T.C.

TRAKYA NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
TRK DL VE EDEBYATI ANABLM DALI
TRK DL BLM DALI
DOKTORA TEZ

BLECK L AIZ NCELEMES

Muharrem ZDEN

TEZ DANIMANI
YRD. DO. DR. ARI ZDARENDEL

EDRNE 2009

NSZ
Anadolu azlar zerine yaplan trl almalar, temelinde Trk dilinin
blgesel zenginliklerini ve durumunu ortaya koyma almalardr. Bu almalar
gnmzde aciliyet gerektiren bir durum arz etmektedir. nk szl ve edebi
verimlerin kayna insandr ve insann mr snrldr. Dilbilimi alannda nemli bir yeri
olan az almalar lkemizde ge balam ve hala tam olarak bitirilememitir. Bu
almalarn tamamlanmasyla birlikte dilimizin tarihi geliimi, deiimi, deiim
ynleri ve yaylma alanlar gibi daha birok yap deerlendirilebilecektir. Ayrca bu
almalarn Trkenin eksik kalm olan az atlas iin nemli bir katk salayaca
muhakkaktr.

zerinde altmz blge az Leyla Karahana gre; Bat Grubu

Azlarndan 1. derece alt grupta Afyon, Antalya, Aydn, Balkesir, Burdur, Bursa,
anakkale, Denizli, Eskiehir, Isparta, zmir, Ktahya, Manisa, Mula, Uak ve
Nallhan (Ankara) azlar iinde ve 2. derecedeki alt gruplarn anakkale, Balkesir,
Bursa azlar ile beraber deerlendirilmektedir. Dolaysyla bu alt grubun fonetik ve
morfolojik zelliklerini zerinde barndrmaktadr.
2000 ylnda Bilecik linin St lesi ve kylerinde azla ilgili malzeme
toplarken ulatmz birok kii maalesef bu almamamzda bulunmamaktadr.
nk, bu kiiler ya hayatn kaybetmi ya da birok etken sonucunda az zelliklerini
veya birikimlerini ksmen de olsa yitirmilerdir. Bundan on yl nce masalc analarn,
dedelerin bulunduu kylerde maalesef internet kafeleri grdk ve almamzn
nemini bir kez daha fark ettik. Bu da gsteriyor ki modernleme, kltrel erozyonu
tetikleyen en byk etkendir. Masallar, efsaneler, trkler unutulmaya yz tutmu ve
iletiim ann btn suni malzemeleri sanki bunlarla yer deitirmi olarak karmza
kmaktadr. Malzeme toplamakta bu bakmdan ok zorlandk. nk biz azla ilgili
almalarn salt ses ve ekil bilgisi almalarn ihtiva etmediine, ayn zamanda
folklorik bir deeri de olmas gerektiine inanmaktayz. Bu yzden malzeme seiminde
ok titiz davrandk ve gnlk konumalardan ok kltrel metinler zerinde
younlatk. 2000 ylnda yapm olduumuz St lesiyle ilgili az aratrmas bu
almamzn k noktasn oluturmaktadr. nk Bilecik ilinin yerli az temelinde
St lesi Az etrafnda teekkl etmi bir zellik gstermektedir.

ii

Dou mitolojisinde geen Kakns adl bir ku vardr. lecei vakit al rp

toplayp, kanat rplaryla onlar tututurarak kendini yakan sonra klleri arasnda
meydana gelen yumurtayla yeniden doan ku. Efsanede bu kuun mr bin yldr.
Tpk Anadolunun bin yllk Trk yurdu oluu gibi, tpk Selukludan Osmanlya
Osmanldan modern Trkiye Cumhuriyetine uzanan Trk tarihi gibi.
Bilecik de ite byle bir yeniden doular ehridir. Tpk alar tesinden
haykran Yunus Emrenin Her dem yeniden doarz, bizden kim usanas dedii gibi
bir kurulular ve dirililer ehridir Bilecik.
Buram buram tarih kokan bu blgenin azyla ilgili bir almann bu gne kadar
yaplmamas da ayrca bu alanla ilgilenen almaclar asndan dndrcdr. Bu
yzden almamzn Trk Kltr iin nemli bir kazanm olduu dncesindeyiz.
Her az almasndaki metotlardan hareketle ilk nce blgenin hem tarihi hem
de corafi olarak genel zellikleri hakknda bilgi sahibi olduktan sonra saha almas
iin hazrlklara baladk.
Blgenin yerel yneticilerine ulamak ve onlardan blgeyle ilgili bilgiler almak
almamzn birinci basaman oluturmutur. Daha sonra bu bilgilendirmelerden
hareketle az zellikleri bakmndan zellikler gsteren kylerin arasndan en
orijinallerini tespit ettik. Bylece almamzda tekrara dme olumsuzluunu ortadan
kaldrm olduk.
Bilecik Merkez le, St, Bozyk, Osmaneli, Glpazar, Yenipazar, nhisar,
Pazaryeri ilelerinde 92 kyde ses kayd yaptk. Bu kaytlarn genelinde belirlediimiz
ve nceden hazrladmz sorular, derleme yaptmz kiilere ynelttik. ereve
olarak folklorik malzemeyi de azla ilgili almann iine sokarak aslnda iimizi biraz
daha zorlatrm olduk.
Derlediimiz konulara gelince srasyla:
1) Gnlk iler (ekmek, yufka, sala vs. yapm)
2) Masal
3) Ninni

iii

4) Mani
5) Kz isteme, dn hazrlklar, eyiz
6) Evlenme adetleri (Kna gecesi, gelin hamam, dn)
7) Doum adetleri( krklama, di karma, yrme vs.)
8) lm sonras yaplan adetler
9) Hdrellez
10) Trk
11) eitli meslekler ( ipek bcekilii, bastonculuk vs.)
12) eitli folklorik malzemeler (deyim, atasz, dua, beddua)
gibi gn getike kaybolan folklorik malzemeyi derledik.
Bu metinler bize blgenin be farkl etnik grubu barndrdn gstermektedir.
Bilecik li ve yedi ilesinde youn olarak Manavlar blgenin ana etnik grubu olarak
karmza kmaktadr. Biz bu almamzda yerli azn temsil eden Manav ve az da
olsa Yrk metinleriyle altk. Manav ve Yrk aznn birok zellii bakmndan
birbiriyle rtmesi bu almamz biraz daha kolaylatrmtr. Yukarda da
belirttiimiz gibi almamz Bilecik li merkez, yedi ile ve ilelere bal 92 kyden
kaydettiimiz metinlere dayanmaktadr. Ancak konumaclarn fiziki kusurlarndan ya
da evre ile ilgili fiziksel etkenlerden dolay bu ses kaytlarnn 68 tanesini almamzn
iinde deerlendirdik. Ayrca bu 92 ky ierisinde Manav ve Yrk kyleri dnda
erkez, Muhacir ve dou kkenli vatandalarn yaad kyler de bulunmaktayd.
Dolaysyla topladmz muhacir ve erkez metinlerini blge yerli az iinde
deerlendirmek mmkn olmadndan baka bir almada kullanmak zere tasnif d
braktk.

Ayrca

dou

kkenli

nfusun

bulunduu

kyleri

blge

azyla

ilikilendiremediimizden dolay alma dnda brakmay uygun grdk.

Blgenin ana etnik grubu olan Manavlar ve Yrkler hakknda almamzn
ilerleyen blmlerinde bilgiler verilecektir.
Elimizdeki aratrma 2006-2008 yllar arasnda Bilecik, Osmaneli, Glpazar,
Yenipazar, Pazaryeri, nhisar, St ve Bozyk ileleri ile bu ilelere bal 92 kyde
yaptmz az aratrmalarnn sonucudur. Bilecik li ve leleri Az Aratrmas

iv

ad altnda topladmz bu aratrma ses bilgisi, ekil bilgisi, metinler ve

szlk blmlerini iermektedir. Rumeli gmenlerinin ve erkezlerin yerleme
alanlar bu almann dnda tutulmutur.
Bu yrede almak isteyiimizin en nemli sebebi, bir cihan imparatorluunun
douuna beiklik eden bu blgenin kltrel malzemesinin ve az zelliklerinin
derlenmesinin Trk kltrne yaplacak en byk katk olaca kansn tamamzdr.
Aratrmamz srasnda yaklak 80 saatlik bir ses kayd yaptk. Bu ses
kaytlarnn ayklanmas ve yazya geirilmesi de tarafmzdan titizlikle yaplmtr.
Kayt yaplan baz kiilerin fiziksel zellikleri, kayt yaplan mekanlardaki ses
problemleri gibi baz olumsuzluklar, baz metinlerin tasnif ve aratrma dnda
kalmasna neden olmutur. Metinlerimizin ve malzemenin salam olmas iin
konumaclar titizlikle seilmi, bilhassa yallar ve kadnlar tercih edilmitir. nk bu
blgedeki kadnlarn iletiimle ilgili malzemeden daha uzak olmas, kent kltrne ve
konumasna aina olmamas, onlarn az yaplarndaki orijinallii korumutur. Erkek
konumaclar seilirken eitimsiz veya blgeden pek darya kmayan kiiler tercih
edilmitir. Bylece almamzda azla ilgili zellikler btn ynleriyle ortaya
konulmaya allmtr.
Derlenen metinleri yazya aktarrken az almalarnda genel olarak kullanlan
Z. Korkmazn GBAA. nda kulland eviri yaz sistemini esas aldk. Baz sesleri
yazl zorluundan dolay farkl iaretlerle gsterdik.
Aratrmamzn baz blmlerinde, benzerlik tayan blge azlaryla, Bilecik
li azn karlatrmaya altk. Bilhassa Prof. Dr. Tuncer Glensoyun Ktahya
Yresi ve Azlar isimli eseri blge azna yaknlndan dolay, sistem olarak rnek
alnmtr.
Bu aratrmann iine 2000 ylnda tarafmzdan yksek lisans tezi olarak yaplan
St lesi ve Kyleri Az Aratrmas nda topladmz masal metinlerinden on
tanesi de metinler blmne ilave edilmitir. Bu masal metinlerinin Bilecik ili ve
ileleriyle ilgili olarak yaplan byle bir az almas iinde bulunmasnn almann
zenginliini arttraca kansndayz.

almann her aamasnda bilgisinden ve fikirlerinden istifade ettiim tez

danmanm ve deerli hocam Yrd. Do. Dr. ar ZDARENDELye ncelikle
teekkr etmek istiyorum. Ayn zamanda az almalar konusunda deerli fikirlerini
aldm hocalarm; Do. Dr. Ahmet GNENe, Yrd. Do. Dr. Levent DOANa,
Yrd. Do. Dr. Rifat GRGENDERELye, tezin yazlma aamasnda byk katklarn
grdm deerli arkadalarm Trk Dili Okutman

Ergn ACARa, retim

Grevlisi Tuncay ZTRKe ve deerli rencilerim Osman BOSTANCIya ve Umut

ALANa, blge doumlu olan ve blgenin az yapsn halen konuabilen deerli
kaynvalidem Sebahat TAa blgedeki kayt almalarnda video ve fotoraf
ekimlerini yapan deerli yeenim Kaan TAa, teekkr ediyorum. zellikle
almann her aamasnda beni yalnz brakmayan ve bilgisinden istifade ettiim
deerli eim Trk Dili Okutman Ersin ZDENe kranlarm sunuyorum.

vi

Hazrlayan

: Muharrem ZDEN

Tezin Ad

: Bilecik li ve leleri Azlar

ZET

Yaplan bu alma, Bilecik ili ve leleri Azlarn temel almaktadr. Tez

Giri, nceleme, Metinler, Sonu, Szlk ve Kaynaka ksmndan
olumaktadr. Giri blmnde Bilecikin tarihi hakknda bilgi vermekle birlikte;
blgenin corafi ve etnik yaps hakknda da bilgiler verilmitir. nceleme ksmnda
Bilecik li ve leleri aznn fonetik ve morfolojik yaps incelenmi; rneklerle
desteklenmitir. Metinler ksmnda derlenen 68 metin transkripsiyon alfabesiyle
yazlmtr. Sonu ksmnda Bilecik li ve leleri aznn nemli grlen fonetik ve
morfolojik zelliklerine deinilmitir. Szlk ksmnda Bilecik li ve leleri
azlarndan toplanan metinlerde geen, szlk maddesi oluturabilecek nitelikte
kelimeler aklanmtr. Kaynaka ksmnda ise tez iin yararlanlan eserlerin
knyeleri verilmitir.

Anahtar Kelimeler: Az, Bilecik, Fonetik, Morfolojik, Szlk

vii

Preparet by

: Muharrem ZDEN

Name of thesis

: Accents of the county and borough of Bilecik

ABSTRACT

This research s mainly comprised of accents of the county and borough of

Bilecik. The thesis consists of Introduction, Research, Texts, Conclusion,
Dictionary and Bibliography sections. Along with the information about the history
of Bilecik in section of Introduction, the information about the geography of th region
and etnics of the region have been mentioned. In Research part, phonetic and
morphological structure of the accent of the county and borough was examined, Bilecik
was inspected and supported by illustrations. Compiled in the section of Text the 68
texts have been written in transcription alphabet. In the part of Conclusion the most
important phonetical and morphological features of county and borough Bilecik dialect
were stated. In Dictionary part the words which were collected from county Bilecik
dialects that has quality to from a dictionary item were described. In Referance part
the identification of Works used for thesis were described.

Key Words: Dialect, Bilecik, Phonetic, Morphological, Dictionary

viii

NDEKLER
NSZ.............................................................................................................................i
ZET..............................................................................................................................vi
ABSTRACT...................................................................................................................vii
NDEKLER.............................................................................................................viii
TRANSKRPSYON (TRANSCRPTON)
ARETLER................................................................................................................xv
METNLER..................................................................................................................xix
KISALTMALAR........................................................................................................xxii
Dergi ve Kitap Ksaltmalar ................................................................................... xxii
Yer Adlar Ksaltmalar ......................................................................................... xxiv
Dier Ksaltmalar .................................................................................................... xxv

GR ............................................................................................................................... 1
1.1. BLECK TARH ............................................................................................... 2
1.1.1. Osmanl U Beylii'nin Kuruluu .................................................................... 6
1.1.2. Anadoluda Ouzlar......................................................................................... 9
1.2. ETNK YAPI ...................................................................................................... 17
1.3. MANAVLAR ...................................................................................................... 22
1.3.1. Bat Anadolu Yaayan Manavlar .................................................................. 23
1.4. CORAF KONUM .......................................................................................... 24
1.5.BLECKN LELER.................................................................................... 25
1.5.1 Bozyk lesi ................................................................................................ 25
1.5.2. Glpazar lesi .............................................................................................. 26
1.5.3. Osmaneli lesi .............................................................................................. 27
1.5.4. Pazaryeri lesi ............................................................................................... 28
1.5.5. nhisar lesi ................................................................................................... 28
1.5.6. St lesi .................................................................................................... 29
1.5.7. Yenipazar lesi ............................................................................................. 30
NCELEME ................................................................................................................... 31
2.1. SES BLGS....................................................................................................... 32
2.1.1. NLLER: .................................................................................................... 32
2.1.1.1.  nls: ................................................................................................. 32

ix

2.1.1.2. nls: ................................................................................................. 34

2.1.1.3. nls: ................................................................................................. 35
2.1.1.4. nls: ................................................................................................. 37
2.1.1.5. nls: ................................................................................................. 39
2.1.2. KISA NLLER: ......................................................................................... 39
2.1.2.1. nls : ................................................................................................ 39
2.1.2.2. nls: ................................................................................................. 40
2.1.2.3. nls: .................................................................................................. 40
2.1.2.4. nls: ................................................................................................. 41
2.1.2.5.
nls: .................................................................................................. 42
2.1.2.6. nls: ................................................................................................. 43
2.1.3. UZUN NLLER:........................................................................................ 43
2.1.3.1. nsz Dmesine Bal Uzun nller: ............................................... 44
2.1.3.1.1. r nsznn dmesiyle uzun nller: .......................................... 44
2.1.3.1.1.1. Geni zaman (-ar / -er) ekiminde -r nsznn dmesi
neticesiyle:.................................................................................................... 44
2.1.3.1.1.2. okluk eklerinde -r nsznn dmesiyle ...................... 44
2.1.3.1.1.3. Fiil kk ve gvdelerindeki -r nsznn dmesiyle ........ 45
2.1.3.1.1.4. Basit ve tremi isimlerde -r nsznn dmesiyle ....... 45
2.1.3.1.2. k/ nsznn dmesiyle uzun nl ........................................... 45
2.1.3.1.2.1. Gelecek zaman eki acak / -ecak eklerinde k /  nsz
derek nly uzatr................................................................................. 45
2.1.3.1.2.2. Kelime kk ve gvdesine -k /-
 nsz derek uzun nl
meydana gelir. ............................................................................................. 46
2.1.3.1.3. h nsznn dmesiyle uzun nl: ............................................. 46
2.1.3.1.4. nsznn dmesiyle uzun nl .............................................. 46
2.1.3.1.5. y nsznn dmesiyle uzun nl .............................................. 47
2.1.3.1.6. l nsznn dmesiyle uzun nl: .............................................. 47
2.1.3.1.7. n nsznn dmesiyle uzun nl: ............................................. 47
2.1.3.1.8 z nsznn dmesiyle uzun nl: .............................................. 48
2.1.3.2. Hece Kaynamasndan Doan Uzun nller: .................................... 48
2.1.3.2.1. ve - /-k li hecelerin kaynamasyla uzun nl: ..................... 48
2.1.3.2.2. h li hecelerin kaynamasyla uzun nl: ....................................... 48
2.1.3.2.4. ahs zamirlerindeki uzun a ve uzun e sesi ...................................... 49
2.1.3.2.5. -do/-dik, -duo/-dk sfat fiil kaynamas ve dmesi neticesinde
uzun nl .......................................................................................................... 49
2.1.3.3. Vurgu ve Tonlamaya Bal Olarak Meydana Gelen Uzun nller . 50
Fiilden Fiil Olumsuzluk Ekinde: ...................................................................... 50
2.1.3.4. nl Kaynamasndan Doan Uzun nller ..................................... 51

2.1.3.5. Yabanc Kelimelerdeki Uzunluklar: ................................................... 51

2.1.3.6. Asl Uzunluklar ..................................................................................... 52
2.1.4. KZ NLLER ............................................................................................ 53
2.1.4.1. Ykselen kiz nller: .......................................................................... 53
2.1.4.2. Eit kiz nller: ................................................................................... 55
2.1.4.3. Alalan kiz nller:............................................................................. 58
2.2. NL UYUMLARI ........................................................................................... 60
2.2.1. Kalnlk-ncelik Uyumu: ................................................................................ 61
2.2.1.1. Yabanc kelimelerde dil benzemesi:................................................... 66
2.2.1.2. lerleyici nl benzemesi: ................................................................... 66
2.2.1.3. Gerileyici nl benzemesi: .................................................................. 67
2.2.1.4. lerleyici-gerileyici nl benzemesi: .................................................. 67
2.3. NL UYUMUNUN BOZULMASI ................................................................ 67
2.4. UYUM DEMES .......................................................................................... 68
2.4.1. Dzlk-Yuvarlaklk Uyumu: ......................................................................... 70
2.4.2. Dzlk Yuvarlaklk Uyumunun Bozulmas .................................................. 70
2.5. NL DEMELER ..................................................................................... 71
2.5.1. Kaln nllerin ncelmesi:............................................................................. 71
2.5.2. nce nllerin Kalnlamas: ......................................................................... 74
2.5.3. Geni nllerin Daralmas: ........................................................................... 76
2.5.4. Dar nllerin Genilemesi: ........................................................................... 79
2.5.5. Dz nllerin Yuvarlaklamas: ................................................................... 82
2.5.6. Yuvarlak nllerin Dzlemesi: ................................................................... 84
2.6. NL TREMES ............................................................................................ 88
2.6.1. Kelime Banda nl Tremesi:.................................................................... 88
2.6.2. Kelime Ortasnda nl Tremesi .................................................................. 90
2.7. NL DMES ............................................................................................... 91
2.8. NSZLER ........................................................................................................ 96
2.8.1. N SES NSZLER................................................................................. 109
2.8.2. N SES NSZ DEMELER .............................................................. 124
2.8.3. NSZ TREMES ................................................................................... 130
2.8.4. N SES NSZ DMES ....................................................................... 132
2.8.5. SES NSZLER .................................................................................. 133
2.8.5.1. Seste Tonlulama............................................................................. 133
2.8.5.2. seste Tonsuzlama (tmszleme) ................................................ 138
2.8.5.3. Seste Szclama: ............................................................................. 139
2.8.5.4. Seste Akc nszler Arasndaki Deimeler: .............................. 142
2.8.5.5. Seste teki nsz Deimeleri: ..................................................... 143

xi

2.8.5.6. Seste nsz Benzemeleri: ............................................................. 144

2.8.5.6.1. lerleyici Benzeme: ....................................................................... 144
2.8.5.6.1.1. Yar Benzeme: ...................................................................... 145
2.8.5.6.1.2. Tam Benzeme: ...................................................................... 146
2.8.5.6.2.Gerileyici Benzeme:....................................................................... 147
2.8.7. SES NSZ DMES......................................................................... 149
2.8.7. SES NSZ TREMES ...................................................................... 155
2.8.8. NSZ KZLEMES .............................................................................. 156
2.8.9. KZ NSZLERN TEKLEMES .......................................................... 157
2.8.10. HECE KAYNAMASI ............................................................................. 158
2.8.10.1. imdiki Zaman Ekinde:.................................................................... 158
2.8.10.2. Gelecek Zaman Ekinde: ................................................................... 158
2.8.10.3. okluk I. ahs yelik Ekinde: ......................................................... 159
2.8.10.4. Ykleme Hal Ekinde:........................................................................ 159
2.8.10.5. Ynelme Hal Ekinde: ........................................................................ 159
2.8.10.6. -d9
9 / -dik, -du9
9 / -dk sfat fiil ekinde: ........................................ 160
2.8.10.7. Hece Kaynamas le lgili Dier rnekler: ................................... 160
2.8.11. HECE YUTULMASI (DMES) ........................................................... 161
2.8.12. NSZLERDE YER DETRME (GME) ................................ 162
2.8.13. YANSIZLAMA ....................................................................................... 163
2.8.14. SON SES NSZLER ............................................................................ 167
2.8.14.1. Son Seste Tonlulama: ...................................................................... 167
2.8.14.2. Son Seste Tonsuzlama: .................................................................... 170
2.8.14.3. Son Seste Szclama: ....................................................................... 170
2.8.14.4. Son Seste nsz Deimeleri: .......................................................... 171
2.8.15. SON SESTE NSZ TREMES ........................................................... 172
2.8.16. SON SZDE NSZ DMES............................................................. 172
2.8.16.1. Akc nszler: .................................................................................. 172
2.8.16.2.Dierleri: ............................................................................................. 173
2.2. EKL BLGS ............................................................................................... 176
2.2.1. SMLER ..................................................................................................... 176
2.2.1.1. SM EKM EKLER ...................................................................... 176
2.2.1.1.1.okluk Ekleri: ................................................................................. 176
2.2.1.1.2. yelik Ekleri: ................................................................................... 181
2.2.1.1.3. Aitlik Eki: ....................................................................................... 187
2.2.1.1.4.Hl Ekleri: ....................................................................................... 188
2.2.1.1.4.1. Yaln hl .................................................................................. 188
2.2.1.1.4.2. lgi hli .................................................................................... 189
2.2.1.1.4.3. Yapma Hali (Belirtme Durumu) .......................................... 191

xii

2.2.1.1.4.4. Ynelme hli ........................................................................... 193

2.2.1.1.4.5. Bulunma hli .......................................................................... 196
2.2.1.1.4.6. kma (Ayrlma) hli ............................................................ 197
2.2.1.1.4.7. Eitlik hli ............................................................................... 199
2.2.1.1.4.8. Vasta hli ............................................................................... 201
2.2.1.1.4.9. Yn (Gsterme) hli............................................................... 204
2.2.1.1.5. Soru Eki .......................................................................................... 208
2.2.2. ZAMRLER ................................................................................................. 209
2.2.2.1.Kii(ahs) Zamirleri ........................................................................... 209
2.2.2.2. aret Zamirleri ................................................................................... 211
2.2.2.3. Belirsizlik Zamirleri ............................................................................ 214
2.2.2.5. Soru Zamirleri ..................................................................................... 215
2.2.2.5. Dnllk Zamirleri ......................................................................... 218
2.2.3. SIFATLAR .................................................................................................. 219
2.2.3.1. Niteleme(Vasflama) Sfatlar: ........................................................... 220
2.2.3.2. Belirtme Sfatlar ................................................................................. 221
2.2.3.2.1. aret(Gsterme) Sfatlar ............................................................... 221
2.2.3.2.2. Say Sfatlar ................................................................................... 224
2.2.3.2.2.1. Asl say sfatlar: ................................................................... 224
2.2.3.2.2.2. Sra say sfatlar .................................................................... 225
2.2.3.2.2.3. Paylatrma say sfatlar ....................................................... 226
2.2.3.2.3. Soru Sfatlar................................................................................... 227
2.2.3.2.4. Belirsizlik Sfatlar ......................................................................... 227
2.2.4. ZARFLAR(BELRTELER) ...................................................................... 233
2.2.4.1. Yer-Yn Zarflar ................................................................................. 233
2.2.4.2. Zaman Zarflar .................................................................................... 236
2.2.4.3. Azlk-okluk Zarflar ......................................................................... 241
2.2.4.4. Durum Zarflar ................................................................................... 243
2.2.4.5. Soru Zarflar ........................................................................................ 246
2.2.5. EDATLAR ................................................................................................... 246
2.2.5.1.NLEM EDATLARI ........................................................................... 246
2.2.5.1.1. nlemler ......................................................................................... 247
2.2.5.1.2. Seslenme Edatlar: .......................................................................... 252
2.2.5.1.3. Gsterme Edatlar: .......................................................................... 254
2.2.5.1.4. Cevap Edatlar: ............................................................................... 256
2.2.5.1.5. Sorma Edatlar: ............................................................................... 260
2.2.5.2. BALAMA EDATLARI .................................................................... 261
2.2.5.2.1. Cmle Ba Edatlar: ...................................................................... 261
2.2.5.2.2. Karlatrma Edatlar: .................................................................... 268
2.2.5.2.3. Denkletirme Edatlar: .................................................................... 269

xiii

2.2.5.2.4. Sralama Edatlar ............................................................................ 271

2.2.5.2.4. Sona Gelen Edatlar ......................................................................... 274
2.2.5.3. SON EKM EDATLARI ................................................................. 276
2.2.6. FLLER ........................................................................................................ 281
2.2.6.1. ahs (Kii) Ekleri: .............................................................................. 281
2.2.6.1.1. Zamir Kkenli ahs Ekleri: ........................................................... 281
2.2.6.1.2. yelik Kkenli ahs Ekleri: ........................................................... 283
2.2.6.2. BLDRME (HABER) KPLER ...................................................... 283
2.2.6.2.1. MDK ZAMAN KP ................................................................ 283
2.2.6.2.2. GEN ZAMAN............................................................................. 317
2.2.6.2.3. GRLEN GEM ZAMAN ..................................................... 346
2.2.6.2.4. ANLATILAN GEM ZAMAN ................................................. 358
2.2.6.2.5. GELECEK ZAMAN ...................................................................... 365
2.2.6.3. TASARLAMA KPLER ................................................................... 379
2.2.6.3.1. ART EKM............................................................................... 379
2.2.6.3.2. STEK EKM ............................................................................. 383
2.2.6.3.3. GEREKLLK EKM ................................................................. 387
2.2.6.3.4. EMR EKM ............................................................................... 388
2.2.6.4. BRLEK EKMLER ................................................................... 394
2.2.6.4.1. HKAYE BRLEK EKM: ..................................................... 394
2.2.6.4.1.1. imdiki Zamann Hikayesi.................................................... 394
2.2.6.4.1.2. Geni Zamann Hikayesi ....................................................... 401
2.2.6.4.1.4. Bilinen Gemi Zamann Hikayesi: ...................................... 418
2.2.6.4.1.4. renilen Gemi Zamann Hikayesi; ................................. 422
2.2.6.4.1.5. Gelecek Zamann Hikayesi; .................................................. 424
2.2.6.4.1.6. art Kipinin Hikayesi: ........................................................... 427
2.2.6.4.1.7. stek Kipinin Hikayesi:.......................................................... 429
2.2.6.4.2. ART BRLEK EKM............................................................ 431
2.2.6.4.2.1. imdiki Zaman art: ............................................................ 431
2.2.6.4.2.2. Geni Zamann art: ............................................................ 432
2.2.6.4.2.3. Bilinen Gemi Zamann art: ............................................ 438
2.2.6.4.2.4. Gelecek Zamann art:......................................................... 438
2.2.6.4.3. RVAYET BRLEK EKM .................................................... 442
2.2.6.4.3.1. imdiki Zamann Rivayeti .................................................... 442
2.2.6.4.3.2. Geni Zamann Rivayeti: ...................................................... 447
2.2.6.4.3.3. stek Kipinin Rivayeti: .......................................................... 451
2.2.6.4.3.4. Gelecek Zamann Rivayeti: ................................................... 451
2.2.6.5. YARDIMCI FLLER ........................................................................ 453
2.2.6.5.1. simleri Gelen Yardmc Fiiller: ..................................................... 453
2.2.6.5.2. Fiillere Gelen Yardmc fiiller ........................................................ 460

xiv

2.2.6.5.2.1. Yeterlik: .................................................................................. 460

2.2.6.5.2.2. Tezlik: ..................................................................................... 462
2.2.6.5.2.3. Sreklik: ................................................................................... 464
2.2.6.6. EK-FL (Cevher Fiili) ....................................................................... 465
2.2.6.6.1. imdiki ve Geni Zaman ................................................................ 465
2.2.6.6.2. Bilinen Gemi Zaman: .................................................................. 467
2.2.6.6.3. renilen Gemi Zaman: .............................................................. 468
2.2.6.6.4. art ekimi: .................................................................................... 469
2.2.7. FLMSLER .............................................................................................. 471
2.2.7.1. SIFAT-FLLER (PARTSPLER)................................................... 471
2.2.7.2. ZARF FLLER (GERNDUMLAR) ............................................................. 475
3. METNLER ............................................................................................................. 484
4. SONU ..................................................................................................................... 829
5.SZLK ................................................................................................................... 841
6.KAYNAKA ............................................................................................................ 954

xv

ARATIRMADA KULLANILAN EVRYAZI (TRANSCRPTON)

ARETLER
a

ksa a

kapal a (a- aras)

ince a

uzun a

yar yuvarlak,geni,kaln (a-o aras)

b
P

patlamasn kaybetmi olduu iin bye yakn duyulan p

d
T

patlamasn kaybetmi olduu iin dye yakn duyulan t

kapal e

ksa e

uzun e

f
g


kaln nllerle kullanlan ndamak gsi

artdamak gsi

xvi

patlamasn kaybetmi artdamak ks

patlamasn kaybetmi ndamak ks

h
l

hrltl h

ksa

uzun

ksa i

i
m

uzun i

j
k
p

kaln nllerle kullanlan ndamak ksi

artdamak ks

ince l nsz

m
n
r

nazal n

ksa o

xvii

yar kaln yuvarlak geni (o- aras)

uzun o

ksa

uzun

p
r

vurgulu, titrek r

t
T

patlamasn kaybetmi olduu iin dye yakn duyulan t

ksa u

u
v

uzun u

ksa

{
v
y
z

uzun

xviii

nller zerinde uzunluk iareti

kendinden sonra gelen hecenin vurgu iareti

diftong iareti

ulama iareti

xix

METNLER
1. Bozalan Ky / Bozyk (Yunan Harbi, ekirge Afeti, Bulgur Tovgas, Gebe
Brei)
2. Dodurga Kasabas / Bozyk (Dedesinin Sava Anlar)
3. Gnyark Ky / Bozyk (Hastalk)
4. Delielmack Ky / Bozyk (Genel)
5. Gnyark Ky / Bozyk (Genel, Dn, Pilav Mant, Mani)
6. Dodurga Kasabas / Bozyk (Hatralar, Dn, Gzleme Tarifi)
7. Dodurga Kasabas / Bozyk (Genel, Dn Adeti, Yunan Harbi, Tarhana Yapm,
Dn Yemei Mani, Bir An, Drme, Sini evirme, Kz Hamam, Kurt Az
Balama, Mani)
8. Samr Ky / nhisar (Genel)
9. Koyunlu Ky / nhisar (Sala Yapm, Hastalk, Genel, Asker Uurlama, Hatralar)
10. Karaaa Ky / nhisar (Dn, Gce orbas, Yemek, Eskiden iftilik)
11. Hisarck Ky / nhisar (Hdrellez, Bayram, Cenaze, pek Bcekilii, Ninni)
12. Koyunlu Ky / nhisar (Kyn Tarihesi, Kerpi Yapm, eitli Konular)
13. ayky / nhisar (Genel, Trk, iftilik, Yunan Harbi, Eski Giysiler, Bir An,
Susam Ya Yapm, Masal, Okul Anlar, Yemek, Bez Dokumacl, Tanma
Hikayesi)
14. Tozman Ky / nhisar (Eski Adetler, Halk Hekimlii)
15. alt Kasabas / St (Masal)
16. alt Kasabas / St (Dn, Kelem Yemei, Ekmek Ve Pide Yapm, Kyafetler,
Yunan Harbi, Baz Dualar, Baz Beddualar )
17. Hamidabad Ky / St (Masal)
18. Kre Kasabas / St (Hac, Baz Bilmeceler)
19. Oluklu Ky / St (Patatesli Ekmek, Kyn Ad Ve Tarihesi, iftilik Okul
Hayat Eski Yaantlar, Pirehor Yemei)
20. Kayabal Ky / nhisar (Masal)
21. Deresakar Ky / Bilecik Merkez (Meslek Hayat Ve Hastalk, iftilik, Pekmez
Yapm, Kydeki Eski Zanaatler, Bir An)
22. Yakack Ky / nhisar (Masal)
23. Hamidabad Ky / St (Dn)
24. Tuzakl Ky / St (Masal)
25. Deresakar Ky / Bilecik Merkez (Genel)
26. Geitli Ky / St (Masal)
27. Deresakar Ky / Bilecik Merkez (Baz Akrabalk simleri, Baz Hayvan simleri,
Bir An, Dn ve Mani, Bir Hikaye )
28. Kre Kasabas / St (Masal)
29. Hamidabad Ky / St (Kyn smi, iftilik, Genel, Baz Ataszleri, Baz
Deyimler)
30. Borcak Ky / St (Masal)
31. Tuzakl Ky / St (Evlenme Hikayesi, Dn, Hayvanclk, Ekmek Yapm,
Bayram, Eski Yaantlar, Doum Adeti )
32. Geitli Ky / St (Masal)
33. Tuzakl Ky / St (Hayvanclk, pek ekme Makinalarnn Tantm, Odun
Kesme, pek ekme, Kyn Su Kaynaklar, Damat Hamam )

xx

34. Kurtky / Bilecik Merkez (Ar orbas (Aure orbas), Okul Hayat, Peynir
Yapm, St Panayr, Hdrellez )
35. alt Kasabas / St (Yemek Makarna Yapm, Dn, Hatralar, Baz ocuk
Oyunlar, ocuk Tekerlemeleri )
36. alt Kasabas / St (Hatralar, Babasnn Askerlik Hatralar, Brek Yapm,
Hastalk, Genel Harman )
37. Zemzemiye Ky / St (Genel)
38. Duda Ky / St (Dn)
39. Dmez Ky / St (Tarhana Yapm, Doum Adeti, Hdrellez)
40. iftlik Ky / Glpazar (Genel, Mani, Gelin Alatma Trks, ardak Adeti
Tekerlemesi, Trk)
41. Kayabeli Ky / Bilecik Vezirhan (Gnlk Hayat Ve Yrk Hayat)
42. Arcaklar Ky / Glpazar (Genel, Bir An, Bir An, Baz Deyim Ve Ataszleri)
43. Soucakpnar Ky / Osmaneli (Masal- Bilmece Mani, Dn)
44. Kuaren Ky / Glpazar (Hayat Hikayesi, Hastalk)
45. Medetli Ky / Osmaneli (Baz Fiiler, Kyn Ad, Bez Dokuma, Eski Kyafetler,
Ekmek Yapm, Hdrellez, Kna Gecesi, Genel)
46. ukurren Ky / Glpazar (Baz Alet simleri, Baston Yapm, Gre Anlar)
47. Bayat Ky / Glpazar (nsanlar in Kullanlan Baz Sfatlar, Genel, Bayram,
iftilik, Masal Gelenei, Kyafetler, Hdrellez, Dn, Yemek, iftilik)
48. engeller Ky / Glpazar (Genel, Evlilik Hikayesi - Kark, Kyde retmen
Okullarna Kayt, Kyafetler, Araba Yemei, Niasta Helvas, Yufka Brei, Hamur
Brei)
49. Byk Belen Ky / Glpazar (Genel, Bayram, Hdrellez, Cenaze, Doum Adeti,
Halk Hekimlii, Nasr ve Sivilce Okuma, Kyde Di ekimi, Yemek, pek Bcekilii,
Kyafetler, Ekmek Yapm, Peynir Yapm)
50. Kasmlar Ky / Glpazar (Hastalk, pek Bcekilii, iftilik, Bayram)
51. zml Ky / Glpazar (Kyn Sorunlar, Gnlk Hayat, Genlik Yllar,
Tarhana Yapm, Hdrellez, iftilik, Ky Hamam, Dn, arap Yapm, Baz zm
simleri, Giysiler, Ky Hamam, Maniler, Ka Hazrlk, Sala Yapm, Turu, Evlilik
Hikayesi, Doum Adeti, Halk Hekimlii)
52. erkeli Ky / Osmaneli (Evlenme Hikayesi, Kyafetler, eyiz, Mani, Baz
Kelimeler)
53. Yeilimen Ky / Osmaneli (Baz Kelimeler, Ekmek, Gzleme, Bazlama, Ku
Lokumu, Kekek, Katrc Helvas, Mala, Kulakl, Sallandrma, Kedi Batmaz, Yumurta
Helvas, Nisata Helvas, Tirit, Patates Otutturmas, Bulama, Hamursuz, Ekmek
Makarnas, Ekmek Kartrmas, Tatl Brek, ncir Uyutmas, Simit Dolmas, Gremez
Az, Szme Yourt, Pekmez)
54. Alan Ky / Osmaneli (Dn, Ttn Yetitirme, Doum, Baz Oya simleri, Baz
Ot simleri)
55. Borak Ky / Osmaneli (Genel, Dn, Deve Oyunu, Hayat Hikayesi)
56. Kazanc Ky / Osmaneli (Genel, Dn, Yemek, Einin lm Hikayesi)
57. Byk Yenice Ky / Osmaneli (Hayat Hikayesi, pek Bcekilii, Krmz Biber
malat, Hastalk, Hatralar)
58. Ericek Ky / Osmaneli (Yn Eirme, Gnlk Hayat, Sala Yapm, Doum Adeti,
Cenaze)
59. Boyunkaya Ky / Osmaneli (Genel, Yemek, Hastalk, Mani, Dn, Hdrellez)

xxi

60. Hisarck Ky / Osmaneli (Gnlk Hayat, Brek, Lokum, Borana, Cimcime, Paral
Makarnas)
61. Selim Ky / Yenipazar (Hayat Hikayesi, Genel, Bir An, Bir An, An)
62. Kmbet Ky / Yenipazar (Hayat Hikayesi, Anlar, K Geceleri, Eski Yaantlar,
Babasyla lgili Hatralar, Kyafetler, Armut Tatls)
63. Yukar Boaz Ky / Yenipazar (Bir An)
64. Belkese Ky / Yenipazar (Askerlik Hatras)
65. Kkelmeli Ky / Pazaryeri (Genel, Yrk Hayat, Kark, Askerlik Hatlaras)
66. Gnyurdu Ky / Pazaryeri (Genel, Dn, Askerlik Hatras)
67. Pazaryeri Merkez (Genel, Askerlik Hatralar)
68. Yeilyurt Ky / St (Masal)

xxii

KISALTMALAR
Dergi ve Kitap Ksaltmalar
AAT

Anadolu Azlarndan Toplamalar, bkz. A. Caferolu.

ADM (I-II) Anadolu Dialektolojisi zerine Malzeme, bkz. A. Caferolu.

ATAU

Ana Trkede Asl Uzun nller, bkz. T. Tekin.

Belleten

Trk Tarih Kurumu Belleten, Ankara.

BSL

Bulletin de la Socit Linguistique de Paris.

DAT

Dou llerimiz Azlarndan Toplamalar, bkz.A. Caferolu.

DLT

Dvan Lgatit Trk.

DS

Derleme Szl (I-XI). TDK yayn

DTCFD

Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Dergisi, Ankara

EI

Encylopdie de lIslam.

Ettuhfet.

Ettuhfet-z-Zekiyye Fil-Lgat-it-Trkiyye. (ev. Besim Atalay, TDK

yayn, Ankara 1945)

ETY

Eski Trk Yaztlar Bkz. H. N. Orkun.

EWT

M. Rbsbnen, Versuch eines Etymologischen Wrterbuchs der

Trksprachen, Helsinki 1969.

GBBA

Gney-Bat Anadolu Azlar, bkz. Z.Korkmaz.

GDAT

Gney-Dou lleri Azlarndan Toplamalar, bkz. A. Caferolu.

slm Ansiklopedisi

FM

ktisat Fakltesi Mecmuas, stanbul

JSFOu

Journal de la Socit Fino-ougrinne.

xxiii

KDAT

Kuzey-Dou llerimiz Azlarndan Toplamalar, bkz. A. Caferolu.

KSz

Keleti Szemle

NYA

Nevehir ve Yresi Azlar, bkz. Z. Korkmaz

OAAD

Orta Anadolu Azlarndan Derlemeler, bkz. A. Caferolu.

RO

Rocznik Orientalistyczny

SBBD

Hacettepe niversitesi, Sosyal ve Beeri Bilimler Fakltesi Dergisi,

Ankara.

STAT

Sivas-Tokat lleri Azlarndan Toplamalar, bkz. A. Caferolu.

TD

Trk Dili, Ankara.

TDAY

Trk Dili Aratrmalar Yll-Belleten, Ankara.

TDED

stanbul niversitesi, Edebiyat Fakltesi, Trk Dili ve Edebiyat Dergisi,

stanbul.

TDKOBB Trk Dil Kurultaynda Okunan Bilimsel Bildiriler.

TKA

Trk Kltr Aratrmalar. (Trk Kltrn Aratrma Enstits yayn,

Ankara).

TM

Trkiyat Mecmuas, stanbul.

TOEM

Tarih-i Osman Encmeni Mecmuas

TS

Trke Szlk. (TDK yayn).

UAJb

Ural-Altaische Jahrbcher.

ZDMG

Zeitschrift der Deutschen Morgenlbndischen Gesellschaft

xxiv

Yer Adlar Ksaltmalar

Af.

Afyonkarahisar

Af.

Afin

Kil.

Kilis

Ak.

Akaabat

Ma.

Maka

Ams.

Amasya

Mal.

Malatya

Ank.

Ankara

Man.

Manisa

Bur.

Bursa

Mer.

Merzifon

an.

ankr

Mes.

Mesudiye-Ordu

or.

orum

Mu.

Mula

Den.

Denizli

Ni.

Nide

Din.

Dinar

Or.

Ordu

Div.

Divrii

Siv.

Sivas

El.

Elaz

Sr.

Srmene

Fat.

Fatsa

Tav.

Tavas

Gaz.

Gaziantep

Ter.

Terekeme

Gir.

Giresun

Tok.

Tokat

Isp.

Isparta

Tr.

Trabzon

Kas.

Kastamonu

Tun.

Tunceli

Kay.

Kayseri

Vak.

Vakfkebir

Kr.

Krehir

Yoz.

Yozgat

xxv

Dier Ksaltmalar
Ar.

Arapa

bkz.

Baknz

e.

Edat

EAT

Eski Anadolu Trkesi

ET

Eski Trke

Far.

Farsa

Fr.

Franszca

ng.

ngilizce

t.

talyanca

kr.

Karlatr.

Lat.

Latince

M.D.D.

Metin D Derleme

Mo.

Moolca

Ortat.

Orta Trke

s.,S.

Sayfa

Szl.

Szlk

or.

or Trkesi

v.b.

ve bakalar, ve benzerleri

Yak.

Yakuta

Yun.

Yunanca

xxvi

zf.

Zarf

GR

1. GR
1.1. BLECK TARH1
Kuzeybat Anadolunun nemli yerleim yerlerinden olan Bilecikte,
Prehistorik devirlere ait birok hyn

bulunduu belirlenmitir. Doal

maaralarda yaplan incelemelerde Paleolitik ve Mozolitik dnemlere ait blgesel

herhangi bir buluntuya rastlanmamtr.
yk Ky yaknndaki Medetli Hyk, Zincirli Kuyu olarak adlandrlan
kayalk tepenin yaknndadr. Yzeyinde Eski Tun, Hitit, Frig ve Klasik,
Hellenistik, Roma dnemlerine ait seramiklere ve kalker bloklara rastlanmaktadr.
Burann geni bir alana yaylm bir yerleim olduu belirlenmitir.
Glpazar Ovasndaki Arcakl Kynde iki nemli Prehistorik hyk yer
almaktadr. Kurunlu Ky yaknlarnda da iki hyk bulunmaktadr. Bu yerleim
yerlerinin Tun dnemine ve Hitit, Frig, Klasik, Hellenistik, Roma dnemine ait
yerleim yerleri olduu, yzeylerindeki seramikler ve bronz metal artklarndan
anlalmaktadr.
Bozyk

ilesinin

gneydousunda

bulunan

hyk,

Tun

ana

tarihlenmektedir. okapnar Kynn 1 km kuzeybatsndaki okapnar hyk,

Yeni Dodurga Kynn 2 km gneybatsndaki Killi Hyk, Erken Bronz a ile
Frig buluntular vermektedir.
Dodurga

Beldesinin

dousunda

M..

3.-2.

bine

ait

seramikler

bulunmaktadr. Burada bir Tmls dikkat ekmektedir.

St lesinin gneyindeki Oluklu Kynn 1,5km. gneyindeki hykte
M.. 3 ve 2. bin malzemesi vardr. Yeilyurt Kynn 2 km gneybatsndaki
hyk ise M.. 3. bin ve Frig, Hellenistik, Roma malzemesine sahiptir.

Haz. Tahsin elik, Glcan Glen - Deniz Ongun; Bilecik Kltr Envanteri 2006, Bilecik l
Kltr ve Turizm Mdrl Yaynlar, stanbul, 2006

Pazaryerindeki iki hyk benzer tarihler iermektir. Blgenin yzey

aratrmalar(M.. 3000-1200) Ge Kalkolitik adan, (M.. 4000-3000) balayan
Tun, Demir anda da devam eden Prehistorik yerleimlere sahip olduunu
ispatlamaktadr.
Blgedeki Hitit varl M.. 1900-1460 eski Hitit Devleti dneminde ve
M..1460-1192 yllar arasndadr.
Frigler Trak asll olup batdan Anadoluya gelmi ve Sakarya Nehriyle
Byk Menderes Nehrinin yukar ksmna yerlemilerdir. M.. 1162-650 yllar
arasnda varlklarn srdrmlerdir.
M. 546 ylnda Lidya Kral Kroisosu malup eden II. Kyros Bilecik-in de
yer ald topraklar Pers hakimiyetine almtr. Bu blge Daskileion satraplna
balanmtr. Makedonya mparatoru II.Philipin olu Byk skender, M.. 334
ylnda Persleri malup ederek egemenliklerine son vermitir. M.. 325 ylnda
lmne kadar blge Makedonyann hegemonyasna kalr. Kk Asya topraklarn
paylaamayan generalleri Antigonos ve Lysimakhosun mcadelelerinin srmesi
Bithynial Doidalsese yarar ve blgede Bithynia Kralln kurar. I. Nichomedes
(M..279-250) snrlarn geniletir.
Orta Avrupadan ayr koldan gelen Galatlar (M.. 278-277) yllarnda
Anadoluyu sarst. Birok yerleim yerini istila edip, yamaladlar. Bu sarsnty
atlatan Bithyna Kralln Ziaelas (M.. 246-232), I.Prusyas (M.. 232-182),
II.Prusyas (M.. 182-146), II.Nichomedes (M.. 146-92), III.Nichomedes (M.. 9275) ve IV. Nichomedes (M.. 75-74) yllarnda ynetirler.
Batda gelien byyen Roma mparatorluu Anadoluya sahip kma
isteindedir. Bithyna Krallna bask kuran Romaya kar II. Nichomedes Pontus
Kral Mitridatesle anlat fakat bu uzun srmedi. Yerine geen III. Nichomedes
babasnn izledii politikann tersine Roma mparatorluu ile anlaarak Pontusla
atmaya girdi. Baarl olamamasna karn Roma imparatorluunun himayesi
sayesinde arln korudu. Romann imkanlarndan yararlanmak iin IV.

Nichomedes M.. 74 ylnda Bithynay Romaya balad. Bu blge Romann Asya

Eyaleti oldu.
Blgede Domitianus (M. 81-96), imparator Traianus (M.S.98-117),
mparator Hadrianus (M.S. 117-138) ylnda nemli gelimeler salad. Bu gnk
Bilecik snrlar iinde baz yerleim yerleri kuruldu. Bilecik merkezinde gneydeki
Beikta mevkiinde doruklarn boaz anlamna gelen Agrilion (Akra-ilion) ve
Pazaryerinde Armenokastron, Medetli ile yk ky civarnda Chogeae, selik
ky ile Osmaneli arasnda Midum (Modrene) ay Ky ile Himmetolu civarnda
Tottaion (tataovion) ve Aktavion, Nesimhocalar ile Sarhocalar ky civarnda
Protonika Osmaneli ile merkezinde Lukai (Lefke), Arcaklar Ky yaknnda
Tataion ve Glpazar civarnda Emporion (Pazaryeri) antik kentleri kurulmutur.
Blgeye hayat veren Sakaryann ad Frigler zamannda sangarios (Ulu Irmak
Tanrs), bilinmekteydi. Blge bir dnem Nikaiann (znik)in ynetimindeydi.
Bilecikin yer ald blge Phrygia Epiktetos, Trakyal Bithynallar lkesi olarak
adlandrlmtr. Osmanelindeki Gkesuya ise Rhebas denmitir.
Gordoserba (Gordos), St ilesi yaknndaki Katl (Geitli) Kydr.
Dableis (Dablai), ay Kydedir.
Bursa Mzesince 1981, 1982, 1983 yllarnda Pazaryeri ilesi Ahmetler
Kynde Tartm ve Cin Yerer, ad verilen yerlerde yaplan arkeolojik kazlarda;
Hellenistik, Roma dnemlerine ait oda mezarlarda pimi toprak Megara kaseler,
Amphoriskoslar,

Lagynoslar,

Kraterler,

Kaseler,

Mastrapalar,

Amphoralar,

Urgantariumlar, ko figr, ya kandilleri, ift kulplu kpler, yonca azl kaplar ve

tabaklar ile bronzdan aynalar, tokalar, kpeler, at figr, altnda kolye ve diademler
ele gemitir.
Bilecikin merkezinde ve ilelerinde bulunup Bursa Mzesine gtrlen
arkeolojik eserler arasnda Kybele heykeli, Zeus Bronton bstleri, adak stelleri,
mezar stelleri, kitabeli paralar, lahit paralar, aslan heykelleri ve Frig yazt nemli
belgeerdir.

M.S. 395te Dou ve Bat olarak ikiye arlan Roma mparatorluunun Dou
blm Bizans imparatorluu olarak varln srdrd. Bu dnemde en nemli
kalntlar Belokomededir.
Osmaneli yaknlarnda Malagina Karaket anlamn tamaktayd. Bizans
dneminde buras askeri ordugah olarak kullanld. 786-787 yllarnda Bizans
mparatoriesi renenin Ikonoklast kararlarn kaldrma uras iin Nikaiada
toplanan 7. konsl iin istanbuldan saray erkan ve ordu birlikleriyle ilk nce
Malaginaya gelip orada konaklar ve Nikaiaya geer.
M.S. 781 ylnda stanbulu fethetmek iin gelen arap ordularnn banda
halife Mehdinin olu Harun Reit bulunmaktayd. Arap ordusu bu nemli ordugah
Malaginay ele geirdi ve Staurakiosun atlarn, eer ve koum takmlarn ald.
M.S. 803te Bizans ordu komutan Patrik Bardanes Turkos Malaginadan
askerlerince kral ilan edildi ve Khrysopolis (skdar)a kadar yrd.
1075 ylnda Kutalm olu Sleyman ah tarafndan ynetilen Seluklular,
Nikaiaya kadar gelir. 1175 ylnda Bizans imparatoru 1. Manuel Komnenos Seluk
imparatoru Kl Arslana kar ordusunu Malanginada toplar, oradan hareket eder.
Bu blgeye yakn dier antik yerleim Mesonesostur. Lidyal komutan
Niketas askerlerin sevk edilmesi iin bu kente grevlendirilir.
Anadolu Seluklularnn Bizans aleyhine topraklarnn geniletmesini
durdurmak iin Bizans mparatorluu Avrupa daki toplumlarla oluturdupu orduyla
Hal Seferlerini balatmtr. Bizans mparatorluunun 1204-1261 yllar arasnda
Hallarn ynetimine gemesi, Nikaiada Teodor Laskerisler dnemini balatmtr.
Beyliklere ayrlan Seluklularn yerine Osmanl Beylii doldurmutur.
Beylik, Ouzlarn Kay Boyundan gelen kk bir airet olarak kurulmutur.
Anadoluya 11. yy sonunda gelmeye balayan Ouz Boylaryla birlikte hareket
etmilerdir.

1.1.1. Osmanl U Beylii'nin Kuruluu

Osmanl Beyliinin kuruluu, Trkiye Seluklu Devletinin ykl ile ortaya
kan, siyas deiim ve geliimin bir sonucudur.
Byk Seluklu Devleti, Anadolu'yu fethederken yar gebe bir hayat tarz
sren Trkmen gruplarn herhangi bir i karkla yol amamalar iin snr
boylarna sevk edip Anadolu'nun bir Trk vatan haline gelmesini salamt. Byk
Seluklu Devletinin devam olan Trkiye Seluklu Devleti de ayn politikay
srdrerek, Asya ilerinden Azerbaycan ve ran'dan gerek siyas karklklar
sebebiyle, gerekse yeni fethedilen topraklarda daha iyi bir hayat tarz elde etmeyi
umarak Anadolu'ya gelen kalabalk Trkmen gruplarn Bizans snr boylarna
yerletirmitir. U ad verilen snr blgelerine yerletirilen Trkmenler, sultann
merkezden gnderdii bir beyin (emir) idaresinde bulunuyorlard. Geleneksel hayat
tarzlarn srdren ulardaki Trkmenler, Bizans topraklarna gaza aknlar yaparak
hem din bir grevi yerine getiriyorlar hem de elde ettikleri ganimetlerle siyas g
iin gerekli olan iktisad gc elde etmeye alyorlard.
Trkiye Seluklu Devleti, Kseda savanda yenilip lhanl basks sonucu
dalmaya balarken, u blgelerinde yava yava bamsz veya yar bamsz
Trkmen beylikleri ortaya kmaya balad. Bu beyliklerin kuruluunda gaza ve g
unsuru nemli bir rol oynad. Mool basksyla Orta ve Dou Anadolu yaylalarnda
yaayan kalabalk Trkmen boylar Anadolu'nun bat snr boylarna yldlar.
Kastamonu'dan Antalya'ya kadar uzanan bat Anadolu, yerlerini ve otlaklarn
kaybeden Trkmenlerle doldu Tarikat eyhleri ve derviler manev hayatlar zerinde
etkili olup gazay tevik ettiler. Zamanla yeni fethedilen yerlerdeki imknlardan faydalanmay dnen ulem, sanatkr, tccar ve esnaf gibi yerleik halkn bir blm
de bu blgeye geldiler. Ahlik tekilt bu unsurlarn tekiltlanmasnda nemli rol
oynad. 1330'larda Bat Anadolu'yu gezmi olan nl Arap seyyah Ibn Batuta,
Anleri ky ve ehirlerde her yerde sosyal tekiltlanmann en nemli unsuru olarak
belirtmektedir. ehirde Ahler fakihlerle beraber Uc beylerine fethettikleri yerleri
tekiltlandrmada yardmc olmular, slm hukukunun ve gelimi merkezlerin
idare ve kltr unsurlarn getirmilerdir.

Trkiye Seluklu Devleti'nin merkez otoritesinin zayflamasyla grnte

onlara bal olan Trkmen beylikleri, kk bir devlet halinde tekiltlanmaya
baladlar. Bunlardan Karamanoullar , Seluklularn merkezine sahip olup onlarn
varislii iddiasnda bulunan nemli bir beylikti. Bunlara rakip olacak en nemli
beylik, Bizans hududunda yer alan Ktahya ve evresindeki Germiyanoullar idi.
Germiyanoullarnn zayflamasyla nfuz blgelerinde Karesi, Aydn, Saruhan ve
Mentee gibi yeni Trkmen beylikleri ortaya kt. Sinop ve Kastamonu yresinde
Candaroullar, Antalya yresinde Hamid ve Tekeoullar, Orta Anadolu'da Eretna
ve Kad Burhaneddin Devleti, Dou ve Gney Anadolu'da Dulkadiroullar ve
Ramazanoullar bulunuyordu. leride Trk ve Dnya tarihinde nemli roller
oynayacak olan bir devletin temelini atan Osmanoullar da, Candaroullar ile
Germiyanoullar topraklar arasndaki kuzeybat Anadolu'da yer almt.
Bu Trkmen beyliklerinde gelien kltrlerin en belirgin zellii aslnda Trk
kltrnn slm kltr iinde de devam etmesiydi. Trk dili hem devlet hem de
edebiyat dili olarak ok stn bir yere sahipti.
Osmanl Beylii'nin kuruluu, kurucular ve ilk devirlere ait siyas olaylar
hakknda salam bilgiler vermek pek mmkn deildir. Eldeki bilgiler sonradan
yazlm eserlere ve menkbelere dayanmaktadr. Bunlara gre; Osmanl Beylii'nin
kurucusu olarak kabul edilen ve beylie adn veren Osman Bey'in ailesi, Trk
Dnyas'nn en nemli gruplarndan biri olan Ouzlarn Kay boyuna mensuptur.
Anadolu'nun fethi esnasnda bu lkeye gelen Trk boylar arasnda Kaylar da
bulunmakta idi. Kaylarn bir ksm XIII. yzyln ortalarnda Ankara'nn bat
ksmlarnda daha sonralar da St ve Domani havalisinde yerlemilerdi.
Buradaki, Kaylarn banda Erturul Bey bulunuyordu. Erturul Bey 1281'de lnce
yerine kk olu Osman Bey geti. Osman Bey'in bir siyas lider olarak ortaya
knda o zamann en itibarl Ah reislerinden biri olan eyh Edibalinin nemli bir
rol olmutur.
Ayrca onun; Kastamonu Emirinin Bizansa kar srdlen gaz faaliyetlerini
brakmas zerine gaza aknlarnn sevk ve idaresini ele almas, siyas bir lider
olmasn salamtr. Gaziler onun bayra altnda toplanmlar, Osman Bey giderek

kendi aireti iinde glenmitir. Onun liderlii altnda giriilen gaza faaliyetleri ile
u blgesinin dank ve karmak yaps yava yava beylik-devlet ekline
dnmeye balamtr.
Osman Gazinin bir reis olarak n plna kmasnda ve fetih siyaseti
gtmesinde

eyh

Edibalinin

etkis^yannda,

nfus

artnn

basks,

Orta

Anadolu'dan g etmek isteinden doan yaylma ihtiyac, Bizans snr savunma

sisteminin

km

olmas

ve

Bizans,

blgesindeki

din

ve

sosyal

memnuniyetsizlik ve Anadolu Trklerinin Mool zulmnden kaarak yeni bir lkede

yeni

bir

hayata

balamak

istemeleri

gibi faktrler de etkili

olmutur.
Eskiehir'den
Bursa ve znik snrna
kadar uzanan blgeye
hkim

olan

Osman

Bey, balangta gl
Bizans tekfurlaryla iyi
geinmeye

alt.

Yava yava glenip,

nemli bir Bizans ehri
olan

znik'i

tehdit

etmeye

balaynca,

Bizans

mparatoru

znik'i kurtarmak iin

iki bin kiilik bir kuvvet gnderdi. Osman
Gazi'nin

bu

kuvveti

Koyunhisar (Bapheon)

'nda yenmesi, (1301 veya 1302) hretinin en uzak islm memleketlerine yaylmasn
ve karizmatik bir gaz lideri haline gelmesini salad. Osman Bey daha sonraki
faaliyetleri srasnda Bursa evresini alp zmit yolunu amtr.
Bundan sonra Osmanl Beylii'nin temel politikas, dier Trkmen beyliklerinde olduu gibi gayri mslim topraklara kar gaza-cihat yoluyla fetih siyaseti
olmutur. Bizans'a doru genilemeye balayan Osmanl Beylii ayn zamanda,
komu Trkmen beylikleri zerinde de hakimiyet kurma yollarn aramaya balad.
Fakat bunu gerekletirirken gazilik hretlerine glge drmemeye zen
gstermitir.

1.1.2. Anadoluda Ouzlar2

Ouz veya Trkmen adyla bilinen topluluklarn Anadolu'ya g etmesi ve
yerlemesi, byk lde Byk Seluklu mparatorluu'ndaki siyas ve demografik
gelimelerle ilgilidir.

Ancak bu gelimeleri daha iyi anlayabilmek iin Ouzlarn

Anadolu'ya gelmeden nceki durumlarna ve Anadolu'ya doru ynelmelerinin

sebeplerine ksa da olsa temas etmek lzmdr. Gktrk ve Uygur devletlerinin
nemli bir unsuru olan Ouzlar, 9. asrn ilk yansnda Sr Derya (Seyhun) boylaryla
onun kuzeyindeki bozkrlarda yaamaktaydlar. Yaanlan hayat tarz ise daha ziyade
gebeydi ve gebelerin yegne ekonomik faaliyeti hayvanclkt. Bu bakmdan
bunlarn hayvanlarn otlatacaklar geni yaylak ve klak alanlarna ihtiyalar vard.
Bunun yannda Ouzlara mensup olanlar arasnda yerleik olanlarda vard. O
dnemlerde yerleiklere, tembel manasnda "yatuk" denmesi,

gebe hayatn

cazibesini gsterse gerektir.

Ouzlar genelde gebe bir hayat tarz yaamalarna ramen kendi ilerinde
siyas, idar ve sosyal bir yaplanma iindeydiler. zerinde pek ok nazariyeler ileri
srlen "Ouz" kelimesinin, hakim bir gr olarak "kabileler", "kabileler birlii"
veya "akraba kabilelerin birlii" manasna geldiinin belirtilmesi, byle bir
2

lhan ahin, Osmanl Dneminde Konar-Gerler (Nomands In The Ottoman Empire), Eren
Yaynevi, stanbul 2006

10

yaplanmann iareti olmaldr. Baka bir ifade ile "Ouz", siyas, idar ve sosyal
tekiltlanmann bir ifadesiydi. Erken dnemlerden itibaren muhtelif saydaki
boylardan meydana gelen Ouzlar, bu tekiltlanmann klasik dneminde iki ana
ksma ayrlmaktaydlar: -Ok ve Boz-Ok. Bu iki ana ksm ise msav olarak
kendisine mensup boylardan meydana gelmekteydi. Bu boylar Kay Bayat Alkaevli
(Alkablk), Karaevli (Karablk), Yazr, Der, Dodurga, Yaparl, Avar, Kzk,
Beydili, Karkn, Bayndr, Peenek, avundur, (avuldur), epni, Salur, Eymir,
Alayuntlu, Yreir, idir, Bdz, Yva ve Knk adlarn tamaktayd. Ouzlar,
byle bir tekiltlanma iinde balarnda Yabgularn bulunduu bir devlete sahiptiler.
Bu devletin bakenti, klak blgesindeki Yenikent idi. Devletin karl olarak ise o
dnemde daha ok il (el) ad kullanlmaktayd.
1071 Malazgirt Sava'n takip eden yllarda balayan ve aralklarla yzyl
son eyreine kadar devam eden gler sonunda Anadolu'ya ilerin de zerinde
Trkmen gelmi olmaldr. Ancak bu dneme ait kaynaklarn yetersizlii yznden
bunlarn nfuslarna dair bir bilgi vermek n olamamaktadr. Bununla birlikte baz
kaynaklarda

bunlarn

younlat

blgeler

zerine

az

da

olsa

bilgilere

rastlanmaktadr. Nitekim bir Latin kayna, 11. yzyln sonlarnda Denizli

blgesiyle Isparta blgesindeki gebelerin 100.000 adr civarnda olduunu
vermektedir. Corafyac bn Said

ise XIII. yzyln ikinci yansnda Denizli

blgesinde 200000, Bolu blgesinde 30.000 ve Kastamonu blgesinde 100.000 adr

gebe halkn yaadn yazmaktadr. Yine bu dnemlerde Suriye blgesinde 40.000
adr gebe halkn yaad dikkati ekmektedir.
Bu bilgilerin yan sra Anadolu'daki yer adlar, bahis konusu Trkmenlerin
coraf bakmdan bulunduklar blgelerin tespitine yardmc olmaktadr. Bu adlar,
gebelerin bilahare birounun meskn bir hle geldii yer olan ve Anadolu'nun
gney ve kuzey ksmnda batdan douya uzanan Toros ve Karadeniz dalarnn i
eteklerinde geni bir blgede younlatn gsteriyor. Younlalan blgeler,
kuzeyde daha ok da silsilelerinin i kesimlerinde yer alan Bolu, Kastamonu,
orum, Tosya ve Tokat ovalaryla Ankara blgesiydi. Gneyde, Orta Anadolu
steplerinin gney snr boyu ile ukurova ve Gller blgesiydi. Ayrca batda,
zellikle Menderes ve Gediz ovalarnn bulunduu geni blgeydi. Bu blgelerdeki

11

gebeler, klak olarak daha ok dalarn sahil kesimine doru balayan geni ova
ve vadileri kullanrken, yaylak olarak Anadolu'nun i kesimlerine doru bakan
dalarn

eteklerindeki

veya

dalarn

yayvanlat

yerlerdeki

yaylalar

kullanmaktaydlar. Bu bakmdan corafi artlar gerei, bu blgelerdeki gebelerin

yaylak ve klak alanlar aras uzun saylabilecek bir mesafe yoktu. Ancak
Anadolu'nun dousu ve dousunda durum bundan olduka farklyd. Buradaki
gebeler, yayla dnemlerini genellikle Anadolu'nun orta ve dousundaki yksek
platolar zerinde geirirlerdi. Klaklar ise daha ok bugnk Suriye ve Irak
blgesindeydi.
Anadolu'da Trkmen boylarna mensup olan gebe gruplar, sadece mensup
olduklar Trkmen boyunun adn tayanlar olarak dnmemek lzmdr. Eer bir
boyu nar aacna benzetecek olursak, bu nar aacn gvdesi, phesiz boyun
kendisiydi. Bu gvdenin zerindeki dallar veya budaklar ise boyun alt birimleriydi.
Dier bir ifade ile her boy, kendisine mensup olan gruplara veya birimlere sahipti.
Erken dnemlerde boyu tekil eden birimlerin sayca ok fazla olduu eklinde bir
dnceye sahip olmamak lzmdr. Ancak bu boylarn, Anadolu'ya geldikten
sonraki sre iinde daha fazla alt birimlere ayrlmaya baladn ve hatta ayn boya
bal birimler arasnda zamanla asl boy ad unutularak alt birim adlarnn n plna
ktn belirtmek icap etmektedir. Bunun byle olmasnda phesiz nemli baz
faktrler rol oynamtr. Bu faktrlerin banda Anadolu'daki Mool nfuz ve
basksn, boylar halinde yaayan gruplarn nfusunun giderek artmasn, buna
paralel olarak yaylak ve klak mahallerinin kifayet etmemesini syleyebiliriz.
Ayrca bu alt birimlere ayrlmada, Osmanl ncesinde ve Osmanl dneminde
yerleikler gibi bunlarn idar ve mal bir organizasyon iine alnmasnn da nemli
bir rol oynadn hesaba katmak lzmdr.
Anadolu'ya gelen Trkmenler, Osmanl dneminde "Trkmen" adnn
yannda "Yrk" veya "Yrk" umum adyla da bilinmekteydiler. Onlar iin
Anadolu'da ortaya kan "Yrk" veya "Yrk" tabiri, "yrmek" fiilinden tretilen
ve "yr" veya "yr" nn sonuna gelen "k" ekiyle tretilmi bir kelimedir. Osmanl
ariv kaynaklarnda "Trkmen" adnn daha ok Anadolu'nun orta ve dou
blgesinde, "Yrk" adnn ise ounlukla Anadolu'nun bat blgesindeki gebeler

12

iin kullanld grlmektedir. Bununla birlikte corafi saha itibariyle bu iki tabiri
birbirinden kesin izgileriyle ayrmak gtr. Zira bu tabirler, ayn blgede ayn
gebe grubunu ifade etmek iin zaman zaman birbirinin yerine kullanlmaktayd.
Bunun yannda onlar iin yaadklar hayat tarznn bir ifadesi olarak "Konar-ger",
"Ger-evli", "Gerler" ve "Gebe" gibi tabirler de kullanlmaktayd.
Osmanl dneminde Trkmen veya Yrkler, yerleikler gibi idar ve mal bir
organizasyon iinde idiler. Bu idar ve mal organizasyon iindeki byk gruplar,
Bozulus Trkmenleri, Yeniil Trkmenleri, Halep Trkmenleri, am Trkmenleri,
Dulkadrl Trkmenleri, Danimendli Trkmenleri, Ateken (Esbkean), Karaulus,
Ulu Yrk, Ankara Yrkleri, Bolu Yrkleri gibi hususi adlarla bilinmekteydiler.
Bu adlarn onlara genellikle merkez idare veya merkez idarenin brokratlar
tarafndan verildii anlalmaktadr. Ancak bu isimlerin onlara geliigzel bir ekilde
verilmedii dikkati ekicidir. Bunda zellikle corafi saha olarak yaadklar blgeler
ve Osmanl dneminden nce mensup olduklar Trkmen beyliklerinin pay
byktr. Bunun yannda Osmanllardan nceki idar ve sosyal tekiltn izlerini
tayan "il" veya "ulus" gibi tabirler de bu gibi isimlendirmelerde rol oynamtr.
Byk gruplarn dnda kalan mnferit veya daha kk gebe gruplar ise hangi
eyaletin veya sancan dhilinde bulunuyorsa, idar ve mal bakmdan o eyalet veya
sancaa balyd.
Osmanl dneminde bu gnk Anadolu blgesine tekabl eden muhtelif
eyalet ve sancaklara ait XV. ve XVI. yzyl Tahrir defterlerine dayanmak suretiyle
Trkmen veya Yrk umum ad altnda bilinen teekkl, grup veya birimler
hakknda shhatli bilgiler tespit edebilmek mmkn olabilmektedir. Ancak bu
tespitlerin, genelde o dnemdeki durumu yansttn gzden uzak tutmamak
lzmdr. Daha nce bahsedildii gibi gebe gruplar, siyas, sosyal, ekonomik ve
demografik amillerin tesiriyle muhtelif gruplara blnmekte ve asl gruptan ayrlan
grup, yeni bir adla anlabilmektedir. Dolaysyla byle gruplar veya birimler, daha
somaki tahrirlerde veya kaytlarda yeni adlaryla yer almaktaydlar. Ayrca pek ok
gebe grubu, erken dnemlerden itibaren yerleik hayata geerek krsal kesimde
kyler tekil etmesinden ve hatta birok ehir ile kasabann sakinleri arasnda yer
almasndan dolay XV. ve XVI. yzyllara ait Tahrir defterlerinde gebe deil

13

yerleik unsur olarak kaydedilmilerdir. Bu ekilde kaydedilen pek ok yerleim

yerinin

adndan

onlarn

esasnda gebe

olduklarn

belirlemek

mmkn

olabilmektedir.
XV. ve XVI. yzyllara ait Tahrir defterlerinde Anadolu'nun muhtelif
blgelerinde youn bir ekilde yrk gruplarnn yaad dikkati ekmektedir. Bu
durumu, Osmanl Devleti'nin en olgun dnemi olarak kabul edilen Kanun
dneminde btn imparatorlua mil olarak yaplan 1530'lara ait icmal
mahiyetindeki Tahrir defterlerinin Anadolu'ya ait olanlarn esas almak suretiyle
tespit etmek mmkndr. Ancak bu tespitler yaplrken bahis konusu tarihten nce
veya sonraya ait baz Tahrirleri de dikkate almak gerekmitir.
Yrklerin Anadolu'nun Bat Karadeniz blgesine doru en kesif olarak
yaadklar yerlerin banda Bolu gelmekteydi. Bu blgedeki yrkler, 1515'de
toplam 21 cemaate sahipti. Bu cemaatlerden ikisi, belki de Horasan ilerinden
gelmelerinin bir yansmas olarak Horasanl adyla bilinmekteydi. Baz cemaatlerin
klak mahalleri Tefenni, Ereli, Ulus ile Taraklborlu (Safranbolu)'nun gneyindeki
Viranehir blgesiydi. Bazlar ise Dzce blgesini iine alan Konurpa ile Devrek ve
Mengen arasndaki Hzrbeyili'nde yerleik bir hle gemilerdi. Tarakclu adyla
bilinen dier nemli bir cemaatin ise Taraklborlu blgesinin isknnda nemli bir rol
oynad anlalmaktadr. Bolu blgesindeki yrklerin nemli bir nfus kesafetine
sahip olmas, onlarn XVI. yzyl sonlarna doru idar bakmdan bir kaza haline
getirilmesini icap ettirmitir. Daha sonra bu kaza dahilindeki yrklerin iki kaza
halinde tekiltlandnld dikkat ekmektedir. Bunlardan biri "frz- Yrkn-
Bolu", dieri ise "Yrkn- Tarakl" yani "Tarakl Yrkleri" idi. Kazaya Tarakl
Yrkleri adnn verilmesi, daha nce bahsedilen Tarakclu cemaati mensuplarnn,
kazann asl nvesini tekil etmesinden ileri gelmekteydi. Bolu'nun yan sra
Kastamonu blgesinde nemli bir yrk grubuna rastlanmamas olduka artcdr.
Bu durum onlarn Osmanl beyliinin kuruluuna paralel olarak Bat u blgesine
doru g etmesiyle alkal olmaldr. Tabi olarak bunda erken dnemdeki
yerlemeleri de hesaba katmak lzmdr. Kocaeli blgesinde yrk grubuna
rastlanmamas ise hem erken dnemlerdeki yerlemelerden hem de blgenin coraf
artlarndan ileri gelmelidir.

14

Hdavendigr (Bursa) blgesinde en youn yrk gruplarnn bulunduu

yerlerin banda St gelmekteydi. Osmanllarn tarih sahnesine kt bu yredeki
yrkler, 1530'larda iki grup halinde bulunmaktaydlar. Sultan Murad vakf reayas
olarak kaydedilen bu gruplardan biri 556 hane, 983 mcerred, 1 imam ve dieri 12
hane, 12 mcerred vergi nfusuna sahipti. Bunlarn mteferrik olarak kaydedilmesi,
muhtelif yerlerde dank ve yerleik bir hle geldiklerinin iareti olmaldr. Bu arada
Adranos, Kepsud ve Tarhala (Soma) taraflarnda bir ksm sakin, bir ksm da
mteferrik az sayda yrk gruplar vard. Bunun yannda Bergama'da 356 hane, 6
mcerred vergi nfusu olan ve Bergama Yrkleri adyla bilinen nemli bir yrk
grubu mevcuttu. Buradaki bir baka nemli yrk grubunu 333 hane, 120 mcerred
vergi nfusuyla Karacalar tekil etmekteydi. Karacalarn bir dier nemli grubu,
Tarhala'da bulunmaktayd. Ayrca baz gruplar hem gebe hem de mteferrik olarak
bir ksm kylerde yerleik hayatlarn devam ettirmekteydiler.
Osmanl devrinde konar-ger airetlerin adlandrlmalar konusunda bir fikir
beyan edilebilmesi, phesiz Osmanl ariv belgelerinin sistemli bir ekilde
incelenmesiyle mmkndr. Bu hususta zerinde durulmas gereken ariv
malzemesinin, muhtelif perakende belgelerin yannda bilhassa Tahrir defterlerinin
olduu belirtilmelidir. Konar - ger airetlerin isimlendirilmesine dair bize baz
karineler veren ve hareket noktas salayan bu defterlere, her eyalet ve sancaktaki
airet gruplar, bu gruplarn ou defa idarecilerinin adlar, hayvancla esas olan
ekonomik faaliyetleri ile yaylak ve klak lanlar kaydedilmitir. Ancak bu airet
gruplarnn isimlerini, isimlendirilmelerine vesile olan karineleri tespit edebilmek ve
bu hususta baz neticelere varabilmek iin her eyalet ve sancaa ait bahis konusu
kaynaklarn kronolojik bir ekilde ele alnmas ve konuyla ilgili kaytlarn
mukayeseli bir ekilde tahlil edilmesi icap etmektedir. Osmanl dneminde konarger airetlerin, nemli nfus kitlesiyle muhtelif gruplar halinde geni bir
corafyaya yayld dikkate alnacak olursa, bu aratrma erevesinde btn airet
gruplarn incelemekten ziyade, onlarn isim almalarn anlamamza yardmc olacak
toplu gruplar halinde bulunduklar yerlerin Tahrir defterlerinin incelenmesi yoluna
gidilmi ve baz mteferrik vesikalarla aratrmalardan da istifade edilmitir.

15

Osmanl devrinde Trkmen veya Yrk adyla bilinen konar-ger airetler,

toplu olarak bulunduklar yerlerde "Halep Trkmenleri", "Yeniil Trkmenleri",
"Bozulus", "Ateken (Esbkean)", "Dulkadrl (Zlkadirli) Yrkleri", "frz-
Zlkadriyye Yrkleri", "Ramazanlu ulusu", "Hama Yrkleri", "Danimendli
Trkmenleri", "Ankara Yrkleri", "Bolu Yrkleri", "Teke Yrkleri", "St
Yrkleri", "Ellici Yrkleri", Turhal Yrkleri", "Cemele Kalesi Yrkleri" ve
"Yzdeciyan" gibi muhtelif adlarla bilinmekteydiler. Rumeli'dekiler ise "Naldken",
Tanrda (Karagz)", "Selanik", "Ofabolu", "Vize" ve "Kocack Yrkleri" v.b.
adlarla anlmaktaydlar.
Bu genel tarihi bilgilendirmeden sonra blgedeki ky isimleriyle Ouz
Boylar isimleri arasndaki benzerliklere temas etmek, blgenin g hareketlerinin
seyri hakknda daha detayl bilgi verecektir.
II. Reidddine gre Ouz Boylar:
Bozoklar
Kay
Bayat
Alkaravl
Kara-ivli
Yazr
Der
Dodurga
Yaparl
Avar
Kzk
Beg Dili
Karkn

Oklar
Bayndr
Beene
avuldur
Cebni
Salur
Eymr
Ala-Yuntlu
regir
Yigdir
Bgdz
Yva
Knk

Bu boy isimlerinden hareketle blgedeki ky ismi olarak halen kullanlan:

Dodurga Kasabas (Bozyk)
Knk Ky (Pazaryeri)
Knk Ky (Bilecik-Merkez)

16

Yrkepni (Bozyk)
Yeniepni (Bozyk)
Bayat (Glpazar)
Yenireil (Bozyk)
Ciciler [Ceceler, (Osmaneli)]
simler bu blgenin sadece Kay Boyunun g blgesi olmadn ve Bayat,
Dodura, ebni, regir, Knk, Cece boylarnn da kk guruplar halinde blgeye
eitli dnemlerde g ettiini gstermektedir.
16. yzylda Hdavendigar Sancana bal St Kazasnda Bayat Boyunun
bir kynn bulunduu Prof. Dr. Faruk Smerin Ouzlar kitabnda gemektedir.
Ayn zamanda 16. yzylda corafi olarak yakn blgelerde eitli boylarn ikamet
ettii tespit edilmitir. Bunlar, Bolu Sancana bal Dodura Boyuna ait 7 ky,
ayn sancaa bal ebni Boyunun 5 kazas, yine Ktahya Sancana bal Yreil
Boyunun 1 kazas, yine ayn boyun Kastamonu Sancana bal 6 ky
bulunmaktadr. Ayn eserde Hdavendigar Sancana bal Gynk Kazasnda 15
nfus, Bolu Sancanda 3 ayr blgede, Kastamonu Sancanda 4 blgede ve
Kocaeli Sancann Kandra Kazasnda Knk Boyu mensuplarnn yaad tespit
edilmitir.
Yine Karaman Beylerbeyliinin gney u blgesinde yer alan il
Sancann daha ok Glnar ve Selendi nahiyelerinde bulunan Cece Boyunun bu
blgeye ne zaman geldii konusunda salkl bir bilgi edinilememitir. Fakat blgede
bulunan Ciciler (Ceceler) Kynn bu boyla ilikisi olduu muhakkaktr.
Blgedeki ana etnik yap olan Manavlar aslnda yrklerle ayn tarihi g
hareketini izlemelerine ramen, yrklerden daha nce yerleik hayata gemeleri
sebebiyle hem isim olarak hem de yaay olarak farkllk gstermektedir.
Dolaysyla bu etnik yapyla ilgili bir bilgilendirme almamzn etnik yapyla ilgili
blmnde detayl olarak anlatlacaktr.

17

1.2. ETNK YAPI

almamzn nsznde bahsettiimiz gibi blgede be etnik topluluk
grlmektedir. Bunlar; Manav, Muhacir, Yrk, erkez topluluklarnn ve dou
kkenli vatandalardr. Blgenin yerli nfusunu tekil eden ve almamzn temelini
oluturan, manav ve yrk topluluklar dnda, Balkanlardan ve Kafkaslardan eitli
dnemlerde g eden muhacirler, erkezler ve dou illerinden kk gruplar halinde
ekonomik sebeplerle g eden topluluklar ve ana etnik grubu oluturan manavlar ve
yrkler dier sayfadaki blge haritasnda ve tablolarda ayrntl olarak verilmitir.

18

19

20

21

Blgenin ana unsurlarndan biri olan Yrklerle ilgili bilgilendirme

almamzn tarihle ilgili blmnde detayl olarak anlatlmt. Blgenin bir dier
ana etnik unsuru olan Manavlarla ilgili deerlendirmeye bu blmde yer verdik.

22

1.3. MANAVLAR
Manavlar, yazl eski kaynaklarn cemaatler blmnde Manavlar,
Manavl(Manavlu), Manavlar Parakendesi biiminde ve Yrkn Taifesine
bal bir topluluk olarak gsterilmektedir. Ayrca farkl kaynaklarda Manav; Bat
Anadoluya dardan gelen (gmen/muhacir) ve gebelikten yerlemi (Yrk)
nfus dnda eskiden yerlemi kylere / kyllere verilen ad veya Yerli Halk,
Yerleik Trk / Trkmen Topluluu ya da Yerli olan, muhacir olmayan ve yahut
hareketli nfusa karn yerini deitirmeyen, devaml olarak orada oturan topluluk
yeleri olarak tanmlanmaktadr. Yani Manav; bir yere sonradan gelenleri, yerleik
olanlardan ayrt etmek iin kullanlan ve Trke dnda dil bilmeyen topluluk
anlamnda kullanlan bir kavramdr .
Baz kaynaklarda Manavlar iin; taze yemi satan esnaf, kmseyici anlamda
Anadolu Trk veya Balkan gmenlerince, Osmanl Dneminde stanbul
saraylarnn sebze, meyve, et, st ve yourt gibi ihtiyalarn karlayan yerleik yre
insan ya da Rumlar tarafndan, Rumca yzyl anlamna gelen ve yrede yzyldan
fazla yerleik olarak yaayan Trke konuan topluluk olarak da tanmlanmaktadr.

Manav szcnn; Trkistandaki Kazak-Krgz ve Sibiryadaki Yakut (Saha)

Trklerinde kullanlan, koruyucu soylu kii ve boy beyi anlamna gelen Manap ve
Managdan geldii sanlmaktadr. Eski Trkede v sesinin olmamasndan dolay,
Manap szcndeki p ve Manag szcndeki g sesinin yumuayarak
Manav szcnn ortaya kt dnlmektedir. (rnein; berim<verim,
takuk<tavuk, kagun<kavun vb gibi.) Manapn; aatay Trkesinde asilzde,
aslet, beyzadelik, Krgz Trkesinde feodal kabilelik st tabakasnn mmessili
veya Krgz Lideri, Kazak Trkesinde aa, bey ile Managn; Yakut (Saha)
Trkesinde koruyucu, gdc, bakc anlamlarn tamas ve de Trkistann
kuzey bozkrlarnda yaayan Krgz ve Kazaklarn boy ve oymak balarna Manap
demeleri ile 1860larda Krgzlardan Bugu (Geyik) kabilesi ve Sari Ba
boylarnn balarnda Manaplarn yer almas olgular da, Manavlar,Yerli
Trk/Trkmen grn desteklemektedir.

23

1.3.1. Bat Anadolu Yaayan Manavlar

Bat Anadolu blgesinde insanlar / alt kltr gruplar deiik yerleim
alanlarndan geldii iin, gelenekler ve greneklerde de farkllklar gzlenmektedir.
Yerli olarak tabir edilen ve dier yerleim alanlarndan yreye gelenler tarafndan,
bir Yrk / Trkmen topluluu olarak kabul edilen ve de emik (kendini tanmlama)
adan da kendilerini Trkmen kabul eden Manavlar, yre nfusunun ounluunu
oluturmaktadr.
Manav veya Yerli Trk diye adlandrlan topluluk yelerinin corafi
dalmlar,

stanbul-LE,

Sakarya,

Isparta-Keiborlu,

Balkesir-Susurluk,

anakkale-Biga, Bilecik-Bozyk, Kocaeli-Kandra, Konya-Ilgn ve Ktahyada da

Manavlar yaamaktadr. Manav diye adlandrlan bu yerli yerleik Yrk / Trkmen
gruplar, Bat Anadolunun Alaehir, Salihli ve Bursa; Gneydou Anadolunun
ermik ve ng; Bat Karadeniz Blgesinin Kastamonu evresinde de
yaamaktadrlar.
Son derece ekingen, uysal, mlyim ve bakas tarafndan sylenenlere fazla
kar kmayarak yani tartmayarak geleneksel yaamlarn srdren Manavlar kendi
ifadeleri ile; yedi kez dnmeden adm atmayan, sersem / (yava davranan) bir
yapya sahiptirler. Bu uyumlu ve uysal yaplar, bakalarna sen bilirsin ya da siz
bilirsiniz ifadesinin sk kullanlmasnda da kendini gstermektedir.
Bat Anadolu yresine, Manavlarn (Yerli Trklerin) ilk yerleimin 1291
tarihinden hemen sonra yapld sanlmaktadr. Ayrca Yldrm Bayezd dneminde
stanbulun alnmas amacyla yaplan kuatma kaldrlrken, yaplan anlama gerei
Sirkecide bir Trk mahallesi kurulmas artna uygun olarak Gynk ve Tarakldan
760 hane Manav stanbula yerletirilmitir. Yani stanbula yerletirilen ilk yerli
Trklerin, bu yreden giden Manavlar olduu kaynaklarca da dorulanmaktadr.

24

1.4. CORAF KONUM

Yurdumuzun kuzeybatsnda Marmara Blgesinde yer alan Bilecik,
Trkiyenin drt ayr blgesine de snr olan tek ildir. li kuzeyde Sakarya, douda
Bolu,

gneydouda

Eskiehir,

batda

Bursa

ve

gneyde

Ktahya

illeri

evrelemektedir. Ege, Anadolu, Karadeniz ve Marmara Blgelerinde kesitii

yerde bulunmasndan dolay, su kaynaklar ve farkllk gsteren topografyasna
paralel olarak farkl iklim tipi grlmektedir. Genel olarak Merkez Glpazar,
Osmaneli ve St ilelerinde Marmara Blgesi, Bozyk, Pazaryeri, Yenipazar
ve nhisar ilelerinde ise Anadolu Blgesi iklimi geerlidir. Ayrca Glpazar,
Osmaneli ve nhisar ilelerinin Sakarya Irma ky eridinde mikroklima iklim
blgeleri grlmektedir.
4321 km2lik alan ile Trkiye topraklarnn %0,5ini kaplayan Bilecik linin
yeryz ekillerini tepelik alanlar, dik ve derin vadilerle yarlm anm dzlkleri
oluturmaktadr. l topraklarnn yaklak %32sini kaplayan dalar genellikle tepelik
alanlar biimindedir. lin en yksek doruu Bozykte 1906 m.ye ulaan Kala
Dadr. Onu 1790 rakml Yirce Da izlemektedir.
Bilecik topraklarnn %7,5luk blmn kaplayan ovalar, genellikle Sakarya
Irma boyunca uzanan ok geni olmayan dzlkler eklindedir. lin en nemli
ovas Bozyk Ovasdr. Yaklak 60 km2lik an kaplayan bu ova kuzeybatda
daralarak Karasu Vadisine doru yaylr.
lde yayla tanm ierisine sokulabilecek dzlkler azdr. l topraklarnn
%59,9 gibi byk bir blm anm dzlkleri durumundadr. V eklinde
vadilerle paralanan bu dzlkler il topraklarnn olduka bozuk bir grnm
almasna neden olmutur. Vadiler genellikle dik ve derin yarklar biimindedir.
Bunlarn en nemlisi Sakarya Vadisidir. Dier nemli vadiler; Karasu ay, Gynk
ay, Gksu, Sarsu ve Hamsu Deresidir.
Bilecikin alar boyu nemli roller stlenmesinde; verimli topraklar,
yaama elverili iklimi, su ve bitki younluu etken olmutur.

25

Kalchedonia, Nikomedia, Kios, Nikaia, Levkai, Agrilion gibi nemli antik

kentler arasnda Prehistorik, Arkaik, Klasik, Bithynia, Helenistik, Roma, Bizans,
Seluk ve Osmanl dnemlerinde ana yollar zerinde yer almasndan dolay birok
yerleim ve konaklama yerine ve onlarn brakt kltr kalntlarna sahiptir.
l, bugnk idari blne gre, merkez ile dahil 8 ileden olumaktadr.
Bunlar; Merkez, Bozyk, Glpazar, nhisar, Osmaneli, Pazaryeri, St ve
Yenipazardr. Ayrca merkez beldeler dahil 7 belde ve 243 ky bulunmaktadr.

1.5.BLECKN LELER
1.5.1 Bozyk lesi
Bilecik Merkez ilenin 34 km gneyindedir. Pazaryeri, St, Eskiehir,
Ktahya ve Bursa il snrlaryla evrilidir. Yzlm 928km2dir. Nfusu 60.863
kiidir. leni 1906 rakml Kalatepesi en yksek yeridir. le deniz seviyesinden
740 metre yksekliktedir.
Blgedeki hykler burada M.. 2500 ylndan itibaren yerleim yerlerinin
olutuunu

belgelemektedir.

Phrygler,

Persler,

Bithynia

Krall,

Roma

mparatorluu egemenliinden sonra Bizans topraklarnda kalan Bozyke

Lamunia ad verilmitir. Bozyk ilesi Anadolu Seluklular dneminde
Sultann Beyliine balyd. 1289 ylnda bu blge Sancak ilan edilip Osman
Beyin ynetimine verilmitir. Balangta, Arklar, Atkayd, ayky ve ky
adnda ayr yerleim yerinden oluuyordu. Ge dnem Osmanl idaresinde St
ilesine bal bucak merkezi, 1885 ylndan itibaren, Erturul (Bilecik) livasna bal
kaza merkezi yapld. Cumhuriyetten sonra, 1926 ylnda Bilecike bal ile merkezi
oldu.
le merkezinde ykselen boz renkli tepenin hyk olduu gryle buraya
bozhyk, bozhyk ve son olarak da Bozyk ad verilmitir. stiklal
Savanda Bat Cephesi Komutanlna bal cephe karargah grevini stlenen
Bozyk, birka kez dman igaline uram, 4.9.1922 gn ordumuz tarafndan
kurtarlmtr. 1954 ylnda Pazaryeri buca, 1963 ylnda nn Buca Bozyk

26

ilesinden ayrlm olup snrlar klmtr. lenin 44 ky ve 2 beldesi

bulunmaktadr.

1.5.2. Glpazar lesi

Bilecik ilinin 44 km. kuzey dousundadr. 592 km2lik yzlm olan
ilenin nfusu 13617 kiidir. leye Osmanl mparatorluu dneminde Resulsen,
Dnen, Akaova ve Akaoba adlar verilmitir. Glpazar adnn ise ilenin
gneyinde yer alan gln kysnda kurulan pazardan ald belirtilmektedir.
Blgedeki hykler de M.. 2200 yllarna tarihlenebilecek Eski Tun dnemine ait
kalntlar bulunmaktadr. Blge M.. 1100 yllarnda Frigler, M.. 546 ylndan
itibaren Persler, M.. 334 ylnda Byk skenderin ynetimine girdi. Bithynia
Krallk dneminden sonra M.. 1. yy da Romann Asya Eyaletine katld. 395
ylnda 2 ye ayrlan imparatorluun dou blmnde kald. Bizans mparatorluu
ynetiminde Harmankaya Tekfurluuna bal kald. Tekfurluun hakimi olan Kse
Mihal Harmankaya Tekfurluk arazisile birlikte Osmanl mparatorluuna katld.
Balangta Erturul livas, merkez kazasna bal bir nahiye olarak varln
srdrd. Hdavendigar Sancana baland. 1926 ylnda Bilecik iline bal ile
oldu. Bilecikin ileleri arasnda en fazla ky olan ile olup 48 ky vardr.
Glpazar, stiklal Savanda dman igalinde olmasna ramen milis kuvvetleri
kurularak savaa aktif olarak katlm ve Mehmet Nuri Efendi gibi ehitler vermitir.
lenin en yksek ksm Gl Dann 1284 m rakml Kurunlu Tepesidir. Meryem
Da, Paa Da, Hasan Da, Harmankaya dier nemli ykseltileridir. Glpazar ve
Karaaa Ovalar bulunmaktadr. le deniz seviyesinden 550 m yksekliktedir.
lede Sakarya Nehri, Gynk, Srm ve Ova aylar vardr. Blgenin iklimi, yazn
scak ve yasz, kn souk ve yaldr.

27

1.5.3. Osmaneli lesi

Eski bir yerleim merkezi olan Osmanelinin ad 1913 tarihine kadar
Melagina, Leukae, Lefke ve Pefka olarak gemektedir. Lefke ve Pefka adlarnn
Rumcada

Kavaklk gzel yer., Kavaklk ve amlk gzel yer. ve Balk,

bahelik ve kavaklk gzel yer. Anlamlarn tadn belirten 3 farkl ifade vardr.
leden geen Sakarya Nehrinin kenarlarnda bulunan kavaklklar, am aalarnn
oluturduu ormanlarn bulunmas ve zm balarnn olmas bu tanmlar
desteklemektedir. 1913 ylnda ilenin ad Osman Gaziye izafeten Osmaneli olarak
deitirilmitir. Nfusu 21070dir.
le snrlar ierisindeki hykler ve baz kalntlardan, ilk yerleiminin M..
2000lerde yapld anlalmaktadr. M.. 1200lerde Friglerin Perslerin daha
sonra da Romallarn egemenliine girmi; 1308 ylnda Osman Gazi tarafndan
Akhisar ve Mekece ile beraber Osmanl topraklarna katlmtr. Erturul Livasnn
kurulmasyla merkez kazasna bal bir nahiye olarak Livaya balanmtr.
Osmaneli, stanbul-Badat ve Mekke yolu zerinde olduundan nemini
yitirmedi. Padiah tarafndan blgeye Cebeciolu isminde bir yenieri gnderilmitir.
Halk uzun sre Cebeciolu ailesinin oturduu byk konaktan idare edilmitir.
Konak daha sonradan kasten yaklm ve bylece Osmanelinin tarihini tekil edecek
olan ferman ve vesikalar yanmtr.
le dahilinde Romallar ve Bizansllara ait tarihi eserler vardr. leye bal
Soucakpnar, Kak, Kazanc ve Bykyenice Kylerinde bulunan Tmlsler ve
Medetli yolu talar Romallara aittir. Bereket ve iftlik kylerinde Bizansllara ait
lahitler grlmektedir. Kzlz Ky snrlar iinde Osmanl mparatorluuna ait
Kale Harabeleri Boyunkaya ve Dz Mee Kyleri civarnda su kemerleri
bulunmaktadr. Osmaneli ilesi 1874 ylnda byk bir yangn yaamtr. Srlk
mahallesi olarak bilinen eski yerleim blgesinde bulunan yaklak 1200 evden 1000
kadar yanmtr. Byk maddi ve manevi zarara urayan ile halk, ok zor artlar
altnda, uzun sre cadrlar altnda yaamak zorunda kalmtr.

28

1.5.4. Pazaryeri lesi

Bilecik ilinin 26 km gneybatsndadr. Bilecik, Bozyk ve Bursa ile
snrlar vardr. Yz lm 333 km2dir. Nfusu 13296 kiidir. Ankara Bursa
karayolu zerindeyken ile hareketli bir urak yeri idi. Yol gzergah deitirilince
bir tara beldesine dnmtr. Blgedeki prehistorik hyklerden elde edilen
bilgilere gre M.. 2200 yllarna inen Tun dnemine ait bilgiler bulunmaktadr.
Blgenin Friglerin, Perslerin, Bithynia Krallnn, Roma mparatorluunun ve
Bizans mparatorluunun egemenliinde kald. 1273 ylnda Ouzlarn Kay
Boyundan bir kolun buraya gelerek, ile merkezinin 4 km uzandaki Doanlar
mevkiine yerletii bilinmektedir. 1310 ylndan itibaren Osmanl Beyliine katlan
Pazaryeri, Osmanl mparatorluu dneminde nemli ticaret yolu zerindeydi.
Osmanl

ordusu

sefere

kt

zaman

buradan

getii

zaman

burada

konaklamaktayd. 1885 ylnda Pazarck adyla bilinen yerleim yeri Erturul Livas
merkez kazasna balyd. 1926 ylnda Bilecik iline bal bucak merkezi, 1954
ylnda Pazaryeri adyla ile merkezi olmutur. Pazaryeri kurtulu sava srasnda
3 defa dman igaline uramtr. 5 Eyll 1922 gn ile dmandan temizlenmitir.
lede en yksek ksm 1100 m rakml Ahi Tepesidir. le deniz seviyesinden 810
m yksekliktedir. lenin 24 ky bulunmaktadr.

1.5.5. nhisar lesi

Bilecik ilinin 56 km gneydousundadr. Mihal Gazi, St, Glpazar
ileleri ve Eskiehirle snr oluturmaktadr. lenin yz lm 341 km2dir. lenin
nfusu 6661 kiidir. lede Sakarya Nehri, Koyunlu, Tozman aylar ve Tavpal
Deresi bulunmaktadr. lenin en yksek ksm 950 m yksekliindeki Akky Tepe
ve 850 m yksekliindeki Harmankaya Tepeleridir. le deniz seviyesinden 180 m
yksektedir. lenin balangcnn Aalar ve Tayclar adl iki kabilenin Tekken ve
iftepnar blgesine yerlemeleriyle balad bilinmektedir. Baka bir sylentiye
gre iki obann birleip beylik oluturduu, bana Kubat elebinin getii; Bizans
Tekfurluklarna kar Karaca Davutun nerilerine gre bir hisar ina edildii rivayet

29

edilmektedir. Blgedeki in ile hisar birletirilerek nhisar ad verilmitir.

Erturul Gazinin ynetimine giren nhisar beyliinin blgede asker toplama ve
eitimi grevlerini stlenmitir. Osmanl ordusuna at yetitirme grevi de verilen
nhisarn bu grevi en iyi ekilde yapt belirtilmektedir. nhisar stiklal Sava
ncesinde igale uram, malup edilen dman geri ekilirken burasn yakmtr.
Bugnk nhisar yeniden kurulmutur. 20 Mays 1990 gn ile ilan edilmitir.
lenin 8 ky ve 1 beldesi bulunmaktadr.

