Professional Documents
Culture Documents
TE PASQYRAVE FINANCIARE
Kapitulli 1
PRMIRSIMI I RAPORTIMIT FINANCIAR
1.1Parimet e ndertimit te Paqyrave Financiare.
Ekzistenca e cmimeve publike ne nje treg aktiv eshte fakti me i mire e vleres se drejte
dhe kur ajo ekziston duhet te perdoret per te vleresuar asetet dhe detyrimet. Nje
instrument financiar mendohet ti caktohet nje vlere ne tregun aktiv nqs listat e
cmimeve mund te konsultohen lehtesisht dhe rregullisht.
Nqs tregu per nje instrument financiar nuk eshte aktiv, institucioni duhet te percaktoje
vleren e drejte duke perdorur nje teknik vleresimi duke perfshire te gjithe faktoret qe
pjesemarresit ne treg do merrnin parasysh para se te caktonin cmimin dhe qe eshte ne
perputhje me metodat e pranuara ekonomike te perdorura per te caktuar cmimet e
instrumentave financiare.
Nje institucion perjashtohet nga vleresimi i instrumentave me vleren e drejte kur vlera
te nrdryshme paraqiten dhe nuk mund te zgjedhesh midis tyre.
Fair Value ose vlera e drejte eshte shuma me te cilen mund te shkembehet nje aktiv ose
detyrim mes paleve, ne nje transaksion te cilat jane te mireinformuara,te vullnetshme
dhe te palidhura.
Nje instrument financiar konsiderohet i koutuar ne nje treg aktiv nese cmimet e
kuotuara jane te gatshme dhe te disponueshme ne nje burse, nga nje ndermjetes, grup
industrial, agjensi cmimesh dhe agjensi rregullatore, dhe nese keto cmime
perfaqesojne transaksione aktuale qe ndodhin rregullisht ne kushtet e tregut te lire.
Ekzistenca e cmimeve te kuotuara te publikuara ne nje treg aktiv eshte treguesi me i
mire i vleres se drejte, dhe kur ato ekzistojne, ato perdoren per te vleresuar aktivin
financiar ose pasivin financiar.
Nese tregu per nje instrument financiar nuk eshte aktiv, atehere njesia ekonomike
perllogarit vleren e drejte duke perdorur teknika vleresimi. Teknikat e vleresimit
konsistojne ne perdorimin e vleres se transaksioneve te kryera ne kushtet e tregut te
lire mes paleve qe kane njohuri dhe vullnetin e mire, krahasimin (nese ekziston) me
vleren e drejte aktuale te nje instrumenti tjeter pothuajse te ngjashem me
instrumentein ne fjale, analizen e fluksit te skontuar te parase si dhe modelet e cmimit
te opsioneve. Nese ekziston nje teknike qe perdoret zakonisht ne treg (dmth nga
pjesemarresit aktive ne treg)
KAPITULLI 2
BAZAT E MATJES DHE VLERESIMIT
Kosto historike:
2.2.2.Vlerat e drejta
Vlera e drejt i ka avantazhet e saj n kushtet e nj tregu efikas.
Kur tregtohen aktivet n nj treg efikas, duket se nuk ka arsye se prse vlera e aktiveve t
ndryshoj pr enetitetet q mund t marrin pjes n at treg.
Aktivi pritet t jap normn e kthimit t tregut pr rrezikun prkats
N nj treg efikas, mund t ket vetm nj vler tregu pr nj aktiv n nj moment kohe t
dhn.
Nse arrihet n prfundimin se nj treg sht efikas, mimi i tregut pr nj aktiv q tregtohet
n t, do t pasqyroj vlern pr do entitet dhe arrijm konkluzionin q
pr qllimet e kontabilitetit sht m e sigurt t prdoret mimi i tregut.
2.2.3.Vlera neto e realizueshme
Pikpamja e mimit t shitjes n mnyr m t dukshme korrespondon me konceptin
e vlers neto t realizueshme, ose shuma q entiteti mund t marr nga realizimi.
