Niğde Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 7 Sayı1- 2, (2003), 49-60

ANKRAJLI BETONARME PERDELERİN SONLU ELEMANLAR

YÖNTEMİYLE DEPLASMAN ESASLI ANALİZİ

Dr. Kasım Armağan KORKMAZ

Dokuz Eylül Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Kaynaklar, İzmir

ÖZET
Ankrajlı betonarme perdeler, derin kazılarda uygulanan bir iksa şeklidir. Bu iksa sisteminin kullanımı
ülkemizde de giderek artmaktadır. Yapımında çimento şerbeti enjeksiyonu yapılarak donatılandırmayla
birlikte öngerme verilmektedir. Ankrajlı dayanım yapıları çalışma alanlarını diğer sistemlere göre daha fazla
genişletmekte ve daha iyi bir çalışma sağlanmış olduğundan diğer uygulamalardan daha ekonomik
olmaktadır. Daha ekonomik olmasına rağmen uygulama zorluklarının ve nümerik analiz yöntemlerindeki
karmaşıklık büyük bir problem teşkil etmektedir. Ankrajlı betonarme perdelerin analiz yöntemlerinde
yaşanan zorlukları azaltma açısından sonlu elemanlar yöntemi her geçen gün büyük önem kazanmaktadır. Bu
çalışmada, ankrajlı betonarme perdelerin analizinde kullanılan hesap yöntemleri ele alınarak, kullanılmakta
olan yöntemler açıklanmıştır. Sonlu elemanlar yöntemi irdelenerek, ankrajlı betonarme perdelerin analizi için
deplasman esaslı analiz yöntemi ele alınmış ve karşılaştırmalı olarak irdelenmiştir. Deplasman esaslı analiz
yöntemini kullanan bir bilgisayar programı geliştirilmiş ve bu bilgisayar programı sonuçları SAP 2000 ile ve
Sabatini ve arkadaşları tarafından yapılmış olan çalışmadaki analiz sonuçları ile karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ankrajlı Betonarme Perdeler, Sonlu Elemanlar Deplasman Esaslı Analiz

DISPLACEMENT BASED ANALYSIS OF ANCHORED CONCRETE WALLS

ABSTRACT
Anchored Concrete walls are used for a construction method to support of steep and deep excavations which
is also increasingly used in our country. In this method, the excavation is carried out in stages, and at each
stage wall is constructed on which a prestressing force is applied through soil anchors prior to proceeding
with the next stage of excavation. Prestressed soil anchors comprise of high strength steel reinforcement
placed in a drill hole and a concrete anchorage root formed with pressure injected cement grout. Even though
this anchored concrete technology is economic in long period, difficulties in application and analysis are very
important matter. In this study, a detailed approach for analysis of anchored concrete walls is presented.
Finite element method is given and displacement based analysis method is purused. A computer program is
developed for displacement based method and the results are compared with SAP 2000 and Sabatini et al.’s
analysis results.

Key Words : Anchored Concrete walls, Finite Element and Displacement Based Analysis

1. GİRİŞ
Ankrajlı Betonarme Perdelerin analizinde, hesap adımlarının bir çok parametreye bağlı olarak değişimi söz
konusudur. Bir çok mühendislik uygulamalarında bu parametreleri içeren ampirik bağıntıların kullanımı ile
yapılan hesaplar çoğunlukla uzak yaklaşıklıklı hatta bazen gerçekten sapmış sonuçlar doğurabilmektedir.

Problemlerin analizinde aynı anda birçok karakteristik özelliği göz önünde bulundurulma zorlukları ile karşı
karşıya kalınmaktadır [1]. Ankrajlı betonarme perde hesap analojisinin ana temasını perde-zemin ve zemin-
ankraj etkileşimi oluşturmaktadır. Dolayısıyla perde-zemin-ankraj üçlü sisteminden oluşan bu yapı sisteminin
analiz ve tasarımında ankrajlı betonarme perdelerin davranışını incelemek gerekmektedir. Sunulan
K. Armağan KORKMAZ

çalışmanın amacı, genel anlamda mühendislikte oldukça geniş bir uygulama alanı olan ankrajlı betonarme
perdelerin hesap yöntemlerini irdelemek ve sonlu elemanlar yöntemini ele alarak deplasman esaslı analizi
detaylandırarak nümerik analiz yöntemlerinde karşılaşılan problemleri ortadan kaldırmaktır. Bu amaçla
deplasman esaslı analiz yaklaşımı kullanılarak Visual Basic ile bir bilgisayar programı geliştirilmiş ve
programın sonuçları SAP 2000 bilgisayar programından elde edilen sonuçlarla karşılaştırılmıştır. Şekil 1’de
ülkemizde uygulanan ankrajlı betonarme perdelere örnekler verilmiştir. Şekil 2’de ise ankraj ve ankrajlama
detayı verilmiştir.