1.5.6. St lesi
Bilecik ilinin 29 km. gney dousundadr. Bilecik Merkez, Glpazar,
Bozyk, nhisar ileleri ile Eskiehir ili ile snrlar vardr. lenin en yksek ksm
1371 rakml Boz Dadr. Sakarya Vadisinin evresi dzdr. Yzlm
530km2dir. lenin nfusu 20.934 kiidir. Deniz seviyesinden 630 m. yksekliktedir.
Blge prehistorik dnemlerden sonra Hattilerin, M.. 1950 ylndan itibaren
Hititlerin, M.. 700 yllarnda Friglerin kontrolnde kalmtr. M..546dan sonra
Perslerin egemenliine girmitir. Bithynia Krall dneminde batdan gelen Roma
mparatorluuna kar direnmesine kar IV. Nikomedes zamannda M.. 74 ylnda
Romann eyaleti olmutur. 395te dalan Roma mparatorluundan sonra Bizans
mparatorluu ynetimine balanmtr. 12. yzylda Anadolu Seluklularnn
kontrolne giren blge XIII. yzyldan itibaren Erturul Gazinin Kay Boyunun
Karakeili aireti Ste yerlemitir. 1281de Erturul Gazi vefat edince yerine
olu Osman Bey gemitir. Tekfurluklar topraklarna katarak 1299da Osmanl
Beyliini kurmutur. St bu yllarda Kay Airetinin merkezi olmutur. 1326
Bursa fethedilince St, Sultann Sancana bal bir bucak olmutur. Antik
dnemde tez, Bizans dneminde Thebasion, Sebasion, slam kaynaklarnda
Beldat us Sofsof, Farsa da Htta-i Bid adlarn almtr. Bunlardan geen Sofsof
ve Bidin St Aac anlamna gelmesinden dolay Sdck, Stk, Stl
Sarayck, Sd ve gnmzde St adn almtr. Kurtulu Savanda defa
ksa sreli bir defa 14 ay sre ile igale uram ve geri alnm, nemli lde

30

tahribe uramtr. 1926 ylnda Bilecik iline bal ile olmutur. St ilesine bal
21 ky ve 2 belde bulunmaktadr.

1.5.7. Yenipazar lesi

Bilecik ilinin 81 km dousundadr. Glpazar, nhisar, Bolu ve Eskiehir ili
ile snrlar vardr. lenin en yksek ksm 1189 rakml Kkrt Esenler Tepesidir.
Yzlm 272 km2dir. Deniz seviyesinden 525 m yksekliktedir. Nfusu 4916
kiidir. 1988 ylnda ile olmutur. lenin en uzun ay Boaz ay ve Nardin
aydr. Prehistorik gemiinden sonra Hititlerin ve Friglerin kontrolnde kalm,
M.. 546 ylnda Perslerin egemenliine girmitir. Bithynia Krall dneminde
Roma mparatorluunun M.. 74 ylna kadar direnmesine karn imparatorluun
eyaleti olmaktan kurtulamamtr. le olmadan nce bucak merkeziydi ve Krka
adyla bilinmekteydi. Bu adn krk haneden oluan bir yerleim yeri oluundan ald
belirtilmektedir. Bir baka deyie gre buraya yerleen halkn krk ayr yerden
gelmesinden dolay buraya Krka dendii gr hakimdir. Yenipazar topraklarnn
14. Yzyln balarnda Osmanl Beyliine katld, aa ve yukar olmak zere 2
mahalleden olutuu yerleimin ise bin hane olduu bilinmektedir. Aa mahallede
Rum ve Ermeni aznlk yaamaktayd. Bunlar Kurtulu Sava ve sonrasnda buray
terk etmiler ve yerlerine balkanlardan g eden soydalarmz yerletirilmitir. le
Ge Osmanl dneminde Bolu ilin Gynk ilesine bal iken 1926 ylnda Glpazar
ilesine bal bucak merkezi ve 1988 ylnda Bilecikin ile merkezi olmutur.
Yenipazarn 23 ky bulunmaktadr.

31

NCELEME

32

2.1. SES BLGS

2.1.1. NLLER:
Bilecik ili ve ileleri azlarnda yaz dilimizdeki a, e, , i, o, , u, temel
nlleri yannda bir takm ses hadiseleri neticesinde ortaya kan ve bu temel
nllerden eitli sebeplerle gelien nllere de rastlanmaktadr.

2.1.1.1.  nls:3
Yar geni, yar dar, dz, kaln, a ile aras bir nldr. Blge aznda bu nl
farkl kullanmlarla karmza kmaktadr:
Blge aznda bu nlnn en youn olarak kullanlan ekli, geni zaman
ekimlerinde ar geni zaman ekinin nlsnde ya da a nlsyle biten fiillerin
son nlsndedir.
Bu kullanm genelde geni zaman hikaye birleik ekiminde grlmektedir.
yaprd (47/62)
dardk < takardk (48/102)
bard (61/2)
szlrd (61/6)
atrd (61/10)
yaprsn (4/34)
oynrdm (47/36)
tutrd (47/37)
iavrrd < kavrardk (47/60)
iazrd < kazardk (47/61)

Demir, 2006:77, Eren, 1997:19

33

Blge aznda bu nlnn youn olarak kulland ikinci yer ise geni
zamann birleik ekimlerinde 3.okluk ahs ekindeki a nlsnn darlamasyla
ortaya kan kullanmdr. Bu kullanmla ilgili rnekler genellikle geni zaman
hikaye ekimlerinde karmza kmaktadr.
barlrd < barrlard (47/80)
alrlrd (48/101)
blayllrd < balyorlard (50/37)
annadrlrd < anlatrlard (62/47)
alrlrm (4/19)
iurlrd < kurarlard (47/96)
iardrlrd < kartrrlard (47/148)
yapdrlrd < yaptrrlard (51/197)
duzllrd < tuzlarlard (51/293)
 nlsnn bir baka grld yer ise var isminin ek-fiil
kullanmlarndadr.
vrd (51/305)
vrm (1/5)
vrmd (13/115)

34

2.1.1.2. nls:4
Yar kaln yar ince, dz, geni a ile e aras bir nldr. Bu nl a >e ya da e
>a deimesinin ara basama olarak ortaya kar. Deime daha ok inceltme
zelliine sahip (c, , l, s, , y, z) etkisiyle olumaktadr. Alnt kelimeler zerindeki
a nllerinde ska grlr.
ninnda < nianlarda (1/97)
blyosu < banyosu (3/17)
amelyToldu <ameliyat oldu (4/40)
yr (5/197)
ziynolmasn (6/20)
herlde < herhalde (10/54)
norml (11/47)
diyrbekire gitmi (12/42)
ilp < kalp (13/19)
suhl < zhal (13/37)
mehlldde <mahallelerde (13/99)
misl (14/4)

Bu nlye Anadolu ve Rumeli azlarnda ska rastlanr: Ahmet Buran,(1997): Keban, Baskil ve
An Yresi Azlar, TDK yaynlar, Ankara: s.21; Ahmet Bircan Ercilasun, (1983): Kars li Azlar,
TDK Yaynlar, Ankara: s.51; Eren, 1997: 19;Mnir Erten, (1994): Diyarbakr Az, TDK Yaynlar,
Ankara: s.3; Tuncer Glendoy, (1988): Ktahya ve Yresi Azlar, TDK Yaynlar, Ankara: s.19;
Turgut Gnay, (2003): Rize li Azlar, TDK Yaynlar, Ankara: s.39 ;Emin Kalay,(1998): Edirne li
Azlar, TDK Yaynlar, Ankara: s.15; Necati Demir (2001): Ordu li ve Yresel Azlar, TDK
Yaynlar , Ankara: s.55; Necati Demir, (2006): Tokat li ve Yresi Azlar , Gazi Kitapevi Yaynlar,
Ankara: s.76; Saadettin zelik, (1997): Urfa Merkez A, TDK Yaynlar, Ankara: s.13; Zeynep
Korkmaz,(1994): Gney-Bat Anadolu Azlar, TDK Yaynlar, Ankara: s.6; Zeynep
Korkmaz,(1994); Nevehir ve Yresi Azlar, TDK Yaynlar, Ankara: s.29.

35

hlibraim < Halil ibrahim (16/50)

blle < balya (19/61)
permn (28/40)
itl <ithal (33/38)
knh < gnah (42/84)
keml (52/20)
nisda < niata (53/104)
fiyt (54/183)
ikrm (54/201)
siyh (59/43)
mletdilerevleri (66/26)
sevkiyt (66/58)

2.1.1.3. nls:5
Yar yuvarlak, geni, kaln, a ile o aras bir nldr. Bu nldeki o>a
eklindeki dzleme ynne kayma ounlukla imdiki zaman ekinde grlr.
kmeyn < gmyorsun (49/102)
yryemeyn < yryemiyorum (49/106)
layn < alyorum (49/107)
serayz < seriyoruz (49/139)
gidemeyz < gidemiyoruz (50/3)

Ercilasun, 1983:51; Glensoy, 1988:19; Demir,2006:77

36

y < kyor (50/7)

ayr < kyor (50/7)
iyayz < kyyoruz (50/10)
deym < diyorum (51/49)
ioyoy < koyuyor (51/64)
getireyl < getiriyorlar (55/20)
diyl < diyorlar (56/3)
yapdrmayl < yaptrmyorlar (56/15)
sdmeysnz < sevmiyorsunuz (56/19)
deyz < diyoruz (58/5)
reyn < ryorum (58/6)
iurudayz < kurutuyoruz (58/24)
ouduyl < okutuyorlar (58/28)
Gerek dudak ve dil oynamas, gerek tnlama bakmndan aya daha yakn olan
bu nl blgemizde genellikle baba kelimesinde kendisini gsterir. Bunun sebebi,
ilk hecedeki a- nlsnn kaln-dar yuvarlak ya da kaln-geni yuvarlak nlye
dnmesi sonucu, ikinci hecedeki a nlsn de kendisine benzetmeye almasdr.
bbam (1/4)
bba < baban (4/7)
bbalarmzdan (4/17)
bbam (4/21)

37

bbasnnan (13/26)
bbacm < babacm (49/16)

2.1.1.4. nls:6
Kelime kknde bulunan bu e nls Trkenin yazl tarihi metinlerinde7 ve
Trkiye Trkesini btn azlarnda olduu gibi Bilecik li ve leleri azlarnda da
bol rnei grlen bir nldr.
vrdirmi (1/2)
dsem (1/10)
nbcz? < ne yapacaz? (1/15)
salcz < saklayacaz (1/16)
ymek (6/10)
gceye (6/32)
gydsin < giyersin (7/14)
dyelek < diyerek (8/9)
nye < niye (12/14)
gyimimiz < giyimimiz (13/98)
gyiyo < giyiyor (16/27)
dye < diye (18/15)
ymez (18/30)

Orhan Yavuz, (1991): Trkede Kapal e, Seluk niversitesi Fen-Edeniyat Fakltesi Edebiyat
Dergisi, Say 6, s.271-306; buran, 1997:21; Ercilasun, 1983:51; Eren, 1997:19; Erten, 1994:3;
Gemalmaz, (1978): Erzurum Dili Azlar, TDK Yaynlar, Ankara: s.76; Glensoy, 1988:21, Gnay,
2003:41, Kalay, 1988:15
7
Ahmet Bican Ercilasun, (1996): rneklerle Bugnk Trk Alfabeleri, Kltr Bakanl Mill
Ktphane BasmEvi, Ankara:s:3-34

38

yrde (23/9)
rken (40/22)
Blge aznda bu nlnn en youn olarak kullanlan ekillerinden biri, geni
zaman ekimlerinde er geni zaman ekinin nlsnde ya da e nlsyle biten
fiillerin son nlsndedir. Bu kullanm genelde geni zaman hikaye birleik
ekiminde grlmektedir.
srrdi (47/36)
gidrdi (47/37)
dvrdi (61/5)
gidr (47/44)
deprdik (61/13)
perdelrdik (1/17)
drdik (47/43)
slrdik < sylerdik (47/79)
Yine blge azlarnda geni zaman hikaye birleik ekimlerinde 3. okluk
ahs ekindeki enlsnn darlamasyla bu nl karmza kmaktadr.
drlrdi < trlerdi (47/65)
gezdlrdi < gezerlerdi (51/91)
gydirilrdi < giydirirlerdi (61/44)
gelilrdi < gelirlerdi (62/49)
gderlrdi (4/37)
ddlrdi (47/71)

39

gtrlrdi < gtrrlerdi (51/96)

gydlrdi < giyerlerdi (51/188)

2.1.1.5. nls:8
Yar kaln, yuvarlak, geni, o ile aras bir nldr. Blge aznda genelde
l nszyle beraber kullanlan ve bu nszn etkisiyle incelen bir nldr. Genel
olarak alnt kelimelerde karmza kmaktadr.
lantalar (3/35)
qayln < naylon (7/94)
kil (10/12)
lum (11/12)
kilmetreyi (21/8)
kltla (27/14)
lma (28/85)
baylnn < naylonlar (36/72)
alvu < telefon etmeyi (37/13)
kilmetireld < kilometreler (67/1)

2.1.2. KISA NLLER:

2.1.2.1. nls :
Derlediimiz metinlerde normal a sesinden daha ksa boumlanan ve dmek
zere olan a sesine bir kelimede rastlanmtr.

Buran, 1997:23 ;Ercilasun, 1983:53; Eren, 1997:20;Erten, 1994:4; Glensoy , 1988:21-22; Gnay,
2003:40, Korkmaz,1994:8; zelik, 1997:15; Sar, 1995:24

40

iovladl < kovaladlar (1/62)

2.1.2.2. nls:
Normal e sesinden daha ksa srede boumlanan ve dmek zere olan e
sesidir.
Blge azlarndaki bir kelimede rastlanmtr.
nerey < nereye (1/22)

2.1.2.3. nls:
nller arasnda en ksa nl sesidir. sesinden daha ksa sreli boumlanan
bu sese blge azlarnda genelde imdiki zaman fiil ekimlerinde, zaman ekinden
nceki yardmc seste rastlanmaktadr.
bastryol < bastryorlar (7/23)
iaos < kayoruz (1/5)
iazyoz < kayoruz (1/6)
baryo baryor (1/15)
atoz < atyoruz (4/6)
sayodum < sayordum (4/39)
yatyon < yatyorum (7/1)
danoz < taknyoruz (7/12)

41

2.1.2.4. nls:
Blgede bu ses de ksa nlsnde olduu gibi genelde imdiki zaman fiil
ekimlerinde zaman ekinden nceki yardmc seste karmza kmaktadr.
biloz < biliyoruz (11/53)
getirol < getiriyorlar (12/20)
idre edom < idare ediyorum (13/190)
niyetlenom < niyetleniyorum (21/4)
gelyo < geliyor (23/3)
gezo < geziyor (25/161)
bityo < bitiyor (55/10)
bilon < biliyorum (1/3)
Ayrca yaptmz derlemelerde bu nlnn kullanld baka kelimelere de
rastlanmtr.
eylik < iyilik (1/15)
amelyt (21/3)
edrfnda < etrafnda (31/120)
ine inein (1/1)
yenden (60/7)

42

asgerne (1/2)
esKden (23/3)
evmizi (1/2)
del < deil (1/91)
misfirmyiz (1/20)

2.1.2.5.
nls:
Normalden daha ksa teekkl eden bir u sesidir. Blge azlarnda genelde
imdiki zaman fiil ekimlerinde zaman ekinden nceki yardmc seste
rastlanmaktadr.
ioo < kouyor (1/4)
dutoz < tutuyoruz (4/10)
olo < oluyor (4/11)
doyunolar < doyunuyorlar (4/40)
iurudoz < kurutuyoruz (33/51)
oloru < oluyor (36/41)
Derleme metinlerimizde bu sesle ilgili farkl rnekler de grlmtr.
ocum < ocuum (1/24)

43

oturl < otururlar (7/20)

ol < oul (1/58)

2.1.2.6. nls:
Normal sesinden daha ksa boumlanan ve dmek zere olan sesidir.
Yine blge azlarnda bu ses genellikle imdiki zaman fiil ekimlerinde
zaman ekinden nceki yardmc seste karmza kmaktadr.
dnyo < dnyor (1/33)
sro < sryor (4/8)
gtroz < gtryoruz (4/8)
grom < gryorum (13/189)
bklo < bklyor (33/37)

2.1.3. UZUN NLLER:

Boumlanma sresi normal bir nlnn sresinden daha uzun olan yahut
normal uzunluktaki iki nlnn boumlanma sresini iine alan nl:
/ d / / m/ / / z/ {
Trkiye Trkesinde, yabanc kelimelerde yer alan uzun nller dnda uzun
nl yoktur. Ancak Trkenin ok eski devirlerinde ister asl ister ses deimeleri
sonucu olsun, uzun nllerin varl bilinmektedir.9
nceleme konusu olan azlarmzda ise eitli ses hadiseleri sonucu olumu
uzun nller mevcuttur. Bu blmde, bu nl oluumlarn inceleyeceiz:

Zeynep Korkmaz, (2007): Gramer Terimleri Szl, TDK Yaynlar, Ankara: s221

44

2.1.3.1. nsz Dmesine Bal Uzun nller:

2.1.3.1.1. r nsznn dmesiyle uzun nller:
2.1.3.1.1.1. Geni zaman (-ar / -er) ekiminde -r nsznn
dmesi neticesiyle:
iuysn < koyarsn (1/72)
iord < korkard (2/35)
gtrl{d < gtrlrd (29/69)
yapTrd < yaptrrdk (40/20)
istd < ister (1/77)
drtddik < drterdik (31/119)

2.1.3.1.1.2. okluk eklerinde -r nsznn dmesiyle

urlda < uralarda (1/1)
iadnn < kadnlar (2/43)
pald < temizlerdi (6/6)
gettild < getirdiler (31/28)
dld < eyler (31/63)
grmceld < grmceler (47/71)

45

2.1.3.1.1.3. Fiil kk ve gvdelerindeki -r nsznn dmesiyle

vddim < verdim (13/108)
evddi < everdi (42/28)
alvd < alverdi (25/201)
yapvdl < yapverdiler (8/16)
datuvddik < tutuverdik (1/38)

2.1.3.1.1.4. Basit ve tremi isimlerde -r nsznn dmesiyle

vd < vard (1/11)
idr < idrar (4/40)
sgd < asker (5/44)
mez < mezar (18/23)
yumzruz < yumururuz (47/189)
bm < bir (44/74)

2.1.3.1.2. k/
 nsznn dmesiyle uzun nl
2.1.3.1.2.1. Gelecek zaman eki acak / -ecak eklerinde k /  nsz
derek nly uzatr.10
mumu < okmumu (4/17)

10

Selahattin Olcay bu ses olay iin Eckmann ve Mansurolundan farkl olarak u aklamay
yapmtr: Eckmann ve Mansurolu, -acak/-ecek ekinin ks, -d,-m ve sa eklerinden nce der,
diyorlar. Halbuki burada da dmek deil, iki nl arasnda kalan knn yumuayarak kaynamas
sonunda uzun bir nlnn olumas hadisesidir. rn: alacak idi > alaca idi > alacad > alacd,
gelecek imi > gelece imi > gelecdmi, yapacak ise > yapaca ise > yapacasa > yapacsa
(bk.Selahattin Olcay, (1995):Dou Trakya Yerli Az, TDK Yaynlar, Ankara: s.17)

46

silecdiz < sileceksiniz (20/76)

yapamcz < yapamayacaksnz (24/9)

2.1.3.1.2.2. Kelime kk ve gvdesine -k /-

 nsz derek uzun
nl meydana gelir.
am < akam (1/38)
dir < ekir (39/3)

2.1.3.1.3. h nsznn dmesiyle uzun nl:

zabl < sabahleyin (1/21)
cepne < cephane (2/48)
ktdyann < Ktahyann (3/15)
bl < pahal (4/3)
siq < silah (5/18)
pklleri < kahkllerin (5/193)

2.1.3.1.4. nsznn dmesiyle uzun nl

mza < maaza (1/27)
s < sa (3/1)
burdan < bakurdan (4/30)
ladm < aladm (5/137)
yalan smayam < yalan sylemeyeyim (52/12)
bz < buza (4/39)
ulud < uluda (3/48)

47

2.1.3.1.5. y nsznn dmesiyle uzun nl

iri < gayr (1/7)
anlatm <anlatmaya (4/20)
or < oraya (6/18)
ddzelem < teyzelerim (48/63)
leydi < yleydi (48/35)
ur < uraya (3/58)
ur < oraya (1/69)

2.1.3.1.6. l nsznn dmesiyle uzun nl:

m < alm (1/43)
ynz < yalnz (2/58)
gddik < geldik (6/10)
g{sn < Glsm (7/109)
maynca < olmaynca (48/38)
bdki < belki (19/32)

2.1.3.1.7. n nsznn dmesiyle uzun nl:

msan < insan (49/22)
san < insan (51/64)
sra < sonra (1/41)

48

2.1.3.1.8 z nsznn dmesiyle uzun nl:

c < azck (1/72)
dc < azck (48/81)

2.1.3.2. Hece Kaynamasndan Doan Uzun nller:

2.1.3.2.1. ve -
 /-k li hecelerin kaynamasyla uzun nl:
a < aa (2/42)
oczmun < ocuumun (7/113)
bacmda < bacamda (3/1)
aymzda < ayamzda (4/5)
sgili < agasgilin (24/124)

2.1.3.2.2. h li hecelerin kaynamasyla uzun nl::

mlle < mahalle (7/246)
yt < yahut (51/94)
veyT < veyahut (54/4)
dri < ehri (66/55)
ant < anahtar (28/30)

2.1.3.2.3. yli hecelerin kaynamasyla uzun nl

ymcdni < yiyeceini (2/8)
ymn < yiyin (7/46)

49

m < iyi (8/37)

2.1.3.2.4. ahs zamirlerindeki uzun a ve uzun e sesi

sa < sana (42/65)
ba < bana (45/62)
bd < ben (34/13)

2.1.3.2.5. -do
o/-dik, -duo
o/-dk sfat fiil kaynamas ve dmesi
neticesinde uzun nl
ramadn < kramadn (1/65)
yapdmz < yaptmz (4/12)
yapld < yapld (5/15)
srd < srd (28/34)
duydzmu < duyduumu (29/13)
odzn < koyduun (35/6)
grd{n < grdn (46/21)
istedmm < istediim (46/20)

50

2.1.3.3. Vurgu ve Tonlamaya Bal Olarak Meydana Gelen Uzun

nller
Fiilden Fiil Olumsuzluk Ekinde:
imdiki Zaman:
yinmdyor < yenmiyor (19/16)
gitmdytsunuz < gitmiyorsunuz (37/50)
yiyemdyom < yiyemiyorum (36/42)
annaTmayon < anlatmyorsun (10/25)
oamayo < kamyor (15/27)
Geni Zaman:
sulemdriz < sylemeyiz (M.D.D.)
annadmarz < anlatmayz (M.D.D.)
yoamarz < ykamayz (M.D.D.)
Gelecek Zaman:
gemdycek < gemeyecek (39/18)
yapamacarz < yapamayacaksnz (24/9)
almacao < almayacak (32/103)

51

simden fiil yapm eki la/ -le eklerinde

aalaytmu < kaalyormu (32/53)
irizlyo < ate ediyor (36/29)
ymolayoz < kymklyoruz (39/16)
alayoz < alyoruz (39/86)

2.1.3.4. nl Kaynamasndan Doan Uzun nller

Karlaan iki nlden birinin derek dier nly uzatt ses hadisesidir.
Blgede derlediimiz rnekler unlardr:
sat < saat (2/47)
matbana <matbaana (13/19)
bobnnesinin < babaannesinin (52/55)

2.1.3.5. Yabanc Kelimelerdeki Uzunluklar:

Bilecik li ve leleri aznda yaban dillerden alnm kelimelerdeki asl
uzunluklar genellikle kaybolmutur. Ancak uzun telaffuz edilen rnekler de az
deildir.
alem (1/30)
entari (7/147)
mevtalamza (11/22)

52

tarihsi < tarihi (12/1)

itari < itari (elbise) (16/23)
evliyala < evliyalar (16/56)
ilahiye (21/9)
cevahir < mcevherler (27/27)

2.1.3.6. Asl Uzunluklar

Trkede birincil uzun nller meselesi kesin bir ekilde zmlenebilmi
deildir . Talat Tekinin de belirttii zere Trk dil ve lehelerinde yaayan nl
uzunluklar bugne kadar tam olarak tespit edilmedii gibi (en bol rnek ihtiya eden
Rsnen ve Serbak listelerinin bile ok eksikleri vardr) tarihi lehelerdeki birincil
uzun nllerin de tam ve doru listeleri meydana getirilememitir.11
Asl uzunluklar dier anadolu azlarnda da grlmektedir.12
Blge aznda ok olmamakla beraber asl uzun rneklerine rastlanmaktadr.
abeyimiz < abimiz (6/23)
abi (7/235)
aba < abla (43/53)
abem < abim (52/7)
am < alm (52/29)

11

Talat Tekin,(1995): Trk Dillerinde Birincil Uzun nller, Simurg Yaynlar, Ankara:s.37
Ayrntl bilgi iin bkz. Zeynp Korkmaz, (1953): Bat Anadolu Azlarnda Asl Vokal Uzunluklar
Hakknda, Trk Dilleri Aratrmalar Yll Belleten, s.197-203
12

53

ado < aldk (61/29)

2.1.4. KZ NLLER
Kelimelerin veya eklerin bnyesinde bulunan - , -h-, -n-, -r-, -v-, -ynszleri eriyip kaybolduktan sonra, bu nszlerin iki tarafnda bulunan nller yan
yana gelmektedir. Yan yana gelen iki nlnn bir nefeste veya ayn hecede telaffuz
edilmesine ikiz nl ad verilir.13
Bilecik li ve leleri azlarnda tespit edebildiimiz ikiz nl rnekleri
unlardr:

2.1.4.1. Ykselen kiz nller:

kiz nly oluturan seslerden ikincisi vurgulu olan veya birinci geye gre
daha geni olan ikiz nllerdir. Blgemizde bu zellii tayan ikiz nl rnekler u
ekildedir:
a:
ortala < ortala (20/81)
alabala < kalabala (24/66)
obanla < obanla (25/151)
yarz < yarz (25/199)
san < svayn (49/92)
iaa < kaa (48/114)

13

Demir, 2001:62.

54

oa:
soan < soan (53/37)
doacayna < doacana (54/188)
doan < doan (29/56)
boazda < boazda (33/12)
oald < oald (45/10)
aodoanda < Akdoanda (46/58)
ua:
hollua < olua (48/55)
soluan < soluan (Nefes darl hastas) (51/11)
tavua < tavua (2/26)
babozua < babozua (sivile) (2/18)
ocua < ocua (9/23)
ie:
ier < eer (10/32)
bilecie < Bilecie (21/48)
nie < niye (25/144)

55

die < diye (27/48)

yienim < yeenim (29/77)
cierim < cierim (32/93)
e:
mendis < mhendis (5/20)
gce < ke (24/132)
klle < klle (28/97)
suTce < ste (44/84)
drrle < dnrle (52/6)

2.1.4.2. Eit kiz nller:

Boumlanma sresi eit olan ayn trden iki nlnn oluturduu ikiz nl
trdr. Bilecik li ve lesi azlarnda bol rneine rastladmz eit ikiz nller
unlardr:
aa:
saarlrd < saarlard (4/37)
rmaa < rmaa (7/270)
undaa < kundaa (11/111)
aacr < aacn (17/2)

56

paad < kad (25/129)

paal < pahal (29/60)
baa < baa (29/105)

ee:
deeri < deeri (8/28)
Alnt bir kelime olan saat kelimesinin blge aznda seed (33/51) ekli
hem nl deiimi hem de eit ikiz nllere rnek olmas bakmndan ilgin bir
kullanmdr.
:
sra < sra (1/19)
ylrd < ylrd (7/52)
belft < bel ft (9/8)
Tdrayola < arttryorlar (13/191)
ad < kat (15/32)
by < by (40/121)
bal < bal (68/74)

57

ii:
bileziim < bileziim (5/80)
diil < deil (5/120)
dutTurabildiine < tutturabildiine (48/103)
geyii < geyii (68/44)
yiidisir < yiitisin (27/91)

uu:
ocuu < ocuu (36/30)
iuyruuna < kuyruuna (48/55)
uudururuz < ovutururuz (51/86)
yuurcan < youracaksn (53/23)
iumcuu < kumcuu (7/243)

:
dnnerde < dnlerde (7/277)
dcnr < dncnn (16/4)
yr < yr (29/125)
gm < gm (31/75)

58

sm < sm (7/281)

2.1.4.3. Alalan kiz nller:

Yine aradaki bir nszn dmesine bal olarak yan yana gelen iki nlnn
birincisi ikinciye gre daha vurgulu, daha geni veya srekli olan ikiz nldr.

a:
datlr < datlr (31/109)
barma < parma (32/5)
yan < yan (34/28)
orannan < orakla (36/66)
barla <barrlar (38/46)
iaba < kaba (40/68)

ai:
hlibraim < Halil brahim (16/50)
zaideye < Zahideye (47/39)

ao:
yollao < yolluyor (25/114)

59

saol < saol (40/1)

au:
yaut < yahut (45/60)
ausdosda < austosta (51/204)

ei:
mercimein < mercimein (5/28)
deil < deil (7/14)
dmbei < dmbei (7/240)
brei < brei (10/21)
esKieirin < Eskiehirin (13/2)
ei < eyi (13/103)

ou:
yourdu < yourdu (1/72)
sou9 < souk (3/52)
anal oullu < anal oullu (7/4)
touO < tavuk (9/24)

60

doum < doum (13/84)

boumaya < boumaya (24/11)
dou < dou (25/49)

:
sde < ste (25/103)
n < n (29/109)
drdk < trdk (47/62)
d < dv (48/34)

2.2. NL UYUMLARI
nl uyumu, bir kelimedeki nllerin kalnlk-incelik ve dzlk-yuvarlaklk
bakmndan birbirlerine uymalardr. Trke kelimelerin ses zelliklerinden en
belirgin olan nl uyumudur. Trke kelimelerdeki nller kalnlk-incelik ve
dzlk-yuvarlaklk bakmndan birbirine benzerler.
Bilecik li ve leleri azlarnda nl uyumu olduka kuvvetlidir. Blge
azlarndaki nl uyumu iki blmde incelenebilir.
A. Kalnlk - incelik uyumu
B. Dzlk - yuvarlaklk uyumu

61

2.2.1. Kalnlk-ncelik Uyumu:

Trke kelimelerin ilk hecesinde kaln nl varsa dier hecelerinde de kaln,
yine ilk hecesinde ince nl varsa dier hecelerinde de ince nl bulunur14 diye izah
ettiimiz kalnlk-incelik uyumunun blge azlarndaki baz eklerde durumu
yledir:

-ken (iken) zarf fiil eki:

i- yardmc cevheri fiili ile kurulan ve yaz dilimizde nl uyumunun dnda
kalan iken zarf fiiliilr bunun kelimelere eklenmi ekli olan ken, blgemiz
azlarnda ken/-oan ve ke,-oa eklinde kullanlarak nl uyumuna uyan bir durum
gsterir.
Blge azlarnda youn olarak kaln nlyle balayan kelimelerde oan, -oa
ince nlyle balayan kelimelerde ken ve ke ekli kullanlarak, nl uyumuna tam
bir uyum gstermektedir.
oynaroan < oynarken (1/58)
oynaoan < oynarken (21/103)
yatroan < yatarken (13/139)
zaoan < kzarken (28/117)
gnindken < gn inerken (2/29)
geliken < gelirken (7/234)
yirken < yerken (11/80)
siydken < siyerken (43/21)

14

Glensoy, Tuncer, (1994), Trke El Kitab, Kayseri, s.53

62

geken < genken (59/61)

gelinnikken < gelinlikken (59/66)
gddke < gderken (33/27)
ddirke < ey ederken (2/17)
aynadrke < kaynatrken (5/29)
aydaoa < aydayken (51/22)

imdiki Zaman Eki:

Yaz dilimizde uyum dnda kalan yor imdiki zaman eki, blge azlarnda
bazen ek nlsnn dzlemesiyle uyuma girmektedir.
aldry < aldryor (48/21)
oy < kyor (5078)
urudayz < kurutuyoruz (58/24)
hazrlanayz < hazrlanyoruz (59/86)

i-cevheri fiilin zaman eki alm biimleri:

Blge aznda i- cevheri fiilin ekimlerinde kalnlk-incelik uyumuna uyduu
grlmektedir.
vard < var idi (49/86)
youdu < yok idi (50/45)
aynd < ayn idi (45/99)
zdm < kz idim (13/161)

63

umu < o imi (17/50)

bumu < bu imi (28/6)
da ynym < ta yn imi (20/56)
furunsa < frn ise (53/129)
ymaosa < yumuak ise (54/174)
vasa < var ise (54/59)
oosa < ok ise (54/159)

ile edat :
Blge azlarnda son ekim edat ile kalnlk incelik uyumuna uyarak la/le, -lan/-len, -na/-ne, -nan/-nen, -nar/-ner ekillerinde kullanlmaktadr.
yumiyeyle < yevmiye ile (8/9)
tevaratyla < teferruat ile (46/35)
dooturlan < doktor ile (48/86)
iqahalan < ilahi ile (25/43)
elpiselen < elbise ile (24/101)
amcanna < amcan ile (31/1)
uszlunne < uslu ile (31/1)
cenazeynen < cenaze ile (49/64)
iaynan < kak ile (53/143)

64

Ki balama edat; - ki aitlik eki:

Yabanc meneli olup, yaz dilimizde devaml ince ekliyle kullanlan ki balama
edat ile -ki aitlik ekinin blge azlarndaki kalnlk-incelik uyumuna tbi
olduunu gryoruz.
var o < var ki (66/67)
baoyola o < bakyorlar ki (68/75)
yoo ou < yok ki (37/36)
ayrlmay ou < ayrlmyor ki (44/51)
yoodu ou < yokdu ki (45/49)
bilmer ki < bilmem ki (8/4)
deyyo oun < diyor ki (1/12)
burdao < buradaki (1/12)
rafdao < raftaki (7/315)
ordao < oradaki (12/14)
dalamzdao < dalarmzdaki (19/22)
ordao < uradaki (37/30)
elimdeki (7/420)

65

Birleik kelimelerde :
Blge aznda bu yap genelde soru zamirleri ile kalplam halde kullanlan
yardmc fiil kullanmlarnda grnmektedir.
birez (46/41, 48/42, 49/15, 53/191)
npsn < ne yapsn (57/38)
napasn < ne yaparsn (58/35)
napam < ne yapaym? (59/1)
napyor < ne yapyorsun? (63/14)
napcao < ne yapacak (63/50)

hani / hana / hano

o / hani
i :
Yaz dilinde kalnlk incelik uyumunun dnda kalan bu kelime blge
azlarnda kararszlk gstermektedir.
hani (53/180)
hanos < hangisi (54/160)
hane < hani (55/26)
hanosd < hangisiydi (57/41)
han < hani (59/53)
hana < hani (62/28)
hano < hangi (7/230)

66

hangisi (40/44)

-leyin isimden isim yapm eki:

Yaz dilinde leyin olarak kullanlan ve genellikle zaman gsteren
kelimelerin zerinde bulunan bu ek, blge aznda kararszlk gstererek layn/leyin eklinde kullanlmaktadr.
sabalayn < sabahleyin (65/24)
sabaleyin < sabahleyin (51/287)
geceleyin (2/59)
aamleyin < akamleyin (36/35)
ulenleyin < lenleyin (39/36)

2.2.1.1. Yabanc kelimelerde dil benzemesi:

2.2.1.2. lerleyici nl benzemesi:
hata < ate (62/83)
baa < bahe (4/50)
baalada < bahelerde (27/78)
haba < haber (28/48)
habar < haber (49/110)
vaot < vakit (1/8)
birez < biraz (49/15)

67

2.2.1.3. Gerileyici nl benzemesi:

esger < asker (7/119)
esgdcilik < askercilik (36/21)
direkdrldlen < traktrlerle (45/77)
direkdu < traktr (51/245)
amaneT < emanet (29/97)
eptez < abdest (36/26)
eptes < abdest (13/139)
cemi < cami (51/28)
dene < tane (51/46)
tene < tane (4/28)

2.2.1.4. lerleyici-gerileyici nl benzemesi:

baraba < beraber (32/22)
baraba < beraber (28/47)
acantadan < acentadan (7/14)

2.3. NL UYUMUNUN BOZULMASI

Blge azlarnda dil benzemesi olay olduka kuvvetli olduu halde baz
durumlarda uyum bozukluu grlmektedir. Uyum bozulmasnn balca sebebi baz
nszlerin yanlarndaki nlleri inceltme veya kalnlatrma etkisine sahip
olmalardr. nl kalnlamas rnekleri ok youn olmayp daha ok incelme
ynnde bir temayl grlmektedir.

68

Blgemiz azlarnda inceltme etkisi yapan nszler y, c, s, l nszleridir ve

rnekleri u ekildedir:
iuyceysen < koyacaksan (1/84)
buydey < buday (32/22)
cumey < cuma (50/31)
nolcek < ne olacak (1/69)
ianelld < kanallar (58/17)
acimesin < acmasn (34/35)
Bu rneklerin yannda seyrek olarak baz kelimelerde nl kalnlamasndan
dolay uyum bozulmas grlmektedir. Ktahya, Denizli, Aydn ve Mula
azlarnda da grlen bu tr kalnlamann hangi deime artlarna balanabilecei
henz kesinlememitir.

Blgede bu ses olayna rnek olan kelimeler unlardr:

eldivan < eldiven (52/44)
mekdaplada < mekteplerde (43/51)

2.4. UYUM DEMES

Baz nszler, nl incelmesi ve nl kalnlamas yoluyla uyum
bozukluuna sebep olduklar gibi iki veya daha ok heceli Trke ve yabanc bir

69

kelimenin nllerini tamamyla kalnlatrarak veya incelterek, o kelimenin uyumunu

deitirebil- mektedirler.15
Yaz dilimizde grlmeyen bu tr uyum deimesinin blgemizde bulunan
baz rnekleri unlardr:

a-a > e-e olmas:

seed < saat (33/51)
bene < bana (13/13)
sene < sana (15/10)
bere < bana (5/54)
sere < sana (13/143)

- > i-i olmas:

misir < msr (19/44)
Baz durumlarda farkl uyumda bulunan iki kelimenin birlemesi ile
de uyum deimesi ortaya kar.
birez < bir-az (53/191)

15

Glensoy, Tuncer, (1988), Ktahya ve Yresi Azlar, Ankara, s.34

70

2.4.1. Dzlk-Yuvarlaklk Uyumu:

Trke bir kelimede dz(a,e,,i) nllerinden sonra dz; yuvarlak(o,,u,)
nllerden sonra ya dar-yuvarlak(u,) veya dz-geni(a,e) nllerinin bulunabilmesi
eklinde izah edilen dzlk-yuvarlaklk uyumu, blge azlarnda dzleme
eiliminde karmza kmaktadr.
Derlediimiz metinlerde bu eilimi gsteren baz rnekler unlardr:
ymrta < yumurta (28/13)
iablitmek < kabul etmek (28/116)
unnara < onlara (29/18)
unur < onun (30/70)
av < avu (60/47)
capan < japon (11/54)
iuyceysen < koyacaksan (1/84)
olmayo < olmuyor (2/68)
capanya < japonya (10/50)
dva < duvar (39/41)
faraz < horoz (17/48)

2.4.2. Dzlk Yuvarlaklk Uyumunun Bozulmas

Bilecik li ve leleri azlar dzlk-yuvarlaklk uyumu bakmndan salam
bir yapya sahip olmasna ramen baz kelimelerde bu eilimin yuvarlaklk lehine
bozulduu da grlmektedir.

71

furun < frn (10/29)

evln < evin (4/26)
doul < davul (55/20)
dovul < davul (38/42)
orbu < orba (35/25)
bskd < biskviyi (50/30)
byn < bugn (20/47)
bbe < biber (1/93)
ouruyoduo < aryorduk (44/89)
bordan < buradan (45/9)
gzeldi < gzeldi (1/23)
byymu < byyormu (22/6)
yrm < yrm (24/93)
byk < byk (26/2)

2.5. NL DEMELER
2.5.1. Kaln nllerin ncelmesi:
Blge azlarnda oka rastlanan bir ses hadisesi olan kaln nllerin
incelmesi, derlediimiz metinlerden u ekilde rneklendirilmitir:

a>e deimesi:
buydey < buday (4/19)
ecco < azck (16/9)
makineldmizden < makinalarmzdan (49/132)
ianelld < kanallar (58/17)
cumey < cuma (31/49)
sere < sana (13/143)

72

bere < bana (5/54)

birez < biraz (53/191)
seed < saat (33/51)
emme < ama (37/35)
hemme < ama (13/47)
eme < ama (44/56)
emma < ama (42/1)
ile < ila (7/131)
ilehi < ilahi (31/83)
zerho < sarho (51/199)
ebes < abes (31/59)
enteri < entari (7/21)
eptes < abdest (13/139)
dnye < dnya (25/165)
direkdr < traktr (45/77)
idiref < etraf (47/166)

a>i deimesi:
paniyer < panayr (34/38)
patitiz < patates (11/7)
pattis < patates (10/14)
imma < ama (63/57)
iliyao bezi < el ayak bezi (46/2)

>e deimesi:
pahet < kat (53/2)
paniyer < panayr (34/38)

73

>i deimesi:
diyrbekir < Diyarbakr (12/42)
hidrellez < hdrellez (51/49)
imerik < mark (47/1)
dalin < daln (27/93)
azellince < azalnca (33/70)
acik < azck (1/72)
birazcik < birazck (25/47)
misir < msr (1/31)
nalin < naln (32/20)
irao < Irak (18/7)
isparta < Isparta (57/7)
ispanao < spanak (7/101)

o> deimesi:
ialfer < kalorifer (31/31)

u> deimesi:
tris < turist (36/52)
udt < hudut (66/70)
h{s{s < hususi (66/37)

74

2.5.2. nce nllerin Kalnlamas:

e>a deimesi:
Blge azlarnda rnei en bol olan nl deimelerinden biridir:
zatan < zaten (24/96)
zarzavat < zerzevat (8/5)
dioolta < dekolte (52/63)
domata < domates (66/66)
eldivan < eldiven (52/44)
iarda < karde (20/49)
ibla < kble (51/209)
iymat < kymet (36/51)
iuvatlca < kuvvetlice (32/22)
haba < haber (24/64)
hacat < hacet (29/96)
hadralez < hdrellez (47/154)
takia < takke (24/11)
crian < ingene (29/104)
alekTirik < elektrik (44/47)
amanet < emanet (29/97)

75

anzahra < ejderha (30/52)

avet < evet (51/158)
rabdk < renberlik (48/39)
mekdap < mektep (45/51)
merdiman < merdiven (63/36)

i>a deimesi:
hana < hani (7/34)

i> deimesi:
vaot < vakit (1/1)
vasa < vesika (52/25)
cnian < ingene (7/160)
olata < ikolata (50/27)
brn < ibriini (32/66)
bazlanola < bazlarnkiler (19/20)
stanbl < stanbul (64/8)
stmlao < istimlak (66/3)
haot < vakit (13/83)
hano < hangi (12/36)
han < hani (3/28)

76

hayn < hain (7/389)

hzmat <hizmet (54/62)
rat < iriyat (4/7)
faot < vakit (13/84)

>u deimesi:
iureen < green (46/63)
truzEa < rzgar (36/68)
obur < br (12/7)
ubur < br (12/23)
ucuT < vcut (18/2)

2.5.3. Geni nllerin Daralmas:

a> deimesi:
uvac9 < ufack (65/1)
rdo < arrdk (36/64)
oTdn < kartn (47/185)
rydo < arrdk (6/29)
bulcn < bulacam (37/40)
candrma < jandarma (64/2)

77

baocr < bakacam (19/58)

a < aa (19/68)
arode < arkada (65/33)
rmzan < ramazan (49/26)
zir < zgara (11/95)
man < aman (53/73)
mma < ama (61/31)
iatraO < katarakt (13/188)
in < kna (35/15)

e>i deimesi:
iy < ey (47/181)
timiz < temiz (11/74)
tomotiz < domates (29/26)
erminisdan < Ermenistan (66/56)
diil < deil (15/4)
dide < dede (57/40)
hiyet < heyet (51/95)
Kien < geen (3/46)
mahkime < mahkeme (2/39)

78

memlekit < memleket (1/13)

idiref < etraf (47/166)
iziyet < eziyet (51/277)
nicati < Necati (9/27)
berekiT < bereket (33/2)
bu siver < bu sefer (53/40)
desdire < testere (52/23)

u>o deimesi:
sufra < sofra (11/24)
buynuz < boynuz (43/20)
basTun < baston (3/39)
pantul < pantolon (7/433)
pulis < polis (44/73)
purtaoal < portakal (7/335)
motur < motor (7/430)
oompustu < komposto (10/15)
oumtan < komutan (51/133)
horuz < horoz (62/31)
dootur < doktor (46/97)
yuurt < yourt (13/201)

79

umuz < omuz (16/14)

uru < oru (59/48)
yoluva < Yalova (65/11)

> deimesi:
r < r (57/36)
vdrz < trz (49/126)
dvcen < dveceksin (13/199)
kmr < kmr (48/109)

2.5.4. Dar nllerin Genilemesi:

>a deimesi:
aFar < ahr (32/53)
hadrellez < hdrellez (47/154)
hadralez < hdrellez (47/130)
iahar < kahr (42/101)
ira- < krmak (dvmek) (45/3)

i>e deimesi:
deylek < diyerek (48/78)
endire iire < indire iire (33/6)
eiT < iit (4/17)

80

eyce < iyice (1/73)

eyi < iyi (47/55)
drat < iriyat (45/12)
hade < haydi (12/15)
hdc < hi (42/30)
lemon < limon (51/261)
merdeman < merdiven (11/139)
ilahe < ilahi (31/83)
inesar < nhisar (8/16)
nenni < ninni (32/50)
neyet < niyet (51/2)
seher < zehir (16/79)
abem < abim (52/7)
biteyr < bitiyor (50/32)
ddlekden < diyerek (1/68)
ddro < diyor (36/32)
derek < direk (12/3)

u>o deimesi:
bora < buras (5/37)
bolla < buralar (31/21)

81

podura < pudra (45/19)

nohoT < nohut (5/28)
omre < umre (18/9)
isTanbol < stanbul (45/55)
ooyfr < kuafr (7/21)
iorutmayo < kurutmuyor (36/75)
dova < dua (49/53)
oray < uraya (27/43)
yooar < yukar (66/33)
yolan < yunan (12/45)

> deimesi:
ysk < yzk (28/22)
gya < gya (21/64)
gvercin < gvercin (13/72)
gzellm < gzellii (68/14)
hkmaT < hkmet (36/15)
lks < lks (13/220)
ktaya < Ktahya (3/15)
zdlddik < zerlerdik (36/69)

82

byk < byk (4/14)

2.5.5. Dz nllerin Yuvarlaklamas:

a>o deimesi:
bouruyon < baryorum (44/10)
bobanne < babaanne (13/38)
bovas < babas (45/57)
maydonoz < maydanoz (53/125)
doul < davul (55/20)
yout < yahut (45/60)
touo < tavuk (53/41)
yoluva < Yalova (65/11)

a>u deimesi:
vuva < baba (17/21)
fuva < baba (44/50)
olucad < olacakt (51/6)
oluncuo < olunca (29/49)
orbu < orba (35/25)
buba < baba (5/97)
buva < baba (21/65)

83

e> deimesi:
mme < meme (20/36)
mvlt < mevlit (37/43)
lblebi < leblebi (54/261)
dvlet < devlet (51/34)
yumiye < yevmiye (10/21)

e> deimesi:
hul < yle (16/16)
krselsnma < kresel snma (10/55)
vk < fke (35/20)

>u deimesi:
burar < pnar (49/109)
bouroyon < baryorum (44/10)
astum < astm (8/1)
mancunuo < mancnk (33/15)
hurun < frn (45/65)
furun < frn (10/29)

i>u deimesi:
habusu < halbuki (51/267)

84

uOlata < ikolata (50/28)

i> deimesi:
bbd < biber (1/93)
bskd < biskviyi (50/30)
bvd < biber (48/65)
mvlt < mevlit (37/43)
psk{T < biskvi (31/13)
h{s{s < hususi (66/37)
hur < huri (32/87)
evln < evin (4/26)
dbek < dibek (32/76)
nverste < niversite (29/68)

2.5.6. Yuvarlak nllerin Dzlemesi:

o>a deimesi:
faraz < horoz (17/48)
iliman < limon (51/165)
qavasa < lousa (54/202)
biteyr < bitiyor (30/32)

85

andan < ondan sonra (37/14)

apelle < hoparlr (45/72)
apelye < hoparlr (46/2)
appale < hoparlr (7/17)
capan < Japon (11/54)
capanya < Japonya (10/50)

>e deimesi:
dle < yle (3/60)
lebedinen < nbetle (47/111)
apelle < hoparlr (45/72)
apelye < hoparlr (46/2)
appale < hoparlr (7/17)

o>e deimesi:
geleyeru < geliyor (50/32)
televizen < televizyon (47/168)
demeorat partisi < Demokrat parti (9/45)
radiye < radyo (59/63)

u> deimesi:
Blge aznda bol rnei olan bir ses deiimidir:
abo < abuk (32/8)

86

amr < amur (7/395)

av < avu (51/83)
davl < davul (23/2)
apdlla < Abdullah (62/13)
avladm < avuladm (63/13)
av < avlu (38/28)
baav < baavu (7/398)
bca < buca (13/4)
bza < buza (4/39)
bzay < buza (27/3)
msdava < Mustafa (63/3)
mta < muhtar (11/2)
navt < yahut (39/23)
pamo < pamuk (29/30)
safr < sahur (14/21)
samr < samur (29/111)
maps < mahpus (5/29)
sdanbl < stanbul (64/8)
vao < ufak (61/2)

87

vaco < ufack (63/38)

yamr < yamur (7/436)
yavr < yavru (11/116)
ymrta < yumurta (10/29)
ymao < yumuak (49/152)
tabr < tabur (28/48)
tabt < tabut (7/152)
tavo < tavuk (38/36)
iabo < kabuk (21/21)
iabl < kabul (25/115)
havl < havlu (31/91)
ialbr < kalbur (26/14)
iavrma < kavurma (21/33)
iarbz < karpuz (35/62)

>i deimesi:
minasiP < mnasip (11/29)
otobis < otobs (9/29)
zilif < zlf (54/105)
fasille < faslye (4/49)

88

2.6. NL TREMES
nl tremesi, szcn asli eklinde bulunmayan bir nlnn sonradan
eitli sebeplerle ortaya kmasdr. 16

2.6.1. Kelime Banda nl Tremesi:

Bilecik li ve leleri azlarnda zellikle ,l,r,s, nszlerinden nce nl
tremesi grlmtr.

l nszden nce:
iqazm < lazm (24/56)
ilefge < Lefke (Osmaneli lesinin eski ad) (59/11)
ileyen < leen (39/10)
ilimon < limon (51/165)

nsznden nce:
iey < ey (61/36)

s ve nszndne nce:
Blge azndan bir kelime zerinde grlen bu ses olaynda, nl tremesi ile
birlikte ismin zerindeki nly drd, hatta kelimenin bandaki nsz
deitirdii grlmektedir.
scao < scak (1/74)
ao < scak (48/11)

16

Ser Eker, (2003): ada Trk Dili, Grafiker Yaynlar, Ankara: s.235

89

r nsznden nce:
Bilecik li ve leleri azlarnda oka grlen bir ses olaydr.
erende < rende (60/14)
ruzE < rzgar (36/68)
rzgd < rzgar (29/119)
iralan < Raitlerin (27/9)
irelen < Raitlerin (39/54)
irebd < renber (36/1)
irebd < renber (64/8)
raf < raf (7/315)
rahat < rahat (61/24)
ramazan < ramazan (48/11)
rmzan < ramazan (49/26)
rametli < rahmetli (62/6)
rasgele < rastgele (46/37)
rat < rahat (4/7)
razdao < razaki (bir zm eidi) (51/182)
Blge aznda bu ses olay bir kelimede metatezle karmza kmaktadr.
rya < rya (52/82)

90

2.6.2. Kelime Ortasnda nl Tremesi

Kelime ortasnda nl tremesi, blge azlarnda oka rnei olan bir ses
hadisesi olup genelde yabanc kelimelerin zerinde grlmektedir:
adires < adres (65/1)
afyon < afyon (2/19)
alaman < Alman (42/33)
amca < Amca (35/19)
debirem < deprem (61/49)
ediraf < etraf (1/93)
idiref < etraf (47/166)
ekisberld < eksperler (54/137)
kiqometire < kilometre (67/1)
oonturol < kontrol (29/62)
oompile < komple (41/15)
masraf < masraf (10/56)
mecilis < meclis (29/1)
mederese < medrese (42/61)
metere < metre (12/53)
metire < metre (51/116)
patron < patron (13/2)
petirol < petrol (36/80)
podura < pudra (45/19)
radiye < radyo (59/63)
seKizen < seksen (4/1)
teyip < teyp (31/74)
yalanzlo < yalnzlk (37/42)

Bu ses olaynda birka Trke kelimenin blge azlarnda eski ekline yakn
olarak kullanld grlr:

91

yalrz17 < yalnz (1/4) < E.T. yalaniuz / yalanius, yaliuz, yalniuz, yaluiuz
seKizen < seksen (4/1) < E.T. sekiz on (D.L.T., I., 437)
doozan < doksan (37/6) < E.T. toouz on (D.L.T., I., 437)

2.7. NL DMES
nl dmesi, szc oluturan asli nllerden birinin kaybolmas
demektir.18
Bilecik li ve leleri azlarnda genellikle vurgusuz olan orta hece
nllerinin ksald ve bazen dt grlr. Den ikinci ve bazen nc hece,
hemen daima ak hecedir. Blgemiz azlarnda tespit edebildiimiz balca nl
dme trleri, sebepleri ile birlikte aada gsterilmitir.19

1) Akc, yar nl, szc ve patlayc nszlerden birisinin

arasnda bulunan dar nller ou zaman blge aznda
dme eilimi gsterirler:
ordan < oradan (4/23)
burda < burada (5/37)
orlada < uralarda (19/32)
gitcekld < gidecekler (32/102)

17

teki Anadolu azlaryla kr.: GBAA yalrz (18-4) ; Kas. Ams. yaluruz, Kas. yoluruz

(AAT.,264a, 266a); Tok. yaloruz (STAT., 268b); Gir. yalaiuz, Gir., Or., Of. yalauz, Or. Mes., Gir.,
Rize. yalanuz (KDAT., 352b); Mal. yalanz, yalarz, yalz, yalunuz; El. yalavuz, Mar. yalz
(GDAT, 312a).
18
Eker, 2003: 234
19
Glensoy, (1988), s.41

92

irlcek < krlcak (1/60)

boyna < boyuna (2/17)
ionlur < konulur (53/24)
yenden < yeniden (25/173)
deyvd < deyiver (53/134)
nerden < nereden (3/49)
nerde < nerede (19/52)

2) nl ile biten bir kelime nl ile balayan dier bir kelime

ile balantl ise ilk kelimenin son hecesindeki nl der ve
ikinci kelimenin n ses nlsn kendi ak hecesi gibi iine
alr.20
Bu ses olay blge aznda ok sk kullanlr.
Kerdinizi tertibalr < tertibe aln (1/14)
temellscao < temelli(tamamen) scak (1/75)
alihsan < Ali hsan (2/1)
altay < alt ay (3/6)
ityleydi < ite yleydi (6/17)
burayalmaz < buraya almaz (7/17)
hepsolur < hepsi olur (7/49)

20

Glensoy, (1988), s.41

93

ioctlandan dolato < koca olandan dolatk (7/74)

yed teneKiine < yedi teneke iine (34/1)
ksatmas < Kse Fatmas (42/37)
curolursa < curu olursa (53/105)
ltvaianr < Ltf agann (61/48)
feydetmedi < fayda etmedi (62/15)
yirmotuz dene < yirmi otuz tane (16/17)

Blge aznda bu ses olay nsz ile balayan baz kelimelerin nndeki
nllerin dmesi eklinde de grlr.
ertesgn < ertesi gn (1/21)
cumertesgn < cumartesi gn (31/51)

3) Genelde blgede yn gsterme eki alm zamirlerin

zerindeki ynelme hali eki dme eilimi gsterir.
boray < buraya (31/96)
buray < buraya (25/104)
oray < uraya (27/44)
oray < oraya (31/24)
uray < oraya (54/246)
uray < uraya (1/23)
nerey < nereye (5/4)
burey < buraya (1/15)
urey < uraya (1/33)

Yine kelime kkleri zerinde ra,re heceleri bulunan baz kelimelerde de

ynelme ve ykleme halinin dt rneklere de rastlanmtr.

94

paray < paray (25/55)

aray < aray (51/130)
aray < araya (51/136)

4) Blge azlarnda genelde yabanc kelimelerde vurgusuz

orta hece nllerinin dt tespit edilmi olup, rnekleri
u ekildedir;
emne < Emine (49/115)
hatce < Hatice (52/52)
kirmit < kiremit (47/185)
komser < komiser (29/11)
oumtan < komutan (51/133)
trkye < Trkiye (51/225)
nverste < niversite (29/68)
verse < niversite (48/44)
vasyet < vasiyet (58/66)
eycd < iyice (34/6)
eylik < iyilik (29/110)
ebse < elbise (13/149)
yars < yars (51/1)
iaro < kark (31/72)
iurluo < kuruluk (66/25)

95

zerne < zerine (53/43)

alc < alc (51/68)

5) iken zarf-fiil eki, fiil ve imin stne gelirken i nls

der.
oynaroan < oynar i-ken (1/58)
geliken < gelir i-ken (7/234)
geken < gen i-ken (59/61)
gelinnikken < gelinlik i-ken (59/66)
gedken < geer i-ken (5/5)

6) -acao
o/ -ecek gelecek zaman eki, fiil ekimi srasnda ilk
nly drr.
ioycar < koyacaksn (35/7)
tlcao < ey olacak (53/99)
yicer < yiyeceksin (7/105)
deycek < diyecek (37/7)
iaynatez < kaynatacaz (66/61)
ycaola < yacaklar (38/28)

7) ile edatnn kelimeye eklenmesi ile i nls der.

salla < sal ile (12/53)

96

eekldle < eekler ile (7/77)

iqahalan < ilahi ile (25/43)
elpiselen < elbise ile (24/101)
ayaona < ayak ile (33/18)
lebedinen < nbet ile (47/111)

2.8. NSZLER
Bilecik li ve ileleri azlarnda b,c,,d,g,,h,j,k,l,m,n,p,r,s,,t,v,y,z
nszlerinin yan sra u nszlere rastlamaktayz.

i nsz: Arka damak g nszdr.

iavia < kavga (6/1)
iardalo < kardelik (15/3)
iad < kat (21/88)
iaynna < kaynana (26/1)
iaravl < Karaaal (1/12)
iurao < kurak (36/81)
iuyruolanr < kuyruklarnn (68/78)

97

iuandrm < kuandrm (32/14)

iudireTden < kudretten (51/205)
ioparacan < koparacaksn (53/28)
iocaiar < kocakar (17/47)
ioyvamla < koyuvermiler (20/12)
iooulu < kokulu (54/187)
ironda < krknda (54/213)
irT < krk (13/138)
ipas < kopas (43/6)
izr < kzn (68/21)

j nsz: Kaln nszlerle kullanlan n damak g nszdr.21

tezjah < tezgah (45/30)
rzja < rzgar (36/68)
rzEa < rzgar (55/13)
tezjamz < tezghmz (13/101)

21

Kr. Glsevin, 2002: 14; Kalay, 1998:38

98

iararja < karargaha (66/70)

iararjah < karargah (25/112)

l nsz : Tonsuz, orta damak, szmal h nszdr.

Blge aznda ok fazla grlmeyen hrltl l sesinin rnekleri yledir:
brairl < brakrz (16/16)
alar < ahr (32/53)
alarsz < kahrsz (42/101)
yoloan < yokken (48/15)
al < ah (27/51)

o nsz: Arka damak k nszdr.

deyyooun < diyor ki (1/12)
deraoTurlara < traktrlere (11/3)
ocuolar < ocuklarn (1/30)
oro < krk (32/113)
iurcao < kuracak (45/81)

99

gdeyduo < gdyorduk (50/3)

aodm < kalktm (52/24)
ufaol < ufaklar (55/47)
daodl < taktlar (62/10)
yoodu < yoktu (66/49)

K nsz:
Yar tonlu, k ile g aras bir nszdr22.
Bu nsz blge azlarnda ulamalarda veya g nszyle balayan kelimelerle
karlaan kelimelerin son sesinde bulunur.Baz rneklerde bu iki durum dnda
vurguyla, k ile g aras bir ses oluturan yapya sahiptir.
gemeKiin (66/51)
eksiKolmuyo < eksik olmuyor (66/54)
ynseKokulmu (5/4)
bi iniKaltnnan < bir inik altnla (28/70)
beKbek (36/66)
dibeK gibi (54/176)))
krK gyilirdi < krk giyilirdi (25/85)

22

kr.Glensoy, 1988:19; Glsevin, 2002:15; Sar, 1995:400

100

kstebeK gibi (66/12)

bileceK ad < bilecek kadar (19/59)
cimciK cimciK makarna (35/84)
esKi zaman arlar (14/5)
dbeK dvldi (16/1)

O nsz

Yar tonlu arka damak 9 ile aras bir nszdr.

Yine bu nsz blge azlarnda ulamalarda veya g, , k, o nszyle
balayan kelimelerle karlaan kelimelerin son sesinde bulunur.Bunun dnda baz
rneklerde bu iki durum haricinde vurguyla, o ve aras bir ses oluturmaktadr.
uvacOuvaco < ufack ufack (13/199)
tOaolna) ne gelirse (25/60)
pamuOekdik < pamuk ekerdik (36/4)
ayrOule (47/42)
Oolurdu (23/12)
aldOaha (51/48)
yapdO ayr (47/30)
dingil abaO ldrd (35/67)

101

rO gn rO gece (28/45)
bu ufacO oafann iinde (42/6)
borada baO arm (46/42)
sondan tO utulara alrdo (54/230)
ayaoOab yapTrdo (40/20)
ooOa < okka (34/22)
ufaOdm < ufaktm (1/3)
fabriOason deil (46/15)

p nsz

Kaln nllerle kullanlan n damak k nszdr23

memlepna < memleketine (1/41)
istipamlar < istihkamlar (1/44)
mepan < mekan (5/61)
bep < bekar (5/63)
camepan < camekan (5/177)

23

kr.Kalay, 1998:39; Glsevin, 2002:15; Sar, 1995:399

102

pkllerir < kahkllerin (5/193)

pyemizolurdu < kahyamz olurdu (14/18)
nipah < nikah (21/71)
paad < kad (25/129)
bepard < bekard (27/9)
ipyetitmil < ikayet etmiler (28/43)
pah < kah (40/10)
impanlarm < imkanlarm (41/18)
nipay tazeledik < nikah tazeledik (42/69)
fiparya < fukaraya (49/29)
pahet < kat (53/2)
par < kr (67/1)

q nsz

Kaln nllerle kullanlarak ince telaffuz edilen n damak l nszdr24

isqama < islama (1/49)

24

kr.Kalay, 1998:40; Glensoy, 1988:20; Glsevin, 2002:15, Sar, 1995:401

103

mqan < ilan (2/16)

qaf < laf (2/32)
piqatin < pilatin (3/7)
ilq < illa (3/25)
iqzmsa < lazmsa (4/47)
meseq < mesela (5/16)
siq < silah (5/18)
mevqam < mevlam (7/63)
qayln < naylon (7/94)
qambamz < lambamz (9/32)
piqavl < pilavlar (11/2)
qy9 < layk (11/124)
meqkele < melekler (16/55)
eveq < evvela (21/17)
biqder < birader (21/91)
sqle < slale (25/109)
beq < bela (28/16)

104

viqyetinde < vilayetinde (29/49)

felqah < fellah (32/87)
evqaTl < evlatlar (40/12)
hevq < helva (40/105)
qastik < lastik (47/133)
aqoas < alakas (48/86)

nsz

Damakl geniz nszdr. 25

Blge aznda yaygn bir kullanm olan bu nsz, Eski Trkede olduu
gibi kelime kklerinde, ilgi halinde, ikinci ahs iyelik ve fiillerin ekimli
ekillerindeki ikinci tekil-okluk ahs eklerinde devam etmektedir.
Fakat gnmzde yava yava artk bu sesin de yapsyla ilikili olarak
kaybolma ve deime eiliminde olduu hatta bazen eski ve yeni ekillerinin bir
arada bulunduu grlmektedir. Derlediimiz metinlerde bu deiimle ilgili ok ak
belirtiler grlmektedir. Ayn ahsla yaplan konumalarda ahsn hem nazal nyi
kulland hem de konumann baz blmlerinde normal n sesine dn yapt
gzlenmitir.
Bu sesin artk telaffuz edilmemesi ve deimesinin sebebini Necati Demir,
Tokat li ve Yresi Azlarnda u emayla aklamtr.

25

kr.Buran, 1997:48; Ercilasun, 1983:99; Eren, 1997:33-34; Gemalmaz, 1978:151; Glensoy,

1988:4950; Gnay, 2003:77-78; Korkmaz, 1994:57; Glsevin, 2002:14; Sar, 1995:402-403

105

g/

ekilden de anlald zere aratrma sahasna gre ses ikiye ayrldktan

sonra baz kelimelerde n, bazlarnda ise g sesi tercih edilmitir. Bunun sebebi olarak
etnik unsurlarn yannda birok d etki de saylabilir.
r sesinin ikiye ayrlmasndan sonra n tarafn tercih eden kelimelerde ses
dmesi olmad iin ekil pek bozulmamtr. Ses ya n, ya da nden deien m
nszyle temsil edilmitir. Yine r>n deimesi iin Eski Trke ve Orta Trkede
son sesi r olan kelimeler, tek rneklik arz edecek ekilde di nsz n sesiyle temsil
edilir.26
Bu sesle ilgili bu genel aklamalardan sonra blge azlarnda bu sesin
rneklerine bir bakalm:
evHmizirrnde < evimizin nnde (1/2)
sere < sana (7/235)
bildmriz gibi < bildiiniz gibi (10/22)
belirden blayam < belinden balayalm (13/143)

26

Necati Demir, (2006): Tokat li ve Yresi Azlar, Gazi Kitabevi, Ankara: s.68

106

allah da ucT sl vsir < Allah da vucut sal versin (18/2)

uyunur dibinde < kuyunun dibinde (24/22)
selmanr enizlni blcez < Selmann eyizlerini bleceiz (26/46)
merkeplner < merkeplerle (29/68)
arolar grr m? < arklar gryor musun? (33/17)
gitTim yarlra < gittim yanlarna (40/30)
aradr m? < anladn m? (46/7)
anamrad < annemin ad (47/195)
bere yetey < bana yetiyor (51/78)
yalrz < yalnz (53/83)
burda yir d urda < burada yiyin der orada (54/58)
nrden < nnden (57/36)
oru kvl geleyal < komu kyler geliyorlar (59/87)
yoluvay biliyoruz < Yalovay biliyorsunuz (65/12)
u emir yrolunca < o emir yanl olunca (67/14)
urdan iser < oradan iersen (68/6)

107

P nsz

Yar tonlu, b ile p aras bir nszdr27

Blge azlarnda bu nsz ulamalarda veya b nszyle balayan kelimelerle
karlaan kelimelerin sonunda bulunur. Bu iki kullanm yerinin dnda vurguyla da
bu sesin olutuu rneklere rastlanmaktadr.
bunn hePdi zm < bunlar hep adi zm (53/215)
oparPm < koparp alm (1/44)
all nasmPidse < Allah nasip ederse (3/11)
minsiPolann < mnasip olanlar (11/29)
tnPlymu < dnp alyormu (22/47)
alPrtlen ayadan < alp rtlen kayadan (32/72)
douP byme bural < doup byme bural (67/2)
heP bule < hep byle (60/46)
heP btn veridik < hep btn ey verirdik (57/36)
iP blaml < ip balamlar (24/20)
nluP bittmni < ne olup bittiini (25/130)
geliP de bunnara... < gelip de bunlara... (1/34)
allah yatrP da... < Allah yatrp da (3/3)

27

kr. Glensoy, 1988:20; Glsevin, 2002:15; Sar, 1995:403

108

nPcen < ne yapcaksn (4/15)

yaPmayom < yapmyorum (9/13)
buzdolaPlmz v < buzdolaplarmz var (9/40)

nsz:
Titreklii uzatlan r nszdr.
Blge aznda bu nszn kullanm genellikle vurguya baldr.
Derlediimiz metinlerdeki rnekler u ekildedir:
paa < para (1/26)
yapan < yaparm (13/194)
piiin < piiririm (13/202)
vecen < vereceksin (14/23)
duuz < dururuz (49/13)
biaz < biraz (49/68)
gtz < gtrrz (49/140)

T nsz

Yar tonlu t ile d aras bir nszdr28

Bu nszn blge azlarndaki kullanm, ulamalarda veya d nszyle
balayan kelimelerle karlaan kelimelerin sonundadr. Bu kullanmlar dnda
vurguyla yine t ile d aras oluturulan nszlere rastlanmaktadr.

28

kr. Glensoy, 1988:19; Glsevin, 2002:15; Sar, 1995:405

109

ziyreTedicem < ziyaret edeceim (3/62)

drTlan bi zdo < drt olan bir kzdk (4/20)
mevliToourl < mevlt okurlar (5/13)
hasToldum < hasta oldum (7/75)
yourTekeriz < yourt ekeriz (10/29)
ohleTalrl < gofret alrlar (11/19)
kereveT deriz < kerevet deriz (11/63)
rT dana oda < krk tane oda (13/168)
baruT datr < barut datr (27/6)
annaT demi < anlat demi (32/102)
viqyeT dlinde < vilayet dahilinde (46/78)
deraoTurlara uyq < traktrlere koyarlar (11/3)
hkmeT de alrd < hkmet de alrd (21/19)
dzelTdikden sna < dzelttikten sonra (46/26)

2.8.1. N SES NSZLER

Yaz dilimizde olduu gibi derleme blgemizde de , r nszleri n seste
bulunmazlar. l nsz ise o-dan deime bir nsz olup rnekleri blge aznda

110

yok gibidir. j nsz blge aznda n seste kullanlabilmektedir. f, l, m, n, p, r, , z

nszleri ile balayan kelimeler genellikle yabanc kaynakl kelimelerdir.
Yine blge azlarnda yabanc kelimelerin n seslerinde bulunan l ve r
nszlerinin nlerine a, e, , i, , u nllerinden birini alarak ntreme olayn
gerekletirdiini nllerle ilgili blmde ele almtk. Bununla beraber blge
azlarnda rli ve lli kelimelerin ntreme almam ekilleri de bulunmaktadr.

r- nsz:
resim (47/217)
rmetlik < rahmetlik (48/10)
rebk < renberlik (48/39)
romatizme < romatizma (50/1)
rendeleycen < rendeleyeceksin (53/124)
ramazanda (53/181)
rmo9lanaroasna < rmorklarn arkasna (53/216)
rz < rzgar (55/13)

l- ve q- nsz:
loum < lokum (60/24)
lira (62/11)
loantalar (3/35)

111

lezetli < lezzetli (10/41)

lks < lks (13/220)
levknir < Lefkenin (27/41)
lemon duzu < limon tuzu (51/261)
qaf (3/32)
qambamz (9/32)
qzm < lazm (13/158)
qavasaya < lousaya (54/204)

l- ve q- nszleri bazen n-, r- > l-, q- nsz deiimi sonucunda

ortaya kmtr:
l-, q- < r-29:
lebliKdi < renberlikti (6/21)
qaport < rapor (51/125)

l-, q- < n-30:

lbet < nbet (65/37)
lebedinen < nbetle (47/111)

kr. GBAA: lJbJr (szl. 116b); Gir. leberlik, Fat. leber (KDAT, 334a)
kr. Yoz., Kr., Ni. lbed (OAAD. 250b); Kas. letio (AAT., 240b); Ter. leder neder (STAT.,
251a); Tok., siv. lbet (STAT., 251b); Mar. lbeti (GDAT.,295b)

29
30

112

qayln < naylon (7/94)

Bu olayn rnekleri pek az olmakla birlikte n sesteki bu deimelerin
benzemezlik olay sonucunda ortaya kt muhakkaktr. nk, l-, q- nsz bu
blgede yeteri kadar kuvvetli deildir ve rneklerde de grld gibi bir nl
ntremesi ile kendi durumunu salamlatrmaktadr.31
Dier kelime ba nszlerinin durumuna bakacak olursak:

z- nsz:
Yabanc kelimelerde dikkati eken bir nszdr.
zbnnn < zbnlarn (54/220)
zaman (58/5)
zeyirden < zehirden (57/19)
zerzavat < zerzevat (58/16)
zatan < zaten (59/37)
ziyret < ziyaret (66/21)
zurna (4/10)
zat < zaten (4/23)
ziyn (6/20)
zeten < zaten (11/35)
zerdeli < zerdali (29/69)
Blge aznda bu nszn Trke ve yabanc kelimelerde z- < s- ve s- < zdeiimi de grlmektedir.

31

Glensoy, 1988, s. 50

113

z- < s-32:
zebzemiz < sebzemiz (57/12)
zabahdan < sabahtan (60/10)
zabaoTan < sabahtan (11/81)
zobanr < sobann (61/36)
zabl < sabahleyin (1/21)
ziyah < siyah (62/88)
ziniye < siniye (5/30)

s- < z-33:
satan < zaten (49/39)
sat < zaten (62/61)

n- nsz:
Blge azlarnda bu nsz yabanc kelimelerle, ne soru zamiri ve bundan
treme kelimelerde grlen bir nszdr. Daha nce belirtildii gibi l- < ndeimesi dnda baka bir deiiklik yok gibidir.
nlin < naln (takunya) (32/20)

naz < nazar (5/87)

nenni < ninni (32/50)
32
33

kr. GBAA: zopu sopa (53-13)

kr. Mar. sate zaten. Mal. sevg zevk Gaz. suryet zrriyet (GDAT., 304b, 306a)

114

neyet < niyet (51/2)

nicti < Necati (9/27)
nins < nianls (13/31)
nas < nasl (13/173)
napam < ne yapaym (2/22)
normel < normal (53/180)
nohoT < nohut (5/28)
nmse < neyse (42/23)
Blge aznda bu nszn n- < l-, n- < y- ve n- < m- deiimlerini gsteren
rneklerede rastlanmtr.
narfa < marapa (46/2)
nvt < yahut (39/23)
nr < lor (25/198)
nohusa < lousa (58/30)

c- nsz:
Genellikle yabanc dillerden alnan kelimelerin ilk sesidir.
cmi < cami (11/17)
cil < cahil (42/1)
cepne < cephane (2/48)
cert < cerahat (58/59)
cibindirik < cibinlik (51/194)

115

ci < cier (32/93)

civiz < ceviz (11/13)
cumey < cuma (64/12)
Blge aznda bu nsz yine nsz deimeleri neticesinde karmza kan
bir nsz olma zelliini gstermektedir.

c- < -:
cerez < erez (52/14)
cnan34 < ingene (7/160)
cizldi < izerlerdi (58/43)
cizme < izme (51/297)

c- < j-:
candarma < jandarma (59/63)
candrma35 < jandarma (62/2)
capan < japon (11/54)
capanya < japonya (10/50)
cilet < jilet (14/37)

34

Yoz. cingana (OAAT., 227a): Mal. cingen (GdiAT., 296b). Fakat, or. ingen (AAT., 211b), Isp.
ingen (ADM II, 156).
35
kr. GBAA.: andrma (26-7); Yoz. cenderme (OAAT., 227a); an. cenderme (AAT., 209a) Tok.
candarma, cenderme (ST AT., 222a, b); Or., Gir. cenderme (KDAT., 311a); GDA genel: candarma
(268a), El. cenderme (268b).

116

c- < g-:
cavur36 < gavur (36/26)
cevur < gavur (36/27)

c- < s-:
ciara37 < sigara (57/44)
Blge aznda yalnz bir rnekte ise bu olayn tersi - < c- grlr.
eket < ceket (31/79)

f- nsz:
Blge aznda rnekleri bol olup genellikle yabanc kelimelerde
bulunmaktadr.
fabriOasyon < fabrikasyon (46/15)
fallel < fanilyalar (13/97)
fasille < faslye (4/49)
feat < fakat (65/12)
fen < fener (9/33)
fetye < Fethiye (61/47)
feydetmedi < fayda etmedi (62/15)

36
37

kr.: GBAA.: cavr (43-78); Bur. cavur (ADM II, 156a); Ak. kavur (KDAT., 331a).
kr.: Yoz. civara, cuvara (OAAD., 227a); Mar. cuvara (GDAT., 269b).

117

fistann < fistanlar (7/141)

furun < frn (10/29)
Blgemizde bu nsz, nsz deiimleriyle de karmza kmaktadr.

f- < v-:
faot < vakit (13/84)
fine < vine (39/67)
fur- < vurmak (3/6)

f- < h-:
fzl < hzl (7/16)
faraz < horoz (17/48)

f- < b-:
fuva < baba (44/50)

f- < p-:
fatoz < potoz (48/14)

f- < k-:
fevranc < kervanc (13/142)
Blge azlarnda nl dmesi sonucunda karlatmz rneklerde
mevcuttur:
fao < ufak (1/85)

118

fco < ufack (52/50)

fcodo < ufacktk (44/8)

h- nsz:
Blge aznda genellikle yabanc kelimelerde bulunan bir nszdr.
h{s{s < hususi (66/37)
ho < hakk (49/82)
hab < haber (24/64)
hbusu < halbuki (51/267)
hcat < hacet (29/96)
hadrlez < hdrellez (47/154)
halva < helva (11/157)
hamr < hamur (1/82)
hayan < hain (47/3)
hayva < hayvan (33/1)
hki < herkes (6/3)
herb < harp (36/23)
hra < kk (47/1)
hiyet < heyet (51/95)
hur < huri (32/87)

119

Bu nsz, derlediimiz metinlerde nsz deiimiylede karmza

kmaktadr.

h- < y-:
hunan < yunan (13/83
hine < yine (51/98)

h- < f-:
hurun < frn (45/65)
hatma < Fatma (42/38)

h- < v-:
haot < vakit (13(83)

h- < p-:
hoet < poet (49/52)
Derlediimiz metinlerde h nsz bir kelimede nl dmesi sonucu n
nsz olarak tespit ettiimiz bir rnee sahiptir:
hco < ufack (57/42)

m nsz:
Genellikle yabanc dillerden alnan kelimelerin ilk sesidir. Blge azlarnda
bol rnei bulunan bir nszdr.
mooao < muhakkak (23/19)
mbbet < muhabbet (51/156)

120

mbere < muhabere (66/71)

mcr < muhacir (1/31)
mahkime < mahkeme (2/39)
mllebi < muhallebi (58/31)
maala < meale (9/35)
myene < muayene (65/37)
mecilis < meclis (29/1)
mekerne < makarna (35(1)
mendis < mhendis (13/24)
mez < mezar (27/60)
misvir < misafir (51/165)
motur < motor (7/430)
mme < meme (20/36)

p- nsz:
Bu nszle balayan szcklere alnt kelimelerde bolca rastlanr.
pl < pahal (29/90)
pallao < parlak (51/185)
pambt < pamuk (46/3)
pana < pancar (61/26)
pantul < pantalon (7/433)
paniyer < panayr (34/38)

121

paa < para (1/26)

paaport < pasaport (66/52)
pattis < patates (10/14)
peket < paket (53/40)
penire < pencere (13/218)
peit < pein (29/90)
pezevek < pezevenk (7/428)
piqav < pilav (41/253)
piraOm < pilatin (9/16)
podura < pudra (45/19)
pulis < polis (44/73)
Bu nsz blge azlarnda nsz deiimleriyle de karmza kmaktadr.

p- < b-38:
Blge aznda youn olarak rastladmz bir nsz deiimidir. rnekleri
yledir:
pana < banka (5/142)
paytar < baytar (7/138)
po < bk (60/45)
pao < bak (24/5)

38

p- < b- iin kr. Kas. pahlava, piraz; an. paolava, or. panga (AAT., 247a); NYA. pallav, palta,

pal, parga (NYA., s.83).

122

piim < biim (13/91)

pioo < birok (17/21)
pie < biey (13/137)
pit < bir daha (24/29)
pa < boha (52/59)
puuoluo < buukluk (12/46)
pskt < bskvi (31/13)
ptn < btn (11/100)

p- < f-:
paprioa < fabrika (49/2)
pavlioa < fabrika (36/14)
pisdan < fistan (26/6)

- nsz:
alv < alvar (48/99)
as < ahs (12/8)
apa < apka (2/14)
r < ehir (16/43)
tan < eytan (16/62)
ennen < eyle (11/44)

123

imca9 < imdi (47/50)

ipt < ikayet (36/78)
ollde < uralarda (31/95)
urey < uraya (1/32)

- < -:
ekip < ekip (46/116)
evre < evre (47/167)
nk < nk (53/84)

v- nsz:
Trke kelime banda grlmeyen bu nsz, kelime bandaki blerin vye
dnmesiyle sonradan ortaya kmtr. bar < var, bar- < var-, ber- < ver- gibi
rneklerden baka yansma ve nlem szcklerde grlr.
v < var (1/64)
vaot < vakit (1/1)
varoa < varken (4/37)
vasaynan < vesikayla (52/27)
vasyet < vasiyet (58/66)
vell < verirler (31/93)
velsl < velhasl (21/8)

124

v- < b-:
vidon < bidon (61/28)
vuva < baba (17/21)

2.8.2. N SES NSZ DEMELER

k- > g- deimesi:
Bilindii gibi k- nsz ET.den bu yana tarihi bir gelime iinde sregelmi,
fakat Trkiye Trkesinde tonlulaarak yerini g-ye brakmtr: gn, g, gece, gz,
gir-, gez... gibi.
Blgemiz azlarnda pek bol olmamakla birlikte, baz ET. kelimelerin aynen
yaad grlr. Yeri geldike ele alnp ilenen bu tr kelimelere k- nsz de
birka rnek vermektedir.39
klge40 > glge (24/52)
klgelik > glgelik (19/63)
kre > gre (28/80)
kre- > gremek (5/192)
km- > gmmek (49/66)
kiT- > gitmek (45/92)

39

Glensoy, 1988, s. 52
bkz. GBAA.: klgJ, klg (szl. 116a, b); NYA. oolge (54/38); an. klge (AAT., 250a); Siv.
Klge (STAT., 259).
40

125

o- > - deimesi:
Yaz dilimizde kelime banda kullanlan tonsuz, art damak nsz k-, dier
Anadolu azlarndaki gibi, blgemiz azlarnda da genellikle tonlulaarak -ye
dnmtr. Bu deiim Trke kelimelerin yannda yabanc kelimelerde de
grlr.41 Blge azlarnda bu deiimin bol rnei mevcuttur.
abao < kabak (10/39)
abaraym < kabaryormu (13/170)
abl < kabul (25/115)
aao < kaacak (56/30)
adao < kadar (55/1)
afa < kafa (24/106)
ahar < kahr (42/101)
alvi < kalbi (62/19)
anel < kanal (58/27)
araciyer < karacier (10/12)
arno < karanlk (9/35)
arda < karde (20/49)
ayseri < Kayseri (33/34)
p- < krpmak (37/35)
r9 < krk (20/80)

41

Glensoy, 1988, s. 53

126

rT < krk (13/136)

ymat < kymet (12/6)
occa < kocaman (52/56)
opa < kopa (46/3)
uran < Kuran (11/46)
urna < kurna (42/95)
alem < kalem (7/301)
aranfil < karanfil (5/1156
arpz < karpuz (4/49)
atrao < katarak (57/31)
ava < kafa (51/60)

t- > d- deimesi:
Eski Trkede szck banda grlmeyen d- nsz, Bat Trkesinde geni
lde yaygnlamtr. Bugn artk Bilecik az blgesinde ve dier azlarda
olduka yaygn olarak grlmektedir. Derlediimiz metinlerden aldmz rnekler
ise u ekildedir:
daom < takm (58/33)
dabanca < tabanca (2/21)
dao < tak (51/146)

127

dene < tane (29/66)

dne < tane (5/51)
darao < tarak (29/133)
da < ta (11/139)
davan < tavan (17/21)
dekme < tekme (26/34)
delqal < tellal (25/202)
depeller < teperler (65/20)
deraOTurlar < traktrler (11/3)
desdire < testere (52/23)
drna < trna (21/52)
dur- < tutmak (1/30)
dt- < ttmek (27/48)
dal < tatl (47/66) (ET. tatl, DLT. I, 495, 496)
dze < teyze (47/25) (ET. tajyza, EWT., 455.; T.Tekine gre: ty eze-si.
bkz.

TDAY 1960, s. 291-94)

d- > t- deimesi:
Blge aznda t- > d- deiimine gre daha az grlen bir nsz deiimidir.
rnekleri u ekildedir:
t < daha (14/31)
tana < dana (31/40)

128

teccal < deccal (47/3)

tefder < defter (16/82)
teva < defa (46/15)
tar < darya (26/14)
t < d (22/10)
tik- < dikmek (51/134)
tikil- < dikilmek (20/3)
tiken < diken (68/78)
tioolta < dekolte (38/28)
toodur< doktor (24/24)
tomotiz < domatez (29/26)
tut < dut (57/15)
t < d (28/49)

p- > b- deiimi:
Blge aznda youn olarak grlen bir nsz deiimidir. Ayrca
metinlerimizde yaz dilindeki karlklarnn tersine eski b-yi devam ettiren birka
Trke kelime bulunmaktadr. (br < pnar (39/27), biir- < piirmek (2/45), burar <
pnar (49/109))
Derlediimiz metinde bulduumuz rnekler u ekildedir:
badlcan < patlcan (4/48)
bahal < pahal (36/79)
balcan < patlcan (13/80)

129

barmao < parmak (3/2)

baz < pazar (35/172)
bzen < pazen (52/32)
bekmet < peksimet (2/10)
bekmez < pekmez (21/37)
bolatl < Polatl (46/74)

s- > z- deimesi:
n seste bulunan tonsuz s nsz Bilecik li ve leleri azlarnda sistemli
olarak tonlu z nszyle telaffuz edilmektedir. Metinlerimizdeki rnekler yledir:
zab < sabah (1/21)
zabah < sabah (60/10)
zabaodan < sabahtan (11/81)
zebze < sebze (57/12)
zerho < sarho (51/199)
zrf < srf (51/245)
zini < sini (5/30)
ziyah < siyah (62/88)
zoba < soba (51/40)
zmbl < smbl (35/93)

130

2.8.3. NSZ TREMES

Yaplan aratrmalara gre, aatay grubu (zbeke, Yeni Uygurca) ile Ouz
grubu lehelerinde pekok kelimede sz banda y-, v-, h- tremesi bulunmaktadr.
(Bu konuda bkz. T. Tekin, ATAU, s. 196-213)42.
Dier Anadolu azlarnda rnekleri bol olan nsz ntremesi Bilecik li ve
yresinde de yaygndr. ounlukla h- olmak zere yli ekilleri de grlmektedir.

h- n tremesi43:
Poppe, Altay dillerinin karlatrmal ses bilgisinde Ana Altaycada sz
banda bir p- tasarlamakta (bkz. Nikolaus Poppe, Vergleichende Grammatik der
altaischen Sprachen, Teil I: Vergleichende Lautlehre, Wiesbaden, 1960, s. 10) ve bu
nszn Orta Moolcada h-, yeni Mool dillerinden Mongourda, f-, x-, Manucada
f-, Nanaycada (Goldi) p-, Evenkide h-, Korecede p- ve ph- ile temsil edildiini
belirttikten sonra ayn sesin n Trke ve Ana Trkede h- ile temsil edildiini, bu
h- sesinin bugn yalnz Gney Dou (aatay) grubu ile Gney-Bat (Ouz grubu)
lehesinde korunduunu kaydetmektedir. Talat Tekine gre, Poppenin grn
kantlamak zere Trk dil ve lehelerinden getirdii drt rnekten kandrc
saylabilir (bkz. ATAU, s.214).
Yine T.Tekine gre, bu rneklerin byk ksmnda, sz bandaki h- sesi asli
uzun nlnn etkisiyle tremitir44. (bkz. a.g.e., s. 214)
h- ntremesinin blgemizdeki rnekleri unlardr:
hamb < ambar (7/465)

42

Glensoy, 1988, s. 55
kr. teki Anadolu azlarnda h- prothsei iin rnekler: GBAA: hJntJri (76-6); El. haoibet
akibet, Tun., El. hayva ayva, heyva ayva; El. helbet (GDAT., 287-288); Gir., Or. hambar, Or.
hanbar, Gir., Or. hayva (KDAT., 327-328); Ams. holta olta, h (AAT.,234b); an. Hanbet
Antep (233a).
44
Glensoy, 1988, s. 55
43

131

haraka < araka (62/58)

haraba < araba (5/40)
hata < ate (62/83)
hate < ate (1/29)
helbet < elbette (7/94)
hemme < ama (13/47)
hillet < illet (7/123)
hul < yle (16/16)
hollda < oralarda (16/24)
hora < oras (51/201)
hyle < yle (31/69)
hinci < imdi (13/19)
hincik < imdi (25/68)
hindi < imdi (16/22)
hindik < imdi (9/11) (EAT. imdi ~indi~nd-TS. III. 2067, 2082), (ET. imdi
imdi-DLT. I, 35, 37, 41) emdi < amt, emti (AH.Gr.249a)
himdi < imdi (42/31)
himdik < imdi (14/37)
hin < imdi (48/119)

132

y- ntremesi:
yesir < esir (2/2) ~TT.esir < Ar. esmr (tekiTrk lehe ve ivelerindeki ytremesi rnekleri iin bkz. T.Tekin, ATAU,s. 196-209).
yslad- < slatmak (19/24)
yur- < vurmak (51/273)

2.8.4. N SES NSZ DMES

h- dmesi:
asco < Hisarck (36/18)
asta < hasta (51/60)
att < hatta (25/122)
avta < hafta (64/10)
aydut < haydut (58/69)
em < hem (62/13)
udt < hudut (66/70)

b- dmesi:
irkinti < birikinti (16/32)

133

l- dmesi:
atince < latince (42/61)

v- dmesi:
ucut < vcut (18/2)

2.8.5. SES NSZLER

2.8.5.1. Seste Tonlulama
Tonsuz nszlerin tonlu hale gelmesidir. Bilecik ve yresi azlarnda, ises
ift nsz bulunan yerlerde, birinci nsz tonsuz alsa bile, ikinci nsz genellikle
tonlu veya tonlulama eilimindedir.45

-- > -c- deimesi:

avaca < aaa (53/51)
sac < sa (1/85)
acz < az (2/34)
gck < kk (5/1)
icilik < iilik (21/46)
dici < dii (49/114)
kepceyinen < kepeyle (53/173)
dipc1ni < dipiini (51/168)

45

Dier Anadolu Azlar iin bkz. : A. Caferolu, Anadolu azlarnda konson deimeler, TDAY
1963, S. 1-32

134

-9
9- < -
- deimesi:
vasa < vesika (52/25)
baa < ba9a (68/2)
anara < Ankara (51/119)
arada < arkada (42/18)
brarl < brakrz (16/16)
cumurbaan < cumhurbakan (41/3)
faat < fakat (12/28)
ara < karga (13/129)
zlaya < kzlkaya (25/101)
ocaarl < kocakarlar (47/90)
abaula9 < kabakulak (51/299)

-k- > -g- deimesi:

kege < keke (51/75)
kegeK < kekek (54/25)
pegir < pekir (59/41)
yetigin < yetikin (40/27)
esgi < eski (51/270)
esgden < askerden (56/26)

135

isgele < iskele (59/12)

psgrdelek < pskrterek (24/11)

Blge aznda baz rneklerde ise, ikinci znszn tonsuzlat grlr.

penireden < pencereden (13/218)
eptez < abdest (36/26)

-t- > -d- , -T- deimesi:

edirafda < etrafta (66/7)
direkdrllen < traktrlerle (45/77)
slemedikden < sylemedikten (45/119)
badlcan < patlcan (4/48)
ekTik < ektik (8/30)
alekTirir < elektriin (9/32)
ava9l9da < kavaklkta (11/4)

bitTikden < bittikten (11/21)

krekden < krekten (47/192)

-p- > -b- , -P- deimesi:

alTbarma9 < altparmak (48/99)
yaPbaram < yapvereyim (68/42)
sbana9 < spanak (7/366)

136

zoba < soba (51/40)

yenibaz < Yenipazar (10/11)
trban < trpan (19/58)
tebe < tepe (51/106)
sbrge < sprge (54/243)
pasbal < paspal (40/95)
nbcan < ne yapacaksn (66/2)
9ayabra < Kayapnar (41/2)

sPgeynen < sprgeyle (33/53)

apbe < kahpe (7/428)

-f- > -v- deimesi:46

Blge aznda oka grlen bir nsz deiimidir.
avta < hafta (64/10)
avyon < afyon (21/19)
siver < sefer (53/40)
ivt sr- < ift srmek (61/1)
ivitse < ift ise (54/77)
ivte telli < ite telli (51/154)
dev < defa (49/102)
46

-v- ~ -f- deiimi zerine fazla bilgi iin bkz. : A. Caferolu, Trke v morfemi, TM XVI, 1971,
S. 27/38 v not 75teki makale.