Ka disa avantazhe nga prdorimi i vlers neto t realizueshme:
ajo sht e leht pr tu kuptuar
tregon shumn e burimeve n para t komanduara nga entiteti
mimet e shitjes jan t rendsishme pr vendim-marrjen e drejtimit
pr t prcaktuar aftsin e entitetit pr t marr hua duke vendosur si kolateral aktivet e tij
investimi kapital sht m pak me rrezik kur aktivet e prfshira n t pritet t ken nj
mim shitje t lart
Mosprkatsia pr aktivet e mbajtura pr shfrytzim
Vlera e investimit n aktivet e entitetit sht m e madhe se vlera e tyre neto e realizueshme
Aktivet e blera ose prodhuara pr shitje, rrezikojn rregjistrimin n avanc t fitimeve t
parealizuara.
Konkluzioni: Vlera Neto e Realizueshme sht e prshtatshme pr aktivet e teprta, ose kur
vendoset pr shitjen e tyre si alternativa m rentabl.
11
12
Objektivi i matjes s vlers n treg sht t matet nj aktiv ose detyrim me nj mim q ai do
t ishte kmbyer n kushtet e nj tregu me konkurenc
Objektivi i matjes specifike t entitetit fokusohet n pritshmrin e entitetit raportues, i cili
mund t ndryshoj dukshm nga ai i mimit t tregut.
13
Nj tjetr form e kritiks pr kontabilitetin me vlern e drejt sht se kjo ndonjher nuk
sht e besueshme.
Duke patur parasysh llojshmrin e rrethanave q krijohen sht e vshtir t bsh gjykime
pr vlefshmrin e prgjithshme t besueshmris e cila sht, ndoshta m e prshtatshme t
merret n konsiderat n prpunimin e standardeve kontabl t veant.
15
Edhe se vlera e drejte se fundmi ka arritur te kete aprovimin e shumices per perdorimin e saj
per instrumentat financiare te mbajtur per shitje, ka akoma nga skeptike te cilet kane kritika
ne lidhje me te.Kritika keto te lidhura kryesisht me karakteristikat e impaktin qe kjo metode
do sjellene gjithe sistemin ne teresi.
1. Lidhja e vleres se drejte me praktikat kontabel te bankave,
2. Siguria e vleres se drejte,
3. Krahasueshmeria e informacionit financiar,
4. Impakti ne stabilitetin e sistemit.
KAPITULLI 3
ANALIZIMI I SKK DHE SNK
Ligji Nr. 9228, n Nenin 13, Parimet e Vlersimit parashikon : Elementt futen
n llogari dhe prfshihen n pasqyrat financiare, me shumat q prcaktohen, sipas
standardeve kontabl. VLERSIMET KONTABL DHE NDRYSHIMET E TYRE
mund t arrijm n prfundimin se kujt i atribuohen kto ndryshime, sepse ato mund t vijn
qoft nga gabime njerezore n t shkruar e n shtyp, ose qoft nga qndrimi kundrshtues i
organeve q kan prgatitur dhe miratuar SKK.
N SKK 5 jan prfshir edhe aktivet afatgjata materiale edhe ato jomateriale.
Prsa i prket bazave t vlersimit dhe matjes pr AAM ky Standard e parashikon kt n dy
momente.
N momentin fillestar t njohjes paraqitet si mposht:
Nj element i AAM-s, q plotson kriteret pr njohje si aktiv n bilanc, vlersohet me kosto
ku prfshihet:
(a) kostoja e blerjes (prfshin edhe taksat e importit dhe taksa t tjera t parimbursueshme,
pasi t zbriten skontot tregtare dhe rabatet);
(b) kosto t tjera t drejtprdrejta, q lidhen me sjelljen e aktivit n vendndodhjen dhe kushtet
e nevojshme pr funksionimin e tij, sipas qllimeve t njsis (prfshir koston e prodhimit t
aktivit, nse ka t tilla kosto);
(c) kostoja e vlersuar fillestare e montimeve t ardhshme t nj aktivi dhe t kthimit t
terrenit, n t cilin ai ndodhet n gjendjen fillestare, nse vlersimi i tyre prputhet me
politikat pr krijimin e nj provizioni, si prshkruhet n SKK 6.