Şekil 1. Ülkemizde Yapılan Ankrajlı Betonarme Perde Uygulamalarına Örnekler

Taşıma
Taban Plakası
Plakası
Taşıma Plakası

Somun
Bulon

Gergi Ankraj Çubuğu

Şekil 2. Ankraj ve Anrajlama Detayı

50
Ankrajlı Betonarme Perdelerin Sonlu Elemanlar Yöntemiyle Deplasman Esaslı Analizi

2. METOD - YÖNTEM

Mühendislik problemlerinin temelini oluşturan yapısal modelin nümerik olarak ifade edilmesindeki zorluklar
yapısal sistemin analizlerinin doğru şekilde gerçekleştirilmesini zorlaştırmaktadır. Bu sebeple perde
sistemlerin nümerik yöntemler ile analiz edilmesi uygulamaya dönük sıkıntıları beraberinde getirmektedir
[2,3]. Bu çalışmada genel olarak analiz yöntemlerinden bahsedilerek, ankrajlı betonarme perdelerin sonlu
elamanlar yöntemleri ele alınmış ve deplasman esaslı analiz prosedürü sunulmuştur. Sonlu elemanlar
yöntemlerinin ankrajlı betonarme perdelerin analizinde kullanımı üzerinde durulmuştur.

Deplasman esaslı analiz yöntemi örnekler üzerinde irdelenmiştir. Gerçekleştirilen bilgisayar programı desteği
ile deplasman esaslı analiz yöntemi kullanılarak analizlerin yapılması mümkün olmuştur. Bu yöntem ankrajlı
betonarme perdelerin analizinde sistemin davranışına etkisi olan pek çok parametrenin hesapta gözönüne
alınmasına olanak vermektedir. Betonarme Perde arkasındaki zeminin lineer olmayan malzeme davranışı
perde-zemin ve ankraj-zemin arasındaki adezyon etkisini ya da meydana gelecek relatif hareketleri hesapta
kullanabilme olanağı vermektedir. Çalışma temel olarak sonlu elemanlarda hesap yöntemleri üzerine
oturtulmuş ve bununla birlikte deplasman esaslı analizde elde edilen sonuçlar irdelenmiştir.

3. ANALİZ YÖNTEMLERİ
Ankrajlı betonarme perdelerin analizinde hesap yöntemleri şu şekilde sınıflandırılabilir : Limit Analiz,
Elastik Zemine Oturan Kiriş veya Döşeme Yaklaşımı, Sonlu Elemanlar Yöntemi ve Sınır Elemanlar
Yöntemi. Limit Analiz Yöntemleri istinat yapılarında klasik zemin mekaniği teorilerinin (Coulomb, Rankine,
Reisser, Westergaard ve Terzaghi) sonlu farklar yöntemi kullanılarak çözümüne dayanmaktadır. Bu konuda
Sokolovoski, Mohr-Coulomb Kırılma Hipotesi’ne dayanan bir yaklaşımla duvar arkasındaki zeminde ve
zemin duvar arayüzeyinde gerilmeleri ifade eden diferansiyel denklemin sonlu farklar yöntemiyle çözümünü
vermektedir [4].

Limit analize dayanan nümerik bir yöntem Lysmer tarafından önerilmiştir. Bu yöntem sonlu elemanlar
yöntemine benzemektedir. Bu çözüm tekniklerinde yer değiştirmeler göz önüne alınmadığından günümüzde
pek kullanılmamaktadır. Fakat bu yöntemlere dayanarak gerilmelerin yanında şekil değiştirmelerin de
hesaplandığı hesap teknikleri geliştirilmiştir. Geomekanik problemlerin çözümünde kullanılan analiz
yöntemleri bir şema halinde Şekil 3’de verilmiştir. Burada adı geçen yöntemlerden Sonlu Elemanlar
yöntemlerinden deplasman esaslı analiz yöntemi, çalışmada kullanılan yöntemdir.