137

evtli < eftali (40/116)

evenim < efendim (46/17)
ava < kafa (42/8)

havizb < Hafize Abla (45/53)

havta < hafta (7/44)
va9 < ufak (61/2)
vac9 < ufack (63/38)
keivol- < keif olmak (16/34)
kevin < kefen (11/36)
ltvaa < Ltf Aga (61/48)
msdava < Mustafa (63/3)
misvir < misafir (51/165)
morvin < morfin (49/114)
mvt. < mft (45/93)
vele- < ufalamak (53/66)
vk < fke (35/20)
sevberlik < seferberlik (12/50)
sev < sefer (54/194)
tvek < tfek (12/51)

138

-s- > -z- deimesi:

sekizenbe < seksenbe (8/2)
do9zan < doksan (37/6)
aptezl1r < abdestliin (20/15)

2.8.5.2. seste Tonsuzlama (tmszleme)

-v- > -f- deimesi:
asfat < asvalt (12/34)
ba9lafa < baklava (11/28)
mafit- < mahvetmek (36/64)

-d- > -t- , -T- deimesi:

aptes < abdest (48/42)
eptes < abdest (13/139)
paTimz < padiahmz (12/40)
gitcen < gideceksin (28/20)
gitcekl < gidecekler (54/91)

-b- > -p- deimesi:

sepze < sebze (41/12)

139

pempe < pembe (52/40)

pempele- < pembelemek (62/95)
tulumbac ayaOOaplar < tulumbac ayakkablar (42/67)
aptezl1r < abdestliin (20/15)
apdlla < Abdullah (62/13)
depeci < sebzeci (4/48)
elpise < elbise (58/34)
fapri9a < fabrika (44/71)

-z- > -s- deimesi:

teskere < tezkere (57/10)
massa < olmazsa (58/34)
massn < almazsn (7/187)
o9udamassa9 < okutamazsak (14/27)
cevisse < cevizse (53/61)

2.8.5.3. Seste Szclama:

-b- > -v- deimesi:
pavli9alara < fabrikalara (36/14)
vuvam < babam (44/7)

140

buvaynan < babayla (44/12)

-
- / -9
9- , -- > -y- deimesi:
so9aya < sokaa (44/21)
ayaya < ayaa (46/84)
ocaya < ocaa (47/181)
buydeyleri < budaylar (52/9)
buyday < buday (47/60)
azynan < kazyla (54/150)

-g- / -k- , -- > -y- deimesi:

beyeniyodu < beeniyordu (7/31)
ciyeri < cieri (10/11)
deyerlendirdim < deerlendirdim (65/8)
leyene < leene (53/205)
deyirmennerimiz < deirmenlerimiz (10/10)
eyi < eki (19/6)
eyidir < ekidir (53/233)
iyneyip < ineyip (62/20)
eylenem < eleneyim (7/90)
eylencedir < elencedir (11/159)

141

-- > -v- deimesi:47

Bu ses olay, Trkiye Trkesi Azlarna Kpak Trkesinin bir hediyesidir.
Blge azdaki rnekler yledir.
sovan < soan (29/26)
vd- < tmek (49/126)
svdn < sdn (25/26)

-- > -- deimesi :
-- > -- deimesi de Kpak Trkesi zellikleri arasnda saylmaktadr.48
Ayn durum Kpak Trkesinin kolu olan Kazak Trkesinde de yrrlktedir.49
Bu nsz deiimi blge aznda ok youn olarak kullanlmaktadr.
ardl < Ardl (1/52)
ama9 < amak (32/108)
avladm < avuladm (63/13)
gen z < gen kz (61/27)
gelik < genlik (47/89)
gemil < gemiler (13/86)
gd < gt (51/16)

47

Korkmaz, 1994: 3-7

Recep Toparl M. Sadi enli, Nevzat H. Yank, (1999): El Kavnnl Klliye Li Zaptil
Lgatit Trkiyye, Ankara: s. 10/a
49
Mustafa ner, (1998): Bugnk Kpak Trkesi, TDK yaynlar, Ankara: s.15, 232, 235
48

142

gll < glnl (14/6)

gl < gl (46/80)
amak < kamak (13/221)
aravl < Karaaal (1/12)

ilala- < ilalamak (24/28)

i donu < i donu (45/43)
ilik < ilik (49/131)
kireleme < kireleme (3/1)
leblik < renberlik (6/21)

2.8.5.4. Seste Akc nszler Arasndaki Deimeler:

Blgemiz

azlarnda

da

akc

rastlanmaktadr. Balca trleri unlardr:

-m- > -n- , -r

r- deimesi:
indi < imdi (1/7)
orul < komular (37/38)

barna9 < parmak (3/2)

-n- > -y- deimesi:

gyn < gnl (28/96)

nszler

arasnda

deime

olayna

143

-r- > -l- deimesi:

selbe < serbest (31/36)
melhem < merhem (M.D.D)
pavli9alara < fabrikalara (36/14)

-y- > -n- deimesi:

asgerinne < askeriyle (2/2)
ennen < eyle (11/44)

2.8.5.5. Seste teki nsz Deimeleri:

-d- > -c- deimesi:
cevcet < Cevdet (M.D.D)
inci < imdi (21/12)
inciki < imdiki (34/16)

-9
9- < -h- deimesi:
mu9t < muhtar (46/58)

-c- < -j- deimesi:

mcde < mjde (20/13)
barac < baraj (66/2)

144

-m- < -v- deimesi:

merdeman < merdiven (11/139)
merdiman < merdiven (63/36)

-- < -c- deimesi:

pana < pancar (61/26)

-p- < -h- deimesi:

apbesi < kahpesi (7/428)

-g- < -- deimesi:

eger < eer (53/128)

-h- < -y- deimesi:

ehiz < eyiz (7/20)

2.8.5.6. Seste nsz Benzemeleri:

2.8.5.6.1. lerleyici Benzeme:

145

Bir kelime iinde bulunan iki nszden birincisinin ikinciye kendisine

benzetme olaydr.50

2.8.5.6.1.1. Yar Benzeme:

Birinci nszn ikinciye etki ederek ona kendi zelliinden birini veya ikisini
vermesi veya onu, yalnz bir veya iki zellii bakmndan kendisine benzetmesi
demektir.51

-ml- > -mn- :

adamn < adamlar (55/31)
anamnan < annemle (1/19)
damna < damla (7/209)
bayramnmz < bayramlarmz (11/30)
yemnsir < yemlersin (11/80)
tsmnm < tlsmlym (22/12)
yavrumna < yavrumla (36/49)
srtmnar < srtmla (40/19)
amnen < akamleyin (44/28)
kirlimnen < kirliimle (48/76)

-r
rl- > -r
rn- :

50
51

Glensoy, 1988, s. 61
Glensoy, 1988, s.61

146

rnaba9 (52/82)
arnadvm < anlatvermi (13/145)
arnan- < anlanmak (45/1)
yarnna < yanlarna (47/110)

2.8.5.6.1.2. Tam Benzeme:

Boumlanma yeri, tnlama rengi, az kanalnn akl gibi baz zellikleri
olan ve yalnz bir noktada ayrlk gsteren veya hibir benzer noktalar bulunmayan
nszlerin her ynden birbirine benzemesi demektir.52

-nl- > -nn-:

gelinnen < gelinle (44/13)
ekinneri < ekinleri (55/7)
1sann < insanlar (63/19)

unnar < onlar (65/3)

zamannar < zamanlar (66/29)
gelenn < gelenler (34/40)
cannandr < canlandn (13/148)
lannar < olanlar (30/6)

-ly- > -ll- :

52

Glensoy, 1988, s.61

147

fasille < faslye (35/3)

-y- > --:

e < eya (31/30)
Bu benzeme olaylarnn dnda yl- > -nl- >-nn- gelimesi ile olumu baz
rneklerde bulunur:
parasnnan < parasyla (25/52)
mayasnnan < mayasyla (45/66)
buharnnan < buharyla (11/96)
ta9sisinnen < taksisiyle (14/17)

2.8.5.6.2.Gerileyici Benzeme:
Bir kelime iinde yanyana bulunan iki nszden ikincisinin birinci nsz
kendisine benzetmesi olaydr.53

-rl- > -ll- :

killik < kirlik (16/41)
alilldrsem < alrlardr yleyse (34/45)
mezalla < mezarla (34/47)
talladayz < tarladayz (35/26)

53

Glensoy, 1988, s.61

148

apelle < hoparlr (45/72)

deyoll < diyorlar (51/118)
tellik < terlik (58/1)

-zc- > -cc-:

acc9 < az()ck (60/23)
ecc9 < az()ck (16/9)

-h- > --:

baem < bahem (65/6)
baa < bahe (4/50)

-zs- > -ss-:

vmesse < vermezse (5/126)
cevisse < cevizse (53/61)
o9udamassa9 < okutamazsak (14/27)
massn < almazsn (7/187)
srmessin < srmezsin (10/37)

-nl- > -ll-:

samall9 < samanlk (54/171)

149

-n- > -nn-:

innesini < inesini (48/86)
inne < ine (51/180)

-9
9- > --:
aamaca9 < akama kadar (54/238)
aama adan < akama kadar (51/105)

-ky- > -kKentekKe < Antakya (42/96)

2.8.7. SES NSZ DMES

-r- dmesi:
ymtl- < yumurtlamak (28/11)
sevberlik < seferberlik (12/50)
rmo9 < rmork (53/215)
biken < birken (24/18)
deymen < deirmen (47/64)
gz p- < gz krpmak (37/32)
nna < karnna (13/177)

150

urulan- < kurulanmak (51/230)

-h- dmesi:
Blge aznda oka rastlanan bir nsz dmesidir.
ba < bahe (34/12)
met < Ahmet (46/58)
bl < pahal (4/2)
bi < bahi (55/35)
cepne < cephane (2/48)
valt < kahvalt (51/177)

cumurbaan < cumhurbakan (41/3)

eskir < Eskiehir (1/47)
ktya < Ktahya (3/15)
pya < kahya (47/147)
pkl < kahkl (5/193)
1tiyar < ihtiyar (5/17)

hee < haha (16/18)

inesar < nhisar (8/16)
sal9 < kz halk (6/27)
ve < kahve (33/57)

mcr < muhacr (1/31)

151

mvt < muhtar (51/130)

paal < pahal (29/60)
tta < tahta (40/115)
tlike < tehlike (51/18)

-n- dmesi:
sevi < sevin (25/59)
piri < pirin (45/74)
pezevek < pezevenk (7/428)
d < dn (7/15)
bzin < benzin (36/74)
bizasl < Biznansllar (29/18)
isan < insan (7/288)
aynam < kaynanam (31/116)

gll < glnl (14/6)

-- dmesi:
Bu nsz dmesi blge azlarnda sk olarak grlmektedir.
b9ur < bakur (51/78)
bc9 < back (59/80)
r < ar (67/3)

152

da < ada (59/53)

dnek < denek (7/156)
deil < deil (1/91)
dru < doru (41/2)
erturul < Erturul (25/103)
lence < elence (27/36)
aray1t < Karayiit (3/26)

sl9 < salk (37/67)

la9 < olak (22/2)
.d- < tmek (57/26)

ymr < yamur (7/436)

yiid < yiit (7/64)

-l- dmesi:
yv- < yalvarmak (46/84)
yr < yanl (21/63)
tnda <altnda (47/114)
v < avlu (38/28)
bki < belki (54/233)
fe < fel (44/26)

153

evki < evelki (30/73)

ebse < elbise (13/149)
arn9 < karanlk (9/35)

hbusu < halbuki (51/267)

asfat < asfalt (12/34)

-y- dmesi:
a < Aye (44/86)
iek < ayiek (50/16)
e < eya (59/35)
dze < teyze (47/25)
deor < diyor (36/32)
televizen < televizyon (47/168)
le < yle (5/28)
ipt < ikayet (36/78)
tan < eytan (16/62)
sa9ar < Sakarya (12/7)
nse < neyse (13/144)

154

-k- , -9
9- dmesi:
olcasa < olacaksa (11/38)
sz < ksz (7/3)

yousa < yoksa (49/81)

am < akam (1/20)
blr < bakla (41/16)
yu9a < yufka (38/38)

-t- dmesi:
ambe < altmbe (8/13)
assubay < astsubay (36/46)
ifi < ifti (29/29)
dosu < dostu (56/18)

-d- dmesi:
kni < kendi (13/80)
efnim < efendim (51/123)
gnzn < gndzn (10/6)

155

-v- dmesi:
ymiye < yevmiye (8/9)

-p- dmesi:
ymadan < yapmadan (46/87)

2.8.7. SES NSZ TREMES

-y- tremesi:
Genelde yabanc kelimelerde grlen bir ses hadisesidir.
dyire < daire (29/75)
iyde < iade (67/15)
may < maa (29/73)

-h- tremesi:
sahat < saat (45/126)
sehet < saat (63/33)
shndr- < sndrmek (47/183)

-m- tremesi:
dlmbet < tlbent (53/208)

156

-d- tremesi:
razda9 < razaki (51/182)

-s- tremesi:
ilkisini < ilkini (53/190)

-n- tremesi:
ynsk < yzk (5/66)

2.8.8. NSZ KZLEMES

Kelime kknde herhangi bir sesin, yan yana iki kez tekrarlanmasdr.54

-c- > -cc- :

occa < kocaman (52/56)

-- > -- :
gk < kk (12/50)

-m- > -mm- :

amm < ama (3/19)
emm < ama (42/1)

54

Eker, 2003 : 244

157

emme < ama (3/44)

mma < ama (61/31)
imma < ama (63/57)
hemme < ama (13/47)

-l- > -ll- :

llle < lle (62/82)

-- > -- :
baa9 < baak (1/66)

-r- > -- :
paa < para (1/26)

2.8.9. KZ NSZLERN TEKLEMES

Yabanc kkenli szcklerde ift nszlerden biri, kimi zaman der.
Derlediimiz metinlerde rastladmz baz rnekler unlardr:
uvatlca < kuvvetlice (32/32)

hadrlez < hdrellez (47/130)

hadralez < hdrellez (47/145)

158

ha9nda < hakknda (2/63)

hatl < hatta (12/26)
lezet < lezzet (10/41)
mzam < muazzam (18/5)
mehle < mahalle (49/142)
myser < Myesser (25/150)
sht < shhat (41/17)
snet < snnet (27/5)

2.8.10. HECE KAYNAMASI

ki bamsz hecenin birbiriyle kaynaarak tek hece haline gelmesi olaydr.
Bilecik li ve leleri Azlarnda birok ekilde grlmektedir.

2.8.10.1. imdiki Zaman Ekinde:

geliyom < geliyorum (2/57)
deyon < diyorum (9/10)
dayor < tayorum (3/4)
laym < alyorum (51/48)
yapyoz < yapyoruz (58/21)
uyyoz < koyuyoruz (58/24)

2.8.10.2. Gelecek Zaman Ekinde:

bulcn < bulacaksn (37/40)
biicir < bieceksin (19/58)

159

yapacn < yapacaksn (31/6)

ascaz < asacaz (47/210)
yicez < yiyeceiz (47/72)
o9udacez < okutacaz (34/16)

2.8.10.3. okluk I. ahs yelik Ekinde:

Son sesi g(), k(9) nszleri ile biten kelimelere bu ek geldii zaman, bataki
nlsnde hece kaynamas grlr:
ocu9lvmuzda < ocukluumuzda (11/22)
ikic1miz < ikiciimiz (4/13)
gel1mizde < genliimizde (19/39)
bacmza < bacamza (61/11)
aymzda < ayamza (4/5)

2.8.10.4. Ykleme Hal Ekinde:

ekl1 < ekerlii (34/3)
ocv < ocuu (36/50)
ab < kaba (10/39)

tr1 < tarihi (12/5)

2.8.10.5. Ynelme Hal Ekinde:

160

ur < oraya (1/69)

satm < satmaya (8/11)
sa < saaa (12/4)
zab < sabaha (19/12)
e < eee (28/123)

2.8.10.6. -d9
9 / -dik, -du9
9 / -dk sfat fiil ekinde:
yapld < yapld (5/15)
9d < kt (42/90)
dovdv < doduu (14/26)
oldv < olduu (25/106)

2.8.10.7. Hece Kaynamas le lgili Dier rnekler:

do9uncu < dokuzuncu (13/141)
ayek < ayiek (63/1)
ersign < ertesi gn (35/39)
bm < bakalm (31/133)
mustbey < Mustafa Bey (34/18)
telzon < televizyon (63/47)
denc < deyince (13/148)
duzllaO < tuzlayarak (36/38)

161

bzk < Bozyk (29/71)

yannaya9 < yalnayak (42/27)
hadrlez < hdrellez (47/154)
9ostor < kolestrol (50/1)

nians < nianls (13/31)

sanca9 < salncak (34/49)
samsa9 < sarmsak (13/201)
becp < becerip (51/111)
gtTn < gtrdn (10/21)
pelle < krparlar (37/33)
aramatl < Karaahmetler (40/34)

mendis < mhendis (13/24)

r < ehir (16/43)
bm < benim (51/167)
bzunu < boazn (28/6)
halclu < Halcolu (67/14)

2.8.11. HECE YUTULMASI (DMES)

Kelimede yer alan ve birbirine benzeyen hecelerden birinin dmesidir.55
nden < nnden (24/35)
55

Eker, 2003: 243

162

yeyyoz < yiyoruz (4/33)

deyyoz < diyoruz (5/4)
yandan < yanndan (7/74)

2.8.12. NSZLERDE YER DETRME (GME)

Gme kelime iindeki seslerin yer deitirmesidir.56 Tespit edebildiimiz
rnekler unlardr.
yasT < yats (39/37)
zelletli < lezzetli (52/81)
yanlz < yal()nz (9/49)
ry < rya (52/82)
tehne < tenha (1/62)
tecerbe < tecrbe (46/94)
kirbit < kibrit (7/102)
badlcan < patlcan (4/48)
ceyran < cereyan (21/64)
elesfit < bisiklet (46/2)
fevranc < kervanc (13/142)
gelennikle < genellikle (11/43)

56

Eker, 2003: 241

163

2.8.13. YANSIZLAMA
Anadolu azlarnda i seste ses tellerinin titreimine dayal bir nsz
benzemesinden kama temaylnn olduka baskn olduu grlmektedir.
Anadolu

azlarndaki

bu

farkllamay

seslerin

mahrelerindeki

(boumlanmalarndaki) belirsizlik ile izah etmek mmkndr. Bu duruma dil

biliminde yanszlama (neutralisation) denilmektedir. Buradaki durumu da bir
yanszlama temayl olarak adlandrmak uygun grlmektedir.57

-t- > -d :
idi < iti (33/81)
dan < aatan (45/27)
ad9dan < atktan (53/23)
bidik < bitik (55/7)
sediler < setiler (67/15)

-t- > -d- ~ -T- :

ad < at (1/63)
ad < kat (87/105)

kerpidi < kerpiti (12/19)

gedikden < getikten (12/43)

57

Hayati Develi, (1996): Trkiye Trkesinde seste nsz Benzemesi ve Yanszlama, 3.

Uluslar aras Trk Dil Kurultay Bildirileri, s.298-302

164

-ft- > -fd- :

tefderir < defterin (16/82)
ifde < ifte (16/84)
tarafda < tarafta (25/105)
mfdl < mftler (29/4)
zayfd < zayft (34/9)

-ht- > -hd- :

zabahdan < sabahtan (60/10)
tezEahda < tezgahta (45/30)
sabahdan < sabahtan (6/31)

-k- > - kc- :

yidikce < yedike (7/403)
dedikce < dedike (17/41)
gedikce < getike (22/5)
bykce < byke (26/17)
bydkce < bydke (33/45)

165

-9
9- > -9
9c- :
sarld9ca < sarldka (7/382)

-kt- > -9
9d- ~ -O
Od- ~ -kd- :
ekd1miz < ektiimiz (33/43)
inekden < inekten (34/24)
beiKdaa < Beiktaa (35/74)
kdk < ktk (36/5)
dzlkdr < dzlktr (36/62)

-9
9t- > -9
9T- ~ -O
Od- ~ -9
9d- ~ kd- :
alca9d < alacakt (36/52)
yo9du < yoktu (37/12)
oldu9dan < olduktan (38/8)
sca9da < scakta (39/4)
bra9dl < braktlar (39/65)

-pt- > -Pd- ~ -bd- ~ -pd- :

yapdmz < yaptmz (39/10)

166

dolapda < dolapta (48/121)

pdm < ey yaptm (52/24)
arpd9dan < arptktan (53/99)
nasibde < nasipte (21/2)

-p9
9- > -p
- :
apalda < apkalarda (2/14)

-sk- > -sg- :

asger < asker (3/34)
esgisinden < eskisinden (24/92)

-st- > -sd- :

hasdal9 < hastalk (48/24)
nisda < niasta (48/119)
sdne < stne (6/37)
basdrsan < bastrrsan (21/27)
kesdi < kesti (32/43)

-t- > -d- ~ -T- :

167

dada < tata (32/77)

dd < dt (11/126)
ide < ite (37/45)
ardrcan < kartracaksn (53/113)

yo9mudu < yokmutu (58/52)

iTe < ite (9/11)

-9
9- > -
- :
baa < baka (17/17)

-tt- > -dd- :

bladdryon < balattryorsun (19/61)
neddir < ne ettin (32/87)

2.8.14. SON SES NSZLER

2.8.14.1. Son Seste Tonlulama:
-p > -b, -P deimesi:
herb < harp (36/23)
heP < hep (32/119)
drayP < dorayp (36/43)

168

arP < garip (51/255)

- > -c deimesi:
hic > hi (52/57)
ilac < ila (21/19)
sac < sa (51/53)

-t > -d, -T deimesi:

seed < saat (33/51)
milleT < millet (50/33)
devleT < devlet (51/4)
drT < drt (51/38)
pekeT < paket (51/76)

-k > -K deimesi:
ciK < azck (50/11)
b1ciK < biricik (51/34)
erkeK < erkek (51/225)

169

-9
9 > -O
O deimesi:
olaraO < olarak (51/42)
oO < ok (1/8)
9ayO < kayk (12/41)
r9 < krk (26/51)

at9 < artk (59/43)

Ulamann Etkisiyle Son Seste Tonlulama:

hicunnara < hi onlara (60/40)
pedirigeyiridi < pedirik eirirdi (61/2)
gevirlOasdas < gavurluk hastas (61/7)
oOrahatda < ok rahatta (61/24)
tertibalr < tertip aln (1/14)
urdz < kurt az (7/139)

nas1bitsin < nasip etsin (11/46)

gmleKalrl < gmlek alrlar (14/30)
fsd9alv < fstk alver (24/99)
krdmedi < Krt Ahmeti (25/101)

170

feryditmeye < feryat etmeye (32/83)

harboluyo < harp oluyor (1/25)
pegra9 < pek rak (7/370)
rengsun < renk olsun (34/4)

2.8.14.2. Son Seste Tonsuzlama:

-z > -s deimesi:
sekis < sekiz (46/8)
as < az (49/5)
lmes < lmez (55/262)
biras < biraz (58/13)
otus < otuz (4/25)
ys < yz (4/28)
erkes < erkez (5/10)
sis < siz (29/78)

2.8.14.3. Son Seste Szclama:

- > - deimesi:
stla < stla (31/109)
a < ka (33/57)

171

sa < sa (51/127)
bulama < bulama (53/105)
ile < ila (37/22)
he < hi (47/38)
ge < gen (47/102)
ge- < gemek (5/165)
< (11/10)
hi < hi (12/27)

-y > -v deimesi:
kv < ky (16/11)

- > -v deimesi:
yav < ya (53/60)

2.8.14.4. Son Seste nsz Deimeleri:

-j > -c deimesi:
barac < baraj (66/2)
masac < masaj (3/56)

-f > -v deimesi:

172

tarav < taraf (45/7)

2.8.15. SON SESTE NSZ TREMES

-k tremesi:
imdik58 < u imdi ok (1/1)
himdik < imdi (14/37)
rik < gayr (29/71)

-m tremesi:
meysem < meerse (45/127)
sem < yleyse (11/98)
lesem < yleyse (51/81)

-y tremesi:
ney < ne (42/61)

2.8.16. SON SZDE NSZ DMES

2.8.16.1. Akc nszler:
-n Dmesi:
gelirke < gelirken (2/4)

58

Byk bir ihtimalle Eski Trkedeki k kuvvetlendirme edatnn kalntsdr.

173

geke < geerken (5/5)

aynadrke < kaynatrken (5/29)

gdke < gderken (33/27)

derke < derken (66/24)

-r dmesi:
Blge aznda oka grlen bir ses olaydr.
vr < kvrr (31/34)

apdr < ey yaptrr (33/82)

ver1 < verir (34/43)
gtr < gtrr (12/25)
durv < durur (21/40)
abar < kabarr (19/2)

panc < pancar (37/55)

-y dmesi:
e < ey (54/223)
bie < bir ey (12/7)

2.8.16.2.Dierleri:

-t dmesi:

174

if < ift (46/96)

s < st (48/126)
dos < dost (49/35)
eptes < abdest (13/139)
serbes < serbest (M.D.D)

175

EKL BLGS

176

2.2. EKL BLGS

2.2.1. SMLER
Canl cansz btn varlklar, kavramlar tantan szcklerin tmne isim
denir.

59

2.2.1.1. SM EKM EKLER

1) okluk Ekleri
2) yelik Ekleri
3) Aitlik Eki
4) Durum(Hl) Ekleri

2.2.1.1.1.okluk Ekleri:
Nesnelerin, varlklarn birden fazla olduunu belirten isim iletme(ekim)
ekleridir.60

-lar, -ler :
killikler < kirlikler (16/41)
byklere < byklere (51/101)
ocadamlara (47/122)
bblerin < biberlerin (41/31)

59
60

Tuncer Glensoy, (1995): Trke El Kitab, Bizim Genlik Yaynlar, Kayseri: s.177
Glensoy, 1995: 177

177

impanlarm (41/18)
mcurlardan < muhacirlerden (41/27)
dvetiyeleri (23/1)
zalara < kzanlara (4/43)
mahkimeleri < mahkemeleri (2/39)
oculara (29/63)

-l, -l:
aral < kargalar (61/32)
kilmetirel < kilometreler (67/1)
nosanll < noksanlklar (67/3)
tlal < tulalar (12/26)
urul < orular (37/37)
opmadl < kopmadklar (36/36)
scal < scaklar (36/60)
trisl < turistler (36/52)
zinil < siniler (7/117)
ball < ballar (7/126)
ekmekl < ekmekler (19/7)

178

n, n:
baylnn < naylonlar (36/72)
unn < onlar (36/63)
adamn < adamlar (56/33)
ocamann < kocamanlar (47/19)
oturann < oturanlar (57/46)
gnn < gnler (50/20)
dnnde < dnlerde (7/12)
gelinn < gelinler (7/94)
gelenn < gelenler (34/40)
zenginn < zenginler (34/43)

-nar, -ner:
lannar < olanlar (27/32)
odunnar < odunlar (33/26)
unnar < onlar (59/23)
harmannara < harmanlara (62/67)
bidonnara < bidonlara (53/231)
grenner < grenler (18/34)
gnnere < gnlere (57/10)
gelinnere < gelinlere (50/40)

179

dnnerde < dnlerde (7/277)

gelennere < gelenlere (11/28)

-nan, -nen, -nn, -nn, -na, -ne:

hayvannn < hayvanlarn (17/1)
bunna < bunlarn (26/2)
pisdannn < fistanlarn (26/6)
unnanl < onlarnkiler (51/35)
yananda < yanlarnda (40/31)
unn < onlarn (32/114)
lannn < olanlarn (24/126)
urannndan < urganlarndan (21/78)

-lan, -len, -ln, -ln, -la, -le:

alacala < alacaklarn (17/40)
alvlandan < alvarlarndan (26/9)
yafetlni < kyafetlerini (39/41)
tekilni < tekilerini (39/74)
tarlalndan < tarlalarndan (1/3)
kylende < kylerinde (57/1)

180

-lam, -lem, -lm, -lm:

ardalm < kardelerim (44/35),
ardalam < kardelerim (44/36)
ablalamdan < ablalarmdan (24/33)
ielemize < ielerimize (13/124)
gzlem < gzlerim (37/22)
oculm < ocuklarmn (42/40)
oturalamdan < oturaklarmdan (61/7)
bacalam < bacaklarm (3/4)
barmalamdan < parmaklarmdan (3/20)
zlama < kzlarma (47/52)

-l, -gil:
anamgilin (47/7)
halamgill < halamgiller (47/10)
dzemgill < teyzemgiller (47/10)
amcamgil (8/30)
anamgill (61/27)
anagille < annengillerin (63/2)
abamgillere < ablamgillere (63/25)
abamgill < ablamgiller (63/49)

181

2.2.1.1.2. yelik Ekleri:

Nesnenin veya kavramn hangi kiiye ait olduunu ifade eden isim iletme
ekleridir.61

Teklik I. ahs: Yaz diliyle ayndr:

lum < olum (13/5)
maym < maam (13/10)
tilefonum < telefonum (13/15)
arnem (13/17)
bileziim < bileziim (5/80)
alvarm (5/180)
azmn < kazmn (12/44)
tsmm < tlsmm (17/23)
rm < arm (9/8)
abam < ablam (16/42)

Son sesi k (), y ve r ile biten kelimelere geldiinde hece kaynamas

sebebiyle nsz dmesi , nl karlamas veya nl uzamas hadisesi grlr.
barmam < parmam (5/66)
bacmda < bacamda (3/1)
dizlme < dizlerime (3/7)

61

Glensoy, 1995: 177

182

barmalamda < parmaklarmda (3/20)

ocum < ocuum (1/24)
ocm < ocuum (17/11)
ulalam < kulaklarm (7/5)
esbaplm (7/115)
sevdiim < sevdiim (7/210)
gzlem < gzlerim (13/103)
eim < eyim (13/104)

Teklik II. ahs:

Eski Trkedeki yapsn korumakla beraber nazal n ile kullanlmayan
rneklere de rastlanmaktadr.
ferin (2/58)
dayn (5/2)
deden (7/1)
aan (7/74)
cann (7/48)
derdini (17/4)
tefderi < defterin (16/82)
ene (16/76)
vuva < baban (20/73)
ar < karn (17/6)

183

afa < kafan (17/15)

sa < san (5/164)

Birinci teklik ahs iyelik ekinde olduu gibi blge aznda genellikle okluk
eklerinin sonunda kullanlan r nsznn dmesiyle hece kaynamas hadisesi
grlr. k () nsznn dmesiyle beraber yine blge azlarnda hece kaynamas
grlmektedir.
arla < karlarn (20/84)
ocula < ocuklarn (20/85)
aya < ayan (16/58)

Teklik III. ahs:

Blge aznda bu ek yaz dilinde olduu gibi , -i, -u, -, -s, -si, -su, -

s eklinde kullanlmaktadr:
beksemeTini < peksemetini (2/8)
edirf < etraf (19/31)
z < az (19/71)
duzunu < tuzunu (9/4)
kvne < kyne (26/49)
cepesine < cephesine (2/4)
ocas < kocas (22/1)
ousunu < kokusunu (22/45)

184

rntsn < krntsn (10/28)

k () nsznn nsz yumuamas neticesinde ye dnmesi ve bu

nszn dmesiyle ya da kelimenin aslnda bulunan nsznn dmesiyle 3.
teklik ahs eki blge azlarnda genel olarak ya nl uzamas ya da nl
karlamas hadisesiyle karmza kmaktadr.
yapra< yapra (20/25)
dedmni < dediini (20/28)
ya < ya (21/15)
ba < ba (16/73)
oc < ocuu (17/1)
brei < brei (5/30)
uca < kuca (7/61)
boncuu < boncuu (7/244)
sm < sm (7/281)
sucnu < sucuunu (7/105)
umcuu < kumcuu (7/243)
aya < aya (15/25)
ad < kat (15/32)

185

ys{n < ysn (22/15)

ft < ft (9/8)

Blge aznda baz kelimelerde -, -i, -u, - eklinde kullanlmas

gereken 3.teklik iyelik eki -s, -si, -su, -s eklinde kullanlmaktadr.
sbs < sahibi (7/8)
trihsi < tarihi (12/1)
sabs < sabah (11/23)
eysinnen < eyiyle (11/42)
eysi < eyi (2/1)

Yine baz kelimelerde 3. teklik ahs ekiyle ilgili istisnai ses deiikleri
grlmektedir.
yars < yars (9/32) (kelimenin kknden nl dmesi)
arabas < arabas (23/6) (eksik ek kullanm)
trm < tarihi (12/5) (h nsznn dmesiyle oluan uzun nl)
ertesgn < ertesi gn (10/4) (ekin eksik kulanm)

okluk I. ahs:
Genelde yaz diliyle paralellik gsterir. zerinde kullanld isimlerin okluk
eklerindeki r nszn drerek karlat nly uzun nlye dntrr.

186

hayvanmz (6/13)
beyimiz < abimiz (6/23)
gyimimiz < giyimimiz (13/98)
dnmz (10/5)
teknelmiz (19/3)
mevtlmza < mevtalarmza (11/22)
oculmuzda < ocukluumuzda (9/34)
buzdolaPlmz < buzdolaplarmz (9/40)
gnmze (4/45)
orumuza (1/17),

okluk II. ahs:

Genelde yaz diliyle paralellik gsteren bu iyelik ekinin n, -ni, -nu, -n
ekilleri de grlmektedir.
kendiizi (1/14)
iiniz (5/40)
luuz (17/6)
znz (7/261)
ellnizi (13/76)
anaz (20/74)
sfraz (16/50)

187

lmlizin < lmlerinizin (16/48)

geliniizi (26/33)

okluk III. ahs:

Blge azlarnda 3. okluk ahs iyelik ekleri lar, -leri, -l, -l, -lan, -

len,

-ln, -ln, -nan, -nen, -nar, -nerieklindedir.

arlar < karlar (14/12)
arabalna < akrabalarna (14/32)
evlne < evlerine (20/68)
gzlenden < gzlerinden (11/25)
yannanda < yanlarnda (2/19)
depelnde < tepelerinde (2/48)
dizlende < dizlerinde (24/24)
afalannan < kafalaryla (17/13)
arnnar < karnlar (28/81)
lannar < olanlar (26/2)

2.2.1.1.3. Aitlik Eki:

simlerin zerine gelerek bunlarn kime veya neye ait olduunu bildiren isim
iletme ekidir.62 Yaz dilinde nl uyumuna uymayan bu ek blge aznda nl
uyumuna uyarak ki, -k, -ku, -k eklinde grlmektedir.
deizdeki (30/28)

62

Eker, 2003: 297

188

eminnnkil < Eminlerinkiler (47/108)

sandndao < sandndaki (26/5)
lannoln < olannkilerini (26/47)
zamano < zamanki (55/37)
brkn (54/78)
ordao < uradaki (37/30)
yuo9 < yukarki (52/4)
onunou < onunki (31/26)
bynk < bugnki (13/145)
ndenkini (13/145)

2.2.1.1.4.Hl Ekleri:
2.2.1.1.4.1. Yaln hl
simlerin hibir unsura bal olmayan teklik, okluk ve iyelik ekilleridir.63
lmek < mlek (46/2)
narfa < marapa (46/2)
binet (46/1)
be < bahe (50/15)

63

Ahmet Buran, (1996): Anadolu Azlarnda sim ekim (Hal) Ekleri, TDK Yaynlar, ankara: s.37

189

paget < paket (62/2)

eyrey < eyrek (62/11)
fao < ufak (61/17)
mecilis < meclis (29/1)
taoa < takke (24/11)
abo < abuk (32/8)

2.2.1.1.4.2. lgi hli

smin baka bir isimle ilikisi olduunu ifade eden durumudur.64

-, -i, -u, - ; -n, -in, -un, -n:

olmuzu ocmuzu < oluumuzun ocuumuzun (40/25)
z (40/85)
seni (19/51)
kv < kyn (19/31)
kvn < kyn (12/1)
sizin (12/15)
hayvann (45/23)
ulun (45/19)

64

Buran, 1996: 61

190

-nn, -nin, -nun, -nn ; -n, -ni, -nu, -n

daraoln < Taraklnn (40/6)
evleni < evlerinin (40/94)
unu < unun (19/71)
gzn < gznn (36/28)
ayvann (25/38)
derenin (25/110)
unun < onun (44/16)
furunun < frnn (10/38)

okluk ekinden sonra kullanldnda; na, -ne, -la, -le, -n, -

n, -l, l, -lan, -len eklinde grlmektedir.

unna < onlarn (20/73)
hayvann < hayvanlarn (28/81)
emelen < emelerin (45/12)
ocuoln < ocuklarn (40/2)
evle < evlerin (41/10)
ocuol < ocuklarn (1/30)

Yine k(o) nszyle karlatnda bazen nl uzamas veya nl

karlamasna sebep olmaktadr.

191

av < kavan (32/44)

ekmein < ekmein (10/25)
Hece kaynamas yoluyla ;
kpe < kpein (M.D.D.)
tab < taban (M.D.D.)

2.2.1.1.4.3. Yapma Hali (Belirtme Durumu)

Geili fiilin etkisi altnda kalan ismin iinde bulunduu haldir. Belirtme
durumu, ad kendisine etki eden geili eyleme balayan haldir.65

- / -i:
z < kz (32/14)
geimi (10/52)
gveyi (31/55)
epini (41/30)
bar (45/9)

-u / -:
sd < sd (31/35)
gzm (40/17)

65

Buran, 1996: 98

192

zm (34/5)
nohodu < nohudu (34/2)
yourdu < yourdu (34/31)

-n / -ni , -nu / -n:

ymatn < kymetini (12/6)
biimini (12/24)
unu < onu (12/24)
sdn < stn (33/6)

-(y)- / -(y)-i, -(y)-u / -(y)-:

topray < topra (12/21)
erkeyi < erkei (31/72)
druyu < doruyu (41/3)
kpry (12/46)
Bu ek blgede hece kaynamas yoluyla nadiren u ekilde karmza kar:
trm < tarihi (12/5)
Ayrca k(o) > deiimiyle sedallaan nsznn dmeleriyle oluan
diftonglara ve uzun nllere sklkla rastlanmaktadr:
yapra < yapra (42/48)

193

ekmei < ekmei (10/25)

bcei < bcei (10/49)
barma < parma (32/5)
ekelm < ekerlii (34/3)
kekei < kekei (34/3)
oc < ocuu (36/50)
ya < ya (53/40)
dmbei (25/18)
ocuu < ocuu (49/97)
bbei < bebei (39/31)
da < da (12/31)
ipei < ipei (45/38)
by < by (40/121)
ab < kaba (10/39)

2.2.1.1.4.4. Ynelme hli

smi fiile ynelme ve yaklama greviyle balayan durum ekidir.

194

Eylemin hareketinin yneldii ve kendisine yaklalan nesne, cmlede

ynelme durumunda bulunur.66

-a / -e, -na / -ne, -ya / -ye:

arabisTana (2/1)
oluomana (7/34)
allaha (8/38)
omuya (9/38)
adnnara < kadnlara (10/7)
pavlioalara < fabrikalara (36/14)
ouya < komuya (34/33)
kvlye < kylye (10/45)
sdne < stne (10/28)
iine (10/12)

Diftong ile kullanm:

ocua < ocua (9/23)
bilezie < bilezie (31/27)
tavua < tavua (2/16)
babozua < babozua (2/18)

66

Buran, 1996: 134

195

ortala < ortala (20/81)

Ynelme hli eki blge aznda birinci tekil ve ikinci tekil ahs zamirinin
zerinde kullanld zaman ounlukla zamirin ince nlsn korur ve ince olarak
kullanlr. Ayrca zamirin zerindeki n nszn ounlukla ye dntrr.
bee < bana (31/3 - 47/15)
see < sana (35/86)
baa < bana (44/13 - 37/30)
saa < sana (62/9)
bene < bana (28/4)

Hece kaynamas ile:

ur < oraya (1/69)
bor < buraya (36/48)
satm < satmaya (8/11)
sa < saaa (12/4)
or < oraya (31/34)
zab < sabaha (19/12)
ur < uraya (3/58)
e < eee (28/123)

Blge aznda ynelme halinin eksiz ekilleri genellikle yn gsteren

zarflarda veya soru zamirlerinde bulunmaktadr:
urey < uraya (1/32)

196

boray < buraya (8/31 31/21)

buray < buraya (27/68 7/74)
oray < oraya (3/27)
uray < uraya (1/24)
nerey < nereye (5/5)
baray < buraya (63/59)
burey < buraya (1/15)

Yine blge aznda ynelme hli eki nadiren , -i eklinde grnmektedir.

uray < uraya (1/13)
uray < oraya (1/26)
buray < buraya (M.D.D)

2.2.1.1.4.5. Bulunma hli

Bulunma eki ismi yalnz fiile balayan ve fiilin gerekletii yeri gsteren hal
ekidir.67
eyde (53/24)
yda < yada (53/28)
esKierde < Eskiehirde (9/10)

67

Buran, 1996: 177

197

vaotTa < vakitte (9/14)

mekdaplda < mekteplerde (43/51)
deizlide < Denizlide (36/46)
safurda < sahurda (36/32)
barmada < parmanda (32/33)
avamda < kafamda (42/8)
hadrellezde < hdrellezde (39/60)

Blge aznda sert nszle biten kelimelerde da, -de eki youn olarak
kullanlmaktadr. Yani genel temayl da, -de eklindedir.
hkmetde < hkmette (29/5)
yataoda < yatakta (44/40)
dbekde < dibekte (31/58)
ocaoda < ocakta (39/31)
tuvleTde < tuvalette (43/21)
samanloda < samanlkta (43/44)
viqayetde < vilayette (34/39)
scaoda < scakta (42/57)

2.2.1.1.4.6. kma (Ayrlma) hli

198

Geldii isimde, fiilin gsterdii hareketin kendisinden uzaklatn ifade

eden haldir.68
ndan < ondan (39/63)
buvaldan < babalardan (31/6)
byklmizden < byklerimizden (29/29)
slleden < slaleden (46/77)
baldan < bahelerden (47/43)
hamrdan < hamurdan (19/70)
evden < evvelden (25/67)
dalmzdan < tatlmzdan (49/31)
tekrdan < tekrardan (9/3)
capanyadan < japonyadan (10/50)

Sert nszle biten kelimelere ounlukla dan, -den ekli gelir:

gyindirdikden < giyindirdikten (25/33)
tfekden < tfekten (27/12)
ninnandodan < nianlandktan (27/38)
dyelekden < diyerekten (43/2)
dan < aatan (45/27)
topraodan < topraktan (12/19)

68

Buran, 1996: 202

199

pekeTden < paketten (50/9)

nohoTdan < nohuttan (35/3)
iraodan < Iraktan (18/7)
ekmekden < ekmekten (53/8)
Blge aznda bu ek baz kelimelerde yar yumuak nszle kullanlmaktadr.
poetTen (10/33)
asfatTan (12/35)

2.2.1.1.4.7. Eitlik hli

Kelime gruplarnda ve cmlede fiilin olu ve yapl tarzn gsteren eitlik,
gibilik ve benzerlik ifade eden hal ekleridir.69

-ca, -ce:
hafivce < hafife (53/87)
aylarca (59/14)
yllarca (59/14)
eyce < iyice (39/3)
ce < iyice (39/6)
uvatlca < kuvvetlice (32/22)
yenice (46/6)

69

Buran, 1996: 266

200

evelce (21/47)
kvlce < kylce (12/3)
ebrikce < ezerek (45/24)
mce < iyice (48/6)
fiqanca (54/15)
ulece < ylece (29/33)
gzlce < gzelce (54/62)
Blge azlarnda eitlik hali eki bazen kltme ekiyle beraber kullanlmaktadr:
sarcaco (51/164)
gzlcecik (48/125 52/24 62/92)

-cao
o, -cek:
aamacao (61/1)
evcek (M.D.D)
kvcek (M.D.D)
Yine bu hal eki metinlerimizde bir kelimede cana, -cene eklinde kullanlmtr.
lecene < ylece (51/189)

-cas: ouncas < oklukla (54/211)

201

2.2.1.1.4.8. Vasta hli

sme, fiilin ne ile, nasl, nezaman yapldn gstermek iin getirilen hal
ekidir.70

-la, -le:
yumiyeyle < yevmiyeyle (8/9)
eeklle < eeklerle (7/77)
srolla (12/43)
salla (12/53)
beygirlle (12/30)
aroyla (27/97)
zyla (7/77)
tevrtyla < teferruatyla (46/35)
trpyle (46/36)
buruyla (46/46)

-lan, -len:
dooturlan < doktorla (48/86)
atrlan < katrla (21/47)
paaportlan < pasaportla (66/52)
iqahalan < ilahiyle (25/43)

70

Buran, 1996: 235

202

slolan < salkla (37/73)

elpiselen < elbiseyle (24/101)
benlen < benle (4/26)
direkdrllen < traktrlerle (45/77)
ifteylen < ifteyle (66/38)
dmbeklen < dmbekle (25/17)

-na, -ne, -n, -n:

amcanna < amcanla (31/1)
ayaona < ayakla (33/18)
arona < arkla (33/19)
uvaln < uvalla (33/41)
usulunne < usuluyle (31/1)
odunna < odunla (33/8)
lunna < oluyla (31/2)
unna < onunla (10/1)

-nan, -nen, -na, -ne:

ireblmnen < renberlikle (64/8)
fetyeyne < Fethiyeyle (61/47)
birbirlerinnen < birbirleriyle (62/47)

203

erezdesinnen < erezdesiyle (kilitiyle) (32/22)

cenzeynen < cenazeyle (49/64)
gceynen < gceyle (bir ot ismi) (10/10)
tavalnan < tavalarla (49/124)
aynan < kakla (53/143)
avramaynan < kavramayla (orakla) (44/43)
azannnan < kazanlarla (49/124)

-nan, -inan, -inen, -unan, -nen:

aymaoamnan < kaymakamla (51/133)
avacnan < aala (54/157)
dovaynan < duayla (43/105)
ocuynan < ocukla (44/33)
mcdeleyinen < mcadeleyle (55/45)
lebedinen < nbetle (47/111)
deyneyinan < deynekle (51/38)
yourdunan < yourtla (53/74)
yavnan < yala (53/97)
Blgede vasta hali eki baz kelimelerde ile edatnn orjinal eklinin
kelimenin zerinde kullanlmas eklinde grlmektedir.
aomayile < akmakla (7/67)

204

aomayile < kalkmakla (7/68)

baomayile < bakmakla (7/70)

2.2.1.1.4.9. Yn (Gsterme) hli

Fiilin gerekletii yn gsteren bir ek olmakla beraber, aslnda ismi fiile
balayan hal ekidir.71

-ar, -eri:
yooar < yukar (66/32)
yuoar < yukar (20/5)
ieri (37/53)
dardan (53/25)
aar < aa (47/34)

-ra, -re:
oray (59/2)
bora < buraya (31/23)
oraya (12/12)
uraya < oraya (41/21)
uray (2/40)

71

Buran, 1996: 286

205

buras (67/4)
ora < uraya (40/13)
yuora < yukarya (52/8)
ura < oraya (23/3)
boraya < buraya (32/29)
nere < nereye (46/100)

-ar, -er:
iler < ileri (63/6)
ier < ieri (63/40)
a yuoar < aa yukar (66/9)
yooarda < yukarda (33/68)
Blge azlarnda bu ek bazen ynelme haliyle hece kaynamasna urayarak
-ara, -ere ekline dnr.

-ara, -ere:
aara < aaya (32/49)
yuoara < yukarya (32/53)
iere < ieriye (26/34 - 30/49 - 30/13)

206

-a:
Blge aznda -ra yn gsterme ekleri sonra kelimesinde r sesini kaybetmekte
olup a eklinde karmza kmaktadr.
sna (1/74)

-:
Blge azlarnda -ar yn gsterme ekinin -r nsznn dmesiyle ve -
nsznn dmesi ve nl karlamasyla - eklinde karmza kmaktadr.
a < aa (66/32)
ada < aada (32/99 41/7)
yuo < yukar (67/16)
yuoo < yukarki (52/4)
aldan < aalardan (9/43)
yuoda < yukarda (21/24)
a yuoar < aa yukar (66/9)

-ray, -rey:
Blge aznda ra, -re yn gsterme ekinden sonra kullanlan ynelme hali
ekinin dmesiyle karlatmz bir yn gsterme ekidir.
oray < oraya (63/3 - 33/50 - 31/24 - 39/55)
aay < aaya (63/10)
boray < buraya (8/31)

207

uray < oraya (27/67)

buray < buraya (27/68 - 7/74 - 62/39)

-r:
borda < burada (64/12)
urdan < oradan (64/1)
urdaola < oradakiler (9/43)
orda < urada (37/3)
ordao < urdaki (37/30)
ordan < uradan (44/83)
urda < urada (4/50)
orda < orada (29/53)
urda < orada (46/65)
burda < burada (41/21)
Blgedeki baz kylerde (St lesinin Tuzakl Ky bata olmak zere)
yn gsterme eki l, -l, -la,-le eklinde karmza kmaktadr.

-l, -l, -la, -le:

ollda < oralarda (33/27)
ollara < oralara (33/40)
oll < oralar (33/41)
bolleri < buralar (31/32)
bollda < buralarda (31/34)

208

ollde < uralarda (31/95)

boll < buralar (31/124)

-ru:
ru < oraya (2/40)

2.2.1.1.5. Soru Eki

smi fiile balayan ve ismin soru eklini yapan hal ekidir.72

m, mi, mu, m:
ekisberl mi < eksperler mi (54/137)
kirlimnen mi < kirliimle mi (48/76)
ro satr m < krk satr m (68/75)
mline mi < iyiliine mi (42/2)
sehap m < sevap m (42/8)
oo mu (1/7)
ooOa m (45/75)
pana mdr ms < banka mdr msn (5/142)

72

Glensoy, 1995: 179

209

2.2.2. ZAMRLER
Kii, gsterme, soru ve belirsizlik kavramlar vererek varlklarn yerini tutan
szcklere zamir denir.73

A. Kii(ahs) zamirleri
B. aret zamirleri
C. Belirsizlik zamirleri
D. Soru Zamirleri
E. Dnllk zamirleri

2.2.2.1.Kii(ahs) Zamirleri
Kii adlarnn yerine kullanlan zamirlerdir.74

I.Tekil ahs: ben (51/11), b < ben (35/22), be < ben (40/2), benim (36/34),
bm < benim (51/167), beni (45/85), bee < bana (7/236), bene < bana (47/15),
baa < bana (40/32), bana (3/50), b < bana (45/62), bende (42/5), benden (40/1),
bennen < benle (17/28)

II. Tekil ahs: sen (2/29), s < sen (62/52), seni < senin (24/34), senin (13/162),
seni (20/65), sene < sana (23/17), see (17/21), sana (23/8), saa (62/9), s < sana
(32/18), sende (25/86), senden (7/14)

73
74

Zeynep Korkmaz, (2003): Trkiye Trkesi Grameri(ekil Bilgisi), TDK Yaynlar, Ankara: s.397
Korkmaz, 2003: 405

210

III. Tekil ahs: o (1/25), u < o (17/12), unun < onun (21/23 13/25), unu <
onun (24/8 40/20), unu < onu (28/68), onu (12/14), una < ona (51/193), ua
(49/76), unda < onda (39/32), undan < ondan (12/35), ndan < ondan (58/40)

I.oul ahs: biz (12/6), bizim (12/5), bize (51/206), bizde (29/26), bizden
(29/79)

II.oul ahs: siz (24/9), sis (29/78), sizin (51/5), sizi (13/164), size (13/50),
sizi (1/27), siznen < sizle (37/23)

III.oul ahs: onlar (32/1 32/2), onn < onlar (14/9), unlar < onlar (4/40),
unna < onlar (63/25), unn < onlar (8/36), una < onlar (28/14), unnar < onlar
(30/3), unnara < onlara (3/13), onnara < onlara (5/16), unnardn < onlardan (11/57),
unnannan < onlarla (62/17)

211

K ZAMRLERNN GENEL EKM TABLOSU

Yaln Hl

lgi Hli

Ykleme

Ynelme

Bulunma

Ayrlma

Hli

Hli

Hli

Hli

bende

benden

sende

senden

unda

undan, ndan

bana, bene,
ben, be, b

benim, bm

beni

baa, bee,
b
sana, sene,

sen, se, s

senin, seni

seni

saa, see,
s

o, u

onun, onu,
unun, unu

unu, onu

ona, una,
ua

biz

bizim

bizi

bize

bizde

bizden

siz, sis

sizin, sizi

sizi

size

sizde

sizden

onlar, onn,

onlar,

unna, unlar,

onn, unna,

onu, unu,

ona, una,

unn, una,

unn,onnar,

ou, uu

oa, ua

onda, unda

ondan, undan

onnar, unnar

unnar

2.2.2.2. aret Zamirleri

smin yerini iaret yoluyla tutan zamirlerdir.75

bu: bu (29/10), bunu (13/169), bunun (13/208), bunu (54/232), bunn < bunlar
(54/9), bunna < bunlarn (22/1), bardan < buradan (11/60), borda < burada (19/5),
buna (47/6), buray < buraya (25/118), burda (8/19), baraya < buraya (25/118), burda
(8/19),

75

baraya < buraya (11/60), bor < buraya (33/17)

Korkmaz, 2003: 420

212

u: u (42/18), urda < urada (4/50), unu (37/11), ordaoi < uradaki (37/30),
orda < urada (43/29), ordan < uradan (21/80), ur < uraya (3/58), uray (1/13)

o/u: o (25/4), u (21/18), una (53/19), unun (25/132), unu < onun 24/45, orda
(42/14),

urda (26/21)

bunlar/bunnar/bunn/bunna:
bunlar (32/1), bunn (8/6 42/8), bunnar (30/33), bunnara < bunlara (25/135),
bunnn < bunlarn (25/135), bunlar (47/10), bunna (47/19), bunnan < bunlarn
(26/2), bunna < bunlarn (28/65), bunn < bunlarn (42/56), bunndan <
bunlardan (29/80)

unlar/unnar/unn:
unlar (32/3), unn (37/31), urlda (1/1), unnardan (M.D.D)

onlar/onnar/onn/unnar/unn:
onn < onlar (13/23), unnara < onlara (29/18), unnnan < onlarla (36/58), unn <
onlar (36/63), onnara < onlara (49/46), unndan < onlardan (45/19), unnar < onlar
(45/25),

unn < onlarn (9/43), onnara < onlara (5/16), unnan < onlarn

(12/54),

unnanol < onlarnkiler (51/35), unnara < onlara (14/5),

unnannan < onlarla (62/17)

213

aret Zamirlerinin Genel ekim Tablosu

Yaln
Hal
bu

lgi Hali
bunun

Ykleme

Ynelme

Ayrlma

Bulunma

Eitlik

Hali

Hali

Hali

Hali

Hali

bunu

buna

bundan

bunda

bunca

unu

una

undan

unda

unca

onun onu

onu

ona

ondan undan

onda

onca unca

unun unu

unu

una

bunlarn

bunlar

bunlara

bunlardan

bunlarda

bunlarca

bunnar

bunnara

bunnardan

bunnarda

bunnarca

bunndan

bunnda

bunnca

unlar

unlara

unlardan

unlarda

unlarca

unnar

unnara

unnardan

unnarda

unnarca

unndan

unnda

unnca

onlar

onlara

onlardan

onlarda

onlarca

onnar

onnara

onnardan

onnarda

onnarca

onndan

onnda

onnca

unnar

unnara

unnardan

unnarda

unnarca

unndan

unnda

unnca

bunu
u

unun
unu

o/u

bunlar

unda

bunlar
bunnar

bunnarn
bunnar

bunna

bunna
bunnan

bunn

bunnn
bunn

unlar

unlarn
unlar

unnar

unnarn
unnar

unn

unnn
unn

onlar

onlarn
onlar

onnar

onnarn
onnar

onn

onnn
onn

unnar

unnarn
unnar

unn

unnn
unn

214

2.2.2.3. Belirsizlik Zamirleri

Hangi isimlerin yerlerini tuttuklar aka belli olmayan zamirlerdir.76
baOalar (37/33)
baasna (51/45)
hepsini (35/7)
hepsi (35/10)
hepimiz (9/24)
hepinize (37/2)
hepsini (22/19)
hepsinde (35/40)
hepisi < hepsi (29/54)
herkes (1/9)
herkez (1/18)
hkiin < herkesin (6/3)
herki < herkes (6/33)
hki < herkes (6/7)
herkein < herkesin (50/15)
herkie < herkese (39/54)
herkesin (21/32)
birsi < birisi (56/7)

76

Korkmaz, 2003: 433

215

birisi (24/125)
bzln (41/6)
eysi < eyi (10/41)
kimse (51/18)
tekini (51/44)
birine (51/45)
tekiln < tekilerin (38/13)
hi kimsel (37/24)
biri (19/39)
teki (9/53)
kimisinin (66/28)
bazs (52/58)
brkn (54/78)
femanca (47/119)
bil < bir eyler (39/12)
kimisi (47/149)
kimeni < kimini (61/49)

2.2.2.5. Soru Zamirleri

smin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir.77

77

Korkmaz, 2003: 441

216

kim (39/46)
kime (29/84)
kimi (6/17)
kimin (27/75)
kimnen < kiminle (M.D.D)
ne (1/21)
nerey < nereye (1/16)
nereye (1/29)
nas < nasl (1/67)
nasl (59/13)
nede (33/19)
nerde < nerede (24/24)
nerden < nereden (31/10)
ne zaman (51/13)
nerdesin < neredesin (51/134)
ne adaO < ne kadar (38/39)
ne ad < ne kadar (38/6)
neyi (37/1)
ner < nereye (9/39)
nie < niye (27/65)
niye (28/111)

217

hanos < hangisi (57/41)

neden (25/81)
nere < nereye (67/41)
ney < ne (63/45 43/17)
nas < nasl (13/173)
ne adan < ne kadar (46/40)
Blge aznda ne soru zamiriyle kalnlamaya urayan fiillerin oluturduu
soru zamirlerine ska rastlanmaktadr.
nbcez < ne yapacaz (29/76)
npca < ne yapacak (29/86)
nldu < ne oldu (17/4)
npyo < ne yapyorsun (26/15)
napcaz < ne yapacaz (47/107)
napan < ne yapaym (2/22)
nluyo < ne oluyor (13/171)
npalm < ne yapalm (50/49)
npl < ne yaparlar (47/165)
nlca < ne olacak (47/201)
napdn < ne yapdn (48/41)
npd < ne yapardk (11/58)
np < ne yapar (11/62)
npabilir < ne yapabilir (11/104)

218

neblen < ne bileyim (68/39)

ndu < ne oldu (61/31)

2.2.2.5. Dnllk Zamirleri

Dnllk zamiri, ahs zamirlerini daha gl klmak iin, anlamca
pekitiren bir tr ahs zamirleridir.78
Blge

aznda

dnllk

zamiri

karlanmaktadr.
kendi (52/5)
kni (33/78)
kendim (33/2)
knisi (68/13)
kendimiz (10/30)
kni knine (51/20)
knim (37/21)
knimiz (19/55)
kendime (66/16)
kni knime (57/34)
knilenden < kendilerinden (47/141)
kendi kendime (47/218)

78

Korkmaz, 2003: 415

kendi

ve

kni

szckleriyle

219

kendinden (46/28)
kendilmnden < kendiliinden (46/81)
knisini (22/46)
kniminkil < kendiminkiler (45/104)
kendileri (45/127)
kniiz (30/4)

Dnllk Zamiri Genel ekim Tablosu

1.Tekil ahs

kendim

knim

2.Tekil ahs

kendin

knin, kni

3.Tekil ahs

kendi, kendisi

kni, knisi

1.oul ahs

kendimiz

knimiz

2.oul ahs

kendiniz

kniniz, kdniiz

3.oul ahs

kendileri

knileri

2.2.3. SIFATLAR
Sfatlar, isimlerin renklerini, biimlerini, durumlarn, yerlerini, saylarn
belirten szcklerdir.79

2.2.3.1.Niteleme(Vasflama) Sfatlar
2.2.3.2.Belirtme Sfatlar

79

Tahsin Banguolu, (1974): Trkenin Grameri, Baha Matbaas, stanbul: s.341

220

2.2.3.2.1. aret Sfatlar

2.2.3.2.2. Say Sfatlar
2.2.3.3. Soru Sfatlar
2.2.3.4. Belirsizlik Sfatlar

2.2.3.1. Niteleme(Vasflama) Sfatlar:

simlerin renklerini, biimlerini, durumlarn gsteren sfatlardr.80

fco
o fco
o parldaol < ufack ufack prldaklar (52/50)
qayl
n tioolta < naylon dekolte (45/47)
samsao
ol yuurt < sarmsakl yourt (13/201)
yolao
ol ityel < yolakl itayeler (25/96)
alayl zinillen < kalayl sinilerle (14/24)
fip
pre ocnnan < fukara ocukla (62/16)
ikin zl < irkin kzlar (7/15)
sm aoanlan < sm akan olan (7/281)

80

Banguolu, 1974: 345

221

ann mann su < kanl manl su (24/71)

ara yl rtmel < kara kyl rtmeler (59/42)
noutlu vrm < nohutlu kvrm (59/52)

2.2.3.2. Belirtme Sfatlar

simleri iaret, say, soru, yoluyla belirten ya da onlarn belirsizliini anlatan
sfatlara belirtme sfatlar denir.81

2.2.3.2.1. aret(Gsterme) Sfatlar

nne geldikleri ismi iaret yoluyla belirten sfatlardr.82

bu:
bu siver < bu sefer (53/40)
bu ocaarl < bu kocakarlar (47/90)
bu msann < bu insanlar (47/206)
bu mt < bu muhtar (40/14)
bu tlal < bu tulalar (25/2)
bu hayv < bu hayvan (33/4)

81
82

Korkmaz, 2003: 385

Banguolu, 1974: 351

222

bu anzahrnr (30/64)
bu alvl < bu alvarlar (45/20)
bu adco < bu kadarck (13/6)
bu ayvelde < bu kahvelerde (49/64)

Bu iaret sfatyla gn kelimesinin birlemesi sonucu iinde bulunduumuz

zaman anlatan zaman zarf olumaktadr.
byn < bugn (45/131 34/14)

u:
u ar < u kar (37/64)
u evir < u evin (40/45)
u leykenir (27/40)
u depeden < u tepeden (1/64)
u ba < u bahe (56/16)
uyneyi < u ineyi (1/8)
u adar < u kadar (63/11)
u tosbahal (21/86)
u ptihr (24/126)
u dlarr < u dalarn (5/139)

223

o:
o zaman (25/104)
o ara (25/152)
o taraf (25/62)
o cmiye (3/61)
o motur < o motor (29/61)
o aoam (28/7)
o ev (28/8)
o yollar (66/11)
o am < o akam (31/90)
o daooada < o dakikada (63/41)

u:
u vaotl < o vakitler (1/1)
u ymrtay < o yumurtay (51/306)
u zamann < o zamanlar (46/75)
u haot < o vakit (13/83)
u fevranc < o kervanc (13/146)

224

u faotl < o vakitler (13/204)

u taravda < o tarafta (49/115)
u furun < o frn (49/144)
u adan < o kadar (52/31)
u satcl < o satclar (34/99)

2.2.3.2.2. Say Sfatlar

simlerin saylarn belirten sfatlardr.83

2.2.3.2.2.1. Asl say sfatlar:

Varlklarn saysn gsteren sfatlardr.84

om be yanda (56/29)
iki it < iki ahit (27/95)
metire < metre (51/16)
iki sev < iki sefer (46/60)
seksen tavo < seksen tavuk (40/104)
drT z (4/13)
ys hne < yz hane (4/29)

83
84

Banguolu, 1974: 353

Banguolu, 1974: 353

225

yirm be kii < yirmi be kii (6/2)

altaylooan < alt aylkken (13/47)
grT dana apya < krk tane kapy (13/139)

2.2.3.2.2.2. Sra say sfatlar

simlerin sralarn belirten sfatlardr.85

beinci sene (44/25)

birinci orba (1/80)
nc bekir (5/9)
ikinci apy (24/25)
drdnc gn (3/53)
birinci ymmiz (10/20)
ell
ikinci gece (49/69)
yedinci gece (49/67)
otuz doo
ouncu gn < otuz dokuzuncu gn (13/141)
ro
onc gece (49/67)
Blge aznda sra say sfat yapma eki olan nci, -uncu, -eki nadiren
ncs,

85

-incisi eklinde kullanlmaktadr.

Banguolu, 1974: 354

226

yedincisi am < yedinci akam (11/42)

2.2.3.2.2.3. Paylatrma say sfatlar
simlerin ka paraya ayrldn belirten sfatlardr.86

elli dene cepne (2/48)

bir tutam (2/62)
iki kil (51/248)
bir it < birer ift (58/2)
bir dilim (47/67)
bir kepe (47/149)
bir tene < birar tane (44/38)
bir zini < birer sini (49/33)
iki tene ymrta (49/82)
iki kii (49/56)
bir hayv < birer hayvan (34/44)
Blge aznda birle kelimesi birer tane anlamnda paylatrma sfat
olarak kullanlan ilek bir kelimedir.
Bu kelime zarf olarak da kullanlmaktadr.

birle ev < birer tane ev (13/8)

birle < birer tane (30/59)

86

Banguolu, 1974: 354

227

2.2.3.2.3. Soru Sfatlar

nne geldikleri ismi soru yoluyla belirten sfatlardr.87

a:
a sene < ka sene (13/221 37/3)
a kii < ka kii (50/25)
ne ad, ne adan, ne adaO
O:
ne ad davan < ne kadar tavan (17/26)
ne adanacemi < ne kadar acemi (46/45)
ne adaO
Oevi < ne kadar evi (40/38)
hano
o:
hano
o hocadan < hangi hocadan (42/5)
hano
o z < hangi kz (22/19)

2.2.3.2.4. Belirsizlik Sfatlar

nne geldikleri ismin zelliklerini, saylarn yerlerini belli belirsiz olarak
anlatan sfatlardr.88
87

Banguolu, 1974: 352

228

az, as:
az su (1/76)
az aay < az aa (63/8)
as sra (49/5)

bao
oa, baa:
baa yere (34/18)
baa yerlde (19/57)
baa peynir (49/31)
baa maym< baka maam (13/10)
baa bi yerde (13/84)
baa kve (13/32)
baa odadaoan < baka odadayken (13/172)
baa piey < baka biey (17/17)
baa i (9/13)
baa oyun (46/90)
bao
oa ey (14/15)

88

Banguolu, 1974: 352

229

bz:
baz eyleri (29/7)
bi oa, bi a, bi a:
bi oa gn (66/64)
bi a adn (10/23)
bi a gn (26/20)
bi a gn (17/29)
bi a yr (41/20)

bi, bi iki, iki , ik

, drt, be:
bi fevranc < bi kervanc (13/142)
bi ebse < bi elbise (13/149)
bi sfra < bi sofra (30/21)
bi sene (45/55)
bi gnneyin < bi gn (61/26)
bi iki daooa < bir iki dakika (21/27)
iki gn (22/4)
drt kii (21/83)

230

bi iki gn (25/140)
iki torun (57/6)
ik
ey (53/49)
bi iki bcek (11/88)
be uru (23/17)

birez:
birez ceviz (60/22)
birez apaul (51/176)

btn:
btneve (61/38)
btn zl < btn kzlar (53/39)
btn millet (33/85)
btn kyln < btn kylerin (2/1)
btn yunann < btn yunanlar
btnasger (2/52)

231

oo
o, bi o9
9, pi oo
o:
oo
o un (6/27)
oo
o para (17/37)
pi oo
o davan (17/21)
oo
o avara yer (20/27)
bi oo
o yeri (41/20)

falan, fiqqanca:
falan yerde (20/48)
fiqqanca kv (49/47)
her:
her yerde (33/24)
her ey (6/29)
her gn (17/17)
herzm (53/214)
heram (26/3)
her cumay < her cuma (42/69)

232

her mleye < her mahalleye (57/35)

her sab < her sabah (3/2)
her havta < her hafta (19/17)

br, brs, brk, teki, te:

brs gn (18/20)
teki anas (44/79)
te yandan (51/22)
te taraf (41/9)
teki lan (47/9)
br cminir (31/4)
brk taraf (25/61)
Blge aznda br kelimesiyle birleen ve kalplamaya urayan gn
kelimesi gelecek gn anlamnda ilk nlsn drrek brgn eklinde
kullanlmaktadr.
brgn < br gn (13/17)

acco
o, ecco
o:
accO
O ura9 (36/81)

233

ecco
o bi ao arbonaT (53/21)
acco
o hafiv (53/124)
accO
Olo (53/22)

2.2.4. ZARFLAR(BELRTELER)
Fiilleri eitli ynlerden niteleyen kelimelere zarf denir.89

2.2.4.1. Yer-Yn Zarflar

2.2.4.2. Zaman Zarflar
2.2.4.3. Azlk-okluk Zarflar
2.2.4.4. Durum Zarflar
2.2.4.5. Soru Zarflar

2.2.4.1. Yer-Yn Zarflar

Fiilin ynn belirten zarflara denir.90
bor < buraya (56/9)
borda < burda (56/9)

89

Muhittin Bilgin, (2002): Anlamdan Anlatma Trkemiz, T.C. Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara:
s.262
90
Bilgin, 2002: 265

234

boraya < buraya (40/13)

bora < buraya (64/1)
boras < buras (29/2)
bordan < buradan (29/5)
borlda < buralarda (29/16)
bardan < buradan (11/60)
baraya < buraya (11/60)
buray < buraya (52/53)
burdan < buradan (37/41)
buraya (3/40)
buray (2/15)
burey < buraya (1/15)
orda < urada (29/43)
urlda < uralarda (1/1)
urda < urada (1/12)
uray < uraya (1/23)
urey < uraya (1/32)
ur < uraya (3/58)
ora < uraya (40/13)
urda < orada (29/21)
ura < ora (50/28)

235

orda < orada (68/11)

oray < oraya (47/13)
ur < oraya (49/142)
ru < oraya (2/40)
orl < oralar (18/13)
a < aa (67/16)
yuo < yukar (67/16)
beride (66/25)
iine (28/5)
sdne (39/4)
geri (48/9)
yuoda < yukarda (16/32)
yandan (16/36)
te yan (16/36)
nrde (63/4)
aar < aa (63/5)
iler < ileri (63/6)
yuoara < yukarya (14/15)
aara < aaya(14/14)
tede (1/64)

236

s yandan < st yandan (7/74)

arldan < karlarda (8/11)
arasna (10/29)
taravndan < tarafndan (12/51)
tar < dar (22/48)
edirafa < etrafa (22/40)
ortasna (22/11)
aroara (20/38)
altna (69/55)
ddan < dardan (23/25)
ier < ieri (62/27)
dar < dar (62/27)
y{sekden < yksekten (62/28)
uzaodan (62/29)
iere < ieriye (30/49)
aaya < aaya (45/131)

2.2.4.2. Zaman Zarflar

Fiili zaman ynnden niteleyen zarflardr.91

91

Bilgin, 2002: 266

237

sna < sonra (64/1)

gene < yine (64/4)
hemen (65/1)
bugn (65/8)
sab < sabah (65/15)
aoam sab < akam sabah (65/23)
sableyin (65/24)
to < artk (65/32)
indi < imdi (65/32)
hep (64/12)
undar sna < ondan sonra (40/5)
hinci < imdi (40/6)
sra < sonra (40/30)
hincikten sna < imdiden sonra (40/43)
ndan sora < ondan sonra (56/2)
undan kelli < ondan sonra (56/7)
hincik < imdi (56/15)
incm < imdi (56/17)
eskiden (56/34)
yenice (46/6)

238

bign < bir gn (46/16)

in < imdi (46/30)
sabelen < sabahleyin (44/10)
amnen < akamleyin (44/28)
bam < bu akam (44/31)
inci < imdi (44/87
geenam < geen akam (44/58)
evel (45/51)
byn < bugn (45/131)
sabliyin < sabahleyin (30/65)
nce (30/54)
evden < evvelden (30/42)
ayri (50/8)
ri (50/125)
undan keri < ondan sonra (50/8)
ama adao < akama kadar (55/1)
eveli (52/39)
ato < artk (68/7)
am < akam (68/10)
sabaha ad < sabaha kadar (68/21)
eveliden (37/44)

239

rdenki < nceki (47/18)

hindi < imdi (47/38)
imcao < imdi (47/50)
aama ad < akama kadar (62/11)
gece (62/31)
as sora < az sonra (49/5)
indiye adar < imdiye kadar (49/5)
gnzn < gndzn (49/35)
devaml (49/159)
birden (3/19)
indik < imdi (19/68)
ikindinden sra (23/23)
sabya yaon (2/20)
gninken (2/29)
sab ad < sabaha kadar (2/31)
geceleyin (2/59)
evdenki (20/63)
u gne ad (20/80)
hl (22/47)
yarn (13/17)

240

brgn < br gn (13/17)

her havta (13/22)
ulenden sra (13/27)
u haot < o vakit (13/83)
u faot < o vakit (13/84)
n < kn (58/3)
ertesgn < ertesi gn (10/2)
sabahs (10/34)
yazn (10/53)
on (10/52)
ersi gn < ertesi gn (35/39)
rden < eskiden (27/5)
u zamann < o zamanlar (27/36)
eveq (21/17)
ekseri (12/5)
gine < yine (12/5)
li (37/5)
gelennikle < genellikle (11/43)
lenneyin < lenleyin (39/17)
yasT < yats (39/37)

241

2.2.4.3. Azlk-okluk Zarflar

Fiilin anlamn azlk-okluk kavram ynnden belirten szcklerdir.

az:
az atsan (49/157)
z deildim (7/123)
az m durdu (1/1)
az okuyup (57/2)
ez < az (34/25)

aco
o, cik, cik, ecco
o:
ecco sepelldi (16/9)
cik (15/23)
cik abaya oana adan (50/11)
cik safcanam (30/23)
a9lm aco ereye (44/10)
aco kendimize ada fasille (19/47)

242

bay:
bay uram (29/24)

oo
o:
oosun (47/64)
oOoynld (14/12)
oO uycan (23/5)
oOekeriz (36/5)
oo alr (8/19)
oo meraolm (22/38)
oo mafoldu (10/55)

pek:
peK almad (17/5)
peK gelir (11/8)
peKzenirl (11/20)
pek (18/25)
peK (40/96)

243

epey:
epey depelenmi (15/25)

biraz, birazco
o:
biraz (40/37, 27/7, 46/7)
birazco (40/23)

hi:
hi (47/111, 40/18, 43/64)
hi < hi (44/13, 49/128)
h < hi (42/30)

en:
en (2/9)

2.2.4.4. Durum Zarflar

Fiilin nasl yapldn belirten kelimelerdir.92

byle, ble, bu
ule:
ble < byle (50/1)
bule < byle (68/13, 37/60)

92

Bilgin, 2002: 273

244

bule bule (66/72)

bule geiyomu (22/31)

yle, le, ule:

le (50/12)
aha le (50/12)
ule (68/25)

yle, u
ule, le:
le < yle (37/5)
le keseriz (10/19)
ule ule (47/55)

gzel, gzel, gzlce:

gzel < gzel (68/17)
gzel oluyo (25/5)
gzel (14/43
gzlce < gzelce (47/12)

245

zten:
zten (18/19)

hu
ul:
hul hul (36/33)

iyi, eyce, mce, m:

iyi gmi (22/24)
eyce (1/73)
m < iyi (65/14)
mce < iyice (48/6)

yn:
yn yapdr (22/46)

baa trl:
baa trl yskm (22/16)

246

2.2.4.5. Soru Zarflar

Fiili soru yoluyla niteleyen zarflardr.93
ned bilm < neden bilmem (33/19)
nie yoo (27/65)
nas gricer (7/27)
nas dmcem (29/37)
ne zaman ba alyodum (46/61)
nas paolanceymi (1/67)
ne yapdr (22/45)
niye imeyo (68/17)
niye ldrdr (30/59)

2.2.5. EDATLAR
Tek balarna anlam olmayan, cmle iinde yanyana geldii kelimeyle anlam
ilgisi kuran szcklere edat denir. Arapa bir kelime olan edat alet ve vasta
demektir.94
Bu blmde Bilecik li ve leleri azlarnda geen edatlar deerlendirdik.2

2.2.5.1.NLEM EDATLARI

93

Bilgin, 2002: 281

Necmettin Haceminolu, (1992): Trk Dilinde Edatlar, Milli Eitim Bakanl Yaynlar, stanbul:
s.5

94

247

Sevin, fke, hayret gibi duygular; seslenme, cevap verme gibi durumlar
anlatan szcklere nlem edatlar denir.95
nlem edatlar unlardr:

nlemler

Seslenme Edatlar

Gsterme Edatlar

Cevap Edatlar

Sorma Edatlar

2.2.5.1.1. nlemler

eitli duygu ve isteklerimizi cokulu bir ekilde ifade etmeye yarayan

kelimelerdir.96

ah, h:
ah yavrum yetmialt yamdaym... (36/1)
ah dede demi (20/30)
ah pek datlmr dcer( (20/53)
h ocm demi (17/11)
)

ahanam ld! (48/78)

95
96

Glensoy, 1995: 200

Glensoy, 1995: 200

248

ahlum evegne girmey da (26/15)

ah selmanm dye bi barm (26/43)
ah yienim ah (29/77)
h anam! (47/20)
h bobanne! (44/78)
ah bi de boray yavs (36/81)

eyvh:
eyvh! demi (22/45)
eyvh! ben npmaya bule yapdm? (22/47)
h, h, he, ha:
h nesi du? (47/39)
ha biz bunu yalldan duyduo (29/10)
h savolsunl (8/7)
bak bunn h
ule ufaooa bytdm (33/10)

h or hem oturam (33/29)

ha gelir (1/22)
bu gnnere adan geldim h (57/10)

249

h byKaa vary (24/39)

ha ide bunn (55/30)
ha bao baoam (45/125)
, , a, e:
a sa zaten para etmio (41/14)
e to taodiri iqhiye (21/9)
a benim anm! (58/64)
e u zaman harmanda yatsn (55/14)
zmz v (39/44)
a zm (28/48)
e millet hep gyinen gelir. (38/9)
aynnaya gydirilir (54/120)
unn yeil (59/73)

of, f f:
f f demi (17/2)
f f demil (30/2)
oflum (40/42)

250

oh:
oh oh oh size nldu bule? (24/127)

aman, amn, amann, amann:

aman bi kel bam v (17/28)
aman ninel (24/73)
poy am
n pay (60/45)

amann beni aldrml (32/35)

amann demi geline (26/7)
amn bu ocaarl nesi yryol? (47/90)

y:
emeklilik dvs vard y
(3/41)
v y
(3/61)
pala prt alnyo y (38/12)
onum oru oynamaya gelcekl y (38/50)
bunl ekmek yapoz y (4/5)
ule rtmz m y (4/7)

251

b, be:
souodan duramadm glm b (3/51)
oo yapdm b (34/9)
hasTayz yavrum be (8/2)
dvdi b (35/19)
topra9 rdr adam b (29/55)

ay, y:
y deriz (39/19)
aylum (28/14)
ay maall (37/20)

vy, vay:
vy ble harman ardrlmaz (61/5)
vay yavrum vay (37/20)
vay senin oyunun (12/13)
vy sen demek (48/2)

252

deh:
deh deyveridi (61/6)

2.2.5.1.2. Seslenme Edatlar:

Hitap durumlarnda kullanlan edatlardr.97

yav, yv:
gmi y
v (45/128)
gelirl de, yav! (45/6)

yv dedi, hi mi yoo dedi (46/80)

yv amca n geldin? yv (3/43)
yav z satlr m? (41/23)
yv dedim (46/68)

ulen, ulan, len, l:

ulen edirneye de nasmbidse gidicem (3/60)
ulan beni hsmetTin yendi mi? (46/71)
ulan geyvelil giTdikden sna (46/72)

97

Glensoy, 1995: 200

253

ulan dedil (46/72)

len! ser giyiminne yrk dmlsir (41/24)
yirm be milyar olur mu l? (47/201)

hadi, hade, hydi:

hadi al, ota git (48/7)
hydi baoam (3/41)
hadbaoam (48/22)
hade uyunuriine (24/35)
hade g gidem dedi (63/19)

hy:
hy bozalarll! (1/14)
hy
y! ne duruyoruz (1/21)

y,
y, ey:
y
y omul (21/85)
eylan (28/98)

254

2.2.5.1.3. Gsterme Edatlar:

Bir kii, durum ve nesne gsterilmek istenildiinde kullanlan edatlardr.98

d:
d baldan gidrdik (47/43)
d yooarda (33/68)
d on gnde bi oyvayol (51/7)
d ascolara giTdi alan (35/18)

t, tah:
t esKirde (9/9)
t bileciKden gelyo (63/42)
tah uyunur dibine (35/32)
t ordan oacam (46/31)
t yeriraltna gitmi (24/44)
t uyunurzna yaonnaml (24/87)
t ura iki gzleme oo bilene (50/28)
t esKiden (42/79)

98

Glensoy, 1995: 200

255

aha, ah, ahanco

o:
aha lan borda (47/86)
aha ule ayrOule (47/42)
aha unuriine su uyado (40/20)
aha bu depeniraroas (33/12)
ah domatizl veriyoll (10/51)
aha bunn vl ayri (47/120)
aha u ocuol baolrd (47/122)
aha u pek mesel bilir (47/118)
ahanco
o da ule (58/24)
aha omul alrsa (34/22)

ide:
ide kes kes yapr getirisin (11/72)
ide ble ara yl rtmel olur (59/41)
ide bizim de un oolaynan yazarz (59/53)
ide benim geimimu (55/2)
ide bunn (55/3)

256

ide u yaoda zte (25/115)

ide ekerne aynadr (34/1)
ide kilmetirel tamam yni (67/1)

hah:
hah benim paym geliyo (28/72)
hah benide ekir (24/41)
u hah demi (24/49)

2.2.5.1.4. Cevap Edatlar:

Kabul ve reddetmeyi ifade eden edatlardr.99

evet:
evetonu hrlam balaml (12/14)
evet malm mlkm mad (51/109)
evet zml y (51/159)
ulecene olrd evet (51/189)
sen iloooul mzunu musun? evet (65/34)

99

Glensoy, 1995: 200

257

hayr:
hayr benden kimse beklemesin (42/52)
hayr amadm (51/264)

deyil, deil:
ky deyil bora dyol (45/7)
gen deyil miyim? (45/88)
dici deyilama (49/114)
yd yd deyil yni (59/69)
hindiki gibi deyil (61/22)
oluo ocuo yanmzda deil (5/35)
yeni deil ki (7/14)
acantadan oma deil ki (7/14)
evli deilim (7/86)
bora ky deil! (45/6)

258

tabi, tabmm:
urda ymek yinir tabi (25/63)

tabi osmanl o zaman ilerledike (25/107)

bedva tabi bule (25/158)

tabi tabi tabi tabmm pamuOekdik (36/4)

evelde tabi siortal ie gidenn (36/11)

tabi bez dokuyodu9 (47/130)

h:
h ulaol savr h (47/6)

peki:
peki grmlk yaplr (54/5)

helbet:
z da helbet demi (32/54)

259

a ah:
a ah bilemeyn he (47/126)

tamam:
tamam dze lama (51/49)
tamamannecim sen gelemedinse (51/137)
tamam sen git dedil (63/50)
u da tamam demi (24/95)

tamam yavrum all uzun mrl vsir (40/47)

tamam zm yaparz (45/119)

eh:
eh sKsendrT yamdaym (13/76)

h:
h u srada ben dmuumdu (13/88)
h alanunu yold (16/4)
h bkeriz, ehnen oruz (16/16)
h eveli ildik (16/25)

260

h lum maya dutsr (19/1)

h terrisl zaman gibi ule (19/34)
h yourTlar alarz (39/1)
h ocuo dzeni alnr (30/40)

2.2.5.1.5. Sorma Edatlar:

Sorma anlam ifade eden edatlardr.100

hani, hana:
hani bekmetlerolum? (2/10)
hani unun? (2/10)
hana buna nazlo (5/160)
hana u baloan senesi (7/34)
hana hincikl ule mi? (31/60)
hana nerde ald? (51/50)
niin, nmmin:
niin altnoluy? (28/94)
genl nmmin ben mozot harcmcan deo (29/62)

100

Glensoy, 1995: 200

261

2.2.5.2. BALAMA EDATLARI

Kelime, kelime gruplarn veya cmleleri birbirine balama grevi yapan
edatlardr.101

Cmle Ba Edatlar

Karlatrma Edatlar

Denkletirme Edatlar

Sralama Edatlar

Sona Gelen Edatlar

2.2.5.2.1. Cmle Ba Edatlar:

Anlam olarak cmleleri birbirine balayan edatlardr.102

ama, amma, emme, eme, hemme:

ama zldmama geldik bi kere (3/45)
ama yall lnce gel de le leri eTmeyol (14/3)
ama bizl imdi unutduO ri (14/7)
ama odal asgerm las gibi byk (18/12)

101
102

Glensoy, 1995: 201

Glensoy, 1995: 201

262

amma gnr gemi (20/6)

amma gcK z dedm gibi hemen gebe m (20/8)
amma birbirlerinden hablar yoomu (20/40)
amma gene gcK ardalar yamam (20/90)
emme bordan anrad (35/38)
emme napacar? (40/11)
emme iyilmmden (44/56)
emme biz borda arip aldo (51/52)
eme iki gzleri krolcao (51/126)
eme yoo yoo (1/34)
eme unn da doyunur (7/25)
eme ktl{mden bilmeymunu (44/56)
hemme gemeyol kve (13/47)
hemme bie almad (16/29)
hemme bule uzandl (35/37)

263

nk, nk, nk{

{:
nk arada bi ikin gn geio (25/140)
nk bu kendinden (46/28)
nk urtulu, ztenadam gl (46/95)
nk yan (53/84)
nk ekmeKmady zaman (53/152)
nk sondan szemessin (53/191)
nk{
{ baosn (53/135)

eger, ey:
eger diplerini bez uvala orsan (53/229)
eger para ekmeKistlse (54/53)
eger hava ble iyledise azacan (54/151)
eger sen meseq orul dl ki (54/160)
ey lan zdan ar gelirse (28/31)
ey hayvan veriyolsa amdan (39/74)
ey yapacam bieyse (42/52)
ey u sa (45/11)

264

faat, feat:
faat bule anarit manarit yoodu (66/49)
feat biz geceleri hayvannar yat oarrz (65/12)

ayr, ayri, li, riK, ri, alan, rik, ayl, ayli, ayro
o:
ayr url heP keleme yavrum (36/70)
ayri uvalldo (36/69)
li az m durdu oo mu durdu (1/7)
li derizliye oardl (3/42)
li birafTa le yapdo (6/30)
li z ooyfre gid (7/21)
riK gezip duruydu (44/28)
ri milleT toplar (11/2)
alanunu yold (16/4)
alanunu brarl (16/15)
rik u yapayor (49/114)
ayli oomaz dlrdi (51/293)

265

ayro
o buvas verince z ide (51/149)

ille, illkin:
ille bize sat dcekl (17/22)
ille bize v demil (17/24)
ille de yoarn demi (22/9)
ille u ityeyi gydik (25/97)
illkin bize gel (52/5)

yalnz, yalr
rz, yanlz, ynz, yannz:
yalnz bi eyinen gremedim (46/99)
yalnz rebk yapman dedim (48/39)
yalnz roacao (54/247)
yalnz her gn oc yodo (54/150)
yalr
rz ya abuO aysn dye u (39/12)
yalr
rz sonanm ne bileyomur? (46/59)
yalr
rz kftesi, patatiz kftesi scaolamaya (53/123)

266

yalr
rz i harbinden orod (2/34)
yanlz u ayn bana, oraya dn bayram geldi mi? (9/49)
ynz ferin olmayo deyo (2/58)
ynz bu son senelde cik (36/44)
yannz bao nicti gitdi asgere (9/27)
yannz esKiden dn yapacaol meseq (25/194)

yoo
osa, yousa:
yoo
osa elli atm dene hac v (18/6)
yousa para vriz (49/81)

belki, bki:
belki ys hne bzKde burdan gidenn (4/28)
belki isTanbul duzlasna (7/10)
belki iki yzelli yz hne kvde (66/9)
bki yz sene eveli (19/32)
bki de e olayo ule (54/223)

267

bki de ombe gn beikden madm (54/234)

zaten, zten, zatan, zti, satan, sat, zat:

zaten dnmyom (67/18)
zaten urudu (10/54)
zaten deldi mi u yaramo (11/99)
zten sevberliKolmu da asger gk (12/50)
zten msanaytnda elhamdlq mslman deysa (18/2)
zten u anda otuz otuz be hneye dmdr belki (29/57)
zatan fakirlikden nrde bour yatrsn (44/63)
zatan buvasnnan benim buvam onuurld (59/37)
zatan da kvde dn v demi (24/96)
zti bizim kv u yaom (25/113)
satan erenn ble (49/39)
sat azya o (62/61)
zat bi edinmemi (4/23)
zat hi unnar arnamayz bile(49/155)

268

mdem, mdemki:
mdem oca aramaya gidiyon (15/19)
mdem gidecer (20/52)
mdem bere inanmayor (28/3)
mdemki yardm ve dceymiiz (51/111)

2.2.5.2.2. Karlatrma Edatlar:

Karlatrlan iki veya daha fazla geyi birbirine balayan edatlardr.103

ya...ya:
ya grmce ya yengeye rek (54/56)
ya emeye gtrdk bezleri ya undan soracm (54/224)
ya doouzda ya onda aoacak (54/237)
ya bursaya ya esKieire gtrr dedi. (63/31)

ne...ne:
ne dn v ne ocuo v (51/146)
ne ocuo v ne evlencek biri v (51/147)
ne kfolur ne olur (53/210)

103

Glensoy, 1995: 201

269

ne dizmek v ne bi v (58/52)

hem...hem:
hem evdeki arlara hem ebeye (20/89)
hem buydeyslanmayo hem knirslanmayor (36/73)
hem ildi hem satvardm b (43/22)
hem beyin anamas geirdi hem fe geirdi (44/26)
hem odun toplld hem un, bulur (51/91)

-de, -da:
peynirli de onlur sde de onlur (53/24)
sdne de dkecen ceviz altna da (53/53)
peynir de olabilir ceviz de olabilir (53/150)
di zmlden de olurdu bekmez yaldan da olur (53/212)
gece de olcak gndzn de (54/79)

2.2.5.2.3. Denkletirme Edatlar:

Birbirini yerini tutabilecek iki ge arasnda ba kuran ve birbirleriyle
karlatran edatlardr104

104

Glensoy, 1995:201

270

veya;
esKiden kvde uvalren vd, ldan veya pamu9dan (21/45)
selelere sar veya eeyyinen boyna (54/166)

veyT, veyhut;
mese a gn sora? veyTda iki gn sora (54/4)

veyhutt at nal a9o (21/52)

yhut, yaut, yut, yvut, yt, nvt;

kv meydannda yhut dnevinir (23/9)
bayramlda yhut da dnnedeneveli (31/17)
cum gn kve gmiolurdu doulcu, yhuTda urda durmuolurdu
(54/70)
kireleme heralda yhut da romatizma m deyl ne deyol (66/17)

yaut evde albay aynm v isTanbulda (45/60)

peyniririin yauT da yma olur (53/183)
eveli ble evlde yaut biirem de yapam demezdik (62/67)
ocuyuntO r9 yuT da yedisi geldi mi (54/211)

271

ardan biey yuT da ba9lafa yaplr(54/111)

seKiz gn yvuTon g.n (11/89)
u izmol yere yt bi yer y9ld (51/94)

yt bi su pahlad (51/95)
biz ayr emb mi alaca9 yt bi hediye mi alaca9 (53/286)

yt pskt neyi oll ayn yana (51/288)

nvt:
evir sdne, nvt bal9onnara seriyoz(39/23)

2.2.5.2.4. Sralama Edatlar

Ard arda gelen kelimelerin, kelime gruplarnn, cmlelerin sonuna gelerek
kendilerinden nceki ve sonraki kelimelere, kelime gruplarna ve cmlelere balayan
edatlara denir.105
Blge aznda ile sralama edatnn kelimeye bitien ekli u ekillerde
karmza kmaktadr:

-nan;
ayma9amnan tikileyl (51/133)
gelini gezdiridik davlnan (51/153)

105

Glensoy, 1995:201

272

vasaynan vereyol her eyi (53/50)

-inen;
misfirl merkeplerinen atlnan gelirldi (23/1)
keserinen a9ayom ben bunu (46/48)
yalnz bi eyinen gremedim (46/99)
lebedinen sulrd9 hana (47/111)

-unan;
yourdunan yapayoz (51/84)
suyunan gzlemeyi yuurcan (53/22)
sulayl moturunan, su moturunan (58/18)
dnn dovulunan, zurnaynan yd gyd (59/68)

-nen;
kznen harman aldrd9 (61/20)
trpynen le dzeltiyom (46/34)

273

Ayrca vasta halinde bahsettiimiz la / -le, -lan / -len, -na / -ne, -n /

-n,

-nan, -nen, -nar

r / -ner
r ekilleri de blgede grlen sralama edatlar

iinde deerlendirilebilinir.
ymiyeyle (8/9)
sr9lla (12/43)
do9turlar (48/86)
direkdrllen (45/77)
amcanna(31/1)
usulunne (31/1)
uvaln (33/41)
irebl1nen (64/8)
fetyeyner (61/47)
tavalnan (49/124)

ve;
kvmz iyidir ve insannar o9 ble misvire perver (12/17)

ve geeyolmd ide (12/45)

274

2.2.5.2.4. Sona Gelen Edatlar

Trkiye Trkesinde yaz dilinde kullanlan ki balama edat blge
aznda 9i, 9, 9u, k eklinde nl uyumuna uyarak karmza kmaktadr.

ki, 9, 9u, k, 9un, kn:

kel delmidi ki u (13/120)
za demil ki aha bunu (13/130)
getircen ki una gre (21/33)
le bi 9ayslar var 9 ne bilem (66/67)
za bi ba9yol 9 (68/75)
hlin yo9 9u una (37/36)
z ayrlmay 9u (44/51)
gnmzde yo9du 9u (45/49)
grd m k? (M.D.D)
deyyo 9un (1/12)

ise;
Blge aznda ise edat genellikle kendinden nce gelen kelimeye bitiik
olarak kullanlr ve araya yardmc ses almaz.
dse (44/54)

275

sllse (45/119)
n1se (46/65)
giTdilse (48/37)
Blge aznda bu edat baz kelimelerle bitiik yazldnda sem eklinde
karmza kmaktadr.
meysem (43/127)
lesem (51/81)
sem ( 32/49)

bile, bilene, bileme;

ba9maya bile gitmeyiz (58/27)
masrafn bilene alamad (10/56)
hat su bile getirmil (12/12)
dnnere bile gitmeyoz (14/13)
azya bile bulamazd9 (23/13)
atlet bilene yo9du (45/44)
hatt baOisim bilene verebilirim (46/57)
t ura iki gzleme o9 bilene (50/28)

276

deil, deyil;
esKiden le deil (25/77)
knh deil de dedi (45/108)
yni herkee ar deil (46/54)
hinci le deil (50/30)
zurnaynan yd yd deyil yni (59/69)
hindiki gibi deyil (61/22)
cil deyil dedil (63/42)
nas cil deyil? (63/42)

2.2.5.3. SON EKM EDATLARI

smi iletme ekleri gibi kullanlan edatlara denir.106

diye, dye, deylek, deyelek;

kendirizi tertibalr diye baTryo (1/14)
rlm gibi apacan diye (38/32)
bobannecim napayon diye deli olvl (40/28)

106

Glensoy, 1995:201

277

ocu9l ekmek dye baTro (1/34)

yara v dye oyamadl (3/8)
sabaholur dye ryd9 (6/29)
beni ayrvarld kel deylek (13/118)
anam ld deylek a9dm (48/78)
motura da9laca9 deylek dedim (63/7)
da alca9 deylek aay le mldaTd (63/9)
gevur gemesin deyelek (13/88)
yiyv deyelekle (14/34)
yzne tkrr de gein deyelek size baraca9l (20/74)
herkes gsin deyelek hoca barvar (25/203)

dru;
yu9ara dru atvm (17/42)
tekine dru gid (36/64)
beden 9annar dru retmenliye (48/93)
cemi de a dru yamld cemi (51/28)
aar dru boalTdm (61/36)

278

iin, in, ii;

oynaOoldv iin il a9nt yapyo (3/25)
sa9arya oOoldv iin peK oO gidilmezdi oraya (9/48)
bizim tri silind1 y9ld iin orann tr1 belli (12/5)
ar herii kni yapd iin buralm (22/6)
buydey al9ama9 in gzeller var (65/22)
unn ii ben layon (13/30)
ptiah 1tiyar oldv iin ptiahl da gveyine vmi (28/45)
tsmn oldv iin her eyden habr vm (30/72)

gibi;
ar ol vdi gibi gvr yzne (1/58)
su gibi ekirge (1/60)
bizim gibi sivillere babozu9 derdi (2/18)
dizlm opuca9m gibi dom oO zor (3/20)
ulud gibi yksek daTn iinde (3/48)
nar gibi bulur (5/24)

279

adar, adan, ada9

9, ada, ad;
gzn ap apayara adar seksenolmuum (40/17)
hadmkve adar gitdim (67/7)
dny adan usurumuz v (42/7)
hemenusvlune uyduracaO ada9
9 bar (38/27)
alabilesiy u ada9
9 o9 eriz (38/41)
u ada iki barma9 yara v (3/2)
u ad asrunu (1/82)
depeme ad btn yzm gzm her yerim kireleme (3/20)
pamuOaleye ad vdm (3/30)
gelin gne ad yimek dkldi (16/6)

Blge azlarnda baz fiillerin zerine getirilen asyacak / -esiyecek ekleri

ile kadar edat karlanr:
bulasyaca9 < buluncaya kadar (M.D.D)
binesiyecek < bininceye kadar (54/80)

280

gre;
Bu edata Bilecik azlarnda ynelme halinden sonra rastlanr
imdi tepsiye gre u tepsi gibi (1/90)
kendine gre idre olayon (13/16)
Allah gyrne gre vsir (16/49)
hayvann ayna gre ayarlo (21/50)
adamuna gre nal a9o ki buraya ble (21/51)

ar;
zabaha ar gdil (M.D.D)
una ar le onudul (M.D.D)
sled1ne ar ble dedim (M.D.D)

keri, kericzim;
Blge azlarnda daha ok ayrlma halinden sonra kullanlan bir edattr.
undan keri zm toplarz (49/10)
undan keri ekmeyi atarz huruna (49/28)
undan keri adnn gir (49/51)
r9 seneden keri gebervdi (51/272)

281

undan kericzim zm demi (13/131)

undan kericzim gene atle olmu (13/159)

2.2.6. FLLER
Fiiller i, hareket ve olu bildiren szcklerdir.107

2.2.6.1. ahs (Kii) Ekleri:

ekimli fiildeki ahs ekleri, fiilin gsterdii olu ve kln hangi ahslar
tarafndan yapldn bildiren bir gramer kategorisidir. Dolaysyla bu ekler, fiildeki
olu ve kl, bir ekil ve zaman kalb iinde ahslara balayan eklerdir.108

2.2.6.1.1. Zamir Kkenli ahs Ekleri:

imdiki zaman, geni zaman, gelecek zaman, renilen gemi zaman, istek ve
gereklilik ekimlerinde kullanlr.

Teklik I. ahs;
-m, -m, -im, -um, -m
-n, -n, -in, -un, -n

107
108

N.Haceminolu, (1991): Trk Dil. Yap. Bak. Fiiller, Klt. Bak. Yaynlar Ankara, S.12
Zeynep Korkmaz, (2003): T.T. Grameri (.Bilg) TDK Yay. Ankara S.571)

282

Teklik II. ahs;

-n, -n, -in, -un, -n
-r, -r, -ir, -ur, -r
-sn, -sin, -sun, -sn
-sr, -sir, -sur, -sr

Teklik III. ahs : -

okluk I. ahs :
-z, -z, -iz, -uz, - z,
-s, -s, -is, -us, -s
-k, -9

okluk II. ahs:

-nz / -niz, -nuz / -nz,
-rz / - riz, -ruz / -rz,
-snz / -siniz, -sunuz / -snz,

okluk III. ahs:

-lar / -ler, -lr / -lr

283

-la / -le, -l / -l

2.2.6.1.2. yelik Kkenli ahs Ekleri:

Bu ekler iyelik kkenli olup, grlen gemi zaman ve art ekimlerinde
kullanlmaktadr.

Teklik I. ahs: -m
Teklik II. ahs: -n, -r
Teklik III. ahs: -
okluk I. ahs:: -k, -9, -O109
okluk II. ahs: -nz /-niz, -nuz / -nz, -rz / -riz, -ruz / -rz
okluk III. ahs: -lar / -ler, -lr / -lr, -la / -le, -l / l

2.2.6.2. BLDRME (HABER) KPLER

in, oluun, hareketin gerekleme zamann, iin olduunu, olacan, veya
olmakta oluunu veren haber kipleridir.110

2.2.6.2.1. MDK ZAMAN KP

Fiilin halihazrda yapldn bildiren kiptir.111

109

Zeynep Korkmaza gre zamir kkenli I. Teklik ve okluk ahs ekleri olan yn / -yin, -yuz / yz, ekilleri Eski Anadolu Trkesi van / -ven, -vuz / - vz ekillerinin devamdr (bkz. Zeynep
Korkmaz, (1964): Eski Anadolu Trkesindeki van / -ven, -vz / -vuz Kii ve Bildirme Eklerinin
Anadolu Azlarndaki Kalntlar, TADY Belleten, S:43-65
110
Korkmaz, 2003 : 583

284

Teklik I. ahs:
-yorum:
o9uyorum (21/60)
layorum < alyorum (65/27)

-yorun:
dyorun < diyorum (36/39)
kesiyorun < kesiyorum (33/27)

-iyorun:
kesiyorun < kesiyorum (33/27)

-yom:
yiyom < yiyorum (31/36)
syleyom < sylyorum (13/12)
hazetmiyom < hazetmiyorum (7/165)

-iyom:
krediyom < krediyorum (3/3)
geliyom < geliyorum (2/57)
ediyom < ediyorum (3/24)

111

Korkmaz, 2003 : 610-611

285

biliyom < biliyorum (12/12)

deliyom < deliyorum (46/46)

-yom:
y9yom < ykyorum (8/22)
ba9yom < bakyorum (31/34)
alyom < alyorum (40/9)
yapyom < yapyorum (46/36)

-eyom:
geleyom < geliyorum (42/58)
keseyom < kesiyorum (46/7)
gideyom < gidiyorum (46/21)
getireyom < getiriyorum (46/22)
bekledeyom < bekletiyorum (46/26)

-ayom:
yontayom < yontuyorum (46/45)
a9ayom < akyorum (46/48)
ba9ayom < bakyorum (52/20)

286

yapayom < yapyorum (52/21)

napayom < ne yapyorum (62/52)

-uyom:
oturuyom < oturuyorum (37/1)

-yom:
bydyom < bytyorum (33/9)
lyom < lyorum (65/28)

Blge aznda bu ekle beraber kullanlan olumsuz yaplarda -yor imdiki

zaman

ekinin

nlsnn

etkisiyle,

yuvarlaklatna rastlanmaktadr.

-moyom:
ellemoyom < ellemiyorum (46/49)

-yor
r:
bilmyor < bilmiyorum (8/3)
dayor < tayorum (3/4)
al9amyor < kalkamyorum (3/4)

kendinden

nce

gelen

nlnn

de

287

-yon:
lamyon < alamyorum (32/28)
balyon < balyorum (33/45)
arayon < aryorum (7/2)
uyuyon < uyuyorum (7/3)
deyon < diyorum (9/10)

-iyon:
getiriyon < getiriyorum (33/27)
kesiyon < kesiyorum (32/60)
annadabiliyon < anlatabiliyorum (13/190)
geiyon < geiyorum (18/10)
geliyon < geliyorum (28/38)

-yon:
alyon < kalyorum (36/42)
ba9yon < bakyorum (36/6)
yapdryon < yaptryorum (19/61)
alyon < alyorum (37/8)
pyon < krpyorum (37/32)

288

-uyon:
buluyon < buluyorum (7/2)
dolduruyon < dolduruyorum (2/57)
uyuyon < koyuyorum (26/16)
onuuyon < konuuyorum (37/24)
oturuyon < oturuyorum (37/46)

-yon:
zlyon < zlyorum (8/35)
gryon < gryorum (13/190)
tnyon < dnyorum (28/49)

-ayon:
otladayon < otlatyorum (42/54)
durayon < duruyorum (44/13)
y9ayvarayon < ykayveriyorum (9/15)
annaTayon < anlatyorum (10/25)
olayon < oluyorum (13/16)

-eyon:
gideyon < gidiyorum (13/21)
zleyon < zlyorum (13/30)

289

keseyon < kesiyorum (46/10)

dzelteyon < dzeltiyorum (46/25)
getireyon < getiriyorum (53/217)

Blge aznda kullanlan -yon imdiki zaman I. Teklik ahs kalb baz
durumlarda kendinden nceki nly yuvarlaklatrmaktadr.

-oyon:
rveroyon < rveriyorum (58/1)
bouroyon < baryorum (44/10)
orkoyon < korkuyorum (51/200)

r imdiki zaman I. Tekil ahs kalb

Yine blge azlarndan -yon, -yor
baz rneklerde nsz ikizlemesi meydana getirmektedir.

