T.

C
Çukurova Üniversitesi
Mühendislik-Mimarlık Fakültesi
Otomotiv Mühendisliği Bölümü

Sonlu Elemanlar Proje Ödevi

Jant tasarımı

DANIŞMAN=SİNAN KEİYİNCİ

HAZIRLAYAN=HASAN YILDIZ
2018594058

ARALIK 2021

1
 ÖZET

Taşıtların çok büyük bir çoğunluğu hareket edebilmek için tekerleklerden tahrik
edilmesi gerekir. Bir tekerlek sistemi içerisinde lastik yapıyı tutan ve aksa bağlanan jant
bulunur. Farklı şekillerde ve yapılarda jant modelleri bulunabilir. Buradaki çalışmada belli bir
emniyet gerilmesine sahip malzeme ile 16 inç çapında bir jant tasarımının sonuçları rapor
edilmiştir.

2
 İÇİNDEKİLER
ÖZET ........................................................................................................................................................ 2
İÇİNDEKİLER ............................................................................................................................................. 3
1.GİRİŞ ..................................................................................................................................................... 4
1.1.Literatür Çalışması ......................................................................................................................... 4
1.1.Çalışmanın Amacı .......................................................................................................................... 4
2.MATERYAL VE METOT .......................................................................................................................... 5
2.1.Materyal ........................................................................................................................................ 5
2.2.Metot ............................................................................................................................................ 6
3.SONUÇ .................................................................................................................................................. 9
KAYNAKÇA ............................................................................................................................................. 11

3
1.GİRİŞ
Otomobil taşıtlarının neredeyse hepsinde jant bulunur ve aracın yer ile temasını
sağlayan tekerleklerin üzerine takıldığı bir hareket aktarma organıdır. Jantlar doğrudan aksa
bağlıdır. Alüminyum alaşımı, çelik ve magnezyum gibi farklı malzemelerden farklı avantaj ve
dezavantajlara sahip jantlar üretilebilmektedir. Alüminyum alaşımlı jantlar hafiftirler ve düşük
basınç döküm yöntemi ile üretilirler. Bu nedenle çok fazla şekillerde jant tasarımları
oluşturulabilmektedir (KARA, 2017). Buradaki çalışmada alüminyum alaşımından yapılmış
olan bir jantın tasarımı ve analizi yer almaktadır.

1.1.Literatür Çalışması
Yapılan bir literatür çalışmasında kullanılan malzemelerin tipine göre ve kulanım
amaçlarına göre jantların sınıflandırılması ve bunlar hakkında bilgilendirmeler belirtilmiştir
(ototsarruf.com, 2019). Bulunan bir başka çalışmada da janta ait flanş, offset genişliği, jant
genişliği gibi bilgilere ve jant seçiminde dikkat edilmesi gereken bilgilere yer verilmiştir
(SekizSilindir, 2015). Bu sayede tasarlanabilecek bir jant için bazı gerekli bilgiler kullanılabilir.

1.1.Çalışmanın Amacı
Çalışmanın amacı belirli kabul kriterlerine sahip alüminyum bir jant modeli
oluşturmaktır. Bunun için de alüminyum jant modellenmesi Catia V5R20 3 boyutlu modelleme
programında yapılmıştır. Daha sonra da analiz için Ansys programı üzerinde Statik analiz
yapılmıştır. Bu sayede bir jantın model olarak üretilebilmesi için kabul kriterlerine uygun bir
jant modeli tasarlanması hedeflenmiştir.

4
2.MATERYAL VE METOT

2.1.Materyal
Taşıtın aksına bağlanan, lastiğin bir yuvası olan ve taşıtın hareket etmesi için dönmesi
gerekli olan bir parçadır. Farklı malzemelerde, geometrilerde, boyutlarda ve hatta farklı
desenlerde jant modelleri vardır. Buradaki raporda resmi Şekil 1’de gösterilen jant modeli
kullanılmıştır. 16 inç birimlik bir anma çapına sahip olan ve yapısında %90 oranında
alüminyum içeren alüminyum alaşımından yapılan bir jant kullanılmıştır.

Şekil 1: Jantın 3 boyutlu bir modeli

Janta ait offset değeri 32 mm ve bijon aralığı 110 mm çapındadır. Yani literatürde de 16x6,5-
5x110-32 jantı olarak gösterilebilir. Daha çok binek ve ticari araçlarda kullanılabilen bir jant
tipidir. Şekil 2’de janta ait bazı temel ölçüler yer almaktadır. Jant modelinin kütlesi de 17,827
kg’dır.

Şekil 2: Janta ait bazı önemli ölçüler

5
2.2.Metot
Çözüm için Sonlu Elemanlar Metodu kullanılacaktır. Burada sonlu elemanlar metodunu
uygulamak için ANSYS programının R21 Student versiyonu kullanılmıştır. Sonlu Elemanlar
Metodu kullanımı için model bir ağ yapısı ile örülür. Ancak probleme pek de etkisi olmayan
bölgelerin çözümde varlığı ağ yapısını olumsuz etkileyebileceğinden dolayı çözümün yanlış
olmasına ve fazladan zaman harcanmasına sebep olabilmektedir. Bu gibi bir durumdan kaçınma
amaçlı olarak model, daha iyi sonuçlar alabilmek adına daha uygun bir ağ yapısı için modifiye
edilmiştir. Jantın modifiye edilmemiş hali ve modifiye edilmiş hali Şekil 3’teki gibidir.