N paragrafin 21 t ktij SKK jepet vlersimi i mpasm ku thuhet:
Njsia ekonomike do t zgjedh si politik t saj kontabl ose modelin e kostos (i cili
shpjegohet n paragrafin 21), ose modelin e rivlersimit (i cili shpjegohet n paragrafin 22)
dhe do t zbatoj at model pr t gjith klasn e AAM-s q vlersohet.
Modeli i kostos
N bilanc, nj element i AAM-s paraqitet me kosto minus amortizimin e akumuluar dhe
ndonj humbje t akumuluar nga zhvlersimi.
Modeli i rivlersimit
Nj klas AAM, vlera e drejt e s cilave mund t matet me besueshmri, paraqitet n bilanc
me shumn e rivlersuar, e cila sht vlera e drejt n datn e rivlersimit minus amortizimin
e akumuluar t mpasshm dhe humbjet e akumuluara t mpasshme nga zhvlersimi.
Rivlersimet duhet t kryhen rregullisht, n mnyr
q vlera kontabl t mos ndryshoj materialisht nga vlera q do t rezultonte vlersimi i
AAM, n datn e bilancit do t bhej me vlern e drejt.
N SKK 5, matja dhe vlersimi i aktiveve afatgjata jomateriale jepet n paragraft 50-60. N
paragrafin 50 t ktij Standardi paraqitet vlersimi fillestar, si mposht:
Nj AAJM i bler matet fillimisht me koston q prbhet nga mimi i blerjes dhe kosto t
tjera q lidhen drejtprdrejt me blerjen.
Nga leximi i ktij paragrafi pritet q t vazhdohet me prcaktimin e bazs s matjes e
vlersimit pr ato AAJM t cilat prodhohen nga vet entiteti. Por t till paragraf un nuk e
kam gjetur. N SNK 38 matja e vlersimi jepen n paragraft 51-67.
SNK 38 Aktivet Jo-Materiale
N paragrafin 57 t ktij Standardi jepet rregulli I prgjthshm pr vlersimin e AAJM pas
njohjes fillestare, si mposht:
Nj AAJM do t paraqitet n bilanc me koston e tij minus amortizimin e akumuluar dhe
humbjet e akumuluara nga zhvlersimi.
Ndrsa n paragrafin 58 fjalia e fundit theksohet:
Rivlersimi i AAJM nuk lejohet.
N kt Standard paragraft 25-32 trajtojn zbatimin e kritereve t njohjes pr t bler veas
dhe paragraft 33-43 trajtojn zbatimin e tyre ndaj aktiveve jo-materiale t blera nga nj
kombinim biznesi.
Paragrafi 44 trajton matjen fillestare t aktiveve jo-materiale t blera nprmjet granteve
qeveritare, paragraft 45-47 trajtojn kmbimet e aktiveve jo-materiale dhe paragraft 48-50
me trajtimin e emrit t mir t gjeneruar vet.
Paragraft 51-67 trajtojn njohjen fillestare dhe matjen e aktiveve jo-materiale t prodhuara
vet.
N paragrafin 24 jepet ky rregull i prgjithshm pr vlersimin e AJM-ve: Nj aktiv
jomaterial matet fillimisht me koston.
N paragrafin 70 vlersimi mbas njohjes fillestare:
Nj njsi ekonomike zgjedh ose modelin e kostos si n paragrafin 74 ose modelin e
Pra n rastin e AAM nuk ka ndryshime mes SKK dhe SNK, ato prshkruajn t njjtat baza
vlersimi, duke theksuar se n njohjen fillestare AAM vlersohen me kosto, ndrsa m pas
ato mund t vlersohen ose me kosto ose me vlern e drejt (dmth t rivlersohen).
