Professional Documents
Culture Documents
80 M4 PDF
80 M4 PDF
TMMOB
YIL 17
SAYI 80
ZET
Tekstilde halat, sa rgs, dokuma ve rme teknikleri kullanlarak kk apl yuvarlak kuma formlar elde
edilmektedir. Bu yntemlerle retilen kumalarn ve bu kumalarn takviye olarak kullanld kompozit yaplarn gerek
gnlk hayatta gerekse sanayide birok kullanm alan mevcuttur.
Bu almada yuvarlak ve ayn zamanda kk aptaki kuma formlar ve retim makineleri hakknda bilgi
verilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Halatlar, yuvarlak rme, sa rgs, yuvarlak dokuma, yuvarlak zg rme.
YIL 17 - SAYI 80
SAYFA 30
Tekstil ve Mhendis
1. GR
Tekstilde halat, sa rgs, dokuma ve rme teknikleri
kullanlarak kk apl yuvarlak kuma formlar elde
edilmektedir. Bu yntemlerle retilen kumalarn ve bu
kumalarn takviye olarak kullanld kompozit yaplarn
gerek gnlk hayatta gerekse sanayide birok kullanm
alan mevcuttur. Bunlardan bazlar halatlar, giysilik tekstil
rnleri, tekstil aksesuarlar, ayakkab bac, boyun ask
ipi, teknik tekstiller, tbbi tekstiller, otomotiv tekstilleri,
basnl ve hidrolik malzemelerde szdrmazlk eleman,
elektrik kablosu, izolasyon hortumu, yelken halatlar,
parat ipleri, dac urgan vb. olarak sralanabilir.
retim teknolojilerini halat yapm teknolojisi, sa rgs,
yuvarlak dokuma, tek ve ift yatakta tp eklinde rme kuma, hibrit kumalar ve inesiz rg olarak zetlemek
mmkndr. Yuvarlak dokuma kumalar genel olarak
ambalaj sanayinde kullanlmaktadr ve kk aptaki kuma kategorisine girmezler. rme makinelerinde ise tek
yatakta (single jersey) mm ile llen aplarda kuma
retilebilmektedir. Geleneksel ift yatakl (silindir-kapak)
yuvarlak rme makinelerinde ise kam profili parametresinden dolay 2 in'ten (~60 mm) daha kk apta
retim yaplamamaktadr. Sa rg makinelerinde son yllarda olduka nemli gelimeler olmutur. ki boyutlu sa
rmeden boyutlu, stelik her dorultuda dndrlebilen sa rg makineleri retilmitir. Hortum glendirme rglerde ise hem sa rgs teknii hem de yuvarlak rme teknii kullanlabilmektedir. Son yllarda ilgin
olan bir alma da inesiz rg makineleridir. Bu almada tm bu tekstil yaplar ve retim makineleri hakknda
bilgi verilecektir.
YIL 17 - SAYI 80
SAYFA 31
Tekstil ve Mhendis
2.
-
(a)
neli sa rg makineleri
Dolgulu (salmastra) sa rg makineleri
boyutlu sa rgl yap oluturma ilemi
Yuvarlak ve sarlm sa rgler
Magnaweave/omniweave veya 4 adml sa rg
ilemi
- 2 adml sa rg ilemi
- boyutlu dner sa rg ilemi
(b)
Meksika krfezinde 4-6 hafta boyunca demirleyen bir geminin halatlarnn bazlarnn kopmu olduu grlmtr. Yaplan testlerin sonucunda halatlarn mukavemetinin
ilk mukavemetlerinin %20'si kadar olduu tespit edilmitir. Bunun sebebi, dalgalarn periyodik hareketleri sonucunda halatn gerilip gevemesi ile oluan histeris yorulma
krlmas olarak aklanmtr [6]. Bunu nlemek iin
halatlarn minimum bir n gerilme kuvveti altnda altrlmas gerekmektedir. Hatta deniz yzeyindeki petrol
platformlarn tutan halatlarn devaml belirli bir gerilme
altnda olmas iin bilgisayar kontroll sistemler gelitirilmitir [3].
2.2. Sa rgs
Sa rgs DIN 60 000 standardnda rgy oluturan
ipliklerden en az birinin rgnn kenarlarndan al bir biimde katlanarak yeniden rg yaps ierisine katld,
dzenli bir iplik dalmna ve kapal bir yapya sahip tekstil yzeyi ve boyutlu tekstil yaplar olarak tanmlanr
(ekil 5). Sa rg makinesinin patenti 1748 ylnda
Manchester'de Thomas Walford tarafndan alnmtr [7].