Şekil 3: Solda model jant sağda ise geometrik olarak sadeleştirilmiş jant modeli bulunmaktadır.

Bir modele sonlu elemanlar yöntemini uygulayabilmek için o modelin bir ağ yapısı ile
sarılması gerekir. Bunun için de farklı avantajlara ve dezavantajlara sahip eleman türleri vardır.
Örneğin; dörtgen bir prizma yapısı (hexahedron) ile çok daha az sayıda node sayısı elde
edebiliyorken mesh yapısı detaylı bir geometride kalitesizleşir ve çözümden uzaklaşılır. Burada
kullanılan modelde eğrisellikler ve çemberler daha çok ön planda olduğundan elemanlar üçgen
prizmatik (tetrahedron) yapıdadır. Yapısal analizde mesh yapısının kalitesinin kontrolü için
skewness (ideallik için 0,8’in altı olması beklenir.) ve ortagonal quality kalite değerleri yeterli
olacaktır. Kaliteli bir mesh yapısı için skewness değerinin 0,8’in altında, ortagonal quality

6
değerinin de 0,2’nin üzerinde olması gerekir. Şekil 4 ve Şekil 5’te jant modeline ait sırası ile
skewness ve ortagonal quality değerleri verilmiştir.

Şekil 5: Modele ait skewness değeri

Şekil 4: Modele ait ortagonal quality değeri

Yeterli düzeyde ağ modeli oluşturulduktan sonra model üzerinde analiz yapılabilecek

uygunluğa gelmiştir. Malzemenin kuvvetler etkisindeki davranışını inceleyebilmek için sınır
şartları gereklidir. Bunun için jantın göbek deliğinin bir aksa veya mile bağlı olduğu ve burada
hareketsiz kaldığı varsayımı yapılmıştır. Ardından 15kN’luk negatif x yönünde bir kuvvet
uygulanmıştır. Son olarak da lastiğin geldiği bölgeye de pozitif z yönünde 30kN’luk bir kuvvet
uygulanmıştır. Jantın emniyet gerilmesi 150 MPa olarak belirlenmiştir. Yani analiz sonunda
jant üzerindeki maksimum gerilme değerinin 150 MPa olması gereklidir. Modele uygulanan
kuvvetler ve sınır şartları Şekil 6’da gösterilmiştir.

7
Şekil 6: Jant modelinin sınır koşulları ve modele uygulanan kuvvetler

Jantın kuvvetler etkisindeki gerilimini ve uzama miktarını hesaplayabilmek için bazı

fiziksel yasaların bilinmesi gereklidir. Doğrusal gerilme formülü Eşitlik 1’deki gibi, birim
uzama miktarı şekil Eşitlik 2’deki gibi ve malzemenin elastisite modülü de Eşitlik 3’teki gibidir.
Kabul edilebilirlik kriteri için de her bir düğüm noktası için 𝜎 ≤ 𝜎 olmalıdır.

Eşitlik 1: 𝜎 = (𝑁/𝑚 )

∆
Eşitlik 2: 𝜀 =

Eşitlik 3: 𝐸 = (𝑃𝑎)
Malzeme olarak alüminyum alaşım kullanılmıştır. Alüminyum alaşımının yoğunluğu
2770 kg/m3, poisson oranı da 0,33’tür.

8
3.SONUÇ

Yapılan çözüm sonucu jantta oluşan gerilmeler Şekil 7’de ve yer değiştirmeler de
Şekil 8’de gösterilmiştir.

Şekil 7: Janta ait yer değiştirme miktarı

Şekil 8: Janta ait gerilme miktarı

Şekil 8’den de görülebileceği gibi modeldeki maksimum gerilme 142,01 MPa

değerindedir ve problem için verilen emniyet gerilmesi 150 MPa olduğuna göre bu jant
tasarım için uygundur.

9
 Bu çalışmada ticari araçlar için kullanılabilmesi amaçlanan bir jant modeli
oluşturulmaya çalışılmıştır. Bunun için de Catia ve ANSYS programı kullanılmıştır. Catia
programında modellenmesi bitirildikten sonra gerilme ve yer değiştirme değerlerinin hesabı
için ANSYS programında model için bir ağ yapısı oluşturulduktan sonra jantın aksa sabitlendiği
varsayımı ile jantın göbek deliğine sınır şartı uygulandıktan sonra istenilen gerilme dağılımı ve
toplam yer değiştirme değerleri program tarafından hesaplanmıştır. Yapılan hesaplamalar
sonucu alüminyum janttaki maksimum gerilme 142,01 MPa olarak hesaplanmıştır. Bulunan bu
değer kabul kriteri olan 150 MPa emniyet gerilmesini aşmadığından dolayı kabul edilebilirdir.

10
KAYNAKÇA
 KARA, A. (2017). Alüminyum alaşımlı jantların tasarım ve ağırlık optimizasyonu.
Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 957-958.

 ototsarruf.com. (2019, Aralık 9). ototsarruf.com. ototsarruf.com:

https://www.ototasarruf.com/lpghaber.php?faydalibilgilerID=348 adresinden alındı

 SekizSilindir. (2015, Ekim 18). sekizsilindir.com. sekizsilindir.com:

https://www.sekizsilindir.com/2015/10/jant-olcu-degerleri.html adresinden alındı

11