Ndryshimet:
Pra si konstatohet:
Ndrsa n SKK kemi prcaktimin e prer q AAJM vlersohen vetm me kosto dhe
rivlersimi me vlern e drejt nuk lejohet, n SNK 38 kemi prcaktimin, q sht i njjt me
SNK 16 pr Aktivet Afatgjata Materiale, q pas njohjes fillestare AJM mund t vlersohen
me kosto (sipas modelit t kostos) ose duke I rivlersuar me vlern e drejt (sipas modelit t
rivlersimit).
Edhe SKK edhe SNK kan nj ndryshim t vetm me PKP dhe ligjin e mparshm, q t
parat lejojn rivlersimin me vlern e tregut t AAMve, ndrsa PKP e lejonte kt mundsi
rivlersimi vetm n rastet e humbjes ose rnies s dukshme t vlers n krahasim me vlern
kontabl neto.
t qiras sht norma e interesit e nnkuptuar n qira ose, nse llogaritja e saj nuk sht e
mundur, norma e interesit t huamarrjes nga qiramarrsi.
Nga pikpamja e qiramarrsit, vlersimi i qiras s zakonshme jepet n paragrafin 37:
Pagesat e qiras s zakonshme do t njihen si shpenzime, duke prdorur metodn lineare
prgjat afatit t qiras, pr aq koh sa nuk ka ndonj metod tjetr m sistematike e m
prfaqsuese t mnyrs se si prdoruesit marrin prfitimet nga prdorimi i mjetit (aktivit) t
marr me qira.
SNRF/SNK 17 Qirat
Blersi shprndan, n datn e blerjes, koston e nj kombinim biznesi duke njohur aktivet,
detyrimet e detyrimet me kusht t identifikueshme t t blerit q knaqin kriteret e njohjes n
paragrafin 37 me vlern e tyre t drejt n at dat.
N paragrafin 48 t SNRF 3, jepen rregullat e vlersimit mbas njohjes e matjes fillestare t
tyre:
Mbas njohjes s tyre fillestare, blersi mat detyrimet me kusht q jan njohur veas n
prputhje me paragrafin 36 me m t lartn mes:
(a) shums q duhej t njihej n prputhje me SNK 37, dhe
(b) shums s njohur fillimisht minus, kur sht rasti, amortizimin e akumuluar t njohur n
prputhje me SNK 18 T Ardhurat.
Emri i mir
N paragrafin 51, jepen rregullat e njohjes e vlersimit t emrit t mir:
N datn e blerjes, blersi duhet:
(a) t njoh emrin e mir t bler n nj kombinim biznesi si nj aktiv; dhe
(b) t mas fillimisht kt emr t mir me koston e tij, q sht tejkalimi i kostos s
kombinimit t biznesit mbi interesin e blersit n vlern neto t drejt t aktiveve, detyrimeve
e detyrimeve me kusht t njohura n prputhje me paragrafin 36.
Ndryshimet:
Ne konstatojm q trajtimi i matjes dhe vlersimit nuk ndryshon parimisht mes SKK dhe
SNRF, por konstatojm q trajtimi n SNRF sht shum m i hollsishm dhe i detajuar pr
tju prgjigjur t gjitha situatave n tregjet e vendeve t zhvilluara.
Matja e detyrimeve tatimore t shtyra dhe aktiveve tatimore t shtyra duhet t pasqyroj
pasojat tatimore q mund t vijn nga mnyra me t ciln entiteti pret, n datn e bilancit, t
rikuperoj ose t shlyej vlern kontabl neto t aktiveve dhe detyrimeve t saj.
Ndryshimet:
Pra megjithse sht shpallur q SKK Nr. 11 Tatimi mbi Fitimin nuk sht i detyrueshm
pr tu zbatuar, ndryshimet me SNRF/SNK 12 Tatimet mbi t Ardhurat, jan shum t
vogla, si dhe n asnj rast nuk ka dallime konceptuale.
