MEHANIKA FLUIDA

Sloeni cevovodi
1.zadatak. Iz dva velika otvorena rezervoara sa istim nivoima H=10 m istie voda kroz
cevi I i II istih prenika i duina: d=100mm, l=15m i magistralni cevovod duine
2L=100m, prenika D=150mm. Zanemariti lokalne gubitke, tr=0,03 (za sve cevi).
a) Odrediti protoke kroz cevi I i II i magistralni cevovod.
b) Koliki je jedinini rad i korisna snaga pumpe P koju treba ugraditi u cevovod I da
bi protoci u cevi I i II bili isti.

Reenje:
a) Bernulijeve jednaiena za nivoe vode u rezervoarima i izlazni presek magistralnog
cevovoda su:
pa
pa
l v12
L v 2
L v2 v2
... (1)
+ gH = + tr
+ tr
+ tr
+

d 2
D 2
D 2
2
pa
p
l v 22
L v2 v2
... (2)
+ gH = a + tr
+ tr
+

d 2
D 2
2
Iz jednaine kontinuiteta imamo:

v1

d2
D2
= v
4
4

v1d 2 = vD 2

... (3)

d2
d2
D2
+ v2
=v
( v1 + v 2 ) d 2 = vD 2
4
4
4

... (4)

v1

Od (2) oduzmemo (1) i dobijamo:

iz (3) dobijamo:

v 2 = v1

l 2 L 2 l 2
v1 + v = v 2
d
D
d
2
d
v = v1 2
D

4
dl L d
+ = 1, 2v1 .
l d D D

Iz (4) se dobija: vD = ( v1 + 1, 2v1 ) d = 2, 2v1d

2

Dakle,

l 2 Ld 2 l 2
v1 + v1 = v 2

d
DD
d

d
v = 2, 2v1 .
D

2
1, 2 D

v 2 = 1, 2v1 =
v
2, 2 d

tj.
2

1 D
v1 =
v
2, 2 d

(2)

2gH

v=

l v 2 1, 2 D L v 2
gH = tr
+ tr + 1 ,
d 2 2, 2 d D 2

l 1, 2 D L
tr
+ tr + 1
d 2, 2 d D

= 3,32 m/s .

Ostale brzine su:

2

v1 =

1 D
v = 3, 4 m / s
2, 2 d
2

1, 2 D
v2 =
v =1,2v1 =4,08 m/s
2, 2 d

Traeni protoci su:

d2
= 26, 7 l/s
4
d2
= 32,1 l/s
Q 2 = v2
4
D2
= 58,8 l/s
Q=v
4
Q 1 = v1

b) Sada je prikljuena pumpa P. Uslov zadatka je:

d2
d 2
Q 1 = Q 2 v1
v1 = v 2 .
= v2
4
4
Bernulijeva jednaina za nivoe vode u levom rezervoaru i izlazni presek magistralnog
cevovoda:
gH + YP = tr

l v12
L v 2
L v2 v2
+ tr
+ tr
+
d 2
D 2
D 2
2

l v12
L v2
L v2 v2
... (1)
YP = gH + tr
+ tr
+ tr
+
d 2
D 2
D 2
2
Bernulijeva jednaina za nivoe vode u desnom rezervoaru i izlazni presek magistralnog
cevovoda:
l v 22
L v2 v2
... (2)
gH = tr
+ tr
+
d 2
D 2
2
Jednaine kontinuiteta su:
d2
D2
... (3)
v1d 2 = vD 2
v1
= v
4
4
d2
d2
D2
... (4)
vD 2 = 2v1d 2
v1
+ v1
=v
4
4
4

Iz (4)

v1 =

1 D
v
2 d

(2):

gH = tr

l 1 D v2 L v2
+ tr + 1

d 4 d 2 D 2

v=

2gH
4

1
l D
L
tr + tr + 1
4 d d
D

2 9,81 10
4

1
15 150
50
0, 03
+1

+ 0, 03
4
0,1 100
0,15

1D
v1 = v = 3,86 m/s ;
2 d

d
iz (3) v = v1
D

v = 3, 43 m/s .

v = 1, 715 m/s

Dakle, v1 = v 2 = 3,86 m/s

Protok kroz pumpu je: Q 1 = v1

d2
= 30,3 l/s
4

Jedinini rad pumpe je (v, v1, v u (1)): YP = 14,8 J/kg

Korisna snaga pumpe je:

PP = Q1YP = 448 W

2. zadatak. Voda tee iz gornjeg rezervoara u donji, kao to je prikazano na slici. Poznati
su sledei podaci: l1=l2=l3=l4=80m, d1=d2=d4=80mm, d3=160mm, H=20m,
tr1=tr2=tr4=0,025, tr3=0,02. Koeficijent otpora ventila je =20, a drugi koeficijenti otpora
se zanemaruju. Odrediti protok ako je ventil a) otvoren i b) zatvoren.