51
K. Armağan KORKMAZ

ANALİZ YÖNTEMLERİ

NÜMERİK AMPRİK SONLU ELEMANLAR

DİFERANSİYEL SINIR DEPLASMAN DENGE KARIŞIK

DENKLEM İNTEGRAL YÖNTEMİ YÖNTEMİ YÖNTEM

GALERKİN KOLLAKSİYON EN KÜÇÜK

YÖNTEMLERİ YÖNTEMLERİ KARELER

Şekil 3. Geomekanik Problemlerinin Çözümünde Kullanılan Analiz Yöntemlerinin Şematik Gösterimi

3.1. Sonlu Elemanlar Yöntemi

Sonlu Elemanlar Yöntemi lineer malzeme davranışını ele alabildiği gibi malzemenin lineer olmayan davranış
problemlerini de ele alabilmemize olanak sağlamaktadır. Lineer olmayan malzeme davranışı lineer olmayan
elastik veya elasto-plastik davranıştır. Zeminin elasto-plastik malzeme davranışında olduğu kabulü ile
modellerde lineer olmayan zeminsel davranış kabulü yapmış olmak, gerçeğe çok yakın çözümlerin elde
edilmesini sağlamaktadır[5].

Sonlu elemanlar yöntemi, nümerik yaklaşımların genel özelliklerinin çoğunu göz önüne almasına ilave olarak
bilgisayar yazılımları için en uygun formülasyona sahiptir. Bunun nedeni, karmaşık sınır koşulları ve
doğrusal olmayan malzeme davranışı, homojen olmayan malzemeler gibi zor ve karmaşık problemlerin
çözümünde sistematik bir programlamaya müsaade etmesidir. Diğer yandan bu yöntem mühendisliğin çok
geniş bir alanında (katı cisim mekaniği, termoelastiste, hidromekanik, elektrik, yayılım gibi) sınır değer
problemlerine uygulanabilmektedir. Sınır değer problemleri denge veya kararlı durum (steady state)
problemleri,özel değer (eigenvalue) problemleri ve yayılım (propagation) veya geçiş (transient) problemleri
olarak değerlendirilerek sınıflandırılabilir [5,6].

Sonlu elemanlar yöntemi şekil 1’de belirtildiği gibi,

1- Deplasman (yer değiştirme) Yöntemi

2- Denge Yöntemi (Equilibrium Method)
3- Karışık Yöntem (Mixed Method)’dur [5].

Bu yöntemlerde esas bilinmeyen olarak deplasman yönteminde deplasmanlar, denge yönteminde gerilmeler
ve karışık yöntemde ise hem deplasman hem de gerilmeler kabul edilmektedir. Bunlar tek boyutlu (çubuk
elemanlar), iki boyutlu (düzlem elastisite problemleri) ve üç boyutlu rijit cisim mekaniği problemlerine
uygulanmaktadır.

Adı geçen yöntemlerden en yaygın olarak kullanılanı deplasman yöntemidir. Bunun nedeni, bu yöntemde
genellikle daha az bilinmeyen ve band genişliğine sahip denklem takımları üretmesidir. Ancak gerilmelerin
elde edilmesinde bu yöntem sonuca iyi yakınsamamaktadır ve eleman düğümlerinde gerilme bakımından
süreklilik sağlanamamaktadır. Gerilmelerin yeteri hassasiyette hesaplanmasının deplasmanlar kadar önemli
olan problemlerde karışık yöntemler tercih edilmelidir.

52
Ankrajlı Betonarme Perdelerin Sonlu Elemanlar Yöntemiyle Deplasman Esaslı Analizi

3.2. Deplasman Esaslı Analiz Yöntemi

Deplasmanların esas bilinmeyen olarak seçildiği sonlu elemanlar uygulamaları için problemin genel ifadesi
lineer elastik bir ortam için şu şekilde yapılabilir :

π = ∫∫∫ dU (u, v, w) − ∫∫∫ ( X u + Yv + Z w )dV − ∫∫ (Txu + Ty v + Tz w)dS1 (1)

V V S1

Bu eşitlik dış yüklere maruz lineer elastik bir katı cisimdeki iç ve dış kuvvetlerin yaptığı işi gösteren
potansiyel enerji ifadesidir. Bu denklemde dU bir fonksiyoneldir ve şekil değiştirme enerjisi yoğunluğunu
göstermektedir. Tx, Ty, Tz terimleri S1 yüzeyindeki kuvvetleri, X, Y, Z ise V hacmindeki cismin kütle
kuvvetlerini göstermektedir.