N SKK 12 nuk ka rregulla t matjes apo vlersimit t cilat t jen paraqitur n mnyr t
veant.
Nj transaksion n monedh t huaj n njohjen fillestare rregjistrohet n lek, duke
zbatuar mbi shumn e monedhs s huaj kursin e menjhershm t kmbimit ndrmjet lekut
dhe monedhs s huaj.
N do dat t bilancit:
1. zrat monetar, t shprehur n monedh t huaj, prkthehen duke prdorur kursin e
kmbimit t mbylljes (dmth, n datn e bilancit);
2. zrat jomonetar, q maten me kosto historike n monedh t huaj, prkthehen duke
prdorur kursin e kmbimit n datn e transaksionit;
3. zrat jomonetar, q maten me vlern e drejt n monedh t huaj, prkthehen duke
prdorur kursin e kmbimit n datn kur sht prcaktuar vlera e drejt.
Diferencat e kmbimit, q rrjedhin gjat shlyerjes s zrave monetar ose gjat
prkthimit t zrave monetar me kurse kmbimi t ndryshme nga kurset e kmbimit,
me t cilat ato jan prkthyer n njohjen fillestare gjat periudhs kontabl aktuale,
ose n pasqyrat financiare t mparshme, njihen si fitim (ose humbje) t periudhs
kontabl kur ato lindin.
Kur nj prfitim ose humbje kapitale pr nj z jomonetar njihet drejtprdrejt n
kapital, athere drejtprdrejt n kapital do t njihet edhe diferenca e kmbimit. Por, kur
prfitimi ose humbja kapitale nga nj z jomonetar njihet n pasqyrn e t ardhurave dhe
shpenzimeve, athere diferenca e kmbimit do t njihet edhe ajo n pasqyrn e t ardhurave
dhe shpenzimeve.
SNKR/SNK 41 Bujqsia
SNK 41 Bujqsia, parashikon rregulla pr marrjen n kontabilitet dhe vlersimin n
paragrapht 10-25. N paragrafin 12 dhe 13 jepen rregullat e vlersimit, si mposht:
Aktivi biologjik matet n njohjen fillestare dhe n seciln dat t mbylljes s bilancit me
vlern e tij t drejt minus kostot e muara n pikn e shitjes, prve rastit
t prshkruar n paragrafin 30 kur vlera e drejt nuk mund t matet me besueshmri.
Prodhimi bujqsor i vjel nga aktivet biologjike t entitetit matet me vlern e tij t
drejt minus kostot e muara n pikn e shitjes n vendin e vjeljes.
Prcaktimi i vlers s drejt pr aktivet biologjike ose prodhimin bujqsor mund
t lehtsohet duke grupuar aktivet biologjike ose prodhimin bujqsor sipas atributeve
kryesore; pr shembull, sipas moshs ose cilsis. Entiteti i zgjedh atributet q
korrespondojn me atributet e prdorura n treg si baz pr t vendosur mimet.
Ndryshimet:
Pra n rastin e aktiveve biologjike dhe prodhimit bujqsor SKK 13 dhe SNK 41 jan t
ndryshme. Ndrsa n SKK krkohet q ato t vlersohen me kosto, SNK 41 krkon q ato t
vlersohen me vlern e drejt, me prjashtim t rastit kur ato nuk mund t
vlersohen me vlern e drejt.
Kapitulli IV
ANALIZA E PYETSORIT
4.1.
VLERSIMI I PYETSORIT
Forma e shoqris
Forma e shoqris
P.F
Sh.p.k
Sh.k
Sh.a
30%
70%
Nga t gjith bizneset e internvistuara 70% e tyre ishin shoqri me prgjegjsi t kufizuar
(Sh.p.k), ndrsa 30% e tyre ishin shoqri aksionere (sh.a). Prsa i prket shoqrive
komandite ato nuk egzistojn edhe pse jan n ligj. Kurse Personat Fizik (P.F) nuk i
intervistova sepse nuk i interesojne studimit t kryer.
