

-Ana alteri (11) aarak iki pompay (9,10) altrn.
-Hacimsel debiyi boaltma vanasyla (8) ayarlayn, depoya srekli su giriinden emin olun.
-llen deerleri kaydedin;
- ,1

1.pompann emme blgesi (13)

- ,1

1.pompann basma blgesi (14)

- ,2

2.pompann emme blgesi (15)

- ,2

2.pompann basma blgesi (16)

- Hacimsel Debi ,
-Deiik hacimsel debilerde deneyi tekrarlayn.

ekil 9. ki Pompann Seri Balanmas {(9) ve (10) Nolu Pompalarn alteri ak,
(4-6-8) Nolu vanalar ak, (5-7) Nolu vanalar kapal}

Tablo 2. Seri Biimde Balama Verileri

Deney: Seri Biimde Balama
Deney No.

Zaman

Tarih

Hacimsel Emme
Debi
Basnc ,1

Aklamalar:

Basma Basnc

Emme Basnc

Basma Basnc

,1

,2

,2

4.5 ki Pompann Paralel Balanmas:

Paralel Balamada:
ekil 4te grld gibi;

Vtop = V1 + V

ekil 10. Paralel Balama

-Valfleri ekil 10da gsterilen hale getirin.

-Ana alteri (11) aarak iki pompay (9,10) altrn.
-Hacimsel debiyi boaltma vanasyla (8) ayarlayn, depoya srekli su giriinden emin olun.
-llen deerleri kaydedin;
- ,1

1.pompann emme blgesi (13)

- ,1

1.pompann basma blgesi (14)

- ,2

2.pompann emme blgesi (15)

- ,2

2.pompann basma blgesi (16)

k Basnc (17)

- Hacimsel Debi ,
-Deiik hacimsel debilerde deneyi tekrarlayn.

10

ekil 11. ki Pompann Paralel Balanmas {(9) ve (10) Nolu Pompalarn alteri
ak, (4-5-7-8) Nolu vanalar ak, (6) Nolu vana kapal}

Tablo 3. Paralel Biimde Balama Verileri

Deney: Paralel Biimde Balama
Deney No.

Zaman

Tarih

Hacimsel
Debi

Aklamalar:

Emme
Basnc

Basma
Basnc

,1

,1

11

Emme Basnc

Basma Basnc

k Basnc

,2

,2

5. POMPA HESABI
=

2 1
22 12
+
+ 2 1 +

= +
=

2

2

2 =

(N/m2)

1 =

(N/m2)

(kg/m3)

2 =

(m/s)

1 =

(m/s)

2 1 =

(m)

(-)

(m)

(m)

(-)

(Watt)

12

6. TEKNK BLGLER
Pompa :
Tip: 2 santrifj pompa
Dnme hz: 1450 rpm
Max. Hacimsel debi: 40 L/dk.
Max. Basma Yk : 40 m.
G : 230 V / 50 Hz.

2x0.4 kW

Manometreler :
1.Pompa Emme Blgesi : -1-1.5 bar
1.Pompa Basma Blgesi : 0-6 bar
2.Pompa Emme Blgesi : -1-5 bar
2.Pompa Basma Blgesi : 0-6 bar
k Blgesi : 0-10 bar
Boru Balantlar :
20 ve 32 mm
Boyutlar :
LxWxH :

1100 x 650 x 695 mm

1 1 105

10
2

13