1 T
dU = {ε } {σ }dV (2)
2
T
Bu eşitlikte {ε } V hacmindeki cismin şekil değiştirme matrisi, {σ } ise gerilme matrisidir. π potansiyel
enerji denkleminde tüm ortam için matris formunda ifade edilirse şu şekli alır:

1
π = ∫∫∫
2 V
( )
{ε }T [C ]{ε } − 2{u}T {X } dV − ∫ ∫ {u}{T }dS1 (3)
S1

{ε } = [B]{q} (4)

{u} = [N ]{q} (5)

Burada {u}T , yüzeydeki yer değiştirme vektörü, {X }, bünye kuvvetleri vektörü ve {T } yüzey kuvvetlerini
göstermektedir. {ε } ve {u} terimleri ise bilinmeyenlerdir. [B ] matrisi, deplasmanları, şekil değiştirmelere
dönüştüren deformasyon matrisini göstermektedir. [N ] matrisi, şekil fonksiyonlarını ihtiva eden matristir.
{q} herhangi bir noktada {u} deplasmanlarının düğüm noktasındaki ifadesidir.

1  T T 
 {q} [B ] [C ]{q} − 2{q}T [N ]{X }dV − {q}T [N ][T ]dS 
2 ∫∫∫ ∫∫
π = (6)
V 
 1

S1 
halini almaktadır.

Bu denklemi minimize edecek şekilde varyasyon prensibi uygulanırsa

 T 
{δq}T  ∫∫∫ [B]T [C ][B]dV {q} − ∫∫∫[N ] {X }dV − ∫ ∫ [N ]T {T }dS1  = 0 (7)
 V V S1 
halinde elde edilir.

Düğüm deplasmanlarının {δq} değişimi keyfi olduğundan, parantez içindeki ifade sıfıra eşitlenebilir. Bu bir
elemanın denge denklemini vermektedir,

[k ]{q} = {Qe } (8)

Burada [k ] ’ya elaman rijitlik matrisi denilmektedir

53
K. Armağan KORKMAZ

T
ve [k ] = ∫∫∫[B] [C ][B]dV (9)
V
şeklindedir.

{Qe } ise düğüm yükleri vektörüdür

T T
ve {Qe } = ∫∫∫[N ] XdV + ∫ ∫ [N ] {T }dS
1 (10)
V S1
şeklindedir.

Burada çıkarılan bağıntılar tüm ortam için bir araya getirilirse

[K ]{q} = {Q} (11)

[ ]
Burada K tüm ortamın (sistem) rijitlik matrisi ve {Q} tüm sisteme etki eden yük vektörünü
göstermektedir.

n n
Bunlar [K ] = ∑ [k ] {Q} = ∑ {Qe } (12)
e =1 e =1
şeklindedir.

Deplasman esaslı analiz yönteminin uygulanışı şekil fonksiyonunun eleman koordinatları cinsinden ifadesini
esas almaktadır[5,6]. Bu durum yöntemin sistematik olarak formülasyonunu kolaylaştırmakta, boyutsuz
parametrelerle işlem yapılmaktadır. Şekil fonksiyonları sonlu eleman tipine göre tayin edilmektedir. Bu
fonksiyonlar sınır koşullarını sağlayacak şekilde seçilmektedir. Bu fonksiyonlar deplasman fonksiyonu
olarak kullanılmakla birlikte sistemin geometrisinin tanımlanması için de kullanılıyorsa o zaman bu
yaklaşıma “İzoparametrik eleman” yaklaşımı denilmektedir. Bu yöntem hesapları kolaylaştırmakta ve analiz
kapsamında işlemleri azaltmaktadır [7].

