Deprem ve Yap Bilimleri

GEBZE TEMSLCL

SONLU ELEMANLAR YNTEM

(SAP2000 UYGULAMASI)
I. Genel Kavramlar
Dr. Yasin Fahjan
fahjan@gyte.edu.tr
http://www.gyte.edu.tr/deprem/

SONLU ELEMANLAR YNTEM

Sonlu Elemanlar (SE) Yntemi, eitli mhendislik

problemlerine kabul edilebilir bir yaklamla zm

arayan bir saysal zm yntemidir.
Sonlu elemanlar yntemi ok gl ve ada bir
saysal hesaplama yntemidir.
Son 40 ylda bilgisayarlarn hzl geliimine paralel
olarak gelien saysal hesap yntemleri iinde ok
nemli bir yer tutmaktadr.

TARHE
lk kullanm 1950li yllarda naat Mhendisliinde

oldu
Etkin kullanm bilgisayar teknolojisindeki gelimeler ile
mmkn oldu
Bu saysal yaklam yntemi her ne kadar orijinal
olarak yap sistemleri iin gelitirilmi olsa da
dayand esaslarn genellii dolaysyla yntem
akkanlar mekanii, zemin mekanii, uak
mhendislii nkleer mhendislik, kaya mekanii,
elektromanyetik alanlar, termal analiz ve daha
sayabileceimiz pek ok mhendislik ve fizik
problemlerinin zmnde ara olarak kullanlmaktadr

SE LE ZMLER

Sonlu Elemanlar Analizi fiziksel bir sistemin

matematik olarak ifade edilmesidir. Bu sistem alt
paralara ayrlabilen model olup, malzeme
zelliklerine ve uygulanabilir snr artlarna sahiptir
Sonlu Elemanlar (SE) dzensiz ve karmak
geometriye geometrisi sahip sistemlerin
incelenmesine olanak salar.
SEY deiik ve karmak malzeme zellikleri olan
sistemlerde uygulanabilir. rnein, Malzemenin
heterojen (beton gibi) olmas, anizotrop(ahap gibi)
olmas, nonlineer malzeme, .. Vs.
Kark ve sreksiz snr koullarnn ve
Yklemenin niform olmamas, sreksiz ve tekil
yklerin sistemine dahil edilebilir,

SONLU ELEMANLAR MODELNN

OLUTURULMASI

GENEL SE LE STATIK - BETONARME

TASARIM PROGRAMLARI
KARILATIRMA

SAP2000
STAAD
Lusas
Adina

Genel SE Yazlm:
Bina, Kpr, Tank,
Baraj, Endstri..
Elemanlar: ubuk,
Kabuk, Yay, kat

deCad
Probina
Sta4
Bina Analizi Betonarme
Tasarm:
Detay, Pafta, Hesap Raporu
Elemanlar: Kolon, kiri,
Perde, Deme, etc..

BNA ANALZ BETONARME

TASARIMI YAZILIMLARI

GENEL SE YAZILIMLARI

Frame
Shell

Solid

SE LE GEOMETR MODELLEME

Bir boyutlu ubuk eleman

ki boyutlu drtgen eleman

ki boyutlu gen eleman

boyutlu drtgen
prizma (kat) eleman

SE LE GEOMETR MODELLEME

MODELLEME TEKNKLER
Kurallar
Basit
stenilen Detay
Amaca Uygun
Zamana ve Maliyete Uygun
Dikkatli bir modelleme
Sonular iyi yorumlamay gerektirir
Aralar
Elemanlar
Snr artlar
Yklemeler
SE kara kutu deildir.

MODELLEME BALAMADAN NCE

Dizaynn amalarnn neler olduunu

belirlemek gerekmektedir.
Neleri bilmeye ihtiyacn var.
SE neden yapyorsun?
Dizayn kriteri nedir?
Yaplan dizayn deerlendirmek iin hangi
mhendislik kriteri kullanlacaktr.