-yyon, -yyor
r:
yiyyon < yiyorum (17/49)
yimeyyon < yemiyorum (37/17)
girmeyyon < gitmiyorum (35/53)
bilmeyyon < bilmiyorum (1/1)
bilemeyyon < bilemiyorum (8/7)
bilmeyyor < bilmiyorum (1/8)

290

-ym:
bilmeym < bilmiyorum (47/197)
deym < diyorum (47/39)
laym < alyorum (51/48)
yapamaym < yapamyorum (51/62)
gidemeym < gidemiyorum (51/136)

-iym:
seviym < seviyorum (47/38)
bindiriym < bindiriyorum (60/8)
piiriym < piiriyorum (60/9)

-eym:
byteym < bytyorum (47/32)
gezdiriym < gezdiriyorum (47/33)
zleym < zlyorum (48/43)
biireym < piiriyorum (47/10)
gideym < gidiyorum (51/38)

291

-aym:
ba9aym < bakyorum (51/45)
alaym < alyorum (52/245)
napaym < ne yapyorum (52/274)
alaym < alyorum (52/274)

-yn:
gremeyn < gremiyorum (49/3)
sleyn < sylyorum (49/58)
yriyemeyn < yryemiyorum (49/106)
layn < alyorum (49/107)
istemeyn < istemiyorum (51/43)

-eyn:
gideyn < gidiyorum (58/13)
gceneyn < gceniyorum (44/33)
sevineyn < seviniyorum (44/33)

-ayn:
alayn < alyorum (62/40)

292

Teklik II. ahs:

-yosun:
ileyosun < iliyorsun (16/25)
y9yosun < ykyorsun (66/62)

-eyosun:
ieyosun < iiyorsun (52/210)
evireyosun < eviriyorsun(54/169)

-yn:
silkeleyn < silkeliyorsun (50/8)
deyn < diyorsun (44/31)
dinneyn < dinliyorsun (44/85)

-eyn:
bileyn < biliyorsun (49/59)
gideyn < gidiyorsun (49/100)
kmeyn < gmyorsun (49/102)
reyn < ryorsun (58/6)

293

-ayn:
yolayn < yoluyorsun (50/13)
9ayn < kyorsun (51/17)
aayn < kayorsun (44/44)

-yon:
oyon < koyuyorsun (51/302)
bilmeyon < bilmiyorsun (55/8)
yiyon < yiyorsun (2/58)

-iyon:
biliyon < biliyorsun (2/55)
ediyon < ey ediyorsun (2/56)
geiyon < geiyorsun (18/10)
idiyon < ediyorsun (23/3)

-yon:
oparyon < koparyorsun (2/56)
yapdryon < yaptryorsun (19/61)
bladdryon < balattryorsun (19/61)

294

-uyon:
tutuyon < tutuyorsun (54/150)

-eyon:
eyireyon < eiriyorsun (58/4)
getireyon < getiriyorsun (58/4)
gezeyon < geziyorsun (45/63)
dzelteyon < dzeltiyorsun (46/25)

-ayon:
yurayon < vuruyorsun (51/274)

-ayor
r:
abarayor < kabaryorsun (13/174)

-iyor
r:
gidiyor < gidiyorsun (15/3)
biiriyor < piiriyorsun (25/188)

Blge azlarnda -yon imdiki zaman II. Tekil ahs kalb baz
rneklerde nsz ikizlemesi meydana getirir:

295

-yyon:
besleyyon < besliyorsun (37/21)
deyyon < diyorsun (37/47)

Teklik III. ahs:

-yor:
acyor (49/107)

-ayor:
yapayor < yapyor (49/114)
yaayor < yayor (49/115)
olayor < oluyor (50/23)

-iyor:
geliyor (27/56)

-oru:
oloru < oluyor (36/41)

-oyor:

296

olunoyor < olunuyor (31/7)

ayboloyor < kayboluyor (49/103)

-yoru:
olunuyoru < olunuyor (31/6)
duruyoru < duruyor (33/43)
yapyoru < yapyor (34/5)
ba9yoru < bakyor (36/76)
duzo9uyoru < tuz okuyor (49/101)

-yorv
v:
alayorv < alyor (49/116)

-yar:
acyar < acyor (49/107)
uruyar < kuruyor (49/151)

-ayaru:
yapayaru < yapyor (50/16)

297

-yo:
deyo < diyor (2/16)
gzkmeyo < gzkmyor (2/22)
diyo < diyor (12/15)
bilyo < biliyor (18/17)
toplanyo < toplanyor (25/117)

-eyeru:
gideyeru < gidiyor (50/27)
geleyeru < geliyor (50/32)

-iyo:
evriliyo < evriliyor (7/117)
geliyo < geliyor (3/49)
biliyo < biliyor (1/12)
kesiyo < kesiyor (7/130)

-yo:
baTryo < baryor (1/15)
yapyo < yapyor (1/15)

298

dyo < tyor (2/21)

asyo < asyor (7/131)

-uyo:
yuuruyo < youruyor (19/3)
opuyo < kopuyor (19/5)
oluyo < oluyor (25/28)
ayboluyo < kayboluyor (25/109)

-yo:
gtryo < gtryor (29/85)
szyo < szyor (63/53)
ksyo < ksyor (7/133)
spryo < spryor (19/10)

-ayo:
olayo < oluyor (40/11)
ayrayo < ayryor (41/9)
durayo < duruyor (46/23)
tanayo < tanyor (46/103)

299

-eyo:
ereyo < eriyor (51/140)
bieyo < piiyor (62/94)
geleyo < geliyor (11/54)
geeyo < geiyor (19/17)

-ey:
geley < geliyor (47/211)

-y:
dey < diyor (2/15)
9amy < kamyor (15/27)
s9lmay < sklmyor (20/24)
yapmy < yapmyor (20/45)

-iy:
geliy < geliyor (2/8)
iiy < iiyor (26/50)
silkeleniy < silkeleniyor (28/53)
gidiy < gidiyor (18/61)

300

-y:
anlay < anlayor (2/13)
s9ly < sklyor (20/24)
say < sayor (20/36)
vary < varyor (24/39)

-uy:
oluy < oluyor (26/44)

-y:
spry < spryor (5/175)

Yine blge azlarndan -yo,-y imdiki zaman III. Tekil ahs

kullanmlarn-da baz kelimelerde nsz ikizlemesine rastlanmaktadr.

-yyo:
s9lmayyo < sklmyor (37/54)
gyyo < giyiyor (45/51)
deyyo < diyor (48/21)
rleyyo < patlyor (1/22)

301

-yy:
uyuyy < uyuyor (24/25)
yiyy < yiyor (24/50)
Blgede St lesinin Tuzakl Kynde imdiki zaman eki olarak 3. tekil
ahsta lo, -lor, -loru eklinde bir kullanm karmza kmtr.

-lor:
gellor < geliyor (31/84)
kesill < kesiliyor (33/62)

-l:
satll < satlyor (33/34)
azell < azalyor (33/62)
bill < biliyor (35/58)
gell < geliyor (33/69)

-loru:
yolloru < yolluyor (31/60)
olloru < oluyor (31/60)

-ayr:
olayr < oluyor (50/31)
toplanayr < toplanyor (50/33)

302

biteyr < bitiyor (50/32)

-y:
tirildey < tirildiyor (51/15)
dey < diyor (51/52)
gitmey < gitmiyor (51/121)
ayrlmay < ayrlmyor (44/51)

-y:
aldry < aldryor (48/21)
ky < kyor (50/8)

-iy:
geliy < geliyor (51/68)
deyveriy < deyiveriyo (47/22)
ekiy < ekiyor (49/117)

-ey:
gidey < gidiyor (50/34)
geey < geiyor (51/14)
gey < gyor (51/20)

303

geley < geliyor (51/32)

dney < dnyor (51/33)

-ay:
duray < duruyor (51/31)
alay < alyo (51/46)
azay < kazyor (51/67)
olay < oluyor (52/64)
aay < kayor (55/38)

-oy:
oyol < koyuyor (51/64)

Blge aznda III. teklik ahs imdiki zaman kullanmnda yo kalbnda

kullanlan imdiki zaman eki, baz kelimelerde bandaki y nszn drerek
yardmc nlyle karlap diftong ses olay ile karmza kmaktadr.

-io:
bilio < biliyor (25/7)
verio < veriyor (12/33)
gelio < geliyor (12/45)
edio < ediyor (14/31)

304

sevinio < seviniyor (25/62)

-o:
yapo < yapyor (11/102)
oo < kyor (21/51)
salo < salyor (25/57)
atlo < atlyor (25/60)
oaro < karyor (25/108)

-uo:
duruo < duruyor (29/47)
oluo < oluyor (33/25)
otuTduruo < otutturuyor (33/77)
vuruo < vuruyor (3/56)

-o:
zlo < zlyor (25/61)
slo < sylyor (27/24)

305

Bu yap bazen sadece kk fiilin zerinde kullanlp, fiilin zerindeki nlyle

diftong hadisesi meydana getirmektedir.

o:
deo < diyor (29/62)
dio < diyor (12/15)
yio < yiyor (25/164)

okluk 1. ahs
-yoz:
arayoz < aryoruz (55/37)
yaayoz < yayoruz (57/6)
yapyoz < yapyoruz (58/21)
uyyoz < koyuyoruz (58/24)
deyoz < diyoruz (2/9)

-iyoz:
kesiyoz < kesiyoruz (2/20)
gidiyoz < gidiyoruz (2/35)
seriyoz < seriyoruz (39/23)
veriyoz < veriyoruz (39/23)

306

-yoz:
oyoz < kyoruz (2/19)
varyoz < varyoruz (2/56)
aloyoz < kalkyoruz (8/20)
yapyoz < yapyoruz (26/24)
annadyoz < anlatyoruz (29/87)

-uyoz:
oluyoz < oluyoruz (66/42)
yuvuruyoz < youruyoruz (4/6)
okuduyoz < okutuyoruz (26/51)
uyuyoz < koyuyoruz (39/13)

-eyoz:
bileyoz < biliyoruz (62/83)
ideyoz < ediyoruz (42/34)
yereyoz < yeniyoruz (46/70)
vereyoz < veriyoruz (58/3)

-ayoz:
asayoz < asyoruz (54/225)

307

yapayoz < yapyoruz (58/16)

Blge azlarnda yoz imdiki zaman 1.oul ahs kullanmnda imdiki

zaman ekinin y nsznn dmesiyle kendisinden nceki nlnn daralmas ve
diftong hadisesine rastlanan rnekler de mevcuttur:
daonoz < taknyoruz (7/12)
gelHoz < geliyoruz (7/73)
yapoz < yapyoruz (7/12)
yatoz < yatyoruz (8/120)

-yz:
yapamayz < yapamyoruz (59/1)
atleyz < ayklyoruz (59/86)
yiyz < yiyoruz (59/88)
gidemeyz < gidemiyoruz (50/3)
bilmeyz < bilmiyoruz (51/213)

-ayz:
geirayz < geiriyoruz (58/23)
urudayz < kurutuyoruz (58/24)
hazrlanayz < hazrlanyoruz (59/86)

308

-eyz:
ieyz < iiyoruz (59/88)
geleyz < geliyoruz (47/72)
sereyz < seriyoruz (50/10)

okluk II. ahs

-ysunuz:
gitmysunuz < gitmiyorsunuz (37/50)
htnmaysunuz < konumuyorsunuz (35/5)

-ayosunuz:
tanayo munsunuz? < tanyor musunuz? (46/104)

-eyosur
ruz:
gideyosuruz < gidiyorsunuz (48/96)

-yonuz:
tanmayoruz < tanmyorsunuz (46/105)

309

-iyonuz:
biliyoruz < biliyorsunuz (65/12)

-uyor
ruz:
duruyoruz < duruyorsunuz (1/21)

okluk III. ahs

-iyolar:
veriyolar < veriyorlar (66/63)

-yolar:
aryolar < aryorlar (66/68)

-yola:
gmeyola < gelmiyorlar (13/29)

-iyola:
veriyola < veriyorlar (39/69)
geziyola < geziyorlar (13/99)
getiriyola < getiriyorlar (14/14)

310

-uyola:
soruyola < soruyorlar (47/39)

-ayola:
atayola < katyorlar (60/41)
yapayola < yapyorlar (13/175)

-yol:
deyol < diyorlar (2/32)
diyol < diyorlar (7/169)
isTemeyol < istemiyorlar (9/20)
gmeyol < gelmiyorlar (13/26)

-iyol:
veriyol < veriyorlar (8/14)
gidiyol < gidiyorlar (8/19)
biliyol < biliyorlar (12/26)
eviriyol < eviriyorlar (13/25)

311

-yol:
basyol < basyorlar (19/33)
alyol < alyorlar (20/43)
yapyol < yapyorlar (21/98)
atyol < atyorlar (25/57)

-ayol:
yapayol < yapyorlar (9/13)
annadayol < anlatyorlar (13/191)
ullanayol < kullanyorlar (46/52)
Tdrayol < attryorlar (13/191)

-eyol:
geleyol < geliyorlar (13/22)
deKgeleyol < denkgeliyorlar (25/137)
gideyol < gidiyorlar (25/143)
gyeyol < giyiyorlar (45/49)

Yine blge azlarnda imdiki zaman ekinin y nsznn dmesi ve nl

karlamas sonucu III. oul ahsta diftongla karlanan u ekillerde mevcuttur:

312

-ol:
yapol < yapyorlar (12/26)
varol < varyorlar (25/129)
alol < alyorlar (25/130)

-iol:
ediol < ediyorlar (36/78)

-ol:
gtrol < gtryorlar (25/133)
dvol < dvyorlar (21/49)

Blge azlarnda yine imdiki zaman ekinin y nsznn dmesiyle fiilin

kkndeki nlyle ekin nlsnn karlamas sonucu ortaya kan diftonglara da
eitli kelimelerde rastlanmaktadr:
uyuol < koyuyorlar (39/51)
diol < diyorlar (7/41)
oouol < okuyorlar (25/130)

313

diol < diyorlar (3/26)

-yolla:
uymayolla < koymuyorlar (8/34)

-yoll:
oynayoll < oynuyorlar (16/22)
gtryoll < gtryorlar (36/23)

-yoll:
varyoll < varyorlar (16/37)
yapyoll < yapyorlar (31/91)

-iyoll:
geliyoll < geliyorlar (36/22)
getiriyoll < getiriyorlar (50/6)
indiriyoll < indiriyorlar (50/36)

-uyoll:
dolduruyoll < dolduruyorlar (16/40)
vuruyoll < vuruyorlar (16/40)

314

-yoll:
ldryoll < ldryorlar (16/40)

-ayoll:
yapayoll < yapyorlar (50/30)
yaayoll < yayorlar (61/24)

-eyoll:
bindireyoll < bindiriyorlar (50/35)
yidirebileyoll < yedirebiliyorlar (50/46)

-oll:
veroll < veriyorlar (33/33)
slayoll < slyorlar (33/33)

-iyoll:
ekiyoll < ekiyorlar (33/33)

-yl:
:
isteyl < istiyorlar (43/26)
demeyl < demiyorlar (44/13)
syleyl < sylyorlar (44/87)

315

yryl < yryorlar (47/206)

bulamayl < bulamyorlar (47/113)
oyyl < koyuyorlar (47 /179)
yaayl < yayorlar (51/35)

-eyl:
geleyl < geliyorlar (43/25)
geireyl <)geiriyorlar (47/187)
getireyl < getiriyorlar (55/20)
rteyl < rtyorlar (59/89)

-ayl:
durayl < duruyorlar (44/73)
toplaayl < toplayorlar (44/84)
yapayl < yapyorlar (59/53)

-uyl:
buluyl < buluyorlar (47/103)
oouduyl < okutuyorlar (58/28)

316

-iyl:
veriyl < veriyorlar (47/141)

-yl:
dolanyl < dolanyorlar (47/169)
aTdryl < attryorlar (47/169)
yapyl < yapyorlar (47/169)

-ayl:
:
yapayl < yapyorlar (13/173)

Olumsuzu:
imdiki zaman ekinden nce kullanlan ma, -me, -mu, -m olumsuzluk
ekleri blge azlarnda kullanlan olumsuzluk ekleridir:
yrmey < yrmyor (51/9)
yetmeyy < yetmiyor (51/26)
dnmey < dnmyor (51/34)
istemeyn < istemiyorum (51/43)
vmeyol < vermiyorlar (52/15)
uymayolla < koymuyorlar (8/34)

317

yaPmayom < yapmyorum (9/13)

durmuyo < durmuyor (23/8)
olunmuyo < olunmuyor (31/107)
dnmyom < dnmyorum (67/18)

Trkiye Trkesi yaz dilinde imdiki zaman ekinin y nsznn etkisiyle

kendinden nceki nly daraltma hadisesi blge aznda olumsuzluk ekiyle
kullanlan baz kelimelerde bu kuraln dnda, geni ekliyle korunarak karmza
kmaktadr.
olmayo < olmuyor (10/54)
dayanmayo < dayanmyor (12/27)
yapmayol < yapmyorlar (14/13)
ekemeyoz < ekemiyoruz (19/46)
dinnemeyo < dinlemiyor (19/51)

2.2.6.2.2. GEN ZAMAN

Gemi, imdi ve gelecei kapsayan zaman dilimini ieren haber kipidir.112

Teklik I. ahs:
-rm:
oynarm (7/257)
annarm < anlarm (21/56)

112

Korkmaz, 2003: 637

318

atvarm < atveririm (45/62)

yuvarlarm (60/24)

-arm:
sorarm (60/10)
yaparm (7/123)
satarm (29/90)

-rim:
drim < derim (44/45)
yirim < yerim (51/178)
ilerim (40/122)

-erim:
girerim (44/61)
giderim (43/32)

-irim:
verebilirim (46/57)
veririm (49/80)
bilirim (25/185)

319

-rm:
alrm (46/75)

-urum:
olurum (51/56)

-rn:
tanrn < tanrm (24/76)
yuvarlarn < yuvarlarm (60/44)

-rn:
zardrn < kzartrm (60/29)
annadrn < anlatrm (32/102)
yassldrn < yassltrm (60/23)

-arn:
daoarn < takarm (17/34)
saarn < saarm (25/171)
dutarn < tutarm (37/38)
yaparn < yaparm (46/8)
atarn < atarm (60/24)

320

-erin:
giderin < giderim (24/90)
iderin < ederim (31/33)
keserin < keserim (32/64)
bkerin < bkerim (60/25)

-rin:
dilerin < dilerim (24/56)
temizlerin < temizlerim (32/105)

-irin:
bilirin < bilirim (32/33)

-run:
oourun < okurum (13/184)

Blge aznda geni zaman birinci tekil ahs ekiminde, kk veya gvdesi
-r nszyle biten baz fiillerin zerine gelen geni zaman eki tamamen ortadan
kalkarak n/-in, -un/-n, -m/-im, -um/-m eklinde karmza kmaktadr.

321

-in:
yapverin < yapveririm (6/37)
deyverin < deyiveririm (15/10)
getirin < getiririm (54/135)

-n:
doouyvarn < dokuyuveririm (20/6)
yapvarn < yapveririm (25/171)
oarn < karrm (28/85)
ardrn < kartrrm (60/15)

-un:
oturun < otururum (37/20)

-m:
artrm < artrrm (13/14)

-im:
biirim < piiririm (44/2)
verim < veririm (11/83)
piitdirim < piittiririm (65/24)

322

-rm:
uyrm < koyarm (45/62)
yaprm < yaparm (48/129)

-rim:
sevrim < severim (45/106)
girrim < girerim (45/131)
irim < ierim (65/25)

-rir
r:
sulerir < sylerim (41/3)

-erir:
r:
binerir < binerim (13/180)
giderir < giderim (13/180)
ederir < ey ederim (13/184)

-arr
r:
yazarr < yazarm (13/184)

323

Teklik II. ahs

sn:
yvsn < yarsn (12/25)
yaosn < yakarsn (9/34)
atsn < atarsn (1/72)
sasn < saarsn (6/14)
yazsn < yazarsn (7/99)

-sin:
dvsin < dversin (9/53)
dksin < dkersin (13/200)
gidsin < gidersin (9/34)
kessin < kesersin (11/66)

-isin:
verisin < verirsin (10/36)
indirisin < indirirsin (1/87)
evirisin < evirirsin (21/25)
bilisin < bilirsin (29/82)

324

-rsn:
aynadrsn < kaynatrsn (5/22)
alrsn (9/53)
zardrsn < kzartrsn (13/200)

-sn:
yapdrvarsn < yaptrverirsin (10/38)
syrsn < syrrsn (21/18)
ardrsn < kartrrsn (47/183)
sovarsn < skverirsin (60/35)

-irsin:
mleirsin < iyileirsin (36/40)

-ersin:
afedersin < affedersin (65/25)

-rsin:
yirsin < yersin (48/114)

325

-arsn:
atarsn (60/48)

-usun:
yuurusun < yourursun (7/99)
oturusun < oturursun (11/81)
yumurusun < yourursun (53/206)
urudusun < kurutursun (62/61)

-sn:
gtrsn < gtrrsn (47/186)

-ursun:
doyunursun (6/15)
oyuldursun < koyultursun (48/117)
olursun (27/75)

-rsn:
slrsn < srersin (6/16)

326

-rsn:
yrrsn < yrrsn (9/10)

-sr
r:
atsr < atarsn (1/83)
yazsr < yazarsn (1/90)
atsr < atarsn (25/198)
lsr < klarsn (39/78)

-sir
r:
gidsir < gidersin (7/122)

-sr
r:
ardrsr < kartrrsn (1/73)
yapdrsr < yaptrrsn (1/93)
oluvarsr < oluverirsin (68/6)

-irsir
r:
sivreldirsin < sivriltirsin (1/91)

327

-isir
r:
biirisir < piirirsin (35/6)

-rsur
r:
orsur < koyarsn (1/97)

-sr
r:
gtrsr < gtrrsn (38/10)

Teklik III. ahs

-r:
oynar (5/17)
toplar (1/78)
aynar < kaynar (19/73)
yir < yer (12/10)

-ar:
satar (43/28)

328

aar < kaar (43/30)

arar < karar (65/18)
oar < kar (12/10)

-er:
gider (65/15)
eker (50/16)

-r:
rr < aarr (45/67)
saylr (42/101)
rdr < krtr (29/99)
amar < kamar (29/124)
alr (14/20)

-ir:
gelir (7/20)
verir (7/79)
gezilir (14/27)
getirir (45/80)

329

-ur:
doyunur (7/26)
olur (42/3)
bulur (42/96)
savrulur (43/60)
yumurulur < yourulur (53/8)
aor < akar (32/91)

-ur:
olr < olur (62/35)

-r:
gtrr (52/71)
sprlr < sprlr (53/9)
bklr (21/24)

-:
gid < gider (42/66)
rt < rter (59/90)
p < per (9/25)
ek < eker (19/25)

330

id < eder (34/49)

-:
k < kar (42/90)
yap < yapar (9/16)
z < kzar (19/22)
bao < bakar (5/104)
ao < akar (45/13)

-i:
geberi < geberir (29/56)
veri < verir (14/33)
gydiri < giydirir (33/80)

-u:
douru < dourur (29/93)
duru < durur (49/152)

-:
abar < kabarr (19/2)
daldr < daldrr (48/110)

331

vr < kvrr (31/34)

apdr < ey yaptrr (33/82)

-11:
verm < verir (34/43)

-:
ldr < ldrr (20/51)
gtr < gtrr (12/25)

-:
dur < durur (21/40)

okluk I. ahs;
-rz:
y9arz (11/17)
blarz < balarz (19/24)
toplarz (43/25)
ylarz < yalarz (36/33)
uvalarz < ufalarz (49/123)

332

-riz:
gydirriz < giydiririz (11/17)
deriz (25/34)
driz < deriz (59/55)
yiriz < yeriz (34/23)
ey1riz < eiririz (45/25)
temizleriz (49/145)

-arz:
alarz (25/19)
atarz (7/44)
yaparz (59/47)
uyarz < koyarz (9/3)
ya9arz < yakarz (19/21)

-iriz:
geliriz (7/77)
eyleniriz < eleniriz (49/60)

-iz:
yidiriz < yediririz (34/33)
biiriz < piiririz (59/47)

333

geiriz < geiririz (9/2)

birikTiriz < biriktiririz (34/33)
getiriz < getiririz (39/10)

-z:
ldrz < ldrrz (9/2)
sprz < sprrz (19/23)
sbrz < sprrz (45/66)
gtrz < gtrrz (16/14)

-eriz:
dkeriz (65/23)
ezeriz (59/51)
ekeriz (19/48)
ekeriz (19/25)
deriz (35/4)

-rz:
yazrz < yazarz (59/54)
uyrz < koyarz (19/4)
atrz < atarz (45/24)

334

yaprz < yaparz (45/24)

alrz < alarz (45/67)

-uz:
oturuz < otururuz (9/19)
yuuruz < youruruz (19/3)
yumuruz < youruruz (16/14)
dolduruz < doldururuz (21/39)

-uruz:
o9uduruz < okuturuz (14/26)
uruduruz < kuruturuz (39/22)
buluruz (68/7)

-rz:
gt.rrz (49/32)
zlrz (49/65)
vdrz < trz (49/126)

335

-z:
ardrrz < kartrrz (19/4)
9arz < karrz (30/68)
daldrz < daldrrz (45/26)

-rz:
bra9rz (19/23)
ysladrz < slatrz (19/24)
aynadrz < kaynatrz (34/2)
atladrz < atlatrz (34/3)
alrz (45/28)

-ruz:
oruz < koyarz (19/27)
o9uruz (31/46)

-11z:
evir1z < eviririz (34/33)

-riz:
srtriz < srteriz (45/24)

336

szriz < szeriz (45/24)

serriz < sereriz (53/10)
dkriz < dkeriz (48/111)
didriz < paralarz (48/112)

-rz:
dutrz < tutarz (16/13)

-rl
l:
brarl < brakrz (16/16)

-arl
l:
yaparl < yaparz (16/16)

okluk II. ahs;

-irsiniz:
ekebilirsiniz (5/40)
bilirsiniz (29/16)

-snz:
ba9 msnz? < bakar msnz? (9/6)

337

arsnz < ararsnz (62/85)

-siniz:
gesiniz (37/58)

-rsr
rz:
ya9alanrsrz < yakalanrsnz (44/73)

-siniz:
i misiriz < ier misiniz (37/1)

okluk III. ahs;

-arlar:
da9arlar < takarlar (4/27)
atarlar (27/34)

-rler:
derler (2/50)

-irler:
gelirler (65/15)
getirirler (65/15)

338

-rl:
toplanrl < toplanrlar (54/50)
alrl < alrlar (11/19)
alrl < kalrlar (11/26)
ladrl < alatrlar (29/95)
dadrl < datrlar (37/44)

-rl:
tanrl < tanrlar (40/29)
orl < koyarlar (53/69)

-irl:
gelirl < gelirler (38/48)

-arl:
atarl < atarlar (57/27)

-ler:
serler < sererler (65/21)

-rl:
yirl < yerler (45/78)

339

-url:
o9url < okurlar (5/13)
olurl < olurlar (25/6)
uyudurl < uyuturlar (45/77)

-ular:
yumurular < yoururlar (65/20)

-il:
veril < verirler (13/39)
gydiril < giydirirler (31/85)
furuveril < vuruverirler (37/39)
getiriveril < getiriverirler (37/63)
getiril < getirirler (38/30)

-ile:
getirile < getirirler (54/165)
srverile < srverirler (11/95)
verile < verirler (33/81)

340

-l:
atl < atarlar (7/24)
uyl < koyarlar (11/3)
atl < atarlar (11/21)
al < aarlar (13/41)
yapl < yaparlar (13/127)

-la:
ba9la < bakarlar (37/51)
da9la < takarlar (55/32)

-ul:
otuTdurul < otuttururlar (25/33)
oturul < otururlar (37/61)
uurul < uururlar (14/34)

-ula:
durula < dururlar (13/26)

-l:
dvl < dverler (40/52)
pl < perler (11/25)

341

sevl < severler (11/25)

vl < verler (40/49)

-l:
barl < barrlar (25/34)
varl < varrlar (7/20)
hazrlanl < hazrlanrlar (11/17)
9arl < karrlar (11/39)
arl < arrlar (25/32)

-l:
gtrl < gtrrler (38/12)

-l:
getirl < getirirler (31/82)
biirl < piirirler (54/207)

-l:
oynl < oynarlar (7/19)

342

-le:
idle < ederler (23/16)
gezle < gezerler (14/33)

-ll:
ll < koyarlar (33/80)

-ll:
dadll < datrlar (33/84)

-eller:
depeller < teperler (65/20)

Olumsuzu:
-mam:
onumam < konumam (31/59)
mam < kalmam (42/5)
inanmam < (45/61)
o9umam (27/51)

343

-man:
olman < olmam (32/60)
uyman < koymam (44/10)
yapman < yapmam (49/40)

-mem:
girmem (45/131)
gitmem (48/21)

-men:
bilmen < bilmem (51/56)
inmen < inmem (68/19)
isTemen < istemem (7/331)
gelmen < gelmem (8/34)

-massn:
ba9nmassn < baknmazsn (31/70)
azanamassn < kazanamazsn (42/11)
barnamassn < barnamazsn (65/35)

344

-messin:
srmessin < srmezsin (10/37)
szemessin < szemezsin (53/191)

-msn:
bulamsn < bulamazsn (9/50)
alamsn < alamazsn (46/33)

-msin:
gitmsin < gitmezsin (39/54)

-maz:
o9unmaz (34/16)
maz < olmaz (34/50)
a9maz < kalkmaz (38/32)

-mez:
bimez < pimez (49/64)
yimez < yemez (11/56)

345

-mayz:
ymayz < yapmayz (58/28)
atmayz < katmayz (51/87)
arnamayz < anlamayz (49/155)

-marz:
annaTmarz < anlatmayz (9/20)
Oullanmarz < kullanmayz (10/31)

-meyiz:
gtmeyiz < gtrmeyiz (49/63)
sermeyiz (39/21)
getimeyiz < getirmeyiz (23/25)

-meriz:
bilmeriz < bilmeyiz (14/10)

-msnz, -msiniz:
bulamsnz < bulamazsnz (51/171)
bilemsiniz < bilemezsiniz (42/37)

346

-mazl, -mezl:
daTmazl < datmazlar (34/47)
gsTmezl < gstermezler (39/51)
ldrmezl < ldrmezler (40/52)

2.2.6.2.3. GRLEN GEM ZAMAN

Fiilin gemite yapldn veya grldn anlatmak iin kullanlr.113
Blge azlarnda grlen gemi zaman eklerinin kullanl aadaki
rneklerde grld yaz dilimizden farkl bir zellik gstermemektedir. Yalnz
blge azlarnda sert nl uyumu kural ekseriyetle bu eklerde grlmez. Yani bu
ekin -t,

-ti, -tu, -t ekilleri blge azlarnda hemen hemen yok gibidir.

Teklik I. ahs;
-dm:
vadm < vardm (3/30)
ba9dm < baktm (3/52)
alayladm < kalayladm (7/250)
dandm < dantm (13/163)
yapdm < yaptm (21/1)

113

Korkmaz, 2003:584

347

-dim:
vedim < verdim (2/8)
kesdim < kestim (5/75)
gitdim < gittim (8/35)
endim < indim (13/68)
gdim < geldim (21/1)

-dum:
dordum < dondum (24/19)
uydum < koydum (33/1)
or9dum < korktum (33/62)
onudum < konutum (42/3)
duTdum < tuttum (45/123)

-dm:
byTdm < byttm (47/38)
skdm < sktm (58/13)
grdm (28/67)
gtdm < gttm (33/1)
gtrdm (45/56)

348

-tm, -Tm:
alktm < kalktm (58/10)
ba9Tm < baktm (8/1)

-tim, -Tim:
gitTim < gittim (40/30)

-tm, -Tm:
rtTm < rttm (59/90)

Teklik II. ahs;

-dn:
da9dn < taktn (21/27)
yapdn < yaptn (23/18)
dn < kaldn (25/102)
anadn < anladn (29/63)
ba9dn < baktn (44/30)

-din:
gdin < geldin (21/94)
silkdin (50/7)

349

bidin < piirdin (62/53)

serdin (62/62)
kesdin (19/14)

-dr
r:
yandr < yandn (37/26)
aradr < anladn (46/7)

-dir
r:
alverdir < alverdin (6/16)
gdir < geldin (40/1)
biirdir < piirdin ( 1/87)

-dr
r:
grdr < grdn (33/70)

-tn:
attn (2/21)

350

-Tin:
mafitTin < mahvettin (36/78)

Teklik III. ahs;

-d:
pland < pahaland (36/80)
rd < aard (37/6)
ald (37/56)
lad < alad (37/66)
sald (38/34)

-di:
geldi (37/37)
gdi < geldi (40/6)
giTdi < gitti (40/28)
ddi < dedi (40/32)
zledi (42/17)

351

-du:
oldu (42/43)
ayboldu < kayboldu (42/70)
urdu < kurdu (44/38)
durdu (46/23)
vurdu (46/96)

-d:
ld (47/195)
dvd (48/63)
gd < gt (51/16)
byd (54/152)
drTd < drtt (61/6)

-t, -T:
a9t < kalkt (65/24)
9T < kt (40/40)
ac9T < ackt (11/81)

352

-ti, -Ti:
bitTi < bitti (1/87)
kesti (5/3)
geTi < geti (2/47)

okluk I. ahs;
-d9:
ald9 < aldk (2/26)
ad9 < kaldk (13/212)
ad9 < katk (25/139)
ald9 < kaldk (18/15)
9d9 < ktk (18/21)

-dik:
yidik < yedik (35/25)
geldik (25/139)
ekdik < ektik (29/33)
etdik < ettik (29/35)
gdik < geldik (30/36)

353

-du9
du9:
durdu9 (6/2)
dutdu9 < tuttuk (31/12)
oldu9 (8/12)
okuTdu9 < okuttuk (13/1)
o9udu9 (19/55)

-dk:
ldrdk (28/56)
gmdk (32/116)
srdk (36/67)
grdk (40/22)
kmdk < gmdk (42/35)

okluk II. ahs;

-dnz:
dnz < aldnz (7/29)
hTnmadnz < konumadnz (37/19)

-diniz:
bildiniz (4/1)
geldiniz (4/1)

354

idiniz < itiniz (37/59)

geldiniz (45/130)

-dir
diriz:
gediriz < getiniz (12/39)
gdiriz < geldiniz (21/95)
yidiriz < yediniz (37/37)

-Tiniz:
etTiniz < ey ettiniz (2/45)

okluk III. ahs;

-dlar:
yardlar (21/5)
a9dlar < aktlar (21/6)
yapdlar < yaptlar (66/59)
ayrdlar (66/71)
ba9dlar < baktlar (66/75)

-diler:
gitdiler < gittiler (67/16)

355

gelmediler (67/18)
temizlediler (21/6)
geldiler (25/182)
mafeTdiler < mahvettiler (66/12)

-dular:,
urdular < kurdular (2/40)

-dler:
bldler (66/3)
gtrdler (67/14)

-dla:
a9dla < kalktlar (47/100)
uzandla < uzandlar (35/38)

-dile:
vdile < verdiler (8/18)
nnedile < bardlar (13/166)

356

-dl:
aldl < kaldlar (1/44)
ayrdl < ayrdlar (2/12)
yapvdl < yapverdiler (8/16)
aldl < aldlar (9/29)
dl < aldlar (31/29)

-dil:
dedil < dediler (3/43)
gedil < getiler (13/86)
geldil < geldiler (44/76)
indil < indiler (56/8)
geirmedil < geirmediler (18/15)

-dul:
odul < koydular (3/8)
furdul < vurdular (3/21)
duTdul < tuttular (48/51)
tuTdul < tuttular (46/72)
vurdul < vurdular (51/180)

357

-dl:
rdl < rdler (5/154)
bldl < bldler (5/155)
dvdl < dvdler (13/136)
grdl < grdler (31/7)
ldrdl < ldrdler (33/39)

Olumsuzu:
duramadm (3/51)
dutmadm < tutmadm (7/252)
renmedim < renmedim (17/17)
dzelTmedim < dzeltmedim (46/43)
ba9madn (51/168)
yapmad9 (37/72)
satmad9 (41/23)
deyidirmedik < deitirmedik (42/45)
bilmedik (45/50)
hTnmadnz < konumadnz (37/19)
grmediniz (45/13)
almadlar (66/46)
gelmediler (67/18)

358

madl < almadlar (31/27)

yollamadl < yollamadlar (45/87)
vmedil < vermediler (44/66)
geirmedil < geirmediler (18/15)
demedil < demediler (56/22)

2.2.6.2.4. ANLATILAN GEM ZAMAN

Fiilin nceden gerekletiini veya bakasnda duyulduunu bildiren haber
kipidir.114

Teklik I. ahs:
-mm:
mm < almm (40/31)
duymamm (45/129)
dolanmm (47/24)

-miim:
gmiim < gelmiim (47/23)

114

Korkmaz, 2003 : 599-600

359

-muum:
olmuum (5/87)
dmuum < domuum (13/83)
uyumuum (48/77)

-myn:
almyn < almm (35/30)
sanmyn < sanmm (7/37)

Teklik II. ahs:

-mn:
urtmn < kurtarmsn (24/54)

-miin:
yimiin < yemisin (48/29)

-mr
r:
ba9mr < bakmsn (21/8)

360

Teklik III. ahs:

-m:
9m (17/8)
daram < taram (5/141)
m < alm (7/278)
lam < alam (13/137)
bra9m (15/41)

-mi:
getimi < getirmi (17/8)
getirmi (1/29)
gmi < gelmi (2/5)
blayvmi < balayvermi (7/36)
gemi < gemi (12/16)

-mu:
olmu (17/51)
omu < koymu (22/11)
or9mu < korkmu (24/8)
furmu < vurmu (24/69)

361

urmu < kurmu (1/32)

-m:
yrtm < yrtm (1/68)
tnm < dnm (20/83)
yrm < yrm (24/93)
gtm < gtrm (28/121)
dnm (22/20)

okluk I. ahs:
-mz:
vmz < varmz (7/37)

-miiz:
gmiiz < gelmiiz (40/22)

-miik, miiK:
gmiiK < gelmiiz (40/23)
gmiik < gelmiiz (46/103)
etmiik < etmiiz (48/42)

362

-miiyiz:
bilememiiyiz < bilememiiz (12/6)

-muuyuz:
o9umuuyuz < okumuuz (19/57)
durmuuyuz < durmuuz (62/23)

okluk II. ahs:

-miiniz:
bildirmiiniz < bildirmisiniz (25/145)
imemiiniz < imemisiniz (33/60)
gmiiniz < gelmisiniz (54/215)

-mnz:
grmnz < grmsnz (29/32)

-miir
riz:
yimiiriz < yemisiniz (37/73)

363

okluk III. ahs:

-mlar:
yapmlar (4/17)
omamlar < koymamlar (66/28)

-miler:
edinmiler (4/17)

-mular:
dutunmular < tutunmular (4/16)

-mla:
vmla < varmlar (28/20)

-mile:
demile < demiler (13/132)
ekmile < ekmiler (24/18)
gmile < gelmiler (28/90)

364

-ml:
yatml < yatmlar (1/32)
ya9ml < yakmlar (2/39)
yazml < yazmlar (5/44)
andrml < kandrmlar (5/97)
aml < kamlar (7/9)

-mil:
gemil < gemiler (13/88)
kesmil < kesmiler (23/88)
gmil < gelmiler (45/9)
imil < imiler (45/128)
yimil < yemiler (68/30)

-mul:
otmul < oturmular (13/145)
otumul < oturmular (17/44)
vurmul < vurmular (25/101)
doyurmul < doyurmular (28/80)
dutmul < tutmular (30/65)

365

-ml:
yrml < yrmler (68/9)

Olumsuzu:
almam (32/21)
duymamm (45/129)
omamlar < koymamlar (66/28)
dmemi (46/108)
yazmaml < yazmamlar (51/108)
omaml < koymamlar (66/28)
isdememi < istememi (68/2)
bilememiiyiz < bilememiiz (12/6)

2.2.6.2.5. GELECEK ZAMAN

Fiilin daha sonra gerekleeceini ifade eden kiptir.115

Teklik I. ahs:
-cam:

115

Korkmaz, 2003 : 623

366

yapcam < yapacam (51/130)

alcam < alacam (51/271)
harc1cam < harcayacam (29/62)
arcam < aracam (42/68)
sarcam < saracam (29/89)

-acam:
soracam < aracam (42/1)
yapacam < yapacam (52/6)
bulacam < bulacam (31/117)
npacam < ne yapacam (33/28)

-cam:
yapcam < yapacam (66/74)

-ycam:
laycam < alayacam (48/6)
aramaycam < aramayacam (31/35)

-cem:
gitcem < gideceim (36/39)

367

ekcem < ekeceim (41/16)

gezdircem < gezdireceim (46/14)
gtrcem < gtreceim (48/36)
deknedircem < denkletireceim (51/79)

-ecem:
ekecem < ekeceim (44/8)
girecem < gireceim (46/30)
kesecem < keseceim (62/64)

-can:
sorcan < soracam (48/26)
9arcan < karacam (51/43)

-acan:
9acan < kacam (13/43)
aacan < kaacam (16/39)
alacan < alacam (24/63)
yatacan < yatacam (26/40)
ba9acan < bakacam (28/83)

368

-ycan:
o9uycan < okuyacam (5/3)
atdrmaycan < attrmayacam (33/75)

-cen:
yricen < yryeceim (9/10)
gitcen < gideceim (42/28)
yiycen < yiyeceim (28/79)
vmecen < vermeyeceim (17/41)

-ecen:
grecen < greceim (32/6)
gidecen < gideceim (13/14)
eyidecen < iyi edeceim (17/7)
getirecen < getireceim (20/31)

-ycen:
almaycen < almayacam (7/31)

369

Teklik II. ahs:

-can:
uycan < koyacaksn (5/23)
yuurcan < youracaksn (7/100)
bulcan < bulacaksn (23/12)
napcan < ne yapacaksn (37/41)
ardrcan < kartracaksn (53/75)

-acan:
yapacan < yapacaksn (9/14)
alacan < alacaksn (31/80)
o9udacan < okutacaksn (49/97)
aynadacan < kaynatacaksn (50/42)

-ycan:
ylaycan < yalayacaksn (7/100)
bd9laycan < paralayacaksn (53/90)
oycan < koyacaksn (53/112)
slaycan < slayacaksn (53/162)
uycan < koyacaksn (5/23)

370

-cen:
zartcen < kzartacaksn (5/26)
getircen < getireceksin (21/33)
gitcen < gideceksin (51/201)
biircen < piireceksin (53/24)

-ecen:
inecen < ineceksin (24/20)
yidirecen < yedireceksin (38/48)
getirecen < getireceksin (53/47)
dkecen < dkeceksin (53/48)
evirecen < evireceksin (53/49)

-icen :
dakicen < takacaksn (25/55)

-ycen:
rendeleycen < rendeleyeceksin (53/121)
glmeycen < glmeyeceksin (49/106)
dycen < diyeceksin (55/25)

371

-cer
r:
yicer < yiyeceksin (7/105)

-ycer
r:
gtmeycer < gtrmeyeceksin (7/35)

-ycar
r:
oycar < koyacaksn (35/7)

-ycasn:
tutamaycasn < tutamayacaksn (47/213)

-acn:
yapacn < yapacaksn (31/6)
alacn < alacaksn (31/80)
onuacn < konuacaksn (31/10)

-cr
r:
ba9cr < bakacaksn (19/58)
aldrcr < kaldracaksn (19/58)

372

-icir
r:
biicir < bieceksin (19/58)

-cn:
bulcn < bulacaksn (37/40)

Teklik III. ahs:

-ca9
9:
zarca9 < kzaracak (5/24)
yaplca9 < yaplacak (21/82)
urca9 < kuracak (45/81)
lca9 < ey olacak (53/99)
ba9ca9 < bakacak (55/23)

-aca9
9:
tadaca9 < tadacak (2/10)
annadaca9 < anlatacak (32/101)

373

olaca9 < olacak (34/1)

onaca9 < konacak (49/93)
yapaca9 < yapacak (36/74)

-cek:
gitcek < gidecek (41/6)
satabilcek < satabilecek (41/12)
evlencek < evlenecek (45/92)
yicek < yiyecek (47/110)
lcek < lecek (48/74)

-ecek:
drlecek (38/35)
geecek (39/18)
kreecek < greecek (46/67)
dnecek (51/102)
yinecek < yenecek (51/289)

-ycek:
deycek < diyecek (37/7)

374

dklmeycek < dklmeyecek (53/167)

yiyemeycek < yiyemiyecek (7/139)

-acu9
9:
olacu9 < olacak (37/38)

okluk I. ahs:
-caz:
ardrcaz < kartracaz (9/5)
alcaz < alacaz (19/11)
oycaz < koyacaz (42/41)
unda9lacaz < kundaklayacaz (47/78)
yapcaz < yapacaz (47/190)

-acaz:
9acaz < kacaz (13/216)
yapacaz < yapacaz (31/41)
bozacaz < bozacaz (31/132)
aracaz < karacaz (36/49)
napacaz < ne yapacaz (50/1)

375

-caz:
ascaz < asacaz (47/210)

-ycaz:
y9aycaz < ykayacaz (54/251)

-cez:
gitcez < gideceiz (44/66)
vercez < vereceiz (47/54)
yicez < yiyeceiz (47/72)
emzircez < emzireceiz (47/210)
itcez < edeceiz (47/211)

-ecez:
verecez < vereceiz (52/17)
dikecez < dikeceiz (54/220)
dvecez < dveceiz (62/58)
bindirecez < bindireceiz (3/38)
edecez < edeceiz (3/38)

-acez:
o9udacez < okutacaz (34/16)

376

-icez:
ekicez < ekeceizz (64/2)
gidicez < gideceiz (1/36)
nbicez < ne yapacaz (29/76)

-cez:
nbcez < ne yapacaz (1/10)
sacez < saacaz (7/72)

-ycez:
toplaycez < toplayacaz (66/61)

-ez:
aynatez < kaynatacaz (66/61)

okluk II. ahs:

-car
rz:
y9acarz < ykayacaksnz (20/75)

377

-acar
rz:
yanacarz < yanacaksnz (44/45)

-cer
riz:
biirceriz < piireceksiniz (M.D.D)

-ecr
riz:
silecniz < sileceksiniz (20/76)

-car
rz:
yapamcarz < yapamayacaksnz (24/9)

okluk III. ahs:

-ca
l:
npcal < ne yapacaklar (37/64)
yapcal < yapacaklar (37/65)
ycal < yacaklar (38/28)

-aca
l:
baracal <baracaklar (20/74)

378

-cekldd:
getirebilcekld <getirebilecekler (30/29)
by{cekld <byyecekler (38/20)
gelcekld <gelecekler (38/55)
gitcekld <gidecekler (32/102)

-ecekldd:
evlenecekld <evlenecekler (30/43)

-ycekldd:
deycekld <diyecekler (45/63)

Olumsuzu:
aramaycam <aramayacam (31/35)
atdrmaycan <attrmayacam (33/75)
durmaycan < durmayacaksn (48/10)
mayca < olmayacak (45/109)
glmeycen <glmeyeceksin (49/106)
iomaycaz < koymayacaz (33/74)

379

yapamcz < yapamayacaksnz (24/9)

gtmeyce < gtrmeyeceim (7/35)

2.2.6.3. TASARLAMA KPLER

Fiilin yaplp yaplmamasndaki istei,emri,art ve gereklilii ifade eden
kiplerdir.116

2.2.6.3.1. ART EKM

Fiilin gereklemesi baka bir eylemin olmas artna bal olduu
durumlarda kullanlan kiptir.117

Teklik I. ahs
-sam:
yatsam (7/352)
olsam (32/32)
iasam <kasam (47/56)
sam <alsam (51/247)
barsam < barsam (40/70)

-sem:
dsem < desem (41/12)

116
117

Korkmaz, 2003: 647

Korkmaz, 2003: 676

380

yeilsem < yenilsem (46/69)

gitsem (47/55)
vdsem < versem (7/187)
lsem (7/352)

Teklik II. ahs

-san:
yapsan (19/19)
lasan < alasan (49/118)
szlasan (49/118)
atsan (60/47)

-sen:
desen (34/16)
gitsen (47/56)
slesen < sylesen (47/59)
etsen (66/41)

-se:
dikse (39/39)

381

Teklik III. ahs

-sa:
olmasa (2/63)
olsa (3/25)
sa < olsa (5/7)
isa < kalsa (7/70)
yapsa (19/16)

-se:
gdse < gelse (26/50)
dese (32/107)
itse < etse (51/122)
grse (7/27)

okluk I. ahs
-sa
:
iosa < koysak (26/42)

-sek:
k:
gtsek < gtrsek (63/32)
kessek (26/30)

382

Blgede I. oul ahs art eki genellikle geni zamanla birlikte

kullanldnda -saz, -sez eklinde de karmza kmaktadr.

-saz:
alsaz < alrsak (M.D.D)

-sez:
getirisez < getirirsek (34/24)

okluk II.
II. ahs
-saz:
sa z:
iuysaz < koysanz (M.D.D)

-seniz:
kesseniz (19/13)

-seiz:
verseiz < verseniz (40/106)
vermeseiz < vermeseniz (40/107)

okluk III. ahs

-sal:
sal :
yapsal < yapsalar (29/121)
alsal < alsalar (40/7)

383

-seld
seld:
vdseld < verseler (18/4)
gelseld < gelseler (45/126)

Olumsuzu:
eyilmesem < eilmesem (9/12)
vermeseiz < vermeseiz (40/107
olmasa (2/63)
aramasa9 < aramasak (51/50)
masa < olmasa (51/66)

2.2.6.3.2. STEK EKM

Fiilin yaplmas veya yaplmamas istendii durumlarda kullanlan kiptir.118

Teklik I. ahs
-an:
iuyvaran < koyuvereyim (26/17)
buldurvaran < bulduruvereyim (26/25)

118

Korkmaz, 2003: 648

384

-en:
getiren < getireyim (37/5)
bilen < bileyim (8/3)
gtren < gtreyim (68/35)

-aym:
alaym (46/92)
uyudaym (11/110)
oyduraym (11/143)
dolduraym (11/144)
doladaym < dolataym (11/111)

-eyim:
bileyim (46/71)
reyim (5/164)
vereyim (5/167)
diledeyim < dileteyim (1/112)

-eyin:
greyin < greyim (5/165)

385

Teklik II. ahs

-asn:
olasn (M.D.D)

-esin:
gresin (M.D.D)

okluk I. ahs
-am:
yapam < yapam (62/67)

-em:
gidem < gidelim (63/19)

-alm:
yapalm (21/74)
baalm < bakalm (21/77)
aalm (47/70)
alalm (54/15)
o9udalm < okutalm (54/214)

-yalm:
balayalm (35/60)

-elim:

386

gidelim (35/74)
dikelim (47/131)
biirelim < piirelim (54/213)
grelim (1/70)

-yelim:
dyelim < diyelim (21/96)
diyelim (25/51)

-alam:
olalam < olalm (66/19)
Blge azlarnda istek ekiminin I. okluk ahsnda baz fiillerde yaz
dilinden farkl olarak kullanlan; -am,-emi ekilleri de grlmektedir.

-am:
yatam < yatalm (26/37)

-emi:
gidemi < gidelim (M.D.D)

okluk II. ahs

-asnz:
baasnz < bakasnz (M.D.D)

387

-esiniz:
gresiniz (M.D.D)

Olumsuzu:
yimeyem < yemeyeyim (25/146)
gelmeyeydi (3/45)
yalan smayam < yalan sylemeyeyim (52/12)
iarmayam <karmayalm (68/58)

2.2.6.3.3. GEREKLLK EKM

Gereklilik kipi, eylemin yaplmas gerektiini bildirir.
Trkede gereklilik ifadesi yalnzca fiillere mal,-meli eki getirilerek yaplan
ekimlerden ibaret deildir.Gereklilik ifade etme konusunda Trke ok byk bir
zenginlie sahiptir.119
almamzda Bilecik li ve lelerinde gereklilik ekimi olarak yaz
dilimizde kullanlan mal,-meli biiminin ok az kullanld tesbit
edilmitir.Blgede gerekliliin genel olarak ekimi fiille beraber kullanlan qzm
veya iqzmkelimelerinin oluturduu kalplarla karmza kmaktadr.
Bu blmde biz sadece metinlerde bulduumuz bu tr kullanmlar
rneklendirmeyi doru bulduk.
durmal (5/108)
iurumas qzm < kurumal (46/11)

119

Korkmaz, 2003: 693

388

gemesi qzm < gemeli (46/27)

dayanmas qzm < dayanmal (46/92)
ionuma qzm < konumal (46/79)
grmeKqzm < konumal (18/3)

2.2.6.3.4. EMR EKM

Emir kipi,fiilin yaplmasn ya da yaplmamasn emir yoluyla anlatan
kiplerdir.120

Teklik I. ahs
Yoktur.

Teklik II. ahs

ol (28/58), u (28/27), git (28/27, gd < gel (37/40), ba < bak (37/40), topla (51/235),
al (45/4), seit < kotur (45/3), iartr < kartr (9/6), yap (36/32), yime < yeme
(36/39)

Teklik III. ahs

-sn:
sn (46/69)
oumasn (47/214)
sn < alsn (49/94)

120

Korkmaz, 2003: 665

389

isn < kalsn (51/51)

iomasn < kokmasn (51/292)

-sin:
bisin < pisin (53/128)
yisin < yesin (54/115)
gitsin (1/65)
bimesin < pimesin (58/41)
girmesin (58/46)
gdsin < gelsin (7/183)

-sun:
sun < olsun (7/402)
olsun (21/87)
dursun (48/33)
otursun (54/122)
dsun < dosun (54/193)

-s:
s :
iays < kaysn (39/7)

390

-si:
gesi < gesin (39/6)
vdsi < versin (18/3)
gitsi < gitsin (31/42)
gdsi < gelsin (115/28)

-su:
su < olsun (39/10)
dursu < dursun (40/117)

-s:
s :
grs < grsn (39/23)

okluk I. ahs
Yoktur.

okluk II. ahs

-n:
aPladn < alklayn (13/76)
ban < bakn (21/79)

391

-in:
bilin (43/17)
galdrverin < kaldrverin (21/93)
rtverin (14/40)
hab verin < haber verin (16/34)

-yn:
toplayn (1/70)

-yin:
yiyin (7/49)

-i:
geli < gelin (63/23)
eviri < evirin (25/26)
eki < ekin (24/41)
gidi < gidin (37/4)

-:
sal < saln (24/17)
al < aln (20/15)

-:
yi < yiyin (54/58)

392

yu < ykayn (37/4)

blar < balayn (20/15)

-un:
oturun (37/8)
keivolun < dikkatli olun (16/34)

-n:
tkTdrn < tkrttrn (20/16)
gtrn (45/58)

-:
gtr < gtrn (63/23)

Blge azlarnda emir kipinde yardmc fiillerle oluturulmu birleik

fiillerin bazlarnda II. Tekil ahs emir eki yardmc fiille kalplamaya urayarak -

van eklinde karmza kmaktadr.

-van:
alvan < alverin (13/13)

393

okluk III. ahs

-snl:
bamasnl < bakmasnlar (40/12)

-snn:
yapsnn < yapsnlar (36/77)
datsnn < tatsnlar (62/86)

-sinldd:
gitsinld < gitsinler (18/21)
du esinld < etsinler (21/86)

-sinndd:
eksinnd < eksinler (45/58)
grmesinnd < grmesinler (16/41)

Olumsuzu:
yime < yeme (36/39)
oumasn < okumasn (47/214)
bimesin < pimesin (58/41)
gsteTdmesi < gstermesin (40/12)
bamasnl < bakmasnlar (40/12)
grmesinnd < grmesinler (16/41)

394

Blgede II. oul ahs emir ekiminin olumsuz ekli man, -men
ekleriyle de karmza kmaktadr.
glmen < glmeyin (M.D.D)
gelmen < gelmeyin (8/34)
sorman < sormayn (M.D.D)
ioman < koymayn (M.D.D)

2.2.6.4. BRLEK EKMLER

2.2.6.4.1. HKAYE BRLEK EKM:
2.2.6.4.1.1. imdiki Zamann Hikayesi
Teklik I. ahs
-yodum:
sayodum < sayordum (4/38)
alyodum < alyordum (46/61)

395

-iyodum:
yeniyodum < yeniyordum (46/59)
tikiyodum < dikiyordum (56/1)

-uyodum:
oturuyodum < oturuyordum (37/10)

-odum:
yuvarlanodum < yuvarlanyodum (27/8)

-uodum:
topluodum < topluyordum (27/8)
dutuodum < tutuyordum (27/8)

Teklik II. ahs

-y
du:
sleydu < sylyordun (68/73)

396

Teklik III. ahs

-iyodu:
geliyodu < geliyordu (2/20)
beyeniyodu < beeniyordu (7/31)
getiriyodu < getiriyordu (10/54)

-uyodu:
oluyodu < oluyordu (39/28)
umuyodu < umuyordu (52/5)

-yodu:
alyodu < alyordu (40/6)
bayodu < bakyordu (55/20)

-ayodu:
alayodu < alyordu (40/9)
yapayodu < yapyordu (42/78)

-iy
du:
yetiiydu < yetiiyordu (41/8)

397

-ydu:
gdydu < giyiyordu (51/193)

-iodu:
odu:
veriodu < veriyordu (27/35)
eviriodu < eviriyordu (33/22)
biliodu < biliyordu (36/51)

-uodu:
odu:
oluodu < oluyordu (48/73)

-iyd:
veriyd < veriyordu (49/111)

-eyd:
ssleneyd < ssleniyordu (50/36)

398

okluk I. ahs
-yordu
yordu:
yapyordu < yapyorduk (33/71)

-iyodu
iyodu:
biliyodu < biliyorduk (47/215)
itiyodu < iliyorduk (29/45)

-yodu
yodu:
iazyodu < kazyorduk (61/26)

-aydu
aydu:
yapaydu < yapyorduk (50/4)

-eydu
eydu:
gdeydu < gdyorduk (50/3)

-iodu
odu
odu:
eviriodu < eviriyorduk (29/45)

399

-odu
odu
odu:
srodu < sryorduk (35/23)

-aydu
aydu:
duraydu < duruyorduk (44/71)

-odu
odu
odu:
yapodu < yapyorduk (33/43)
baodu < bakyorduk (29/45)

-iyd
:
gidiyd < gidiyorduk (47/75)

okluk II. ahs

-y
duuz:
sleyduuz < sylyordunuz (M.D.D)

-ayaduuz:
baayoduuz < bakyordunuz (M.D.D)

400

okluk III. ahs

-yold:
svayold < svyorlard (45/87)
ezberliyold < ezberliyorlard (27/34)
yatrmayold < yatrmyorlard (36/8)
diyold < diyorlard (46/101)
oyold < koyuyorlard (13/101)

-eyold:
metedeyold < methediyorlard (46/100)

-yold:
dndryold < dndryorlard (39/72)

-yllard:
blayllard < balyorlard (50/37)

-yol
ol
olrd:
iyolrd < iiyorlard (61/28)

-olrd:
yapolrd < yapyorlard (33/24)

401

Olumsuzu:
grmeyodu < grmyordu (57/31)
yatrmayold < yatrmyorlard (36/8)

2.2.6.4.1.2. Geni Zamann Hikayesi

Teklik I. ahs
-ardm:
yapardm (13/105)

-irdim:
greirdim (46/55)
gelirdim (13/118)
bilirdim (46/89)

-rdm:
alrdm (25/166)
tanrdm (31/5)
alrdm (47/91)

-rdim:
drdim (61/8)

-rdm:
oynrdm (47/36)

402

tanrdm (31/5)

-rdum:
doourdum (13/93)

-rdm:
yrrdm < yrrdm (9/17)

-dm:
azdm < kazardm (13/80)
atdm < atardm (13/94)
aldm < alardm (25/18)
uydm < koyardm (25/166)
dutdm < tutardm (37/14)

-dim:
giddim < giderdim (13/118)
gddim < gderdim (34/13)

-rdm:
yaprdm (47/171)

-rdim:
gidrdim (48/6)

403

-dm:
gtrdm < gtrrdm (43/22)

-dm:
avrdm < arrdm (43/56)
ardrdm < kartrrdm (61/5)

Teklik II. ahs

-dr
r:
yaodr < yakardn (9/39)
aodr < akardn (11/59)
Blge azlarnda II. teklik ahs geni zaman hikaye birleik ekiminde
nlyle biten baz fiillerde geni zaman eki olan r derek fiilin son nlsn uzun
nl haline getirmektedir.
bldr < balardn (11/60)

-idin:
seriveridin < seriverirdin (9/51)
bindiridin < bindirirdin (61/19)

-dn:
sallandrdn < sallandrrdn (11/60)

-udun:
vurudun < vururdun (47/208)

-rdn:
apadrdn < kapatrdn (45/52)

404

Teklik III. ahs

-ard:
oard (21/20)

-rd
rd:
rd:
atrd (48/110)
tutrd (47/37)
satrd (51/77)

-rd:
szlrd (61/6)

-d:
satd < satard (7/103)
yapd < yapard (7/38)
yold < yolard (13/119)
od < kard (27/18)
ad < alard (31/77)
Yine blge azlarnda III. tekil ahs geni zaman hikaye birleik ekiminde
nlyle biten fiillerde geni zaman eki olan -r nsz derek fiilin son nlsn
uzun nl haline getirmektedir.
annd < anlard (7/136)
yamd < yamard (8/5)
oynd < oynard (25/18)
bekldi < beklerdi (31/73)
syldi < sylerdi (31/113)

405

-erdi:
gyerdi < giyerdi (42/30)
giderdi (4/21)

-rdi:
gezrdi (51/155)
gidrdi (4/20)
tembm edrdi < tembih ederdi (4/22)
srrdi (47/36)
svrdi (47/57)

-rdi:
drdi (4/21)

-di:
giddi < giderdi (16/14)
srdi < srerdi (39/57)
sevdi < severdi (44/19)

-rd:
satlrd (21/19)
annadrd < anlatrd (31/113)
aldrrd < kaldrrd (36/11)
aTladlrd < atlatlrd (39/66)

406

oarlrd (47/61)
arlrd < arlrd (47/96)

-irdi:
gelirdi (47/101)
uredirdi < retirdi (47/215)
bilirdi (51/148)
gidilirdi (66/21)
getirirdi (8/11)

-idi:
veridi < verirdi (4/43)
deyveridi < deyiverirdi (36/43)
pedirigeyiridi < pedirik eirirdi (61/2)
depberidi < tepiverirdi (61/7)

-d:
oard < karrd (16/4)
yoayvard < ykayverirdi (22/7)
bard < barrd (47/208)

-udu:
oludu < olurdu (25/160)

407

-yd:
uzulatTryd < kuzulattrrd (7/137)

-iydi:
veriydi < verirdi (37/28)

-uydu:
duruydu < dururdu (33/42)

-yd:
spryd < sprrd (6/8)

okluk I. ahs
-rd9
9:
yaprdo (51/76)
da9rdo < takardk (51/76)
atrdo (61/10)
ardo < kaardk (47/44)
atrdO < atardk (47/83)

-rd9
9:
toplrdo (51/90)
oynrdo (51/154)
y9rdo (61/10)
boyrd9 (61/12)

408

avrrd9 < kavrardk (47/60)

-d9
9:
9do < kalkardk (6/4)
yoldo < yolardk (6/20)
yapdo < yapardk (6/23)
atdo < atardk (36/67)

-rdik:
gidrdik (47/84)
birdik < pierdik (47/150)
dkrdik (47/176)
gyrdik < giyerdik (61/11)
pekrdik < kapatrdk (47/177)

-rdik:
drdik (47/119)
sulrdik < sylerdik (47/79)

-dik:
gydik < giyerdik (13/97)
giddik < giderdik (13/123)
rtdik < rterdik (19/63)
drtdik < drterdik (31/119)

409

srdik < srerdik (36/63)

ekdik < ekerdik (45/19)

Blge aznda I. oul ahs geni zaman hikaye birleik ekiminde nlyle
biten fiillerde geni zaman eki olan -r nsz derek fiilin son nlsn uzun
nl haline getirmektedir.
ddik < derdik (19/53)
zldik < zerlerdik (36/69)

Yine blge azlarnda I. oul ahs geni zaman hikaye birleik ekiminde
bazen geni zaman eki tamamen derek karmza kmaktadr.
bindirdik < bindirirdik (27/39)
dikTirdik < diktirirdik (13/97)
eirdik < eirirdik (13/122)

-rdo
o:
paylardk (6/7)
alrdo (6/26)

-irdik:
eidirdik < iitirdik (45/90)
gelirdik (47/124)
bilirdik (19/68)
evlenirdiK (5/1)
eriirdik < yetiirdik (7/72)

410

-rdo
o:
dardo < tardk (36/70)

-rdik:
yirdik < yerdik (62/57)

-ydo
o:
rydo < arrdk (6/29)
barydo < barrdk (6/29)

-uyduo
o:
otuTduruyduo < otuttururduk (31/118)
oturuyduo < otururduk (6/4)

-ydk:
grydk < grrdk (7/93)
gtrydk < gtrrdk (31/63)

-do
o:
atdrdo < attrrdk (13/110)
oardo < karrdk (13/124)
aldrdo < kaldrrdk (19/59)
rdo < arrdk (36/64)

411

yatrdo < yatrrdk (54/236)

-idik:
veridik < verirdik (54/244)
deyveridik < deyiverirdik (58/42)
bindiridik < bindirirdik (59/71)
eyiridik < eirirdik (61/10)

-uduo
o:
oluduo < olurduk (6/2)

-dk:
gtrdk < gtrrdk (12/34)
grdk < grrdk (47/45)

-urduo
o:
doyunurduo (6/10)
bulurduk (6/27)

-rduo
o:
doourduo( (13/100)

-rdk:
gmlrdk (1/16)
rtnrdk (13/98)

412

drdk < )trdk (47/62)

bytrdk < bytrdk (54/231)

okluk II. ahs

-dr
rz:
yapdrz < yapardnz (M.D.D)

-dir
riz:
sevdiriz < severdiniz (M.D.D)

okluk III. ahs

-arlard:
yaparlard (66/34)

-erlerdi:
dvetiderlerdi < davet ederlerdi (66/33)

-rlrd:
orlrd < koyarlard (51/298)

-alrd:
olrd < karlard (48/92)

-arlrd:
saarlrd < saarlard (4/37)
arparlrd (48/104)

413

-lrd:
baolrd < bakarlard (47/46)
yaplrd < yaparlard (47/60)
urlrd < kurarlard (47/96)
satlrd < satarlard (51/93)
yazlrd < yazarlard (51/195)

-lrd:
barlrd < barrlard (47/80)
yamayvarlrd < yamayverirlerdi (47/135)
oarlrd < karrlard (51/94)
uyvarlrd < koyuverirlerdi (51/96)
yapdrlrd < yaptrrlard (51/197)

-ll
rd:
aynadllrd < kaynatrlard (47/151)
o9ullrd < okurlard (51/297)

- rl
rd:
alrlrd (48/101)
annadrlrd < anlatrlard (62/47)

414

-ld:
alld < alarlard (6/27)
atld < atarlard (6/28)
a9ld < akarlard (9/36)
9ld < karlard (13/183)
sarld < sararlard (16/1)

-ld:
kaTdrld < karttrrlard (16/2)
aldrld < kaldrrlard (21/59)
basTrld < bastrrlard (33/75)
ba rld < barrlard (39/43)

-ul
rd:
olvlrd < olurlard (61/46)

-uld:
dolduruld < doldururlard (9/36)

415

Blge aznda geni zaman hikaye birleik ekiminin III. oul ahsnda,
nlyle biten fiillerden sonra kullanlan geni zaman eki olan -r nsznn
dmesiyle fiilin sonundaki nlnn uzun nlye dnt rneklere ska
rastlanmaktadr:
sllrdi < sylerlerdi (47/118)
svlrd < svarlard (47/69)
topllrd < toplarlard (47/146)
dlrdi < derlerdi (47/71)
ekldi < ekerlerdi (16/1)
ssllrdi < sslerlerdi (47/161)
hazrlld < hazrlarlard (6/10)
srallrd < sralarlard (51/95)
harclrd < harcarlard (51/95)
duzllrd < tuzlarlard (51/293)
oynld < oynarlard (1/44)

Yine blge azlarnda geni zaman hikaye birleik ekiminin III. oul
ahsndan baz fiillerde geni zaman ekinin tamamen dt rneklere de
rastlanmaktadr.
ardrlrd < kartrrlard (47/148)
dikTirldi < diktirirlerdi (13/96)

416

-erlrdi:
gderlrdi (4/37)

-rlrdi:
derlrdi (62/14)

-rlrdi:
drlrdi < trlerdi (47/65)

-lrdi:
gtrlrdi < gtrrlerdi (51/96)

-elrdi:
ielrdi < ierlerdi (51/159)
gidelrdi < giderlerdi (47/97)

-lrdi:
gidlrdi < giderlerdi (47/95)
gezlrdi < gezerlerdi (47/101)
dvlrdi < dverlerdi (47/152)
gylrdi < giyerlerdi (51/188)

417

-irlrdi:
gelirlrdi (47/95)

-ilrdi:
deyverilrdi < deyiverirlerdi (47/122)
devirilrdi < devirirlerdi (47/147)
gelilrdi < gelirlerdi (47/163)
indirilrdi < indirirlerdi (47/163)
gydirilrdi < giydirirlerdi (61/44)

Blge aznda geni zaman hikaye birleik ekiminin III. oul ahsnda fiilin
sonundaki nszn ve geni zaman ekinin dmesiyle 3. oul ahs ekinin
nsznn ikizlemesi hadisesine de rastlanmtr:
devillrdi < devirirlerdi (51/298)
olld < koyarlard (16/9)

-ldi:
dkldi < dkerlerdi (16/6)
gidldi < giderlerdi (31/85)
srldi < srerlerdi (34/17)
bildi < bierlerdi (36/65)
ekldi < ekerlerdi (16/1)

418

-rldi:
derldi < derlerdi (65/33)

Olumsuzu:
bilemezdim (47/82)
itmezdim < etmezdim (6/3)
yimezdi < yemezdi (56/43)
bilinmezdi (39/30)
oyvmazld < koyvermezlerdi (34/14)
omazlrd < koymazlard (62/69)

2.2.6.4.1.4. Bilinen Gemi Zamann Hikayesi:

Teklik I. ahs:
-dmd:
arnatdmd (13/172)
baladmd (46/7)
yatdmd (47/201)
al9admd (10/36)
bladmd (47/203)

419

-dimdi:
giTdimdi (3/24)
dedimdi (13/28)
iledimdi (16/25)
deyvdimdi (47/7)
istemedimdi (48/35)

-diydim:
giTdiydim (3/34)

Teklik II. ahs:

-dr
rd:
arnatdrd (M.D.D)

-dydr
r:
ba9dydr (M.D.D)

Teklik III. ahs:

-dyd:
9aTdrdyd (48/24)

420

vdyd (62/14)

-diydi:
vediydi (37/49)
istediydi (48/51)

-dd:
add (52/34)

-didi:
gdidi (15/30)
dedidi (15/31)
deydidi (25/162)
geldidi (52/35)

-dudu:
oldudu (52/56)

okluk I. ahs:
-dyd9
9:
yapdyd9 (50/6)

421

-d9
9d:
yapd9d (31/40)

-dikdi:
gedikdi (29/45)
eTdikdi (29/48)

okluk II. ahs:

-dr
rzd:
ba9drzd (M.D.D)

-dydr
rz:
atdydrz (M.D.D)

okluk III. ahs:

-dld:
yapdld (M.D.D)

-dydl:
a9dydl (M.D.D)

422

Olumsuzu:
istemedimdi (48/35)
yapmadld (M.D.D)

2.2.6.4.1.4. renilen Gemi Zamann Hikayesi;

Teklik I. ahs:
-midim:
gitmidim < gitmitim (3/33)

Teklik II. ahs:

-midir
r:
gmidir < gelmitin (M.D.D)

Teklik III. ahs:

-midi:

getmidi < getirmiti (48/121)

okluk I. ahs:
-midik:
vmidik < vermitik (M.D.D)

423

okluk II. ahs:

-mdr
rz:
mdrz < almtnz (M.D.D)

okluk III. ahs:

-mld:
yapmld < yapmlard (37/48)
almld < almlard (52/28)

-muld:
vurmuld < vurmulard (25/101)

Olumsuzu:
uymamdm < koymamtm (M.D.D)
dmemil < tmemiler (M.D.D)

424

2.2.6.4.1.5. Gelecek Zamann Hikayesi;

Teklik I.ahs:
-cekdim:
gelcekdim < gelecektim (M.D.D)

-cdm:
oturcdm < oturacaktm (M.D.D)

-cadm:
amacadm < kamayacaktm (44/78)

-ceydim:
grceydim < grecektim (M.D.D)

Teklik II. ahs:

-cekdir
r:
lcekdir < lecektin (M.D.D)

-cdr
r:
durcdr < duracaktn (M.D.D)

425

-ceydir
r:
y1ceydir < yiyecektin (M.D.D)

Teklik III. ahs:

-cekdi:
oyvercekdi < koyuverecekti (3/22)

-ycekdi:
yiycekdi < yiyecekti (24/51)

-ecekdi:
dikilecekdi < dikilecekti (54/22)

-ca9
9d:
alca9d < alacakt (36/52)

-cd:
olcd < olacakt (48/37)

-cd:
balancd < balanacakt (51/6)

426

-ucd:
olucd < olacakt (51/6)

-ecdi:
billeecdi < birleecekti (51/6)

-ceydi:
gitceydi < gidecekti (57/41)

okluk I. ahs:
-cekdik:
gelcekdik < geleceltik (M.D.D)

-cd9
9:
durcd9 < duracaktk (M.D.D)

-ceydik:
verceydik < verecektik (M.D.D)

427

okluk II. ahs:

-ca9
9dr
rz:
durca9drz < duracaktnz (M.D.D)

-caydr
rz:
uycaydrz < koyacaktnz (M.D.D)

okluk III. ahs:

-ca9
9ld:
tutca9ld < tutacaklard (M.D.D)

Olumsuzu:
gitmcekdi < gitmeyecekti (36/51)
amacadm < kamayacaktm (44/78)

2.2.6.4.1.6. art Kipinin Hikayesi:

Teklik I. ahs:
-saydm:
olsaydm (42/9)

Teklik II. ahs:

-seydin:
imeseydin < imeseydin (51/170)

428

Teklik III. ahs:

-seydi:
kesseydi (46/40)

okluk I. ahs:
-seydik:
geseydik < geseydik (M.D.D)

okluk II. ahs:

-saydr
rz:
o9usaydrz (M.D.D)

okluk III. ahs:

-sayld:
ba9sayld (M.D.D)

Olumsuzu:
imeseydin < imeseydin (51/170)

429

2.2.6.4.1.7. stek Kipinin Hikayesi:

Teklik I. ahs:
-aydm:
olaydm (7/149)

-eydim:
deyvereydim (7/6)
getirvereydim (37/48)
geleydim (40/22)
greydim (47/217)

Teklik II. ahs:

-eydin:
geleydin (31/113)

-yeydin:
aybetmeyeydin (51/170)

430

Teklik III. ahs:

-ayd:
olayd (M.D.D)

-eydi:
seveydi (M.D.D)

okluk I. ahs:
-ayd9
9:
sorayd9 (M.D.D)

-eydik:
greydik (M.D.D)

okluk II. ahs:

-eydiniz:
geleydiniz (7/129)

-eydir
riz:
geleydiriz (51/203)

431

okluk III. ahs:

-eyldi:
geleyldi (M.D.D)

-ayld:
yapayld (M.D.D)

Olumsuzu:
aybetmeyeydin (51/170)

2.2.6.4.2. ART BRLEK EKM

2.2.6.4.2.1. imdiki Zaman art:
-yosa:
dadyosa < datyorsa (54/137)
layosa < alyorsa (54/241)
durmayosa < durmuyorsa (54/241)

-ysa:
deysa < diyorsa (18/2)

-ysa:
isteysa < istoyorsa (60/11)

432

-iyosar
rz:
gidiyosarz < gidiyorsanz (15/27)

2.2.6.4.2.2. Geni Zamann art:

Teklik I. ahs:
-irsem:
evlenirsem (28/119)

-rsem:
lrsem (27/75)
dvlrsem (27/83)
svlrsem (27/84)

-sam:
9sam < karsam (24/35)
asam < kaarsam (32/65)

433

Teklik II. ahs:

-irsen:
doyurabilirsen (11/74)
bilirsen (49/90)
yapabilirsen (4/35)
beyenirsen < beenirsen (49/20)

-irser
r:
yapabilirser (11/56)

-isen:
verisen < verirsen (52/11)

-iser
r:
gsdveriser < gsteriverirsen (28/73)
veriser < verirsen (17/23)
deyveriser < deyiverirsen (28/37)

-usar
r:

434

olusar < olursan (61/2)

-sen:
gtrsen < gtrrsen (50/26)
rtnsen < rtnrsen (52/43)

-ser
r:
grser < grrsen (52/43)

-san:
yazsan < yazarsan (7/192)
atsan < atarsan (10/40)
sorsan < sorarsan (7/297)
ya9san < yakarsan (21/33)
yapsan < yaparsan (11/61)

-sar
r:
sorsar < sorarsan (25/38)
yapsar < yaparsan (39/28)
atsar < katarsan (49/157)

-sen:
gidsen < gidersen (34/14)

435

-ser
r:
iser < iersen (68/6)

Teklik III. ahs:

-irse:
gelirse (1/15)
alabilirse (38/41)
giderse (1/31)
yrleebilirse (5/5)

-rse:
yirse < yerse (29/124)

-rse:
grrse (54/218)

-ise:
gelise < gelirse (49/63)

-usa:
olusa < olursa (34/6)
durusa < durursa (34/6)

-se:
grse < grrse (14/31)

-se:
srse < srerse (34/13)

436

-sa:
uysa < koyarsa (25/54)
yapsa < yaparsa (31/103)
9sa < karsa (5/5)
artsa < artarsa (51/94)
dosa < doarsa (39/36)
duysa < duyarsa (7/128)

okluk I. ahs:
-irseK:
alabilirseK < alabilirsek (67/1)

-isez:
getirisez < getirirsek (34/24)

-sa9
9:
atsa9 < atarsak (47/63)
yapsa9 < yaparsak (47/114)
atsa9 < katarsak (51/87)

okluk II. ahs:

-iser
riz:
getiriseriz < getirirseniz (20/46)

437

-ser
riz:
gidseriz < giderseniz (48/39)

okluk III. ahs:

-lrse:
gidlrse < giderlerse (51/191)

-lsa:
baslsa < basarlarsa (38/26)

-ulsa:
bululsa < bulurlarsa (8/5)

-lsa:
arlsa < arrlarsa (25/23)

-rlsa:
alrlsa < alrlarsa (25/51)
atladrlsa < atlatrlarsa (30/52)

Olumsuzu:
gmezlse < gelmezlerse (31/107)
istemse < istemezse (36/57)
bulamazlsa < bulamazlarsa (8/6)
alamazlsa < alamazlarsa (30/30)
sulamsan < sulamazsan (47/106)
atmassa9 < katmazsak (51/87)

438

ba9msan < bakmazsan (7/437)

durulmsa < durulmazsa (53/222)

2.2.6.4.2.3. Bilinen Gemi Zamann art:

Blgede yaptmz kaytlarda bilinen gemi zamann artyla ilgili sadece
aadaki 3. teklik ahs kullanmlar bulunmu olup bu blmde metin d derleme
rnekleri vermeden, bulduumuz fiil ekillerini rneklendirmeyi uygun bulduk.
npdsa < ne yaptysa (36/50)
ninnandsa < nianlandysa (45/80)
yazldsa < yazldysa (48/46)
yldsa < kyldysa (54/101)
arTdsa < arttysa (54/167)
bitdise < bittiyse (53/192)
iyledise < ilediyse (54/151)
nas1betdise < nasip ettiyse (67/2)
dedise < dediyse (68/3)
gedise < getiyse (9/37)
gitdise < gittiyse (31/17)
gdise < geldiyse (32/111)
oldusa < olduysa (54/204)
ddusa < doduysa (54/204)
opdusa < koptuysa (9/26)

2.2.6.4.2.4. Gelecek Zamann art:

Teklik I. ahs:
-acaysam:
zardacaysam < kzartacaksam (60/3)

439

-csam:
yapcsam < yapacaksam (M.D.D)

-csem:
gitcsem < gideceksem (M.D.D)

-ceysem:
biirceysem < piireceksem (60/3)

Teklik II. ahs:

-aca9
9sar
r:
alaca9sar < alacaksan (7/347)

-ceksen:
harc1ceksen < harcayacaksan (12/25)

-casan:
ba9macasan < bakmayacaksan (51/235)

-csan:
alcsan < alacaksan (51/151)
oycsan < koyacaksan (35/7)
yapcsan < yapacaksan (51/150)
uycsan < koyacaksan (56/38)

-acsan:
yatacsan < yatacaksan (36/56)

440

yapacsan < yapacaksan (53/73)

-ceysen:
uyceysen < koyacaksan (1/83)

Teklik III. ahs:

-ca9
9sa:
gca9sa < koyacaksa (38/23)

-ecekse:
verilecekse (54/19)
dikilecekse (54/20)

-cekse:
verilcekse < verilecekse (54/37)
dikilcekse < dikilecekse (54/37)

-casa:
olcasa < olacaksa (11/38)

okluk I. ahs:
-csa9
9:
uycsa9 < koyacaksak (M.D.D)

441

-ceysek:
verceysek < vereceksek (M.D.D)

okluk II. ahs:

-csar
rz:
yapcsarz < yapacaksanz (M.D.D)

-ceyser
riz:
yryceyseriz < yryecekseniz (M.D.D)

okluk III. ahs:

-ca9
9lsa:
yatca9lsa < yatacaklarsa (M.D.D)

-ceylse:
yiceylse < yiyeceklerse (M.D.D)

Olumsuzu:
dikilmeycekse < dikilmeyecekse (54/21)
bakmacasan < bakmayacaksan (51/235)

442

2.2.6.4.3. RVAYET BRLEK EKM

2.2.6.4.3.1. imdiki Zamann Rivayeti
Teklik I. ahs:
-yomuum:
emekleyomuum < emekliyormuum (42/11)

Teklik II. ahs:

-yomuur
r:
dinneyomuur < dinliyormusun (M.D.D)

-ymuur
r:
atlymuur < atlyormusun (M.D.D)

Teklik III. ahs:

-yormu:
gryormu (47/29)

-yomu:
deyomu < diyormu (48/65)

443

-yomu:
alyomu < kalyormu (48/69)
yapyomu < yapyormu (48/71)
ayomu < kayormu (1/9)
baryomu < baryormu (24/73)
yaplyomu < yaplyormu (29/16)

-iyomu:
geliyomu < geliyormu (28/91)
getiriyomu < getiriyormu (68/22)
geiyomu < geiyormu (15/26)
eviriyomu < eviriyormu (17/31)

-ayomu:
yatayomu < yatyormu (13/139)
9ayomu < kyormu (40/39)

-eyomu:
geeyomu < geiyormu (13/142)
gstereyomu < gsteriyormu (40/38)

444

-uyomu:
ovuyomu < kovuyormu (1/9)
oluyomu < oluyormu (15/22)

-yomu:
gryomu < gryormu (63/37)
tyomu < tyormu (20/40)

-yymu:
yiyymu < yiyormu (17/49)
uyuyymu < uyuyormu (24/28)

-ymu:
toplaymu < topluyormu (15/29)
dymu < diyormu (17/18)
oynymu < oynuyormu (17/27)
lymu < alyormu (22/48)

-ymu:
9ymu < kyormu (17/37)
ba9ymu < bakyormu (20/19)

445

saymu < sayormu (22/41)

rymu < kryormu (24/71)

-iymu:
rediymu < retiyormu (17/17)
diziymu < diziyormu (20/7)
gidiymu < gidiyormu (20/65)
gyiymu < giyiyormu (22/30)

-aymu:
9araymu < karyormu (22/31)

-uymu:
duyuymu < duyuyormu (17/36)
oluymu < oluyormu (20/57)
oturuymu < oturuyormu (24/23)

-ymu:
dvymu < dvyormu (17/17)
tymu < tyormu (17/50)
gdymu < gdyormu (24/68)

-ym:

446

deym < diyormu (51/51)

dinneym < dinliyormu (13/161)

-eym:
gideym < dinliyormu (13/150)

okluk I. ahs:
-yomuu9
9:
gelyomuu9 < geliyormuuz (63/19)

okluk II. ahs:

-yomuur
ruz:
gidyomuuruz < gidiyormusunuz (M.D.D)

okluk III. ahs:

-ymul:
oyymul < koyuyormular (M.D.D)

-yolm:
ba9yolm < bakyorlarm (M.D.D)

447

Olumsuzu:
gmeyomu < gelmiyormu (61/43)
gmoyomu < gelmiyormu (13/156)
olmayomu < olmuyormu (22/1)
emekleyemeymu < emekleyemiyormu (20/48)
9mymu < kmyormu (22/48)
aldritmymu < aldr etmiyormu (24/73)
Blge aznda imdiki zaman rivayet birleik ekiminde sklkla nc bir
zaman ekinin (grlen gemi zaman eki) kullanlmasyla birlikte katmerli birleik
zamana rastlanmaktadr:
lyomudu (54/235)
dinniyomudu (19/52)
oturuyomudu (25/131)
yapyomudu (25/148)
o9uyomudu (29/6)
ba9yomudu (48/24)

2.2.6.4.3.2. Geni Zamann Rivayeti:

Derlediimiz metinlerde geni zaman rivayet ekimine sadece III. Teklik ve
III. okluk ahs gsteren fillerde rastlanm olup rneklerimiz u ekildedir:

448

Teklik III. ahs:

-rm:
aslrm (32/67)
alrm (39/52)
ralanrm < sallanrm (42/84)

-irmi:
gelirmi (32/45)
redirmi < retirmi (17/9)

-urmu:
olurmu (30/32)
bulurmu (4/18)

-rmi:
dermi (28/3)

-m:
oparm < koparrm (17/10)
9layvarm < klayverimi (28/2)

-imi:
salverimi < salverirmi (12/10)
deidirimi < deitirirmi (28/78)

449

-umu:
durumu < dururmu (24/25)
vurumu < vururmu (32/45)

-m:
gtrm < gtrrm (2/17)
gTdrm < gttrrm (29/122)

-m:
duym < duyarm (20/6)
sam < saarm (26/3)
yudm < yutarm (58/1)
azm < kazarm (28/2)
am < aarm (29/118)
ba9m < bakarm (28/3)
tutm < tutarm (28/77)

-mi:
edmi < edermi (42/82)
slmi < sylermi (32/50)

450

okluk III. ahs:

-irlmi:
gelirlmi < gelirlermi (65/12)

-rlm:
tanrlm < tanrlarm (42/81)

-ulm:
durulm < dururlarm (65/12)

-lm:
atlm < atarlarm (42/80)
yaplm < yaparlarm (24/102)

Olumsuzu:
yapmazm (20/28)
bilmezmi (32/15)

Blge aznda bu birleik zaman kalb zerinde kullanlan grlen gemi

zaman ekiyle birlikte katmerli birleik zaman ekli sklkla grlmektedir:
blanrmd (29/8)
dadrmd (16/19)
o9urmudu (49/104)
olurmudu (59/79)

451

verimidi (29/2)
sormd (14/6)
deyverimidi (14/6)
yapmd (16/19)
onuurlmd (29/7)
yaplmd (39/62)
orlmld (49/87)

2.2.6.4.3.3. stek Kipinin Rivayeti:

Blgede yaptmz derlemelerde bu yapya sadece bir kelimede rastlanmtr:
geleymiinizdi (10/35)

2.2.6.4.3.4. Gelecek Zamann Rivayeti:

Derlediimiz metinlerde gelecek zaman rivayet ekimine genellikle III.
Teklik ahs gsteren fillerde rastlanmtr.

Teklik III. ahs:

-cekmi:
evlendircekmi < evlendirecekmi (28/31)
vercekmi < verecekmi (28/32)
kesilcekmi < kesilecekmi (28/32)

452

-ecekmi:
dirilecekmi (24/29)
girecekmi (34/109)
gidecekmi (36/49)

-ycekmi:
yiycekmi < yiyecekmi (17/45)

-cam:
dourcam < douracakm (44/93)

-cm:
dourcm < douracakm (44/91)

-cm:
pa9lancm < temizlenecekmi (63/45)

-ecmi:
gelecmi < gelecekmi (42/77)

okluk I. ahs:
-ceymiiz:
ceymiiz < diyecekmiiz (51/111)

453

Derlenilen metinlerde renilen gemi zamann ve gereklilik kipinin rivayet

birleik ekimleriyle ilgili rnek olmamas sebebiyle bu blmde metin d
derlemeyi uygun grmedik. Bu yaplarn blge aznda ilek bir kullanm olmad
sonucuna vardk.

2.2.6.5. YARDIMCI FLLER

2.2.6.5.1. simleri Gelen Yardmc Fiiller:
ed- :
ziyaretedicem (3/62)
yardmedl (25/200)
ipTediol (42/18)
firarediyol (42/18)
istiveddikden sra (54/185)
yardmedecek (54/193)
ikamedeceyini (54/201)
eyedioz (2/37)
telefonedem (3/39)

454

et- :
feydetmedi (62/15)
abletmiyol (66/11)
mletdiler (66/26)
nas1betdise (67/2)
devmetmi (4/23)
murcTetdim (8/37)
icdetdim (21/91)
sraretmil (28/11)
trifetmil (41/20)
haberet (42/83)
iziyeTeTdi (51/279)

id- :
nas1Pids (3/11)
ihrcTidldirsem (11/98)
ipyetidiy (28/61)
devamideyoz (42/34)

455

afide (48/43)
ikrmideriz (49/30)
dveTideriz (49/46)
ikrmidl (49/68)
yrdmideriz (49/73)
akederiden yo9 (51/8)
hayreTidsin (51/205)
dveTiderlerdi (66/33)

it- :
ablitmi(20/49)
yardmitsin (51/102)
yardmitse (51/122)
teslimitmi (56/42)
devamitdim (65/35)
meraOitmi (68/60)
1anitsin (2/16)

456

nas1bitsin (11/46)
biriri biritsin (16/51)
ablitmedi (16/72)
vasiyeTitmi (24/3)
ipyeTitmil (24/42)
tkibitmi (28/54)
sraritmi (28/120)
doumitdim (31/121)
feryaditmeye balam (32/83)
mesvditsin (37/37)
feTitdim (37/57)

ol- :
harboluyo (1/25)
ararolmadan (1/36)
afolayo (2/32)
nas1Polmad (3/30)

457

tersliKoldu (3/31)
ziynolmasn (6/20)
hasTolmasn (7/75)
ikinolann (7/317)
baolmaz (7/393)
gmgkoldu (8/1)
minsiPolann (11/29)
timizolaca9 (11/74)
patronoldu (13/2)
alOolur (13/92)
sarlOolmasn (14/40)
cvOolurdu (16/15)
keivolun (16/34)
Oupayolmu (17/24)
misfirolmu (17/44)
bololdv zaman (18/8)
gzelolur (19/14)

458

ymzOolur (19/14)
alabalOoldu (19/18)
kmrolur (19/22)
oOolur (19/48)
sabaholmu (20/29)
daolmu (20/58)
amolmu (20/72)
amelyToldum (21/3)
trmaroldv zaman (21/12)
yroldu (21/63)

- :
abuOsun (1/74)
gelindum (5/112)
uzunsun (5/144)
veremmu (5/183)
zmeTmasn (7/190)

459

fiyeTsun (7/402)
mrrsur (16/46)
krsur (16/61)
ammu (22/28)
misfirmu (24/58)
teslimmaynca (32/63)
rengsun (34/4)
bolluOsun (38/5)
dalmu (42/92)
emaz (42/93)
deTmu (49/80)
sarlOdu (49/94)
scaOmaycaO (53/169)
badu (61/8)
knhdu (61/31)
trizdum (64/1)
tradum (64/11)

460

2.2.6.5.2. Fiillere Gelen Yardmc fiiller

2.2.6.5.2.1. Yeterlik:
-bil :
o9udabilir < okutabilir (11/44)
yapabilirser < yapabilirsen (11/56)
doyurabilirsen (11/74)
napabilir < ne yapabilir (11/103)
annadabiliyon < anlatabiliyorum (13/190)
labilom < klabiliyorum (21/4)
y9ayabilirmir? < ykayabilir misin? (22/9)
alabilirlse < alabilirlerse (30/30)
alabilesiy (38/41)
labild1n < klabildiin (39/78)
satabilcek < satabilecek (41/12)
yapabildim (42/6)
yapabilimin < yapabilir misin? (47/204)
dutTurabildiine < tutturabildiine (48/103)
yidirebileyoll myd? < yedirebiliyorlar myd? (50/46)
grebilsek (51/74)

461

yinebilir < yenebilir (53/110)

ekebilirsiniz (5/40)
evlenebilir (28/122)
getirebilecekl mi? < getirebilecekler mi? (30/29)
evlenebilecekl mi? < evlenebilecekler mi? (30/41)
yiyebilir (53/227)
gnderebilir (54/112)
yerleebilirse (5/5)

Olumsuzu:
ba9amadm (5/110)
so9amadm (5/111)
uyuyamayon < uyuyamyorum (7/3)
alamaz (7/421)
bulamazlsa < bulamazlarsa (8/6)
yapamam (8/21)
alamad (10/56)
o9udamad9 < okutamadk (13/2)
alamayon < alamyorum (13/20)
ekemeyoz < ekemiyoruz (19/46)
dyemeyoz < diyemiyoruz (19/65)

462

bilememil < bilememiler (20/9)

eyleyemeymu < eleyemiyormu (20/48)
getiremez (21/55)
veremedik (21/74)

2.2.6.5.2.2. Tezlik:
-ver:
aldrverin < kaldrverin (21/93)
deyverildi < deyiverirlerdi (25/98)
srverio < srveriyor (25/160)
kesveriz < kesiveririz (25/177)
biiriveridim < piiriverirdim (25/185)
gydirverin < giydiriverin (26/5)
ledirveren < paylatrvereyim (28/25)
deyverin < deyiveririm (28/38)
gsdveriser < gsteriverirsen (28/73)
deyverildi < deyiverirlerdi (31/8)

-var:
yapvarcaz < yapvereceiz (31/42)

463

y9ayvarayon < ykayveriyorum (9/15)

yapdrvarsn < yaptrverirsin (10/38)
yapvarsn < yapverirsin (11/88)
o9urvar mn? < okuyuverir misin? (13/42)
rvaran < arvereyim (13/50)
ayrvarld < ayrverirlerdi (13/118)
9atTrvard9 < karttrverirdik (13/125)
annadvarayon < anlatveriyorum (13/130)
tutavaran < tutuvereyim (17/22)

-v:
yapvdl < yapverdiler (8/16)
alvdl < alverdiler (8/23)
uzadv < uzatver (13/143)
arnadvm < anlatvermi (13/145)
oyvml < koyuvermiler (13/181)
atvm < atvermi (13/218)
yapdrvm < yaptrvermi (24/92)
alv < alver (24/99)
yavsa < yaverse (36/81)

464

annatvmazl md? < anlatvermezler miydi? (43/1)

-v:
yatrvmi < yatrvermi (7/35)
blayvmi < balayvermi (7/36)
kesilivdi < kesiliverdi (39/28)
gidivnce < gidiverince (67/18)
dzeldiv < dzeltiver (68/26)

Olumsuzu:
gitmeyveridik < gitmeyiverirdik (34/15)
oyvmazld < koyuvermezlerdi (34/14)
gmeyve < gelmeyiver (34/15)
oluvmaz < oluvermez (39/3)
annatvmaz md? < anlatvermezler miydi (43/1)

2.2.6.5.2.3. Sreklik:
-
o:
alaodum (40/40)

465

2.2.6.6. EK-FL (Cevher Fiili)

Ek eylem, isimlere ve isim soylu szcklere gelerek onlara yarg anlam
kazandran unsurdur.121
Bilecik ve yresi azlarnda da er- > i- deiimine uram olan i- yardmc
fiili kullanlmaktadr.
Derlemi olduumuz metinlerde ek-fiil ile kurulmu kelime rnekleri ok
fazladr.
Bu blmde srasyla imdiki ve Geni Zaman, Bilinen Gemi Zaman,
renilen Gemi Zaman ve art ekimlerini ve rneklerini greceiz

2.2.6.6.1. imdiki ve Geni Zaman

Teklik I. ahs:
hasTaym (3/1)
mera9lym (3/59)
emekliyim (41/17)
mvtym < muhtarm (42/10)
1sanym < insanm (44/1)
hasdaym (59/65)
adamym < adamm (62/20)

121

Eker, 2003: 297

466

Eski Anadolu Trkesindeki zamir kkenli ahs eki van / -venin kalnts
ve deiimi olan yn / -yin, -yun / -yn cevher fiilinde de isimleri fiile
dntrrken eski eserlerde kullanlmaktadr.122
Bilecik blgesi aznda da tespit ettiimiz arkaik rnekler mevcuttur.
1sanyn < insanm (17/34)
inyin (28/36)
piryin (28/36)
benyin < benim (32/9)
ardaryn < kardeinim (32/31)
insyin < insanm (32/48)
cinyin < cinim (32/48)
hasdayn < hastaym (48/75)
esgyin < askerim (64/4)
demyin < insanm (28/36)
yorunyun < yorgunum (28/57)
memnunyun < memnunum (44/5)

Teklik II. ahs:

1sin < iyisin (37/71)
hocasn (42/1)

122

Korkmaz, 1964 : 58

467

mvtsn (42/10)

okluk I. ahs:
aryz < karyz (51/9)
dvleT1sanyz (51/34)
yalyz (9/19)
hasTayz (8/2)
ya9nyz < yaknz (14/21)

2.2.6.6.2. Bilinen Gemi Zaman:

Teklik I. ahs:
ufaOdm < ufaktm (1/3)
gzeliydim < gzeliydim (5/156)
zdm < kzdm (13/161)
asgerdim < askerdim (42/33)
aOlldm < akllydm (52/3)
zaydm (65/32)

Teklik III. ahs:

aynd < aynyd (45/99)

468

vard < vard (49/86)

ar9adad < arkadayd (52/2)
eyiydi < iyiydi (48/2)
fenliydi < felliydi (58/69)
davulluydu (56/28)
youdu < yoktu (50/45)
vd < vard (50/45)
bc9ld < backlyd (59/80)
deyildi < deildi (59/83)
bezdi (61/11)
ocamand < kocamand (62/11)
vard (66/10)

2.2.6.6.3. renilen Gemi Zaman:

Teklik I. ahs:
bi hafdal9mm (7/34)
gkmm < kkmm (47/34)
a9lszmm (45/45)

469

Teklik III. ahs:

varm < varm (47/9)
umu < o imi (oymu) (17/50)
bumu < bu imi (buymu) (28/6)
yazlym (62/42)
leymi < yleymi (3/18)
rzaym (7/75)
subaym (7/105)
esgeriymi < askeriymi (7/106)
da ynym < ta ynym (20/56)
burasym (21/2)
dardaym (27/71)
malisanym < Manisalym (51/81)

2.2.6.6.4. art ekimi:

Teklik III. ahs:
deilse < deilse (53/17)
1se < iyiyse (53/17)
ekse < ekerse (53/34)
bekmesse < pekmezse (53/34)
cevisse < cevizse (53/61)

470

peynirse (53/61)
se < eyse (53/74)
furunsa < frnsa (53/129)
vsa < varsa (54/59)
o9sa (54/159)
yma9sa < yumuaksa (54/174)
izmsa < lazmsa (62/38)

Ek-fiilin hikaye, rivayet ve art kiplerine blgemiz azlarnda bol rastlanr.

alayodu < alyor i di (40/9)
azyodu9 < kazyor i di - k (61/26)
yrrdm < yrr i di - m (9/17)
apardn < kapatr i di - n (45/52)
do9urdu9 < dokur i di - k (13/100)
bladmd < baladm i - di (47/203)
oldudu < oldu i - di (52/56)
vurmuld < vurmular i - di (25/101)
kesseydi < kesse i di (46/40)
layosa < alyor i se (54/241)
verisen < verir i sen (52/11)

471

iser < ier i se - n (68/6)

gdise < geldi i se (32/111)
biirceysem < piirecek i se m (60/3)
yiceylse < yiyecekler i se (M.D.D)
deyomu < diyor i mi (48/65)
dinneym < dinliyor i mi (13/161)
redirmi < retir i mi (17/8)
vercekmi < verecek i mi (28/32)
gelecmi < gelecek i mi (42/77)

2.2.7. FLMSLER
Fiil kk ve gvdelerinden belirli eklerle tretilen; ancak, ahs ekleri alarak
ekime girmedii iin yarg bildirmeyen bitmemi fiillerdir.123

2.2.7.1. SIFAT-FLLER (PARTSPLER)

Kimi eklerle, fiilden sfat treten; bir yanyla fiil zellii gsteren, bir yanyla
da isimleri niteleme zellii olan yaplara denir.124

123
124

Zeynep Korkmaz, (2007): Gramer Terimleri Szl, TDK Yaynlar, Ankara: S.59
Ergin, 1998: 333

472

-an, -en :
olan fasilleyi ble yerinde (62/61)
su tutmayan yer stmla9 yaplmad (66/3)

rlan baaOlar toplasn dye (1/66)

aybolan hayvannar le yapd (7/138)
defaya niyetlenir o9
9uyan adn hinci (49/99)

layan dzel v de (51/165)

gelen misvirl i (51/165)
Ooyun bba denilen as (12/8)

-caO
O, -cek, -aca9
9,, -ecek:
yaplca9
9 eyi (21/82)
baa 9
9aca9
9 halin yo9 9u una (37/36)
salnca9 urcak y yo9 sten (45/81)

lecek yerine vurmam (24/104)

biecek yimek vsa gtrldi (25/27)
piircek halmolmuo (25/28)
tncek piey vsa baraba tnem demi (28/47)

473

bizim gitcek yrimiz yo9 (41/6)

satabilcek eklinnen yapyl (41/12)

icek su bulamayl kvde (47/113)
serecek yerlmiz v (49/140)

-maz, -mez:
vm bi 9
9maz yola (28/24)

gelmez yere gnderdil (11/154)

-d9
9 / -dik , -du9
9 / -dk:
Blge aznda bu ekle tretilmi gemi zaman sfat fiili, genellikle, iyelik
ekleriyle birleerek, sfat veya ad grevinde kullanlan szck kurulur.
Bu ekin iyelik ekleriyle birlemesiyle nl ikizlemesi veya nl uzamas
hadisesi grlmektedir.

ad u9uru bulmu (15/32)

sa9
9land yerden 9m (68/73)
yapld zaman (5/15)
keinir 9
9d yere, la da k (42/90)

v zaman (14/26)
bebek dovdv

474

u amln oldv
v tarafda (25/106)
ehmediye emesiniroldv
v yere (25/123)

Blge aznda bu ekle kurulmu gemi zaman sfat fiili, kma durumu
ekiyle birleerek gemi zaman zarf kurar.
yonan gitdiKden sna (1/44)
bcei yemledikden sra (11/73)

dikdikden keri (11/85)

gyindirdikden sra (25/33)
bard9
9dan sna sdnden dkl (39/51)
y9
9and9
9dan sora bunu burada yir d (54/57)
vuruldu9
9dan sra a (21/81)
l9umoldu9
9dan sna (38/8)

dkdkden sra (53/49)

dvldkden sora getirisin (53/200)

-ar, -er:
aynar suyuriine atsn (19/73)

475

-m / -mi, -mu / -m:

bimi tavvn bana gmcek (13/162)
betondan yaplm arapanalar vdr (21/38)

2.2.7.2. ZARF FLLER (GERNDUMLAR)

Zarf filler cmlede fiili niteleyerek zarf grevi yapan kelimelerdir.125

-nca / -ince , -unca / -nce:

yaray gurutamaynca a9nt yapyo (3/24)
gencolmaynca da edemiyoz ki (4/50)
peynir almaynca alrz (5/34)
ikindin namazn lnca ocukl (11/20)
unn oza yapnca at9 bilirsir (11/76)
amanr bv buvam gelince biz (13/217)
lano9uma ana gelince bere getirecer (17/7)
sna oluO gibi deyince olu9lu alm (19/36)
oy ben boray elleyince yroldu deyom (21/64)

125

Ergin, 1998:338

476

gvey girince kei z derisini 9m (22/28)

lan bunu duyunca hemen at eyleyvmi (28/49)
gyn dnm 9usmu, 9usunca yrek de 9m (28/96)
unn uyuyunca hemen bi anzahr 9m (30/69)
gcKolunca bi bilmeyon 9u (31/4)
buradan yurunca, ben bordaym uyuda (35/31)

grnce ges ger dnd giTdi (42/77)

sar yazmay rtnce ge dlerdi (49/95)
u dala 9 cik byynce (50/11)
anemlnce biz be zd9, uvacO ad9 (13/212)
at birden yrynce gelin ban eymi (26/34)

-d
ca, -dikce, -dike, -dkce:
sarld
ca dat veri (7/382)
sen yidikce ben doydum (7/403)
adam vdmecen dedikce sdne... (17/41)
kei iz gn gedikce byymu (22/5)
doha iaba dedikce ziyna girmek (29/132)

477

ilerledike bu sefer diyo u... (25/108)

bydkce dallamaya balyon (33/45)

-ara
, -erek:
unu yemekolarak bimi yuay... (10/24)
ver elii ekerek demi (15/33)
Blge aznda -ara, -erek zarf-fiil ekinin zerinde ayrlma hali eki (-den)
kullanlan rnekler de mevcuttur.