(a)
(b)
(c)
YIL 17 - SAYI 80
SAYFA 32
Tekstil ve Mhendis
(a)
(b)
-boyutlu sa rg ilemi, istenilen -boyutlu geometriyi ilave kesme, yerletirme vs. ilemleri olmakszn tek bir
admda gerekletirme potansiyeline sahiptir (ekil 9-a).
Ayn zamanda tabakalar arasndaki ayrma tamamen
ortadan kaldrlm olacandan dier kompozitlerde yaygn
olarak grlen delaminasyon ortadan kalkmaktadr [7].
Kuma, yapsndan dolay, enerjiyi snmleme zelliine
sahiptir. Bu yap ayn zamanda arpma ile meydana gelebilecek paralanmalar en aza indirmektedir (ekil 9-b). Boyutlu rotasyon erit rme makinesi konsepti (ekil 9-a)
Aachen niversitesi Makine Mhendislii Fakltesine
bal Tekstil Teknolojileri Enstits'nde kelebek arka sahip konvansiyonel salmastra makinalarndan esinlenerek
gelitirilmitir. alma prensibi -boyutlu rotasyon erit
rme tekniindeki salmastra makinas ile benzerlik gstermektedir. Makinenin diktrtgen zemin plakasnn zerine
kelebek arklarndan geerken kontrol edilebilen bobinler
yerletirilmitir (ekil 10). Bobinlere plaka zerinde istenilen dorultuya gidebilmesi iin hareket verilebilmekte
ve/veya bobin plaka zerinde sabit tutulabilmektedir. Gerekli elastiklii kazandrmak iin erit ierisine gergin bir
tahrik yay tarafndan fazla iplii geri ekerek kuma yapsnn bozulmasn nleyen bir aparat yerletirilmitir. Bu
mekanizma her bir bobin yuvas ierisine yerletirilmitir.
The Journal of Textiles and Engineer
(a)
(b)
(c)
YIL 17 - SAYI 80
SAYFA 33
Tekstil ve Mhendis
DIN 6000'e gre rme kuma: Bir ya da daha ok saydaki iplikten bir ya da daha ok iplik sisteminden ilmek oluturarak ortaya karlan dz yzey olarak tanmlanr.
1589 ylnda ngiltere'de William Lee ilk rme makinesini
icat etmitir. Bylelikle bin yldan daha uzun sredir elle
rlen kumalar ilk defa mekanik olarak elde edilebilir
hale getirilmitir [7].
Klasik kullanm alan olarak giyim (kazak, i giyim, orap,
spor giyim, mayo vb.), ev tekstili (tl perde, yatak takmlar, gnelik, masa rts, koltuk kumalar vb.) yansra
teknik tekstil amal olarak da kullanlmaktadr.
Atk ve zg olmak zere iki eit rme vardr. Bu blmde kk apl yuvarlak rme makinelerinden bahsedilecektir. Hem atkl rme hem de zgl rme kk
apl yuvarlak rme makineleri yaplmtr. Bu makineler
ve retilen mamuller aada anlatlmtr.
2.4.1. Kk apl Yuvarlak Atk rme Kumalar
ve retim Makineleri
Tek yatakl kk apl yuvarlak rme makineleri (ekil 16)
yukar doru ap azalan (konik ekilde) dner kovan (1) ve
kovan etrafnda bir veya daha fazla yerletirilmi sabit kam
(3) prensibine gre alrlar. neler (5) yatak ierisinde dikey dorultuda hareket eder ve kovan etrafna yerletirilmi
kam says kadar her dnte rg sras yaparlar. plik, inelerin nne yerleri sabit iplik klavuzlar tarafndan beslenir. rlm kuma kovann ierisinden aa doru ekim
silindirleri tarafndan sarlr ya da katlanr.
(a)
(b)
1.
2.
3.
4.
5.
(c)
ne yata
Kam kapa
Kam
Bilezik
ne
YIL 17 - SAYI 80
SAYFA 34
Tekstil ve Mhendis
Harry Lucas firmasnn yapay damar retimi iin tasarlad makinede 5 ine ile 2 mm'den 5 mm'ye kadar aplarda
kuma rlebilmektedir (ekil 17).
neler
YIL 17 - SAYI 80
SAYFA 35
Tekstil ve Mhendis
Harry Lucas firmasnn yuvarlak zg rme makinelerinde 3 mm den 12 mm'ye kadar olan aplarda kuma rlebilmektedir (ekil 22)[28].