Reenje:
a) Kada je ventil otvoren imamo iz Bernulijeve jednaine napisane za preseke 1 i 2 a za
jednu i drugu cev:
tr 2

l3
l2 v 22 v 32
=
+ tr3
d 2 2g 2g
d3

... (1)

Jednaina kontinuiteta je:

Q 1 = Q 2 +Q 3

... (2)

Bernulijeva jednaina za nivoe vode u rezervoarima a kroz gornju cev je:

H = tr1

l1 v12
l v2
l v2
+ tr 2 2 2 + tr 4 4 4
d1 2g
d 2 2g
d 4 2g

... (3)

Kako je d1= d2= d4 v1= v4, pa jednaina (3) postaje:

H = 2 tr1

l1 v12
l v2
+ tr 2 2 2
d1 2g
d 2 2g

... (3*)

d 22
4Q
v2 = 2 2
4
d2

(1) i ( 3 )
2
d
4Q
Q3 = v3 3
v3 = 2 3
4
d 3
Q2 = v2

tr 2

l3 4Q3
l2 4Q 2
2 = + tr3 2
d2 d2
d3 d3
2

l 1 4Q1
l2 1 4Q 2
H = 2 tr1 1
2 + tr 2

d1 2g d1
d 2 2g d 22

Q3 = 3, 65Q 2

2Q12 + Q 22 = 4 104

Q 1 = Q 2 +Q 3

Iz poslednjih jednaina dobija se da je: Q 1 = 13,95 l/s .

b) Kada se ventil potpuno zatvori, bie:
l v2
l v2
l v2
H = tr1 1 1 + tr 2 2 2 + tr 4 4 4
d1 2g
d 2 2g
d 4 2g
I, s obzirom na specifinost podataka, bie:
2

l1 v12
l 1 4Q1
= 3 tr1 1

d1 2g
d1 2g d12
24 tr1l1Q12
Q 1 = 11,5 l/s
H=
gd15 2
H = 3 tr1

Napomena: mogle su da se sraunaju brzine pa onda protoci.

3. zadatak Pumpa P transportuje jednake koliine nafte ( =900 kg/m3) u rezervoare 2 i 3

iz rezervoara 1. Odrediti snagu pumpe i protoke kroz sve grqne cevovoda ako su poznati
sledei podaci: H=8m, pm=0,2 bar, pv=0,1 bar, L1=50 m, L2=100 m, D=150mm, d=100mm,
v=5, tr=0,03 (za sve cevi), v3=30, k=0,5, p=0,8.

Reenje:

Iz uslova jednakosti protoka u rezervoarima 2 i 3 imamo (cevi su istog prenika):

Q2 = Q 3

v 2= v3

Bernulijeva jednaina za nivoe tenosti 1 i nivoe 2 i 3:

2
2
pa
p + p m L1
v L
v
+ YP = a
+ tr
+ 2 v + u 1 + tr 2 + v + k + 1 2

d
D
2
2
2
2
pa
p p v L1
v
v L
+ gH + YP = a
+ tr
+ 2 v + u 1 + tr 3 + v3 + 1 3

2 D
2

Iz ove dve jednacine se dobija:

gH +

2
2
p L
pm L2
v
v
+ tr
+ v + k + 1 2 = v + tr 3 + v3 + 1 3


d
d
2
2

... (1)

Kako je v 2 = v 3 , iz (1) se dobija:

gH +

2
p m + p v L3
L
v
= tr
+ v3 + 1 tr 2 v k 1 2
d
d

p + pv

2 gH + m

v 2 = v3 =
= 2, 7 m/s
L3
L2
tr
+ v3 tr
v k
d
d

Brzina v1 odreuje se iz jednaine kontinuiteta:

Q1 = Q 2 + Q 3

D2
d2
d2
d2
= v2
+ v3
= 2v 2
v1
v1D 2 = 2v 2 d 2
4
4
4
4
Onda su protoci kroz pojedine grane:

D2
d2
3
Q 1 = v1
= 0,0424 m /s; Q 2 = Q 3 = v2
= 0, 0212 m3 /s;
4
4
Jedinini rad pumpe moe se dobiti iz polaznih jednaina:
YP = 191, 7 J/kg .

Potrebna snaga pumpe iznosi:

PP =

Q1YP
= 9,14 kW .
P

d
v1 = 2v 2 = 2, 4 m/s .
D

4. Zadatak. Za pumpno postrojenje prikazano na slici treba odrediti jedinini rad i snagu
pumpe P, kao i protoke vode u svim deonicama. Lokalne otpore zanemariti. Poznate su
sledee veliine: d1=50mm, d2=60mm, d3=80mm, d4=40mm, d=100mm, Q3=5 l/s, H=30m,
l=20m, pm=0,6 bar, pv=0,3 bar, =1000 kg/m3.
Lokalni otpori se zanemaruju.