4. GELİŞTİRİLEN BİLGİSAYAR PROGRAMI

Çalışma kapsamında Ankrajlı betonarme perdelerin analizini düşey, yatay ve deprem yüklerine altında
hesabını gerçekleşiren ve projelendirilmesiyle ile ilgili olan bir bilgisayar programı hazırlanmıştır. Bu
bilgisayar programı Visual Basic programı ile hazırlanmıştır. Bu çalışmada sunulan program deplasman
esaslı analiz prosedürü kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Program sadece ankrajlı betonarme perde analizi ve
projelendirilmesi için tasarlanmıştır. Programda moment azaltımı doğrudan yapılabilmekte ve sonuçta proje
momentleri ile yanal deplasmanlar ve yatay zemin basınçları da bulunabilmektedir. Klasik metodlarla bu
bilgilerin elde edilmesi oldukça zordur [8]. Mevcut analiz programlarıyla ankrajlı betonarme perdelerin
analizi oldukça karmaşık olarak gerçekleştirilebilmektedir. Özellikle çok akslı ankrajlama sistemlerinin
çözümlemelerinde modelleme sorunları yaşanmaktadır bu sebeple çalışma kapsamında hazırlanmış olan
program ankrajlı beonarme perde yapılarının analizi için oldukça kullanışlıdır ve bu boşluğu doldurmaktadır.

Şekil 4’de çalışma kapsamında geliştirilen bilgisayar programının akış şeması verilmiştir. Bu akış şeması
bilgisayar programının çalışma ve beslenme adımlarını göstermektedir. Program sonlu elemanlar yöntemiyle
deplasman esaslı analiz kullanılarak çalıştırılmıştır. Visual Basic programı ile hazırlanmış olan program
görsel ara yüzey taşıması sebebiyle farklılık arz etmektedir. Program geliştirilirken Bowles tarafından
hazılanmış olan zemin yapı etkileşimi (elastik zemine oturan kiriş, temeller ve dayanım yapıları) programı
model alınmıştır. Bu program çok farklı zemin yapı problemi için kullanılabilmetedir [4]. Çalışma
kapsamında geliştirilen program ise sadece ankrajlı betonarme yapılar için hazırlanmıştır. Programın işlev
alanının daraltılması, veri girişini en aza indirme amacıyla yapılmıştır.

54
Ankrajlı Betonarme Perdelerin Sonlu Elemanlar Yöntemiyle Deplasman Esaslı Analizi

Şekil 4’de verildiği üzere programın çalışması öncelikle sistem modelinin kurulmasıyla başlar. Elastisite
modulü, max. Toprak deformasyonu ve toprak azatlım katsayısı belirlenir. Sistemin her metresi için atalet
momenti değeri girilir. Perdenin her metresi için ankraj yayları belirli aralıklarda yerleştirilir ve çubuk
boylerı hesaplanır. Ardından yay katsayıları belirlenir. Programda dış yük matrisi belirlenir. Duvar basınçları
ve toprak kuvvetleri hesaplanır. Düğüm noltası dönmesi ve sapması elde edilrek sonuç olarak her bir ankraj
çubuk kuvvetleri hesaplanır. Moment diyagramları çizdirilir ve ankrajlı betonarme perde için yanal
deplasmanlar ve yatay zemin basınçlarının belirlenmesi sağlanır.

Geliştirilen programın doğruluğunun denenmesi amacıyla SAP 2000 analiz programı ve literatürde mevcut
bir çalışma olan Sabatini ve arkaşları tarafından gerçekleştirilen çalışma ile karşılaştırma yapılmıştır. Elde
edilen sonuçlar ile programın güvenilirliği test edilmiştir.

A n k ra jlı B e to n a r m e P e r d e n in
M o d e lle n m e s i

E la s tis ite M o d u lu , M a k s . T o p ra k D e fo r m a s y o n u , T o p r a k
A z a tlım K a ts a y ıs ı

A ta le t
M o m e n tle r in in
B e lir le n m e s i

A n k ra j Y e rle ş tirile c e k D ü ğ ü m
N o k ta la r ın ın B e lirle n m e s i

T o p ra k M o d u lu ,
T o p r a k M e s .,
A .R .