(a)
(b)
(c)
ekil 23. a) boyutlu dokuma makinesinin perspektif grn,
b) Dokuma blgesinin kesit grn, c) Dokuma yapsnn oluturulduu blgenin kesit grn [31]
3. SONU
Bu almada yuvarlak ve ayn zamanda kk aptaki
kuma formlar ve retim makineleri hakknda bilgi verilmitir. Teknik tekstil uygulamalar ve tekstil kompozitlerinin kullanm alanlar son yllarda hzl bir ekilde artmtr. Buna paralel olarak halat, sa rgs, boyutlu
dokuma, kk apl yuvarlak rme konularnda yeni gelimeler olmakta ve yeni tekstil yap ve makine patentleri
alnmaktadr.
YIL 17 - SAYI 80
SAYFA 36
Tekstil ve Mhendis
KAYNAKLAR
1. ISO, (2001) DIS 1968 Ropes and Cordage Vocabulary, ISO,
Geneva.
2. Pacific Wool and
Fiber,http://www.pacificwoolandfiber.com/weaving_accessories
.htm, 20.12.2010
3. Hearle, J.W.S., Halat Teknolojisindeki Gelimeler, 1.
Uluslararas Teknik Tekstiller Kongresi, 11-12 Ekim 2002, zmir.
4. First Subsea,
http://www.firstsubsea.com/fspages/mooring/floating-platformproduction.htm?images, 20.12.2010.
5. Offspring International Limited(OIL),
http://www.offspringinternational.com/modules/user/content.ph
p?linkid=76, 20.12.2010
6. Tayyar, A. E. ve Alan G., Sentetik Liflerden retilen Halat
Yaplar ve Kullanm Performanslar, Tekstil ve Mhendis
Dergisi, Yl 14, Say 68, sayfa 10.7. Wulfhorst, B., Tekstil retim
Yntemleri, Tercme: Demir,A. ve Torun,A.R., stanbul, 2003.
8. Claire's Website,
http://www.artisanart.biz/clairecassan/Kumihimo.html,
20.12.2010.
9. McKenna, H. A. Hearle and J. W. S. O'Hear, N., Handbook of
Fiber Rope Technology, s. 204, 01/2004.
10. Hsiang Chuan Machinery Co. Ltd.,
http://www.globalbraid.com/braidingmachines.htm?gclid=CPWX2oXW4aUCFcGGDgodcDS61Q,
20.12.2010.
11. Filickr, http://www.flickr.com/photos/nylanmana/3725803286/,
20.12.2010.
12. Trade Korea, http://www.tradekorea.com/sell-leadsdetail/S00023901/expanded%20graphite%20packing/%20graphit
e%20braided%20packing.html, 20.12.2010.
13. ITA (Institut fr Textiltechnik der RWTH Aachen),
http://www.ita.rwth-aachen.de/ita/andere_sprachen/englisch/300-research.htm, 20.12.2010.
14. MYM Technologies Ltd.,
http://www.mymtechnologies.com/3dbraiding2.html, 20.12.2010
15. Herzog Brading Machines, http://www.herzogonline.com/conpresso4/en_rubric/detail.php?rubric=[EN]+Resear
ch&nr=322, 20.12.2010.
16. Xinchang Benfa Electromechanical Co., Ltd
http://www.goodbf.com/braiding-machine/ 22.12.2010
17. Muratec kompozit sistemleri,
http://www.muratec.net/braider/pro_jointbraid.htm, 20.12.2010
18. Madshus, http://www.madshus.com/products/nanosoniccarbon-classic-plus, 20.12.2010
19. DIY Trade
http://www.diytrade.com/china/4/products/3037377/Braided_Fl
exible_Metal_Conduit.html, 20.12.2010
20. Made in China, http://china-hdmi-cable.en.made-inchina.com/product/yovmSBXKPgcs/China-HDMI-to-HDMICable-HC030-.html, 20.12.2010
21. Cacciapuoti, B., Noisless High-Speed Circular Loom for
Producing Tubular Fabrics Consisting of Strips, Threads and the
Like Made of Synthetic or Natural Materials, Pattent Application,
4,432,397, February, 1984, Italy.
22. Baer, G., Dokuma Teknii ve Sanat, Cilt 1, Temel Dokuma
Teknii ve Kuma Yaplar, s. 58, zmir, 2004.
23. Lohia Group,
http://www.lohiagroup.com\images\LSL6.pdf, 20.12.2010
24. Exzakta Meccanicca, http://www.exzakta.com/gallery.htm,
India. 20.12.2010
25. Biliik, K. Kompozitler in ok Eksenli Boyutlu
The Journal of Textiles and Engineer
YIL 17 - SAYI 80
SAYFA 37
Tekstil ve Mhendis