5%
95%
Rezultoi q nga prgjigjet 95% e t intervistuarve ishin pronar vendas me njsi ekonomike
private dhe 5% e tyre ishin pronar t huaj. Prsa i prket njsive ekonomike publike nuk
kemi ndonj shoqri t veant.
40%
20%
Tregti
Konsulenc
T prziera
Shoqri Sigurimesh
80
70
60
50
0-9
40
10-49
mbi 250
30
20
10
0
2011
2012
2013
80
70
60
50
0-2
40
2-10
30
mbi 250
10-50
20
10
0
2011
2012
2013
N shumicn e rasteve firmat i prkisnin kategoris 2-10mil lek xhiro vjetore dhe
gjithashtu kemi nj rnie t firmave t kategoris nga 10-50mil lek xhiro prshkak t
krizs gj e cila nga ndikuar n rritjen e kategoris se firmave nga 2-10 mil lek. Ndrsa
n kategorin 50-250mil lek xhiro nuk ka ndonj ndryshim thelbsor si kishin dy
kategorit e mparshme
Mendimi I ekonomistve t pyetur sesa t familjarizuar jan me metodat e vleresimit te elementeve te PF sipas SKK/SNRF
Njohurit baz i familjarizuar me konceptet
10% m t fundit Nuk kam njohuri Nuk i prdor
Njohuri t avancuara
90%
T tjera
100%
Mendoni se metoda e prdorur pr vlersimin e AAM (kosto historike) I prgjigjet vlers s tregut
PO JO
100%
Pra si shihet kosto historike pr vlersimin e AAM sipas SKK, i prgjigjet vlers s tregut
n 100% t rasteve.
100%
Inventarizimi periodik
30%
70%
T tjera
MESATARE
20%
80%
Nga analiza e pyetesorit firmat mbajn iventart me kosto historike n masen 100% dhe
prdorin metodn mesatare 80% e tyre dhe 20% prdorin metodn Fifo. Metoda FIFO
prdoret nga ato biznese q lendn e par e kan tepr t ndjeshme pr ta konsumuar n
procesin e prodhimit.
Sistemimi i diferencave
Llogari bilanci
T tjera
20%
80%
Diferencat nga kurset e kmbimit kan t bjn me humbjen ose fitimin t krijuara nga
ndryshimi i kursit n datn e kryerjes s transaksionit. Pr kt pyetje n 80% t rasteve
kto diferenca kalojn n llogari rezultati, ndrsa n 20% t tyre n llogari bilanci.
100%
Shumica e kontabilistve nuk i prdorin aktivet dhe pasivet e kushtzuara dhe si rezultat nuk
japin informacion n shnimet shpjeguese.
JO
10%
90%
PF
50%
50%
4.2.KONKLUZIONE T PYETSORIT
VI. BIBLIOGRAFIA
PF
Shpk
Shk
Shkm
0-9
10-49
50-99
100-250
Mbi 250
0-2
2-10
10-50
50250
2011
2012
2013
Mbi
250
Standartet Ndrkombtare
T tjra, Specifiko
T tjera, Specifiko
.
5. Keni hartuar Pasqyra Financiare Individuale apo te Konsoliduara?
Individuale
Konsoliduara
PO
JO
Kosto
Vler Neto e Realizueshme
T tjera,specifiko__________________________________
.
9. Cilin sistem iventarizimi prdorni m shum?
Inventarizimi i vazhdueshm
Inventarizimi periodik
FIFO
MESATARE
T tjera (Specifiko)______________________________
11. Diferencat e konvertimit nga kurset e kmbimit n fund t vitit jan sistemuar n:
Llogari rezultati
T tjera,(Specifiko)
Llogari bilanci
.
12. A keni dhn n shnimet shpjeguese informacion pr aktivet dhe pasivet e
kushtzuara?
PO
JO
PO
JO
14. Keni hasur vshtirsi n plotsimin e krkesave te sistemit tatimor n lidhje me PF?
Jo
Po (Specifiko)