-erekden:
duzekerekden adamall yumurusun (53/206)
hzmatedd dsun dyerekden (54/193)
Yine blge aznda zarf-fiil ekinin nsznn deimi ve nlisini dm
halleri olan -ala/-elek, -la/-lek ekilleri de bulunmaktadr.

-ala
, -elek, -la
,, -lek:
duruma ba
ala
 indi m (31/125)
bu yl ecik duzllla
la
la yidim (36/38)
bydecek dyelek may muyuu gidemedik (8/9)

 duman psgrlelek gdmi (24/10)

ate saala

478

s
leyelek giddlddi (31/85)
motura dalaca9 deylek dedim ki (63/7)
Derlemi olduumuz metinlerde bu zarf-fiil ekinin vasta hali fonksiyonunda
ismin zerinde kulland bir rnekle de karlatk:
gelini amlek t am da olabilir (54/112)

-p, -p, -ip, -up, -p, -P, -iP, -uP, -P:

ben alp satyon deK gelirse (55/6)
byKadamym deyip de iyneyip gemdz (62/20)
ordan geip gidiliyodu (62/52)
ble atlp iatlam deil (67/11)
hm bi dene gelip de bi taraflara atmad (1/37)
beygir boundan arpa 
arp yirldmi (2/61)
allah yatrP da kimseyi iaplara batmasn (3/3)
bastunu atp gitce (3/39)

gelip gedke bize de gelin (5/5)

iardrp et suyu da atcen (5/25)
zinininsdne iuyup da le unnan... (10/37)

479

yiyyon dye durup bi tymu (17/49)

iz kdni bana oturup durumu (24/25)
iarnlp lesiye de yzne arparlrd (48/103)
ide u gtrp getirey beni (51/56)

grp ekip gidiy yni (66/41)

-madan, -meden:
dne balamadan pide ekdriz (10/43)
ikindin cmisinden 
madan eveli... (11/17)
gene de lamadan
lamadan olmayo (11/45)
arana ba
bamadan yarala9 gelece (20/38)
esKiden hiizinleme olmadan dn olurdu (25/79)

durmadan bi tarafdan hamr yumrulur (25/195)

hi tanmadan vard (31/3)

iaynatmadan maya alsn (34/26)

bi havta durmadan ald giTdi ocz (35/50)
hic kimsey seslenmeden yenge dedi (49/109)

gtmeden de ymayabiliru (54/175)

480

lmeden annaamazdOama gene... (58/67)

altya gd
dmeden aptesimi alr namazm ilarn (60/1)
kendi yzmeden ide bu tarafa gemi (12/16)
ocular iarya gsdd
dmeden ml (20/11)

lmeden u gne iad gdmi (20/80)

yar yola gd
dmeden ipini kesmild (24/42)
lan iua bildirmeden kdni bacn iaba yerinden kesmi (24/88)

-
an, -ken:
Geni zaman ekinden sonra kullanlan bir zarf-fiil ekidir.
Yaz dilinde nl uyumuna uymayan bir yaps olduu halde blgemizde bu
ekin an ekli de mevcuttur.

oynar
an ble evmizin ble ala (1/58)
u iayn
an unuiine atrz (1/78)

yatr
an bu iz eptesalm (13/139)
tam oyn
an arap buradan d... (21/103)

iz
an lan barmanda ys{ grm (28/117)
derken am ezan oluyo yatoz (1/20)

481

dken deyo dene gemi iad deyo (2/29)

gnind
beklddken hemen yapverin ddim (6/37)
gidddken aln, iuyveren hepiniz ymn (7/45)
geliken yoruldun mu? (7/234)
glddken gz irp (7/241)
iz bekld
dken uyul (7/443)
ekmek piiriken baia eyld de pimriz (10/38)
u ara yirken sen de iarncn doyurusun (11/80)
diyrbekirden gelirken gene salnan geiyo (12/42)
at edirken gene hinci una dn yapayola (13/175)
tuvleTde siyd
dken satvardm (43/21)
Derlemelerimizde bu ekin baz kelimelerde grlen gemi zamann zerinde
kullanld rnekler tespit ettik:

an keri... (49/82)
tavu oldu
hemen yatdmd, gd
dldiken hemen ble (47/201)
Blge aznda bu ek isimlerin zerinde de olduka youn bir ekilde
kullanlmaktadr. Bu kullanmlarn bazlarnda iken eklini korumutur.
hemen evdeken bal (11/49)

482

b
leken ocular iodular dda... (20/17)
pay biken ikiledi (24/68)
develd telqql
iken pireld berberiken (43/9)

genken ben t o ilelidim (44/2)

t lmmsedeken peine dd (44/52)
hinci inikken gyeyol kltdur... (45/49)
o avrd geken emmd hincm (59/61)

ocu
an,
gelinnikken ouruduk (59/66)

askeriken benimaradal hepsi... (65/32)
genke yapd (19/14)

-ke, -
a:
hayv gdd
dke llda kesiyorun (33/27)
sab hamama getirike esKi elbiseldni... (33/73)
ndan sna urdan gelirke... (2/4)

dddirke urdan boyna ldmi (2/17)

gelip ged
dke bize de gelin (5/5)

483

suyu iaynadrke iine dkveroz (5/29)

bu yana gelirke sda bie va (12/7)
herivavda
a evi iavdaO kd (51/22)

-a / -e:
abla iarda laya laya yola tmld (68/4)

sallaya sallaya iolum dd (11/126)

depe depe gmerek (15/38)
ayabilirmi? demi (22/9)
amar y

- / -i, -u / - :
san da yollara tvd
dmi (15/1)
ben de inci boncu diziverin ddmi (20/4)
annadvarayon < anlatveriyorum (13/130)
vazgeivddim < vazgeiverdim (67/18)
oluvmaz < oluvermez (39/3)
uzadv < uzatver (13/143)

484

3. METNLER

485

-1ANLATAN

: mmhan zcan

YA

: 93

ETNK KKEN

: Yrk

DERLEME YER

: Bozalan Ky / Bozyk

(Yunan Harbi)
geldi, geldi. d imdik az m durdu o mu durdu bilmeyyon u vatla. urlda ine
birini kesmil, asgerne vrdirmi. bizim de evmizi nde bi inen kesildmni
belear bilon. ufaOdm, ufaOdm unu bilon. indi undan sna kve bi ey yaPmad
ule bi. yalrz yonan geliyo dedil mi arabay oo bbam. iine ocular bindiro
5

iarderesinde ayderesi vrm u dderesinde uraya dereye iaos. dardere kvnde,

oraya dereye ayoz. urdan geri geloz. unu geiroz, yonandan bi ey
grmeyyozurda. bi ey grmeyyoz. ili az m durdu o mu durdu, indi bu harbe
balam. az m durdu oO mu durdu bilmeyyou vat. harbe balam. balaynca
nbcez? nbcez? yonan sklm, iovuyomu, iayomu, herkes tertipli sun, ua

10

gre. ule olunca nbcez? sz vaTndan alr, bu vTl dsem olabilir. iarayilende

bi merusTa adnda birsi vd, u da bizim demircimizdi. kvmz demircisi.
iaravl urda, iaravl erkez. hd u deyyoun, kvn haberi yonan biliyo burda
memlekitemizde oldnu y, ne vat giTcni bilemiyo. u merusTa deyyo9un, uray
yod hy bozalall! yonan skly, geri gidiy, kendiizi tertibal! diye

15

baryo, eylik yapyo. undan sna nparld y? nplrd? nbcz? burey gelirse bu
geleri nerey salcz. ? samanlOlara otu iine gmlrdk, undan soracim camlar

486

perdelrdik, yonandan orumuza.  da gelmesin dyelekden. nbcez? merusTa

bard. e nabicz? erkezlere yonan bi ey demezmi. genlere herkez afadarna
gtsn. yall burda sra spaya baar. sonra npyoz ? ben anamnan iardelernen
20

merusTan misafiryiz. ule derken am ezan oluyo yatoz. yo9 yonan yo9, art
yo. yonan yo9 ertesgn iyoz, zabl hy! ne duruyouz? rleyyo, rrr,
patpatpat, gmgmgm irleyyo herkes. nbcz? nerey gitcz? merusTa, ha
geli, uray giri. evleri de gzeldi. Oa adn? drT dene adn, be dene mi? ben de
ocum. z da va iimizde gelin de va iimizde. merusTa bizi uraya uydu. ala

25

aradan r r top patleyyo, harboluyo. burda duru, duruy, o gzetleyyo, geliyo.

para para para, paa paa asgeri biri. paa paa. uray salano, buray salano zl.
yo9 yo9 yo9 hadi. yo9 yo9 hadi. bi geliceK iki geldi. sizi ben ddi, buraya mza
salym ddi evialtna, merusTa. ule mi etc bule mi etc derken hade,
durma. getirmi eve bi hate deydirmi, ev yanyo hadi. nereye gitcz? iaciz

30

iovalc dru, gidicz. dutuverdi benimelimden, oculelinden, hadi lem nerey
giderse, misir tarlalndan iririr mcr, erkez her neyise. uray vrd. alla
yatml, herkes bule yatmd. urey yonan iurmu arya. gidememi te. gelenn de
ormanda yatyo. ucunda banda olann da braz dnyo, buray geliP de bunnara
doanmasn dyeleKden, ocul ekmek dye baro, su dye baro. eme yo9 yo9

35

zlezle zlezle zlezle amezanna yan haydin yonan ykn saryo

ardeyyo, al iarolmadan nereye gitcesseK gidelim. gidicez memleketden
mz demil. ararar u topunu tfini hm bi dene gelip de bi taraflara atmad
burda. amezannda dutuvddik, aynaydn ocuOlelinden dutan, srtna blayan
prprpr iarda iarda, andilli deresine indik. urda herkes misirlikde

40

yatd. ertesi gn yonan almad, herkes memlepna gidiceK dedil. iarayl kyne

487

giTdik, sra kvmze. . . yonan buray ilk geldm zamanda yrK arlarnda ba paras
derl, gelinolan iza altndan gmden. yonanasgeri gmi, banianoT banianoT
banianoT dmi. musa vm analm boynunda. ioparPm. istipamlar
azanaserl bi i aldl ocuOllan oyun oynld. yonan gitdiKden sna burda bi
45

trk yald:

esKirden toPatld
yonan isqama atld
omaOlnovasnda
50

meydan avias dutuldu

ardln bayr
can candan ayr
bozalan aysn
55

merusTa ayr

(ekirge Afeti)
oynaran bule evmizin bule ala. ar ol vdi gibi gv yzne. hep ekirge
ekirge ekirge. erkekl adaml Tl ekirge geldi. irlcek ekirge geldi. unnar
60

yazmalar balayoz. ortasndan top yapyoz. ekirgelere furuyoz, su gibi ekirge. ule ule
ule ule ulen geene adar hlen aynad kv iinde, nerlere gitdil gdilse. urdan
sna giTdi. ekirge giTdi. urianla iovladl, tehnede gd. urdan te ad.

indi

ekirge ald. ertesi gn nldu? herkes tarlasna gitcek. rd m ? doanmadan m

gitTi? ekinl bime zamn. urdan, u depeden ayo. tede n ad tarla vsa iinden
65

gidiyo. rabildmni iry, ramadn gidiy. h emir geldi, herkes gitsin tarlasnda

488

rlan baaOlar toplasn dye. giden rlan toplad, rlmn bidi atT. tlO oldu
bule. undan sra bi emir geldi, ekirgeni palamas v. nas paklanceymi? yavru
yrtm arnca gibi, uamy. remesin dleKden bi azma krek hadi da, hadi da
nolcek. bzKden eyden emir geldi. una da anire derlddi. anire geldi. ur gidicez
70

dyeleKden. toplayn da bi de getiri, grelim dye. birisi gn gidildi.

(Bulgur Tovgas)
imdi yourdu tencereye uysn. cOun atsn iine. ey atysa su uy cO bi
hallsin. undan sna da getiri buliuru uysiine. unu ardrs adamall, eyce
halledsin. undan sna da abuOsun dyince scaO su uys. temellscaO deyil
75

l. acele deyilse, sou su uys. unu ardra ardra ardra oO oyuldursun.

az su uys. ule ardra ardra ardra aynam bal. bulur pirin

gibi

abuOlmez, buliur oO aynamaOistd. undan sna da ormannmzda bi kekik

biter. gider unu toplar geliriz. yrz, bi ipliKnen blrz. u aynan unuiine
atrz. bur bur o9ar. aynad m ipini alverirsi. istedm adar yirsin. tovia orbas
80

bu, yrkleri birinci orbas.

(Gebe Brei)
imdiKunu da hamr yumurusu. gzleme yaps, u iad asunu. yan nas
iuyceysen buraya ats, burdan da buraya ats burdan da buraya ats. drT ke
olur. drT ke olunca, hatei yasn. unusTne de sac orsu, sacolur. unu
85

sacsTne iorsun, alt hateli. ne de tencereynen ylamaniin tencereye fa

bieye uyars. kesKiynen ununsTne atsn. u abard m bi unu alTs evirirsin.
evirdi mi iana alrsn. unu biirdi bitTi mi, iki yzn de yls. indirisin u
ad oluru gbekcik e. undan sna da unu npl, alveril didle didle didle
ymOll, hallolur. cO bi arabib ekl osun dye. isT atma. undan sna da

489

90

imdik tepsiye gre u tepsi gibi tepsiye gre ince beze yazs hamrdan. u tepsini
iine orsu, unuiine de ufalanlar orsu. sivreldirsi bule yayvan del. u bardn
nas. sivreldirsi bule yayvan del. u bardn nas. yz apa apal, ule sivrelde
sivrelde bu bardnalt gibi olur. yua bbd yaps. edirfn da ikisini de yapdrs
tencereniiinde akmasn d. bule bule bule yapdrs hatede. imdi ayiazl v.

95

ayaz yas. evire evire evire u izar. biz hatede yapd. ysz kenarsz. una
devirisiunu. u tepsiyi, boaldn tepsiyi bi d yls tepsiniiine. undan sna
aldr bi d orsu hate. unu da ule ekerekle. ninnda yaplrd bu brek.

490
-2ANLATAN

: Hasan K

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 73

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Dodurga Kasabas / Bozyk

(Dedesinin Sava Anlar)

burdan yayanarabisTana gidiyo. mrann raon btn kvldn biliy. indi e eysi bu alihsan
paa ingilize yesir dm asgerinne barabaurda yesirken. ingilizl bunu telrglye
apayol. eyi alihsan paay. indiKatatrk meydana yo. indiKatatrk anarada
asgdrleri toplayo. haymana ovasndan afyon cepesine u yunana. ndan sna urdan gelirke
5

haymana ovasnda gelirke duyuluyo. indiKasger alihsan paa gmi alihsan paa gmi
alihsan paa gmi dye. ndan sna ddiyo, bekleyo atatrk. alihsan paa bi gdi deyo,
undan sra deyo, iridi atatrk ufac deyo. ndan sna asgere Oumanyasn vedim,
beksemeTini vedim, ymcni vedim deyo. ule geliy geiy imdi. en son nefer derlmi eye,
biz er deyoz y. una nefer derlmi. nefere, en son nefere srT antay oarlum baoam

10

deyo, aray. hani bekmetlerolum? yidim, hani unun? yidim. a ben ara ben deyo, hi
ses mad deyo. bu gitTi deyo. ombe gn hicarayan soran olmad deyo. haymana
ovasnda yatdo. undan sna bizi deyo etdil dey, beni svriye ayrdl deyo. bu
altndaovasnda kvden kve gndz gitmeK yoo diyo. bu rusula anlay imdi. rus
apalar geley. u zaman farOnda msn apialda eyl vd. bule putlar vd altnda.

15

ruslnm o. afyonda ingilizin ral geliyooun, buray dey trk deyo, yedi senede sksn
deyo yedi saatde d mqanitsin deyo. yumurtaya tavua oO dknnmi. undan sna yumurta
gtrm, tavuO gtrm. dirke urda boyna lmi, topl mevzileri lmi. bizim

491
gibi sivillere babozuo derdi undan sna. bi babozua gndz yatyoz diyo, geceyle yola
oyoz deyo. kvden kve, afyon cepesine, eyin yannanna ide afyondan sna ne ky
20

geliyodu? ha uao. uaOda deyo izmir haTdn kesiyoz deyo. yolln kesdiK deyo. sabya
yaon maytap dabancas v deyo. attn m gittiyi yere gad dyo dey. undan sna
afyonovas deyo. hiallahdan duman eklinde gzkmeyo deyo. neyse biz napam? napam?
gidem ule bi iayannnnden deyo izmire giden haTlar kescez deyo. izmire etdiK deyo.
on drt gne de deyo izmire indiK deyo. undan sna on drT gne izmire vado deyo. baodo

25

deyo yunan deyo tim yapdryo, yunan subay deyo. svrisiz harbolmaz deyo. alayolaraO
svri deyo. undan deyo, etdiK deyo. hemen bayr ekdik deyo. unu teslimald deyo.
hemenindiK deyo millet ovalam izmirde deyo. aOaOaO deyo sivill yni evlden
oamayolm. vado deyo, yunan bayrn indirdiK deyo. undan sra trk bayrn daodo
deyo. am, gninken deyo dene gemi akd deyo. birini eviremedik deyo. bi denesi

30

dnd geldi deyo. bi denesi yaral uludu ald deyo. gecelende bizim milletimiz deyo gece ne
vsa sab ad dadl deyo. undan sna geri dnen gemi deyo, hi ba sarol hoca deyo.
atatrk hani bi qafolayo da, atatrk hoca kesdi deyol y deyo. unu btn yunann
ayolm, unnar kesmi. gtn demi, nereye gidl unnar kesmi. sna biz deyo bi kv
vd, acz deyo. asgerin bi arn doysun deyo hi bi devlet haondan gelemez deyo. yalz i

35

harbinden gord undan sna ettiK deyo ddirlmi, gidiyoz deyo buliur toplatTrdo
kvde deyo, subayl deyo glgelde oturu, biz de deyo tfeK atTo biz de deyo
glgelde eyedioz hemen deyo. bizim gibisilere babozuO dldmi hemen babozuO
geldi deyo. hemen at bin, drderol dedi deyo. ordan ha baoam ha baoam kvn birini
yaoml deyo. undan sna urdan gediK ule ioytao da ky deyo. unn hemen mahkimeleri

40

de ru iurdular dio. ben ha o zaman bi daratTrdo eyde uray da deyo. anadan dovma ne
varsa olu ocu, adam ar z ne varsa anadan dovma yapml doldurmul. bi
daratTrdo deyo, dereye a boand deyo. vado deyo kvniine girdik deyo, alanlar da

492
iledik deyo. anadan dovma adnn boynumuza sarld deyo, subay deyo bamzda, alln
seven geri ekilsin dedi deyo. ekildi ule bi depeye otTuo deyo. undan sna deyo. ne
45

zamanda biirdiniz u yimekleri deyo, ne zamanda etTiniz eyleri deyo. undan sna ule
bizim yunanovas deriz, yunanovasna e ediyol, gevur hayvannnan geeyol. geir
baam geir baam deyo drT st hayvan geTi deyo. ta sna hayvanlla aro deyo bi
daratTrdo deyo. bu deyo bozkde deyo, oyun depelnde elli dene cepne veril deyo,
hemen arz deyo. tatata atarz deyo. hadi geri deyo gevur sTde bizimkil de bu

50

yandaym. biz onndan oruz onn bizden or. t bursann azanc rampas derler t uraya
aml. bi gece deyo gevur oO deyverirdi ha ble gvelde annadrd st bire ad rmetli.
erzurumda oO rlm, donmu btnaser. ollna, burldan gsTmek gibi masn,
burldan kesmil kesmil sepetrdrml, atrlla beygirlle memleketlne. erzurum
oO rm souOdan oO rlm bizimaser. indiKay ot yidiK deyo. ot deyo,

55

insann arnnn doydnu biliyon da deyo ferinolmayo deyo. erzurumda stma tuTmu unu
da. unu da stma tuTdu deyo. usulcac deyo, varyoz deyo, ediyon deyo, oparyon
oparyon, su ien mnasnna burama dolduruyon, geliyom battaniye ekiyon deyo, urda
yiyon deyo. arnm doyuyo eyi gzel ule yiyon deyo. ynz ferin olmayo deyo. ay ot
yimil. gerdeme otuymu u. arpay avurduo avurduo yidik deyo. arabisTanda geceleyin bi

60

balye alml, sna avurmul avurmul sablan bi ayve a bi gayve a yimil.

beygir booundan arpa arp yirlmi. burdan yayan arabisTana gidiyol. sna arabn bi
Tanesi deyo on dnm arpas v bule ara arpa deyo. hemen bir tutam deyo yidiK deyo.
yooluo olmasa hi kimse haondan gelemez deyo.

493

-3ANLATAN

: Eyp Bayrak

RENM DURUMU

: lkokul

YA:

: 71

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YERI

: Gnyark Ky / Bozyk

(Hastalk)
hasTaym glm. lmcl deyilamma ompile kireleme v. u s bacmda kemik
d. u iada iki barmao yara v. her sab pansuman ediyor. e nbcer baa geler
ekilir. allaha gene buna krediyom. allah yatrP da kimseyi aplara baoTmasn.
yatmao zor, e zoru yatmao. kendimi ide dayo. oturup aloamyo. bacaolam oO
5

berbat. yara u ad yarann eysi yoo da tsiri. bu kireleme oo fen. esKirde geer
altay evel otuz gn yatdm. bu yaray urutsayld, dosan tne serom furdul,
yatrdl otuz gn. devlet hasdnesinde esKirde. dizlme piqatin ioycaold. piqatin
piqatin. piqatin iodul am yryom. piqatin iyi bi amm yar v dye ioyamadl
ide. dedil yara olunca ioyamayz dedil. onan sna dizlmden inne furdurdum, on

10

gn arayla dene. biray da una giTdim geldim on gn araylan fayda edemedi.

velhsl baamide all nasmPids yarrdan sna m olur eye gidecem, derizliye. u
pamuOalede bir pamuOalenin altnda urda bi hamaml v. ne hamamlar deyol
unnara? oraya gitmek niyetindeyim all nasmPidse. oras oO metediyol. indi
hamaml deyiik deyiik yni. yni suyudan, yh yerinden havasndan ayry.

15

afyona da giTdim ben, balkesire de giTdim, gnene de giTdim. ktyann iki sefer
giTdim, sakaryaya da giTdim. velhsl ne diyl oraya yrabbi y hatrlayamadm.
pamuOaleninaltnda, alt yandan. uraya h orda hep bm evinierisinde, blyosu, yz

494

numaras, mutfay hep evin ierisindeymi. uleymi yni. oras ok m dil. dil
uraya bi ismi v hsmamm. zor yryom, yz metre giTdim mi gidemiyom. birden
20

bule dizlm iopucaom gibi dom oO zor. ta barmalamdan depeme iad btn
yzm gzm her yerim kireleme. y glm oO fen, npam ? serom furdul ide
yaray iurutsald, dizlme piqatin ioyverecekdi, yaray doldurucald biliyomun.
yaray doldurup oapatacald, dizlme de piqatin oycald am yaray iurutamaynca
aont yapyo. her sab ponsuman ediyomunu. dizimiraltnda oynnaltnda.

25

oynaOold iin ilq ant yapyo. biliyon oynaoda y, tabi alyo. oynao ne de olsa
alyo. he tamam hamamlrismi aolma geldi indi, iaraymt, iaraymt hamamlar diol
uraya glm. oray yz hneymi. yz hnenin yz tne bule evi vm hususi,
blyolu. uleymiuras, iaraymt pamuOaleye bl. pamuOale gstdi y, han beyaz
bir y v y urann esinde, yni iuzeyinde, iuzeyinde yni u ky iuzeyindeymi.

30

gidemedim gitdim uraya da ben, nasmPolmad pamuOaleye iad vadm. oraya vadm
nasmPolmad. ordan gerisin geri geldim. ule bi tersliKoldu. giTdiydim amm
nasmPolmad h. nasmPolursa h gelir hintTen yemenden, nasmPolmazsa ne
gelirelden dl glm. nasmPolmad m olmuyo, param da vad. uraya da gitmidim.
sra m de bi yere giTdimdi. bizim ocn asger aroada vmd orda, pamuOalede.

35

vadm turisTiKotelleri falan v. lontalar, havuzlar mavuzlar oO tabi

turistiKold iin. amca dedil urda yemek yicer dedil, u odada yatacar.
baOisTsen u havuzda da serinlsin dedil. seni dedil yarn sablen tasiye
bindirecez iaraymt de bizim aorablmz v. seni gtrp teslim edecez, evelall
basTunu atp gitcer burda dedil amm. oca bi telefonedem de dedim geldm mi

40

suleyem dedim. toruna bi telefon buraya. dede abuO gel. e ne v? siortadan aradl
seni, iki sefdir siorta aryo. emeklilik dvs vard y. hydi baam hsm beni taosiye

495

bindirdil ili derizliye oardl, otobse bindirdil, all rz sun beni gnderdil.
sableyin geldim. gldim siortaya giTdim. yv amca nd geldi? dedild yv, ne gereyi
vd? dedild y, bunu bi acelesi yoO dedil, biz aradOeve seni emme dedil,
45

gelmeyeydir,, , , , gitmiinoraya dedil. ama zldm ama geldik bi kere. velsl bi d

da nasmbolmad hsm b gitmeKoraya. Kien sene giTdim, deK gelmedi para
durumu ge giTdim. an iazs, anaoOalenin an azasnn bardaO kvne gitdim.
ulud gibi yksek dn iinde. yv cenaball ulud gibi depede ule bi scaO su v hsm.
nasl nerden geliyo

50

u scaO su? depeninsTnde yv. hem ne scaO. oraya da

yapml bule hamam sna. orasn oo meteTdi bar birisi, eyde grende eTdi.
oOmdi oras amm soudan duramadm glm bd. iki gn durdum. e hamamdan
om sou oo souo hava oo sermn. baodm dm. om, om olmayo. olmad
drdnc gn geldim. braodm geldim de baoam bu sene bi iaraymde bi gidem. bi de
oraya gidem de all ne gsteri. orda bu an azsn bi su masac v, oO gzel amm

55

souya deK geldim ide. yav bule nc iatdan gibi ule bi su ao havuzun iine,
havuz v hsm. tazyikli su msana vurdz zaman bule masac yapo. ule vuruo y mbrek
sopa vuru gibi her yerine y. h ule fen oras oO houma giTdi amm gel a deK
geldi, gnden fazla duramadm orda, geldim de ama ur gidem de ey bura etmese
gine u an azasna gidicem. oraya o meraolym, oras oOouma gitdi. u masac

60

dvs. le sca su her yerde v bizim esKirde scao sul oo meseq. ulen edirneye
de nasmbolursa gidicem. edirnenin da selime cmisi v y o cmiye meraolym,
uraya all nasmbidse gidicem, u cmiyi bi ziyreTedicem.

496

-4ANLATAN

: Fatma Er

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 80

ETNK KKEN

: Yrk

DERLEME YER

: Delielmack Ky / Bozyk

(Genel)
seKizenoldu ya. kendimizanca gezdiroz. nas bildiniz, geldiniz siz. emekli deden,
alyoz, yeyyoz, ieyoz. tarlamz v yan emme yapamyoz. srme de ekme de bl
oluo birez. y bezin bl. h kerdirden olmaynca. lanlarn ikisinin de arabas v.
minibsleri v, birinin Oamyonu v. bzKde duruyo biri isTanbulda duruyo.
5

odunaymzda yanmzda. odun da getiTdiriyoz. bunl ekmek yapoz y. bule

yuvuruyoz hamr, frn yakoz, atoz ide. t uruluo d dolu. yaom odunu. ule
rtmz m y birez ide kendimizi zor gezdiroz. anar, bbar v m? ayrca m duruyon?
iki lum v benim ikisini bir everdim. iki gn sro, zevine eyiz gtroz, urdan
da tasiynen beygirinen getirioz. bi birini geTdik, bi birini geTdik. birini buray uyduo

10

birini buray uyduo. eide al dutoz davul, zurna. hinci li eyde oluo salonnda
olo. eveli biz burada etdik. buray dikdik bi bayrao buray dikdik bi bayra, gelince
aralarnda bi urban kesdik. gelinnerin arasnda. otus sene olmu yapdmz. indi
ikicmmiz burda duruyoz. drT z iki lum v, alt dene. zlarnan z bi lan burda
duruyo bzKde. ikisi de pendiKde duro isTanbulda, byK zlan byK lan.

15

bayramlda gelolar, gidolaride nPcen.

ben burda ddum. dedelerimiz gelmi, grmedik biz, dedelerlm. dutunmular, trla

497

edinmiler, ev yapmlar. biz de bbalarmzdan eiTdik. dedeler, ebeler pek mumu

dedemin. d ovalar btn bizim, zenginimi. herkescilen dedemi bulurmu dra dy
ekmek dy. buydeyalrlrm, unalrlrm. kendisi lm amcalarmlm, bi
20

bbam alm. bbam da evlenmi ide drTolan bi zdo biz. mala gidrdi. anlatm
almazd, hayvan gtm giderdi. geline drdi, evde gelinimiz vrd. bbamr anamr
tarlasnda ekmek dat drdi. frnnnnde drdi han. dat drdi, tembm edrdi. bbam
zat bi edinmemi, dedemir yerine, mlkne onmu, ordan devmetmi. evvelce de
emekliliK ne ydu glm, gei gddi bbam, oyun gddi inek gTd sna, ide

25

ld. otus sene olmu ldkleri anamr da bbamr da. amca da benlen bir, ikimiz
yaTz. esKiden dnlde buray bule evln ykseklmnde bayrao dikeriz. bayr bule
alma, ayva daoarlar, pala da daoarz. bbadan, anadan, dededen yleymi, biz de
yapdo. hinci yoO li, kimse yoO. yetien gidiyu, evlenen gidiyu bi tene yoO. belki ys
hne bzKde burdan gidennd. hinci ide kimnin adam lo kimnin ars lo. ule

30

ide. biz duruoz dedeynen ide, burdan emekli. trana yaparz, bulur aynadoz.
tranay uray bi azan oruz, dalar oruz. usuldan stnen ararz, yourdunan da
youruz, oruz, getiriz bule. buluru da aynadrz, uvala uyarz, dveriz, uruduruz,
ayalara bule elde srteriz, ekeyoz, yeyyoz. a her eyini hazrldn, turu ursn,
datl aynadrsn, pancar datls aynadrsn, bulur, trana her eyi, sala yaprsn, her

35

eyiri, ne yapabilirsen. eveli buraya adar ar olodu, iki senedir eyce olmo. iki
senedir peK olmo. hayvan vrd saTdo. inek de vrd, oyun da vrd. zlar varoa
gderlrdi, saarlrd, peynir yaprdo, y yourt yapoz bule ekoz. makinemiz v.
zlar gidince oyunlar saTdo, inekleri satTmz d be sene oldu olmad. sayodum
ben yedi bz olodu. am sab sayodum, saloz d. kendileri gelodu unlareve. h

40

doyunolar, sulanolar, gelolar. dede de idr yollarndan amelyToldu. u olunca

498

saTdO uzum. ono9Oa y olodu, terey yzo9Oa, yourT olodu, ekoduk

aynadoduo, uyyoduo. satoduk, tarmz vrd. tereziye szmeyi or, hemen
satarz, parasn veridi tr. yemd izalara st yourT, elimizden geldm adar ide
nPcen sdn saodu,
45

peynir yapoduo, tvn rooduo. yoran, dek

yapoduo. indi her eyden sdn, bu gnmze kr. hep emekli kvlmz. kesesinin
dibini grmez hi. buray gelir pazar. gitdik dedeynen bi kere. arabamz v. gelo,
getiro, gtro. gideriz, ne iqzmsa alrz. burdan da ekeralrz, ayalrz, y, duzcu.
bi de depeci gelo. domatis, bber, badlcan, arpz bizekmeyiz, ocalar ekmo.
geler olsa ekler. eker eko: fasille, umpir, soaneko, dolduruP gelo, d bao

50

urda gron mu? baa v. herkesin evir nnde baas v eksen. gencolmaynca
da edemiyoz ki.

499

-5ANLATAN

: Muzaffer t

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 66

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YERI:

: Gnyark Ky / Bozyk

(Genel)
iki z bi lum v. z gelinoldu. on yanda torunum v. eveli gcK evlenirdiK
eveli biz. hinci evlenemiyol, gcK evlendik. ben geldmmde iki sene sna gitdi dayn
asgere, h gcKtk h. benim lan yirmi drT yanda da okuycan deyo. everem
deyyoz evlenmeyyo, ouyyo. ynseKoulmu. z da bu yl nversiteyi baoam
5

yrleebilirse, iazand da yrleebilirse gidecek, nerey osa. gelip gedke bize de gelin
ba, kvl deyip de beyenmezlik yapmar. gelir buyurun gelir. bekirl deyince
kimsa getirveri, h gstveril size. bekir avul dl bize. dedelmiz hep e,
asgerde m, kimi sava da m, dedeleri ta sava da m, lanlar da hePasgerde
lm. bunuad da bekir. dedlden balayyo. nc bekir mi drdnc bekir mi bu

10

bilmem burada kv, erkes kv. bunn iki dil onuuyo, bizunnr dillerini
bilmeyiz. orda bi kv v ora da yrk. biz manavyz.

(Dn)
bizim dnn normal all, mevlit al yemek verilir. ekseri mevliT okurl gine
al olur. gelir,, bi dne gelir de grr bi. asabada yapyoz biz ri dnneri. kvde
15

msan yoo. dald kv. ekseri dn salonlarnda yapol. kvde yapld zaman misfirl
gelir cumartesi gn meseq, onnara yimek verilir. pazar gn piqav, mevliT al olursa

500

al deti de peK almad. yni genler oynar, mtiyarlar oynar, adnlar na gecesi
olur. cumartesi aam, pazar gn erkeklere olur. siq oo, oo siq atlrd yni. edirnede
bizim day lu v. zlar v iki tne. ikisi de oraya vdi, edirneye. biri de borda uretmen
20

ocas mendis

(Pilav, Mant)
piqav gzel yaparz. bulur piqav. bao piqav aynadrsn suyunu, aynao suya buluru
salsn, souO ayr bule ayr tavaya. ya oO uycan ama piqava, una uycan bulur
zarana ad zarca ya. iine bulur atcen. u zaraca, nar gibi bulur. iirdeki
25

bulur zarana ad, undan sna halaycen. ardrp et suyu da atcen, bao ne gzel
oluyo. etin vsa et de dra iine. bulur zarana ad zartcen ya. h pembelecek,
bulurun sTne dkcer u abarcek. aOiinde durana ad, a iinde
durdurcen, tta a h dik durcek. manty da ule nohoT ddsin, mercimein mants
murdur bizim. mrcimekli. ozartrz da tencereye uyuruz. suyu aynadrke iine

30

dkveroz. indi ziniye dkveroz. eveli zinilde biirmdik. bizim kvn brei piqav
mants murdur.

(Hayvanclk)
hayvan v. mandraya verioz. kndimiz satn alrz glm. stTen kesilir paras, peynir
ialmaynca alrz. bizunn gibi yapamoz. hemiimize elimiz ermo glm. bizim
35

ocuo oluo yanmzda deil, ikimize alrz. ocaar v, u bid bilemiyo, ocuO gibi
oldu. elimizrmeyo, ekecek neyi oO ekeriz biz, ekilmi. hayvan neyi olunca baz
oban olmayo kndimiz gideyoz, anca yapyoz, biz burda inem li. bora gnyar
dernei. istedmniz zaman buyurun, gelir glm. gelir isTse ben size ay iirer, z
ardeime gtrer. gidseriz ay iirer, gelir buyurun. ardam v, zm v burda.

501

40

harabann nne ekebilirsiniz yni. hadi all raz sun, iiniz ras gitsin.

(Mani)
arpz kesdim an gibi
yaylr yoran gibi
yri sg yazml
45

nal urban gibi

uyunun apa9lar
narr yapra9lar
asgdeki yrimir
nnasr ula9lar

50

altnnarm dne
annem isd be dne
zme anne yrimi
yet bee dne
55

altn eridirim
szm yrdrm
dme lan peime
mapsda rdrm
60

gitdir beni unuTdur

502
gitdir beni unuTdur
asgere mepan duTdur
bubarr apsna
beni bep m dutdur?

65

harmanlara gn ddu
ysk barmam bdu
krolas asglik
gdi yrimi buldu.

70

derizi kenarnda.
ylar kemikleri
yri asg yazml
gevrrenikleri

75

arpz kesdim an gibi

zr grl v gibi
zr grl v ise
beebirlik nal gibi

503

80

olumda bileziim
altn sa da9arn
yrim fakir olursa
alr da ba9arn

85

altnnar da9ndm
su yolunda ba9ndm
sanki naz olmuum
nazl yre o9undum

90

aya dibinde yeillik

boynumda beibirlik
bizim kvr zlar
en ucuzu be birnik

95

boynumda9 incil
afesdeki civcil
bubam andrml
yaasr drrcl

504

100

altnnarm v benim
benunu da myn?
artis gibi yrim v
ellere ba9 myn?

105

olumda9 bilezik
burmaldr burmal
beni alacaOlan
biraz apOn durmal

110

aynaya ba9amadm
to9am so9amadm
gckken gelindum
ocama ba9amadm

115

aranfil ocaOoca9
glm v ucaO uca9
ellerir gl am
benim glm tomurca9
aranfil oca9 diil

505
aranfil oca9 diil
120

dal tomurca9 diil

aan z nama
sevdi oyunca9 diil

barmamda yskl
125

yar senir da9d9larr

eg annem vmesse
yaz9dr ba9d9larr

salara ba9 salara

130

ular to9ul to9ul

zle bi yar sevmiim

ykseKo9ulda o9ur

sar sa salladm
135

al urdele bladm
yar urbete gidince
otudum da ladm

506

u dlarrardnda
140

mee kmr msr?

daram peremini
pana mdr msr?

salarruzunsun
145

a9ll zrsun
a9ll za gre
gzel dmadrsun

gllden gelir o9u

150

sen durma gergef do9u

sensiz geen gecel
gzme girmezuy9u

salm rdl
155

arasn bldl
kvren gzeliydim
bi irkine vdil

507

salara ba9 salara

160

hana buna nazl9

biz yrimle ikimiz
camda yapd9 bazl9

saruzun reyim
165

ge arma greyin
sevmediim lana
nas gnl vereyim?

sar yazmanr at
170

mdr beyir rat

ben bu kvden gidsem
almaz bu kvr dad

masimiretekleri
175

spry yerleri
zle bi yar sevmiim

camepan bbekleri

508

180

alvarm v bindall
uuru yandan bl
sevmi de alamam
veremmu zavall

185

salara ba9 salara

o9Oa uran gibi
biz yrimle ikimiz
be fidan gibi

190

belerde sarma9
sarmadandum 9
yar kiminle kredin?
pkllerir dola9

195

emberimirucuna
sa9z bladr myn?
ellere yr dyip de
yri ladr myn?

509

-6ANLATAN

: mm Kara

RENM DURUMU

: Yok

YA

:78

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Dodurga Kasabas/Bozyk

(Hatralar)
evelkil daha zor yaay vd. gzel taraflar da vd. ule birbirinne iavia edilmezdi.
yirm be kii otuz kii bi evde durdu biz deyverem mi? bule bi sfra oludu, hi
amatamz olmazd. hi hkiin yannda ocuyu amata itmezdi. ocul torunn
dedelle oturuydu, biz ura oturuydu, yirdik. sabahlan id erkenden. kimimiz inek
5

sm gid, kimimiz ioyun sm giddi, kimimiz evinndni pald, kimimiz sfray

iordu, birimiz hemen tarlaya giddi, arabalar iod, gidedik. bindik, giddik.
paylard hi hki, birimiz sfra ialdrrd, birimiz hemen yayi silkdi, birimiz
spryd, birimiz hemen tarlay gitcez, birimiz hemen unnar hazrld, iordu her
eyleri. hrkiinin grevi vd, giddik. ikimiz evde ialrd, te yanmzda tarlaya gid.

10

unn da biz gelene gd ymek hazrlld. gdik mi de doyunurdu, hadi yaylaya sde.
yaylaya giddik, be yz dene hayvanmz vd, yaylaya giddik. ioca hayvanmz da
vd gcK hayvanmz da. yaz oldu mu ne yana olsa giddik. in aha bu drudayd,
druda dzlk vdr, urdayd. giddik, ioyunnmz sad, emik ddik, biz iki kii
kii. emik, gece sasn, gece sasn sabla sas, sabaO ezanda s hadi

15

buraya. burda da doyunursun, salnrsn, evdekil hazrl, hadi tarlaya. drmlar
alverdi slrsn ili. adamn bi, ardndan bi. drm eksin. geldi mi de
kimia yap kimi ili yaylaya gid, ityleydi. u ioyunu falan olanuleydi,

510

olmayan da saa baa or giddi, yolmaya giddi. eveli yolmal vd. hinci ule yo.
buydey de yold, nohut yolm, az oOoldu mu yold, arpa yold. gk boylu
20

olur da yold ziynolmasn dye. ioyu iuzu vd. eveli bule aylO maylO yodu,
eveli lebliKdi. Te ule ule gnnmizi geirdik. birbirimize hi ekimezdik.
ekieydik durmazd. ekienn de olurdu, olmayann da olurdu. hinci byk bubamz
ekildi ili, byKbeyimiz iarrd. iali u ne dse gidldi gkl, yapd
gelirdik.

25

(Dn)
eveli birafTa olurdu, birafTa olurdu eveli dn. bazaralrd, bi d bazara indi.
bi o undan sna isl bulurdu. birafTa alld davull, dmbeyld. eizarabas
olurdu. sblan, sabaOezannda iadl m mani atld. bule bar ald,
sabaholur dye ryd, her ey baryd, hepimiz evde evde dn olura.

30

sabaOezannda id trk syldik. undan sna ili birafTa ule yapd

sabahdan sab. isall da ili evde gezl, oynl. isal ide dn olcaO
gelininarOadalar. yimek yapd, veriydiKama, ulene, gceye. undan sna
birafTa oldu mu ili herki gelinevine gidddi. izl her ey ionuurl. nel
sulyld.

35

(Gzleme Tarifi)
gzlemeyi unu yayarz, yuuruz, yazarz. yourdu seperiz, tavay ioruz, sTnde eviriz.
beklken hemen yapverin ddim. yourdunu aTdl, sepTil iapadl, sdne de sepl,
undan sna tavaya iorl, tavada evirl, yll, yidirl.

511

-7ANLATAN

: mmhan nder

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 83

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Dodurga Kasabas/Bozyk

(Genel)
deden leli O senedir, kndim duruyon. gce de yatyon gndz de yatyon, sinekl de
yimeyyo. bi kedim v arayon, buluyon sanldan or?uma, ha onu yatryon, evlde
yatyon. kedi oldu mu uyuyon, kedi yoO uyuyamayon. benimadam hsanaan usz
bym, buvamn kesinde yaTdl anal oullu, barab durduO. hasanaa deyytdum
5

t stna adamoldu. unun bi aas vd deliann ld. berab yaTd?, a?d?, durdu? ta
stna da bi de hasanaa deyvereydim u beni eyce bi dvdi. t stna adamoldu. unun
buvas duzlada, hasanaann buvas isTanbul duzlasnda mezall v. h uzunn hal
ibrm, uzunnsn, hatemlevinin sbs. ikisinin mezarda urda. bunn indi
isTanbuldan aml hadm kynden. zanrosman iki arde urda lml. benim

10

tlann giddir belki isTanbul duzlasna.

(Dn Adeti)
dnnde ar esbap geyyoz, uma geyyoz, gm bileziK da?noz her ey yapoz.
gnmzeveli uleydi, hinci d ar. kvden kve bi ar esbap bulurld esKi ilte
gysin. ealdn gydin, yeni deil ki, acantadan ?ma deil ki. esKi, senden gelme,
15

bende alma, dalnrd. dnn bi hta srdi, bi bazar avlalrd, ulaOlam

duymayo da fzl onuuyom. gcK avl alrsa, e dos arabayna eve gelirl, oca

512

avl alrsa da vermsi appleye kvl g, burayalmaz. tlan tarafndan hazrlanrl,

pirincalrl, y alrl. namazdan ?l, davuloc ya?l. avlald?, be dene on
dene sal? buldu?, sal?lar besledik. eizden zlar gyinir, amdan da oynl
20

gelinn. gece gveyleri ehize bamay gelir, oturl l, gidl varl ide. sablan
ili z oyfre gid, gelinolur. uzunenteri sallano yeleri burlar, unn vd. ben
unnl gelinolmadmemme olann o?du. gelini dombayarabasnna alrld. sT
bi hal rtme kilim, rteyol, basTryol, dombayarabasna indim ben. damaT taraf
odun kesl z tarafnda, davulocn yal, odun atl bazar yerinde,

25

cmininardnda. davulocn ya?l, tlanevi zevine gelir. r kes bule y. eme

unn da doyunur. zevi de tlannar doyurur, odun kesenneri doyuru.
esKiden ayodu?, nas grice? d orda hsmnn grse ayodu?, grmek yo?du.
benimtlana z, omunun zn benalvdim, habar yo?du, sormadm. bizd?
dedik de ne dnz? dedi. gccK dedi, gelinolmaz dedi. olmassa olmaz dedim, oldz

30

ad olsun, kede yatsn dedim, dn yapvdiKide, bi demedi li. esKiden anal

beyeniyodu. a?r memedlerin dnyd, urda da grm z, almaycen dedi bu. dO
gli, emme gelinimiz yavaa, zarar yo?dur, gelinim yavadr.

(Yunan Harbi)
hana u bal?an senesi? hana? u zaman stna?nda ben bi hafdal?mm, olu?mana
35

aml da anam beni amn dibine yatrvdmi aral yisin, lsn dye, gtmeyce
demi. buvam da Ouna blayvdmi beni srtna, gtm. eein srtnda
hilamadan olu?mana vmz. sanca? sanmyndr, ne bilem. bi haftal? t da ne
bilsin? etel gmi dlara ?ml. anam, adir zn, pona?lan bediyeyi,
medinanasn

yorgannaalta

sa?laml.

etel

alr

dye.

adir

zn

513

40

prtleKmedi, beni aralarna sa?laml ide. yunan geldmnde olu?mana gitmil.

adirin frn diola y hinci ide urda, giTdik bizuraya.

(Tarhana Yapm)
yourdu, iyemme iy yourT, rema yt?. rema oyan or gene. iyden ararz biz.
iy yourT alarz alarz, be gn bi havta duru. bi av duzatarz, iru. ar?an
45

da iine beo9Oa st, o9Oa st tarnana gre, arsn. uyveren size ben, gidken
aln, uyveren hepiniz ymn.

(Dn Yemei, Mani)

dnnde cannisdse deve kes yidir. isTemse, yo?sa ucuz da olur. orb, piqav,
banaa, hoav hepsolur. bizde sulu yem banaa derl. verem de yiyin ky
50

tarnas. gcn yetse dnnde ne gtrsen gt. para gt, inci gt, taOali gt.
rtme, yazma gt. barz bizunu, muse avuun selimin taOalisi v, aha bu. blqn
alosmann zinisi v. brek yapd dnnde bule ylrd oulara daTrd?. brek
gtrnce bize dnandan, trba, piqav, banaa, hoaf, havl trl. dnnde
mani sylldi. aman ben hi bilemm. ne deyveren bilmem ki. bildmm oOemme ne

55

deyveren, hanOsn bilmen ki.

arabisTan ?zili
yand yrek szl
oO gelinn dul m
60

uca uzulu

514

uca uzulu
atm, donum aradr
mevqam nel yaradr
dtru sule yiidim
65

kv neredir?

sel gelir a?mayile

dalar amayile
insan yrine doy m?
70

sa da bamayile.

(Bir an)
esKiden oyun saymana giddik. renden bi de inek sacez dye eriirdik buraya.
oyunnar rende sd?, tr znna gelioz. azte bi adam yatm, or?umuza
geemedik. s yandan octlandan dolad?, buray geldik. hasanaan gtdk. a
75

vd? da alln rzaym. buray n yatdn dedik? hasToldum dedi, yatom dedi. tr
z da yand, kmroldu yaz?. ioyunnar ama da saarz. sab yalnda saarz
emiiKlde. eekll geliriz, hayvanurda duru. tr zyla mnil syldik:
ngne, ngne
bubam verir zengine

80

?rO Oatar mal v

demedim dengime

515

drdi yaz?. bule suleye suleye giddik.

vlerinide selvi deilim

selvini dallna bl deilim
85

dardma gtren sevdiim

vall beparn, evli deilim

oca d banda ara kiraz

dibinde oturam biraz
90

eylenem biraz
adir mevqam bir gzel de bize yaz
ocayca? deildiKemme tlum ocad?, fard?. biz zamnmz vd bizim, duzlalar
grydk, urda ryd?, oO ryd?.
indi gelinn helbet qayln gelin. indi unn tanr tunur gelin, unn qayln gelin. hi

95

saymazl, ma yo? barab duruyon, n sayca? bu z seni say m? senne barab

durusa say m? biz ad?. ben pek yurdum, elini ban yurdum bykln, indi
nerd. ?

(Drme)
drmeyi yuurusun bule yumaO tutsn, yazsn yazsn, al srsin, yuvl yuvl bi
100

d yazsn ylr alr. elinde yuurunide, yuurcan ylaycan ide. atmeru drme
dyon. isd bi dene yap, isd ziniye o, manaya sr. herey dksin, ispana? dk,
nohoT dk, pate dk, ne dksen dk, yma dk. yma dksen t m yirsin. esKiden

516

halilefendi satd burda sucu?lar, ymalar bizim gnmzde. dny sucu? yma
yirdik. ocaman zdm ben. halilefendi bule cama da? sucular. e, halilefendini
105

sucznu yice dye ad burdan. u subaym esgerde. ocabuva, ara molla, ara av,
halilefendiniesgeriymi bunn. bi de dandini v, yaaratabey. dandinni adam
yemende srtnda gezdirmi ocavuvam.

(Sini evirme, Hastalk, Mani)

dnnde ziniyi ben eviridim, g{sn avu syldi. hemen bi tbla getiriverin
110

eviriveren. oca zini, tbla geti, eviriveren. unu ben eviriydim de g{sn avu
syldi. buram nereye gddi bilmem? bu yzm gzm bu urbanda tamiki sene olca?,
hicalmad. t? bu ilk yaza dtru li eyi oldum. buram bule gd, gzmn buras
aO d. gine o kr allahm olzmun oczmun yannda yere ba?drmasn,
gouln yannda yzm souO gsTermesin dye du etTim. gine bu iadya kr.

115

esbaplm yurun, bam yurun, trnay ararn, knim her ey yaparn. manay
ya?arn, oturun.
zinil evriliyo
manil syleniyo
benim esger yarim

120

kiminle evleniyo?

(Kz Hamam, Mani)

z hamam vd esKiden. bana bi telqalrtsin, uraya gidsi hamama. telqal da
ildim ben. telqal benilerim bule, yaparm ben. ben z deildim, milleT deil
hilletTimemme ba?ma sen. telqal ilerim ben.

517

125

zini dolu ekerim

sTne ball ekerin
yrim asgere gitmi
yazmay ek oturun
ge valtimde geleydiniz, hepinize yetddimemme, hinci gcm yetmiyo.

130

asapl et kesiyo
enseriye asyo
tlann asgere gitdi
aynnal bize ksyo

(Kurt Az Balama)
135

hasanaannebesi sunebe vd. hasanaannanasnnanas. amnmn yirmi sekis

sene berab durdum sunebeyle. amnmn peK hayvanndan annd rmetli.
uzulamayan uzulatTryd, acyana ile bulurdu, hpsini bulurdu, hpsini bilirdi,
hayvannn pytar uydu. aybolan hayvannar le yapd ule: vvv y vv.
urdz da bld. canavarz blaycaO da yiyemeycek alannar, ayrda

140

alannar.

(Mani)
pempe pempe fistann
pempe gyen imann
do9Turlu9da yrim v
145

ekemiyo dmann

518

annem entri m
ara dallar vm
kege smezolaydm
150

yrimir yri vm

enterim v ekleme
iindenilikleme
beni see vmezl
155

bo apy bekleme

ddan kesdim bi dnek

enteri alv bi rnek
sen gibi ikin zl
160

cnanluna gerek

enterisi al keten
ya9as ender seten
dala geen landan
165

hazetmiyom zten

519

yeni azal 9m
orlon diyol yrim
170

sevd1ni almayana
hayvan diyol yrim

enterimir biimi
imdi byle geimi
175

gel yrim onualm

bi siara iimi

yeil fisdanaslsn
ortasndan aslsn
180

ben sevd yollarnda

szle yar sen naslsn?
ara ara gysin
iara iara iydsin
ara habarr gsin
iara habar gdsin
piri piqavsdne
piri piqavsdne

185

yrim iarabbdsin
arabbsin
yrim

520

mendil vsem massn

yar mendilsiz massn
giydirem mintann
190

sana zmeTmasn

mekdup yazsan yrim

oy kirbit utusuna
bizimurdan geken
195

at be ortasna

suda bal9 yan gid

annem kendini z
z aOlanr
200

yri elinden gid

dlarda ar mad
yrekde y mad
o9 yazaca9dmama
205

mekdupda yer mad

521

brara desdi odum

damna damna dolaca9
210

benim sevdiim lan

bauretmenolaca

su geliramaOisd
al yana9 yamaOisd
215

u benim chil gnlm

yre avumaOisd

uzun ava9 boy vmez

susuz dere su vmez
220

senir gibi serhoa

bubam zten z vmez

dere boyu ot mudur?

yrim arnr to9 mudur?
225

beyaz mintansdne
ravatr yo9 mudur?

522

derelerir ylan
kim uydurmu yalan
230

han9 anne dourmu?

yrim gibi lan

desdiyi doldurdun mu?

geliken yoruldun mu?
235

ben see bi dken

sen bee furuldun mu?

in dereye saz op
oparr9an az iop
240

ule bi yr smiim
glken gz rp

derelerir umcuu
u boynumur boncuu
245

senir yarlan benim yar

bi mlle ocuu

523

derenir kenarnda
250

alayladm azan
ben u yrir yoluna
dutmadm rmazan

uyu dibinde ba9r

255

urumu ta9r ta9r

bimir dnnde
oynarm a9r a9r

masa sdnde ek
260

saydm be be
znz alp gideriz
lama size d

dere boyu otludur

265

hep gzell dertlidir

alaca9san esmeral
kekliK gibi datldr

524

270

indim dere rmaa

zeytin dal rmaya
benim olum al9
qayln yri sarmaya

275

camaltnda durusur
cama t9 t9 vurusur
dnnerde ba9 yrim
m ad olursur

280

apdan ba9anlan
sm a9anlan
iere giremez
farazdan or9anlan

285

ap apya ba9
apy usda a9
kt szl suleme
1san yz yze ba9

525

290

aplda numara
yrotumu umara
yrim 9m geliyo
s elinde ciara

295

oca ap aral9
zl be birniral9
lannar sorsan
fda o9mu bal9

300

minreniralemi
ara ar alemi
ya9aca9san beni ya9
ya9ma cmle lemi

305

merdaman basa9 basa9

9ma yu9ara yasa9
anaradan tel gmi
lannara z yasa9

526

310

benir apsn
bi vuruda aarn
kere drr yolla
drdncye aarn

315

rafda zinil
iniminim inil
yri ikinolann
ayda bi yr yenil

320

rafa avn odum

suyunu a9da odum
yri elirdenaldm
seni ba9da odum

325

belde ham bb
yrimirad m
m ek yollam
anam duysa dv

527

330

bede boyunduru9
isTemen uzunduru9
ule bi yr sevmiin
orta boy, burma by9

335

rafda purtaalsr

szmz borda sr
paa telqal barm
herki sevdiini alsr

340

bizim tarla dut veri

yapran t veri
yrim iman ben zayf
sarld9ca dat veri

345

belerde gezerin
inci boncu9 dizerin
alacasar al beni
ben ablemden gzelyin

528

350

havalarr buludu
tarlalarr nohodu
lsem tabda yatsam
yrdan kesmenumudu

355

tarlaya bb dikdim
ne zaman zaraca?
z senir gevranar
ne zaman zbaraca9?

360

tarlan tezeK diil mi?

brm ezik diil mi?
om beimde dul gdm
bere yazO diil mi?

365

alvdan atlasaa
sbana9 toplasara
lan sere ne dedik
zn toplasara

529

370

bizim tarla pegra9

ii dolu ptra9
iki gnl birolsa
ayramaz hkmat

375

tarlaya bb ekdim
sTne drm9 ekdim
benim bubam bzlemi
ben de bubama ekdim

380

tarlanr tezeklisi
gyneiripeklisi
sarldca dat veri
zlarr gbeklisi

385

ar yao yao
mvtarr tarlasna
bizim kv gveniy
parganr parasna

530

390

mercimekde daolmaz
bundanince iaolmaz
bundanince gaolsa
hovardal baolmaz

395

amr dibi amr m?

yrim antarar m?
izine niye gmedir?
baavr hayn m?

400

kesdeneyi ben soydum

yrirzna uydum
fiyeTsun yrim
sen yidikce ben doydum

405

atm aTladrn
hendekden hopladrn
dme lan peime
arnr paTladrn

531

410

hey atll atll

boynu ravatll
gz grmeye gmil
badlcan suratll

415

hoca geliy hoca

elinde sar ba
hinci zl isdey
alafraria oca

420

elimdeki dmbei
her bi 1san alamaz
benim gibi gzeli
her isdeyen alamaz

425

am dibinde mozala9
a9 gidem gezele9
om be dene yr sevmi
iapbe dinni pezevek

532

430

motur geliy motur

sdnde bacas yo9
bee drre gmi
pontulur paas yo9

435

bilecik demir yolu

ne ymr v ne dolu
sen ba9msan sevdiim
bileciKlan dolu

440

kmesdeki tavOl
t t dye ymrTl
bizim kvlannar
z beklken uyul

445

kpr altnda boru

z sen kniri oru
seni alp aarn
yarnama dru

533

450

zmda sazr
yr vdi parasn
yre yrim dyenir
satarn anasn

455

sabn dadan ay m?
a9l olan cay m?
beni alacaOlan
ana buva say m?

460

uyum gdi esnerin
cicili yorian isderin
harman sonu bollu9da
davll dn isderin

465

hamb sdnde ar
ar neylesir bal?
yrsdne yr sevmi
berizimundan sar

534

-8ANLATAN

: Fadime Gke - smail Gke

RENM DURUMU

: Yok

YA(LAR)

: 85 - 88

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Samr Ky/nhisar

F. GKE. (Genel)
asTum v solu?. to?Tordan geldim de ba?Tm uyneyi vurdul da gmgKoldu.
hasTayz yavrum be. yal msan nolca?. yamz t, seKizenbe. seKizenseKiz de
deden. seneleri ben bilmyo yavrum ne bilen, oOoldu. alt da ocu? v. ocu?lar
?d? yavrum be, ucuz va?tTa ?vad?. gveyimin biri bu. aha bilme ki nel
5

yapl? zarzavaT yapdl, un da allahdan ymr ymd urudu. i bululsa gidiyol,

i bulamazlsa oturyol. ayl? mayl? yo?, bm ey yo?. aha bunn ba?yol, bunn
getirveril yiriz. h savolsunl. dnm hm bilemeyyon.
onalt yamdadm. ufa?dmemm id. u zaman kv alabal?d. ocu?lar
bydecez dyelek may muyuu gidemedik mdennere. yirm be ayme yumiyeyle

10

geimolurdu?. e ide ordan gelen bu da ucuzdu bu da ucuzdu, be aymeydi her ey.

eeklen arldan bule zm satm giddik, ekmek getirirdi un getirirdi, unnan idre
oldu. buldu?sa yidik bulamad?sa yimedik. npam yapamad? yavrum. allah vdi. iki
arde, ikisine de vdim birle ev, npam yavrum. ambe yazdl yavrum ide
ambe veriyol yavrum. ekmeye mi yetecek? suya m yetecek? atya m yetecek?

15

duza m yetecek? alektirikl v, sul v, hasdal? da v ba?. sTden geldim eveli gn.
yeil art yapvdl inesarda h. o olmasa gine a ynn verioz, a ynn dutuyol.

535

deiz feneri v yavrum geliyt,, bizi yazdl birinci yere yavrum, indi silmil deyol.
geliyt bazen geliyt. kmr mmr vdile emm, aha dede gelio. seKizenaltdan o?
bz. drT sene asgerde durdu. adnn burda o? alr, t aravene gidiyol yavrum,
20

altya. hi bi yapmoz biz, ide yatoz. sab alyoz namaz lyoz, omayz
yavrum. stna yatoz oz bi a? bi yapyom. evileri yapamam yavrum. bulam
otdzm yerden yyom yavrum. helbet herkesinii v uzum. televizonumuz v aha
le gccK. bunn alvdl. gvmizden memunuz. esKiden bcl? vd, yirm be
urua inesara almay giddik. ipeK ozas yapd?. balarmzda ba?m olmaynca

25

almad. temelli bitTi. a?ama adar b azd?.

. GKE. (Genel)
dnn esKiden gzelolurdu. bizim gnmzde, biz alt dene ocu? evdik bize
oymad. be urunan idre olduOide. indm parann deeri yoOtlum. esKiden para
da bol olodu, bereketi vd. bizalt ocu?, ar oca bi gz evdeydik. bi gzevde o?
30

s?nt ekTik. o zahmet, darl? ekdik uzum. borlda amcamgil vd. unn saTdl
borlar bizald?. ordana indik bule, boray bi ev yapd?. indi olu? ocu? dald,
borda ide ocaar, ocadam beklioz biz. hepsi ocul dald yni. zl ocaya gitdi.
tlanlan ikisi bzKde, biri de bldr sene byKtlan ld, gizli Oalp, geiremedi yni.
telefonn bentlum biz varalm, bba! anne! gelmen siz, uymayolla benim yanma,

35

zlyon deyo. altnc gn ben gitdim torunnlan lmn grdk. indi tlanlarn iki
dnesi bzKde unn da emekli. indi benim zamanmda emeklilik yo?du. stradan ben
murcTetdim, gemi dedil bana. m ben de gedise gedi dedim. u zamand ocul
yanmda irtmz, azancmz iymdi. maya mdle etmedik, amm sonu zor gdi, allaha
kr geimimiz iyi emm, zor gdi bu yannzl?.

536

-9ANLATAN

: Fatma Acar

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 76

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Koyunlu Ky/nhisar

(Sala Yapm)
domatis salas bu yavrum. domatisi y?arz, undan stna dtrarz. undan soa tavaya bi
atarz, unun bi ldrz. undan stna da makineden geiriz, ekirdeyi, abuyu ?,
tekrdan bule uyarz, bunu alan, olasya adan ardrz. sala olana ad araca.
bb yo? bundan, sdece domatis bu. baa biz buna bi omayz, duzunu atarz
5

tamam. oyulasya ad ardrcaz, ule olmasa dibi dut, dibi yan, yanOolur. dadna
ba? msnz? evden getirem. sen ardr g, bundan yirm ie, iavanoz .

(Hastalk)
cOrm v yavrum. r yapyo, bel ft v bende, indiK t cO r v. t emme
drday olmad, ay biTdi. eyildmm va?Tl r yapayo. siOortada amelyToldum. t
10

esKirde. yricen deyonemme t yriyemeyom. t durunca durunca yrrsn

deyoll. iki aTdm bule, hindiK maala bay dtru yryomemme iTe, cOr
yapayo t da eyileyom. yere eyilmesem eyilmeycem. yere eyilmeyince de olmayt u.
h i yaPcam tabm. yni baa i yaPmayom. gelin va, torunna va, unn yapayol da
unn d giTdikleri va?tT yapacan gene yimeklerini piirvereyon, gene bulaOlarn

15

y?ayvarayon, yere eyilmeycen, unn zarar vermeyyo. yere eyildim mi r yapayo.

537

seKiz dene piraOm v, ne dle ona? ben eviremem, h piqatin, u mu yap bilmem r.
r yapayo. eyildi u zamaTl, rs vad emme bel temelli buleydi, bule yrrdm.

(Genel)
biz burda oturuz yavrum, yalyzat? oturuyoz, duraalayoz, kimsel de yo?. esKiden
20

televizon yo?du. masal annadrld. bizannaTmarz, imdi torunn masal isTemeyol

ki indi yavrum.

(Asker Uurlama)
borda asgere gitceK ocua hediye gtrrsn, atlet baz atleTalr gidsin, ek alr
gidsin, touOalr gidsin, para gtrsn. sablayn hepimiz ?arz musallya,
25

adnn bi yanna erkekl bi yanna, ne ad insan vasa. unn da, ocuOl da elp.
urda?l da ide gnnnden ne opdusa erkeKl para veril. indi davul dmbeK yo?.
yannz ba? nicti gitdi asgere, buna mevlTokuTdul, yimek yapd?. am cmisinden
?nn geldil, yidil. undan stra arabalara bindik, esKire zrlama gitdik, araca,
otobise bindirm. ollda da davul dmbeK aldl ide. asgl evinde yimez, yimeye

30

alrsn. ei dosTu olur, han uzaOdan, unnar da alrsn.

(Hatralar)
alekTiri ne zaman geldmni bilemiom da, u zamana ad qambamz v, az qambas,
fenlarmz drT ke drT ke caml bule ilnde andillerimizolur. az uysn,
ya?sn otm gidsin omuya. bu annatTm dedemizin gnnde, byK ocu?lzmuzda
35

yavrum. direklde ? yo yavrum u zaman, arn?. maala ya?d?. maala bule bi

a?ld teneke. tenekenin yarsn alrld, ralar dolduruld, dn ule oynd?.
benim dnule oldu. bi de baa trl fenlarmzolur, imdi de va y asl, asmal

538

fen dldi eveli. caml olurdu eveli yuvarla? bule omudan omuya gitmeKiin. h
unnar ya?dat?, n m grecen? arn?, ner basacan ule olmasa. imdi
40

yavrum sularmz a?ayo, bol sularmz elhamdrilq suyumuz v, buzdolaPlmz v,

amar makinelerimiz v, bula? makinesi alannarn v, bizim yoOemme. h
elhamdrilq yiceK ad maymz v. t esKiden de bizim deymnnmiz olurdu, un
deymnneri, unnar?lndan gelirdi ememize su. srTlmzlan ekdik aladan, bi
ba?r elimize, hinciK ne mutlu. iki dene merdimen benim ev, iki merdimenni, t yu?ara

45

?ard?. ava suyu y glm demeOrat partisi getirvdi dedil u zamann amm
ne zamand bilmem. aha bi baa su v. u su bi gelivse, peK gzel suyumuz u su peK
gzel. amar y?amaOiin ne zaman killendi mi aya giddik, sa?arya oOoldz
iin peK oO gidilmezdi oraya. peK oO amar y?anmaz orda. mjbur alrsan
gidsin, yanlz u ayn bana, oraya dn bayram geldi mi tava oacaO yer

50

bulamsn. omul sra sra sra killeri atdniine, kilnen y?dn, mis gibi o?d,
peK gzel o?d. ar gibi ar gibi seriveridin, seriveridin. esKi ieyl uleydi glm.
killeri dvdik topaO kil olursa dibeklerimiz olurdu ble tezeKolurdu, incelir.
musallda bi daalrsn dvsin incelir, irirdi, iriru ble aymaO gibi olur. teki
irimiyen de ha ble topraO gibi ara ara lr. ald m diline yaprsa iyidiru. ule

55

yaplad. esKiden ule dldi, at? indi makinel ?d, omol ?d

539

-10ANLATAN

: Glender nal

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 78

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Karaaa Ky/nhisar

(Dn)
esKi zaman dnneri yavrum yalncOrfe driz unna bal. rek, pide yaparz bi de
baya na aam denilir, dolma sarlr u gece, yemekl verilir. ertesgn, pazar gn
ekseriyet biz perembe gn yaplrd u zaman dnner. perembe gn ide btn
kvll dvetli olur, al olur, gelinalnr ertesgn de duvaOolur. drT gn
5

dnmz srer. erkeklmiz hi gelmez. srf adnn oyn. sdece bizim adnn oyn.
ertesgn, ?ma gn deyem blik, gelinalc gn, srf erkekl oyn. gnzn erkekl
olur dnneri, gec adnnara olur. a?amna vriz biz dvetlilere, meseq orba, dn
orbas driz biz, ci orbas.

(Gce orbas)
10

gceynen suyu aynadrz. buydeyden gce yaplr. bizim deyirmennerimiz v bu

yenibaz tarafnda. gce orbas driz bizuna. suynan biiriz. ununiine ciyeri atarz.
meseq oyun ciyeri, inek ciyeri, ara ciyeri. rendeler iine atrz, iine yirmi otuz kil
sTatarz, u gcenin iine unu da oyrz, otuz kil da ununiine sTatrz, orba,
yemek, uru fasille mi olca? pattis ymeyi mi olca? ar?asndan piqavolur,

15

ar?asndan OompusTusu olur, yemeklerimiz de bunnar.

540

(Yemek)
bizde deniik ymek, esKi ymeklermiz bizim mant baTa gelirdi. mant birinci
ymmiz bizim ymyi. sdece le drT ke kesriz le, iki iuln imdir
20

imdirveriz. ii boolur, biz de mant birinci ymmiz gelir, bulur piqav ikinci
ymmiz gelir, nc de yu?a, brek, yu?a brei. meseq byn yumiyeci gtTn.
yu?a brei mejburu yaparz biz, dnnde yaparz yu?a brni. unda ide baya bildmiz
gibi bi gn nce iki gn nce bi tenekeden, bi a adn arsn, yazl. bi yandan
sacnsdne pimriz, unu eve yrz. unu yemeKolara bimi yu?ay indi ymal

25

d, esKiyi annaTayon ben indikini annaTmyon. ekmei rendelriz, ekmeiniini.

ununiine arabberini, rmz bberini nnesini uyrz. unu bi yavnan avtTrz,
bi yu?a yayrz, u yu?ay da slaTrz bl. tepsiyi unu bi yayrz, arasna
undanekriz, ekmeK rntsn, ununsdne bi t truz, gene ekriz, azc?
yourTekeriz arasna, yourdunan ymrtay rprz, unid oO yapsa? furun

30

ya?rz, le bi furunnarolur. furunna zardrz. ekmei kendimiz yaprz. indi

yumzruzunun a?amdan maya retiriz. pa? maya Oullanmarz biz. indi ullanlay
amma ier hafTalca u ekmei yicsen, pa? maya bozoyo. iTe u bozoyo. indi biz ule
dyen bi kere bi mayay yapayoz, buzdolabna poetTen tyozunu, a?amdan unnan
yumuruyoz, sabahs bi teneke ununiine unu devmriz, yumzruz, opunca pide ekriz,

35

ekmeK al?rz bule, he al?arz furuna uyarz. demin geleymiinizdi, demin

al?admd. hamr elimden ble ble ble yaparm, ekil verisin de, sdne de hi bi
srmessin. unu al?sn al?sn da tepsini mn tt zinininsdne uyup da le
unnan yapdrvarsn oO gzelolur. ba? furununiinde ekmekl. ekmek piiriken

541

baa eyl de pimriz. bb zardrz, abaO zardrz, tepsilere ne varsa. ab dtrayp

40

sdne y ekriz, duzekriz. domatiz dorrz sdne, bber de olur. bberatsan t

gzelolur. hem de oO gzel o?ulu furunun eysi. evde zarTma?dan t lezetli olur.
herkezin furunu yo?, bi a kiinin sen benimkinde ben seninkinde omular, herkez
piirbilir. bi de biz dne balamadan pide ekriz, pide yaprz. bo da yaplr. asl
dn pideleri boolur. iine susam guyrz, yourT uyrz, ymrta uyrz, rprz,

45

ununsdne srriz pideleri, kvlye daTrz, iki gn nce, dnden iki gn nce
na gecesinde yemek verriz. ara dolma, yapraO dolmas var ya. u menurdur bizim
ymmiz. undan tencire dolular sarrz, na gecesinde hp dveTliye verriz unu.

(Eskiden iftilik)
bizim borann hal? esKiden ipeK bcei vard. ipeK bcei o? murdu bizde. indi
50

ipeK bcni capanyadan gelodu. bozuldu. bceKlm balad. u olmaynca milleT bi

yolda capanya bi de biz ah domatizl veriyoll. milleT btn avacn skd, skd
domatiz. yazn domatiz yaplr, On yeil sovan. bu geim bizim borann bu geimi.
hiule zm mzm yo? meseq rabliK yo?, yayla kvlde buydey v. domatizl
o? getiriyodu bu sene hiolmayo. zaten urudu, urudu ayboldu. ide herlde bu

55

han krselsnma m deyol, herlde undan lib. kvl bu sene o? mafoldu.

heriflt bin kk, on bin kk domatiz yapd. masrafn bilene alamad. kvmz r?
be hneydi heralda yirmi hne mi ne anca var.

542

-11ANLATAN

: Mediha nsal

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 77

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Hisarck Ky/nhisar

(Hdrellez)
bi gn nceden hazrlanrz uzum. keil kesilmr, undan so unn Piirmsin. undan sona
piqavl, piril gelir y?l, piqav Piiril. alrunu mt alr. ertesi gn ri milleT
toplar deraTurlara uyl piqav uzum, dadrl. peK gzelolur, milleT yir.
avaklya, ava?lkda, aha orda uzum etli piqav. h orda yinir. orbasnn, ?ola
5

dadrl, ayran dadrl. ekmnne yiriz, undan sona ikindini mevlidimizi o?uruz, ekilir
geliriz kvmze. sancaya binen sancaya bin, gezen gez adnn. erkekl ayr olur,
adnn ayr olur. ehriye orbas yapl, patitiz baz patitiz yapl, etli patitiz. z misfir
peK gelir uzum. yiriz ieriz ide undan sona dalrz.

(Bayram)
10

bayrammz gn sr. ureK yaparz, hamr yumuruz, ureK yaparz. furuna bide
sreriz ide una deriz ureKide. bideye urek deriz. dolma sararz, ureK yaparz bi
gn nceden, undan stra l?um yaparz. haal, civizlm. unu aarz bule yassldrz
glm, sereriz. civiz vsa unu sdne dkeriz bule sreriz, le le vrz ivrz
uyarz. kesveriz kesveriz kesveriz uzadrz bule hal?a gibi dreriz, ziniye deriz,

15

sdne ymrtaynan susam sreriz. ymaOoluru. bayram saba oldu mu cmiye

gidl erkeklerimiz, adnn da, giden gid gitmeyen gitmez. ocukl ide ikindin

543

cmisinden madan eveli hazrlanl bule gyinirl, uanrl, y?arz, gydirriz

sdn, bana. ocul at? adamn ikindino?unur cmiye girl. erkeklmiz de at?
ek alrl fsdOalrl, iulata alrl, sazalrl, ohleTalrl, ne isTlse.
20

cmiden ikindin namazn lnca ocu?la bule sra olur. peKzenirl her tarafdan
gelirl. teK teK teK bule atl torbalna, bitTikden stna mezliye gidl. orda
mevtlmza o?url yall, ide camiden ?anerkekl. undan stra ocu?l da dalr
evlne gidle. bule gzelolur. bayram sabs art? millet cmiden ? evine gelir,
yapdn yimekleri yirsin, byKl sufrada kim han?s byKse, byKlerin ellerini

25

ple, kkleri sevl, sayl gzlndenpl, undan son eine dosTuna gidsin.
yaTl birbiriyle gez, berbr gezl, yall da evde ialrl glm senden kKld
meseq benim hm gelirl. nc gn biz ?arz iayr. yall nc gn ?.
gelennere dolmamzolur, ba?lafamzolur, uulatamzolur, ek Tutsn, u?ulata
uysn, minsiPolann, oturanlara yimek oruz. hemeneleip gidennere ek,

30

i?ulata, ba?lafa unu oruz, lo?um. ide bayramnmz da ule olur, peK gzelolur
glm. zl, ge zl birbirlenin evlne gitTm zamanurda oynl, sancaO url.
bizim borlda gn sr. urban bayram drT gn, ramazan bayram gn.

(Cenaze)
biz de cenze gn yimeK gtrz. cenze ld m sablen seq veril, adn sull,
35

kimoldznu bilmsen, hasTa olursa zeten bilirsin, ya?n kvldmiz birbirimize meseq.
na gidsinid, cenze eysini yapsn. kevinini bisin. erkekse erkekl y?a, adnsa
adnn y?, hazrlsn ulene mi gmeceKl ikindine mi gmeceKl, namaza hazrll,
alrl gtrl, ll. ulene olcasa ulene dirl, omul da yimek getirl, cenze
olaneve biitTirmezl pek, getiril yimei bizim. ayfelere yimek ?arl uzum, sfra

544

40

ble zinilere orl, alrl, gelirl, herkes yap. adnnara evde, rkeklere ayfede. ide
bule yaparz. cenze giTdikten stra ysinn tebrekel o?unur. yedi am tebreke
o?unur, yedincisi am mevlidinnen eysinnenolur. mevliTlmiz yimekli olur
gelennikle. piqav yaparz, yanna ayran yaparz meseq, ule veriz. herifin gc yetmse
eknen, ennen de o?udabilir. biz de adnn cenzeye peK gitmezl. evden dar

45

?mazl. erkekl alr gid u ad. u ad gene lanmaz da gene de lamadan olmayo.
yal da olsa hana allah, iman uran nasmbitsin gel t oluo da gene at ya?a ya?a
ya?a bara ara lamamz olmaz. norml herkes kendi eysinde, gzlnden ptr ptr
in, lsn lnmaz m? cenze bu ayri. allah rmeTeylesin valTi gmi, mman uran
nasmbitsin deriz.

50

(pek Bcekilii)
esgiden bursadan gelirdi paketlerimiz, hacatam pakeTi dldi bule Outununiinde
olurdu. hacatam pakeTi hacatam dldi, paketleriadna. yni u paketl gzel oza
yapd. u zamannii ule dldi, bizule biloz. undan stna indi t?, italyan ?d
dedil, capon ?d dedil, u paketlden geleyo yni bceKlerin tohumu. herkein dudu

55

ne adsa glm, paket yapanolur, be paket yapanolur, ombe paket yapan da

oldu, oniki yapan da oldu, oO dut yapabilirse. baOa bi ey yimezu. paket gelince
npsn glm? unu bi esKiden bizule yapd?, indi hazr geleyo, unndan
?arayosun. esKiden gelirdi npd?? silkdik mendill olurdu bule, esKi zaman oca
oca mendill. ununiine silkdik. bu duvdan bu keden bi ip a?d, ivi.

60

rmetliK bubam bule bardan baraya ad uzadrd. arada bi ip bld, una sallandrdn
bule asdn, zobay da ya?dn. ya?n yapsan yan, kms. unu trda kni hline orda u
olur, aar sTlenir bule hacnnenterisi gibi aar. undan stra np? ertesgn ?.

545

bule ckT m arnca arnca gibi kereveT deriz biz, kereveTlerimizolur bule assn
evlere.
65

ununide bcei eleklerimizolur bizim, unelekleri bule eleriz. unu yaysn, sdne
bule bu yapra?ldan filizleri kessin kessin, bule alrsn arava sersin, bir bir
dsin. aravn kerevedin doldu mu? ama m sabya m dolacaOat? yapray
ysn ble, sdne ?. unun ide ince av deriz. bi avl, iri avna ?. iri yarz
hep. nala av deriz, nalaya da ad m ble dal kessin. i av da denir. i av olur

70

u zaman. havtadan havtaya deniiru. nala avndan stra byK avna yatr.
byKden k evlere hp yayasn, doldurusun, ityceK yer bulamsn. barmaO gibi
bceKolur. at? unu ide kes kes yapr getirisin, beslsin. sdne dsin ble ble
knel dkeriz, alr le le. undan stra npsn? bcei yemledikden stra araln bule
sbrsn. filizlni alrsn, timizolaca?. indi u glm, bcei doyurabilirsen alt

75

vndenolur dldi. alt vn yicek. undan stra u av yap ble, oza yapm bal
nceki bcekl, nde gidenn, n alann. unn oza yapnca at? bilirsi. ba?s,
yemsin bule, dsi yapra?lara. aha bu m gibi bule olun bcek byr. yapran
zerine geliveri, yimez yapra. altn gibi sarar. u bcek yerar. pam?l? deyveriz biz
foru?, kimsi foru? deyo, biz pam?l? deriz. unnan getirisin, silksin. ble uru

80

atsneve ayri bule yemnsi. u yidikden stra bi doysnule. u ara yirken sen de
arncn doyurusun, oturusun bi d han, ac?T arnmz. e zabaTan ama ad
gezoyosun. unn gelir pam?ly. unnar npsn arl?l? zemine bara dikilir deyem,
ben de bara dikilim. u bee veri ble dikeriz, benua verim ble ble sra aarz,
aral?l. ara aarz pam?l?, gelen bcekleri ble dayarz, undan stra sra sra yaparz,

85

aralan bo oruz. barlara sonnadanunnar dikdikden keri gene bu yapra?ldan bule

araln uzadrz, yirl. ertesgn gene ule yaparz. unu t? yiyen oza yap, aralara

546

gene dal oruz, yapranzerine yapsn tekr gene. undan stra bitTi mi, aralanda bi iki
bceK ald m bordanalr baOa yere yapvarsn. pam?l? bule uru dal. aha bu
urulara oza sar. indi oza oldu mu glm, seKiz gn yvuTon g{n, durumua
90

ba?, ii o?sa on g{nde sksin, iinazsa yedi seKiz gnolunca skdsin. omul
toplar, unnar atleriz, temizleriz. alc gelir, harlara doldurul, alrl gtrl, islimlere
srl. esKiden isliml vd. kelebeK ?, ciK gnn de geirvdi mi kelebekl
vurz. yirmi gne vd m mejbur ?. yirmiyi geirmeycen. on seKiz yirmiye davrand
m ble ble, sca?lda olursa ombee de vmdan, hemen evdeken bal. furunnara

95

islim dldi, zrlar orlara selelere srverile srverile urlda unn urur. altnda
bule su ayn, buharnnan iler bule. ip sornadan gid unn. islimlde uruTurl.
stnadan

ide

ipeK

fapri?alana

gtrl

unnar.

stra

npl

bilmem?

ihrcTidldirsem. teK urun geirmeyen ipeK bceimi, urun geirmiomu.

kelebeK kT zaman, zaten deldi mi u yaramo, oza teKipoluo yni. kesik kesik
100

k unn at?, dz ?maz. ptnoldu mu bc alnca ad iinde bcei olurunun

gene. en o? bizim kvmzn esKide ipeK bceinnen geinirdi. bi ar ipeK capandan
dedil, ipeK getmi capanyadan dedil. gene gomul yapo at? bizl de yapd.
amcanolmaynca ide. ki bana olmasnu bi kii npabilir?

(Ninni)
105

ninnill uyusur
gzn uy9u brsr
benim yavrm tez bysr

547

110

ninnill uyudaym
al undaa doladaym
seni ha9dan diledeyim

beylu bede gez

115

al embere altn diz

benim yavrm herkezden gz

sdanbldan gelir ay9

ii dolu pullu bal9
120

hebleml yavrma 9

sdanbldan gelir a9
ii dolu bal bula9
beyir z luma qy9
125

sallaya sallaya olum dd

olumdan ol bam dd
hep sevdlam yavrma dd
ad gzel krpe uzum ninni
130

548

has beye urdum salnca9

elire vdim oyunca9
benim yavrm tez by.cek

135

ninnilerir beni ya9

dudandan ball a9
yavrm byr de bere ba9

merdemandan da geliyo
140

eq gzden ya geliyo
ninnilem yavrma ho geliyo

amdan beiKoyduraym
iine gll dolduraym
145

ben yavrm uyudaym

sallayacaO olum yo9dur

sleyeceK dilim yo9dur
yavrmdan baa kimsem yo9dur
150

uyur da byr nazl yavrm ninni

549

merdimandan indirdil
alatlara bindirdil
gelmez yere gnderdil
155

aeirir a9elmas
ktyanr bal halvas
benim yavrm annesinir bi Tnesi
eylencedir gcK yavrm ninni

550

-12ANLATAN

:Mustafa Aydemir

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 76

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Koyunlu Ky/nhisar

(Kyn Tarihesi)
bu kvn trihsi oesKi. tri yo?, oesKi yni. seluklu devletinde Ourulmu bu
kv. bu cmi biniki yz onde olmudu. stra bin do?uz yzam bede mi?rap
tarav y?ld, ald bule, derek oydul, am be de y?d? kvlce. amaltda t
dabandan sa ad beton Ta bu cmi. olan da demir v amalt da oldu. a?ky
5

v y a?ky bizim tri silindm y?ld iin orann trm belli. bin iki yzotuzikide olmu
orann cmisi, trm varunnarn, biz y?Tmziin ymatn bilememiiyiz. bu kvn
ismi imdi, bi sa?ar obur taravnda bu yana gelirke sda bie va, ser var. orda Ooyun
bba denilen as, orda u Ooyunlu yalnzmd, esas kv ordaymd. kimi saya deye
kimi turluO deye kimi ahr diyoz, admz o?, manavlarad ismi o?. orda ?oyunln

10

o adam knisi ahrdan ?ar, salverimi. ?arlda otl a?ama ada yir, ahra gelirmi.
unun yansara ?omula gelm balam, bizi demil alrmsn? alrm, buyurun. on
ombe hne olmul. hat su bile getirmil oraya. u suyuoldz yeri ben biliyom. ufaO
ktnen topra?, ktnen su getirmil. stra vay senin oyunun kendi yaylyo da bizimkil
nye yaylmyo ule y, orda vatandaa balaml, evetonu hrlam balaml. o da

15

peki diyo hade sizintsun buras. sa?arnzeri dv dio oyunnarna, ne oyunn ne

kendi yzmeden ide bu tarafa gemi Ooyun bba ordan ?alma. Ooyun bbadan alma.

551

kvmz iyidir ve insannar o? bule misvire perver, ya?ndr.

(Kerpi Yapm)
kvnesKi evleri kerpidi. indi yapmoz art? da esKiden topra?dan alp dkdik.
20

yeni yapann imdi tzla getirol art?. unun ?alb var, oniki tne kerpialr, gz v
ttadan a?l, amr samanna suylan arsn topray. amur oO aryusun ya
beald on kii toplanrsn. hemenu ?albnzerine amr oysn, malayla svalla
bule dzgnolara?, unu ?aldrsn, uburu de ?aldr unu ubur tarava. kerpil ?urudu
mu unu biimini verisin. sca? da isdemez stra ?ururu. ondan, 9uruTdan stra nere n

25

harcmceksen unu gtr istifedsin, yvsn bule. ordanalr alr biny ?ursn. indi
art? tzla girdi tzla. hatl bu tzlal var y heP biliyol yapol vessm. iine beton
girmese bu tzla hi dayanmayo havaya, suya. kendinden ermp gidio. u da bi
topraOide, faat beton tutuo ide unu.

(eitli Konular)
30

esKiden geim glm beygirlerle, Oatrlara, merkeplere bordan sebze sarodu?,

esKire u da grosun, u ?ayay aayan ?ayay, esKire gitmeKiin havta da
def can yo? cin yo? adamnda Oolay m? indi biz yatTmz yerde biz imdi af buyur
devleT besliyu imdi, devleT m verio bize otuz gnde. biz de otuz gnde yioz.
esKire elma, rik, zm haline gtrdk. stna ?amyonl ?vd, ?amyonnan gitm

35

balad?, undan da iurtuldu? im. arzimiz genidir bizim, asfatTan bu yana ta arzi
ordan bal, sfra zinisi gibi bizim arzimiz. im minreye ?, apalleynen bar, han
arzimizden var gelirl, isimisim ar gelirl. zini gibi bule sfra zinisi gibi. ?ayall
evrik, kimse inimez ayldan. ayal evirmi all taravndan. ta buradan uzeye

552

ada btn aya bu taraf. bizim kpr vm, siz kprden gediiz y. oray yeni
40

kpr urulmu, vlide sultann zamannda, isTanbulda paTimz vlide sultan.

isTanbuldan bu yol gidmi, u zaman ?ayO da yo?mudu. sal vamd, bunun gibi ipeK
yolu. diyrbekire gitmi vlide sultan, diyrbekirden gelirken gene salnan geiyo. o
zaman tel mel bie yo? tabi srll. esKi adamn acarmd. gedikden stra sa?ar
ysna ya az? a?m ya basTununu a?m. isTanbula varyo. oyunnuya azmn

45

dibine kpr dio. vlide sultan yapdrm. ve geeyolmd ide. yolan gelio ?ar
depeleri depeyi dutmu. yedi puulu toplan kpry paralyo. ba?ba?ba? burdan
aln, bundan alnmd, ule mle vmd, unu da depesini bimi toplan. bu minrenin
evreden s yann y?m. on do?uz tne de bizim ev de dhil yaralam, on dokuz tne
evi topllan. bizim kvn hal bordan bedi kv. zml kv oldu indi, orlara

50

gitmil adnn. zten sevberliKolmu da asger gk, on oniki yal. zenginl

bolu taravndan tvek satm gelmil, mavzer zenginl alml fa? ocu?lar atn atn
o? yolan ldrml, bu yanna geirmemil. undan stra ?ayOmcaTediliyo, ?ay?
salla isTanbuldan ilkin gemi halaT getirmil iki yz metere. ardan arya sa?ar
zeri blaml. ayOunnan gelmi gitmi. undan stna telmcaTedilio. iki yz metere

55

tel getiriyo kvlce. ayOundan bule selendire dl ule idre eTdik, bin do?uz yz
yetmi bire ad. yetmi birde yeni kpr baland ide. yetmiikide zerinden gedik.

553

-13ANLATAN

: Sakine Mazlum

RENM DURUMU

: lkokul 3

YA

: 70

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: ayky/nhisar

((Genel)
tlann biri o?udu retmenoldu. biri de gene o?uTdu, u da d d, u da o?udu, g{
o?udamad?. paramz yo?du, unu o?udamad?. u da hepsinden patronoldu, esKieirin
yars oldu. oca matbl ald, esKire ev yapdrd aykve gidken, bule tozmna
gidken bi evi v, rdekl banda oca ale gibi ev, ys bc bi ev yapdrd esKirde
5

yoOule ev. o?umad hemm a?ll ?d, matby yapd, oldu. ?zmevlendi, tlum t
evlenmedi, asgerden geldi torunn. kendi bama aha bu adc? param v aha bu
adanc?. ura inerin, sularn. dnyada ne vasa va ord, bi u sd yo?. ura ciK ciK
yaparn. maydonozekerin, her eyekerin, dnyada ne varsa unnar yaparn. aha
spanaOekerin, her eyekerin, aha unn eylenirin. ?n da bi yere gitmeyon, ?n da

10

evimde durayon gene, bi yere gitmedim. kndim durayon. baa maym da yo?. bi
atmbe ayl? ayda bi yal? may alrn. hi biri de gndmez, birinden de
bieyistemem. dtruyu syleyom ben. aptesimi, namazm, orucumu, tutarn. hi
kimseden bene y alvan, bene duzalvan demem, u ayl? maynan artrn, yetirin.
ah cumay gn gidecen gene ay biTdi. aha unu t para artrm param. kimseden bi

15

dene her ey istemem. idlm kendim verin, kendim verin, tilefonum kendim verin,
buzdolabm v, kendime gre idre olayon. hasTa olursam aha toOdurdan haplam

554

hereymi yrn gidecen brgnalacan. arnem v, slO arnem v yapd . aha unu
kndimalrn, kndim yaparn, kendi iimi kendim becerin. hasTa olmam m tlum
hasTaym. hr gn tansiyonap, lP. unnar alamadm da ay da gidemeyon,
20

alamayon iribin yirin, vermidon yirin, hasTaland m unnar yirin. ocu?ln yanna
arada gitmeyon, baz gideyon. aha biciK geenn bm pi oldu, gitTim, gnck
durdum gldim. geleyol onn, gelen gelir gmeyen gmeyl ide. teki her havta gelir
ev yapdran, kve ev yapdran. unn her havta gelirl. tekil bilecikdeki izlar v,
mendis d z. tlann bi ortanca tlann biri biri de o?udu, bi yeri azand isTanbula.

25

iki z v unun, unn kve hi gmiyl. iki senedir, senedir kve aya? basmayl
zl, gmeyol unn. bbasnnan annesi bi gelirl, bi da??ada durula bi da??ada yarm
st, ulenden stna gelil, ama gidl z ban. dene ev yapdrdl bileciy. tlan
dene bi ar yapdrd. bi de z mendis ?d dedimdi, u yapdrd bi de bbas
yapdrd dene bileciKde evleri v. gmeyola dye larn glm, unn hiclamayla,

30

zleyon. unn ii ben layon. u oca z hincm u oca zar. hinci mendis ?d
dedim u z eTdim y z. u zar. u da yirm be yanda v. ninland, ninsndan
ayrld. ninls baa kve, memlekeTe gitdi. u da ar?a sra gitmedi, gitmence ayrld.
durayo hindm. u araya hindm vtnd annesigile gitmiiyiz. ben de urda annesi v,
ardam benim, ardamn z u ebe olan. ura gitmiiyiz, urda z ardam dn

35

dnp ? eeya. ?da herl v. benim dedim gecelmmi t T yo? deyom. he dey
ardam z, annen dey gezmedm yer yo? dey, gez dey annen. giTdm yerlerden
alr deyo. vmeyo t t orda suhl zna bmciKoca? t t opm, zna m.
bobanne aO gidm, bobanne aO gidm. a zm aha ba?am annennene otur. gdik de
zna t d sa?lam. cann verild evaTlm. ben byTdm unnar. iki z, gelin

40

ebedi y, ben balanda ombe sene ben unnar bytTm. unn da hinci bee ordan

555

tilefonal. unn tilefonal bee, bobanne npayen? iyimin? dye. bobanne,

byn ben u snva girecem, sen bere bi duv o?urvar mn? u sahaTde do?uzda
girecen, ombirde ?acan dye, ta unu bere bildirile. benunnara duv ederin. inallah
teki de ba? d ?sa. bobasnnan onuayoz. benim afm tkenmez u da deyo ?u, sen
45

deyo bobannem de deyo duv dileyvdsin deyo. aha geen tilefon adm. hial dedim
azand m? ddim. isTanbulu azand ddi, birinci o?ul ddi. aha ule onuuruz
hemme gdmeyol kve. ben byTdm unnar, anas ebedi de uca?landa altayl??an,
beayl??an giTdim. ben byTdm.

(Trk)
50

ben size bi trk nrvaran, nrvaran m?

haden dinlen ba?am:
sbrKesm yncadn
sbrKesm yncadn
anam dalar ?sn radn

55

anam dalar a?sn radn

?avumadn? yrolmaz
anam ?avumadn? yrlmz
anam ?avnrnz mallh
anam ?avrnz mallah

556

60

tarlalarnn nohdu
tarlalarnn nohdu
anam havalarnn bludu
anam havalarnn bludu
senelercd bdKgesdm

65

senelercd bdKgesdm
anam gene kesmem mudu
anam gene kesmem mudu
endim dirdyd drdum
endim dirdyd drdum

70

bir ift gvdrcmn vurdm

bir ift gvdrcmn vurdm
gvercini arr?n
gvercini arr?n
nazl da yarmmm grdm

75

nazl da yarmmi grdm

hadi elldnizi aPladn hemen, grdn m lan? ehd sdKsendrT yamdaym.

557

(iftilik)
e parada alrdO uzum, pam? yapd?. pam9 yapd?, pamO azd?, evelld le
80

yapd. yiceK ad kdnisine bbd, balcan herki gibi yapd?. pamO azdm, be
dene ocnan paralara gtrdk, azd? ufac?l le le, baOo?uTdum unnar ule.

(Yunan Harbi)
hunan harbinde dmuum ben. u ha?t bobam harPdemidm, annem baasnnevinde,
evmizi omu, baa bi yerde doum yapm. ben u fa?t yonan harPinde dmuum ben.
85

e lum ide annatTlar da gevur inisara gdmi, darp gdmi, yonan gdmi orlara.
unn hep sa?ardan gemild, kpr m vm? nas gedild ay?ldan? tozmana,
a9kve, orlara aml u traflara, yonan harbinde. tozmana a9kve u taraflara
gaml. aynnipini, telini kesmild, gemild gevur gemesin deyelek. hd u srada
ben dmuumdu ide, tamu srada bobam harpdemi, ddemidi, yo?mudu.