MODELLEME RNEKLER

MODELLEME RNEKLER

MODELLEME RNEKLER

MODELLEME RNEKLER

SEY LEM ADIMLARI

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Yap sonlu elemanlar ile modellenir (ayrklatrma)

Sistemin Global Akslar, Dmlerin Serbestlik
Dereceleri (DOF) ve Snr artlar Oluturur
Elemanlarin Rijitlik Matrisleri lokal aksende
oluturur [k]
Elemanlarin Rijitlik Matrisleri lokal aksenden Sistem
Global Aksanlari evirilir [k]=[T][k][k]
Global Rijitlik Matris Oluturur [K]
Elemanlarin Ykleri Dm Noktalarna Aktarlr
Global Yk Vektor Oluturur {F}

SEY LEM ADIMLARI (devam)

8.

Sistem Matris Denklamlar zlr (Gauss

Elimination)

[K]{u}={F}

9.

[K]: Global Rijitlik Matrisi

{u}: Bilinmeyen Deplasman vektr
{F}: Sa taraf (kuvvet) vektr

Elemanlarn local deplasmalar Global

Deplasmanlar vektrnden Elde edildikten sonra,
Kuvvetleri Hesaplanr

SSTEM SERBESTLIK DERECES

SSTEM TANIMLARI
Genel Eksenler (GLOBAL

COORDINATES): Tm yap sisteminin

bulunduu ortam tanmlayan eksenlerdir.
(Kartezyen koordinatlar X,Y,Z)
Yerel Eksenler (LOCAL COORDINATES):
Elemann genel eksenlere gre yerleimini
belirleyen ve elemana ait olan koordinatlardr.
Adlandrmas (1,2,3) eklindedir.

GENEL VE LOKAL EKSENLER

SAP2000 de hem genel hem yerel eksen

takmlar sa el kuralna uymaktadr. ki

eksenin yerleimi bilindiinde dier eksenin
belirlenmesi bu kurala gre yaplmaktadr.

DM NOKTALARI
Sistemin d ortam ile birletii veya

elemanlarn birbirleriyle birletii noktalardr.

SAP2000de dm noktalarna JOINT ad
verilmektedir.
SAP2000de dm noktalar
adlar/numaralar ve koordinatlar ile
tanmldr.

DM NOKTALARI-SAP2000

MESNET ARTLARI (Restraints)

MESNET ARTLARI (SAP2000)

RJT DYAFRAM - CONSTAINTS

UBUK ELEMAN (FRAME )

Gerek sistemde iki boyutu nc boyutunun

yannda kk olan, elemann ekseni ve normal

kesitiyle tanml olan elemana ubuk eleman ad
verilir.
SAP2000de bu tr elemanlar FRAME olarak
adlandrlmaktadr.
SAP2000de ubuk elemanlar adlar/numaralar,
balang biti noktalarn gsteren dm noktalar
ve kesit zellikleriyle tanmldr.
Bina tr sistemlerde kolon, kiri, baz durumlarda
perde, dili ve kaset demelerin dileri, srekli
temel, zgara temel elemanlar ubuk (FRAME)
eleman kullanlarak modellenebilir.

UBUK ELEMAN RJTLK MATRS

UBUK ELEMAN
U DEFORMASYONLARI

UBUK ELEMAN YEREL EKSENLER

TRUSS ELEMANLAR LE UYGULAMA

UBUK ELEMAN UYGULAMASI

Kolonlar, kiriler, kemerler

UBUK ELEMAN U I KUVVETLERI

VE POZITIF YNLERI

KR KEST ZELLKLER

UBUK U RIJITLII (Rigid Ends)

UBUK U MAFASALLARI (END

RELEASES)

UBUK ELEMANI YKLEMELERI

KABUK (SHELL)
Yzeysel tayc elemanlar modellemek iin

kullanlan elemandr.
SAP2000de bu tr elemanlar SHELL olarak
adlandrlmaktadr.
Bu Eleman PLATE ve MEMBRANE rijitlik
matrislerinden oluur
SAP2000de SHELL elemanlar adlar/numaralar,
dm noktalar ve kesit gibi zellikleriyle tanmldr.
SHELL eleman drtgen veya gen eklinde
olabilmektedir.
Shell: Genel durumda yzeysel sistemleri
modellemek iin kullanlr (Kabuk, perde, deme,
radye temel vb.)