D ış Y ü k M a tris i, D u v a r B a s ın ç la r ı, T o p ra k
K u v v e tle r i,

D ü ğ ü m N o k ta s ı D ö n m e s i, D ü ğ ü m N o k ta s ı
S ap m ası

A n k ra j Ç u b u k K u v v e tle r in in B e lirle n m e s i

Yanal Deplasmanlar ve Yatay Zemin Basınçlarının

M o m e n t D i y a gBelirlenmesi
ra m la rın ın Ç iz d irilm e si

Şekil 4. Deplasman Esaslı Analiz Prosedürüyle Hazırlanan Bilgisayar Programı Akış Şeması

55
K. Armağan KORKMAZ

4.1. Bilgisayar Programı İçin Uygulanan Ankrajlı Betonarme Perde Modeli

Çalışma kapsamında ankrajlı betonarme perdelerin analiznin gösterilmesi için bir model seçilmiş ve bu
model geliştirilen program ile analiz edilmiştir. Şekil 5’de bilgisayar programının ara yüzü gösterilmiştir.
Şekil 5 üzerinde ele alınan örnek sistem de gösterilmiştir. Şekil 4 üzerinde gösterildiği üzere yapı öncelikle
modellenir ve üzerinde gösterilen mesafeler belirtilen yerlere yazılır. Bu mesafeler analizlerde gerekli olan
mesafelerdir. Ayrıca program çalıştırılırken deprem etkisi de göz önüne alınabilir, depremli ve depremsiz
olarak sistem çözümlenebilir. Şekil 5 üzerinde de gösterilmiş olan ankraj çubukları için gerekli parametreler
verilir. Böylelikle anlkrajlı betonarme perde analizi gerçekleştirilir.

Ankrajlı Betonarme Perde Hesabı

Ankrajlı Betonarme Perde Analiz Verileri

1 10

HA1 3
Ankraj Çubuğu

HA2
HA1(m) 22 HA2(m) 3 HA3(m) 4
Ankraj Çubuğu

HA3

Şekil 5. Ankrajlı Betonarme Perde için Uygulanan Bilgisayar Program Modeli

4.2. SAP2000 Analiz Programı ile Analiz

Geliştirilen bilgisayar programında kullanılan yapı modelinin aynısı SAP 2000 analiz programında da
kullanılmış ve analiz sonuçları birbirleriyle karşılaştırılmıştır. SAP 2000 analiz programında kullanılan model
Şekil 6’da gösterilmiştir. SAP 2000 analiz programı, programın doğruluğunun kontrol edilmesi amacıyla
kullanılmıştır. Günümüzde SAP 2000 analiz programı, yapısal analizde en çok kullanılan analiz
programlarından olup sistem güvenilirliği için sıklıkla kullanılmaktadır. SAP 2000 analiz programı
modelleme açısından oldukça geniş menüsü ile farklı modellemelere olanak vermektedir. Bu çalışmada,
ankrajlı perde analizi için solid modelleme kullanılmış, ankraj çubukları rijitlik değerleri girileren yay
modelleri olarak tanımlanmıştır [9].

Ankrajlı perde sistemlerinin analizlerinde yapılan çözümler belirli kabuller altında geçerlidir. Çalışmalarda
yapılan kabullerin önemi çok büyüktür. Bu çalışmada da modellemede ve analizlerde belirli kabuller
yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, yapılmış olan kabuller altında geçerlidir. Çalışmada yapılmış olan kabuller
şu şekilde sıralanabilir; sistemin doğrusal elastik davranış gösterdiği kabulü yapılmıştır. Tek eksenli eğilme
etkisindeki elemanlarda bu kabul geçerlidir. Ankrajlı betonarme perde duvarları modellemede solid

56
Ankrajlı Betonarme Perdelerin Sonlu Elemanlar Yöntemiyle Deplasman Esaslı Analizi

modelleme kullanılmış, ankraj çubukları rijitlik değerleri girileren yay modelleri olarak tanımlanmıştır.
Eksenel kuvvet- plastik kısalma bağıntısı (N-∆p) Şekil 7’deki gibidir [10].