90

(Eski Giysiler)
hincm aradon gyddik, bu piimde olurdu. iaradon gyddik, iimize gmleK gyddik.
aradon alvar ble av alOolur. aha ble alaca don gyddik, alaca don gyddik.
do?urdum ben, bez do?urdum ben. bez do?urdum, alaca donnar do?urdu?, rtme
do?urdum. elimden unn gelirdi benim, do?urdum ben. mekikleri atdm, dzenim

95

vard benim. aradon gyddik, gmlek gyddik, ide enterimiz bule ilikli olurdu. borlar
ilikli enteri dddiKle..

hr?a gydlddi, hr?a dikTirlddi slerimize. hinci bulzld

helleld, falleld vad. orda hr?a gyddik, hr?a dikTirdik. hr?a gyddik sldmize.
gyimimizudu ide. aradon gyddik, rtme rtnrdk. hinci rtme yo, hinci
arpynan geziyola mehlldde. gene rtnennd rtneyel da. rtme, ipeKli rtme

558

100

do?urdu rtmeleri, ben bora getimedim. manclOrtmesi var benim. manculu?

ekdlddi. manculu?, ozadan manculu? ekdlddi. u tava oyold, ide ipeK ozasndan
ekdlddi, manculu? ddlddi. unnarnan rtme do?urdu biz. ben do?urdum, tezEmz
vrd. tabi yalannca, gzlem grmencd ei aldrd?, y?d? aldrd?. hinci dede
lenden kerm evde eim vrd. dara?lam, clem vrd. benrtme do?urdum, don

105

do?urdum, dlimderunnar do?urdum ben kendim. yapardm benunnar. ble satn

bieyld yo?du. peceriKeirirdik. ?r? vrd benim. eirde lan matb ald, yerde
v gene m, ni dmle ona makine m, gene hasan dayr. lana dedim, krn gt de
dedim, ora dedim, o dedim. eysini dedim mekikldni vddim, krn vddim torun v
asgdden geldi. aha ona matbna o lum dedim. ?rnm v benim. pediriKeiridik, pamn

110

atdrd, pamn ble yayllnan pam?lar atld. undan kellim pediriK srtddm.
bulebulebule srtddik unnar o?lahalan pediriK dddik. unnar eiridik. ?rdan
eirdik eirdik unnarnan bez do?urdu?, pamnn dside udu.

(Bir An)
ocu?lmda oynd?, anam stenld, undan kelim buvam be dene znan sz
115

aldOorda kdni kdnimize. benim bamda sa ran vrmd. bayramnda ocu?l

uymazld yanma. snadan bi arya ba?Tdl 9 bu ddi sa ranm meydsem. kel
ddlddi benim bama. u sa ranm. ide bayramlda gezdlddi, olu? ocu? gezddi.
gidddim gidddim ayrvarld beni. beni ayrvarld kel deylek. laylaO gelirdim
anama ble. meydsem sa ranm u. urendiKemme i iden gedi. anam yold

120

unnar kel deylek. kel delmidi ki u, sa ranm,

559

(Susam Ya Yapm)
susam ya yirdik. gidddik alpaTda ?aTdrld. beo9Oa alto9Oa susam bule
torbaya dolduru gidddik. orda yc? da ?ard ielemize uy gelirdiKordan.
125

alpaTda ?atTrvard?, susam orda ?atTr getiridik. yc? ddld orda eviriyol y
dld vrd makineld. susam ule yapd?, atmd yapd, susam yapd. haa yapmaz
bizim kvde haa yo?, dd te taraflda yapl haa.

(Masal)
ide bi anasnnan bm z varmd. bi znan bi anas varmd. ara dsi bu. z, o?ula
130

var?an var?an geliken za demild ki aha bunu annadvarayon ide ba?am baa
yapamam. undan kericdzim zm demi, o?ula var?an geliken senin zn bana demi
bimi tavn bana gdmeyecek demile za. anasna gdmi demi an! demi beni
demi, bule bule deyo ara demi. amann zm demi, biz anaOalam bi mleK
alam, lmsz kve bi giden demi. sizin banza lm gelcek deyomu ara. unn

135

gitmild gitmild bi kve vml. kve vml bu da bay uzun. kve varnca anasn
gn durmul, anasn nnemild. hade gidecez demil. adn gitmi gmemi. z
iki gn lam gn lam, ana yo? pie yo?. uyununiine kendini atmn. bi
merdimenci bi or vm. orda irT dan varm, ap varm. irT dana apy
am, birinde bi mevt yatayomu. mevt bule yatayomu. yatran bu z eptesalm,

140

grO gn bu mevty beklemi u z, atOanas aybolan z. anas uyuya am,

lm aybolmu at?, bulunmam. rO gn beklemiord otuz do?uncu gn{ ordan
bi fevranc atrlar geeyomu, undan keliczim cam am, bee bi yolda veri,
demi u atrclara. sen demil ordan bi uran uzadv demil. beliden blayam see
bordan bi ar9ada verem demil. nse bun uzaTm eyi, m z. za baa

560

145

gelenneri anadvm at?u otmul ikisi. otmul bunn u gn ertesgn mevt

cannanm. cannnca u fevranc atrlardan gelen z n oldusa n gedise
annadmuna. ben senin ba otuz do?uz gndr bekleyom, bynk rknc gce,
sen cannand, ule denc hadi demil bunu azlamana indirverin demil ndenkini.
ndekini atnO gazlamana indirverin. una bi don vmil bi ebse vmil. ndenkine

150

azlamana, az ktm gideym z. at? unnn evlenceklmi. amn birind atO

azlar gdke dmi, oray annanekmeini getirverilmi, orda yirmi ekmeini
azliinde. at? un dn yapaca?lm. teki u fevranc atrlarnan ald?lar
nznan dn yapacaOt?. dn yapacaO? bz dmi una vm tlan gene see ne
iqzm? dmi. u sra pnan, sabr da iqzm bee dmi z. ule dmi, gitmil

155

bunn, tlanata binmi, gitmi. dn elbisesi alca?lm, unu unudam. at

depena gideyemi, at gmoyomu. dnm dolam, ertesgnn gene gitmi,
ncde gene vm, see ne iqzm? dmi. bee bi sabr dandan, bi usTura pay
qzm, bee biey qzm del, demi ndenki nzide. undankericzim gene atule
olmu. at? ncde m ne iqzmsa unnar vmi. za vmi at?usTura pn.

160

apy rtm, kitlemi. kmesde ntlaca, azlniine yatayomu at?. orda kmesde
oturu?an dinneym at?. ben anamn bi zdm deyomu. o?ula var?an geliken a nz!
a nz! senin bana gelcek, bimi tavzn bana gmecek, dedi deyomu. ben geldim
anneme dedim, demi. annem de hocaya danm. hocaya dandm dmi, hoca da
zm sizi baza lm gelecek, baa eyl gelcek demi, hoca demi retmen.

165

undankeliczim gitdik dmi, anamnan bi demi, bi yere gitdik dmi, am yatd?,

iki am yatd?. anama nnedile vaden geldi hade giden dedild dmi, anam gitdi dmi
ben kendim aldm dmi. ben de dmi gitdim dmi ura ad vdm dmi, gn
durdum dmi, apy adm, rT gz, rT dana oda va dmi. otuz do?uzoda va

561

dmi r?ncnda vdm bi mevt yatay dmi. ben dmi bunu otuz do?uz gn ban
170

bekledim dmi. sabr da bule abaraym, dzr sabr da! ben insan?an dayanam
see ntluyo? deyam. usTura pnan basTrayam z. undankeliczim cannand
deyam, ben baa odada?an bana u za anaTdmd dmi, u da mevtya unnan
dn yapayla dmi. ben nas dayancan? dmi. bule sabrda abar abar, dzr
sabrda! dmi. ben dmi da?an msan?an dayanm da sen ne abarayo dmi daa.

175

at? edirken gene hinci una dn yapayola dmi. ben nas dayanaca? dmi. pa
m

sabrdansdne

ordanm

omu,

ordanm

nna so?aca va?t, hemen

sabrdansdne

omu,

apya vurmu dekmeyi, tutmu

bilndentlan hadi. hemeneve getmi, bi banya yapdrm, uymueve. sen rO

gatr m iste? r satr m iste? demil tekine. adam kvme giderim rO atra
180

bineri demi. satr isTsem ldrcekl beni. atrlara bineri de gideri dmi. atrlara
bindirmil, oyvml. hade bitTi ba?am hade.

(Okul Anlar)
sene o?udum. retmennde o?udu? sene, evel den ?ld. o?uma yazma, ide
yazar ederi, o?uru hinci de gzlminikisi ameatl, gzlm grmez. okurun gene
185

harflden bule o?urun. adm yazar gene leleri yaparn. borda gazetey vsen, gazetey
o?urun da gzlm ince yazy grmez, iriyi gr{. ikisi ameatl gzm, evel hincikil
tamm ule deildi. lum benim gzlm ameatl oldz va?t yirm be sene oldu, benim
gzm ameatl olal. edi yo?du, bule bi da?ayol, unndan yo?du benim. atraOdan
oldum emm if gzl{nen grom, bunn tmad m grmez, benanca ide kendimi

190

idre edom. annaTdm size u adn annadabiliyonide. ben gryon televizonda

yall annadayol da trk Tdrayol unnara, i sleTdireyol. u trky sefTe mi

562

duyuyon?

(Yemek)
yemek yapan yapan, hepsini yapan. ben kendime tarna yapmadm da, dolma sararz
195

biz dolma sararz, unu sararn. dn za bunn gelcekl d oca bi tencere pirinlen
dolma doldurdum, u zn eylen apa?lda tomatislen ben doldurdum aynan, unnar
yapan, gzleme yapan, gzleme yapan. h elimden hepsi gelm. gzleme de yapan,
sulu mant deriz biz. ble iine mercimeK uyarz, drdn bi yere aparz. bule
yaparz hamrdan uvacO uvacO bi yere dvcen, zardrz. suyu aynadrsn, unu

200

zardrsn ziniyi ble ziniyi. salaynan suyu aynadrsn, sdne dksin u bi, sdne
de samsa?l yuurT yapl, una sulu mant dl. unu yapan ben, unn elimden gelir.
piri piavn piiin, istedin gibi piiin.

(Bez Dokumacl)
ileme yo?du, u fa?tl yo?du. yazma oyald?. yazmalar oyal, yapd. eyizleri ide
205

zl kendileri yapd. vtnda, bizim gnmzde yo?du. rtme veridi anamz, rtme
do?urdu. anamdanrendim, ben de bez do?urdum. rtme verildi, do verildi, alaca
do trl trl, biri rmz, biri yeil, biri pempe, ble ble do?urdu?. unnar arado
piimi aha demindenki arnn gtndeki gibi donnmz. bunn alv da, bunun av da
avO gene. drT buu? yapayol uzun olann, drT yirm be yapayol. benat?

210

yalannca ?saldm, ufaldm. yalanca ?salayom, edeyom.

(Tanma hikayesi)
amcan beni armad da, anemlnce biz be zd. uvacO ad ble
uvacOuvacO d?. ben cO ocamandm, onalt yamdadm ben. bizim aha bule
edirldi, ama? vard. h ble ama? vard. gmezdi etmezdi. ordananam lnce

563

215

ardalarm bi yerde gene gelirdi bere onuurdu?, giddi, ardalam yanmda. birinde
buvam geldm, avluya geldi buvam. yk ?acaz, rpdan geldi vuvam. u da evde,
ninlm da evde, ardalmn yannda oturayo. aman bz buvam gelince biz or9z
ner gidecz? penireden kendini atvm. or?zdan npsn yaz?? gelirse ardalmn
yannda gelir onuurdu?, ardalmn yanndan giddi. ayrO onuulmazd.

220

undankeliczim urdan atla, buvas gene demi biray baca bertimi basmam, lks
da??an bacam dnd dmi. h yalan sulemi. ule evel ama? vard. e a sene oldu,
seneler yllar gedi, gitdi.

564

-14ANLATAN

: Zeyni zcan

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 69

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Tozman Ky\nhisar

(Eski Adetler)
esKi detl gedi, unn unuduldu. ri gedi unn. televizona bakoz ri. bi bule
oturusun da birbirine annadrsn, bilmedmni a ule olmad bule oldu ddi esKiden yall.
ama yall lnce gel de le leri eTmeyol, televizona ba?ayol. unn mzide
ald art?. ocu?l yeni yetmeld ble anama, nayime hala! biciK misl deyv, biciK
5

misl deyv, esKi zaman arlar gzel sylldi. anam da unnara deyveridi, uretmen de
unnara sormd o?ulda, unn da o?ulda deyverimidi, bzlar da gll
meselolurdu. gllmidi deyvdikleri mesellere. ama bizl imdi unutduO ri. bizim
zamanmzda, ocuklzmda civizli tarafndan misfirl gelirdi, ta benim oculzmda
tablay bule orld, ziniye ble ellene onn mani suleye suleye evirildi. bizl

10

bilmeriz. biz grdk yni ocu?lzmuzda. indi bilmioz. dnnde aOiqzm oldz
yerde a?la oynla, a?la oynamayan yerde at? indi aseT alayola, havasna
oynayola. evel zaman arlar oOoynld evel zaman arlar. bizlden yall,
gitmeyoz 9u ri, dnnere bile gitmeyoz. esKi detleri yapmayol ayri. indi cartT?
curtTu? bi aseti getiriyola tamam. ell yu?ara a?a?a?, ell aara a?a?a?

15

ba?a ey yo?. dmbekleri alrd?, trk ara ara giddik, trk ara ara gelirdik.
?apa?lar alrd?, ald9 hindik yo9z. odal olurdu. misfirl gelirdi, sufral

565

urulurdu. indm herkez arabasnnan geleyo, taksisinnen, ayaznnan geleyo, bitirip

piirip gideyo. gelirldi. pyemizolurdu bam buna ddi, mmeT! sen yapacan
sufry. ama hazrldn, ap yimek, dalsnnan barb, zinilere ordun. azlarna
20

?apa?lar ?apdn alayl sahannara dilb ?apa?lar, unnar alr gtrl veridik.
ramazan geldimi ya?nnara, bizl cmiye ya?nyz bizim evlerimiz, sfrda veridik biz
yemekleri. uza?lara amdan alrld, misfirl gelirdi ama. indi gelen giden yo?,
gelen ona?layo, una yimek vecen. gene de v, esKil yo? yni. le ?apa?l sahannara
yemeK iuyup, alayl zinillen ble tta akllan glm. veridik sufra veridik.

25

(Doum Adeti)
bebek dovdz zaman, ide glm yedisi olunca, mevlido?uduruz, yedisinde
o?udamassa r?nda o?uduruz. r?nda gezilir. yallara bule bebei verild ucna.
bule suleye suleye sallsn. oul gzaydnna gelirl, hediyesini getiril. sen de
unnara gelince olany tutsn, u?ulatan vsa u?ulata verisin, l?umun vsa l?um

30

tutsn. bebe? di ?ardnnda pisTanalrl, zsa pisTan alrl, tlansa gmleKalrl.

kim grse u alr. ule devam edio detl, t da devam edio detl. detl le. ?r?nda da
gyinirl, aha bulelden gyl, omulara gezle, a?rabalna. ocznu ucna alranne
rOuurul. gezdikleri can isTse para veri, can isTse ymrta veri, yiyv
deyeleKule.

35

(Halk Hekimlii)
esKiden ocua urun dkdrldi, eveli nazariin ide. lad m uyumad m urun
dklrd. esKiden dizdiridik, yall dizldi. himdik dizme yoO li. cileT bnnan
dizldi. ecOec? hemen tomru? tomru? ule ule diziverildi. ordan an ?d. kt
an ?d iyiledi, dldi. iyi olurld uzum bilmeyoz da. sarlOda sar yazma

566

40

rtverin sarlOolmasn derldi. himdiki ocu?ldan iyi deil midi esKi zaman
ocuklar? himdikil hePasTa. yapraO kbr, dal kbr, kK kbr her eye
ardrdl.

esKiden

ule

deildi.

hayvannmzolurdu,

ineklerimizolurdu,

atlarmzolurdu, gzelolurdu, onnarn kbrn atd?. hasTal? yokdu o zaman

bule, glm.

567

-15ANLATAN

:Ali Dereli

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 58

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: alt Kasabas / St

(Masal)
vt birinde san birini iocas lm. lnce san da yollara tvmi, ioca
aramaya balam. gnnden bi gn yolda gidken bi sanali paaya rasgmi.
rasgdm sanali paa: iardal nereye gidiyo? demi. iocas len san, benim adm
iardal diil demi. bee:
5

narncaol narhan iadn,

brncekli brhen iadn,
sa uzun zmbeleK iadn,
nerden geliyor? nereye gidiyor?
10

dser ben sene deyverin demi.

sanali paa da ato:

568

15

narncaol narhan iadn,

brncekli brhen iadn,
sa uzun zmbeleK iadn,
nerden geliyor? nereye gidiyor? demi.
u da iocam ld de ioca aramaya gidiyor demi. sanali paa da mdem ioca

20

aramaya gidiyor, benim iarm yoo bee gelirmir? demi. san da gelirir,, demi.
atOikisi birliKolmul, evlne gitmil. gnnden bi gn derekvde dn
oluyomu. sanali paa: iar! iar! ben derekve dne gidiyor, ordan te beri getiren
de yiyem demi. iars da olur demi. sanali paa dne gitmi, amma ciK ge
im. ge ialnca iars izm, sanali paay aramaya om. gidken yolda bi

25

kz izi vm. sanraya daolm, uizir uouruna iam. epey depelenmi amma
oamam. ordan da atll geiyomu, unnara barm: ey atll! demi. derekve dne
gidiyosarz orda sanali paa v, biciK iarn iuyuya iad oamy deyverir de
gsir, beni osr demi. atll dnevine vml. sfral iurulmu. tamekmek
yirlken iarlanda da bi san tor tor iro derik toplaymu. atll bunu grnce le

30

arkadal! yoldan bi ses gdidi. borda sanali paa vm, iars iuyuya iam, gsir
de beni osr dedidi deyince, sanali paa da bunnar duymu, hemen yola dm.
gitmi gitmi iarsnr iad uouru bulmu, bana tikilmi:
ver eliri ekerek, demi.
iar: ben see kserek, demi.

35

ver eliri ekerek dyon, demi.

569

iars da gene, ben see kserek, demi.

sanali paa da iarsna ce izm.
depe depe gmerek,
sdre bi de domalao,,, demi.
40

ayaklannan topraklar depe depe iarsn ce gmm, sTne bi de byKapdezini

yapm. ordan braom yeniden derekve dne gitmi.

570

-16ANLATAN

:Zelve Cokun

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 76

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: alt Kasabas/St

(Dn)
eveli baO iuzum, dolma sarld, keke ekdlddi undan stna dbeK dvdlddi, yuoalar
yazld, oduncu oaTdrld, merkepllen oduncu ialan, bara bara trk gelillddi,
unnara ialan, ekmek yidirillddi, erizasld, ina yapl ina gecesm. ide dn yapan
oduncu oard merkepldlen, eekldlen. hd ialanunu yold dcnrevine ialan.
5

stna yaoacaol ide, dnde yaoacakl, kegek biircekld, dnde yaoacaol ide. gelin
gne iad yimek dkdlddi, bi havta yimek dkdlddi. dolma v, kegek v, piqav v.

(Kelem Yemei)
kelem yimeyi yapld. kelem yimeyi, kelemi dtrasn dtrasn unu bule yapld,
buliullld, milletirrne iolld. buliurnan buliuru ecco sepeldlddi eveli bule
10

bolluo mu vd yavrm, yavrczm itlod. unu ymcez dye irlrdo yavrmide eveli.
ekmek de yaparz kv frnlnda yaparz.

(Ekmek, Pide Yapm)

ekmeyi maya dutarz amdan, maya dutarnz. ecco maya dutarz ufacOilehende.
yumuruz, frna gtrzide. evel ttalnan gidddi umuzumuzda, ttalara iorduo. u da
15

hePaod. kimisi cvOolurdu. aoalao falan hurunr yanna gtrdK ialanunu

571

brairl,, , bide yaparl yirmotuz dend. hd bkeriz ehnen ioruz, gene hul bkeriz
ioruz. kreknen ioruz. yirmotuz dene bide yapdo, hep dadrdo. hinci iki yap
herki indi. kimisi hee iuy. heei olmayan iuymaz. benim iaynna vmd, otuz
dene yirm dene bide yapmd, hep dadrmd. eveli hee, pamo yapdo, hepsini
20

yapdo. hindi ialan han yoo. yapdo, yapdo hepsini yapdo.

(Kyafetler)
eveli eteK gyddik. enteri, telebeld geyiyo y hindi, enteri aha ule. bule oynayoll
y e yapayola y telebele unndan. aha le enteri gyddik. haa ba enteri, itri
enteri ialan, hepsinden yapd. unn ilemeli don bullda. don ilemeli olurdu, hollda
25

ilemeli olurdu donlarr. hd eveli ilddik, ben yirmi it iledimdi. unu ileyosun bule
apul apul, sd de don ialan, donolur. gergef gyeriz, gynein sdne de enteri
gyddik. ismi etek hinci ekipld gyiyo y televizonnda, bizevel unu gyddik,
stna bunnar gymeye balado. hd ilemeyi kdnimiz yapdo, kdnimiz ilddik, yapdo,
hemme bid ialmad. enterinirsdne iua9 da iuanrdo.

30

(Yunan Harbi)
yonan gdmi yonan, hamam yolundan gitdi cevur gitdi dye nnemild, gdmild. bi ia
da ala iaml. bizim dd yuoda gndzbey taravnda irkintimiz vm on ombe
esger yollaml. ule urda bi irkintimiz vm. ide baoam cevur geliyo mu, gelmeyo mu
deye keivolun. baoam cevur geliyo mu? hab verin dye. unn inede ialan, blgeyi

35

bi ucu dudadam bi ucu inddemi. ule yaylml, yuodan irir yapvml yavrum,
irir yapnca u yandan dolaml, bu yandan dolaml, unnar ldryoll. te yana
varyoll, unn da bize haber vercek esgerimiz dyd. u yana varyoll uray ldryoll,
te yan t irkintimiz vmd. varyoll urda ldryoll. ehere varyoll yzbalar,

572

bykbuva deyvddi bunnar, yzbalar da ban iurtaran iaptan deyyo, ben de iaacan
40

deyyo. cdmiye dolduruyoll msannar hePldryoll. y hep vuruyoll yavrmide,

hep yonan zamnnda. hd yavrnm. ide grmesinnd cevr dye, ala iaml, killikleri
rtn!killikleri rtn! abam deyveridi. araba varamyo oray da, atlmzln. amasn
rtmeld dye, aOrtme rtnrdk de, killikleri rtn. ide ldre ldre, tao dre
vml.

45

50

55

(Baz Dualar)

sul ad mrrsur

allah ara al, ara gzl lan vsir

lmlrizir rvhuna deysir

allah gyrne gre vsir

sfrarza allah hlibraim berekedi vsir

allah biriri biritsir

allah azdan o9 vsir

allah az dad vsir

allah yidircni vsir

meqkele anat gersir

erenn evliyl yardmcrsur

hac sfralna otu

elir ayar dert gmesir

573

60

65

70

75

allahiyil1ri vsir de mrruzunsur

(Baz Beddualar)

iki gzr krsur.

kr tanrdan bul.

evire bayul dnesir

gitdir yolu gr de, gdir yolu grme.

allah olu9 ocu9 yzne hasret osur.

boyur posur devrilsir

allah bilinmedik derT vsir

allah benden bet yapsr

allah beni nayannar bana da vsir

iki gzr rne a9sr.

itdir ad bul

yerir yurdur ablitmed1 kr ylanol.

allah ciyerinir bana vsir

naha leme de zra bi a9 suyu ben veren

kr ksdebeKol da srn.

ener amansr

burnur teneire gsir

574

80

zrdan burnurdan fitil fitil gsir

yidir idir seherlen zOm sur

bendenraOol, cehenneme direKol.

gldr gnla

tefderir drlsr

naha ran gsir de gebere .

ifde urunnar rne g.

575

-17ANLATAN

:Nursel Gme

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 75

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Hamidabat Ky / St

(Masal)
kvr birinde bi srtma vm. kvr hayvannn gdmi. bunur hi oc yoomu.
gnnden bi gn hayvann yaylroan, kni de ulu bi aacr dibine otumu, f! f! demi
ne olur du benim de bi lum olayd, hinci beni bu yorgunnuodan iurtard demi. adam
d demez ordan bi arap dede om. beni mi ardr? nldu? demi. srtma da derdini
5

araba deyvmi. arap hemen cebinden bi elma om, ikiye blm, bunur yarsn
iarr yiycek, yarsn sen yiycer, bi luruz olacao, lanoouma ana gelince bee
getirecer, ben unu eyidecen demi, iaybolmu. srtma arabr dediklni yapm. bi lu
olmu, lan byynce getimi cr dibine f! f! demi, arap om oc alm
gtm. arabr trl trl hnleri vm. bunnar ocuolara uredirmi, renenir

10

kellesini ioparm. bu oc da alm, evine getimi. arabr bi iars vm. iar oc

gr grmez peKouna gitmi. h ocm demi, bu arap see trl hnl redecek,
saonrendim deme. u seni dv dv, sna rendir mi? dye sor. saon h urendim
deme demi. evlnde bi oda vm, iar odanr iapsn am, duvl ocuo iafalannan
rtlm. orda da bi iafalo bo yer vm. ar ocua gsdmi, bao demi. ey

15

urendim dsr bu bo yere de senir iafar ior demi. arap balam ocua
sanaTuretmeye.

bi

gn

kpeKolmasn

uretmi.

oc

dvm

dvm

576

ocuOurenmedim demi. her gn baia piey urediymu, dvymu dvymu

ocuo

gene

urenmedim

dymu.

atO

arap

ne

hneri

vsa

uretmi,

ocuOurenmedim demi. vt gmi ocr kellesini alamam. vuvasna, al ayr,

20

eri ne ureTdimse urenmedi demi, teslimitmi. adam lunu alm eve gtm. o
da fakirlmi. ocu vuvasna, vuva! vuva! ben yarn oupayolan see pioo davan
tutavaran. ben tutoan herkes beni grecek, beyenecek ille bize sat dcekl, satamma
saon tasmam vme, veriser tsmm bozulur demi. ocuOertesi gn bi
oupayolmu. ato drynn davann dutmu. grenn kpei o beyenmil, ille bize

25

v demil. adam kper tasmasn alm kpei de satm. alanr ertesi gn oupay ava
gtml. oupay vrao crao ne iad davan vasa iarm. knisi de iam. kellan
olmu, bi kenara otumu, omaollan oyuncaOoynymu. avcl gmil, le kellan!
bordan bi oupay gedi mi? demil. kellan, aman bi kel bam v, bennen raman, ben
nerden bilen? demi. ordan iaom evine gmi. bi ia gn sna lan vuva !vuva !ben

30

bi atolan, beni grenn isdcekl, satamma saon semerimi vme demi. lan hemen
atolmu. ato srlar kni eviriyomu. gene grenn o9 beyenmil. srtmaca le
arkada! sen bu at nerden buldur? ille bunu bize v demil. ala v yuo at
alml. amma srtma semerini vmemi. semeri de isdemil, srtma ben fakir bi
msanyn allah bee bki bi at t veri, una daoarn demi. at alml gtml, amma at

35

hi bi hn gsdmemi. ordan da iam, eve gmi. uharab da hePunnar

duyuymu, unnar lanr yapdn annam. gnnden bi gn lan hamamolmu. ato
ikin giren gzel oymu, hasdalol giren iyi oymu. srtma o para
iazanymu. lan gene vuvasna demi, beni almaOisdlse saon antarm vme
demi. gene balaml msann ille hamam bize saT demeye. al taOia v kah srtma

40

hamam satm. u alacalar iinde uharab da vm. ille balaml antar da v dye

577

iaomaya. adam vmecen dedikce sdne gidiyolm. adam npacn arm. antar
yuoara dru atvm. hemenant bi elma olmu. dedelen, ninenirevine bacadan
dm, ninelen dede de iarlol oturuyolm. elma, ninenir dizinir dibine gmi.
hemen aroasndan uharab da u eve misfirolmu. otumul uharab belli elmaya
45

baoymu, dedelen nine elmay grsel, arap hemen ellendenalp yiycekmi. lann
iafas da iopacaom. oturuloan dede elmay grm. iocaiar demi dizirir dibinde
elma v, unu bee yuvarla da yiyen demi. iocaiar elmay yuvarl yuvarlamaz uharab
hemen atlam, elma da bi av dar olmu, oraya salm. hemen uharab da faraz
olmu. balam darlar yimeye. yiyymu yiyymu sevincine lan yiyyon dye durup

50

bi tymu. bi dene dar da minderiraltna saolanm. asllan umu. dar hemen bi

tilki olmu dutdndan farzr boynunu iopm. dedelen nine de baoaiml. uharab
lm, lan iurtulmu. at her gn trl hnllen vuvasn zergin yapm.

578

-18ANLATAN

: smail Ayaz

ETM DURUMU : lkokul

YA

: 76

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Kre Kasabas/St

(Hac)
allah iablitsin, allah sizlere de nasmbitsin ule yerleri, cenballah herkie nasmbitsin.
zten msanaytnda elhamdlq mslman deysa, allah da ucT sln vdsi, iazan da
vdsi, oray gidip grmeKiqzm. zten hayatda insanlu u vazifeyi yapmas hi bid
deyiilmez. u ii yaama, u vazifeyi yapmas hi bid deyiilmez. dnyy vdseld ben
5

deyimem. bu iad mzam yer. seneye deyiiyo, seneye deyiiyo. bi douz yz

segizenaltda ben gitdim. kvmzde hi yosa elli atm dene hac v. hayaTda uray
bi varp gelcen. bambaia bi yerld, mzam yer. ben arabalan gitdim, iradan gitdik,
seKiz gnde gitdik. irannan ira harp yapold u zaman. tam harpin bololdz zamann
urdan gedik. suriyeden dd doksambirde gitdim omreyd. iarayolunna gitdik. iradan

10

ammana geiyon, ammandan medineye geiyon urdan mekkeye geiyon, suriye bizim
toprmza bitiik demek y. reyhan, hatay reyhan bitiik. reyhanda iki buuO gn
iald. iki sefd de odada yedi kii yatd. ama odal asgerm ilas gibi byk. iadnn
ayr yerde. hepsini yapd. ikisinde de teyzeyi gtdm. allah herkie nasmbitsin, orl
bambaia yerld, yni hayaTd urlar grcen. bizomreye turis dye yolladl ide, turis

15

dye gedik. reyhanda iald iki buuO gn, geirmedild bizi. demirel tam iktidra
getm zaman, geirmedild. cindorulad esKi eysi. kvile ba vard, cindorz biliyo. bi

579

telefon ekdik. u da bilyo esKidrli, cindorz bilyo. undan bi telefon ekdi, ikin namazn
ild, yast namazn ild, otellere ekildik, iadnnar da evlere etdild. o
misfirpevreni, reyhan ule bi mispevreni anadn m? yast namazn ild,
20

bizotellere ekildik, dene pulis geldi. anaradanemir gdmi. brs gn douzda,

onda gitsinld dye. biz de d sna.

(Baz Bilmeceler)

25

alac9 mez, dnyy gez.

bizimevde deli v, depesinde gl v.

(gaz lambas)

can yo9, cini yo9, abras pek o.

(sele)

n nl hamam, ubbesi tamam, bir gelinaldm, buvas imam. (saat)

dere depe, nldm kpe.

deynek ucunda yemi, bunu yiyen doymam, rmazanda yiyenir,,, orucu

(ayakkab)

(mercimek)

bozulmam. (dayak)
30

han hunur atr, ne yklesem gtr, yem ymez su imez, ayn yada oturu.

(vapur)

hum humucu9, burnu gcK.

iki a9, duvara yap9.

ardan ay ddu, ay grenneroldu, anas unda9da9an, znr z oldu.

(nohut)
(kulak)

(gl)

35

ta9 ta9 ta9l, bin yl bekl.

(keser, ivi)

580

-19ANLATAN

: kran Gke

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 71

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Oluklu Ky/St

(Patatesli Ekmek)
bora iayfe boras. ekmek satyoz, caminite yandayz. hd lum maya duts, maya
iabar. maya iabard m tekrdan un iuys, hamr yuurusu. frnnda, ioca
frnnda makine yuuruyo da biz de evldde ble tekneldmiz vdr, teknede elde yuuruz.
duzunu iuyarz, mayasn, suyunu iardrz ide. patatiz iuyrz. bu patatizli ekmek.
5

hamr iop bineye alyoz, bineKalyoz. binekde de iopuyo, teknede iopuyo tekr
binekde iopuyo undan sna frna srdryom. eyi mayaynan, ev mayasnnan yaplr
bizimekmekld. az da pa maya iatlr. iabarsn dyeleK ionur. inci az hamr
yapsa, unu pa mayayla yaparz, haal yaparz. inci frn yapdOayriyeten frn
yapd. iki az az yapyoz, geceden yuuruyoz. gelinnen lan yapyo ikisi. bu

10

yuuruyo, bineye alyo, lan da yayo, spryo, bryo. beli szlyo bunun da, makine
alcazemme ileri dru. yuurmas da zor bileyinde kemik d yaz. iki az
azekmek, zab iad ekmek yapyol. hergn yapyoz yavrum borda
satmaOiin. dartyla yapyo, dartyo. hemen kesmeycdniz sca, yarn kesseniz d bi
gzelolur, kesdin mi indi ac ymzOolur, sca y. genke yapd. herki

15

yapd. evimizde yaparz, herki yapd. frnmz vd yapd. indm evldde msan
ialmad, evldde iki kii v bi de bi nine. ninenen dede furunda ekmek yapsa yinmdyo.

581

gn geeyo be gn geeyo yinmeyo. indi bazarekmeyi alyoz, bule yapanolursa

unndanalyoz. evel ialaba olur, her havta yapd ialabalOoldu mu. e hinci bi
dedeyle bi nine ekmek yapsan nbcan? frnnmz da byk frn, elldnkild gibi dd
20

bzlnl on bed ekmeklik, ekmekliKolur. bizimkild ea om be yirmi

ekmeKalr bizim frnlmz. herkiin avlusunda v, odunnan yaarz, meeldlen.
dalmzda meeldden getiriz arabaynan. yan yan kmrolur, u da alt da iz
st de iz, undan sna izd m sprz. undan sna unnn yerine ekmekleri brarz.
snge vdr, aac bana pala blarz, unu ysladrz, yarz, slardrz. unnn

25

sprz. kmrn ekd iini kmrn. frniini kmrn ekeriz de frna

ekmekleri unu yerine atarz. sladrz sladrz. frnda bide yaparz, patatiz yaparz
tepsiye, yimek mimek ioruz frna.

(Kyn Ad ve Tarihesi)
evel yu esKi kv vd, esKide ddy kv yarm stliKildde. harP zamnnda u yana
30

dan iine iaml, tarav bule depeymidi. unuiin oluO gibi demild
urdanolulu gm. kvedirf bayrmd. uretmenld ddlddi oluO gibi ianam
harP zamnnda ule dedilddi. esKiden, evelden orlda dd baia yerlddemidi kv. bdki
yz sene eveli ordan harP zamnnda d gdmi te boraya, ne z indi basyol y ne
deyol unnara? hd terrisld zaman gibi ule. yonan harbinden sna, undan sna hep

35

aml ide daniine aml. oraya ordan sn orda ide oluO gibi deyelek,
ediraf daolunca, kvediraf bayrmd ediraf. undan sna oluO gibi deyince
olulu ialm. hd ulelekle olulu ialm. ordan da elli sene oldu borayineli. elli seneyi
de gedi, bu kv yolusdne ineli elli sene oldu. u esKi kvde ialan iki iardal v.
biri segizen yanda biri yetmi yanda iki iardal v, iki iarda. biz gelmmizde

40

ordaydO glm.

582

(iftilik, Okul Hayat, Eski Yaantlar)

irebdlik yapdO glm. bizim bamz bemiz han o suyumuzolmaynca
iriytmzolmaz. bizim patatiz, fasille, gndnd ekddik, misirekddik, ekd panar
45

ekddik. indi szm yabana, douzl olunca dalda douzla o. misirdir,

gndnddr iomayol.

undan

sna indi ekemeyoz

iayri,

indi

ilebdlik

yapayozide. buydeyarpa ekiyoz. acO kendimize iad fasille, nohot, mercimek. u

iadlOekiyoz. buydeyarpamz oOolur, ekeriz. hayvanoldz gibi yonca
ekerizide. yoncalmz ide u iadl. eveli mesel oOannadrld. unudaid.
50

indi televizona bamadan meselannadan yo. televizonn v lum. indikild

ocul mesel de dinnemeyo. seni meseleni dinndld mi? u zaman televizon yomudu,
millet mesel dinniyomudu, masal nerde? indi ocul kendi mesel, eytan gibild. lum
ben bee iad oudum. uretmennd ouTdu. cbr mlim dddik biz, sTden cbr mlim.
uretmenimiz bizi u okuTdu. uretmeniad ibryimdi. mlim denirdi eveli, biz unnda

55

oudu. esKi kvde oudum ben, borda oumadm. kdnimizi bileceK iad
ouyozide, kendi admz bileceK iad, imzmz atacaO gad. indi bizim bee iad
oumuuyuz. bizim gnmzde ule vd da baia yerldde ouma yodu. i oO
glm, inek bac, dama ora biici, harman ialdrc, dd evel trbanna bidledi
ora. ikay biray harman ialdrd. atll, dombayll dven srddik. indm tabi yo.

60

indi potzld v, dver bidld buydeyleri sryol. dver bidld getiriyo. buydeyii ayr
getiriyo, udan sna dvd bid potzld hayvannna blle yapdryon, bladdryon
yiyyo. ikay harmandan ay i9amazdn harmandan da yatdmzolurdu, ble
avaldan gme yapd, alldanrtddik bule klgelik. orda da yatdmz zamann
da olurdu, harman yerldnde. ne bilem bizim gnmz de mdi emme indi bid

583

65

dyemeyoz iayri. herke kendi harmannda, kimse kimseye bamazd. at vd,

dombaymz vd. mandal unnlan dven srddik. esKiden atal ia yodu,
harmanda alldan atal yapd. yimeKoldu mu atal yapd. indik atal yodu,
a ial vd, demir ga zten yokdu. ne atal bilirdik, ne demir ia bilirdik.

(Pirehor Yemei)
70

pirehor yapdo harmanda, pirehor yimd. hamr hamr hamr hamrdan mant gibi ii
peynirli. mant hamr gibi yumurusununu, ayn mant gibi ule oare oare, unurz
gibi. iine peyniri iuysr ble, iki iatlsr d gibi olur, iulaol gibi. yanbaln
basdrsn, ii omasn dye. suyuriine halsn. suda halanr suda, iaynar
suyuriine atsn. unda iayn, halanr, undan stna da dkdsin tepsiyd, sTne de ya

75

iuysn.

584

-20ANLATAN

: Satlm Gler

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 71

ETNK KKEN

:Manav

DERLEME YER

: Kayabal Ky / nhisar

(Masal)
bi vm bi yoomu. kvr birinde bi srtmacr iz vm. bu srtmacr evinir
nnden her gn beyirlu atn sulamaya gemi. bu evdeki izl beylu geken
penereye tikilirlmi. byK iz,

hh! beylu beni sa, her gn hal kilim

doouyvarn dmi. ortanca iz da h! beni sa, ben de inci boncuo diziverin dmi.
5

gcK iz da beni sa, ben srma sal izlan, srma sal lan dourvarn dmi. beylu
da bunnar dediklni duym. evvel byK iz m, amma gnr gemi, ne hal
douyan vm, ne kilim doouyan. sna ortanca iz m u da ne inci diziymu, ne
boncuo. dken sra gmi gcK iza, unu da m. amma gcK iz dedm gibi hemen
gebe im. izrableleri unu gnlemil. npacaoln bilememil. dnml

10

danml, kvrebesine vml. unu da knilne uydurmul. gcK gz srma sal

izlan, srma sal lan dourmu. amma evdekil ocular iarya gsdmeden ml.
ocular yerine iki dene kpeKinm ioyvml. ocular da ebeye vmil. ebe unnar
becene bi dan bana gtm, iomu. evdeki iardalar da beyluna mcdeye
gitmil. beylu mcde! mcde! iarr kpeKinm dourdu demil. beylu bunu

15

duyunca oO izm. hemen u iary alr, apdezliraltna blar, gzm grmesir,

gelene geene de yzne tkTdrn demi. evdekil beylunur dediklni sevine

585

sevine yapml. hl buleken ocuolar ioduolar dda unnara bi geyik dadanm.

ocular emzirmi, bytm, unn da deliiann olmul. lan ev gibi piey yapm
unuriinde duruylm. avcl yapymu, iz iardana baoymu. evdekil de
20

meraOitmil, ebeyi gndmil. baoam ocuol nldu ? bao da g demil. ebe vm

baom ne grsr? rden pden bi evde dry gzeli bi izlan, dry gzeli bi lan
duruylm. ocuolar byd{n annam. unnar bule grnce ebeniraolna gene
doruzluO gmi. aias yoooan zr yanna gitmi. a zm kni bara borda nas
eyleniyor? aar ava gidiy, senir canr slmay mu? demi. z da h tze soly

25

amma, olay yoo demi. ebe de falanca dda bi erik dal v, her yapra ayr hava aly,
aarunu getisir de unnan eylen demi. undan sna braom, gitmi. am aas eve
gmi. z aa! aa! byn bize biri gdi bule bule dedi, bi erik dal v
unnaneylenirsir dedi, demi. aas da zr bi dedmni iki yapmazm.
sabaholmu lan yola om. gidken gidken yolda bi dedeye rasgmi. dede lum

30

nereye gidiyor? demi. ah dede demi, benim evde bi ardam v yalrz bana
duruy, falan dda bi erik dal vm, unu getirecen de eylenecek demi. dede de aman
lum san oraya gitme, oOavara yer, lrsr demi. lan, ardama gyamar dede,
nlursa sun gidecen demi. dede, u zaman lum beni iyi dinne, gidken gidken yolda
bi oyunnan, kpeK grecer, oyunurrnde kemik, kperrnde ot v. unnar

35

alacar oyunur rne otu, kpe nne kemiyi car, undan sna gidken gidken
bi dev isna ras gelecer, mmelni aroasna atm, inek say olaca, hemen abcao0
varacar,, , ah anal! dcer mmelni emecer demi, undan sna varacar erik daln
racar, dl dal gmbrdcek, aroara baomadan yaralao gelecer, demi. lan
dedenir dediklni yapm, erik daln getimi duvara daom. ato erik dal da cvl cvl

40

tyomu. bunn oluroan lannan beylu da baraba avlanmaya balaml, amma

586

birbirlerinden hablar yokmu. aradan zaman gemi evdekil ebeye baoam ocuolara
bao da g nldu? lmldirato demil. ebe gmi bi baom o z erik dalran
eylenip duru. gene ebeniraolna bi doruzlu gmi. ocuolar ldrmeye alyol ya.
a zm demi erik daln getmiirizamma, u kni knine alp duruy, hi sennen
45

onumy, sere aradalo yapmy demi. falan yerde bi hamamda drya gzeli v
unu getiriseriz unnan eylenirsir. u see aroadalo yap demi, braom gitmi. gene
am olmu, aas gmi. z, aa! aa! demi, byn u ar gene gdi, bu erik dal
beni eyleyemeymu, falan yerde bi drya gzeli vm, unu getirv de unnan eylenen
demi. aas gene bunu ablitmi. ben naslsa aroada buldum, ardama da drya

50

gzelini getirveren demi. sabaholmu, yola om, gene dedeyi grm, hlini
annatm. dede, oraya saon gitme drya gzeli seni ldr, demi. lan sur dede bki
ldrmez, ben gene gidecer demi. dede de mdem gidecer, yolda gidken bi elma c
grecer

, hemen bi dene iop, sr. elma acdramma sen ah pek datlmr dcer.

undan sna gidken bi aoan su grecer, bu su ac ao. undan da iecer gene ah pek
55

datlmr dcer, undan sna hamama varacar demi. lan da dedenir dediklni yapm.
hamama vm. edrafna bi baonm her yer da ynym, drya gzeline her varan
da oluymu. lan iapya tikilmi. drya gzeli dye barm. iden bi ses da ol!
demi. lan aolna iad daolmu. gene drya gzeli demi. drya gzeli daol
demi, lan dizlne iad daolmu. pit drya gzeli demi, boynuna iad

60

daolmu. undan sna drya gzeli merhemede gmi, aman her geleni da yapyon,
baoam una bi an da baoan, kimmi demi. oy bi baoy ku srma sal, gzel, ay
gibi bi lan. hemen drya gzeli sra barmn kesmi iann darsdnde yrtm,
daerimi, lan evdenki gibi olmu. drya gzeli lum boraya napmaya gdin? dye
sormu, lan da deyvdmi. ben seni iardamr yanna gtrecen demi. drya gzeli

587

65

de lannan om gmi, izlan barab durmaya balaml. lan gene ava gidiymu,
unnara baoymu. drya gzeli de her eyi bilirmi, yetimildenmi. drya gzeli bi
gn, lum seniravlandr bi gn, geti de ekmek yidirem demi. lan da beyluna
sulemi, bam bize yimek yimeye gidem demi. beylu da iablitmi, evlne gmi.
beylunur grmedm trl trl yimekl yimil, eylenmil. beylu iaom evine gitmi.

70

siz de bize gelir, falanam bizde yimek yir dye u da unnar arm. u gn gmi,
beylu evdekilne, bam bizim misafirimiz v, yimekl hazrlansn demi. undan sna
amolmu, gitmeye hazrlanyolm. drya gzeli annatmaya balam, lana demi
seniravlandr u adam senir vuvar, unnarevinde abdezlmraltnda bi iar bl, u da
siziranarz, ordan geken evdekild yzne tkrr de geir deyelek size baracaol

75

demi, lanr eline bro vmi, izreline pegir vmi, biririz yocarz biririz
silecriz demi. knisi de ioynuna dene iu iuymu. yola oml, eve vml.
unn vya var vmaz yuodan barml. adaonr yzne tkrr de geir!! !
kpeKinm dourdu u demil. ocuol da hemen iary biri yoam biri iurulam
undan sna eve oml. iarco da yazo abdezlikden dklen yimek, ekmek

80

irln yirmi, lmeden u gne iad gmi. yimil, imil, ionumaya balaml.

drya gzeli iular ioynundan om, ortala ioyvm. iularikisi birbirlennen
oynaymu, rpymu, biri de boynunu bkm ule duruymu. drya gzeli,
beylu demi, sen bu iuldan hi bi hisse iapdr m ?demi. beylu da tnm
mnm yoo, iapamadm demi. drya gzeli bao demi, bu iki iul evdeki iarlar

85

bu teK iu da adao iarn, u da unnar iarda. bu ocukl da senir ocuolar demi.

hi insan kpeKinm douru mu? demi. senir bu evdeki iarlar iardaln osiandolna
bule yapdl, bule yapdl, senir ocuolr dan bana ioyvdl dye beyluna
evdekiler yapdkln bir bir deyvmi. undan sna beylu adao iary yoandrm

588

gyindirmi, elmasllan incillen sslemi. hem evdeki iarlara, hem ebeye lm cezs
90

vmi, amma gene gcK iardalar iyamam, ben kni iardalm izmrrnde
celaTlo yapdrman, iatrlara bindirverem gitsirld, cezln allah vsir demi. beylu
da iablitmi, unnar yollayvml. knileri de ocuoln yannna alml, drya
gzeli de hamamna gitmi, bu mesel de borda bitmi.

589

-21ANLATAN

: Hasan Minte

RENM DURUMU

: Ortaokul

YA

: 76

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Deresakar Ky/Bilecik-Merkez

(Meslek Hayat, Hastalk)

adabazarndan nakil gdim buraya. poyrazl kvndeydim. imaml yapdm yavrum.
nasibde sonolara?dan burasym, burda da yapdm. seKizen senesinde emekli oldum.
aya?lmikisinden de amelyToldum bordan. piatin a?dl, bu ad vrlyo.
ule otdzm yerden labilom, dikildmm yerden niyetlenom namaza da. allah olayl?
5

gstero tabm. vrlmaynca sejdeye varamom tabm. inci sanc girdi borlara, yardlar
isTanbulda. undan stra ide burlar temizlediler, piatin a?dlar derken, sanclar
kesildi, sa?atlO ald tabm. o? kr borda bam var, arzim var. unnar orta? verom.
aydan aya da maa aloz, kilmetreyi doldurtz velsn. nasmbolaca? ba?m
hfzasan lvmi dcekl, cenzemi aldrca?l. e t? tadmri ilhiye. velikll

10

mmetin, her mmet eceli tadaca dio. feiz c ecelhm, ecel geldm zaman dio, l
yestetmrzne, hi gecikmez dio, saten, saati saatine dio. hepimiz gidicmiz yer il hiri
topra?. dny trmaroldz zaman allahdan baa kimse bilmez. peyamberler de
lo, hkimler de, hekimler d, ?a yo?.

(iftilik)
15

ifilik yapdOesKiden, haa yapd, imdi ekilmo t?, ayiei yana dnd.

590

haa mrt driz bizuna. harman sonu e?ddiKide. bundan stra ekdik, u n
byrd. unu ilkbahar az, afyonunu alrd?. afyonunu bule bi leTleri v bule de eveq
dizsin eye. bu bi gn duru, afyon ? dna, ertes gnn bule syrsn eysini derken
ide, u da satlrd da avyon, hkmeT de alrd tabm. u da bm ilac m yaplodu? geriye
20

alanrn de bierdik, undan stna unu dverdik. u haa ?ard tabm hliyle ince
ince uvaOuva?. undan stra unz mengene vd, unu ekilirdi, abnndan syrd?dan
stra. id stra tavlanrd tabm eylerde, eylere dklrd. torbas v l torba, l
torbaya doldurulur, unun bi de sopas v bule innenir, undan stna gzlce torbann z
bklr, urda yata? vdr yat onur. yat gondu?dan stna da yu?da vdr

25

mengenenin bas?s, evirisin u bas?y boraya indirir. uraya da ama a?ld, tt

ama m s?drsn dye. undan stra mengene dili dm mi? urdan sopas vdr, sopay
da?dn m? yava yava, birden basdrsan torbay patladr. yava yava ule bi iki da??a
beklsin. undan stna bi d geralr mengeneyi bi d sks. u da rrrr y
?, haa ya, susam ya. susam da ayn ekilde olur. iki buuO litre y ? bi

30

torbadan. yed seKiz kil y ?, seKizon kil her neyse. esKiden ba?a y yo?du. ide
unu yinirdi hliyle. en o? susam ya yaplrd. iek ya aybolur, susam ya azalmaz.
mis gibi o?. yidmmiz yl bu ekildeydi, herkesin yidm y. u yan tav v tav. unun
avrma tav v pskn hle getircen ki una gre. ya?san y m olmaz. ule y
bulanOolur, atran gibi olur. yenikvde de yapdm ben ombir sene hocal?, orda da

35

o? talebe eridirdim.

(Pekmez Yapm)
bekmez yapd?. indi zmlmiz var y. zmleri topls, undan stna unun srasn
?arsn. unn betondan yaplm arapanalar vdr, unu inndik, e burda bi delik

591

burda bi szge, urdan suyu boraya a?. unu tavalara dolduruz, tavalara doldu?dan sona
40

bizim burda topra? vdr, topra ardrr uysn, urda ule durz. bekmez topra u
datlladrr d iini. undan stna alan leri meseq aya?lan depilip de bekmezi zmn
sdece crufu alo. u curufu da mengeneynen evirip bassn. ayn bu y gibi. unda
bi maz, posay da hayvana v. hayvan yirunu.

(Kydeki Eski Zanaatler)

45

esKiden kvde uvalren vd, ldan veya pamu?dan. unun uval da o? slamolur.
u bay bi iciliKit. unun uval da iki buuO kile alr. bi adam zor gtrr.
hayvana sarl unu. evelce yoll moll yo?du, hayvannan, eeklen, atrlan gidilirdi
bilecie. bi demircimiz varide, rmo9lar tsun, demirileri yapTo. eek a?an
nalbandmz vd esKiden. nal sca bi de aynado. a? u? dvol hayvann ayna

50

gre ayarlo. toynn kes, yaptr unu. u da bi sanat. adamnkz topallo,

adamuna gre nal ako ki buraya bule. buraya pamu? mamu? atran bile dolduruo.
icbnda if nal ako buraya. veyhutt at nal ako, drna? bysn dye. br drna
beslio yni. bule unu yont?an suntra die bi let ullano. ustas olaca, birazieri
asa hemen an ?ar, hayvan topallamaya bal. hane herkes a? yap da sapn orta

55

yere deK getiremez. han ben hocaym, herkes hocal? yapabilir mi? stra ben hfzym,
ezberden o?urum. tekiler de dinner. afasn ule yapvdi mi? annarmunu.

(Bir An)
indi bi gn ule oldu. bi yeti kerime v th szresinde, yenikve vardnm zaman bule
kv yerinde birbirlerinin omuzlarna edirldi de hade hayrls dldi, ule aldrld.
60

ocz okuduom th suresine gelecez, sra bi yer v indi, yeti okuyorum ba?,

592

innellezine men ve amilusslihti seyecell lehml rahmn vdd deycek, d{d dedi
ordan. vdd deycek d{d. halil noldu? dedim ben. undan stra ben de ule etdim,
omzuna etdim de yni yoldu demesini istedim, u da d{t dedi. d{t deyince ntldu?
dedim. yapd dedi, ceyran yapd dedi. gy ben boray elleyince yoldu deyom
65

ben indi, vdd dycek y. t? buvasndan alm. evde meyse anas buvasna,
buvas dedesine, do?unur d{t dlmi. atOule bi gedi de, burda da annadvaram
dedim. indi ben yenikvde imaml? yapdm. burda bizim kvmzde bule dnnde
neyi oyun yapld, gldrc oyunnar. ondan stna bi polis v, unun da dn olo
indm beni ardlar, birisi geldi hvza! hvza! hy! unn da oyun yahmasn

70

bilmezl pek dnnde neyi. ide eyleoraya gelceksin, polisgilin oray gelceksin. ne
vm? e bilme. allahall olsa dyon, dnde tabm nipah ylcaOolsa beni
ertesgn yaplaca?. han gelinnen gveye nipah ?ylr tabm, , dmnm nipah. eh le ne v?
dedimse bilmen. gitdim vdm. hvzai! biz seni neye ard?? biz bi oyun
yapalm dyoz, on ombe kii de v. faat hi birimiz bi yere ar veremedik. sizin

75

kvde oO oyun yapl, sen bize birciKoyun uret, e bi oyun yapalm. kim gircek?
alfutlunun yaar, u ben girerim dedi, tamam birisi d d, ns. siz dedim iki tne
hamr teknesi bulu ba?alm dedim. hamr teknesini buldul, geldil. iki tne de uran
getiri ba?am dedim. saPurannndan getirdil. tekneleri ar?alna blad? indi.
altndan sdnden ule, ayn tosb gibi. ban dedim urda, biriniz u aradan girecek,

80

biriniz de ordan girecek, tekneld iaracaysnz bule t t vuracaysnz dedim, sra

beon kere vuruldudan sra ia, gelirsiniz dedim. amm esas eysini demeyom ben,
yaplca eyi. olur dedild imdi. birisi u araldan gitdi, birisi u araldan. teki bm
dyla hasansen v hasansenaia, sen dedim drT kii bulacasn dedim, iki
teneke de su hazrlaycasn dedim, unn vurumaya baladl m, dedim iki kii de

593

85

insan dedim tekneleri ters evirceksin bl y imdm, dy iomul! odan beri ymur
ymay! undan sna u tosbahal du etsinld de ymur ysn, undan sna mratlmz
bololsun. ule olsun bule olsun ddken, bi birisine suyu dkeceysiniz, bi birisine
dkeceysiniz, tamam dedim. indi birisi anad iad, amm birisini dutdul. tenekeyi bi
devirdild,, vuvas da ordam. cehennemol! lemin serserisi senmi dedi, iki

90

toaTatd. ocu, y bu ne biim oyunmu ddyo. t ben ordan frladm, y bunu

kimicdetdi ddld, sorl dye. 9omiToyunn o yapld esKiden. bizim biqder
bilecmn kvlklerine iki arada gitmil, unnar hi oynamaya ialdrmaml. bizi de
ialdrverin demild. albe memedaliyle bizim hseyin bi oynaml, orda bi de oyun
yapvdmild glmbede. onnar art yere yumaya iomaml. ! u demi ho gddin

95

demeyen mi? hemen byK gKt, hogddiiz hogddiiz hogddiiz. herkes bi

zevke gdmi, it gdmi. dyelim ki bi de oyun yapvarnca, benim dedmm gibi oyunn,
baia trl oyunn yapml. burda bi bbeKoyunu vd esKiden. tabuTuniersine
iuyyol, burlara bule bbek yapyol elldne, trtrtr ali almaya baladn
zaman, una gre alin almaya baladn zaman bule yatyo uyuyo y, bule yuar yuar

100

iayo. sopannucuna ayal bule y, bbekld de bule oynayo, bbekld bule yatyo.
bbek bule alin alyo, balyo yava yava oynamaya, dizini yaptn zaman hemen yatyo.
undan sna bu arab indiriyon, undan sna yavayavayava balyo Oid Oid
Oid oynamaya, sen de ia dio yni. tam oynan arap buradan d m usulca gene
yatyol. lezzeTavcs dye bi poroiram da d bunn, seyretmediniz mi?

594

-22ANLATAN

: Sadettin Ak

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 60

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Yakack Ky/nhisar

(Masal)
bi iarlan bi iocas vm. bunnar oc olmayomu. iarcz allah bee bi ocu vsir de
kei lao ne olursa sur dye allaha yalvarymu. gnn gemi, iar allah tarafndan
hmile mu. gn gdmi, ocuo dmu. gele gele gmi bi dii lao. zlml
mzlml amma iki gn sna lao, , eviriinde gezinmeye iro derik yimeye
5

balam. adn kei iz iomul. kei iz a, kei iz yuo, kei iz gn gedikce

byymu. gnnden bi gn iar herii kdni yapd iin buralm. heyallahm demi,
bee kei iz vercre bi izevqd vereydir, amarm bli yoayvard demi. kei
iz bunnar duymu, hemen ana! ana! amara ben giden demi. iar da git, allahr
keisi !sen amar yoayabilirmir? demi. kei iz ille de yoarn demi. anas uvala

10

kirli amarlar iuymu, tavay, odunnar hazrlam. br kvr tndam. kei iz

buynuzlnr birine uval, birine iazan daom, ortasna da odunnar iomu brarr
yolunu dutmu. brara vm, meysem kei iz tsmnm. hemen derisini om bi
yere iomu, barmanda ysk vm, unu da om, ollr dana iomu. oraya da beylu
her gn at sulamaya gelirmi. gene u gn atn sulamaya gelirken, iardan iz grm.

15

iz da lan grm, hemen acelesinden derisini gyen dken ysn dada undaim.
ysk de baia trl yskm, tsm vm. beylu ys{ m, atn sulam kvne

595

gmi. anasna bu ys al, kv dolan hano iza deK gelirse bee unu alacar demi.
amma beylu iz biliymu.
beyiranas ys alm, kvde a mlleden yuo mlleye iad hano iz vsa hepsinir
20

barmna soomu, amma hibirine deKgmemi. iar dnm gmi. lum hi bi iza
deKgmedi demi. kei iznrevi de kvr bi kenarndam. lan ana! ana! bi de kei
iznr barmna l de g demi. anas aman lum! hi kei izna olur mu ? demi.
iar ys{ m, kei iznrevine gmi. ys{ keinir baanna bi soomul, tam da
iyi gmi. gitmi anas luna sulemi. lan da ana ben u iz alacanato, , npam?

25

demi. lumolmaz dedilse de vazgeirememil. balaml kei izna dn

yapmaya. kei izn ata bindirmil, lanevine getimil, iapnrrnde indirmil.
kei iz balam r p yimeye. kvll beylu bunu napacao o dye aml,
iml. ammu, kei iznr yanna gveyi iuyvml. gvey girince kei iz
derisini om, iyya iomu. amma atOevir iinde iz avondan durulmymu

30

u iad gzelmi. sabah mu gene derisini gymi. sabaholuymu gyiymu,

am oluymu, lanr yannda oaraymu. gnn bule geiyomu. gnnden bi gn
bunnar dne ooumul. otumul, dne gidecez dye yoa yapylm. unn yoa
yapoan gmi kei iz orldan, un yalamaya balam. un yaloan, iaynnas aroasna
cs Eavuru keisi demi, oolahalan furmu. dn zamn gmi, iaynnanr iz da

35

vm. izln ml dne gitmil. kei iz zlm iocasna, hade ! biz de gidem
demi. derisini om, msanolmu, iocasnratnraroasna binmi dne vml.
vml amma dn yeri iarm, amanr bi gzel gelin gdi bi gzel gelin gdi dye. u
gelinir iaynnas o meralm. hemen gelinir yanna gmi, izm sen nerdensin?
demi. gelin de oOlahac yaslahac kvndenyim tze demi. undan sna dnevi,

596

40

gelini m, edirafa ek saylm. kei iz da iaynnasgilden tarafa kei kbr

saymu. dn bitmi, herkes kvne dalacaom. kei izgil acele itmild, anas
vuvasndannce eve gmil. beylu iza derini gymeden bicik desdileri al da suya
gidiv, oO gzelsir, ben bi aroardan baoan, demi. iz iandrm, suya yollam. iz
gidince lan derisini alm pit gymesir dye oc atm, yaom. hemen iz da

45

iokusunu duydndan ges geri gmi. eyvh ! demi unun gn vd, sen ble ne
yapdr? benunu yarn karacaodm, yn yapdr, demi. kei iz oc knisini de
atm, yanm. beylu da eyvh! ben npmaya bule yapdm ? dye t hl tnP
lymu, evinden tar omymu.

597

-23ANLATAN

:Ali ifti

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 72

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Hamidabat Ky/St

(Dn)
gn evvelsinden dvetiyeleri gnderisi, misfirl merkeplerinen atlnan gelirldi.
gn davll alnrd. seymana ?lrd. dncl, misfirl gelirl. sen adamnar
dveTidiyon unn gelyo. bizim kv ura gid, unn bize gelirl, esKden ble birlik
vad kvlde. orda atl kv v, derekv kv v, borcaO kv v, duza?l kv v,
5

alt v. bunn hep esKden bule birlikdi. birbirmize gelir giddik bule. indi herkesi
altnda arabas v. herif bu gn gelo ama ekip gido. esKiden iki gn gn alrld
icbnda. indi ule bi yo?, ama gelo, vero emnetini, ne yapdysanuna, altn
imdik, altn batTryo, vero sana, ekip gido iine gcne herif durmuyo. dnde
adnn ayr yrde dn yap, erkekl ayr yrde, kv meydannda yhuT dnevini

10

apsnnde all al, oyunn oynanr, yimekl yinir. iftetelli, harmandalndan

?ld ide. a?llan oynl. am maala yand, odundan oca? yapld ortay da
byk bi yala yapsn dye, oca? yand. her taraf Oolurdu. nerde bulcan ceyran,
azya bile bulamazd?. birinci gn ule ge, ikinci gn tlanevini drT dene
hayvannan beygirlle, tlanevini elar, eizleri tlaneviden zevine gtr

15

erkemenen, alllan. u eizleri gtTkden stna z evininde unn da hazrl?

yapl, luml olur, datll olur bule. uraya eizleri zevine teslimidle. bz

598

dll alnr, verilir bule arl?l. sen sandn birin gtrs, adam sene be uru
yni hediye veri bule. herey deiik canm, senuna yapdn va?tnda, u da sana dmcek
m??a?. nc gn sablinoldu mu gveyi banyoya giddi, esKiden hamama, kv
20

hamam. urda gveyi alm gidl, urda da all, oyunoynanr gel. hocal gveyi
tekbirle gyindiri, undan stra tlanevine getiril. urda hazrl? yapl piavl, eyl,
yimekl hazrlanr. bt{n millete urda dvet verir tlanevi. yni olu? ocu? adnn
dhi yir. piav, yu?a, brek, lum u zamanii uledi. undan stra u gn ikindinden stra
art? gelinalm gidilirdi. gelinalm gitdikleri va?t, urda biraz da urda aln dmbek

25

yapld. baa kvden gelinalmayz biz. ddan getimeyiz biz. imdi v esKiden
yo?du.

599

-24ANLATAN

: Yusuf Bayr

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 53

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YERI

: Tuzakl Ky / St

(Masal)
bi vm bi yoomu, allahr iulu pek oomu. lkenir birinde bi ptiah vm. bu
ptiahr lu vm, bi de dev dman vm. bu ptiah mtiyarlam, ocuoln
bana toplam, vasiyeTitmi. benim bi dev dmanm v, benlnce mezarm
bekler, dev gelecek, beni mezdan oarcao, yiycek. siz dev gdm srada unu ldrr
5

demi.
bi gn gmi bu ptiah lm. lnce ocuol vuvamzr vasiyeti v, mezarn sralan
bekleyem demil. ilKam byKlan, vuvasnr ilcn m, mezara devi
beklemeye gitmi. devi grnce ioromu geri gmi. ertesi am ortanca lan gitmi, u
da ioromu gdmi. t snas gcKlan, siz piey yapamcrz demi. vuvasnr

10

ilcn m, om, beklemeye balam. beklken dev, ate saalao duman

psgrdelek gmi. bunn al taoia v kah, devlen boumaya balaml. boua boua
sabaholmu, dev yaralanm dnm gitmi. gcKlan da devin peini braomam,
devir iannnizinden aroas sra u da gitmi. gidken bi iuyuya vm, ianizleri
iuyuya iadm. gcKlan eve dnm gmi. aialna, ben devi yaraladm u da bi

15

iuyuya indi, gitdi demi. bunn birmul, ellne nacao, paOml, iuyunur
bana vml. deviraroasndan iuyuya inmeye iar vdmil. byKlan iuyuya

600

beni salr demi. beline urgan blaml salml. lan yandm yandm dye barmaya
balam, hemen tara ekmile. ortanca lan beni salr demi. unur da beline urian
blaml, iuyuya salml da dordum dye barm. hade unu da geri ekmil. undan
20

sna gcKlan iuyuya ben inecen demi. beline iP blaml. lan, beni yandm
dsem de salr, dondum dsem de salr demi. gcKlan yandm, dordum dken
iuyunur dibine inmi. iuyunu dibinde bi saray vm. u saray devirmi. lan saraya
girmi, odanr birine vm, iapsn am, orda devir byK iz oturuymu. lan,
iz! demi vuvar nerde? demi. iz da dev vuvam ikinci odada ortanca izn dizlende

25

uyuyy demi. ikinci iapy am, ortanca iz kni bana oturup durumu. lan, iz!
demi, dev vuvar nerde? demi, ortanca iz, nc odada gcK izr dizlende
uyuyy demi. lan nc iapy am dev yaralm, gcK izn dizlende horul
horul uyuyymu. lan devir yanna yanam, bana ilcn bi furmu, dev hemen
elir birse pit fur demi. lan elim bir, pit furman demi. pit fursa dev dirilecekmi,

30

vurmaynca lm. lan izlarn de m, iuyunur bana gdmi. byK izr

beline ipi blam, h byKaia vary, ek! bu senir smetir demi. undan sna
ortanca iz da gcKaiasna yollam. sra gcK iza gmi. amma izlanlan
iaomaya balaml, gcK iz lana, nce sen o ben ablalamdan gzelyin, aialar
beni almaOisdl senir ipiri kesl, oamassr demi. lan demi, benim aialam le

35

yapmazl, bennden osam sen gmezsir demi. lese demi gcK iz, barmandan
mhr ysk om lana vdmi, bunu daon demi. iuyunur yarsna varnca senir
ipiri kesecekl kesdikleri vaot sen bu ys yala, yaladr zaman iarra aO ioyunnan
iara ioyun oacao,, saon iara ioyuna binme, yedi iat yeriraltna gidsir, aO ioyuna
bin, u seni dryya oar demi. lan izr beline ipi blam, h aial vary bu da

40

benim demi. aialar yuoara ekmil. baml ikisinden de gzel. undan sna lan ipi

601

kni beline blam. h beni de ekir demi. aialar ekmil, amma izn dedm gibi yar
yola gmeden ipini kesmil. lanraolna hemen ysK gmi. ys yalam, aO
ioyunnan, iara ioyun m. lan tam aO ioyuna binen dken, iara ioyun aO ioyunu
ssm, hemenlann altna girmi. lan da yedi iat t yeriraltna gitmi.
45

lanato halsiz dm, indm iuyunur dibinde ioca bi vm. unur klgesine yatm
uyumu. crsdnde de ioca iuur yavrlar vm. lan uyuroan iulna iu sesi
gitmi, uyanm bi de baosr o ioca bi ylan, iuur yavrln yimeye gmi. lan
hemen ylan ldrm. undan sna tekr uyuyaim, lan uyuroan ioca iu gmi,
baom cn dibinde bi msan yaty. u iuur da her sene yavrln piey yirmi, iu hah

50

demi benim yavrlm bu yiyy heralda demi. lan ldrmeye vm. yavrlar
barml, ana! ana! unu ldrme, ylan bizi yiycekdi u msan bizi iurtd demil. u
srada lan da gnede im. hemen ioca iu ianatln am. lana klge mu. lan
uy9usu ianca gzlni am bi baom o baucunda ioca bi iu v. iua allah
tarafndan dil gmi. iulana dile benden ne dilsen, yavrlm iurtmn demi.

55

lan da sln dilerin, demi. iu, slmdan fayda yo ne dilsir, demi. lan da ao
drym dilerin demi. iu aO iolayl amma bee iro tuluo etlen iro tuluo su iqzm
demi. lan bunnar bulmas zoramma, ben bi arayan demi. lan yola om gitmi bi
kve vm. kvde iapnr birini alm, u evde bi nine vm. nineye misfirmu.
ammu, nine lanr nne yimeK iomu. lan yimeyi yimi, undan sna da

60

susam, nineden su isdemi. ninenir suyu yoomu. gitmi tasriine gcKabdezini

yapm, getimi. lan bi baom su gibi dml, nine demi bu ne bule? nine de ah lum
bizim kvde su devir demi. deve her havta bi iz iurban veriz, u iz yirken biz de su
iaprz demi. yarn da ptiahr izn vercekl, ben de u zaman su alacan demi, u
zamanlan nine yarn gidken bee de hab v demi. sabaholmu millet desdisini,

602

65

iabn, iacn toplam, ptiahr izn sslemi deve gtrylm. lan hemen
ialabala iarm, ptiahr iznr yanna vm. iza sen geri dur, ben giden ne
demi. iz da benunur nasibiyin, sen geri dur demi. unn le anilarloan dev de
unnar gdymu, pay biken ikiledi dye oynymu. tam devir yanna varoan lan
iz iakyvam. devir iarsna vm, ilcn ekmi, devin bana bi furmu dev elir

70

birse pit fur demi. lan elim bir, pit furman demi devlm. lan devlen raroan
milleT de birbirini irymu, iann mann su iapylm. iz da aolllo yapm
devi kimir ldrdn tanyan dye, devir ianndanalm lanr srtna svam. lan
baryomu, aman ninel! tzel! su sizir!!! dymuamma milleTaldritmymu.
ulece suyu dolduruylm. lan ordan om, ninenirevine gmi. iz da evine

75

dnm. anas vuvas layp duruylm. izln grnce arml, sevinmil. iz da

olan piteni annatm. ptiah izna u lan grser tanrmr? demi, iz da tanrn
demi. ptiah telal batTrm. btn oranrahlisi sralan iapnrnnden geecek
dye telal barml. genl sralan iapnrnnden geiylm. amma iz u lan
bulamam. iz bulamaynca tnml, iocaiarnr birinde misfir bi olancaz v unu

80

da aram demil. lan arml. izlan grnce hemen srtndao iandan tanm.
ptiah lan yanna arm. lum dile benden ne dilsen, sen benim izm iurtmr
demi. lan iro tuluo etlen, iro tuluo su dilerin, demi. hemen ferman km,
iasapldan et toplanm, tuluol etlen, sulan dolmu, cr dibine ioca iuur yanna
danm. iuun ianadnr birine et tuluolar, birine su tuluolar sarlm. iuun

85

ortasna da lan otumu. iu, , lan tembihlemi, caro deyince et, curo deyince su
verecer demi. havalanml, iaoml. iu caro demi, et vmi, curo demi, su vmi.
t iuyunurzna yaonnaml, iu caro demi, et bitmi. hemen lan iua
bildirmeden kni bacnr iaba yerinden kesmi, iua vmi. iu da bunu bilmi. eti

603

yutmam dilinir altna saolam. iuyununzna ml, lan srtndan indirmi.

90

lana hade yr baoam demi. lan da sen git, ben undan sna giderin demi. iu, yoo
demi unce sen yr. lan da topallayalao yrmeye balam. iu lan geri arm,
diliniraltndak eti om, lanr bacna yapdrvm. lanr baca esgisinden t
slamolmu, yrm gitmi.
kni kvlende byk bi iftlie vm. ys yalam bi kellanmu. iflir sahibine

95

gitmi. bee i v demi. u da tamam demi, seni boraya bekci yapan, sen boray
bekle. zatan da kvde dn v demi. lan da kimir dn v? demi. da esgi
ptiahrlannar iuyudan dene iz oml, gcK izlan byKlana dn
yapyl demi. ben dne gidecen isdser sen de g demi. kellan yoo demi zatan
bi kel bam v una da cop mop atl, sen bee fndo fsdOalv, ben yiyen demi.

100

una fndo fsdOalvm braom gitmi. gidince kellan hemen ys yalam.

iara elpiselen iara at m. lanelpiseleri gymi, ata binmi. evden dnde cirit
yaplm. cirit yerine vm. cirit balam, kni atn gveylen barab a iodurmu,
yuo iodurmu, gveyir bana ciridi bi furmu. gvey atr dizinir dibine dm,
amma lecek yerine vurmam, yaralam. gveyi alp gtml. dn geri im.

105

kellan atnnan gitmi iflikde belikler iinde at dolandrvm dolandrvm her

eyi yere geirmi. kellan olmu, orda bi kp vm kpe iafay soomu, bacaolar
yuoda iam. ! ! dye barm. gmi, borlara nldu bule? sen kpriinde ne
aryor? demi. kellan kpden om. bu ne haldr? demi. kellan da sorma m
demi. iara atl, iara urbal bi adam gdi, borlar bule yapd, beni de kpr iine

110

soodu demi. da, deme be kellan demi, u adam ptiahrlunu da yaralad

lendmi, demi. undan sna orlar yeniden dzeltmil, kellan gene bekilie

604

balam. aradan zaman gemi, bu yda gcK izlan ortanca lana dn yapmaya
iaml. gmi gene kellanr yanna, kvde dn v g giden demi. kellan yoo
m demi, sen bee fndo fsdOalv, ben borda duran demi. gitdmnden kellan
115

ys yalam. aOatlan aOurba om. lan ata bindmnden yallah dn yerine vm.
gene ciriToynanymu. atn a yardrm, yuo yardrm gveye ciridi furmu
unu da yaralam, unu da alml gtml. kni de gene gmi her yeri iardrm
undan sna ayn kpe girmi. gene gemi kellan dye barm, kellan kpdeyim m
demi. aOurbal aOatl bi adam gdi borlar bule yapd, beni de kpe soodu demi.

120

tnm h demi u adam dn yerine de gdi gveyi yaralad demi. kellan durmu
murmu, b demi, ben bu iden oacan demi. da le lum napmaya oyor? dur
ide demi. kellan yoOm demi bu gelenadam beni de ldr, baksara borlda
nel yapy, demi. bram gitmi. teki lar ato hasda yatyolm. ys yalam bi
toodur elpisesi gymi, eline bi anta m, vm kvriine. sgilir iapnrrne

125

gmi. toodur v dye barmaya balam. ordan birisi amanr demi baam toodur
gdi, u ptiahrlannn da gsderemir? demi. ml tooduru lannar yanna
gtml. kellan vm yaralnr yanna ohohoh size nldu bule? demi. unn da
sorma toodur bey demil, balna gelenneri annaTml. yaraln ilalam. aialna siz
intizarmrz ne yapdrz biliyoruz mu ? aklrza getirir bi tnr demi. u zaman

130

unn da bizim iardamz vd, ule yapdo, bule yapdo,, , demil. toodur hemen ys
yalam evdenki gibi mu. iardalannan sarma dola olmul. byye byK iz
ortancaya ortanca iz, gce de gcK iz alml, orO gn orO gece dnmu.
muraTlna ermil.

605

-25ANLATAN

: krye Bcek - Mehmet Bcek

RENM DURUMU

: Yok lkokul

YA(LAR)

: 81 - 65

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Deresakar Ky/ Bilecik-Merkez

(Genel)
.B.: amcan amadm, amadm. amcala bule nden ey yapd?. yo? yo?
amadm.
M.B.: bubam o? ya??ld. anamuna aOmu.
.B.: yo? yo? grmezdim, o boraya gelirdi, amca borda, getiridim her eyl getiridim,
5

biiridim, yirdik. u da bordan.

M.B.: ninn olurl bizim esKiden, bir de esKiden ninn oldz zaman, birbirini
grmezl, kvl olara? bilio da.
.B.: kvl olara? biliom da, bizimule yahmazl.
M.B.: indi anamevi, u benimev yaptnm yerde. bubamevi burl.

10

.B.: buna vdim benurlar, mmede vdim.

M.B.: anam bobas da o? zengin a, bbam da bbas usTa bule marangoz.
bobam keyfi m,, para bol, aT dtrznda gezio, anam da una hemen varvd, d mi ana?
.B.: istedi, ben de vdm. pek yavzd. oca kv yimni biiridim, amma at? pek
biiremiom. atla da gtrldi, giddim yimek biirmeye.

606

15

M.B.: atl hepsini tannr, esKiden hepsini bilir.

.B.: dn m bilmen mi? nas tsun ide bule. dovul dmbek yo?du nden, dovul
dmbek yo?du. hincik ?d dovulldr, eyldir. u zamanule yo?du ide dmbeklen
oynd?, oynanrd. dmbek alvardm ben, dmbei aldm milleToynd andan.
kenekeyi alarz, kenekeyle oynanrd.

20

M.B.: esKiden dmat atlan giddi, hamam burdad. burdan otTzmuz avelennndeki
meydana buradan iki oda vd esKiden. burdan dmat banyodan kd m ata bindirildi,
iki oda birleir ol ola davull zurnal trk ara ara gidldi.
.B.: trk arala? gidl bizde. at? han? trkleri arlsa, istedikleri trkleri
arl.

25

M.B.: ara oyu oyunarn beyleri undan stra

.B.: svdnerenleri eviri gelenleri dl. atln yimeklni hep biiridim ben. h
erenkyl gtrldi, slbkn gtrldi, at? nerde biecek yimek vsa gtrldi.
baa ay dldi sein pek dal oluyo yimn dldi, piirv dldi. at? piircek
halmolmuo, evde piiryom. geliniatna cibindirik da?lr bizde. cibindirik da?d?

30

cibindirik.
M.B.:dmd buradan gtrl oraya, meydana. meydanda dmd ihmlen gyindiril.
.B.: h ihe arl bizde.
M.B.: gyindirdikden stra, dmd otuTdurul bi sandalyeye, masaya neyse ule undan
stra barl drl, dr deriz biz buna, att

35

.B.: ne ekecsen eksinide.

M.B.: undaneveli bule oynl, esKiden basma rtme ekilirdi, bule altnd udu budu

607

yokdu. undan stra indi oynl heP bi araya gelirl bule, in dutl z basmay zerine
atl, ide yarmayvann yarsn, yere dd yarsn, , bu dry sorsa, atll irfann
drs, hy! hy! dl. gene all bal oynamaya, undan stra sralan gelen dry
40

barl, gelen dry barl. u bitdikten stra gene oyunolur. ulenolur yemeye gidilir.
yemekden stra ide cmiden ?lr. cmiden ?d?dan stra yni yemek ynilir.
yemekden stra st iki sras gelinatn gidl uraya
.B.: iahalan gelini bindiril iahalan.
M.B.: gzeviinnde meseq gelin burda tedrikli hazrlanr?an urda ihil

45

devamed undan sova gelini indirm, dmdn buvas urdan teslim alr. gelini bindiril
ihilen damadnevine.
.B.: birazcik de para verm, para verm iy.
M.B.: para verm dken biz sTa gibi ule bi yni indi de tsun da elli binrira gibi
sTa bizde ule ey yo?, han dou gibi falan gibi ule durum yo?.

50

.B.: yo? yo? bal? paras almazl.

M.B.: diyelim tne bilezik, sdimi, kpesimi vr zvr, boynuna alrlsa bm zincir
gibi ule bil. geri alan ule ide h bi de ninl olur?an ilk defa bugnn parasnnan
elli lira onur bi sTa gibi bi de dmt gelini ata bindiriken, teslimalr?an on
lira yirmi lira bule at? el lira ne uysa ule bi sTa gibi heqall? bule yni ule

55

benim zma unu da?icen, benim zma u paray verecen yo?dur. anam da bilir
yo?dur bizde. indi bizde para salma yo?du, fnd? fst? vd. sa dl una.
.B.: para salmazd esKiden. fnd? fsdk gene salo gelin dken, para da atyol
indi. sal bizde ide. millet apr.

608

M.B.: indi ule gelin geldi dye o evde bi sevioluo. o sevice arl? ekerdi, fnd?
60

fsd? tOa?lna ne gelirse bunnar. ceviz bule atlo h indm, para da atlo. yni bz
br taraf z vdim dy evide apal alyo, bi def zlo bule, ama br taraf da
sevinio geliald? dye. h o taraf da ek sao. undan stra dnn bit, dn
bitdikten stra zevi tlanevini yem dveTid ilk def. urda ymek yinir tabi,
hsma?rabs toplanr tlan evinin urda, ymek yenir. undan stra tOaradan bi havta

65

m gecek om be gn m gecek bu sefer de tlanevi zevini dveTid.

.B.: yidiriz, ekmek yidiriz. ekmek yidiriz. ne piircsek patatis, orb, kesme orba
yaparz biz. adnn da adamn da a?nan oyn dnnde. evden aklanoynanr.
hinciK gene oynayol a?nan. herey sulldi mani sull. ben bilemenat?,
a?lmdan gedi at?, ne zaman oldu ortal??

70

M.B.: indi buradan z ?aca?, buradan z ?acay zaman bu benim mztarlmda yni
yirm be otuz sene oldu yni, yirmi seneyi gedi. btn zl, kv gen zlar bu
gelinolcaO zevide u gece misfir alr, undan stra evialtna da u genl
gelirl. indm urdan, erkeKurdan sl, bi mani sule. undan stra zl, hade sen ?
falancanntlan, in z ? una mani at. undan stra tlanuna cevap veri falan bule,

75

br bi tlan bu sefer de falancanntlu hade bu sefer sen cevap ver. bule mani
atrld. zatenunn ar?adal arasnda bilirl, bule devamede ede bunu aldrd?
biz. m bi dml, dtru bi dml, e indi d m oldu ztlan yan yana her gn. esKiden ule deil
ki ben drt sene ninn aldm. ben oniki ninn oldum onalt yanda dn
yapdm. stra bizde esKiden hiizinleme olmadan dn olurdu.

80

.B.: h izinleme almazld biz de hi.

M.B.: ben tlum oldu?dan neden stra izinleme aldm y. asgerden geldikten stra

609

izinleme aldm.
.B.: yavrum esKiden de alv gydik. gene ide bule alv gydik.
M.B.: ana esKiden aptann maptann bule l vd. krk gibi, aptann vd.
85

.B.: eveli krkl vd, krK gyilirdi.

M.B.: sende hi mad m unndan?
.B.: yo? yo? bende at? mad.
M.B.: halandan hi bil deymedi mi?
.B.: deymidirama nerde dl bilmem. krKolurdu. dnnde gyilirdi.

90

M.B.: all bule, ar ar dzenn vd.

.B.: tamasa da vd bizim ama mmet borda vd bizim. tamasa yoOt?
hinciKulel yo?. tamasa bule dzenoluo ide. krKolurdu. krk, bule krkl olurdu
eveli, hep krk gydik. altn ?uaOolurdu. le le aynalar vd, altn renginde
olurdu. alolurdu, pou da olurdu. pullu evre olurdu, oca evre olurdu. esKiden

95

astik mastik yo?, dnnde untura vd. ynsek topu?lu untura. atOunn at
at?, unturl munturl yo?. rmz ityel vd. zll, beyazl, yola?l ityel vd.
indi gene gyl unu. ille u ityeyi gydik.
.B.: mesel deyverildi bize. h h dldi. at? undadmunnar yavrum.
M.B.: imdi burda oOesKiyi bilmeyiz biz, unn bir trk yalm. iki

100

mezararasnda harmanolur mu? amay vuranda dermanolur mu? dye.

.B.: d eyde zlayada krdmedi vurmuld, zlayada vurmul unu de una
trk yaml. aslanmahmedim buralarda dn m?dyelek sylldi.

610

M.B.: erturul zini osmanln sde geldm zaman, o zaman tabi oyun, kei, at bi
yilede ?rO kii elli kii yni oba hlinde. o zaman osmanl buray geldm zaman bizim bi
105

hne ada u sa?ar tarafnda, bi hne u ayanar?a tarafnda, bi hne u tarafda,

sizin geld1izu yol tarafnda, undan stna bi hne u amlnn oldz tarafda, bi sle
yni u tarafda, bir, iki, , drt, be, alt adrl bi oba gelio buraya. tabi osmanl o
zaman ilerledike bu sefer diyo 9u, bi ferman karo herkes yerlesin. duyuumuz
bizim sqle u da yoll deriz ordaymd heralde. at ayboluyo. gelio, buras bu

110

dereninii bule brtlen yni ormann?. oraya ba9o su v, basana bizim evl urda.
kvn uruluunu bule annadol. d nceden ermeni rum diol burda.
M.B.: ya yunan buray gelio, ehmedeye ararEah iuruo.
.B.: u ya?m kv bizim zti, bizim kv u ya?m.
M.B.: bizim kv mztarna haber yollao, deyo 9u bize itirOolun. bizim mztarl? da

115

biz abletmeyiz diol. ide ableddsin etmsin ide u yu?da zte asger yo? burda,
btn evde kim vsa asgere gitmi. btn adn olu? ocu?. undan stra milleT
toplanyo bizim lyan dedmmiz sizin geldmniz tarafda, u yana dtru ayo millet. tabi u
ara yunan gelyo, buray ya?yo.
. B. :aman yonan da ya?mam ide, bule kvll l ya?m mmet.

120

M. B. :yo? yo? gene yunan ya?mana. indi ule etel v, soyuna geliol. meseq
borda adamn tfei v, bunu alyt gtrt. kvde kim zengin?misl veriom irfan zengin,
yal, geliol paran nerde? para nerde? att bizim burda iki kim kesmil, etel kesiol.
indi ehmediye emesinioldz yere ararEah urmu buray yako. dedemgil on bir
oniki yalndalmd. seKizon tne br ya?ada, sa?ardan br tarafda bizim yni

611

125

babozu?, sifil diyem, bir ellnde mavzer, t sr gtryolm. kvl srn blm
svri gtryo. gtrken ardan bizimkil si atol, u babozu? dedmmiz sefill si
atnca srn hepsini gtremio, birazn alp gtro, urda kesip yiycek. dedemgil de
buradan br ya?aya ide bu tarafda ntluyo, casuslu? yapol dedemgil. burdanuraya
haber

130

gtrola.

oraya

varol

paad

daaltna

ioyyol,

bizimkil

urda

daaltndan alol, okuol yni, burda ntluP bittmni o9uol. d stna dedemgil
ya?alyol, dedemgili alyol, kplye, kplde oturuyomudu gevur. undan stra
kplye gtryol. gtrken yenikv gedikden stra, z apan emesi deriz, unun
yannda her taraf nbeti, urda dedeme sopa vuruo asger. neyse bunu gtrol
dedemgili uraya, kplye. omutan dio yunan omutan y bunn ocu? dio.

135

bunnna?l ermez dio. yni bunn bi bilmez gibisine. bunnara gidin, kvnze gidin
dio. dedem u dio 9u, geliken bizi dvdl yni gene dvl bi paat veri. bi paat
yazvml. gene geliken ayn asgere deKgeleyol urda. paad gsteriyol paada ba9yo,
unu dedemgili dven srtn dno, tro vur! ha? dmi, ha??n al dmi. dedem dio
vurambiliriz dio, ad geldik dio. bu sefer de dio ardan oruoz dio. bizim

140

arda? babozu?ldan. nk aradan bi ikin gn geio haber gelip gitmeyince

arda? habere, ide arda on kii v yirm kii v dye acab uraya dedil mi dye.
bu sefer dedemgil evden ?mayol, npalm ide hastad? gelemedik, gidemedik
dyelim drt gn stra gidelim uraya vaziyeti annadalm. drt gn stra gideyol y
nie gelmediniz? y hastad? da gelemedik. yni bizi uraya yunan gtrd de bule bule

145

oldu. ide sizuraya bizi bildirmiinizdir falan dye tereddTaltnda alp da yni bu
sefer bu yt da buradan sopa yimeyem dye dedem biraz a?llcaymd ilnde,
bycekmidi. bule bi durum geio yni. dedem o zaman, daha nce dedem atlda

612

obanl? yapyomudu. iki ardelmidi bunn, atlda iki ardelmidi bunn, hatt
arde birisi asgerde alo.
150

.B.: myser halan buvas, asgerde mu.

M.B.: iki arde alol. dedemi uraya obanla vero atla. atlda bz senelmni
liraya m? yllnn duruyo. o zaman dedem on be onalt yalna giro alba o ara.
undan stra buraya gelio burda birisine amurcu duruo. kvustasnn birine amurcu
duruo. u gnde on be uru vero. yirm uru alo ev yaptn adamdan. be uruunu

155

ustas alo, on be uruunu dedeme vero. on be uru ama oOiyi para. her gn her
gn her gn onbe uru. d stra bi yunan burlar ya?nca, dedem kendi evini yapo,
undan stra daylnevlni yapo, aynosunuevini alt tne mi yedi tne mi ev
yapm. bedv tabi bule, arn doyasya her nse. undan stra dedem bi usta olo kvde
hemen hemen eki vurmad?, kes vurmad?, ivi a?madOev yo?dur yni dedemin.

160

durumu da oOm di, bi evin de bi tludu bobam. bo dedem azano tarlalar u bu

srvero bule, bobam aT dtrunda gezo, anam taraf da zengin, altn deyiyo bobama,
davar deyiyo, ok mu altn deydidi?
.B.: bilmen ki vd bay bi dizi olca?d, bi dizi.
M.B.: bi dizi altn. bugn sermye yani bi dizi altn, unnar yio, yao.

165

.B.: o9 hayvanmz vd. dnye oyunumuz ama keilmiz vd. sadm ben, peynir
yapdm, maya alrdm, peynir yapdm. szeye uydm, szdrdm. urda u szdi
t? bi de ac? da basdrdm. at? da ce basdrd, szdi, kesdim undan stra
duzekdim atO oyvardm, nden dolapl yo?du y.
M.B.: an! esKiden buvan zamnda davarz neyi yo mudz? vd ne ad h

613

170

da oyunarz v ba?.
.B.: sadm ben oyunn keileri neyi sadm ben, saarn ha bule yapvarn combur
combur combur o? sadm. eyimiz mayamzolur, baz mayas alrsn, su
uysnuna, undan keri ardrsnat?, u yenden urda tut. tuttn keri getirip szeye
uysn, szekde szdrsn. he undan stra atld m kessin, duzlsn orsun dolaba.

175

oyun yourdu yaparm ben, plt gibi olurdu. orbay da gzel yaparm uzum. kesme
orba yaparm. hamr yazarz, tepseldiriz hamr, u urudu?dan keri getiriz. eye oruz
kes kesveriz kes kesveriz, yl suyuniine atsn. yourtlusunu da yapsn.
samsaOezsin yourt uysn. ayn orbaniine uysn. her zaman biiriz burda,
kve yidiriz.

180

.B.: amcan pek sevdi tlum. lecen dedi baa bu, su v dedi, getdim, ben su vdim,
suyu idi ne vm ne yomu bitdi, yetdi. hemen ide ld bitdi. at? ben de gitdim
bunnara habr vdimide. bunn da geldileride. nefes darln vd. nefes darln v d
duzsuz neyi yapdm, her eyi yidiridim ule. duzsuz yapvardm her eyi, duzsuz
ordum ne yirdi. h yidirim, pek ba?dm. i npam t? ca gdmi ne dyem. atl

185

hepsini bilirim, den blli giddim. urda dnnde yimek biiriveridim. patadis
alrld, piav biiridim. patadis yapld, unnara ule biiriveridim. yimekleri biiridim.
ben al? v, her yere gtrldi. slbk neyi hep gtrd, yimek biirmeye. sen
dldi pek dal biiriyo yimeyi dldi, alrl gtrldi. bindirildi erenkve neyi
gtrldi. urda erenkvde neyi biirveridim piav, patadis, orb, yu?a brei pek

190

yapd? den biz amm hinciKat? batrdl.

yu?a breini azana deriz, deriz, y dkeriz dibine. undan keri yeden slarzunu.
undan stna unu zardrz. yeden bule piirgecolur, piirgelen eviriz yeden urda

614

zardrz, yidiriz, kve yidiriz biz o?. baz peynirli yapsn.

M.B.: yannz esKiden dn yapaca?l meseq kim dn yapaca?sa, btn kvde
195

hsma?rab toplanr, so9 ate ya?l, salar orl, durmadan bi tarafdan hamr
yumrulur, bi tarafdan yu?a alr, undan stna bi yere ylr. undan stna yldtan stra
dn zaman geldi mi burada tepsi, yu?a breini sll ya dkp, hall.
.B.: iine mrat yapsn, vs peyniri, ntr unnar orsun. ats izardrz. eyimiz olur,
piirgecimiz,

200

zardrzunu

bi

yere

yarzat?.

goul

toplarl.

gelirl

yardmedl gidl. u ad yu?ay neylen yapacan? dny yu?a yaparz. ha ba? ymur
dovas oldz zaman da gene ibrhim tav? alvd, piav yapdl goul, millete yidirdik
piav. yidiriz o? yidiriz kve biz. ba hincik mevlToldu mu oca kve delal barl,
h bam fiancann mevld v dl. herkes gsin deyelek hoca barvar. hoca bar. h
mevlt yimei olur, mevlTo?url.

205

.B.: hdrellezde de piav yapl bizim. kim ne alvarsa, tavOalvaran tavOalvar,

ne alvaran alvarsa.
M.B.: an!esKiden hdrellezde nas yapld? herkez bulur getiri, nohoT topll, bi
gn eveli ?l, odun topll.
.B.: esKiden aure de vd den. hdrellezde aure a?d den yapld. hincik

210

yapan olmayo at?. indi kpKelvas getiryol. kvde sall v, unn yolll her ey
yolll kve.

615

-26ANLATAN

: Tevhide zer

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 70

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YERI

: Geitli Ky / St

(Masal)
bi vm bi yoomu allahr iulu pek oomu. vtr birinde bi kvde gelin, iaynna,
byk vuva bi de lannar vm. bunnar bi de inekleri vm. bu inei her sabah
heram gelin sam. gnnden bi gn gelin. inek saan, ind yannda yellenivmi.
gelin bi utanm bi utanm, in amaninek, canminek sen benim ne yapdm
5

kimseye deyvmezser ben see gelinniklmi gydirverin demi. getimi sandndao

gelinnik pisdannn inrsdne gydirmi.. undan sona gaynna inr yanna gmi,
baom inekde tuhaf bi hl v. amann demi geline bu in nldu bule? demi. gelin de
ben inei saoan yellendim, kimseye deyvmesir dye bunnar gydirdim demi. iaynna
da hemen gitmi, en ar alvlandan getimi, ben de gydirveren demi, in gydirmi,

10

unn le yaploan byk vuva gmi una da deyvmil. hemen u da getimi en yeni
pontullandan gydirvmi. ama lan gmi inei ule grnce arm nldu bu in
bule? demi. evdekil her eyleri deyvmil. lan da hayallahr salaolar demi
izm evden 9m, gitmi. gidken gidken yolda bi kv gibi bi yere rasgmi.
baom iocaiarnr biri ialbr elinde belli iere giriymu tara kymu. lan gmi

15

nine napyor bule? demi, nine de ahlum eve gne girmey da ialbrlan gne
iuyuyon demi. u kvde de evler hi peneresi yoomu. lan ialbrlan gne girmez

616

nine ben iuyvaran demi. om evinsdne bykce bi deliKam, u delikden

iere gne girmi. atO kvll de bunu grnce gne iuyduran gdi, gne iuyduran
gdi dye heblem evine delik adrm. lana da altn, para, hediye hereyl vmil.
20

orda bi a gn durduodan sna gene yola m. gidken gidken bi yer gurm. bi

suyur banda bi oOadam toplanml amata amataya gidiylm. lan urda ne
oluyo ou dye balna vm. dayl! amcal! ne oluyoruz? demi. adamn da ayaln
suyur iine soomul, hanos hanosnraya bulamylm. lana suyuriinde
ayaklmz bulamyz, unur iaviasn yapyoz demil. lan da durur baoam ben

25

bulduruvaran demi. eline uzunca bi mal kesmi. suya mal vmim

vmim, herkez ayakln toplam. ayalar acynca sudan ekmil, ato, , ayao
bulduran gdi, ayao bulduran gdi dye buna trl hediyel vmil. lan hediyelni
m ordan da bram gitmi. gene gidken kvr birinde ahli bi iapnrnde
toplanm, ortalanda atnsdnde bi gelin, iap ala9m, gelini atlan iapdan iere

30

iuyamylm. gelinir ban kessek, gelinlr, atr aya9ln kessek, at lr. yrabbi
npacaz ?deyip duruylam. lan bunnar grm yannna vm, sormu. dayl!
amcal !npyoruz borda? demi. unn da gelini iere iuyamyoz demil. lan durur
ben iuydurvaran gelinirizi demi. ekilirurdan demi, ekilmil. atrarasna bi
dekme aom, at birden yrynce gelin ban eymi, at da iere girmi, atOurda da

35

gelin iuyduran gdi, gelin iuyduran gdi dye, epeyce hediyel vmil. ordan da
om gitmi. git baoam git baoam bi kve t vm. ammu evir birine misfir
mu. yimil, imil yatma vt gmi, hade yatamr! demil. u evir de bi iz
vm. ortala bi deK getimil sermil. anasnnan vuvas braml, gitmil.
izlanlan u odada iml. lan arm bu ie, iz m yatacao bu yataya ben mi

40

yatacan dye. beklemi meklemi dayanamam, ce uyousu gmi, yataya yatm,

617

yatm amma buy da uyuyamaymu. iz da seki de oturuymu. lan yatnca iz da

balam tnmeye. hinci beni bu lana vsel, bi lumuzsa, adn selman iosao.
lumuz ulvse, erizleri vuvasna m ialr? bee mi ialr ?demi. ah selmanm dye bi
barm. lan iaom, anas vuvas ne oluy dye gdmil. iz tndklni bule oldu
45

bule oldu dye deyvmi. lan baom orda da soly, gitmeye gaom. nereye gidiyor?
baam t selman erizlni blcez demil. izr ne gad erizi vsa getimil ortala
dkml. bu anasna deydi, bu vuvasna deydi dye ledirvmil. lanrln uvala
doldurvml.
lan uval srtna furmu kni kuvmden iyi yer yo dye kvne geri gmi. ameve

50

gse de bi baosa, ev ialabalo millet yiyy iiy. ne oluy bu ialabalo ?dye sormu.
iro mevlidi okuduyoz demil. gelinir yellendiyi irO gnolmu, unur mevlidini
oouduylm. lan allah belarz vsin sizir demi, amma npacan, gmi gene evine
otumu.