MEMBRANE (MEMBRAN)
Dzlemi iinde ykl yzeysel tayc

elemanlar modellemek iin kullanlr. (2

boyutlu Perde Analizi)
z
uy

uy

ux

ux
L

Constant thickness

uy

uy
y

J
I
x

ux

ux

PLATE (PLAK)
Plate (PLAK) :Yalnzca dzlemine dik ykl

yzeysel tayclar modellemek iin

kullanlr. (Demeler, Radye temel)
uz
y

uz
y

x
L

uz

Constant thickness

uz

y
y
I
x

KABUK ELEMAN RJTLK MATRS

SHELL ELEMAN KUVVETLERI

Shell eleman kullanlarak bulunan

zmlerde elde edilen i kuvvetler birim

uzunlua etkiyen i kuvvetlerdir. Momentler
iin pozitif ynler (kesitin altnda ekme
oluturan) eleman yerel eksenlerine gre
aadaki ekilde gsterilmektedir

SHELL ELEMAN KUVVETLERI

YNLER

KABUK ELEMAN UYGULAMALAR

at, kubbe, tonoz, katlanm plak, sandk

kesitli kprler, kule,vb.

SONLU ELEMANLAR YNTEM LE RADYE TEMEL

PLAK ELEMANLER LE MODELEMES

KATI ELEMANI (SOLD )

y
yz

3
xy

xy

zy
zx xz

7
8

2
1
z

6
5

KATI ELEMANI LE MODELLEME

NONLNEER YAY ELEMANI (NLLNK)

2 BOYUTLU STRES ANALZ

Plane Stress

Plane Strain

Axisymmetric

YZEYSEL ELEMANLAR:
PLAIN STRAIN

x
z

Baraj Kesiti

SAP2000 STATK ANALZ

ZDEER ANALZ (EIGENVALUE)

[K]-2[M]=[0]
[K]:Rijitlik
Matrisi
[M]: Ktle
Matrisi
=sistem
doal
frekans

EDEER STATK ANALZ

EDEER STATK ANALZ (SAP2000)

DNAMK MOD BRLETRME

ANALZ

DNAMK MOD BRLETRME N

TASARIM SPEKTRA (SAP2000)

DNAMK MOD BRLETRME

ANALZ (SAP2000)

SAP2000 WEB SAYFASI

http://www.comp-engineering.com/SAPManT.htm
http://www.comp-engineering.com/havuz/
http://www.comp-engineering.com/download.htm
http://www.comp-engineering.com/KAMPANYA.htm

ZAMAN TANIM ALANINDA LNEER

ANALZ (TIME HISTRORY)

ZAMAN TANIM ALANINDA

NONLNEER ANALZ (TIME
HISTORY)

KOMNASYONLAR (SAP2000)

SAP2000 LE MODELEME

SAP2000 LE MODELEME

SAP2000 de hesap modeli oluturulurken

aadaki admlar izlenebilir
1. allacak temel birimler seilir.
2. New Model From Template seenei ile taslak

geometri oluturulur.
3. Kullanlacak malzeme trleri oluturulur.
DefineMaterials
4. Kullanlacak kesit zellikleri tanmlanr.
DefineFrame Sections
DefineArea Sections
5. Hesap modelinde gerekli dzenlemeler yaplr.
6. Yklemeler tanmlanr.
DefineLoad Cases

SAP2000 de hesap modeli oluturulurken

aadaki admlar izlenebilir
7. zmleme iin kullanlcak yklemeler tanmlanr

DefineAnalysis Cases
8. Elemanlara ykler atanr.

AssignFrame/Cable/Tendon Loads
AssignArea Loads
10. Yklemeler kullanlarak yk birleimleri tanmlanr

DefineCombinations
11. zmleme yaplr.
12. Boyutlandrma yaplr.

MODELLEME PLANI
Ne bulmaya alyoruz?
Yapy modellerken neler

dikkate alnacak ve neler ihmal edilebilir?

Snr koullar ve ykler nelerdir?
Gerilmeleri, Deplasmanlar, Frekans, Burkulma veya
scaklk gibi deikenlerden hangilerini bilmeniz
gerekmektedir?
Sonlu elemanlar analizi sonularn dorulamak
amal elle basit hesaplamalar, deney sonular;
yapnn nasl davranaca ve hangi rakamlarn
anlaml olacana dair fikir verecektir.

TAIYICI SISTEMLERIN
DEALLETIRILMESI

BNA MODELLEME RNE

Statik Analizi
Dinamik Analizi
Deme Analizi

SE LE BNE EREVES
MODELLEMES

DNAMK ANALZ

SE LE DEME MODELLEMES