Şekil 6. SAP 2000 Analiz Programı ile Modellemenin Gösterilmesi

N (

Nmaks
484.85
Nç

Nmin 74.59

∆p (cm)
∆u ∆u′

Şekil 7. Ankrajlı Perde Analizinde Kullanılan N-∆p bağıntısı

4.3. Bilgisayar Programı Sonuçlarının Değerlendirilmesi

4.3.1. Sonuçların SAP 2000 Analiz Programıyla Kontrolü

Geliştirilen bilgisayar programı sonuçları SAP 2000 analiz programı sonuçlarıyla karşılaştırılarak programın
doğruluğu kontrol edilmiştir. Şekil 8’de bilgisayar programı ve SAP 2000 analiz progrmı ile elde edilen
basınç diyagramları çizdirilmiştir. Şekil 9’da ise Moment Diyagramları verilmiştir. Yatay yer Değiştirme
Diyagramları da Şekil 10’da sunulmuştur. Bu grafiklerden görüleceği üzere programdan elde edilen sonuçlar,
SAP 2000 ile elde edilen sonuçlara oldukça yakın değerlerdedir. Günümüzde SAP 2000 programı en çok
kullanılan ve güvenilirliği oldukça yüksek olan bir sonlu elemanlar analiz programıdır. Dolayısıyla
programın sonuçlarının güvenilir olduğu söylenebilir. Programın avantajı ise SAP 2000’deki modelleme
zorluğunun olmaması ve programın spesifik olarak ankrajlı perde analizi için hazırlanmış olmasıdır.

57
K. Armağan KORKMAZ

Basınç Diyagramı
10
9
8
7

)k
6

(m
5
4
Deplasman
3
Esaslı Analiz
2
1
0 SAP2000
-10 -5 0 5 10
(t/m2)

Şekil 8. Seçilen Model için Bilgisayar Programı ve SAP 2000 ile Ede Edilen Basınç Diyagramları

Moment Diyagramı
10
9
8
7
6
m

5 Deplasman
4 Esaslı
Analiz
3
2
1 SAP2000
0
-25 -20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20 25
(tm)

Şekil 9. Seçilen Model için Bilgisayar Programı ve SAP 2000 ile Ede Edilen Moment Diyagramları

Yanal Deplasmanlar
10
9
8
7
m

6
5 Deplasman
4 Esaslı
Analiz
3
2
1 SAP2000
0
-3.00 -2.00 -1.00 0.00
cm

Şekil 10. Seçilen Model için Bilgisayar Programı ve SAP 2000 ile Ede Edilen Yatay Yer Değiştirme
Diyagramları

58
Ankrajlı Betonarme Perdelerin Sonlu Elemanlar Yöntemiyle Deplasman Esaslı Analizi

4.3.2. Sonuçların Önceki Çalışma Sonuçlarıyla Kontrolü

Çalışma kapsamında, bilgisayar programınının doğruluğunun incelenmesi için P.J. Sabatini, D.G. Pass, R.C.
Bachus tarafından hazırlanmış olan Geotechnıcal Engıneerıng Cırcular No. 4 Ground Anchors And Anchored
Systems başlıklı çalışmada gerçekletirilmiş olan bir analiz programda gerçekleştirilmiş ve sonuçlar
karşılaştırılmıştır [11]. Ele alınan sitemin modeli Şekil 11’de verildiği gibidir. Şekil 12’de elde edilen
Moment diyagramları verilmiştir. Şekil 12’de de görüldüğü gibi çalışmada elde edilen sonuçlar büyük
yaklaşıklıkta yakalnmıştır.

Şekil 11. Sabatini ve Arkadaşları Tarafından Gerçekleştirilen Çalışmada Kullanılan Ankrajlı Betonarme
Perde Modeli

Moment Diyagramı
10
9
8
7
6
m

5
Deplasman
4 Esaslı
3 Analiz
2
1 Sabatini
0
-15 -12 -9 -6 -3 0 3 6 9 12 15
(tm)

Şekil 12. Geliştirilen Bilgisayar Programının Sabatini ve Arkadaşlarının Sonuçlarıyla Karşılaştırılması