618

-27ANLATAN

: Emin Ayhan

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 72

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Deresakar Ky/ Bilecik-Merkez

(Baz Akrabalk simleri)

cice, iadi, ade, able, ibe, ble, 9anc,
(Baz Hayvan simleri)
cria, ulu9, dombay, 9u9miyav, kelkeli, bzay, cu9cu,

(Bir An)
5

den berblik yapdm, yanmadannce. snet cemiyeti vd, seymen dl urus?

tfeKatlr bule rOelli kii duruma gre, tek sra olur bi kii baruT datr. ide biraz
mesfeli yerlde urus? atlr. ben biraz muialletlikl yapdm. yaz gnd, yere bule
toz topra topluodum. tfei toza dutuodum, dumansdnde alodu. yuvarlanodum
falan. sen misin ? dedi hazreti allh. irln ibrmaia vd, rmetli oldu, bepard.

10

baruT dato bu. ide bunna biz m onuurdu?, stbet mbbeT eddik, bule a?a yapd?.
ben tfei doldurur?an una dtru baom, iki kii d v gelden unn da alol. ntldu
nas oldu annamad?. inik deriz, bi teneke buydeyalr ununla baruT datyo. tfekden
den bi bez paras inmiinde alo, suratm yanm. aya??abln blr bile yanm.
don kltla dOule.

15

619

(Dn, Mani)
dnnde esKiden gel zevine mani atmaya giddi, mani atd?. undan stna
arsna bi z ?d bu arada ikisi birbirine arll mani atld. seni manine gre
arl? verio zl:
20

mani maniyi a
mani bilmeyen a
geli zl bi mani suleelim
han?mz usta ?
tlan slo bunu.

25

z:
manici baym ben
cevhir taym ben
bir deil iki sulesen
cebimde darm ben

30

esKiden esKiden yirmi sene eveli, otus sene eveli indi mni dn gcesi yni cum
gcesi a?am tlannar zevine gid, zevinde zevini camnnaltnda tlannar
geler toplanr. tabi sevdikleri istedikleri zlara ninn olannar, olmayannar mni
atarlar. indi o zamann bunn o zaman? det, ezberliyold unu. yni tlann verdm
35

mniye arl o da veriodu. indi yasa?land, ho grlmedi. indi gelini yannz

bra?mamaOiin

ar?adalar

toplanrlar,

lence

yaplar.

zamann

zaten

620

zlantlann grmesi mmkn deil. seni ninnoz, senunu bilion ama

ninnand?dan stna gremessinunu. dnnde sulenen trkler de menurdur burda.
adan dmd gyindir, ata bindirdik ol ola:
40

u levkni ammn, sdn dzmn b{r{d{

zaptiyelr tl tlolmuammn yur{d{

geli oray yatalnm, amura batalnm

45

mtiyarlar asaba satalm!

gelere sarlp yatalm!

die suledik.
birincecik duman dter bacadan, unu suledik:
50

bir inccmk ammn dumn dtr amman ammn bacdn,

a8 o?u derler ammn ammn ben o?umam byle sarht hocdn
bu bizim bu tarafn trks. amm indi u n yaama? zm. u n yadnn zaman
zaten tyln tiken tiken oluo.

55

evlermnmun{ hamam da apnsn aman ammn hamam da apnsn,

hamamdan glmyor glmyor yri t9zsu.

621

gene bizim kvl biri iin ya?lm bi trk vr. ziynn buvas m dl ne dl.
zlayada krdmedi vuruyol.

60

iki mez arasnda harmanolur mu?

amay vuran da dermanolur mu?
aslanmahmedim yerde yatyor.
ara by?lar ana batyor.

65

indi bunn nie yo?. u zamann millet sde buydey ekdi baa bi yapmazd. harman
zamn harman bitirdi mi nerde dn v, nerde bayram v milleTurda. cumal kv bizi
dveTed, gel heP berberuraya gidriz. atl kv dveTid uraya gideriz.
unnar biz buray dveTidriz. u zaman9 bambaa. indm ule bi e almad yni.

(Bir Hikaye)
70

bi de hipye annadvaram. ar?larla bule ?arll suleiyle annayol. deliann bi

z sevio. kvden de dardaym eme, su ald?lar eme ddam. z su aplarn
alo emeye gidiyo. tlan ule yan tarafa ekiliyo:

suya giden all gelin, bi su v iem gelin

75

lrsem ?anmolursun, sule kimi gelinisi?

z:

622

benim adm beyaz dz

balda zla gez
anam duy bacm sez
80

v giTtlan dvlrs

tlan:
dvlrsem dvleyi
svlrsem svleyi
85

tek bi haberii alay

sule kimin gelinisi

z:
mdeni dalleri yerde
90

bi sebePolur da sule
sule kimi yiidisi
tlan:
mdeni dalineyelim
gelikimiz evlenelim

95

iki it bi de imam
yuvamz urduralm.

623

ide bule ar?yla sulei yapol, evleniol.

624

-28ANLATAN

: Hamide Kayhan

ETM DURUMU : Yok

YA

: 68

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YERI

: Kre Kasabas / St

(Masal)
bi iar iocal vm, iki lannar vm. lann ooula gidmi, bubalar b kesmeye
gidmi. analar ekmek olayvarm. adam iazm iazm ekmek yiycei zaman bi
baom ekmeyi yo. bi gn bule iki gn bule iarsna ekimi. u da dermi ki mdem
bee inanmayr, , bu sabah da krin ola demi. adam ekmei olam, bda dala
5

daom. gene ekmeyi yiycei srada bi iaria gmi antanriine girmi. adam antanr
bzunu sm iariay dutmu. eve getimi iar! iar! benim tmanm bumu demi.
iariay altn 9afese iapam. orda iaria ymrtlam. u am da kve iki misfir gmi.
gece yars kimsenirn bulamaml. u evde o yary dye iapy tolatml. iar
iapy am. misfirl tze demil, biz hi bi yerde o bulamado, senirevde o

10

yany, nenir nesi bu ? demil. iar da demi, bizim evde hico yoo.unn da ato v
dye sraretmil. iar bi yda bizim evde iaria ymtlay, unur avodr demi,
misfirl bi baoml o iariann ymrtas altn. ille tze bu ymrtay bize sat demil.
biz drt yz lira verem demil. iar tnm hi bi ymrta drt yz lira olur mu
aylum? demi. unra da sanml t oOisdy. u zaman be yz lira verem

15

demil. iar da eh demi annaml. undan sna iar tnm tnm bu iaria
ymrtladoa benim bama beq gelecek dye iariay kesmi, ban ioca lana yrni

625

gcKlana yidirmi, gvdesini de atm. ama adam gmi baom iafesde iaria
yoo, sormu. iar da bule yapdm bule yapdm dye deyvmi. adam da ce ekimi.
adam ekiince lanra da frlaml gitmil. gidlken gidlken bi yol ayrmna
20

vmla dartmaya balaml. biri deymu ben bu yanna gitcen, biri deymu ben bu
yanna gitcen. u zaman demil ikimiz de ayr ayr gidem iarayam. ioca lanr
barmanda ysk vm. om iardana daom. iaybolursao bordan bilem demi.
gck gitmi, kvr birinde oayfeci ra olmu. byk de yolu arm vm bi
omaz yola. orda da bi iarnca bi iaria bi aslan, ioyunetini leemeylm. lan

25

durur ben ledirveren demi. bi budunu iariaya vmi, bi budunu iarncaya vmi,
geri ialan da aslana vmi. aslan demi arada geemed1r yerlde ben gibi aslanol
ir yar git. iaria demi uamadr yerlde ben gibi iaria ol u git. iarnca da giremedir
amadr yerlde ben gibi ol da ant delinden de gir demi. lan u maz yoldan
geemeyince iaria olmu ddan umu gemi. uoan uoan isdanbula vm. bi

30

sarayr depesine ionmu. sarayrnne bi dart iurulmu. ptiah izn

evlendircekmi amma terezinir bi gzne iz oturuymu bi gzne isdeyenlan, eyd
lan izdan ar gelirse ptiah izn vercekmi. gmezse lanr iafas kesilcekmi.
amma herkes izdan yni geliymu, iafalar kesiliymu. dkenamolmu. lan
iarnca olmu, anta delinden iznodasna girmi, izr gusn srm. tam srd

35

srada iz elinnen iarncay dutmu. u dut dutmaz msanolmu. iz inmir? pirmir?

iarncadan msan oldur demi, u da ne inyin ne piryin sen gibi demyin demi. iz
sormu sen nas bule oldur? demi, lan da sen nas terezide ar gd1ri deyveriser ben
de deyverin demi. iz da deyvmi benim barmamda bi ysk v undan ar geliyon
demi. lan da madem u ys bee dao, ben ar gelen, evlenem demi. iz da lan

40

beyenmi vmi. ertesi gn lan kel kir per1n yapm knini. ortaya gene mizan

626

iurulmu,

iz

gmi.

lan

demi

ben

dartlcan,

ptiahrasglri

lan

ipyeTitmil ptiah da ellemer ne hli vsa grsr demi. lan dartlm ar gmi.
asgl gene ptiaha ipyeTitmil. ptiah sur,,, nasiPumu demi. lana para
vmi, giTlum yan, sdr bar deyidir, demi. lan da gzel bi lanolmu.
45

irO gn irO gece dn yapml. ptiah 1tiyar old iin ptiahl da gveyine vmi.
amr birinde esgi ptiah ellni yzne iomu tnymu. lan da iary yollam.
git buban sor. tncek piey vsa baraba tnem demi. iz sormu. bubas da nas
tnmeyen a izm yunanistandan hab gdi. otuz douz tabr asg isdeylm una
tnyon demi. lan bunu duyunca hemen at eyleyvmi, atna binmi otuz doouz

50

tabr asgeri toplam, eline ilcn alm harbe gitmi. derizir kenarna vml.
asglere yatr dirnenir demi. asgl uyumul. kni bi silkelenmi iaria olmu
derizden gemi. orda bi aslan olmu, ilc alm bi tersinden bi dznden u iad
dman ldrm. yeriden silkeleniy iaria oluy, bu tarafa geken deriz hindisi
iariay yiyy. kni asglniniinde de bi asg vm. u uyumam lan takibitmi,

55

unurld.n

grnce hemenunur ilna girmi, asglere hader biz dman

ldrdk demi. isdanbula dnm. amolmu eve gmi. iar uyuyymu, iap
kilitlimi. adam iapy tolatm. iar demi, aman beyim, o9 yoriunyun iapy
aamcan iarnca ol da ant delmnden gir dy. adam olaman sen a iapy dy. iar u
zaman aslan ol da iapy ir bubam zergin yapdr dy. adam aslan da olamy. bu
60

yda iar u zaman iaria ol da bacadan gir dy. iaria da olamaynca iz da iapy
amy. amaynca adam da gidiy iz bubasna ipyeTidiy. ben u iad asgeri
irdm, geirdim senir izr bee iapy amy demi. esgi ptiah da, u zaman iz
yarn celatlo demi. sabliyin iz getimil, boynuna ipi geirmil, celatlr sz
haoi olurmu sule demil. iz da buba demi. benim iocam aslan olurdu, iaria

627

65

olurdu, iarnca olurdu. bu adam bunnar hibirini olamy. bu benim iocam dml demi.
bubas da otuz doouz tabr asgeri toplam, sopaya ekmi. ne oldnu gren v m dye.
ordan da topal bi asg ben grdm demi. senir gveyir bizi uyutdu. iaria oldu derizi
gedi. aslanoldu dmannlan savad. gene iaria olup geen dken deriz hindisi unu
yutdu, bu adamda gveyirir yerine gedi demi. ptiah da bunnar duyunca u adam

70

celatlo yapm. u zaman iz buba demi bee bi iniKaltnnan at v, ben iocam

iurtaran demi. bubas da vmi. iz derizin iysna vm. deriz hindisi de hemen
om. hah benim paym geliy dye. iz hindinir iarsna dikilmi. hindi demi,
iarnrda iariay irtlra iad getirip gsdveriser bi avaltn verecen demi. hindi
getimi gsdvmi. iz demi hindi irtlardao iariay avcmr ortasna ioyvarsan, bi

75

iniKaltn verecen demi. hindi bunu duyunca iariay iznavcna ioyvm. amma
iaria avcndan udndan hindi bi yda iz yimi. iaria da lanolmu ata binmi,
oray yan bi kve gmi. orda da bi vm. her gn oban tutm. oban srlar a
getirince u da oban deidirimi. lan bu ya oban durmu. srlar alm deriz
kenarna gtmeye gtm. srlar grnce hindi hemen yiycen dye m. lan aslan

80

olmu hindilen boumul, kremil. hayvann da bu srada iarnnn doyurmul

amolmu. lan eve gmi. hayvannr iarnnar srtna m. halo ya gmi nas
bu srl bule oldu dye. ertesi sabah iarsna ben obanraras sra gidecen, baam
bu srlar nerde gdy? baacan demi. aralna dm gitmi. deriz kenarna
gelince saolanm. hemen hindi om lan da aslanolmu. kreirlken aslan demi

85

bi yudum sulan bi lma ekmeKolsa ben senir canr arn demi hindiye. hindi de
demi bi yudum sulan bi lma demeti olsa ben senir canr arn demi. da
bunnar duymu. hemen aslana bi yudum sulan bi yudum ekmek vmi. aslan glenmi
hindiyi yenmi. hindinir iarnnda kilidi vm. aslan hemen kilidi burmu, hindi ikiye

628

blnm. aslan da lanolmu hindinir iarnndan iz km, undan sna evlne

90

gdmile lan ptiahla devamitmi. teki gcKlan da iayfeci ralndan usanm

yola om geliyomu. zndanaoan sallal altnoluymu, yollara salymu. lan
farna vmaymu. yolur iysnda bi saray vm. sarayda bi iz vm, lan grm.
unur otuz doouz dene halay vm. birine demi gidir, , lan getirir. lan izn yanna
getimil. iz sormu senirzndan aan sallal niin altnoluy? demi. lan da

95

bee anam iaria yrei yidirdi de unuriin demi. izlan iirmi iirmi. lanr da
gyn dnm usmu. usunca yrek de om, iz hemen yrei alm kni yutmu.
lann da gzlni m klle atdrm. lan kllkde oturuoan bi iu gmi
tyomu. iu demi ey lan! s eliri s cebire, sol eliri sol cebire soo, , gzlre sr
demi. lan da ule yapm gzleri daolm. undan sna da dlara om gitmi. gidken

100

gidken dan birinde iara yemi yimi. unu yiyince iara eeKolmu. gene orlda
gezken bi beden zm yimi, msanolmu. ordan dnm yemi toplam, zm
toplam izn saraynrrne gmi. rnde yemici gddi! yemici gddi! dadna bao
da al! dye barmaya balam. iz halayoldan birini yemi al da g dye yollam.
lan dadna bao dye yidirmi. halayo eeKolmu, lan hemenunu dama blam.

105

iz da gidip gmeyince halayolar bao da g dye hepsini bir bir yollam. lan da
hepsine yemi yidirmi. eek yapm dama blam. t sonunda iz da meraOitmi
knisi inmi. lan ille iza dadna bao dye yemii yidirmi, unu da eek yapm. undan
sna semciye gitmi. bee orO dene sem yap, amma oroncs ssl psl sun
demi. semleri hepsine gydirmi. kni de izrsdne binmi. duz glne

110

duzalmaya gitmi. eekler hepsine bir kile duz sarm. iza iki kile sarm, bi de
sdne binmi. u srada asgdlere deKgmi. asgdle niye bu eeklere bu iad sardr da
buna t o9 sardr? bi de sdne knir binmiir dye ekimil. ille bunursdnden

629

in demil. lan inmen allah inmen dye iaom. asgl de lan ptiaha
ipyeTitmil. ptiah da arr gsir demi. lan da ptiahn sarayna eekden
115

inmeden oarsanz gelirin, demi. ato asgl de iablitmek zorunda iml. lan
eeklen yuoara ptiahr huzuruna om. ptiah bunu grnce bu ne kepzelik bule
dye ce izm. izan lanr barmandao ys grm. lanr iarda oldnu
annam, hemen sarma dola olmul. ptiah demi, hemen yoan paolan sdr
deidir demi. lan yoo demi, bu eeklen evlenirsem ule demi. ptiah ille olmaz

120

dedise de lan sraritmi. ptiah hoca getimi hoca olur dse evlendircen demi. lan
hemen hocaya yemi yidirmi eek yapm. dama gtm dvm dvm
iablitdirmi. hoca da ptiaha evlenebilir demi. ptiah da iablitmi. tam
evlenecekleri sra lan e zm yidirmi iz yapm. aiasna da hereyi deyvmi. irO
gn irO gece dn yapml. baraba yaaml gitmil.

630

-29ANLATAN

: Ali zkan

RENM DURUMU

: lkokul 3

YA

: 77

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Hamidabat Ky/St

(Kyn smi)
kvismi hamidbt. esKiden bu kvde mecilis urulurmudu bu kvde. ar verilen
kvmd boras, ar verimidi, hkmedin arrn bu kv verimidi. sultan hamit
zamnnda boranad arar verenmidi. ptil? zamnda arar veren. borda adl,
mfdl vmd, u zamanii savcs, hkimi bunn yapmd st azasnda.
5

adnz bile vmd hkmetde bizim bordan. bora yetmi seKizen tne medrese
vmd. talebe o?uyomudu yatl. u zamaniin ?arar veren ?arar verenmidi boras.
hkmete gidlmi bunn, urda hkmeTiersinde bz eyleri onuurlmd. st
?azasnda ptiah gnddm emirleri borda ?arara blanrmd. bordan da adamn
vmd bu heyetiniinde. undan stna sultan hamit zamnnda da kendi ismini veriyo

10

hamitbat. ha biz bunu yalldan duydu?. neden? t ilden beri yni ptiahlara bu
bule bi yardmda bulundz iin kendi ismini veriyo. bi komser bana sordu, dedim bule
bule dedil, ben yalldan duydum, dtru dedi. adam tri o?umuadam bilio, dtru
dedi. ben bu eyi annatdm dtru dedi. ben yalldan duydzmu slom dedim, dtru
dedi. esKi kv buras, esas araven buranad, araven h stradan hkmetl boraya

15

hamidbada evirdil. a yz sene kim bili. ta ortaasyadan osmanl devletini siz t m

bilirsiniz, orta asyadan borlara sava yapala?dan gmile. borlda sava yaplyomu.

631

orta asyadan gelenn bizim dinimizde azolan tarafa yardmid demil, u da

mslman tarafm borda bizasl vmd. bizas impartoru vmt borlda y. unnara
yardm idiol, unn da ide mslman tarafm. unnara da borlda osman zi, erturul
20

zi bunnara ide borlar hediye ol?dan veriyo. bu topra?l ide borl bilecik borl.
erturul zi, osman zi bursada, edebli v urda osman zini aynpederi, dursun
fki borda v krede. edeblinen bu dursun fki bacana?l, ule dl. harmanaya v ule
bi harmanaya v byk bule bi yap v harmanaya kv orda. esKiden harmanaya
tekvuru vmd. unnnan osman zi bay uram. borl esKi yerli kv.

25

(iftilik)
biz tomatiz, zerzavat yaparz. sovan, tomatiz. indi sovan da bra?d? srf tomotiz.
beon kii v ide sovan yapan. zm, bcl? her ey vd bizde esKiden. bu ymurl
yarla olmaynca urudu her y. ben yetmi yedi yandaym, ben on yedi yanda
hayta atldm, u topra9ta ifiliye baladm. biz byklmizden azma krek alma,

30

bcekilik, ireblik, hayvancl?, pam?, bmiye, sovan bu yapd?larmz hepsi vd

ama undan stra yap?an yap?an devlet su ileri gdi. bize anal yapvcez sulama
gein, sulu tarma gein. unndan hi bi netmce de alamad?. anallar grmnzdr.
yatrmulece ald. e mozotlu motorllan sa?arlara urduk, kendimiz ekdik unu da
mozodun iiden ?amad?. mozot paras bulamayoz, alamayoz. devlet su ilne

35

mracaTetdik u da anal yapd, dnm on ayma?an sulad?. undan stra ?ard elli
ayme, yz ayme dnmne. adam on dnm sulady va?t bi milyar para vercek.
satcay be yz ayme bi milyar nas dmcem ben? unu da bra?d?, battal d url.
indi bu severde ceyranna suluoz indi. az a?d? sa?arya elli tne az a?d?.
ceyran indi ucuz bi de seracl? dvs ?d indi. nden salma suluyodu?, bule indi

40

bi de seracl? so?dul. geim bz, ama br saydnm lerin hepsi bitdi. hm bii yo?

632

yumurtay bile satnaloz, alln ac sovann satn aloz, biz tonnca sovan ?ard?
biz. bmiye yo?, badlcan yo?, pam? yok, ireblik yo?, bcek yo?. esKiden bet
bereket o?du. ymur ya boldu, indik yo?, mubrek y yo?. dnyda ipek en birinci
eydi, yni altn gibi bule bi deeri vd zamnda ipein. biz knimiz hem bcek
45

ba?oduk bi de ipeKimnesine gedikdi, knimiz ipeye eviriodu, itiyodu? ipei.

bunnar hep ldrdKitdik. allan salal? turulu? domatizine bakoz. olay bz.
mancll duruo bcekcilikden. ben bozdumamma omular duruo. bule tava dle,
byk ar?l v. ne ad bi ileri eTdikdi amm hepsini ldrdk indi. in bu kvden
btn gel asabaya ekildi fapri?al oluncu?. u bursa viqyetinde hi yo?sa elli hne

50

v, stde v yirm beotuz hne, esKieirde v, bilecikde v. bki yz hneden fazlas

dda u kv. y u kv esKi leri aybedince mejbur ald millet fapri?alara
iaram. ite bizim gibi yall ald. g boynunan yardan fazla. arzi bolama
ileyceKadam yo?. de biri ald kv. her tarafle indi b. orda siorta iin herif
kv terKitdi gitdi. orda siortan v yilen, olzn, ocu hepisi siortal. topra?

55

rdr adam b, topra? o? adaml rtd t?. ntlca? ? yrn gn stra biz de
geberip gitcz, sennen doan da geberi gid. senede iki hne apano bizim kvde.
zten u anda otuz otuz be hneye dmdr belki, dosan yz hneydi, evl gmeye
balad bule, arzi keleme. bu insantlu nas olca? ? bilmiom ki. trkiye avrupan,
ortadounu buydeyambar dldi, retim eysinde trkiye yleydi. asabal doldu

60

kvlde kimsel mad. mozot paal glm, halbusi esKiden bu kvde az o kz

ullanlrd. hli vakdi msit indi her apda motur v. o motur v?an orda arziye
gidip ba beyi ?onturol etmiol. genl nmin ben mozot harcmcam deo y. gidiol da
domatisden baa bi yer inmeol. biz de ri ocu?lara teslimittik her eyi anadn m?

633

65

(Genel)
benim bi tlum v, bi zm v, zm esKirde tlum yanmda. drT dene torun v.
ikisini gelin yapd?. birisi de bu ya?nda. u da gelin olca? anadn m? bi de tlan v. ide
u da liseyi bitirdi, nversteye gitek. bu sene eveli o9 bcl vd. merkeplne t
ktya, adabazarna iriyat gtrl{d. yemiilik o?du. mde dedmmiz mde, zerdeli,

70

pyam, unn hep bulunurdu bu kvde. eeklere ykleyip bazara giddik. bilecik,
bazc?, btzk bazarmz vd. bizim indi stde ald rik millet alabal? indik
kvl indi btn asabaya doldu. fapri?al oluncu? mejbur faprikaya gitcem ben deo. e
siorta, n doyuyo. siorta yapdrcam deo. may da alyo. yni zaman deyiiyo.
tebihde hat tmasn, atOadetl deyidi. benim tlum vsa bule deliann tlum vsa

75

aradan da z vsa, istedmm va?t tlunu faprikaya uysan urda dyire alcan, araba
alcan, evini daycan, dcen. z ule veriyo. adet buna dnd. nbicez ? evlendircez
mejburu yapcan, dn neyle yapcan? dnnerimiz de ar, ah yienim ah sonu nerey
varr bilmem. baa eyl aratrcaz. baam bu tomatiz de i yapmaya indi. ba? sis
tketicisiniz, biz reticiyiz, bu aracl bizden fazla azanyo. indi reticinen tketiciyi

80

ar arya getirip bunndan alnsa bu asabada9l bu ad mzur durumda olmaz,

biz de olmayzama arac bizden alyo yz ayme. adam urda satyo bi milyona y.
indi sen d mini bilisin bu senelde t byk zenginl marketleri urdu. kendileri
retiyo adaml y. senunu retcen de kvl nerde satca? ? adaml byk topral
alyol, meyva besi uruyo adam, ifliK uruyo. eti u satyo kvl kime satca

85

hayvann? asabada da undan yimeye mejbur. yav zenginadam alyo, gtryo

gtryo kvln maln, adam ikay stra para deycek. kvl adam npca? y?
bunnar biz ide bule gelennere bi annadyoz amma hi bi oldz yo?. aslnda ba? hal?
bazar urulmas zm hal?, reticiynen tketici u hal bazarlarna, ben arabama

634

sarcam urda benden alca?. ben bordan malm gttm vat, urda ben kni malm
90

retmiim. urda malm satarm, alr gelirim param peit. mejbur pl yiyosuruz,
s9ntl urlda zti.

(Baz Ataszleri)

95

100

105

acele iden kpek sz basz douru.

ca naca9 furmul, sap bedenimden demi.

latma anam, ladrl anar.

altneikli, gmeikliye hcata var

amneTata binen tezin

amneTeer paldm yKaltnda op.

amnet gyen rdr, cmle lemir ann urudur.

arr vsa bi ulu9, davarr vsa bi l9.

at yedi gnde, it yid1 gnde beslenir.

avclan davlcya zr vme.

az ocvra, ou ocana gsdme.

az ar, ou zar, en ou crana yar.

baa gir izirsun, zm yimeye yzrsun.

besled1r kpek, bacra sal

d darlm, davanr habar olmam.

635

110

115

120

125

doruzdan to9lu dmaz.

elden gelen n olmaz, u da vtnda bulunmaz.

eyliKeyliKolsa, oca kze paOolmaz.

abt samr krKsa kimse sdne almaz.

afadarr bir, ar9adar oOsur.

aynnal gelin, alvl oyun.

uzu ne ad semizolsa anasn em.

her arnr saz inneyii ayrdr.

hePa9ll birsa, bileciye baz urulmaz.

itme bulursur, inileme lrsr.

namaz bi gnnKsa yrk npcn am.

rzg esmeyince dal mldamaz.

sabrlan, oru9dan halva olur.

samsa gelin yapsal, rO gn o9usu 9maz.

tavra9lls, faraza civci gTdrm.

unu umalan, duzu srtmelen pitirme.

vuvas oru9 yirse, lunur dileri amar.

yr b uyma, eherliyi eve uyma.

zenginir hasdas, fu9aranr aPbesi duyulur.

636

zenginir gyn olanca ad, fu9arnr can 9.

(Baz Deyimler)

130

135

140

145

ally evmek glly 9ma9.

canavara oyun smarlama9.

am depesinden vurma9.

doha aba9 dedikce ziyna girme9.

do9uz dara9da bezi olma9.

dden girip badan 9ma9.

dn evinde donisdemek.

eeKsdnde dabanca atma9.

ardan sou9 af onuma9

arnna olayl9 kmek.

kekl1r sekiini yapan dken, kni yryn unutma9.

9 rO kpeK gibi dolanma9.

olan ann urutma9.

olan anna ekmek drama9.

dutulmadan ocama9

yarna maalalan vma9.

yo9dan yona opma9.

637

-30ANLATAN

: Aye Tufan

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 63

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YERI

: Borcak Ky / St

(Masal)
lkenir birinde bi ptiahlan vezir, bayram sabah deriz iysnda geziylm. bunnar
ocular yoomu. gezken f! f! demil kege bizim de ocuklmz olayd da biz de
unnar gyindirip gezdireydik demil. unn ule ionuurloan ordan bi dede m bi
elmay drde blm, bu paralar birini iarlrz yiycek, birini kniriz yiyceriz, sizir
5

de ocruz olaca, atln ben ican, san ben gmeden ad iomar demi. dedenir dedm
gibi ptiahlan vezirir bir lannar olmu, adln iomaml. ocul bym, isann
unnara adsz bey dylm. ocul demil ne olacao bizim bu hlimiz? herkes bizlen
eyleniy, bizimadmz ior demil. analar vuvalar da ocuolara hao vmil. bi gn
piavl bimi, hal toplanm, ad icaolm, dede m meydana "vezirin lu cef,

10

ptihnlu sef" demi, iaybolmu. oculradln da ule iomul. oculr

okuma a gelince, yeriraytnda bi odada tsil yapmaya balaml. oraya hi gn
girmymu. bi gn oculara yimek gmi, iinden kemik m. ocul bu kemm
birbirlene atp, oynarloan kemik duvara deKgmi. duv delinmi, iere bi aydnno
girmi. u aydnnolan duvara "d derizdeki glizar hanm" yazlm. ptiahrlu

15

bunu grnce baylm. u baylnca hemen vezirirlu ptihrlunu ldrd dye

vezirirlunu gtml, hapise iapaml. ptiahrlu aylnca, aam nerde? ab

638

getirir demi. vezirirluna aia dmi. hemen vezirirlunu getimil. ptihrlu

aia! aia! ben d derizdeki glizar hanma aOoldum, unu alacan, sennen unu
aramaya gidem demi. vezirirlu da olur demi. bunn vuvalandan izinalml
20

dml yola. gitmil, gitmil amolmu. orda bi han vm, hana girmil. ateir
banda bi dedeciKoturuymu. hemen lannarrne bi sfra ionmu. sfra kni
knine ionuymu, kimir iod grnmymu. aroasndan gece olmu. iki dene yata
yaplm gene yataolar yapan da belli dmlmi. ptirlu cik safcanam,
hemenuyumu. vezirirlu da iurnazm u uyumam. gece, hann shibine bi iz

25

30

barm. vuv! vuv! misfirlmiz kim? demi.

dede

- vezirirlu cef, ptirlu sef, demi.

iz

- nereye gidiyla? demi.

dede

- d derizdeki glizar hanm almaya, demi.

iz

- getirebilcekl mi? demi.

dede

- fian yerdeki iara dan altndao irbac alabilirlse getircekl, alamazlsa

getiremdcekl, demi.
(iara dan altndao irba alnmassa derizde frtna olurmu, gemil geemezlmi. )
vezirirlu bunnar duymu. sabaholmu, iaoml, yola tml, vezirirlu
irbac bulmu alm. glizar hanmr yanna gemil. glizar hanm da tsmnm,
35

evden ptirlunu biliymu. u da una aom. saray vm, criyeleri vm.

lann saraya girmil glizar hanma biz seni gtmeye gdik demil. glizar hanm
da tamam demi, gece criyelni iandrm. lannlan iam, derizi gemil

639

vezirirlu gene irbac yerine ioyvm.

gelirlken id9lar hana vml. bu y da kiilik sfra ionmu, kiilik yatao
40

serilmi, yatml. vezirirlu gene uyumam. izlan vuvas ionumaya balaml.

iz - vuva! demi. glizar hanmnan ptirlu evlenebilecekl mi? demi. (glizar
hanma evden ptih da aom)
dede - evlenecekl amma demi. vuvas luna yolda dormasr dye bi krk yollcao,
lan krk gyecek, heaOolaca, iz vuvasna ialacao,, demi.

45

iz - baia ne olacao? demi.

dede - undan sna vuvas luna binsir dye bi at yollcao, lan ata binecek heaO
olacao,, iz vuvasna ialacao,, demi.
iz - t baia ne olacao vuva? demi.
dede

50

- evden iere girken lana erbet vercekl, lan erbeti iecek heaOolacao,

iz vuvasna ialacao.
iz

- baia?

dede

- bunnar hepsini atladrlsa, gerd girdikleri zaman, vuvas odaya anzahr

ioyvaracao, anzahr lan sooacao, , iz vuvasna ialacao, , demi. bunnar duyup da

sleyen de nce aolana iad, sna dizlne iad, sna beline iad, sna boynuna iad,
55

er sorunda da temelli daolacao, demi. vezirirlu bunnar duymu. sabaholmu

yola ml. gidken gidken bi krK gmi. vezirirlu hemen krk paralam
atm. ptirlu aia niye ule yapdr? dorduo, gydik, demi. vezirirlu sen

640

annamsr, demi. gene gidken gidken bi at gmi. vezirirlu hemen at ldrm

atm. ptirlu aia niye ldrdr ? birimize at yoodu. mz birle bindik
60

demi. vezirirlu gene sen annamsr, demi. gitmil gitmil saraya vml. dn
derneK iurulmu, herkes unnar beklymu. iapdan girlken ptirluna bi
barda erbet vmil. vezirirlu hemen erbeti alm,

yere atm. arasndan

dnolmu, gerdeKevine girmil. vezirirlu da iaryolanraltna sa9lanm.

unn uyuyunca hemen bi anzahr om. vezirirlu dutmu unu ldrm. hade bu y
65

da vezirirlu gerdeKevine girdi dye, dutmul lan hapise iapaml. sabliyin

ptirlu iaom, aiam nerde? demi. aiar senirevire girdi dye bizunu hapise
iapado demil. ptirlu aiam anzahry ldrmeKiin girdi, oarr unu, demi.
vezirirluna vml. biz seni bordan oarzamma bu anzahrnr oldnu nerden
bildiri deyveriser ule oarz demil. vezirirlu da balam annatmaya, herkes

70

unurzna baoymu. hepsini annadnca adan yuoara iad daolmu, ortala

yuvarlanm. herkes vezirirluna ne oldu dye arm. glizar hanm hemen gmi
tsmn old iin hereyden habar vm. sra barmn ianatm, iann darsdnde
gezdirvmi, vezirirlu evki hline dnm. un da bi iz bulmul irO gn irO
gece dn yapml. muratlna ermil

641

-31ANLATAN

: Aye ENER

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 66

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Tuzakl Ky/ST

(Evlenme Hikayesi)
biz amcanna hi grmezdik. grc usulunne, adetl uleydi. yzn grmedendm
ben bunu. grd m alrd. anamz buvamz fiancantlunna evlendircez tamam.
hi tanmadan vard?. bere annem suledi. ya gckd onaltm yo?du ben gelin
oldzmda. gcKolunca bi bilmeyon ?u. ben hi bilmezdim, br cminiordald
5

unn. han anama?rabas olunca ide gmezdik de uzaOolunca gene de tanrdm.

ide olaca?,

yapacn dedil, ide olunuyoru. emir ayli buvaldan analdanemir

gelince olunoyor han. esKiden ama olurdu, iki stlik yerde grdl mi prt ald.
ninny?an ad? biz. u seni grmeycek, anana buvana deyverildi, z dye,
ipyet gelir dye ule terbiyelidik biz. grmezdik biz, ardan bile gemezdik adan
10

gk yolumuz v, urdan gelir giddik. hi onumad?, nerden onuacn? grmezdik

bile diyom sana. isdemeye geldil ide, grc usulunne oldu ide. u zaman ay may
adedi yo?du ide, ek dutdu heralda. ay yo?du aydanlnmz bile yo?du. zenginn
idi ay. lum psk{Tdeti, bizunnara tutd?, meseq unn bize getirldi, ule
lum psk{Tdetdi. hana ule aydeti yo?du. bayramlda ninnlara, tulumba

15

datls deyoll, dut deriz biz. tulumba datls gibi oluyo ide. dmda enteri, i amar
ordu?, i ordu? orp, bizuna gtrdk. nza da alv, penye ule bi alilld,
cerez, piav, tavu?lu piavolurdu. ne gitdise datln, bunn olurdu. bayramlda yhuT da

642

dnndeneveli gelin za gtrl bunnar. buna bizim borda bo delldi. dnmde

beyaz gibi enni enni bil vd, savatl bilezik dl, gm bi tene undan da?dl, bule
20

da? gedi ide. bi tene undan da?dl. biz aynna, avubba, eltm hepimiz bu hnede
durudu?. boll yo?du bizim,

yo?lda durudu?. borayeltimievi, broda

benimevim, bora ayfeydi. d orada aynnam duruydu. herkezi bir odas olurdu.
aynnamevide aynnam piav, makarna, orba biiriydi. aravanada dkdi,
bizorda yirdik. ble tencirede hep akl oray giriydi. acele davranan yirdi, a alan
25

da olurdu. iki biz, iki de eltigil. biz havta havtaya oldu?. perenbe dnolurdu,
benimki perenbe oldu, unun?u bazaroldu. durumlar peKm deildi amm iki savatl
bilezie yaplr tabi. evde kilim mi v? evde kilimmadl, bi yapmadl. cmiden
kilim getirild, kilim yayl. ide bule do?uma kilimlden. cmiden gettild benimkini
birini, eltinikini de undan gettild. unnar dl gtdl bi yolda. gn sona all

30

gtrl. undan stna ttada durusun. yoyoyo e me bi yo?. aryola da yo?

yer yatay. e benucuza gitdim, yenden beni plandr, bee alferli eval deyom ben
amcana habartsun. tlannara dn benimki aluferli tsun deyom, bolleri hi
grmeyoz, sfrdan de deyom, ule ha99m healiderin dyom. dtru deyil mi? yer
dni dr, vr or ordz?. biz manzarada yaayoz, manzaraynan bollda. ba?yom

35

ule manzaraya. msanoluvsa sd aramaycam da msanm yo?. benimevde i yo?. ben

de selbe mesleKamm kendi etimi kendim yiyom bi yolda. ben evii yaparnide.
yiyve, yuyva, dedeni amarlar, yiyve, yuyva. cOide mancnnn yannna giderin.
baa bi yere gitmem. hi omum yo? benim. b kendimide, yt bollda msann v da
bada duruyoll. biz tomatiz fian yapamayoz, arabamz fian tmaynca ide dn

40

yapd. kerimi asgden geldm yl yapdd. u yl da para yapmad. tanalar satdn?,

643

tanalar satdn? yapacaz dye, tomatiz yapacaz dye. bi yol da ben ille lem yapyo
dye, biz de yapvarcaz dye bar bar bardm, bu da tanalar satsn, tana paras gitsi,
tomotiz de para yapmayvs m? u da bee svd, bitdi, yetdi ri. arzimiz v da
yapmayyoz. duruyoll ide keleme.
45

(Dn)
dnnde ilk def msano?uruz sabunna. sabunna msano?uruz. yni el y?ama, muslu?
sabunu. bi antay sabunna dolduruz, ap ap gezl, datrl. dnmz v! dne g!
mant drmeye g! tluma ba?v! gelinime ba?v! dye, oynayv! dye o?uruz. bi
yolda mant dreriz ide sal, aranba hana perenbe. ide perenbe, cumeyam olur.

50

cumeyam tlan nas olur. u am yimek veriz. hana a?rabal misefirl gelir, oynl
ide. cumertesgn ayli zevine gidilir, u am bizimevde pek hereytmaz.
gene misefirlere yimek veriz. ide gelin gelir u gn, gelini, gydiril. zevinde
oynanride, ule olur bizim dvnn. yimek sde mant tmaz, piavmzolur, mant
olur, fasille olur. h ne halva olur, ne arpuzolur, ne zmolur hana ikisinden biri

55

olur. mant, fasille, piav, orba orbamz da olur. biz bazar gn gveyi yeniden h!
h! dye getiriz, ilehmlen getiriz gveyi, ilehmlen kve getiriz, hocal elini p, undan
stra oca kve piav dadrz, kekeknen piav. kv hlinde orda yinil ide, amdan
all biiriride. kekek dbekde dvlr. ba? orda dbek v, grmnzdr. hamam
vd esgiden, beni de gtdl. benim onumam vall ebesoluoduramm. evelki

60

durumn t bi farlyd hana hincikl ule mi? indi cumeyam gelin yollorz, olloru.
bizinkil ule miydi? biztlan nas yapd?. hamama gelini gtr getiriydik. yenge
olurdu, slKrtnrd{?. killmnsdne slk hana derdik, hasslk, hac rtmesi
rtnrdk. slknen gelir, gidddik idd. gelini gtrydk, hamamda dld yurdu idd.
eve hinci fer deyol y, ferld yo? hinci. d gidddik, zre dddiKide, zreld

644

65

gydiriydm, y?lard ide. gelinir san telnen unn da yapld. kvldde ferildni
yapannara zre denirdi. eveluleydi. u ileri yapanolurdu esgiden. yapdrma olurdu,
hi

gzldni

amazdn,

irpmamzolurdu,

biz

atm

gelirdik.

sdne

cibindiriKrtlrd. gzldne ble pulu bule ince ince r?ard? teli, gzldne ide ble
mumnan bi eynen yapdrllard. gz apna, boyln bid yapdrllard ide. hyle
70

hyle bid yaplard, hi gzleriralmazd. hi ba?nmassn bule, hinci ba?nyoll.

burda

a9nanoynanr.

biz

erkeK

uymazd?

zaman,

indi

erkekli

rOoynuyozamm, u zaman erkeyi uymazd?. bi avlya uydO adnnar,

apnrn iki adam beklddi lanevinira?rabsndan, iki am orda hi olu?
ocu? bule ioca lan uymazld ieriye, alld oynd. teyip alnrd, alld kendi
75

ald. dmbek all, tefimiz vd, zini gibi, gm gibi, teneke almazd? biz. bizim
tefimizolur, tef ald? biz. bird yazmaya tefalrd?. urdan uraya birinirolurdu.
undan una bi yazmaya bule deiirdiKide. belli kii ald unu. unn trkldni bilid.
zl biz alv giyddiKu zaman. alv, fanne gyilirdi, gelinnd idd alvl sdne
eket gyilirdi biz gibiyke. indi ide inciki deiik, hana ambili mambili deyoll. benim

80

hasanule deyo. bindall alacan ambili alacn dedild dd, , bi de gldrd adamnar
esKidrde. dmda unn, undan sna iyfeTalyld, i amar alyld, u ziniyi bize
getirld. hana h h dedim de deminden gldn y, bordaniki msan gtr gveyi onu,
zini gtrz. ide allhekber deyoll, esKiden ilehile vd. gelinim bi h dye han.
mani gibi bid vd. gelinim bir h dellddi, ide gelin gellor dellddi, erkekld bilirunu.

85

suleyelek giddlddi ide ble alabalOolunur, ziniyi gtrlddi. u gveyi gydirild

undan ide h dye getiriyoll, elpd bordan, meydanda undan sra piavl yinir.
bizimadetld ide bule. baOlan nas z nas am hana geline gelir lanevi,
zevi gelinirdi y, bordan gydld, , zevine giddld, lanevine lanevi de

645

zevine gelir, ide u zaman gelinir her eylerinden gydlddi. geline alnan
90

hereyldden o am herkez gyd. zar?as ddld unnara, burada zaras denir. eriz
yapall, gysi hazll, patiKrd, havl yapyoll indi, d ide fanne, penyd, i amar,
dantel, aryola eteyi, ide yazma dlbent, arpa. ide yazma velld, undan sra boncu?lu
yazma velld, orap, hal alvarsa hal alvar. dnndde mutla? fnd?, fsd?, ekirdek
ymcen. unu mutla? alp gtrecen. borda v, boranr manzaras dc? byKolur. t

95

kvlmz t mdi de indi ayli msan mad. yedi tene ayve alrd. ba? olldde
himsan yo?. boray baz urulurdu, boray baz urulurdu.

(Hayvanclk)
hayvannara dede ba?, iki ine? v, iki dye mi v?
tana v. unnara hep dede ba?.
100

(Ekmek Yapm)
bi frnekmek ekeriz, iki frn ekeriz. orda frn da v. herkezinayr ule olmaz da
bi gorunur frn olurule. sraya girilld, yapsn. frn syibine de bi dene verisin.
sraya girilld. seninar?andan ben yap, seninar?andan ben yap. bi goru yapsa u
ev shibi sprveri.

105

(Bayram)
bayraml esKiden m olurdu, ama indi ide bunn gelirse bay bi alabalOoluyo.
bunn gdmezldse, lann ide, ide gibi olunca peK alabal? olunmuyo aylm. sabyn
namaza gidilir. undan sna gelinir. ide ekmek yinir, elplr. herkezar?adannan
zl gezilir, ekd datlr, daln stla yaparz undan sna ba?lava yazarz, unndan

110

veriz. mezarlya erkekld gidd, , adnnarmz peK gitmez. milleToturu bule, geld

646

sraya gird.elpd,, ayfeyi gezd.

(Eski Yaantlar)
sen benim aynnam v?an geleydin ne masall annadrd sana. pek sylddi manili, ah
yusuf menmer direk,
115

bidld dddi ama benunu peK ulma uymazdm beni

yapmadan, ipek ekmekden. ah yusuf mermer direk deyi, ule ilehisini bilirdi benim
aynam, sulddi. unnar annadrd ide bizdd televizon mu v? dd gcKodaya
dold?, ocan bana oca? ya?d?,

zobay nerde bulacam? oc bi ktK

otuTduruydu drtddik, edrafna dold?, bi andil ya?ad?. u bize masal deyveridi.

ph incir a? yirdik, phzm yirdik. maaynan drtddik kty, atr atr yand,
120

biz edrfnda snr oturuydu?. yer yata?larn yatrdOide, bizinki buleydi. benim
gnnd uleydi. mnz yo?du, ceyran bileme yo?du. fatmay ben ambaylan doumitdim.
fatma drT yandayd ceyrannn geldmnde. u zamann ali amcanipek
ekmeKurendi ayli durumn dzeldi. kilimnd bitdi ayli, aryolaya dndk.
divanald? ayli. boll d nce ayfeydi, bozdu?. boll ev yapd?. indi eyi, nk

125

duruma ba?ala indi m.

(Doum Adeti)
bbeK grmd giderizide. gorul pskTalrz, atletalrz, bbek tam alrz
bbeK grmd giderizide. aynna beiKalr borda. indi borannadeti.
borannadetini stde ben de yapdm, ben de bunnara alvdmide. aynna
130

beiKalr idd, znanas yapd esKiden giysildni han, i amarn. indi

lananas da yapyo, zranas da yapyo. lansa knye bozl, zsa bilezik bozl.
bunnara bilezik bozdu? t lana bid yapmad?. knye bozacaz d, dar zamanmza

647

gddi. bm bozacaz, di ?adnnda. bbek d ona gre ne her eyalaca?, ne sdn

deidirvercek.

648

-32ANLATAN

: Sebahat Ta

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 58

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YERI

: Geitli Ky / St

(Masal)
bi vm bi yoomu. bi lan bi iz bi ana vuvalar vm. bunn hacya gideceK
olmul. izmz kime ioyam? kime ioyam ? kv hocasna ioyam demil. iomul.
odanr birine iapaml izln, iapnr buda delinden yiycni iecni verecer
demild kv hocasna. bi veriken iki veriken izr barmna hoca yanm. (iz yiycekleri
5

sra barmannan alymu.) hoca yrabbi demi barma bu iad gzel, knisi nasl
gzeldir kimbilir? demi. ben bunu nasl iandracan da grecen? dye tnmeye
balam hoca. bunu hamamc iocaiarya annatm. hamamc iocaiar aylum! demi
benunu abo yola getirin demi. nas getirecer? ben bi yolunu bulurun, demi.
iocaiar vm iapy tolatm, iz da, kim u? demi. hamamc iocaiar, benyin izm

10

demi. iz, ben iapy aaman, anam vuvam beni kv hocasna teslimitdi. demi.
iocaiar dnm gitmi. amma ikinci sefere gene gmi, iapy tolatm. iz gene kim
u? demi. hamamc iocaiar benyin, aman izm fianca yere byKadamllan
iarlar gdi, sen gmeyince oyuna iakmyl demi. aman dedise yaman dedise izr
gynn yapm. iapy am, iz gyindirmi, iuandrm. iz, hi yol yolao

15

bilmezmi. unuriin izeline, birine arpa birine buydeyalm. iocaiarnr

649

arasndan saa saa gitmi. vm o bi hamama, hoca soyunmu eline bi dmbeleK

alm, alymu, oturuymu. hamamc iocaiar iz hocanr yanna iaoyvm,
iapy da stlenden kitlemi. hoca iza sen benimsir, , ben seniryinato demi. eh
demi iz mdemule, nce ce bi yoanam demi. iz hocaya basm sabn, basm
20

sabn, hocay bayldana iad sabnnam, undan sna da nalini vmim iafasna.
hoca temelli baylm. baylnca iz iapy bi aslm iap almam, ikinciye pit
aslm iuvatlca, iap erezdesinnen barab sklm. arpa buydey yoluna dm
gitmi, evine girmi. hamamc iocaiar gmi, hocay ule grnce biz ne yapacaz?
bamza gelene bao, , demi. hocanr da al bana gmi, sen hi iayrma, demi. ben

25

unuranasna vuvasna bi mekdup yazan da grsn demi.

izrr bandan atlamado kedi kpeK imad dye mekdup yazm. mekdup anasna
vuvasna vm. varnca bizimule izmz yoo demil. lan iardan yollaml. iz
kes, gynni iana bula, bize geti demil. lan iarda kvlne gelip iardanr iapsn
tolatm. iz kim u? demi. lan benyin iardam demi. iz, benim iardam boraya

30

gmez, benim iardam anamr vuvamr yannda hacda demi. lan ertesi gn gene
tolatm, izr niyetini almaOiin. iardaryn demi. iz gene benim iardam
hacda demi. lan nye gene tolatm, iardarolsam nerden bilirsir? demi. iz
barmrda9 ysrden bilirin demi. lan budao delmnden barmn uzatm. u zaman iz
bilmi, iapy am. sarma dola olmul. lan demi ki sennen anamr vuvamr

35

yanna gidecez demi, iz iandrm, iz da sevinmeye balam. iardanr unu

kesecdnden habar yoomu. iazlar iulolar kesmil, hazrlo yapml. ml yola.
gidken gidken bi amn dibine otumul. oturunca lanr gzleri sulanmaya balam.
iz, iardam ne lyn? demi. lan pieye lamyon demi. iz kesmeye iyamam.

650

iyamaynca iz ama blam, sra barmn kesmi, gynni iana belemi, torbaya
40

iuymu, anasna vuvasna gtm. iz da ihil slemeye balam, bi yandan da

lymu.
aiam beni ama bayledi,
bayledi de barmm kesdi iana bulad, dye.
loan loan knini iurtaTdrm. bi eme bana vm, iavrsdne om.

45

beyirlu da emeye at sulamaya gelirmi. izr av, olln iine vurumu. at da

su imeden gidmi. bi gmi iki gmi. allahallah benim bu at niye su imy?
demi. bi bam iavrsdnde drya gzeli bi iz. iz napyor sen orda? demi.
insmir? cinmir? demi. iz da, ne insyin ne cinyin. ben de sen gibi bi msanyn, demi.
beylu insem demi, iz da aara inmi. beylu iz atnarasna bindirdmnden

50

gtm. bunn evlenmil. dene ocular olmu, oculna nenni suldmi:
ben bi hac iassem gzdm nenni
iafeste beslenen iuzudum nenni, dye.
beylu da alarda at ialymu. om yuara, iz demi senir de mi vd anar
vuvar? demi. iz da helbet demi, ben yerden mant gibi mi odm ? demi. beylu

55

anar vuvar nerde usem? demi. iz da hacdal demi. beylu da ben seni unnar yanna
gtren demi. hazrlanmaya balaml. iro tabr asglen bi de arap aalan yola
acalar vaot beyluna hab gdmi, acele ii km. beylu da iary arap aalan
asgllen yollamaya mejburolmu. arap aa, ocuol., iar yola kml, aroalanda
da be tabrasg vm. gidken gidken arap aa iarya yanm. bee

60

teslimolurmur? demi. iar da olman demi. ocrur birini kesiyon, demi. u da kes

651

demi. birini kesmi, unu bi yere gmml. gidken gidken aa iarya bee teslim
olurmur? demi. iar olman demi. aa ikinci oc da kesmi. gene gidken gidken
iar aa ya teslimmaynca aa nc oc da kesmi. aa bao demi, sra see gddi
demi, iarya. bee teslimmsn seni de keserin demi. iar, iyi beni de kesamma
65

ben bi abdezalan demi. aa, sen iasr demi. iz da isam belimden urian
bla demi. abdezbrn alm, aa da belinden blam. iz gitmi bi alnr bana
belindenurian zm, abdezbrna blam, kni iam. aa aslrm aslrm
urian taor taor bi ses gelirmi. h demi aa sra see gdi, gemeyor h demi. sorun
da gmi. baoa baoa baom abdezbr. eyvh! demi. hemen arabalar durdurmu.

70

asglere barm, hey asgl! demi, aiam iarsn ddan dutdu, d iuu gibi d iad
gitdi demi. hemen durmul, beyluna bi hab salml. heP barab iz aramaya
balaml. iz da gidken gidken bi alPrtlen iayadan geiymu. iaya san
bi turasn iopm. bi emeni banda eliri yzr yoam, izlni iomu. gidken
gidken bi obana rasgmi. obana demi ki sen sdrdekilni bee v. ben de ne

75

iad elpiselem, altnm, incim vsa see veren demi. obannar deyimil. iz oban
ilna girmi, anasgiliroraya vm. iaplnrrndeki dbeK dana otumu.
izranas grm. ayadam demi, di u dada oturan obanr gzleri ayn benim
izmr gzlne benzy demi. adam da aman iar demi ne arasr, , iz kesildi y
demi. iar biz bunu oban tutam demi, u zaman da hacda alt sene duruylm. iz

80

iaz oban dutmul. iz iazlar gTmeye balam. gelem beyluna. beyirlu da

iarsn arymu. atOarap aa, hoca, hamamc iocaiar da hepsi barab araylm.
gelirlken gelirlken alp rtlen iayaya gmil. beylu iayadao iarsnr san
tanm. feryaditmeye balam

652

iki iaya arasnda buldum senir san

85

ne yapdm bilemedim, iabahatimi suumu

gece yars ialdrdm senir gr
neddirarap? neddir felqah? nazl hurme. demi.
arap aa, bey aia demi. npan ben senir hurne demi. senunu ddan dutdur d
iad demi, yrn baoam demi beylu. yrmeye balaml. gidken gidken

90

emenir bana vml. beylu emede iarsnrizlni tanm.

hurmr barlar hr gibi aoar
hurmr iokusu burnuma iooar
ifte iuzularm cierim yaoar
neddirarap? neddir felqah? nazl hurme. demi beylu.

95

arap gene ben ne yapan? ddan gdi, d gitdi demi. gidken gidken vml
anasgilirevine hepsi misfirolmul. ato beylu her yerden hab arymu, am
olmu hepsi otumul. beylu herki mesel sulesin, bandan geeni annatsr demi. u
dymu ben piey bilmen, teki dymu ben piey bilmen. izranas demi ki
ada bi iaz oban v. baoam demi u o hereyi bilirdir, unu da aram demi. iar

100

gitmi, arm. iaz oban gdmi, iapnrarasna otumu. una herki bandan
geeni annadaca demil. iaz oban ben piey bilmen demi. beylu bilirsir bilirsir
baoam annaT demi. iyi demi oban, ben annadrn amma heya neyi gitcekl vsa
gitsin gsin, ben baladm m iapy kitlcen, hi almca demi.

653

iz balam bana gelenneri annaTmaya. sra hocay annaTmaya gmi, hoca beni
105

braor, heya gidecen demi. iz boraya yap, ben temizlerin demi. sra bu sefer de
hamamc iocaiarya gmi, izuna da aynsn demi. sra bu sefer de arap aaya
gmi, ocular kesmi dyince arap aa, beni ioyvarr dese de oban iapy ama
yoo demi. sen nerden duydur bunnar ?nerden biliyor ? dedilse de beylu
obanrzna girecekmi. mesel bitmi, oban silkinivmi. bu demi anam, bu demi

110

vuvam, bu hamamc iocaiar, bu hoca, bu arap aa, bu da iardam demi. amma

iardam beni kesmedi. ne gdise bama bunnr yznden gdi demi. beylu bunnar
npam ? demi. rO iatr m isdsiriz, ro satr m? unn da demil npam ro satr,
rO iatr verirde bordan gidem demil. rO iatr vmil. iatrlan iuyruoln
birbirlne blaml. u iatrl unnretlni, herbirini ayr bi dalda iomul para para

115

yapml.
izr vuvas ocul nerde? demi. iz fian yere femen yere gmdk demi. ocuklar
gmld yere gitmil. vuvalar ben duv iden, siz min der demi. u duv itmi unn
min demil, ocul da tsr tsr yeriraltndan ml. ato heP birliKolmul
kvlne gmil, geinip gidlmi.

654

-33ANLATAN

: Ali ENER

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 68

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Tuzakl Ky/St

(Hayvanclk)
elli tene hayv bladm bor, elli tene tana uydum bor, elli tene tanan gtdm bule
kendim u zam tlann ufa??. all rz tsun, all berekiT vsin, heP hayv yznd
yapdm. iki tene tlana evi dm, tlannnikisini de dn hep hayvannn yznd.
ipekciliKd hi bi azanamadm, ipekciliKd. all bin berekit vsin hayv, bu hayv
5

yo? mz? beni bu hayv aldrd beni. und stra olunca hayvan azaltdm, ide
bunn, bunnar da satnaldm. ba? bule ufa? bule ba?, inekln sdn endire iire
bunnar byTdm bule. ba? bunn bahara bunn bil yapaca?, bunn iki buu
yapaca? bunn. y bytd m, bahara sald m, bahar yidi mi... ba? bunn inek
sdnnen bydyom bunu, anas yo? bunu. bi tene t v ba?. ocaman teke ba? bz.

10

ba? bunn h ule ufa??a bytdmunu ba?, ha ule bu gibi. urbannOolaca? balam
s olursa ba8am. atrmz da borda, bldr z, z bu yl? z. btra aynn, bora asnn,
aha bu depeniar?as atl. ba? borda giddik bule ba? d boazda aha orda indik,
yay bule h. aha u ar yol ba? esKi gatl yolu, ule dereye in, derede ule giddik.

(pek ekme Makinalarnn Tantm)

15

ba? bora besne, bor ule odunnuO gibi yapdm. as mancunu? deriz, indi ipek

655

ekdmmiz yer. ba? borda yapd?, altn ya?rz borda, borda ar? dn bule. ba?
ar?lar gr m{? unn bor oruz, ayann ekdik, ceyrann gelince moturu
eviTdiridik. b heP bule aya?na bule y. u aya?na u zam on be ar?. ayakna ipek
?mm ide u arkna. amma ceyrann gelince be ar? anca yapd?. y ned bilm?
20

u zama aya?na nas olltdu bilm y. h tek bana b. on be ar? h u ar?na ba.

ceyran gdi gnde be ar? anca aryoz. ince t ince ekiodu? ipei, ince ipek, aya?
eviriodu, cO alnnadrd? telini anca oldu ide, be ar? alt ar?. hamolanipei
?aryodu? biz, satyodu?, veryodu?. unn sTde bkllt, bursaya boyamaya gidodu.
urda unn ide t yapold. indi heryerde ollt indi.

25

(Odun Kesme)
odunnar biz getiridik, satnalrdOu zamann. bunnar ben knim n b ya? dye
atrna b getdimunnar. hayv gdke tllda kesiyorun, getiriyon bo maya dye,
npacam? ufa? moturna dtraTdrz bi gouya. ar?adaa dtra derin, dtradvarl unn
dtraveril. h or hemoturam hem asma arda?l? da vd. esKiden emeni suyu

30

bor gelirdi, goul da suld, biz de suld?.

(pek ekme)
tavaya ozay atoz, abardoz, e ekoz ide unu, kelebek yapozide. kelebek
yapd?dan stna undan stna unu slayoll, u da unu ekiyolld, bkme veroll, bkmde
halya gido ide herekeye dtru. hereked satill u. herekede ayseriye satill, o
35

byk pl bi hal oluo heralda. borda o? ekilirdi amm biz borda bkmn de
yapd. ozay ide pdOide alrd?, ekdik de hamolara? ipeini ide. hinci
borda bizim knimiz de yapoz indi sTde bklo. borda da bklordu indi li

656

sde giTdi. benimtlan boyamaya bay giTdi. itl gelince bizim ipekleri
hePldrdl hinci. halbusu bizimipek, unu yanda eyi ipeKamm bizimki ac?
40

plya mloldu. bizim amca ocz onn benden t oOalrd. ozal? yapdrdl ollara.
bor gck bursa adn oyduld. bursa or byKoll gck borayd. nel y uvaln
para geliydi. ipekl ozal hep ap nnde, ollda duruydu bule. am ne hal gdik.
ipek ekdmmiz yer bizim duruyoru. eyi borda yapodu. bcei ei borda ?arodu?.
ymrta olara? gelio bize. sca? bi odada beklediPunn oOufa? tlama yapp

45

kol. bydkce dallamaya balyon. arnca av, nala av, gcK av, oz av
olur. iavl dle ule. en sonda?n yatTn gn on gn sayarz oza sar. undan stna poru?
dikeriz, oza sar. poru? deriz h ddan getiriz bule topalaO gibi bule btraO gibi am
dal da getiriz. u artOule bi havta om be gn unu. undan stna yol yol syr syr
alrz li. on gn oldu mu om birinci gn kneye atarz bule apal yere, bule hi hava

50

lmaca? yere tava olu, tavada aynaOolu u, ule so?arz oray, urda unu baharnan
urudoz ozay. unun bi seedi v yarm seed mi? bi seed mi? beklediriz unu. urdan
karoz unu evlere sererizunu. evlere serdi mi u uruycaO ayli, sla geecek, undan
stna tavaya atarz. yend sPgeynen, btra bi eynen vuruz, u katTrzuna. ya
altd veri, avaras bed veri anca.

55

(Kyn Su Kaynaklar)
suyumuz o? bol, te yanda m v, be yanda v m, te yanda mlar
grmnzdr. d kv vesini yand. bule m ba?, bundan a tene. d dedemiz
bile zor billt bunnar h a senelik, yzd fazl. bu a eccik t gitTi mi de orda bi t
szmuz v. u ayvelenaltnda do?uz tene urna a?. su v, enm su z. und

60

imemiinizdir. tekil iilmez, iilir de hep devaml undniilir, u teKa?and. ba?

657

bu maz, bora mazd bule su oaldn va?t. bu allah bu ura? giTdi haval, scaO giTdi.
sul azellt baO kesit. bu kesildi bi seneni d a senesind. ben kesilir die ordum
amm kesilmedi bu yl bu sca? v?. benim h urd gelio su, benim bede urda gelio.
ba? buz gibi ba?. i bay l? su gibi olur, sul. urda bahar ?d. duman ? u
65

ayvelerialtnda? sulda. aynaO gibi ule p, ya?nda ?o sul und ule sou?
ko heralda. ba? suyumuz az gellt dye gene su getiroz, d da dibinde a derelere
gid sz. ba? su getirioz baOule ba? h u depoya, depo motur v, motur d depoya
atyt. evlere dalaca? dioz, evlere baz d yo?arda, bayrda evl oldu mu ?mo su, az
gellt. bu alda? olann evl a?o, yu?da? olann susuz iallt. uniin ba? d

70

yayladan getdik bu sz azellince. ala indiryol ba? grd m uzum? h biz de

yapd?. dn ala yapyordu? biz.

(Damat Hamam)
dmd sab hamama getirike esKi elbiselni yrtd? bule, dmd sab hamama
getirike. ide ne bil ide ule ide geld ide unu sini slam omaycaz, dmat ad,
75

bule ben suya kendimi atdrmaycan die, ne geldi, tutld, annrTda? basTrld.
urda gydiriyosun, yei elbiselni mi yrtacan? unnar ?aro unu ule hocanne
otuTduruo unu. hoca ekedini dovna gydiriyo. urda btn kvlye ay veril
dnevinde. hamama getirildi, esKi urbasnna, kni urbasnna. unu yrta yrta
getiriydik bule. u ad amm biz yrtad? boyna. dut hem basdryd?, urda

80

hocan ne ekedini tll hocanne. hoca dovna ekedini gydiri, urda

ayve verile una. ayveyi iki stra stra tamam. hepsini idi mi ayplaTdrnz bizunu.
dov eddl, hoca min pdr. bu hamamda olurdu esKide, inci kv vesinde yapyoz
hinci. yrtma yo? incm. ule gellt, getiryoz. odalar birine ?aryoll, urda gyiniyo u.

658

ekedini hocanne oyup, hep hocla dov yaparz, ay dadll d undan stna
85

tlaneviniavlusuna gideriz. urda btn millet hal?a yap bule. elp dmaTeve
gir.

659

-34ANLATAN

: Hatice Karaka

RENM DURUMU

: lkokul 4

YA

: 73

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Kurtky / Bilecik - Merkez

(Ar orbas (Aure))

kekeKne ide ekerne aynadr, yaparz. yed teneKiine ille yedi tll olaca deriz.
iine yed tene ceviz, fasilld, nohodu bilmem nesini hepsini ayr ayr aynadrz ide
fasilleyne nohodu. kekei de atladrz, amma ekdlm amma bekmezlm ule aynadacan.
bekmezne yapdOesKiden indi ekere dnd dd indi rengsun dye bekmezi
5

olann iaty. bekmez pek yaplmyo indi, zm olann yapyoru, mayann

domuzl aldrmayo hana bl va da. domuz ovald eycd, domuzl ne olusa yiyol indi.

(Okul Hayat)
benide o?umadm, drde ad o?udum, dede o?umam. buvam durumlar o?
zayfd, avarayd. gidddik, ?afa peKmad. kpek resimi o? yapdm bd, una o?
10

pld retmennd. kpeyin resimini bule ayn kpeK gibi yapdm bule, kedi resimini.
ba? indi yazaylarnda indm bize kz gTdrlddi. kvde o?uma zordu yavrum.
indi yazaylarnda herkez bcd ba?d, ora? zaman, b ba zaman, indi buval
ulene ad if srdse, bd de kz gdddim hana. almaya msan zmd, o?ula
oyvmazld. oyvmaynca bu y da, byn giddsen gn gitmeyince hade

15

gdmeyvd ddlddi esKide. gdmeyvd deyince gitmeyvermdik biz de. bule olacn ne bilirsir.

660

bu ad s olayd, ille o?ula gitcen, inciki gibi ille biz seni o?udacez desen o?unmaz
m? ulene ad if srdlddi buval iki kzle, biz de ulenden sna kzleri gdddik,
buval yapra? kesddi, baa yere gidddi. bi mustbeyamcam v bizld tarafdan ule.
mustbeyamcam arfiyede o?udu, uretmenoldu. hayvannar alabalOoldu mu
20

yaylaya ?ard?, urda gene aml? hinci her yd amlOolur. u zamann tallal vd.

(Peynir Yapm)
borda mandra yo? bid yo?, aha omul alrsa iKo9Oa o9Oa getive ddld, unnara
vermz. bol bol yourt yaparz, peynir yaparz, lannara gnderizide, kdnimiz yiriz.
inekden saarz, iki n bi yere getirisez sdrz. l, mmeden ?ma gibi. indik
25

bizimkild kvinei, ez ? sdmz. sd ez ?sa sc alamassn, o? ?s tze

samla yapsan aynatmadan maya alsn. mmeden d m scaOolur. hemd peynir
mayas atarz. indi byn sd?, byn dolaba odu?, yarn odu?, unurstnde
dcik birinir yan alrz, byn sdnmz getiriz, lndr alarz. szeye uy ide szd
duzlarz. biz aynaTmayz mandra gibi aynaTmayz. szeye uyarz, dlbende

30

uyarz, szeriz, dileriz duzlarzide. boranr kei peyniri merurdur. oO alabal?

dav v borda. sd yourdu kdnimiz yaparz. orbasn yaparz, stla yaparz, peynir
suyunnan nor ?arz. dav peynirinden m norolur. douran inekden, ilk sdnden avz
eviriz, iki gn birikTirizunu,

avz evirmz, ionuya ioruya yidirizide. unu

ekdldsin. bizim kvde baz yiyenolur, baz yimezld sde yollarn. dourd zaman
35

gorulara dadrsn, unn da mmesi acmesin ddld, ekd uyl, duz uyl, bo
getimezld ab. mmesi acmesin, nazarermesin ddld.

(St Panayr)
burda st paniyeri olur. unn biTdikden sna yrkld bal ide. paniyerde her

661

viyetdd,
40

her azd u satcl geliridd, herkez urulur bule mtiycolan alr,

kvldden gelennd alrl ide. az, tencire ne isddsen, gysi d oOolur, sergi bazar
ayrolur. yrkldde piav yapl, yatrda piav yapl.

(Hdrellez)
zenginnd ide para verm, undan sna hayvan olann hayv verm, meseq biri bule
adaOad, u adn verm, obann ide davar oOolann, herkes bird hayv veri, ikid
45

verm, yetmeyen yerini alilldrusem, ayli gereken yerini. ide para toplanr, dvetiye
daTlr, o?ur mtar msannar ide, piav verild kv meydannda. kve dvetiye
daTmazl, telal barl. piav yapp, dd mezalla gidddik de mezallda yirdik. hincm
iki senedir kv meydannda yioz. senesinden mi dsinden mi ymur ya mutla?a. hoca
dov idd ide allhekber dye. giddld tekbir getirild, ule sanca? manca? dn

50

dmbeKmaz.

662

-35ANLATAN

: Aye AN

RENM DURUMU

: lkokul 3

YA

: 73

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: alt Kasabas/St

(Yemek, Makarna Yapm)

mantay yaparz, ula?l yaparz, mekerne yaparz, riye yaparz. mekerneyi bule bule
ysnide bule, yu?ay yazsn, urzleceKu. urudu mu unu alan kessin. alan
kv mekernesi olur. mantay basma yaparz. nohoTdan, fasilleden, deneden basma
yaparz. yazarz, keserizide, mant gibi ziniye deriz, y uyarz ziniye deriz.
5

undan stra zardrz nar gibi. alan da biiriz. unu alan nbacan? oc orsununu.
nde zardrz. stna biirdmn zaman hana odzn zaman u am alan stna biirisi
orsu, hepsini yiyemessi. unu orsu bi eye, buzdolaba m oyca nerey oycsan.
alan suyu aynadrs,

manty da uys, zerine dksi. alan aynad m

alanide mant. yourTls bi de, iine mercimek, nohotlan, a fasille uys. salal
10

da yaparz, pek yapdOevelm, hepsi gedi art?. yu?al yazd?. ahtlum ocad?
alan ide bule h. brekl u le.

(Dn)
evel dnn tamombe gnolurdu bule. kekek dvldi, undan stna adamn
siahatld, iki gn gn eiz serldi, avilalnrd, z hamam olurdu ombe
15

gnolurdu. hindm bi am n yapytla, iki am tamam, bitTi.

663

(Hatralar)
benim aynna yo?du, aynna ld. dede vd, dede byk buva. u da d asc?lara
giTdi alan. iki ay durdu ide. asca i gveyine giTdi. amca beni dvdi b. eh oO
20

gelirdi il yavrum, oO gelince vksn bendenalrd. h yalzd, iki ba kim, , iki

ba kim, yetiemezdik, yapamazd?. duruyo indi duruyo. ah yavrum ! pek ilel
ekdiKule pek ilel ekdik. uyuya da gitdim b, kz yurdu da. o al banda
al bada. d urda oca tarlal v harman srodu?. harman srk bz uyunu
banda ba?ralan su alom. bordan gelio kz bi yuruyo, hade uyunuiine. bi

25

samana gelio bi,

hacaptulla. samana gelinc orbu biirdik, orbu yidik

canmzistedi. talladayzurda, da bandayz, talladayz. bocuda v su y, su yo?.

hemen bi desti v ntlca?. hemen u bocuyu aldm hemen bi de ovay aldm. bu adam
beni kve eekleri getiryol, yk saraca?l alan. u da gelceK alan, kve saman
getircekl. hemen alan ovay aldm, ei aldm dtldurdum, iki taravma ba?madm.
30

ovay dtldurdum, bocuyu doldurdum, elimi ovaya almyn, kz gmi

benimar?ada, buradan yurunca, ben bordayn uyuda, t orda, k{tdeK uyunu
iine, tah uyunu dibine. amannn beni aldrml, aldrml. drT diki be diki
oldu borama. ha boramda, boramdan yurmu da havaya aldrm. h benoraya gidince
alan bule bule yapdm. gnde gnde ahc? bi kerim vd, bizimorda kerim. bi

35

yol dedi, tze dedi bu uyuya giden dedi bule bule arplca? dedi, u a?lma geldi, alan
bulebulebule arplaarplaarpla havaya ?d. bule da dutdumemme dibe
ekio altma, alv oca alv v. hemme bule uzandl, bunu gelini vd, alanu
gdi, uzandla. beni ekdil emme bordan anzradn. u am ben gmedim, idi ?d
davl gibi. ersi gn geldim tokTura falan. alTay zrad? toOTurllan. bi havta stna

664

40

gitdim bule, bi keneke macra ?d. urdan bi diki yapd da, bi keneke macra ?d.

(Baz ocuk Oyunlar)

pti9, met, sfi, do9uzda, da, dmm, a9ma top, haydur hoyma, ar oyunu,
tombik, to9a, ap, batdi batdi.

(ocuk Tekerlemeleri)
45

imek a9d, gk atlad

yetmiikisinird patlad
rden giTdi ba to9lu
ar9asndan be to9lu
onunu vdim asaba
onunu da atma hesaba

50

urt apd birisini

birinir geTdim derisini.

55

ebe kese, peynir kese

amc, adrucu
edirah medirah
ayfem krah

665

60

gene balayalm bozeek desdanna

indi giTdi hocanr bosdanna
ne avn odu ne arpz ne hy
bi delik torbas v, hemen uy hemen uy
aba9 dolmas arnm gmbrdeTdi
trl keamlar sleTdi

65

haca9r dinneTdi
berb medi dingil abaO ldrd.

70

tingil t, tingil t
basdm tiren yoluna
gemi geliyo
biri a biri be
ortancas meT paa
gel gidelim beiKdaa

75

beiKdada top patlad

srma sal sald
z sar reyin
meT beye vereyin
meT bey hasda

80

orbas tasda

666

mendili ipek
knisi kpek

cimciK cimciK ma9arna

al pisdan o9arna

85

dedem see ne dedi

ar9am sra g dedi.
kelepkelepkelep

90

eveleme develeme
deve uu ovalama
amp tzi t.z
melead u ad, zmbl

667

-36ANLATAN

: Emine DEMRC

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 76

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:alt Kasabas/St

(Hatralar)
ah yavrum yetmialt yandaym, ah yavrnm ne gnne geirdik yavrnm. ireblik
yapd?. undan stna misir yapd?, yavrczm herie, fasille yapd?, hepsini yapd?
indi yapamayoz alan, otduO alan. if srdik ble kzllen srdik. ekinekdik h
yavrucazm tabi tabi tabi tabm pamuOekdik, bura?, arpa hepsini yapd?.
5

indi

yapamayoz alan, hinci otdu? kdk. ide buleyiz yavrucazm. bay zamanmsanyz
yavrucazm. dede de benim segizen drt, dedeye ba?yonide. ide bule yavrucazm.
kni mallarmzda alr?an, mayl olamad? a yavrzm, kni mallarmzda alr?an.
evel bule yo?du, evel yatrmayold, evel bule yo?du. alr?an boa kd? yavrum,
h boa ?d? h. ileblik yapd?, misir yapd?, ide bule rn yapd? yavrum.

10

tarlalar srdik, ekdik, nadas yapd? yavrum. tarlalar srdik, ekdik nadas yapd?
alan, indik aldrrd idremizi, yamz duzumuzu avurudu. evelde tabi siortal
ie gidenn, ekere gidldi. ilere gidenn siortal oldu. bizolamadOid. h ide
bizde kni hlimizde bule kni ulumuzla duruyozide. iki tlum iki zm v, heh
ocu?larm kvde hepsi kvdel. pavli?alara giTdil ide. hkmaT ayma?am

15

vdi, yo?suzlu? may. aydan aya ide iki yz ayme veriyodu. iki yztuz
veriyt, ide unnan idre oldu?.

aha u yavruczm ide. un da harcayvsan

668

harcanvaracaOide. idre olyoz yavrum, h yavrum. ide bule ide, kvii bule
yavrum.

20

(Babasnn Askerlik Hatralar)

d buvam on seKiz sene buvam esgcilik yapm. on seKiz sene geliyo, gidiyo gine
gtryoll. h yonan savanda,

nden de ide bule geliyoll bi geli de gine

gtryoll gine gtryoll. on seKiz sene esgcilik yapml. mesel deyveridi herb
eylerini alan. ben bilemeyom, u annadrd yavrum peKannadrd h ule alan. msan
25

kellesinden yapml. bule alan bi z bi tlan sen gibi bule. alan Tmil hrbe
giriyollm. cavurlar ldryollm ldryollmunnar. gine eptezalolm, z
bule tlan dizinde uyuyam. gine cevur geliomu gine unu uyandramam unu.
tlan furuluyo,

l?an gzn ya yzne bi sryo gelio dyo. gene cevurlar

rgzlyo rzlyo yavrum, cevurlar ldro. ide yavrucazm lnan ide yavrum.
30

mesel yapmunnar u. bubam yedi dene ocuu vd, yedi dene.

(Brek Yapm)
yua yazdm, deden breksizolmz. safurda ddro hoavnan yiriz deor, yap dedi.
yazma brek ddriz bi bule ziniye deriz, ylarz. bule biiriz, izardrz. undan snra
keseriz bule, hul hul keseriz. undan sna dedeninne ioruz. iine ceviz iuyarz,
35

peynirsun. eveli ekme ufnn yapdOeveli. unu yapmayoz t. amleyin ne sa

yiru, sfurda ille olcaOu iopmadl. u ufacl olca. yazma, breKolca.

(Hastalk)
gine bugnnd bule bu yl ecik duzlla yidim mi bu iollma, bacalma sz geliyo. ne
bilem toOdura gitcem ddyorun. evelden dciK ianda y vd. toOdura giTdim, yime tdze

669

40

mleirsin dedi. eyileince bule et yimd baladm. gece yirken seni can isTeyo, ecik bi
iymOalosun, hemen yidmn zaman oloru. et yd, bal yd, tavOeti yd, izarTma
yd. bbd izarTmasn bile yiyemdyom ben. bi orbaynan ialyon ben, bi tarna orbas
iaynyo, unu drayP da yiyom ekmek. bunnn rmzanda nas olca? bilmen ki.
napacan yavrum iolay yo. dede segizen yana girdi. ynz bu son seneldde dcik

45

tirildeme oldu elinde. orba morba yirken bule tirilddyo dayo. olu ocu yavrum
bule zraoz. benim bi torun assubayoldu.

oudu, duTdurdu. indi deizlide. bu

yollar candrmayla dikilild, , cez veri. bu yl iddi. altnova deriz, bi yerde grev
yapodu urda bi iz beyendi. izan mdi iz, gelindu deidi. hem nas cad. bor
gddimi lumuza doyamayoz yavrum. yavrumna iaracaz, ionuacaz ille gidecekmi,
50

bu tarafa gidecek. bi havta durmadan ald giTdi ocz. amdan eyidi, gece npdsa
yapd, ocz evirdi, yapd gtrd. gitmcekdi bu yl, paran iymatn biliodu. deiz
v urda trisld v urda. deize giriyollm, paray o harcayollmorda. evalcad
bu yl. idd npacan? uyacazuna, uyacaz iayrn, geline uyacaz iayr.

(Genel, Harman)
55

ezan oundu mu iarz, sabayezan namazmz ilarz, tesbikldmizi ekermz, undan

sna yatacsan iimizolmassa yatarz. orba biiriz, canmz orba isTdsd orba
biiriz, canmz orba istemdse ay may bid. dedeleri doyuruz ide. iayveye gidd u.
unnnan

gnmz

geiryozide

yavrum.

evde

temizliKide,

hazll.

yaparzunnar, yapacaz t baam. all sl versin yavrum, all yatalara yatrmasn.
60

yicek iad fasille, tomatiz, bbd v ide, iazyoz, sulayyoz. sularmz azald, scal
gele gele sulmzazald yavrum. ba oculzmuzu va ya iayante taraf hep
dzlkdr. hd ocuan, gelinoldzmuzda goularnan orda hep tarlalarmz v orda

670

harman srddik hayvannnan, kzldnen. unn hep gerde iald, yapan yoOat.
tekine dru gidd, ra. arpa bzdey ialdrdOidd. trk falan rd, rd. oru
65

bidken basld trky. ioca oralan bidlddi erkekld, bayr bacaOolursa,

el

orannan biddik. iadnn desTe yap, bule beKbek. sna kzarabasna

yklddik. dvenne pek srdk yavrum harman, bule atd yabaynan buydeyi bi yana,
saman bi yana ayrd. rzE alyo gtryo samann, buydey de bu tarafa ad.
yapd bule zdlddik iayri uvalld. buydey bule iar gibi d iayri, zdlddik
70

iayri uvalld. hadi baam hayvannnan getiridik. hayvannnan dard. indi iayr

url heP keleme yavrum, yapan yoO iayr. d ne gnnd gedm, ah ne gnnd, ymrl ya
md aprapr gK grld midi. hindi ba baylnn v. baylnnar ekiveriyo herif
indi, hem buydeyslanmayo, hem kdnislanmayon, kme yapyoll. ule bidld
yodu. hindi ili oO iolayl v amm yapan yo, hindi yapaca v lum. bdzin

75

bahal, iorutmayo die yapmayola. hep hkmete atd, eyi gddi, eyi all rz sun yni
eyi bayoru. bize may veriyoru. eyi hepaTd,, iazandrdOemmd,, yalrzide
bdzin bahal gelio, yapmoll tarlalar. ucuzlasn da yapsnn tarlalar, ucuzlasnanda.
baz rebdld ipTediol . mafitTin sen bizi deyo. benule ddken babaana vall
eitdim. sen bizi mafitTin dedi, ialdrdnmz buydey iurutmayo dedi, bdzin bahal gelio

80

dedi, petirol dedi. hd nlursa sun accOortal ucuzlasa t eyi olaca. pland ortal,
accO iura gidince plya gidio ortal. ymur ymyo da. ah bi de boray yavs,
irTl iazO gibi yapralar. ymur dovs da yapmayol

671

-37ANLATAN

:Emine Kayapnar

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 90

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Zemzemiye Ky/St

(Genel)
size su neyi getirem mi? id misiiz? oturuyom borda ide. aman burada gediyol allah
raz sun hepinize. sen npayon yavrum, eyimi? eyild eyild yavrum, byTdk,
besledik, yapd. amcanld, ia sene oldu, ia sene ldu, ld gitdi. aha orda eme
v bi, emeni yanna gidi de urda dolduru, elinizi aynz yu. urda bi eme v
5

peK gzel. le gidin de eme va. getiren deyon hTnmaysunuz. eh eh yavrum. ya

dozan dozan, ialam neyi rd yavrum toTura giTdim geldim. eyi ide dedi, ne
deycek toTur? ya yetmi dedi. ocul yo yavrum, yol unn yavrum, baia
yerdeld. burada oturun, ay nd yapayd. alyonide, oluo npacan? yetd, alrl
herkeld. bu kvad zemzemiye hd. arapana esKi ad, ule demild. zemzemiye

10

bura, mztarmzurda. mztarmz saaTleri yazm, ben de burda oturuyodum, saaTleri

yazd. ben saaTi bilmem, oumu deilin, te deilin, hi bilmem ben. hm hm unu unu
unu deyiP de oumadm. d yodu ouma. anamz, buvamz fakirdi. yodu, oumadm
ne yalan suleyen sahaTi bilmen, alvu bilmen. tarlalda ben apya gidddim, apya
gidddim, herey dutdm, ev svdm, herkeinevini svdm ben. andan sna ekmek

15

yapdm herkee. herkee ekmek yapdm. allah iayrsn ne deyem indi. ben
dozandaym ben t. todur dozan dedi. inne neyi furdul bana. hasTalnm mustalnm
yo da ac acarolan dedimide. yimek yimeyyon ben, yimeyyon ben, isTemeyo

672

canm. sen ym ba olulan oculan vm. uretmen misin sen? y maallah maallah.
allah
20

balasn

yavrum.

ay

yapan

dedim

hTnmadnz.

arabal

ged,, ,

amacaOoturun ben burda. ay maall uretmen min sen? irO bir kere maalla. vay
yavrum vay, olz ocz besleyyon. burda oturun, tesbik ekerin. tereviye giderin kdnim.
dozan yandayn, gzlem grmeyo. allah rz sun goul ile iuyyl. iki izm v.
burda evi v, adamn yolll m sana? ana deyip de vallaha bamad bana. siznen
ionuuyon ben, hd aramzda. aha burada kendim yatarn, hm kimseld gelmez. iapy

25

dayalarn yatarn. maall sen uretmensin, aylnn oOalrsn sen. yavrnm ben hergn
gnedeyim. grdnuretmeni yand sen. tabm gz irpdn. dede fakirdi, davl ald,
dmbek ald, ocular ule byTdm ben yavrm, yo bid yo. fakirdi, davl ald,
oculara ekmek getiriydi, kimi ekmek veriydi, kimi te beri veriydi, getiriveriydi.
byTdm yavrum. maalla maalla iaalrsn kim bili uretmen? yourT iuyan da

30

gelen. yollaml baa, baa orda adam vedi, bi adam vedi. yollaml ide orda
ionul, dd unn. getiren yavrum uretmen. esKiden dnndde davul, dmbeKolurdu.
indi sen baa gz ben sana gz ipyon, herke bule birbirldne yanayol, tlyol. ba
bizinkild mahaOKet vmdr alda. baOalar bule goul olur, gz ipelld, gz
ipelld,,analar buvalar evermeyo. ah yavrum ben bule iar mydnm? nasldm? dede gz

35

ipd baa, badm. yandm dedim, yandmemme yandmide. fakir geldim,

oTdum. npacan? baia aca hlin yo u una. ekmek mkmek ay getiren. ba neld
yidiiz kinbilir? y. allah yrabbim meszditsin hepinizi. a urul geldi ide. ben
dutarn yavrum, dutarn. dutarnemmd baa bi bim verenolacu. urda ioul
telefon furuverild baa. ioul baa alv deyiverild, kendim ialarn, allah ne verdmse

40

biirin. piqavdr tedir beridir, napacan? a ah televizin neyi yo. ndrde bulcn? gd ba

duvar v, u duvar dibine oturun, yldzl burdan ba arabal ged. napcan yavrum?
alma ne gelir mi? zor zor, o zor, yalanzl o zor ba. allah yrabbim yine gelin

673

yine buyurun buraya emm. gelin, bd size her ey yaparn. mvlt v. be npan? giderin
gene olmaz, ayPolu. sevap. dadrl bule eker dadrl yavrum. eveliden unnar alrl,
45

herke yiyyo, yapozide. alma gelen o benim hdnmayan. h yavrum kimseld

yo, dal baczma burlda bule oturuyon. andansnaczma, biiren yo, eden yo,
param yo, pulum yo. alma ne geldi de layon deyyon? amann bieyld
getirvereydim size ben. siz o yimiiniz. ben de bm daylara ayran yapmld, getmidi,
unu bi ekerekdim ekmek vd, vediydi day vediydi. bunu da yidim, yetd. gidemin

50

deyon gitmdysunuz, npan? ramazanda gene gelin, yine buyururetmen, emm. ben o
dilliyindir. kvldde oynl oynl urlda herke. hdy ule bala bala bala, inaya
bala inay inay, sevdikleri vsa gz ipl. sevdikleri yosa bule giddld. ben dar
man, ieri girmeyyon. inaya giderin yalan deil, topal topal giderin yavrum uretmen.
canm slmayyo hdhdhd. hahah ble miydim ben hinci? kvevini svdm,

55

kv tezek yapdm, hdr yaalara ben yavrum panc iazdm, her yaalara yitdim
yavrum, ocular besleyen dye yapdm, adam da bi gn grmedi, davl ald yaz
tatata. feTitdim ortaln, badl ocul bakol. h burlda, de baOurda kilim
v, aha urda oturun bule gedsiniz, ille gine gel, emi yavrum uretmen. ay da yaparn
ben size. oluluda m idiniz ay? olulu olulu, unn him deilld. m deilld, npanule

60

ay? a ah a ah rmanunn. olulul rmanolur. mld de iarlar bule iddle iddle,
oturul ha ule. zn yzn yapl, ial. hi iamanuretmen. gine gelin, ben
yolunu gzeTlerin. sen bide neyi getirisindir. indi uru v, urul v, uruldan sra.
uretmen urul v. ba u hlimde ben de dutuyom. elld biiri getiriverild baa. aha
geldik gidioz. u iara cevadn, uretmen u iar zengin iarydn, yl geldm npcal

65

bilmen. ioca kve yapcal. peK gedm dd baia memlekeTlere gitdild, datdl her
eylerini, zengindi. datdl ld yaz, iurtaramadl. iz da eydd, sTde. lad lad

674

iki gndr lad iz. allah yavrum sln versin uretmen sln, ille sl. bal bunn
baa baala. tilefon furl, goul ba baa. tilefon furl, hem beni gtrld. adm
emine, soyadm ide ben bilmen. bilmen bilmen. benim alm it, alm gidio. iodzm
70

ydde ne v unuduyon. ben nereye bid iorsam almdan gemeyyo. tokTur ne deyyo?
maalla maalla msin deyyo. uretmen ay yapam. bi d geldinde yapacan, at
rmazandan sra. oturun baam nlduuz? bid yapmad t yapmad. ekmek
yimiiiz. neld yidiiz kimbilir? hade ialn sllan baam

675

-38ANLATAN

:Zahide Bayram

RENM DURUMU

:lkokul

YA

:61

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Duda Ky \ ST

(Dn)
eveli dnnddenncd cum gn eiz serilirdi, cum gn. cum gnolur mu? ddce.
pazartesi olur, pazartesi gn lumolurdu. heP bule iaynnalan izanasnan
iaynna kv gezdld, luma geli! luma geli! dyd. erken gece ikide hamur
yumurulurdz, hep ioca kvden grmceld, eltiolursa zini gezilirdi. lanevi bi
5

keneke y getiridi, bi uvalun. izevinde olur yanlz lum, bi keneke y bi

uvalun da iz evi ior. iki uvalundan lum yapl... izevinde ne iad eiz
vs gelini eizleri saylacaOide. hinci lanevini geline ey alnrd.
lanevini lumoldudan sna, lanevini grmce gelin vsa gene gezddi.
dzen gtmeye geli dyd. e millet hep gyinen gelir, gyinen gelirdi lanevine.

10

dzenleri gtrs ordanor. adamn, erkekld cmiden nca lum yirld. hd

lanevinden izevine bi eylar bi gidd. inzevinieys, lanevi beyaz pala
prt alnyo y, unnar gtrld. ne iad or iorsu. iaynna oldz belli olurdu. nndan
ide unn bi erkekld yirld, ioca kv zinisi, tepsi va y, herki tepsisini bilirdi. tekildn
de adamn yidikden sna, bi orda usdal herd ide iild herkiin tepsisine ikid avu

15

lum ionur, sra sra sralanr. gelininde de bi dene sd gibi izolur. unn da

beyaz gydld, balna gvez embd rtnlrd. peK gzelolurdu. embdleri ule

676

yapsn, bule yapsn brnrs{, bule yapsn. bule gelirsi, elldni gvsne iorsun. bi
de mtrn iorl, gelini beyazayaOiab alnr y, beyazayaOiaby iorl.
gelinevden, merdamanndanind, beyazayaOiabsna aynucunu bismill dd
20

so arsn, so ar. nndan ilkin iaynnanelini pdsin. gene by{ceKld bule

oturul. hdpsinielini sra sra pdsin, iaynnannne nd oturusun. iaynna da
evel zaman dzeni iorl. evel zaman dzenndni hdp bana rtd yazmaln. ne arca ne
icasa esKi zaman dzenldi rtd. e undan sna aradan dndsin iaynnay, iaynnan
bu y da ba sa ar, elldni yzne iapsn, iaynnan bana ina ya. ide ule

25

srdrveri adeTolcaO iad. gene ule u bykld, iaynnan yannda oturann, heP
bana para basl. bozu para, btn para, nas baslsa. gene orda iyi kt unu blla
hemenuszlune uyduracaO iada ba. gene elpdsin. vs iz

gyndnm,

tioltasnn, at emberini rtmesini hePaar yvl, vya. vya yncal. unu

izevinden bi kii hep say. bmr, ikm, { elli dene gyneyi va, elli dene tioltas v,
30

yz dene alvar v, yle dye say. zndan u biTdikden sn getirild iaynnan ioc
zini at, ortasna dal vs dal iorl, zm vs zm iorla. lanevi unu yir
lumu, lanevi hi iakmaz. at millet tepsisini alan irlm gibi iapacan diye sen
benimkini, ben seninkini herki iara tepsi verir. herkes tepsisini bilir. at tepsisini alan
gidd ide, tepsisini alan gidd. dn ule bal. u am gecd u dzennd hep sald y, gece

35

dzennd drlecek. gene izevinianas gezd, gece milleT toplar, dzenneri

drdsi. unnara da getirisin bi tav, nceden ule pek o bollu yodu, bi tav
kesdlddi. piqav piirild,, unnar yidirild, gece dzen drennere. drtesi gn gele lanevi
yuaya gelin dd, yua olurdu iki gn dd. d aramba perembe gn de izevinden gele
lanevi eize gelir. eiz serdsin ne iadaOey vsa pala prt, lanevine gird,

40

gele bule hep duvlara eiz serdsin. enseri a btnevi, herifi ne iadaOevi vsa,

677

alabilesiyd u iada o eiz. ne iadaOalabilirse, ne iadaOoda vsa, ev vsa

hepsine serdsin. benimki uleydi. d ide cuma gn de dovul gelirdi, gn gece dn
olurdu ide. dnden sna sableyin duva sabs olur, pazartesi gn. gelini erken
ialdrl
45

milleTie

gitmesin

dyd.

damatlan

barab

lanevinisoyunuarabsn hdPevini gezdsin, elpdsin. unn da beon

iuru para verild. hem unnara duva sepmeye de gelin dye barl. c ule
iuluOolur. millet bi ala dden gelir, unn ide tarladan ulenleyin. hem baklafa,
piqavdr, gzleme yidirecen unnara. oynla bi ala da. unn da gelirld u zamana iada.
bekldsin milleti gelen iada. buydey, iyit iuyld, arpa iuyld. iyit pamzn

50

ekirddne iyit ddld. bi avu da arpa, buydey iuyld, bi de iyit iuylad. u millet
gelincd urda oynl, iucna bi lan ocz verild bi de inz ocz verild, baa da bule
irmz eyi dikdlddi, elldne de deyneKalrld. ocular da iucna alan iadnn
yzn def al, rtdld al, rtdld. bule bbekleri sun, bolluOsun dye. see
de duv it ddld. undan damaTlan da oynadrla, gveylen gelini. undan gelennere de

55

ordan at millet inum iou oynamaya gelcekld y genld. unnara da baklafa,

halvasn, gzlemesinden, piqavndan unnara da sfra iorl, gelini cerezlenden yidirild.

678

-39ANLATAN

: Nazmiye Gen

RENM DURUMU

:lkokul 3

YA

:72

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Dmez Ky \ St

(Tarhana Yapm)
trna iarmay annadvaram yavrum. hd yourTlar alarnz, iki gn irkerizunnar.
yourT alarz, ind fiqan vsa iki gn irkdsi, tabi bi yolda olur mu? oO iazannan
iaracaz, hemen ule oluvmaz. iazannan diru, eyce dir. gn duru. unu bdlli
iardrz ynz, sdne maya gelir. yourdunsdne maya gelince iardrs, scada
5

oluyo y taharna, iarmasn mormasn dye. gn durdudan sna unu iazana
iuyyoz, unu zcO iaynadyoz yourdu. iine gene duzatyoz, dce gzden gesi dye
iki pakeT de sene ya atyoz biz bunuiine, abO iayyo eyden, gzden iays
dyd. una, un iuya un iuya bi kii un iuyy, bi kii de bule iardr. ta erkekld olsa t
yavzolur. amma erkei nerde ide? iadnn birbirimize e dos yapyoz. iardrzunu

10

getiriz, ileyennere. ordanalrz yapdnmz tavay. unnan yourt bi de dzz, renKli su

dye tomatiz iuyan oluyo amma iuymayan iuymaz, iuyan iuy unu. undan ule tavu
suyu fiqan bidld atmayoz hi. gvelendiriyo, bozuyo dye. yalz ya abuO iaysn
dye u, sene yan iuyuyoz ikid paKet bird paKet. unu dyce iaryoz, yumruklyoz. u
iardnmz tavadan unu alyz, baka ileyene iuyuyoz. sT dce ekmek yorgan ddyoz.

15

ekmek yorgannna dce saryoz. sab iad duruy. sab iad durunca unu eve
aryoz, araflara yayyoz, iym iym iym iymlyoz. bule bi oday

679

dolduruyoz. e bayoz una at oday dolduruyoz, ioyup tarlaya gidiyoz. ulenneyin

geliyoz, baam oraya bi de gzd iyoz, geecek mi gemdycek mi dyd. gzdldden
baam baarz, geiriz. y deriz bu iurumu, olmu, geiy, geirem bunu deriz.
20

atOulenden sna unu taharna geirecez dye. unu ide ince ince geiriz. u bi havta
evde duru. knee sermeyiz dyisini alr dye. unu evde penireleri aarnz, iardra
iardra iardra iuruduruz. am pek d olursa bi gnck gnnediriz. hemen balona,
nvt evisdne, nvt balonnara seriyoz da ule bi gnnediveriyoz gne de grs
dye. peK gzeloluyo. ide undan sna biiriyoz. sou suyu ylan salay yaoz iine

25

de iuyuyoz drT ia taharna. iine sou su iuyuyoz. eveli iayna su iuyd, u

curu oluyo. hincm sou su ioyunca u peK gzel, bulama gibi oluyo. iardra iardra
biirdik mi unu sou su ioyunca peK gzel oluyo. bi de bizim hele a b suyunnan
yapsa u da t gzeloluyodu ama barmz kesilivddi.

(Doum Adeti)
30

bizim kvde eveli ocz ule deyem hasTnelere fiqan bilinmezdi, ebeld douTduruld.
nndan ide ebeld douTdurdudan sna gbeini kesdlddi. ocada su sdlrd, u bbei
yld. unda ama bealt dene soyaraba iadnn da toplard. hemenule bi
ebeylenolmazd. kimi aslrd, kimi yrdrd, kimi merdamandan a indiridm.
bealt tene de yannda iadnolurdu. d undan gbei kesilirdi, ylad, ocz yanna

35

yatrl. eiz sereriz bule evlere, ocz ezanolmaynca zn amazld. zn ide

hi erbeT, mme verilmezdi. lasn, barsn. ulenleyin dosa ikindin, am da geecek
yasT da geecek, undan sna verilirdi. e atOorasn bilemeyonamma u iocaiarl
eveli uledi ide, ule ddlddi. sabrl sun dye heralda. ule olurdu, undan sna herki
bamaya gelir. hd ddudanasarz eizi. ilkinden dikilmez dzennd, dikse bile hep

680

40

skdld. elbise alrz, bd bd dzennd ide ule. hd ocu dzeni alnr. gene kendi
gzel iyfetldni de asld. dvlara bule enseri alrd, araflara da dalrd, ufa
ufa da iki araf da dzenolurdu. bule sra sra gelennd bad. gelennd heP bbek
dzeni getirilddi. hd hep gezilirdi, hinci ilKidnlan izs barld. evev
gezdlddi. eine dosduna barld. d izmz v! lumuz v! iaynna grmcd kv

45

gezdlddi. ilk ocznda barl bi de lunolursa barl, lan nemli dye. mevlit
hincildde yaplyo am evelden yaplmazd. iden kim yapsn mevlidi? ule eyi. gelennd
de bule gene, ioca kv dzen getiri grmeye gelirdi. orba piirilddi, pelte yapld.
usul uledi. ide ule see gelirlddi. hd irO gn sna d irlanrs. ebe gelir gene ayn
u ebe gelir. douTduranebe gelirdi. ocz duzll ide, anas hi grmez. normel duzlan

50

eyce duzlayol. uvuyol y bi de saryol, ocu ne bar ne bar. anan da u hi

gsTdmezld. y{sKatl bi de st iuyuol suyuna. u sd de ocu barddan sna
sdnden dkdld. st, afadn alrm, duzuafadn alrm. undan sna da gzel
iyfet gyedi sdne. lanolursa evre rtdsi, izolursa da brncKrtdsi,
iucna alrs, ei dostu gezdsi. ule herkie gitmdsin. hd ilkin hac eve giddsi. irdlen

55

iocaiar vd, diye iocaiar vd. oray giTdim ben ikisinde de. izolurs ioyun
derisine sarvarld, ioyun gibi sun dye. lanolursa a saall piri dede sun dye
bule elldni una srddi iocaiar, bule yzne bule srverilddi. hd ilkin ymrta verild,
ymrta gibi sun dye. bi de para verild.