Reenje:

4Q
d32
v3 = 2 3 = 1 m/s .
d3
4
Sada napiemo Bernulijevu jednainu za nivoe 1-3, 1-4 i 2-3 u rezervoarima:
pa p v
p
l v2
l v2
2l v 2
+ YP = a + g ( H + h ) + tr 1 1 + tr
+ tr 3 3

d1 2
d 2
d3 2

Zadatkom je dat protok Q3, pa je: Q3 = v3

pa p v
p + pm
l v2
2l v 2
l v2
+ YP = a
+ gH + tr 1 1 + tr
+ tr 4 4

d1 2
d 2
d4 2

(1)
(2)

pa p v
p
l v2
l v2
2l v 2
(3)
+ YP = a + g ( H + h ) + tr 2 2 + tr
+ tr 3 3
d2 2
d 2
d3 2

Pored ovih Bernulijevih jednaina napiimo i jednaine kontinuiteta (za mesta ravanja):
d2
d2
d2
Q1 + Q 2 = Q
v1 1 + v 2 2 = v
v1d12 + v 2 d 22 = vd 2 (4)
4
4
4
d 32
d 24
d2
+ v4
=v
Q3 + Q 4 = Q
v3
v3d 32 + v 4 d 42 = vd 2 (5)
4
4
4
l v2
pm
l v2
(6)
Iz (1) i (2)
+ tr 4 4 = gh + tr 3 3

d4 2
d3 2
to ustvari pretstavlja jednakost ukupnih energija na mestu ravanja deonica (l3,d3) i (l4,d4).
Iz jednaine (6) je:
l v2
2d 4
pm
+ tr 3 3 = 1,9 m/s .
gh
tr l4

d3 2
Poto sada znamo v3 i v4 iz jednaine (5) je:
v4 =

d
d
v =v3 3 +v 4 4 = 0,94 m/s .
d
d

l1 v12
l v2
= tr 2 2
d1 2
d2 2
to ustvari pretstavlja jednakost gubitaka energije u deonicama (l1,d1) i (l2,d2).
tr

Iz jednaine (1) i (3) imamo:

2

Iz (7)

ld
v 2 =v1 1 2
l2 d1

v1d12 + v1d 22

l1d 2
= vd 2
l2 d1

Onda je: v 2 = v1

(7)

(4)
1

d 2 d 2 l d
d2
1 2
v1 = v 2
= v 1 + 2
= 1,56 m/s
d1 + d 22
d
d
l

2 d1

l1d 2
= 1,53 m/s .
l2 d1

Protoci su:
d2
= 7,37 l/s;
4
d2
d 2
Q1 = v1 1 = 3, 06 l/s; Q 2 = v 2 2 = 4,31 l/s;
4
4
2
2
d
d
Q3 = v3 3 = 5 l/s; Q 4 = v 4 4 = 2,37 l/s;
4
4
Q=v

Jedinini rad pumpe moe da se odredi iz bilo koje od jednaina (1), (2), (3) i iznosi:
YP = 557, 2 J/kg .
Snaga pumpe je:

PP =

QYP
= 5,13 kW
P

5. zadatak. Pumpa snage 3,5 kW i stepena korisnosti =0,7 crpe vodu iz rezervoara A i B i
potiskuje u rezervoar C. Odrediti:
a) bisinu H1, ako je protok kroz pumpu 25 l/s vode;
b) protok vode kroz pumpu ako je ventil V2 zatvoren a pumpa ostvaruje isti jedinini
rad kao i u sluaju pod a).
Ostali podaci su: H=3m, l=45m, l1=35m, l2=20m, D=150mm, d=100mm, v=5, v2=7,
k=0,2, tr=0,025.

Reenje:
Jedinini rad pumpe je:
YP =

P
= 98,1 J/kg .
Q

Iz izraza za protok imamo:

Q=v

d2

v=

4Q
= 1, 41 m/s .
d2

Napiimo sada Bernulijeve jednaina za nivoe 1-3 i 2-3 u rezervoarima:

2
2
l
v l
v
YP = g ( H1 + H ) + tr 1 + 2 k + v 1 + tr + 2 v + k + 1
d
2g d
2g

2
2
l
v l
v
YP = 2gH + tr 2 + k + v2 2 + tr + 2 v + k + 1
2g
d
2g d
te treba zapaziti da su gubici zbog naglog suenja struje fluida zanemareni.

...

(1)

...

(2)

v 2 = 1,83 m/s .

Iz jednaine (2) je:

Sada napiemo jednainu kontinuiteta:

d2
d2
D2
+ v2
=v
Q1 + Q 2 = Q
v1
4
4
4

vD 2 = ( v1 + v 2 ) d 2 ... (4)

v1 = 1,35 m/s .

Iz jednaine (3) je:

Iz jednaine (1) geodezijska visina H1 je:

H1 = 3, 78 m .
b) Kada je ventil V2 zatvoren, onda je Bernlijeva jednaina za nivoe 1 i 3 u
rezervoarima sledea:
2
2
l
v
l
v
...
(1*)
YP = g ( H1 + H ) + tr 1 + 2 k + v 1 + tr + 2 v + k + 1
d
2g
d
2g

Visina H1 je odreena u prethodnoj taki,

zadatkom).
Sada jednaina kontinuiteta ima oblik:

Q =Q

YP je isti kao u prethodnoj taki (dato

d2
D2
v
= v

4
4

D
v =v
d

v = 0,837 m/s
Protok kroz pumpu u ovom sluaju je:
Q = v

D2
= 14,8 l/s .
4

(1*)