59
K. Armağan KORKMAZ

5. SONUÇLAR
Bu çalışmada ankrajlı betonarme perdelerin sonlu elemanlar yöntemiyle deplasman esaslı analizi yapılmıştır.
Çalışma kapsamında ankrajlı betonarme perdelerin analizleri ve tasarımı ele alınmış ve bu analizler detaylı
olarak sunulmuştur. Deplasman Esaslı Analizi temel alan bir bilgisayar programı geliştirilmiş ve
gerçekleştirilen bilgisayar programının akış şeması ve modellemesi verilmiştir. Seçilen ankrajlı betonarme
perde örneğinde deplasman esaslı analiz bilgisayar programı ile basınç, moment ve yanal deplasman
diyagramları çizdirilmiştir. Programın grafik sonuçları, SAP 2000 bilgisayar programı sonuçları ile
karşılaştırılmıştır. Görülmektedir ki, program sonuçları SAP 2000 sonuçlarına oldukça yakın değerler
vermektedir. Ayrıca bu bilgisayar programının sonuçlarının doğruluğunun gösterilmesi amacıyla Sabatini ve
arkadaşları tarafından gerçekleştirilen çalışmada kullanılan ankrajlı betonarme perde modeli alınarak bu
model üzerinde moment diyagramı elde edilmiş ve çalışma sonuçlarıyla karşılaştırılmıştır. Görülmektedir ki,
bilgisayar programı ile elde edilen sonuçlar çalışma sonuçlarına oldukça yakın değerler vermektedir.
Böylelikle geliştirilen program hem günümüzde oldukça güvenilen bir analiz programı olan SAP 2000 ile
hem de literatürde gerçekleştirilmiş olan bir çalışma sonuçlarıyla karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmalardan
elde edilen sonuçlar programın sonuçlarına güvenilebileceğini göstermiştir. Geliştirilen program spesifik
olarak ankrajlı betonarme perde analizi yapabilmesi, moment azaltımı doğrudan yapılabilmesi ve proje
momentleri ile yanal deplasmanları ve kazı tabanı altındaki pasif direncin meydana getireceği basınç
değerlerini bulabilmesi açısından oldukça kullanışlıdır. Klasik metodlarla bu bilgilerin elde edilmesi oldukça
zordur. Birden fazla ankrajın kullanıldığı sistemlerde deplasman esaslı analizin kullanılmasının oldukça
rahattır. Ancak SAP 2000 analiz programı da dahil olmak üzere birçok program ve nümerik yöntemle bu
analizleri gerçekleştirmek oldukça zahmetli olmaktadır. Geliştirilen programın büyük avantajları vardır.
Ankrajlı betonarme perdeler için gerekli tüm analizler gerçekleştirilebilmektedir.

6. KAYNAKLAR
1. Erdoğdu, S., “Ankrajlı Betonarme Perdelerin Hesabında Yaklaşık Yöntemler”, Alfa Yayınları, İstanbul,
1998
2. Korkmaz, Kasım A., “Ankrajlı Betonarme Perdelerin Analizi”, Balıkesir Üniversitesi, Yüksek Lisans
Tezi, Balıkesir, 1999
3. Düzgün, M., “İstinat Duvarları Statik ve Dinamik Analiz”, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik
Fakültesi Yayınları, İzmir, 2001
4. Bowles J.E., “Foundation Analysis and Design”, 5 th Edition, Mc Grawhill Book Company, NY, 1997
5. Horoz, A., “Finite Element of Sheet Pile Walls”, Yüksek Lisans Tezi, ODTU, 1988
6. Aydınoğlu, M., “Development of Analytical Techniques in Soil-Structure Interaction”, ASCE Journal
of Geotechnique Engineering, V12.4, 1996
7. İncecik, M., “Çok Ankrajlı Dayanma Perdelerinde Stabilite Problemleri”, İTÜ Dergisi, 1997
8. Potts, D., Fourie, A., “The Behavior of Proped Cantilever Wall”, Results of Numerical Examples,
Geotechnique, V 34 No:3, 1984
9. Wilson E., Habibullah A., “Sap 2000 Integrated Finite Element Analysis and Design of Structures Basic
Analysis Refence Manua”l, Computers and Structures, Berkeley, A.B.D., 1998
10. İrtem, E., Turker K., Hasgül U., “Dolgu duvarlarının betonarme bina davranışına etkisi” İTÜ
Muhendislik Dergisi/d, cilt 4, sayı 4, İstanbul, 2005
11. Sabatini, P.J., Pass, D.G., Bachus, R.C., “Geotechnıcal Engıneerıng Cırcular No. 4 Ground Anchors
and Anchored Systems, GeoSyntec Consultants”, 1100 Lake Hearn Drive, Atlanta, Georgia, 1999

60