(Hdrellez)
60

e eveli hadrellezolurdu maysaltsnda. e hadrellezde kegek dvlrd, her ey

toplanrd, ama hinci brald, uleld olmayo. e hinci nas yapayol, pazar gne
braol. oldz gn yaplmd. e hinci bazar gne braol. oldz gn yaplmd. e

681

hinci bazar gne brakyol da misdfirld de geliyol. nndan pirincalvaryo, bi iki dsini
yapann. hoaf yaplyo. eveli aurelen buliur piqav olurdz. hinci azre yo. hinci
65

aureyi bradl at. aureni yerine hoaf v. bi de buliur piqavn yanna da piri

piqav oluyo. bi gn amdan aTladlrd evelsi. unu da brald. c yall le le
atO git git hoafa dnd ild. zm alnyo, senden bule, ey veriliyo fine
iuyuvaryoz, zerdeli ia, iays ia alnyo, elma ia druyol, ule yapyol. tovu
veriyola her hneden. eveli evldden bird dene herki kesd de gtrd, indi unnar

70

brald. at satnalnvaryo. evde olan, gele fazla olan evden veriyo, hayvan olan
hayvan veriy. herki veri. hd vdmeyenne d salma da salnyodz. eveli paraya
dndryold ama indi at salma salan yo. bi iki at zengin damlar ide hayr
yapacaz gibisine dolduruyolm, alvaryolm. hadrellez gn biiyo yimekld.
amdan etleri piiryol, eyd hayvan veriyolsa amdan, tekildni eyir, scaOoluyo

75

y at gndz piiryol. sabadan ezanda iyo millet, eriiy yiyy. on d bi telqal

baryol, genld de trbeye yol. kvmz de hocas va ide u da yo, urda bi
iaz namaz ils. iadn hoca hd iadn hoca iarldan baraba . orda bi de namaz
ils ilabildmn srenolunca. ysinourl. undn ide gelinnd, izl ezbdldne
furuyol bildikldni. e ordan a iniyol, bi de orda min deyol. ide yimeye kve

80

eriiliyo. ama indi erkekld yiyy bi misdfirld , undan sna da hep kve piqav veriyol.
sen de giddsin baralyon, gidiyon. zini alyon, tepsi alyon, gidiyon. see de piqav
iuyvaryol. sen de evde yirsiide. eveli eylence meylence yaplrd, hinci unn
baTd at. peK gzelld olurdu, am git git batryol her bieyi. milleTemen
imalamaya gidecez, ie gidecez dye hereyunudaialdl. bizim gnmzde u gn

85

hicie gidilmezdi. hd hadrellez gn hemen dara gidiyoz imalamaya, tomatiz imi

682

alyoz, bbd imi alyoz, iavun, iarpuzalyoz, unnar alp gidiyol, herey
bozuldu.

683

-40ANLATAN

: Fatma Kayhan

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 80

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: iftlik Ky / Glpazar

(Genel)
ho gdirlum benden baia kimse yoOevde. knim duruyom. saol ho gdi sef
gdir. adabazar yan bize amm h. ber de iyiyir ocm npan? oculn biri
isTanbulda mekli oldu.

a yanda ezcbandan mekli oldu. izm giTdi

avusturyada, burlda da i bulamad, giTdi. urlda almadan para veriylm. iki

5

dane oc v. iurban bayramnda gdi. undar sra u da gmiyo. brs oayseride

alyodu u da gdi isTanbula. biri daralnr kylklerindenevlendi. hinci emekli
du. undan sra benim kK lan v. siortas v. h bu kirez blimalsal seim
vt. undan sra bule dn yap,, ori al. daralya maralya gid u. glbazarnda
dn yapayo, bubas da alicyd, keman alayodu. atm be may alyom ben.

10

kimseye zararm yoOemme ite pah yetmeyo, telefon parar geleyo. alekTrik parar
geleyo, bazara gideyor, ymcer eyl olayo, giycer olayo emme napacar? npamlum
be?

allah evqaTl bamasnl da, acln gsTmesir , unn iyi geinsirn, bizim

yamz doldu. seKizen benim ya. bi gn boraya bi hkim gmi. borda araba yayo,
ora oturmul. bu mzt bu. ben unndar sanyomunu, vdm yarnna otTum. ho
15

gdirizlum ddim. ho buldu, ddil. ia yandasn? iTe ule bule ionutul.

deyz! hkimmi u ben bilmiyorunur hkim oldnu. ne ardm genlmmde ne
ardm, ne oyunl oynd, bitTi

bitTi

gzm ap apayara iadar

684

seksenolmuum, urenemedimi.

hm arnayamayosur.

oduna m gitmedim,

srtmnar rpya m gitmedim, ramazanda dven mi srmedik. iazya yoo, ,  yz

20

grmedik biz. tabm solsyn sular olurdu ayaOab yapTrdo. aha unuriine su
iuyd. bi paavra kesdik, sTnden sallandrd.

ayiei ya atratratr.

undar sra yavrum nil grdk biz, rken gmiiz dnyya, acO ge geleydim de ac
yaayadm birazc. imdi gene para bol, rken gmiiKlum. milleT de para da it,
para da bol, olar yde. npam iuzum? bu gnmze kr. allah olanlar yimek
25

nasibitsin. olmuzu ocmuzuaclarn gsTmesin, hayrl il, hayrl paral

vsin. torun v ite iki tene kKlanr v lise bire geti u, biri ufa d. u lum
benim otuz douz yalrda. isTanbuldanrl evlendi, yetigin iz v, durmad
giTdi u da. of ocul bobannecim napayor? diye deli oll. oaymaoamanm da
oOm. beni grdrden napayor tze? d, tanrl beni. kyde hadrellez hayr vd,

30

masay iurmul, gitTim yalra, ho gdiriz, saf gdiriz izm ! ddim. sra
yarnanda ben bi tepsi piqav elime mm, deyze dur! dur! benim le eyimi ekTi.
hepsinnen baraba piqavnan. adn ne? ddi bara. fatma ayhan, ddim. gleyo, fatma
teyzeyi grdm dsin ddim. urlda glbazarnraltnda dereli ky v. msan yoo
sten. borda iaramatl v. hePite milleTlum, kirez toplayo, tomatiz yapayola. bi

35

milyor mu ddl ne ddl. geen bule diire dutcao yootu. hepsinde yoo da bu yl v
gene bi iki amca leli oO du, yirmi sene du.

ama ato dne gitmezdi,

braTyd. benden biraz bykT u. it atmbe ya oatTrvdl baa da. sTme
on dnm tarla voan omad. tarlar v diyol, bu ky verimli gstereyomu. baa
kylere yirm be otuz dnme iad ayomu para, bara mad. be dnmn
40

kendimalaiodum, be dnmn lara vdim, oT yallo may.

grmedik.

esKiden sioorta grd m herkes iad.

adamdan

sioortaya geirecekl dye.

685

oflum iTe bu dny bule bi dnym. iki izr v h. bmcik de lun sur yavrum.
olur hincikten sra. sun vsn. tne lan v, gene izl anac olurl, lanl gelinl
hangisi baoayo. iz sm baia. imdi gKurn lum, aollar ermez, biraz hinci
45

ule olul, cad olul. bynce co aollanl. stTe aha u evirlu v iardiyan.
gelinir halasnr iz v gitTik ia def. sT de iyi yr, urlda sen assubay msr?
tamam yavrum all uzun mrl vsir, all iazldar beqldar iorusur.

(Mani)
glbazar vl
50

suyu drde bll

gel onuam yrim
ldrmezl, dvl

glbaz gzelamma
55

ii amrmasa
glbazar kim sev
iinde yrmasa

glbazar yolumuz
60

hor hor a9 suyumuz

sevip seviPayrlma9
yodur ble huyumuz

686

glbazar dalar
yseKu ular
65

ya9d yandrd bei

o yrin ba9lar

glbazar aba
smaz m encireye?
70

barsam nazl yre

gmez mi pencireye?

mee meeye bez

mee ama bez
75

glbaz zlar
dkme gme bez

dere elmas gibi

bb dolmas gibi
80

glbaz zlar
altn damlas gibi

687

(Gelin Alatma Trks)

havada turna sesi v
85

geli z yas v
ayleme gelinayleme
yolcuyu, yoludaneyleme
alveri na tasn
laTmayn gelinanasn

90

ayleme gelinayleme
yolcuyu, yoludaneyleme

(ardak Adeti Tekerlemesi)

evleni bosdan
95

deyirmenci day
arn da peK pasbal
oy amanaman
oy amanaman

100

deyirmeni yemi
dalln yere eymi
gveyi namaz l9an

688

gelin tavy yimi

seksen tav9
105

rO azan hevq
verseiz de alacz
vermeseiz de alacz

(Trk)
110

aylan 1mna g,
dola da bara g,
haydi yrim aya bana, aya bana
al bei yan, yan bana.

115

aylan tat ms?

evtli sat ms?
evtli zle dursu,
benimle a ms?

120

aylan durmanlan,
by burmanlan
ben evremi ilerim,
yeniye durmamlan

689

-41ANLATAN

:Ahmet Erol

RENM DURUMU

:lkokul

YA

: 59

ETNK KKEN

: Yrk

DERLEME YER

: Kayabeli Ky / Vezirhan / Bilecik

(Gnlk Hayat, Yrk Hayat)

buras vezirana bl olum. oayabeli mlesi buras. evvki ismi muhan. esas bu amma
deyiTirmil ayal iomul, ayabr iomul. bayra saryor dru dereliky v.
mcr da v burada yrk de v. cumurbaian gse de druyu sulerir. anaOale
harbinde nerdeydiriz siz y? anaOale harbinde. anaOale harbinde dedem uraya
5

gitTi, dedemir dedesi uraya gitTi. size sulemiyom burnar. all gsTmesin bi sava
sa, bizim gitcek yrimiz yo. bzlnr gitcek yrleri v. ama gitcek yri olann
v. bizimkil, yrkl yazrurda ir burada ha bbam de bbam. ada veziranda
demirdkm v paat v, mermer drT dene fapriamz v. burada her ey yetiiydu
hemen hemen bitTi. sakarya nehri ayrayo buray. te taraf glpazar hep manav, bi

10

iururlu v mcr. suzuz v, biz alevi driz. ceyranmz suyumuz hePevleriirde.

vall bizimnceden bb, tomatis, fasille vd.

para iazaramaz oldu. imdi

buydeyekiyol, sepze yapar yoo dsem, yalan deil.

anca pazlda satabilcek

eklinnen yapyl. gnde iki buu tor dolma bb sde ben topldm, ama yoo, , para
etmeyo. esKi u verimi de alamayoz. a sa zaten para etmeyo. alt yresi v urda
15

erziye ompile ceyran vmil, tarlasnda ceyran v, evi v, buzdolab v, adam

qaylonu ekcem diyo, benim dmanm gce gid diy, blar kes diy. burda
amyonculu v. iki dene ocu v. ikisini de evdim. shtmz yerirde. emekliyim

690

ber. su motorum v, erzim v, impanlarm hepsim v. hanmla berb bazar bryoz

ule olmad buyle olmad o gnk devleT dmi, siz dlsnz, biz sizi arayoz
20

bulamayoz. bi ia yr trifetmil biri de buras. bi o yri gezmil, burada mee

yoo, burda srolmaz, dnml, buraya gmil. imzolmaz bizim. bu yrenin en
ymr, arn, inolmad yr buras. geer televizyorda saparman proiramrda
diyo ki iz biz satmad, yav iz satlr m? diy. mal dedmm benim u diy. tabi
yrenir eiT ionumas. bi adam bileciKde bara, len ! ser giyiminne yrk dmlsir,

25

ionumarna yrk dmlsir ddi. benim bildmm yrk ddi, adamzna qaf ddi, drT
ke yapp, ioyuverir ddi. esKi yrkleri arayo yni. esKil uleymiTi. onuaoana
doyurucu yni bule, iirde ne vsa dra vurar, imdi mcurlardarevlerdik,
macurlara vdik drnmiz deyiti. erkeK iadn iarOoldu. sosyete olduo. sosyete
bizim

30

buralara

gldi

yni.

dnnde

irnata

vd.

sra

bizoynarz

da

iakllaroynarz. iar epini ald m ben de alrm. berab alrz. epinufa y,

bblerinaralarr iazarz.

691

-42ANLATAN

: Yusuf AYDINLI

RENM DURUMU

: lkokul 3

YA

: 74

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Arcaklar Ky / Glpazar

(Genel)
hocasn indi, sara bi sul soracam. sen hocasr ben cilim. emm ionumalda meseq
bu aroadarmlmnemi senirmlmne mi bunur mlmne mi kendime mi memlekeTe mi?
hanos sevapdr? indi burda hepimize mi m olur? dvlete ionudum mu m olur? dvlete
yardmitmek, dvlet nmna m ionuma d maobul? bence dvlet deyom ben.
5

benolurtmaz hocanraltnda imam yni. ben on yamdan beri hano hocadan ne

duydumsa, aha bu ufacO oafanriinde yazl, amm yapabildim diyenoluyo
yapamadnmzoluyo. iusursuz birall. allahr yannda dny iadan iusurumuz v.
unu yoo deyemeyom bao. am iavamda bu i gnah m? sehap m? bunn da v.
geen seneld benimtlan mztaraday iodu. tlzm benolsaydm, bundan on sene

10

eveli olaydm bu mllede direkmen ao mztym dddim, mztsn ddlddi. emm sen
iazanamassn dedim. indi bao benim bubam ldnde ben d emekleyomuum. bu pfir
bu teror pekeke, buras u zaman patlam, benim dtdum sene, bin doouz yz yirmi drt
yirmldde. buvam mudanyada

asgermu. mudanyada burldan o vm.

buvamn orda acemilik devrinde biz dnyya geleyoz.

15

ikar?ada. evldmiz de

birbirine birleik bule, hem a?rabal? da v. undan sna bura, vezirana geleyo aayl.
geleyol bizi grncd belldndeki aylar ?arayol, ikisi de bra?ayl. gideyol,

692

ary zledi tabi nolca?, gelik de v. gene ikisi, bi de geyvenir dovanayndan bi

aradaalayol, firarediyol. u ba??aln buvas da urda, ben gitmem demi. adam
ben gitmem demi, ecellmndenld, o? seneld sna. ap geliken u
20

zamaniin krtld bi apOa iin bi asger vuruyolmd, ayn imdiki gibi. indi
bombaynan ldreyl, u zaman resmm. ne ras geliyol, ap gelirken bubamr
yannda? ar?ada furulay, orda alay. bubam geley.

u ar?ada aynsndan

geyveye, dovanaya ad gndereyo. undan sna nmse biz bydk.

bobannem

byTd bizi. ben dm bi iapda dikme. benim ble chil, bursuz, si?ortasz,
25

emeksiz lmam bobannemin hatras. bobannem beni all bin kr, oniki ombe
yana adar, kdnim azanp kdnim para eve getiresiye adan, en zengini ne gydiyse
gydirdi, alem yannaya? kz ktd. ben tulumbac aya?OaPlannan. ununiin
bobannem beni hi tarava bra?mad yavrum. evddi, asgere gitcen yav, byn asgere
gitcen bdki. ben bobannemin bana bi bartmeli hanm geTdim, dikdim, ule giTdim.

30

u dnemde tulumba yemenisini ya bi kiinir ocu?lar gyerdi, baz kvldde hd

kimsenir oc gyemezu devirldde. undan sna himdm evlendik, ay sna asgere
giTdik. allah raz sun, allah rmeTeylesin nineme ba?m, ben geleseye adan. iki
iar idre etmild. alaman harbinde asgerdim ben. tam r beay hocam. geldik, allah
bi lan vddi ld. bi t vddi u da ld. bi t vedi u da ld. devamideyoz bizama.

35

arada zl olay, ben deyon neslimden bi dane sn. drT dane kmdk kvde. bin
do?uz yz atmikiyi atme bladnmz sene bora gddik, boyunda bu lan.
bilemdsinizama ksatmas vard burada, topal mdmediranas. menur bi adnd
asabada. kse hatma bi de dovanndan hadimenge vard. hadimenge de bizim
kve gdmi, ocas lm, tekr bora b slimin buvasnnan evlendi u ar. unn benim

40

ocu?lmrldn, ne biin neld oldnu, hepsini bileyl. urda doumda do?Tur hlim

693

vard. hlim bey demi, bbdn adn ne oycaz? buvasnradn yusuf, arl ikisi
deyl, anadan ses yo?. unn ikisi deyl bubasnradn oyam be. bule bi yla da
oldu bule bizdeneveli. ld ld adamr ocu?lar, buvasnradn od,
allahmr vddm. bu ma?t bid deilemmd denK geliolayo. orda hastnede
45

bubasnradn omul yusf, ule ald. biz de deyidirmedik, allah da una mr

vddi, ide bule oldu yni.

(Bir An)
benim bi aynatam vard. bcek tutmu, yapra yetmemi. bule bede bule bi tana bi
tona iki dene dut yetidirdimamm, dudur bi zaman ilk aladnmz zaman atal
50

rld, honur honur ladm bule, dudur dibinde. dut bule oca duToldu. hindm bana
ne dedi burada? lan dedi, bcek dutdum, yapra? yetmedi, yapra? kesvd baa. bi msan
bid dedm zaman eyd yapacam bieyse, hayr benden kimse beklemesin. ama benim
yapacam bid. bob! gel, yrn sab. benevdeyin, erkence gel. olu? ocu? yo? yv.
kze gideyem ben, her gn kzleri otladayon. indiki gibi avlda ba?m m v.

55

erkence gel, ben kesiveren. yalrz ben yo??an sa?n kesme, sa?n kesme bunu. adam
bekledim, bekledim ulenoldu gdmedi, benkzleri oyvdm, ben gidivdnce geley
u sca?da verey alay. be mubreKadam u adan bi dal bra? bd. bayramda
elpmd gitdik, u yapra?l damlda kzlenaynraltnda. ndse tden geleyom ble
baya bordan hemenemen bizimesKi hasTne adan t uza?. dutlan abaOoldnu

60

grdm. dutlan abaOoldnu grdm. indi urda urda balad? indi biz o?umaya.
atince, gevurca hepsino?uyoz ayri, ney dilime zma ne gelirse. bi mederesede
o?umu benim dedemir arda, u mederese reTdikleri zaman esKi yazdan, bu yeni
yaz hi yo??an dedemir iarda daralda mederese retmenimi, esKi yaz retmeni.

694

undan sna unur mederese ar?adalndan bi mtiyar benim gibi duymu, benimu
65

szleri. gd bara! lum gd! ! dedi. indiki genld sa, olan ndre bd! s nluyo? dd, , varp
gidd. gd bor! dedi, giTdim. ne osmanaa? dedim. lm sende nipah mad dedi,
nipahn tezele. ama dolu kvde hoca, ama ben bi yerde de utanayom. osmana
ekmeyi alan yidik, ocaarya dedim ben osmanaay arcam bule bule dedi. ard?
getdmk, nipay tezeledik. her cumayamlar ombe gnde bir yirmi gnde bir hocal

70

nip tezelddi. mnesef indi ayboldu bu i.

(Bir An)
ben ilk hamamc

oldm zaman, kvr gennda bi eme vd. bobannem baa

kimsem yo?, demden ne dedim. bobanneme utancma dyemedim. giTdim emede

75

banyo yap?an yal bi adn, bobannemir yanda bi ar, grd beni ges ger dnd.
ben de ary grdm. baa dyemedimevde. sablen erkenden giTdim, u ar da
fasille sulam gelecdmior. yu?ardan ysekden grnce ges ger dnd giTdi. amma
bobanneme demi ki souda, lanorda banyo yapayodu senin. saa bid demedi mi?
demi. ocaar bobanneme sulemi. t esKiden hamamc olann cekeTi omuzlna

80

atlm. hamamc olann esKiden hd,. bu hamamc mu cekeTumuzda ddldmi.

hamam da darda y. seqam vdmezmi u durumda msann, tanrlm. hamamc olann
hamamc oldnu belli eddmi. ndse indi amcama demi, amcam dedi bobannenden
haberet, sara da ymeTde dorsn. hindi bule topr basTnn zaman topra? bule
ralanrm, cnPlinde. bunu bule masn knh. bundan sna esKiden topr

85

cnPlinde bi kimse basmazd. mejbur aldnnda dda bayrda bu i oldu. mejbursun

basm. bule bi keyfm basma? yo?du. knh denilirdi.

695

(Baz Deyim ve Ataszleri)

90

95

100

105

evde dene yo9, damda dana yo9

keini kd yere, la da k

bi dikmeni dibinde bin dene oyuneylenir,

mal mal yimi de dal dalmu

elti eltiye emaz, kpek bo9undan amaz

n gerli onuma9

ar urna banda, adam ke banda bellolur.

hac hacy mekkede, sro srou entekKede bulur.

sa9ar bulanmadan durulmaz.

tefe dmbek yapma9

ban yma9lndan donunu a urumay.

olan anna ekmek drama9

aharsz ava aba9dan saylr.

dingil aba9 lma9.

tekle aba9 lma9.

suyu lamaz, 1san szlemezi

// creti 9as// (beddua)

696

ardandm hatmay
alna aTdm atmay
cnan anadan m zrendi?
gerdan rp gbeKatmay

697

-43ANLATAN

: Hanife Tolun

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 69

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Soucakpnar Ky \ Osmaneli

(Masal, Bilmece, Mani)

annatmazl md? masal annatvmazl md? annatrld y. he he bizim aynnam o?
bilirdi. le tmu ble tmu dyelekden, azelleme dldi. azelleme satam dldi. nas
eydi u? ben bilmem. bizim aynnam, kezbanalam o? bilirdi. bule dinndik, unn
sat?aneme bir de ulmda da yo?, mad. nas a?lnda tutd? halam o? bilirdi.
5

azelleme dldi, azelleme satvaram size dldi. masal satd mn masal ayrd,
azelleme ayrd. masal denen ey mesel t Timam ipas tamam n bi st. t
Timam ipas tamam, bir zaldm buvas imam, buna masal dldi. una masal
denirdi, azelleme de ble uzunuzun

bi vm bi yo?mu dye arl. una da

azelleme denirdi esKiden. benimatOa?lmdan gedi. devel telqliken pirel

10

berberiken bi vm bi yo?mu, bi ocaarnan bi ocadam vrm. hasda tmu

yatm, iki dene bi z vmdn. bi z vamd d. unu da lrken anas hasdalanm
dyeleKle azelleme satd?. una azelleme dldi. hinci masal deney. u zaman
azelleme denirdi. meseq bilmecel v masal dldi unnara,

15

ay dedem sar?p duray

698

decen dye or?up duray

u masal u neymiu? hadi bilin neymi? ayv.

apnnarkasna teke bladm

20

buynuzunu kke bladm

abk bu, buynuzu v y. ben ocu?lara tuvleTde siyken satvardm b. layca?l
dy. gtrdm hem ildi hem satvardm b. trkleri deyvdim bilmeceleri
deyvdim. bunun ocas ddi buna: ne anam v, ne buvam v, ne arda, bi ayem v
u da baa ar?ada. ekin biken le deyveriymuna. onuurdu. deKgetirirdi. bu

25

gnmze kr oczm. u da giTdi, hep giTdil. npcan? dardan geleyl

yimekisteyl orapisteyl eniyisi.
ay tlan bepar msn?
eftli satar msn?
eftli orda dursun

30

benimlen aar msn?

a?lmda o? v emme.
oduna giderim oduna
utana utana
enideme demil

35

baldzn ver baa

699

oduna gideceim
baltam bulamayon

40

tlan senin yznden

burlda duramayon

samanl?da ava? v
tlan sende dala? v

45

o seslenme pezevek
araiolda daya? v

(Dn)
50

esKism gn dn yapld tlum gn. all ble, ona?lara ekmek dard?. yata?
dard? u mekdaplda oca mekdaplda. ora at? yemekleni, yata?lan yap yatrld.
sabahan gene ?ld. gelini bindirincene adan indirildi, atOama gidldi. demi
havizb? susuz ddik orldan gelildi, bu gevur snd? orldan gelildi ona? iki
yerden. susuzl a?dal da oO gzeloynl emme. a?nan oynd, a?nan a?dana

55

a?dana a?dana. t benim kni gelinnmmden a?la vl. t a?la vl. atm birden
bi dn ba?, t kni dnmden. ah ben peK gzel trk avrdmemm, bi ekdik
fasille az?an. bula?ll bu yandan ekldi biz bu yandan, arl?l avrd?. hinci
yoOide a?lmda. y?d? dereleri, avdrdOurlar.

700

60

savrulur selbkn saman

ubbeli medetlini hamam
selbknden dedi de almadm
medetliden aldnma doymadm
asabada kr gzl d vd kel nine deyveridik. gzleri hi grmezdi. bicik t suleyv

65

ddik, suledi. bi t arv tdze ddik.

701

-44ANLATAN

: Hanife YILDIRIM

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 80

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Kucaren Ky\Glpazar

(Hayat Hikayesi)
ben segizen yama girdim. ben segizene alaym ben. ide ule bi msanym ben. hic ba?
kendim biirim, yaparm, hr eyimi yaparm. genken ben t o? ilelidimtlum. ben
bu? apya geldmm de bi topaleek vard. hi bi eyim yo?du. apaynan ekinekdim
ben. indi alaala, alaala ide bu hle geldik. ama tlum indi amcan
5

banda gibi tmay. ni ad desen tlumdan memnunyun allah rz tsuneme... ben

boba da grmedim, boba da grmedim. drT tene ocu?, anam ald bule. a alrd?
biz, duzsuzekmek yidik. ben o? zmet ekdim. vuvam lnce, yo?suzlu? v u sr
vuvamld.

anam, vey. biz ekecem ekemedik, biemedik biz fc?d?. kvll,

adamn atvarld. fc?, ufac?d? ide kkdk. undan sona unu bizimeve geTdil
10

adam. ben a?lm ac? ereye, ben uyman dye bouroyoneme, sabelen bi a?dm ben,
adam bizimevde. getimil kvden h anamnstne getmil bize ba?maOii.
do?uz sene unnan durdum, vey buvaynan. otuz yedi sene de aynnaynan durdum.
yirmi alt sene de bu gelinnen durayonide ba?. hi baa bi demeyl m? kmmseye
varp da bi dedil demem, hi. iime atarn her eyi, hi demem. ide ule tlumide,

15

cenballah mr vsin. amcann da bobas ld, benim de bobam ld. vey buvam da
dedi ben bunu una vercen dedi, baca?lar szld unun. kkden baca?lar szld,

702

romatizmad. vey buvam ille, aynnata yo?du, aynnata da ld, ben vmadan. vey
buvamn boazn ac? ylayvd, myn sevdi. myn ide, mahT yap avrd,
myn sevddi u da. h undan sona unu baa vdil ide, o? yo?suzlu?du. ble bi
20

evimiz vad ar arya, iki gzd evmiz. iki gz, bi misvir gsin asabaya, amn
so?aya bi misvir gsin, benimadam hemen olundan tut getiridi. v m? yo? mu?
demezdi. h bn bu baas da ne ddi, ibryim ddi, gelen misvir size geley, bi de
bize gsin ddi. benimadam da ne ddi? misvir ddi, arya gelir, misvir ddi. sen
arn misviri arlamassa ddi misvir gelir mi? ddi, rmetlik. ide ld kitTm ama ne

25

dedm, ikindinden sona aha ble bu sra, drt sene ble zna tuTdum benunun ble. hem
beyin anamas geirdi. hem fe geirdi, hem bbreini aldl, ta varmd. undan sona
drt sene ble elini srdrmedim. ben hep yimni elleri ble znldd, elini znnan
tuTdum. amnen ble riK gezip duruydu,

kendi

tuvaletine

gideydu,

zuqumolmad. ar, bora gel! dedi, ocu?lam da vl. geldim ben, ar dedi cennet
30

hatunu ol dedi. neye ule dey? dedim. sen dedi baa o? ba?dn dedi, ha??n heqlit
dedi. neye ule deyn? dedim ben bule. ben bam lecen dedi. hi ba? iPiyi. sabalen
sTaltynen yediniaras lvdi ide. lln hekmeTii. indi beinci sene ide,
oluynan ocuynan npcan? baz gceneyn, baz sevineynide npcan? tlum benim
a?sidir, ble barvar, sv say emm, on da??a son sarlr boynuma ana deyi,

35

nemeqzm. ide benim deycm ardalm, anam tekm u adamdan bi ocu? t dourdu.
anamn tabm u da can ocuyu, tekil de can ocuyu. tekil beni ardalam da
yandal buvamld. benunnara, z ev siz bilmsiniz. pTiinde incirl olurdu,
vey buvamz alrd, sofraya ordu, sofray urdu mudu bir tene aldl m bizim
ocu?l bunu da v de yaar yisin ddi. benunu le oynuma ymrta sa?ldm,

40

giddim, bordan alrdm. ardalarma yata?da yidiridim. uleule, uleule bu hinci

sTanbulda, hinci hi bra?maz beni. abam d, bize d yata?da ekmek yidirdi d.

703

(Hastalk)
ekin bidik avramaynan bildi ev, ble avramaynan ble h. ble bldm ble
benim dede ne ddi? benden mi aayn ddi. ule alm?, hinci ben unn rtmeldni bi
45

yer atvd m a?lm gidey. niye ule yapaysnz znm, yanacaz drim. bizule tlum
bulup yiyemedik, bulup giyemedik. inci rtmz iyi tlum, all kr. tlum gene
alr, iyi kt. oczn birisi o?uyo tlann. lmseyi bitirdi, hem aletTirik blmn o?udu.
undan sona urlda unnar bitirdi, hincm bu yl da verseye giTdik. hinci zldan
alamayoz, zldan alamayoz uzum. hinci geen gn bana ne dey? buvama sule de

50

dey bana dn yapvsn deya. fuvasna deyemey. o?uyo u inci o?uldan ?d,
hiceve gmedi. u yollda alay, yollda alay hinci. z ayrlmay u tlum z.
geen sene t lmsedeken peine dd. t bu yl verseyi o?udu. e gene bu yl bi t iki
senelik azanm, bu yl gene o?uca?. ide ne bilem ben nolca?? bilmem. asglm de v
t napca?? bilemem ide. napcantlum, ide yet ilq? tsun dse yapacn, evqdnn.

55

ba? benim ardamn ars adn. ba? buvamz yo?du u ad. undan sona bu ocaman
gelin adn, bu ufacO gelin adn. hep aa?l. emme iyilmmden eme ktl{mden
bilmeyamunu. tlanndan m? benden mi? annayamadm giTdi. kk, gezdirip
duraya. getimi geenam, getimi hinci eve. unn kirda durayala asabada, arsa
aldOama ev ymad? t. hinci deyel yzotuz lira m n? yzotuz milyon mu?

60

alettirik gmi televon ide, urda znan onuurkn onuur?an. inci beysi de
zay, ben gene araya girerim, buvas da zay. ba?am seslenmen be, denir deyem
ben. npacanlum?

aylnm yo?, yllnm yoOemme npcan? evd aylnmz yo?du,

yllnmz yo?du uzum. dede bizim zatan fakirlikden ndrde b?ur yatrsn hi. hi
yatrmad?, t mezarn bile evirmedim. npcan? sun vsn. allah bundana

704

65

drmesin. ba? bu teze gelin v ya, durt sene istediKunu. grmcemin torunu bu,
kdnimizden. grmce vddi, anasnan ddzesi vdmedild. durt sene ben gene bi t gitcez
dedim. giTdim, lan da bra?may, ayram deyzeme bra?maya. ordan ylvd?
ya?d? yo?. zm tamam dedim, zeher arnnanasnnad. zm dedim ben layn
hinci sen de benim dizimde lsn dedim, u am gelemedi, gelcen dedi gelemedi.

70

ertesam st old, televon geldi, gelinaln dye. d asabadayn evde, kdni

kdnimeyin. abamnevinde duraydu. ocu?l biri o?uyo, biri de fapri?ada. olum
deym ben hinci, bizim ocu?l, erol bizim gz aradr o?. lum dedim, biriniz aln
dedim. pulisld gezip durayl drTdrT drT. ya?alanrsz dedim, birinizi
gene dardan ii grr, le y gene bm yardmolur. nluyomu be dedi bara, otu sen

75

yerine! dedi. oTdum u va?t. bekle ba?am kdni kdnime bekle. uurcam, kavay
arcam. geldild eme ben hep za tembiK ordum, zm ba? tekild adl sa?n
ama yavrum. hep ama yavrum hep. sna iapdan bi girdi, boynuma bi sarld h
bobanne! ben, sen gama dedin, ben de amacadmeme, i ora dkld dedi. ide
npacanolum? ule ule. teki de gad. teki anas ble bi irpmni vdmedi, bi ey

80

vdmedi. eme bunun? kdni m zatan. ald, geldi rmazana gn var?an ad.
bayram gn geline dedim, zm dedim, gidem de dedim, ben gene bi yalvaram. gitme
dedi. rmazana gn v?an adn, , bayramda hab yollad abO gdsinnd, t? baram
dye. bordan motura bindiK ayrik giTdik. suTckden aha ordan. suTckde de
asabada durayl, bayramda da toplaayl suTce. bordan bindik giTdik. ide ben

85

oO onudumeme, sen beni ule dinneyneme, ba?am npacan? bilmeym. hinci

rat yapd? on ombe kii. hadi ek ba?am trky halime, ek ba?am a.
ekddikule, sa?l deil. bilinen trkleri sylddik, inci bizim trkleri syleyl
televizonnda, hd aman da lefke, arnn aba lan md? z md? bilmem bidld bidld.

705

bizim kvden bi yol trk ouruyodu? biz panar azd?. panar azmaya giTdik
90

asabaya, bi ekdik. incm zn da anas boyna douruyo. undan so bi ba?d?sa sel

znad, laya. zm nye layan? gene anam dourcm ddi. anasnnad zekiyd.
aman da zekiye arnnda? lan m? z m? dye trk ouruyodu?. bi ba?d?sa
ocuOlaya. izm nye layan? ordan, e anam gene dourcam, benu ocu?ldan
yldm dey. zm dedim ununasl yo?, trk u.

706

-45ANLATAN

:Mihriban nal

RENM DURUMU

: Yok

YA

:68

ETNK KKEN

:Manav

DERLEME YER

:Medetli Ky\Osmaneli

(Baz Fiiller)
urla-, ozanla-, anan-, aplda-, daya9la-, farda-, apik 9-, gidi-, hitan-,
homsu9la-, ksl-, manc-, mzml ol-, ivir-, sentilde-, bengilde-, ams-, dnl-,
mala-, tavs-, ty-, tyle-, yeykin-, asal-, ra-, oval-, pav9r-, seit-, evik-, peke-,
m9n-, m9-, yass-, al-, yasa-, yumurul-, kirte-.
5

(Kyn Ad)
maallede yal biz aldOat?. bora manav. osmanelild gelirld de, yav ! bora ky deil!
ddyol, dir ddyol, her tarav beton y. ora ddyol, ky deyil bora ddyol. gece geldi
herif t bize. bi de gndz geley gezeydi. ba?, gevur gl danda, d gldlmd. bora
derede. undan ava gdmild, ava gdmild hindi kpek bordan su imi bizim brar, bunu

10

gevur ym, gevur omu, adn medet dye. ky, azd emme oald. suyumuz oO t
uzum be. ide bule tepede old iin suyumuz yo?. eyd u sa, le kyralt ule
meydan oOdrat verir, ura?l?. havadar uzum baOosmaneli yanyo. emelen suy
yazn buz gibi a?.

ora in da scaOa?. iayvelerinnde grmediniz mi?

esKiden i zordu, ora biiyodu?, harman sryodu?. ekin, avrama, ellikldlen

15

a?aa?, eloraynnan. i zordu ora?nan, her ey olaylad. amar desen, gln
suyna y?amaya gidddik. indi evldde sul. azan ordu?, u azana kilatd?. kilnen

707

y?anrd. hinciKat? yo?. ayda bi sever, birikdiridik. aada dere v ya, aha u dereye
gidddik amar yamaya. mikrop mikrop, ne mikroPoludu, ne pi d oludu. ullan
hane pislm olur y, unndan ekddik piiklere. ocu?lara, bezine ulunaltndan, podura
20

m vd? bu alvl indi basma, bez, aln.

(Bez Dokuma)
pelevendalrd?, pelevend ddld unu getirir irilddik. atd?, pamOatd?, eyiridik.
ba? pamyn atarz. bi kil, iki kil dartarz. yaymz v kiri ddriz, hayvann barsayndan
yaprz. oturuz u pamy atrz ebrikce ble srtdriz. ince atrz yaynan. bi de szdriz
25

ble inceinceince. ?rO orz, ?r?da eymriz. unnarn hepsini toplarz, sor
bazdan da pelevend ddlddi pelevend bi de unnan iri yaparz, daldrz, aynadrz.
undan bulama yapyol u ipliyi iine atyol, hd hd iopmasn dye. undan zor, dan
ble iki tne tezEah eysi yapl, ivi a?l. unu at? ble alemlere alrz ?r?dan.
unu borda zdld, undan sor tezha oarzunu. darayniinden bircik bircik bircik

30

geiriz. at tezihda un elimizden bi bi yana bi bi yana do?urdu?. ince bezoluyo.

uzum beznen durudu?, iimiz dmz bezolurdu. boyd?, rmzya boyd?, sarya
boyd?. e boyamaya da sca? sunan, ayna suya atarzide. eridiriz, atarz bm iine
eyi, iine de duzatarz. onalt yamda on drt yamda pamOatmaya baladm.
unnarn z?andaneyirdim. z ardad?, mze de ir tne gmlek yapdm.

35

nlerine urt yapd?, filcanl yapd?. urt, urT dddik, na? yapd?. burlarna
canevlerine yapd?, unnarn dikddiKide. tam ir? tne birine yapdm, ir? tne de
bi ardama yapdm. bizim bu kvde herke kendine do?urdu. evelledi, indi biTdi,
indi hazr. bi de oza ipei yapd? ipei do?umazd?, oya yapd, inciKoyas

708

yapd?. ben ekddim, ya?an t iym. aynatam keleve dddi, ya?an urutmadan ekti mi
40

t ipeyi ?. emberlere oya yapd?, ble gysiye ullanmazd?.

(Eski Kyafetler)
a?ma?l don, ey don. benim gelinoldm seneld yo?du u adar. ben gelinolur?an d
ayama ule douma bezlen, iime i donu gyddik. bizim gnmzde bi krk dddik.
grmcemin vd ...
45

benim gelinniyimde bana bez gmlek gydirdild, atlet bilene

yo?du. h aln, topu?lana adaruzun, yrkld gibi, ne a?lszmmd ddym. bi atleti

gy de at u bez gmleyi. hacya giddken gydim ben ti?oltay, attiyen gymedim.
basmadan ti?olta ddle ide. qaylon ti?olta, benim gnmde hep u vard. hincik qaylon
dyil de d basmaldan yaplyo. ide hana grmeyince gymeyince biz ya?dramayoz.
hinci inikken gyeyol kltdur bilmem. indi afeddsin bizim gnmzde yo?du u u.

50

on yedi yanda gelinoldum kltun ne oldnu bilmedik. eveli kirlik gyddik. indi
yall gdyyo at. arpuz dard?, bbek dard. evelledi ide, belimize
sarmazd?, zn yzn iapadrdn, knh dddik. hdpsi biTdi, biz de atvd?. indi
azaO gyveriyol, indi gyen yoOat?. am indm yirmisin de geyo, yirm bein de
geyo, otuzuna da geliyo bi aza? da?yo, hi da?madan da gidyo. unn ble alm,

55

undan rtnemeyol. indi bi sene isTanbola gidyoz, indi benim izm on sekiz
yanda hastad, indm ir? yana giriyo. adabazarna gtrdm benunu, adabazarnda
bi sirir dokTuru vd. adabazarnda tand?lamz v, bizim bovas gitmi, una gTdk.
adam dedi ki bunu dedm urbaya gtrn, urda filim eksinnd. indi benim srtmda
kirlik v, partsem vd, gymedim. adabazarna kirliknen giTdik. benimadam dedi,

60

drt yola dikildik indi, bu yana geldik. d ben seni kye bra?am da dedi. yaut evde
albay aynm v isTanbulda. y dedim, kimseye inanmam ocmu dedim. ben kdnim

709

gidecem, ordan dedim. oldu mad kirlm atvarm, uyrm antama dedim. b sen nye
aO gezeyon mu deycekld dedim.

(Ekmek Yapm)
65

ide ba hurun. herkiin kdni hurunu v, herkiin hurunu ayr, herkiin sde bana
hurunu. yumuruz mayasnnan eysinnen iop. ya?rz hurunu, sngelen sbrz,
alrz, bra?rz, bid. hurununz rd m bra?rz. z yan, rr. oldu mu olmad m
urdan belli olur. vd vd pinekldden hemen hamr atsn. pineklerd ioyon, pinekldden
sul sul atrziine bid. yirmi ekmeklik hurun da v onekmeklik hurun da v.

70

tekerlek, bule bazdanaldyn bykld gibi. amdan mayalsn biraz.

(Hdrellez)
senu zaman geleydin. ey sall hindi, apelle bar. her hne yirmi milyon para topll.
sor davlar olannan bird tne hayvanalrl, ada? kyldden, yan banda?
kyldden. sor u biriken paranan iki yzo9Oa pirialrl. am bi yanna d ello9Oa
75

buluralrl. on tava piqav bid. irOello9Oa da at yzo9Oa m aliyol elli

o9Oa m aliyol touOeti alrl. yourduyudurl, yu?a yapl, bird tencire
yourduyudurl, unu topll kve direkdrldlen. on ombe tava piqav biirild, byk
tava olur. e dos kendi a?rabalann, olna ocna da arl. toplarl, yirld ide o?ulun
basnda teyip oyvarl. bi dd cmide mevlit yap hoca. ninn zlara rt rtdld,

80

oyunoynl. aynnas getirir, kime ninnandsa. oyn?an rtdld. o?ulun basnda

teyip oyvarl. salnca? malncaOmaz, salnca? iurca yd yo? sten, dal buda?
maynca nerey urcan? evdce hadrellezldmizdd, yu?lda sa?zl vd, bi yapld
emme bi yapld. dedeld vd, urda dede vmd evdden. byk ble sa?zl? vad.

710

btn bizim ocu?luyumuzda benim gelinoldm seneldde btn d urld, salnca?

85

ipden. h ekdlddi, tekbir getirildi. hele aynnam benm u sene, gelinoldm sene
gtmedi de, ay benim bi gcmeadnn ayr yapld, erke?le ayr yapld. e
aynnaml yollamadl, evi mi svayold? evd kerpild oluyo y, dn svatTrdn
aynnatam, byn bunu svaycarz, hadrelleze gidemedim benide, gen deyil
miyim? istddim. ben iki tarava ble gezmeyi, oynamay, gezmeyi o? sevddim.

90

adm ble sa?lca idddim, bi yolda geldi mi qafeidirdik. at? bu yl oTdum

yerime, indi dn dernek de sa gitmeyom. ld, dnsun hi durmam, gidddim.
gene de ble gnlmisTd. hacya kiTdim. e torunn v evlencek. hinci oturuyoz,
mvt, bilecik mvtsd. unda sor, dedim hocam dedim, ben torunnam v, burlara
geldik, allahnemrinnen dedim, vazifeyi yapyoz dedim, yarn torunnar everiken

95

oynama knh m? dedim. hacanne dedm, erkek mad?dan sona, istedmn adaroyna
knh yo?, peyamberldmizden ma bu dn dedi.

(Kna Gecesi)
zten bi na am yapl, bi dd u am evde oynl, apnrnlende oynl, bi de
dn gn, pazar gn oynl. esKiden t aynd ama adamolmazd, lan ta
100

uymazld, indiKlan ar biroynayo. indi hep olu? ocu? a?rabalamzn

adamnar hep gireyo indi. ta lannar uymazld, segizon yanda oldu mu t iere
so?mazld.

indi

adam

ar

bir.

geenam

kvde

dnoldu

tufanatmanneminenir , benimadam geldi. yh sen ocaar gitmeyo musun? y

ocadam, at? t canm istemeyo dedim. kdniminkild sa duramam d televizonda
105

oyun ?sa hamanoynamaya ?dm, baca?l gitmeyo at?. iimistd de, o adsna
sevdrimide. her eyi seviyosun, hacy da seviyosun, o?umay da seviyon, onu da

711

seviyon. herkii yerini yerince yapyosun. knh m? dedim, napcaz? dedim. aha le
bilecik mvtsne, yo? hacanne dedi, knh deil de dedi, yalrz ddan yabanc
erkeKmayca, kdni olna ocna hic sa?nma dedi. e biz de zten olmuz
110

ocmuz, e aynmz oluyo, e dmatl da oluyo, olmay deil, at? a?ralarnanoyna.

(Genel)
lannam alyol burda kvdeld. ikm, drd tene torunum v, iki de zn?, alt dene. e
o

ikm

torununikisini

byKlann?lar
115

evddim,

evddim.

ikisi

duruyo.

kKlann?l

duruyo,

hinci gcKlann?lara geldi sra. ayryz, at

aToturuyoz, at. atda gcKoturuyo, ortada byKoturuyo, bensde

oturuyom. herkein masrav ayr. e bana bii dedild mi ben gene biirvereyom, demedild
mi, bid yapamayom. zam bber yollamafedersin, hana sulemek e masn
onombe tene bbd dolma. anne! d, , sen de yi ben de yiyem, yarn bunnar dolma
yapv. tamam zm yaparz. suldldse yapyom. e sulemedikden sona biireym bi yolda

120

ba?yom. e dn sulemeKayp, unnan ba?dm orta ata girdim, ne iin girdim bilmem.
alt bal?on iaps a?m, endtdleri vd. bal?on apsn rtem dye girdim, ba?dm
antada badlcan, bbd v. ordan alt yedi bbd aldm, de badlcan aldm, de ben
de vd. duTdum bunnara arnyar? yapdm. ama, ba? ba?am gelcekld, tekild
geldild unnar yimekleri v ba?dm, kendinin yimekleri v, bie demedim. orta atTa

125

geline yamam ide, t alTayl? gelin. ha ba? ba?am gelcekld, ha ba? ba?am gelcekld
ombir buuOoldu sahat gelmedi. yni gelseld a m durca?l? tarlada unnar adr v
bu tarafda. tomatis seralar v urda, hindm kendileri urda yatyol, meydsem amurdan
yimild, imild ge geldild. ben de canm gemi u arada, bu dedeleri gdmi yv
ocu?l gdmi, ben dedim duymadm. u arada canm gemiide duymamm. ftm!

712

130

dedim, dy ! dedi. la lum geldiniz mi? geldik, dedi. ide canm durmayo ide. endtdleri
oldu mu, u aaya girmem de, orta ata arada girdrim. byn girdim, amarlar
topladm.

713

-46ANLATAN

: Salih ELK

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 76

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: ukurren Ky/GLPAZARI

(Baz Alet simleri)

br9, ent, tabastra, sahan, sahanl9, yasla, pisle, araz, yedek, o9laha, binet,
tabla, lkz, iliyen, lmek, iliya9 bezi, narfa, bocut, b, elesfit, nodul, apelye, lbr,
firenk, opa, sergen, ez, pambt, sinek, souldan, yamak.

(Baston Yapm)
5

bende ule bi v, bu ben bu hasdal? bende genlmmden belli, yni bo duraman. buray
kz yapvsn dye bekliyom, sabrm dad, basTun yapayom basTun. t yenice
baladmd. bule keseyom aad m? bz zlc?. ide bunun bule borasn biraz e
yapoz. yaparn bunn ba?, ben bunu sekis senedir kendim tayom. ba? hi oyvarm
m? bu ara , ule bi denK geTdim ben, boras da ceviz. bu ba? bordan ?maz

10

grosun. han tam urudu?dan sona tutalnan a?ayom ben. keseyon, urudayom.
enaz bi sene iki sene iurumas qzm bunn. enm zlc?, bu dan slam yo?, bu
zlc?. indi bule ufa? tefegleri hatt eyde bealT tne v. bule ayay ryan yal
kimselere bedva veriyom. bunun gibi bule m basTun, ben hana isTanbolda glbazarnda
geyvede gezdircem dye unnara da yirmi lira alayom, aha unnara da. i deil

15

uzumaslnda. ba? be un, benimki fabriOason deil. aha baladm ba?, a tev kes
vurdum oraya. ben bi gn uraayomuna. sona masrav da v bunun. trl ey

714

ullanayom ben bun, smpara. bi iri, bi unufa, bi de su smparas, evenim trpden

stna. e bi d ba? pirotoks bu renk vmeKiin pirotoks. bi de parlamas iin vernik
vurayom, e bunn da masrav. e fr, dene basTun boyayom bi fra atayom. fra
20

y?ayam desen, saten tmayo, atayosununu. gibi hana demeKistedmm masraflar v

yni. de?ayl annadaca?sam, ba? grd{n gibi ormanda, gideyom ben bule bu
basTunolur mu? olur. h bunu keseyom, bunu getireyom gnee oyom. bu enaz
ikay gnede durayt. bule durayo bule, bulece ba?. bule ikay gnede durdu mu bu
suyunu ekeyo, suyunu ekeyo. undan sona furunda ben bunu ba? ule far?ndasan bule

25

dztmas mmkn deil. bunu buleyken, dzelteyon. furunda zd?dan stna bule
yamu? yerlni dzelteyon. dzelTdikden stn, bay bi bekledeyom yni. bule olusa bi
altayda olur. am bule da?ma olus, enaz bi sene gemesi qzm. h bu neye altayda
olayo ba?? nk bu kendinden, bu at? yapdn m oyvmazama, u oyvarr. indm
undan stna bu grd{n gibi bordan baladm ide ben kesernen. enkiv abasn bi

30

alyom bule tam eysine ba?. in ben bunun ordan girecem uyle, ordan ?acam. ama
bu yana da gelince , buradan girecem ba?, t ordan ?acam. nye? tam bunun bule bu
boraya mesfe alacam ule. bu ba? haviv ule. tam mesfe maOiin, bun ordan
ba?, ordanalamsn. burl anca urtaryo ule. bu da urdan ule gelir. undan stna ben
bunu yatryom, bu sev trpynen ule dzelTeyom, bu yan da dzelTeyom.

35

tevrtyla annadaca?sam meseq, bunun gibi yapaca?sam bunu bule oyom, ule
oyom. ule dizeyom, undan stna bununiini alyom, burlan e yapyom trpyl.
trp de bu t. u rasgele trp de tmayo. bunn ombe milyon, ombe binira yni.
velasl bunnan yapl bu. ara olayt, bi de etlemik. etlemik hatt bi hac
ar?adam vard, rmetliKoldu, ld. ununtlu benim basTun yapdnm biliyt,

715

40

etlemiyi gitmi kesmi. ama ba? ne adanacemi ba?. burdan kesseydi, bu yan baa
qzm deil, bunun boras qzm baa.

ksa kesmi. im ben bunz dzeltdim birez

mmkn merteb. borada baO arm tama?sine ba?, bu bordan atlayt, hatt tam
da dzelTmedim yni. ide bunu da aynsn yapacanamm ide, unu dnyom. ba?
urtarmayo ba?. indi ar?as bule geldmne gre, ger gidmsin. ule yapacna gre ba?
45

ne adan isa geleyo. ba? u ayr, dedim gibi bunu yontayom mu? uruyo mu? bu da
zten ceviz. ktk hlindeyken bunu deliyom buruyla. undan stna bunu da bu deliye
gre aldryom. tamora ndm geldi mi, gzel tutal sroyom. bu da delik y
buradan keserinen a?ayom ben bunu. vura vura a?ayom. bz bi a gn guruyt,
ellemoyom yni. urudu?dan stna art? yapmaya balayom yni. far?ndaysan ba bu

50

bordan ??. h benim gzlemar. imdm tutalnan olunca ba?, deyom sana sekis
senedir ben bunu kendim tayom, hic ba? am m? neden? tam uruyo, tam uruyo.
normel bz maranozl keresteye nasl ble yerlediriken unn da ullanayol yni.

(Gre Anlar)
in ben, ben bule grd{n gibi deildim evel. yni herkee ar deil de ben sizi at? baya
55

bi hsm grdm. ben greirdim, hatt borda hacdurmul kv v son kv, bi de

eyren.

bunnaras ombe met, ey da??al?. hdrellezlde her sene benura

giddim, ba alrdm, geyve taravn yedim. hatt baOisim bilene verebilirim yni.
bz akdoanda mukt vd, met hatt bi adam vurdu. unun iarda vd murat plivan,
unu neyi yeniyodum ben. gneanlarm bu. yalz sonanm ne bileyomu? ben zten
60

yendiklemi hatrlamayom da iki sev yeildim, iki sev yeildim, undan stna da
bra?dm. ule oldu u da, murad yedim ben. ne zaman ba alyodum benurda.
murad yedim, geyve taravndan oOinsan v. bizim bu glbazar taravnda da

716

iureen yo?, az. bizim tarap biTdi. in bi geyve taravndan bi hakem v bi de

glbazarndan v, iki hakem. bizim slih ald baa, siz de banz ?arn kim kimi
65

yese. hana geyve tarav gl tarav vd u zaman. nmse ?d?, murad ben hem ble
nas biliyomu? ucmda yere oyvdm. u adara bi hesapl geldi. undan stn bi
eylik ?dl. y bizde t kreecek vd yo?du dken, y ben de biraz m niyetliyim,
benurda ba mm, plivanlan yemiim. yv dedim mn?aaya gerek yo?, a ben
yeilsem ne v? murat yeilse ne v? ?sn ar?ada da ?sn dedim y. m niyetimden

70

dolay. ben de hsmetTini her zaman yeeyom, hsmetTin. biz hsmetTini yeeyoz
ya, ne bileyim birez fil mi aldand?? ntldu? ulan beni hsmetTin yedi mi. h
hocam y, ulan geyvelil giTdikden stna, bizimkil topa tuTdul beni. ulan dedil
plivan yedin, tekine yeildin. ny ?dn? kre biTdi dedik biz, falan fiqan tantana.
bi de eyde yeildim hocam, in yediklemi sulemeyom, bolatlda yeildim. bolatlda

75

da devaml, bolatl alabalO kvd, yz hneydi u zamann, devaml ba alrm ben, u

taravnisanna gre. en son ?dm ben, gezindim gezindim ?antmad. ortada?
hkem dedi ki, slih gyin ! dedi, yo?. ben gyinmeye balaynca, bizim slleden
geleyo bu, bobam viqyeT dlinde plivann? yapm, ben kendi iazmz dhilinde,
indi dtruyu onuma? qzm. bobamnan unu bobas gremil, oca berb dl

80

unu bobasna. u belli tra yapayt, , berb ama gl. yv dedi hi mi yo? dedi. u hasan
da dedi ki: yo? dedi, gvenitsan ? dedi. adam kendilmnden ?d. ben de onun greini
hi grmedimamma u da berberitlu, buvamnan buvas gremi adamn. nse biz
pd?, u hi dayanamad, yedimunu. yinc urda bi ar?adan zerine bi qaf
denilmi oy. adam a?d ayaya slih ?! dedi. yvdl ?mad. ben gyindim ba?,

85

gyindim, yenden soyundum. e u zaman ?mad, urda biz oOzr dilrim

fitneliKolduyu annald, b annadm. bizim de urda oOa?rab v, yni i bi

717

arrsa, ktye varca?, ?dm ben. ?dOama, biz elese ymadan oOzr
dilrim han avrad?. grede de hocam ta?diKiqzm. ben oO gzeloyun
bilirdim, senioyunun tersini yapdm ba?. ennemli i de u zten. de unun tersini
90

bilirsen olay. hep kninoyun biliyon, tersini bilmiyon, adam baa oyun yap. indi
ol rmaya geldi bu. nas topladm ben, ol rmay dedmm, buledir. bu ayam ayn bu
basTuna dayandy gibi unuayna dayanmas iqzm ki unu benalayma. u gl
y benimaya?, de ald, aym dutmad. dutmaynca, b unun ucnda aldm.
ucnda alnca, benim son rem dedik y tecerbe meselesi, yere atma?. yere atma.

95

ey yerde urtarsan urtarcan. nk urtulu, ztenadam gl. hatt unu oO zr

dilrim, bizima?rabldan biri vurdu so zamanda.

if ciy m hocam.

hi

duydun mu? do?Turule demi, mesleyim boyunca bu ikinci demi, if ciy. h hocam
do?uzlu aTdl buna, undan son bursada ld. velasl bi de urda yeildim. undan stna
da bra?dm. yalnz bi eyinen gremedim, geyvenin bu yanda? kvlnden, y nere
100

deyeld? gene doantepe olaca? heralda. urdan birisin vard, unu o? metedeyold, m
greiyo diyold. heh ! unnan hm deK gmedik biz. hatt orda drt sene evel
hacmrsele giTdim ben. bizimurda hsml vl, hadrelleze giTdik. bi sovraya deK
gmiik u adamnan. yimek yirken, fotr gyiyo u adam. yirken dedil tanayo
munsunuz? fiqan dedil. b dedim ar?ada tanmayom. yv dedil iki plivan nas

105

tanmayouz? ben tanmayom, u da ben de tanmayom. kimsin? ide fiqan yerden, indi
a?lma gmedi y u kvnismi. ine mi olca?, h ine be hoca. velsl tanmayoz
dedik. e bu kim? bu ide dedil yav devaml borda greirdi, ba alrd, ide nuretTini
yedi falan fiqan. m ki benimelime dmemi dedi. val dedim sen borlara gmedmne
gre, heralda benden or?dun dedim.

718

-47ANLATAN

: Mlkiye NAL

RENM DURUMU

:Yok

YA

: 81

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Bayat Ky/GLPAZARI

(nsanlar in Kullanlan Baz Sfatlar)

ndaml, rp, hra, trl, imerik, incellek, gde, otu9, baaz, cbr, abala9, gicikli,
arac, cdav, ft, efenekli, apdr, tetik, tl9, zanr, gcikli, z, mr, sinecen,
sanr, rda9, uva9, acar, a9n, yavz, avara, santr, hayan, saduna, say9, teccal,
tr9afl, kelebekli, ncr ncr.
5

(Genel)
h ula?l savnr h. iafam tansiyon v, ek v, hepsi v. ben geen buna hpsini
deyvdimdi, evden anamgilin gnnden. benim anamn bilmeym ben, bubam dedim
h bizim iki dene biri ardan m bi ten, bi de stnadan benimanamm, u da
m. anam da iki yanday?an ulm{, teki tlan da varm. bubam ne demi? varam

10

bunnar bn?dm ayr demi.

biireym halamgill, dzemgill bakiyel ama ne

adana ba?snn. u da bize m gtm. bm ad bar driz. teki tlana, byye bi

ordan su iirmi. ev topraO azrd? belden, orda dal ?ard?. unu getmi, gzlce
yatrm oray. undan sona doruna da basdrm. undan sona ri ben, benim de ev
direk vard, ev oca direk vard, direye de urannan, neynen blam beni de, eve
15

gitmi. ikindin mi vm, aamu yatm ayri, belli tepeye yatm. bee eve blad,
tlan daa bastrd, e npsn? bd. undan sona getmi ayri, varam demi, ama
alca? demm. aldram da demi, varam demi, ama masn. vdys daaltndan

719

ba?p duruyo, hana denki ary. bubam bubam b?m. halam avm, iki de
undan varm, ocamann bunn sen gibi, riKunn knilerni idre ediyolarm,
20

b?d? bunndan demi. h! anam nden iki yanday?anlmanam, teki de

rday?anlm. u da bilmey, ben de anam bilmeym. e bubam ba?m halamgill
ba?ml ule ule bizi erdirmil. deyveriy bubam deyvdi. hepiniz dedi, gdmiunu
ordan gitmi. gtn ban y?am bdan, m gdmi. ben de gdmiim, direye
dolanmm dolanmm. ben de pislemiimdirayol. undan dzem vrmd ev ya?n,

25

una arm, g ba?am! demi, gd ba?am! dzem iar layala? beni zmordan
m, gtm ayrorda. her eyleni y?am, ?m benimsdm. ni oculana
gydirmi arik, iaynnas hayn. ges geri eve getirvmi. bubam ayrik barm, ayr
lam. birini direkde tmad demi, biri orda ule, eveluleydi. gitmi tepeye yatm.
yatm, teki blad, daaltna bra?dn, ardan gryormu bu. beni nerde

30

grsnevde? barmmdr, armmdr. nel yapdO ayr, nden ide tdu? ayr,
byTdKide. bubam bi t evlendi harmankvden, drT tene de undanoldu.
tlan iki srtmda da ba?am, srtmda unnar byteym y. ri olan srtmda
gezdireym ayri. h bakiyem, dzemgilld de bi alv dikivmil. un da bir da bara.
alv gkmm canm. da deil bara, alv aar inmesin dye le da

35

so?uvarld. bubamalr giddi beni sablen. tlan dvd deyelek. tallaya, tallada if
srrdi, beni elime bi epin veridi, orlda oynrdm. tallada borlda dvl dye. bubam
beni tekinden ymatl tutrd beni. a?l gidrdi ble. t saTd beni t da, n o? d
bunu seviym, o? zor byTdm d. ne zaman evlendmmi he bilmeyantlum. hindi
ba? soruyola nsann a yandasn? deyl, he zaideye sorun deym. h nesi tdu? nesi

40

gedi? he bilmeym ben. vdil canmemme bubam vdi, evel bubal verirdi.
dzemgillere demi vi verin, sulen demi, verem ri orda demi. daymtluna h

720

h. dzemgill de ardalar bu aynatamn. aha ule ayrOule, ayri oldu gedi.

eveluleydi tlum, grdk myd ad?, d baldan gidrdik. ara ktk drdik
orda oturul deliannl ble sen gibi, bizevel zl ard?. sa?l gidr de grmesin
45

dyelek orldan. dnde grdk, canm oyn?an gene gerden grdk. gerden arl
hePoyuna ba?lrd, oturulrd, orda grdk. hinci ayri gedi, hinci ayri herke
biliyt. devir bule, eveluleydi cannm. dnmde he bi da?madl. he bi,
aynnam ynsk, kpe dakvd. u da duvaO gn dedi, zm! kpeleri geti, ? da
verem dedi. bi alv gydim, un da ? dedi. u da dedi byK zn dedi. ule yapdl.

50

yo? yo? bi yo? y. bi cam vrd orda, imca? iki atl basmadan perde, bi oca? v
grgrgr, bi hasraltnda. hincik bollu? bollu?, he bi yo?du le. aynna
vrd, iki tene grnce vrd. unnar da saTd ide aynna. ben kendi zlama
aramadm. aynnam aman aynatam saTdn. benim iki zl he beni sen kimsin?
demedil. knileri yapdl, sen arma! dedil. biz vercez, alcaz npsa? yaprz dedil,

55

eyil gene. aynna, o? sul sul emkirir npam? bubam ars v ora gitsem
asam. e nere gitcem? halana gitsen aynnandan or?uca adam biey demezdi.
svrdi ama svrdi y, svrdi ama bi tokaT da vurmzd. hmc yimedim. bunnar bile,
teki zlara bile zaideyi to?at da dvmezdi, ekiirdi, yamazd hmcunnara. npam?
sen de una sulesen i uz, del mi? adam sms. ekin yapyoduOide ble aha. misir

60

yaprd?, buydayekrdik, avrrd? bl, zeyrek yaplrd evel.

susam, pam?

azrdn?. zeyrek le le zeyrek y ?arlrd. susamdan da ?arlrd amm unndan

da y yaprd?. evel ble ayeyi mi vrd? misir yaprd?, drdk, ekmeye atrd?
bi araba buyday, ikaraba buydayatsa? harmanda, bi araba da arpa atrd?
oOtsun dy. ynrd?, buydaynan ar? yaprd?, ynkrd. undan deymene getirl
65

drlrdi ama eve btn arpa olurdu. uleule, uleule ekmek, yumuruO gibi ekmek,

721

hurunumuz oluyodu, her yeri hurun. yaprd?, u da bi dal olurdu, bi dal olurdu. hinci
francal ekmekde dat yo?. aynnamz uncada ekmeK uyvard tallaya, bir dilim
kesdik. h drdik, ac? t tsa da drdik, yisek, dal gelirdi. aynnal da kpleri
svlrd amrnan. uszlcac? grmce de ne dedi? adi dedi, biz de dedi, ar?adan
70

aalm palay dedi, aha ordan dedi uyrz da dedi , ordan ymriz dedi bekmezi. h
aynnam bu tarafdan yaprd, biz de te tarafdan. grmcel le dlrdi. npam? ne
yicez? talladan geleyz bi yo?. atatatat az, b az. alrd? y, hinci ben
yapamayn yapamayn, mldanamayn. ya giTdi fazla fazla. orda npcaz? bilmem.
orda da ile ekcz. yar lyoz, evel lambiliyodu?? ocu?l sdmze saryd?,

75

tallalara gidiyd?. arkadan u da siyiyodz, ocu? srtnd, qapqapqapqap.

gtrdk tallalara u da aynna da gidrdi. u da gdi, u da gidrdi. nmze bi ek
bi ek, bi heyb, su bidonu bi yand, ekmek ba bi yand, sancan bi yand, pala ban
bi yand. ocz orda unda?lacaz y bez bl. evel pala yapd? canm. ? oynd?
bile amm u da yo?. unu isdemeysnz, onumay isdeysnz. trk sulrdik y, h ne

80

dlrse dlrdi. hep toplard? canm hep tallaldan birbirine barlrd. gkellil bi
yandan bard, engellle bi yandan barlrd evel misir tallalanda. ben de
slrdiKemme ben de bilemezdim. ben de f! f! deyveridim, ben de npcaz? h
ocu?lar sancaO urrdn?, tallalara da urrdn?. bordan atrdOuran, sancay
urrd? bi yandan, ocuyu yatrd?, gidrdik d orda misir azrd? susam pam?

85

azrd?. oculara baanolmazd l, ocu?lara leh benim dene iki z bi tlan.
aha tlan borda, tlan yannda duruyon, biri de gkeldel, h orda. h ikisi de evli,
herkein ocuyu v. tlann da v tene. a tene torun bilmem. tlann v, z
ortanca z bi tene byK z tene h. iki tlan bi z bunn da ble. yi arpz yi.

722

ri yolda yrmesini de yapamcaz. evel gelik gibi yo?du. a?lma ne geldi, ba?ndm
90

da amn bu ocaarl nesi yryol? ble bi meysem hi de ule deyilmi. hindi ben de
bkldm o? zor, pek alrdm, o? alrdm. ekin de bidim, arabaya desTe
adam yatd, ben adam yat?an arabay yar yapdm. desTe arabaya bule erken gitcez
dye.

(Bayram)
95

bayramlda millet top elhmeye gidlrdi a?rabalar, a?rabalarda see gelirlrdi.

vdl myd bi cevizliyi, sancaO urlrd, trk arlrd evel. h hinci yo? ?z. evel
uleydi hana bayramlda elhmeye gidelrdi h a?rabalar, anasna, bubasna,
ardalana gidl. mezall?lda peKo?ull. gidl y hepsi o?ull. o?ull o?ull.
gidl y hepsi o?ull. o?ull o?ull, hepsi de hatimiTdil. hepsi de torunn da

100

gitiyol, ba? bu da giTdi. vad vad, ocu?l sablen akdla myd ellnde bir tor kes,
ek toplld. see gelirdi bee gelirdi herkee gezlrdi, kv hep gezlrdi. h u
derdi benimki u adana tdu, benimki cOtdu, ule denirdi. ge zl da knileri
toplanl. biribirlni buluyl ar?adalarn. ar?adal gelill, biri birlni bulul. nerde
halalar, dzeleri vasa ora gidl, sancaO url. h sallanl, trk arl, ule yapl.

105

(iftilik)
tebm, misir bi adam orda. aba? yap ayiey yap, sulsanoluyo panl, sulamsan
moturordan aldr oray gt ordan aldr tomatiz. tomatiz o? yavz bizimkm.
eminnnkil uvacOama, hana le bizinki o? yavz. v bay o?, drT dl yapd
hincm, hem de aha bulel, hemen byn yarn zarca?l. bmciK zm byn grdm.

110

otura? tomatmz, sr? tomatmz. eveli yiceK adana hemen balara, kv yanna su
olurdu. lebedinen sulrd? hana. h kvde yaprd? hana, hinci kvlde su yo? yo?, hi

723

yo?. icek su bulamayl kvde. ri kvlde hm bi yo? bilmem. aha derelere

yapsa? fasille masille aha ule oluyo. motur uruyoz, motur a?drd? gene bu yl. ara
115

ava?lara orlara, ayiey yapyoz, talla ayiey v, ikisi o? ?aro unn dkmeyo,
tmayo. orta yerdekinin borda?n ryl, borda?n ryl, u dl yapyo.

(Masal Gelenei)
mesel sullrdi. bam ne drdik, feman yerde ocadam v, aha u pek mesel bilir,
ocu?lar alr, oray gidrdik. bam da drdik femanca v drdik, ora gidem drdik,
120

mesel deyvsin drdik. kvlde kvlde evel evel h evel mesellhinci ayri kim aha
bunn vl ayri meseli npsn herkz? deymm? a?lma geliy y. th annadrld ya,
nesi annadrld? deyverilrdi ocadamlara, mtiyarl olurdu y evl. aha u ocu?l
ba?lrd, biz unu ordu?, duraalyodu?. ocu?l ba?lrd. hadi gidem, uy?umuz
geldi, ? gelirdik, eveluleydi. a ah hatrlamam ben, her gna?lma geliy, orda ba

125

ule azd?d, orda oTdu?du deyz. ayri tallalar unudadO ayri, tallalar da
bilmeztdu?. a ah bilemeyn bilemeyn he ula?larm ayri duymayo. a ah a ah hi
hi hi ben evelden bilmzdmm. ben unn, an! dlrdi zl, bi de ba?am sen biz mesel
sul. ora dnemzdim, yapamzdm.

(Kyafetler)
130

evel bezden gyiyodz?, tabi bez do?uyodu? ta?ta?ta?. evel ne u? hadrlez geliyo,
alv dikelim ocu?lamza, zlamza, h rtme alvaram zlara, rtme alam drdik,
srlanda bzden ilik yaprdn?. tabi evel ne vrdn? yo?du u. bez do?urdu? tanr
tunur. yrt? yrt evel zaman ayaOaplar olurdu. qastik hana aha unndan, unndan

724

evel bule yo?du? u. yo? yo? evel bule hi ne ayaOab, t yalnaya?. bule deri
135

yamayvarlrd anam, veyanam, desdeleri drkn oyunnan derilnden. unn da

ayvard, qp y?l. evel bule ayaOab may hinci hr yer ayaOab. yo?du yo?du bi
yo?. st bize gre deyil hrkein yo?du. herke de para m vrd? hinci milleTde hep
para yayo. ballda ballda para va, cuzdan va dey mi?

(Hdrellez)
140

olurdu y, hadrelez olurdu da ble abalalOtmzd. hinci gkelere hab veriyl,

bayada hab veriyl alabal?. evel knilenden bi tava piqav yaplrd. knilene
tepsilere uylrd, bir yu?a yirl herke dalrd. indi ule deyml, hinci oO alabal?
oluyo, her yer gelyo, oOoluyo. h bm le bi evel yer vrd, orda yaplrd. hinci
o?uluntnda yapyl, h eveluleydi. piqav yapyl, evel piri mi vad? herkez bir

145

ziniye barlrd, herke yu?a yapsn, undan sona yarn hadralez va dye. herke yu?a
yaprd, herkensann. bir aba?da bulur uyalrd, z y topllrd. adam heybeyi
umzuna atrd, pya olurdu. sen bulur, ben y, sen duz topllrd, devirilrdi,
ardrlrd, yaplrd, artan piqavlar da herkei zinisine bir kepce bir kepce hana
saan uylrd. eveluleydi, heralda milleTde bulur mu vrd? h kimisi zzadan

150

yaprd. zza zza drdik, evelzza birdik hayvannara. zza dl ide evel bilmeyom
bule klesi tmad m, unu dvdn myd aynadllrd kimisi, sar buyd bulmazdn
lksz. undan dvlrdi, u aby ?ard, aynadllrd, unu ide ule piqav yapd.
tmayann yapamaz. evel yo?du tlum yt?du. hadrlezde evel oyun yo?du, yo?du.
hadrlezde eveloyun yo?du, yo?du. u gn tabi oyunolur mu? o?uyl. hoca o?uy,

155

iall diyneyl, herke diyneyt, oyuntmaz. bayramlda yaplrd hana, sancaO

725

urlrd, toplarld. nerde ceviz v, d tepelde ollara sancaO urlrd zl. ayr
ayr birbirlene trk sullrdi. h bule beyit sullrdi. bilmentlum, ben bi bilemem.

(Dn)
dnn ne tlc?? am bealt kii hab verirsin, kvl herke a?rabasna. u am na
160

yapl. sablen ?l beygirlere drT dr bi. bi de gelinarabas olur hana.

ordan gelil li yaplrd, ssllrdi. neyi ide? unun?u belli olca?. drT tene de
dr bineyo, unun?u unn da tmay, bu gelininki oluyt. evre bllrd, gynk
bllrd beygire. h gelilrdi, gelin indirilrdi, kv dolandrlrd ule dr ey,
indirilrdi. undan son da u oynlrd avlda. ey v evel, tef va tef, ble ble tef v.

165

all hana bilenn, ama da npl? ey yapl, adamn toplall bule bi harman
yerine, orta yere bi oca? ya?l, doldurul, idirefnda dolanl, oynl. undan stna da
ay nden gveyi uyl, undan stna oynlrd. h peKoynl. a?lla da peK
aOolurdu. h eveloyunn baayd. bay televizennda baz ?ay, oynal,
bezeye y. dolanyl da aTdryl le le yapyl.

170

(Yemek)
yaprdm y, evel ne vrd tlum? ma?arna kesrdik. hamr yumuralrd ble smek
yapl, kesle le le yazl, serl. ma?arna bannan ince ince yl yl
urudull, selelere uyl. bi sele ma?arna yapl bule bu adana h. h biiril ide ne
biircenama ac?an? ne piqav biircsin, ne ma?arna biircsin, ne fasille biircsin,

175

ne aba? yapsn, abaO orsun yanbalana, n da turu yapsn. tomatiz topld?

baldan. y?rd? temmscecik, undan uyrd?, sirke dkrdik doruna, duz atrd?,
zn pekrdiK n aylit?a olur canm bl, h kplere yaprd?, pekrdik y, h
ule pekrdiKzn, adama?l doruna da b yapray ordu? yeilcecik. bb, tomatiz

726

ule doldurudu?. hinci rik bb t?, badlcan oyyl t?, kelemden yapyl.
180

hepsinden hepsinden h hinci bollu? bollu?. tarana yaprz y, yourt alrz iki gn
ineynolur hana. h iki gn ald, ac? iyi olur. ocaya devmriz, tavaya oca
tavay. undan sona ayn adama?l ayn u. duzunu atsn, undan sona ayr unu
yapsn. ardr ba?am, ardr ba?am ardrsn adama?l. altn shundrsn, alt
hana azmaOolur dlrdi. ule yaprd?, t? rtler ayri. alt tavadan zarr, altn

185

hemen shundrsn. kirmit orsun altna tavann. h undan sona ayri ?Tdn
tekneye doldurusun, sablen gtrsn nerey sercsen. orda ayri hepsi toplarl,
geliveril, atlsn, gzden geirisin. hinci ayr uzum kevkirden geireyl
kevkirden. evel gzdendi.
ekmek de yaprz y. hamr yumzruz, op, adama?l abarr. hurun da ya?rz,

190

undan tekney gtdk m, dorundan on bide mi yapcaz le le serriz. undan sona

ayrik bkmeyi deriz, bideleri bimriz, ekmey de teknedenalrsn al?sn al?sn
borda yapsn, kreye orsun. krekden huruna atsn. zarr ekmekl, zd myd
alrsn ekmeyi bidi mi dye, le le ba?l ekmek yeynilir, yeynildi mi hah ?aralm
bimi dldi. hhh artmaz yeynilir. hamr bule yeyniliride. benimadm

195

mlk. h anamad, anamld y, anamad mlkymd, pmilmidi

ocadamad da, aynatam ne demi, ille demi mlk oycanadn demi. soyadm
ney bilmeym y, ben biey bilmeym.

(iftilik)
be milyar kirezdenalantmu. yk tuTdu u arca?l deyel, ml deyel. aha
200

ollda peKtdu. milletin kirezi, finesi hinci de evtlisi, eriyi batmaz. yirm be
milyar olur mu l? ba? olantmu, t ntlca?? hemen yatdmd, gldiken hemen ble
y?amadm, tallada i yahmadmemm yordu yordu. kvde cOmydim, tomatiz

727

oTdum yerden bladmd. ama bu yol yapamaycan. a ah oca bidon gTd mmet, tlan
oca bidona otur da yapabilimin? dedi. y tomatizl benden bi dene mldatvdm
205

benden pasa dedim, benden pasa. ri yapca? yo?. bizim a8! a8! gelik nerden bulcaz?
a ah a ah bulunmaztlum. ah deyom bu nsann ne yavz yryl deyom. ah biz bule
yrdk m? deyomamma h. ocu? srtnd tallaldan d aha u araava?ldan
ocuyu srtna vurudun, yaz? bard srtnda ble yaprdm yaprdm. bi de bard
oturudum, mmeyi verisin bu taraf, herke seni or gid, bealT dene nsan vdr.

210

adnn biri de d ora oturur. orda ocu?lar emzircez de ascaz ar?amza, hergn a?lma
geley, evel zaman her eyleri, hPa?lma geliy. ri buna k{r, ri kritcez,
kritcez. ayri allah te dnyeyi vsin. orda napcaz?

bilmem. dtrudan namaz

lamadOtlum, ocu? srtnda siyiy, dy mi amma hinci de siydmi tutamaycasnn,

olc? re yo?. h tesbmni eksen, lilhell dsen afved. pek de o?umasn da t evel
215

o?uma m biliyodu. anamzolayd gtrd, uredirdi dy mi? veyana seni nerey

gtrcek? aha ocu?lara ba? deycek. lamadnm gntmayo, a?lma geliyo. anam
yo?du? u tlum. tlayd da greydim, aha indi tsa?, a?lmtsa da evelden, resim
?aTdrdm da bule ordum, hinci zlenio bule kendi kendime. allahm deyon, bicik
anama beni gst deyon. te dnyda olca? m? bilmem.

728

-48ANLATAN

: Sabriye ZER

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 76

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:engeller Ky/Glpazar

(Genel)
mldama otu deyel can dzrmyo, hinci ben belli bi i yapdm, sanki yapdm gibi
geliyo. vy sen demek, sen yap?an eyiydi mi deyoll, hinci kndime ule gelio gibi
oluo, bee ule gelio gibi oluo. zormu yallOtlum b. u ara ava?lar fasillel va
ya bizimorda, aha ora tlum ocu? srtmda sab gidrdim, am gelirdim ba?. bi de
5

bayr v tcca bayrmz bizimorda hayvannarnan gelirken. sab gidrdim am

srtma gelene adan bule teri a?rd. a?lma gdi mi mce baz laycam gelio. gelin bi de
damda hayvn beygir. hadi bu yolda unnar, hadi al, ota git. aynnam yaz? ocuu
srtna uy barr barr. bu emin peKarszd. unu or yimek yaprd. peKarszd, o?
haynd. hinci u gnn gedi emme geri gmyt. bi dedemiz v ar gibiydi. h

10

durmaycani, yapacan. bu kvde dtdu?, bu kvde bydk. u rmetlik yirmi sene

oldu. hm mca bamryo demedi tlum. rmazan gnde bu a?da ama ad
saPatrd, aha bu da grrd. bizim amann bu a?da rmazan gdi yanyoz man
drdi ki ule oldu?dan sona tutmanoru drdi bize. siziorucunuz abltmayo drdi.
bmrcik de ben de susadm ben de ac?dm dmezdi ba?. fotozu arsnda at dururdu.

15

hm bi yoh?an bayramdaydde, dedi ki bu sab dedi hic dedi msannnan dedi

heqallaamadm dedi, hemen dey yayn dedi. teki gelin de v. bunn hemen yapdl.

729

bunn hemen yapdl, bunn oca gelin lam balad. bubam yo? dken sen de mi bizi
ocan ney dey. hemen gene ben bi ala bi avalladm tabi, hemena?lm bama
topladm, yatrdmunu. gelin! gelin! dedim sofray uram, bayram sabs, yidik, ac
20

dal yidikidik ayl. urda yatd. undan sona nejdet dedi, ben gtrem buba dedi.
gtd, t da biem yo? gitmem deyyo t. ordanesKiere gidt. bi su aldry belinden,
hadba?am ille byK z da aa! bora geti, aa! bora geti. gTdl ide, gdi ombe
gn m durdu, ombe gn durdu. mefTitdi ide bu. o? vmd, on senedir falan
vmd unda hasdal?. kendine o? ba?yomudu demek ki. dilerini ?aTdrdyd u

25

zaman, kildan dnce hastal? meydana ko. eline siara hicmazd. do?Tur bey
demi, ben see bi sorcan demi. sor ba?amamca demil. bee demi bi an bi
oluo demi, oluu ocuu rp geiryon demi, sonnadan da o pimanoluonama
demi, neden bu? neden bule yapyon? yamca demi, bule yapm da u seni yimi
demi, sen de oluu ocuu yimiin demi, do?Tur. byKtlan da d u va?t buvam

30

uleymi bizden sa?lam d.

yirm senediride olu9 ocuOelinde ba9yzide. iki denesinir dnn yapdm,
buvalar yo9. ben onalt yamda evlendim. ombe yamda ninlandm, onalt
yamda dnmdu. bi sene vmedil, ayr dursun gk dey. evellum bi
ava bi d oldu mu, ik sivt sen de giddin u da giddi u da giddi.

35

bizim

kvrdeti zleydi. biraz gcenmeli du, ben de bora peKistemedimdi gene, ileri
o9 dey. h lan da ne dedi? alp gtrcem ben dedi sanki. u va9t amca zretmen
olcd v, giTdilse sra dmu mam. i de oolunca d giTdi borlda. unu
buvas trkmende, engellde okuTdu, borda hoca maynca hani. nasip deyimi ayr
aldmide. lannara ne dedim? gidi, r, , gidir nerey giddseriz, gidir. yalnz rebk

40

yapman dedim. em nas1bzleymi.

730

ben yam hinci npdn?

desel, penereden ba9dm ekildim, oTdum, biTd1. ne

ym9, ne etmiik ide birez de zld.m ne? iden gten aptes, namaz gel1mde
yapamadm, ide unnara zleym. cenaball unnar afid mi bilmem. bizim z v
versede o9uo, pek trl z. tez canldr, o9 da 1dir. yalan, sde, aypaO onuu hi
45

yo9dur. dru dru dos dru. ama npamlum? istemedik. urdan bi lan bunu bki
de habarn vdr. istemediKama npcan? yazldsa bozulmuyo.

(Evlilik Hikayesi, Kark)

vdil ide sradanamcay. h andrd beni gtrcen dedi. ne gtrcek ne bi
yapd. aha bzle beni borda rTd, gedi. bizim dnnde arma denir, mumlu denir,
50

u vdi mi kvr kenarndan davull, zurnal unu maya gidl. bizimkisi kv dn

olur. hinci ilKnden beni baas istediydi, duTdul beni. duTdul gtremedil tabi,
adnn o9du. gtremedil, birezide giTdim, drt be kere bileciye giTdik. burda
araol vd, araola giTdik. ide mkeme mkeme, hadi bu yda bu benimadamnan
bu yda beni verceKdul, yu9arlda birez baklaml maklaml. bu yda

55

dnde ata bindiril de hollua atl y, uyruuna yapm, uyrvnu atr uyrv opcaO
galbe. ide nedense zlezlezle bi dn yapd9, adam esgere giTdi, iki sene esgde
durdu, olu9 ocu9mad benden, ik sene de ndendu. evde aynnanr aynnas
v, aynatanr aynatas v.

h evel peyamb sofras driz, yere yayl bizde,

sdnde tablay orl, den zleydi. u alabalniinde dede zld ayr, daml,
60

aynata zld. zle zle ide gnmz tkeTdik. bizim sqlemiz l lveri. hemen
hasdalansn amdan sab ba9mnlm.

h benimiki dene daylam vd, bi

amda ldl, zeherlendil de ldl. tekil hemenldl, daylam zle ld,

dzelemld. anam dser ayyini dvd dvd gece benim aynnama, hatma bora
g! namaz lam. namaz lyoll, bi de uran getiriy, bi de aynnama o9uduyo
65

kendini, bi de deyomu 9u, hatm! bmiye bidik, ille bmiyeden yi deymu. anam da

731

deymu 9u, ab! bmiyeyi yiyenama ben, ali z, ayeyini bitirveren deye demi. az
durmu, gel1n! eve g demi yengeme benim. u 9d. dy undan sona durmu murmu,
al1! sen de g demi. teki drr de v. unn v9an 9ml unn, drrnen unn
alyomu. z demi biz baaz myz? demi. ne v? bi v da aryol dye. baaz
70

driz, sersem demek bizde. eve bi kdls anam sandalyenirsdnde dey, blli bzle
yapyomu. dili dutulmu, inn yapdrld eveli, deyemeym, yapdryomu. ben de
gorudan gdim de haclan kpei vd a9ba, u uludu muydu kpeKuludu mu
mha9Oa9 bi lenoluodu. aha armzdayd, a9ba dlrdi. u da balad ulumay.
dyon 9u kni knime ba9, acaba anam m lcek k1? acaba hatma ocana m? avellerir

75

ars v u da hasda. acaba anam m lcek ki? dyn, knim de bi hasdayn 9 ben
hemen kirlimnen mi desem pek de bilemyon, ben gidken dedim aplar rt,
televizonu apat, git dedim. goru vd, benuyumuum srada. aamr sesini
duyuvdm da ahanam ld. ! deyleK a9dm. bn bordan yarr9an t hq sdeTdin
v hoca a, benimki dy yasd masd gedi. gmildir hab vmildir. e anam

80

lmeynen, , u amld. bubam da amdan giTdim, bir ki ba9dm ma9dm,

keKgeniranasgill, c9 hamr kesem demil, vad unn da alabal9 bi girmil,
ayiiyodu9, iken ali kodu gdi. ana! ana! , dedemlm. svs! dedenir yandan
amnayn gdim dedim. a9d9 gdikse u da lm. anam esKire ne giTdil, buvam
gTd, geTdi. yalrz ebe dedi ki hemeri, dze dedi seniranan gel1nde bi hasdal9

85

geirdi mi? dedi bere. ba9 dedi annene oOeyi ba9 dedi anara. esKirden dedi verd1
do9Turlan dedi, hianar aq9as bile yo9 dedi. ben geri yapyon innesini hapn ama
dedi, anara aq9as yo9 unnan dedi. ide ldadvml do9Tur ayr ba9m bz
lann bee da9lrl, an! t o mu? y lum ne bilem, bizlvereyzama

732

90

(Kyde retmen Okullarna Kayt)

ikadam gelirdi hkmetTen, hinci bu kvde borda a tane dul ar v, ocu9 v
buvas lm, bunnar topllrd, arfiye yolllrd, urda zretmen 9alrd. bizim kvde
de baya v. bi ul da gitmedi, vmedi ocuunu. h h yni beden 9annar dru
zretmenliye hio9umadan. bir at da elbise vdil, o9ula gelin dye, borda gydil

95

gene de gitmedil. benden 9dm h, ama inci gene beden 9annara adan afam
alr. siz havaya o9ula gideyosuuz drim baz.

(Kyafetler)
tuman, pantula denir. h kltlu pantul. dnde dernekde bzle herke gyinir, ide bzle
penye hePzle zle, yni enalrd9 bzle. elmsiy, alTbarma9 alvlar, unnard.
100

itriy vd. emb rtmel bzle, rtme rtnrdk. gelinnik vd rmz, yeil, nas
isdse zle alrlrd, snadan beyaza dnd. altn da9lmazolur mu? bzle ba9 birine
altn da9rd9 birine gmoludu. gk dal bu yan hal9al ble, birine altnolurdu.
bee iki da9dl. bal9 vrd, elli, yz dutTurabildiine herkes. arnrlp lesiye de
yzne arparlrd lum. bere el lira vdil, elli lira para vdim ben sere, n zdendi n

105

biTd1. yzm ri esKi deri oldu. bitmz bitmz, buvanel lira d, buvanel lira d.
eriz, bez gynek getirdim. ilemelil olurdu, her olurdu.

(Araba Yemei)
oc suyu ruz, aynam bal. aynad m, o9lah driz bilir misi? o9ly
eliralrsn ri. bi elinlen acc9 accOunu ayn, ba9sn zle. benim ocanam
110

kmratrd iine, kmr, mee kmr. ura daldr 9ard, ba9d u svnmedi mi?
ayr bu du, bidi drdi. svnmezoldv zaman hamr, u zinilere dkriz, tav da or,
bi1riz. tav da ince ince didriz didriz. bi de unu yerdenayr un avrz, unu da
ezriz, oca bi enir, ac bv de atrz, tav da atrz, rmzl ayli oOac

733

olurama. bi aa daldrsn, bi hamra daldrsn, yirsin ule ule. orba ac o9, ac

115

orba o9. hamrdan alp acylan birlikde hamrayn paleze gibi bi olur. paleze
nisdadanolur. unu da yaprz, bi unu pek o9 hersi olur. paleze dedi mi
oyuldursun dksin saanlara, erbet yapsn, dksin, a9 a9 yirsin.

(Niasda Helvas)
nisda helvas driz. hin, ekerini atrz, lriz saanna bi tepsiye. orda u ardra
120

ardra ri olur, yce bi. bidi miydi badn dilne svanmad myd ac9 vd
z dolapda, geen oru getmidi de ona arvdm, gnsel getmidi de. ordancm zle
yaparz ite zle zle.

(Yufka Brei)
yu9a breyi yaprz. bealt ar toplap biiri biiri blki yimiinizdir, undan sona
125

ayr peynir mi v? spana9 m v? ne vsa ardrn, dsin gzlcecik bl yanan

oca9da evirisin evirisin alts getirisin, bi breKoluride. h yu9a brei.

(Hamur Brei)
hamr brn de asn araf gibi bzle. kimin arava ao, ben aravnan pek bilemem.
ben yazma yaprm ev zaman si. vrm, h aba9l vrm driz, spana9l vrm
130

de, ne yapsan yap.

734

-49ANLATAN

: Feride ZTRK

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 72

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Byk Belen \ Glpazar

(Genel)
kvmz byk by.k, byk belenad satan. yall v yni gel yo9. herkein
alt papri9a v, hep papri9adal, hi kimse yo9 uzum. bi lum bi zm v, bzle uan
ua sorayanama gremeyn da gmeyll da. y dede v, dede v h. ne i yapcan?
ide bu srada hrmaniimiz v, ekin bieriz, harman yaparz. h unnnanvrauyoz.
5

hinci as sra gedi mi onombe gn, fnd9 toplarz. fndmz da v. indiye adar da
kirez toplad9, fine toplad9. i o9 borda i o9, bu kvrii bitmez, anca ar yanca

unda da hayvan ba9ayl. hayvann da v, atrlmz v matrlmz v oyunnmz v

zle vrarz. paray nerde bulcan? bi yandan girey, bi yandan 9ay. o9 o9, para da

o9, para da o9. pek kirezden para ald9, hana onombe gn sona fnd9 toplarz,
10

undan ker ceviz rparz, undan keri zm toplarz. bizim kvrii bitmez, ar
ymaynca i bitmez uzum. gndzleri de alayz sca9da, gndzleri dlara gideriz,
aha dldan geldik, toplad9. hrman sreyz, desde dreyz, ekin bieyz, aha zle
zle ya9nnda zlen geliriz baz, uzaOdu mu gmeyz, dda duuz. zle vrar

duuz, kv yeri npacan?

15

yapmaynca olmayar uzum, olmayar. yapmaynca

olmayar. bizimki birez aba trkce gibi, biz aba. anacm, bub yl annecim,
bbacm, blacm yo9. bizde ab, h ablacm yo9 bizde, anne yo9, bba yo9, buba, ana.
aba trkc, bizim trkcemiz aba. bu kvl bizim onumay pek dutmazunn.
berzeri vdr da cOunn ehecim, mehicim dl, ehe mehi.

735

dl. bizunu bilmeyiz, biz aba trkce aha zle gideriz biz. ho gdin, sev gdinzle.
20

kibarl9 yni dilimiz kibr deil, aba. tO ayr sen beyenirsen bilmem, bizcO
abadan gideriz. yni bizim kv gibi onuan1san yo9dur, onuan kv yo9dur. biz
devml bzle onuuruz, baz 1san nne, bb, abla, bi u bizde yo9. aa deriz biz, aa
deriz. u taraf adi d, manav boras manav.

(Bayram)
25

darda9l gel1r, bayrammz da gzelolur. cmininurda gzelolur. dal yaparz,

dal yaparz, ekmek bi1riz, ba9lafa h ba9lafa l9um deriz, bu rmzan bayramnda
ekseri l9um yaprz tepsillen. cevizi uyarziine, tepsillen yedsekiz do9uz tepsi,
on tepsi, istedin adar bi hurun, bi tepsi bi1riz. undan keri ekmeyi atarz huruna,
reyidir. onuna oruna, fakire fiparya biraz dadrz, bidik miydi bayramam,

30

arfe gn h. e gelil dardan gelen misfirlmize ikrmideriz. bayram sabay

velere 9arz, ne vsa, evde ne bulunursa. dalmzdan uyarz, baa
peynirimizden, yourdumuzdan ne ya9rsa, eyimizden uy gt.rrzunu. bizi
herkez bir zini 9arr, herkes bir zini, erkekl cmiden 99an hep bayramlarz bzle
sralanp. herkez bir zini yimek gtrr, oca zinilere uyarz. herkes zinisini alan

35

vede yirl. ardrll herkezurda ardrr. gnzn gmeye bal e dos onum
oy a9rabal.

gnzn elpmeye gelil evlere, zle gezl unn. gkl hep

byklenayna gelil, yni bu aplmz hicrtlmezl. gn sr, gn bayram

yapl. e gezl ble dn dernek de yap gel toplanll da oynl. gezl
kvrdn, bizim kvr d satan erenn ble. erennere 9l gel, ollda eylenirl,
40

gel ollda orlda dolanll, gezl, arO gezl. unn da ollda bayram yapl.
gelennere ek de olur, sofra da urarz. hiceve gelenn mese eyl misvirlmize,
elpmeye gelennere sofra urarz, ek de ikrmideriz, bzle hazrl9l oluruz.

736

(Hdrellez)
45

hdrellez de peK gzelolu v v. hdrellez1 bu sene a azand? yedi azan, on

azan piqav biirdik. yedi azan, on azan piqav kyleri dveTideriz. h onnara
dvetiye yolll, ayveye asl. fiqanca kv dvetlidir dey1 yazl. yazl asl,
uranr ayvelne da9lr, unn arabaln, moturlna binn gelir. yimek yill, bu
cmininaltnda y1yoz. cminiraltnda yimepnemiz v, urda urda yiriz. cmide

50

namazlmz larz, yimepneye in, yimmizi erkekl rden yir, unn 9, ayveye
gid. undan keri adnn gir, adnn yir yimni, dalride. undan keri bulamz
yalamz toplar piqavldan misvirlere hoetlere uyl, unn gelenn, misvirl
gtrl. ayranolur, bzen 9ola olur. gene erennere 9l gel. yapl, dov da
yapsn gitTin miydi gene. akl tepesi de v orda. urda birbirlni beyenen o9 bzle

55

evlendiriyoz. h h esKiden zle bi ey yo9du. eveli bayramlda sancaO urld

urannnan. urannnan bi avaca sancaO urdk. h h o9 szledik. iki kii szle,
iki kii binldi, bi tarava birimiz bi tarava birimiz. baca9lar bir bir sdne r zle
sallanrd9. h zle sallanrd. her bi sleyn, a9lna ne gelirse ide. gelikde canm
bileyn hinci ayri ne bilem ne szled1mizi. yo9 y bizde mni mi ald ayri? biz de

60

mni mad. sanca9da sallanan da szl, seni sallayan da szle toplulu9da. zle eyleniriz
h.

(Cenaze)
yimek gtmeyiz, bordanolunca gtmeyiz. dardan cenze gelise una gt.rz,
yimek gt.rz. bu iayvelde cenzeynen gellenn unu yir. yo bimez, bimez.
65

birazll ide, gencolurs larz, brrz yni. u ad da zlrz yni. yal

oldu muydu urtulmu dsinat9. cenzeyi kmdk gelince, u am yedi gece
mubele, yedinci gece unurevinde mvid o9unur ri. h u kninden yimek yap
ri. kninden yimek yap biaz, gidenr urda yir. urda bize ikrmidl, mubele

737

gitcek toplap da y. bi d ellikinci gece yap unu brda yap. ellikinci gece borda
70

yaparz gyri. r9nc yo9. cminiraltnda yidiri ayri. u in piqav biiri azannan
vsnda, buray motura uy geli, borda ikrmideriz ayri. erkekl gene bi rden, biz
adnn ar9asndan zle ikrmideriz h. undan sona bulamz yalamz
yrdmideriz birbirne, y9 herke.

(Doum Adeti)
75

da9malrz bbey, zsa z da9m, erkek da9m, una ba9m herke gid. duyulur
h, kvde kvde duyulur heP ba9m giderizura. hep kvlceKunu gideriz ayr,
dzek dzek t birafta sr u. ek veril ide, bizim gTdklmizi sereriz. bizim
gTd.mz serilir, kendi ald9lar serilmez, yo9. bizim gTd.mz serl bzle ipe. hep
varanoray da9, varanoray da9. rOuurma dye ezdiril kv. evlere, aha bere

80

getiril, iki ymrta veririm, una gtrl iki ymrta veri. ymrta deTmuatO
ayr. bilmentO ri hep ymrta vriz. yni yousa, vnda tavu9 yousa para vriz.
tavuOolduan keri unu ymrtasz evirmeyiz, hePiki tene ymrta vriz. ocvn h9
iki, h bir deil iki. iki ymrta iki ymrta, ymrtan yousa para vriz. sepedi olur
anasnr olunda, anasnr yan bi yardmc olvr. h gtr h.

85

(Halk Hekimlii)
ocaar ii rdenmidi. vard vard soulcanezmeleri neyi, gbeklne ocuklan,
gbekle ezlmi gbeklne orlmld. vard vard. dizme vard, yallmz dl,
aynnamgil aynatamgil te yanda byklmiz.
ocvma odurmanunnar.

90

zeynebe dedil unu. yo9 dedim

h unn esKiden varmd. do9dura gtrmek

derdindenv. ocu9 indi hasdaland myd, orlarda geyrekleri olurmu, unn batm
dlrdi. belli yanan saTdram dldi. v geyrekleri bat, boraln ba9 bzle bzle, bzle
bzle yanan san dlrdi.

ocaarl bzle bzle bi de qapa orlrmd.

a9 topra9

738

orlrm annna, a9 topra9 amr yni bzle sou9 suynan arl bzle, annna onaca
ocuun hateini sn gibisine. sarlOdu mu sar yazma rtn dlrdi unda da, sar
95

yazma h. sar yazmay rtnce ge dlrdi. indi d9dura, hincik ne sa sun do9dura
hinci. mz9lad m do9dura. esKiden lamaya balad m, naz deydi de bi ocaar
bulacan, o9udacan ocuu.

(Nasr ve Sivilce Okuma)

y unu afdaya niyetlenir o9uyan adn hinci, ben de o9uTdumunu, aymrtnda
100

sirir 9d. aftaya, perenbe perenbe gideyn, u sere duzo9uyvaryoru,

duzo9uyoru,

duz o9uyoru hi kimseye hab atmadan gelip emenirrne

kmeyn, suyurayna unu.

dev kmdn bzle, aynda9 sirir ayboloy, h

ayboloyor. u da allnii. bizden gk v, o9uyan ge biraz. buvas vmi, buvs

izinni h, izinni. buvas o9urmudu evden, buvas vmi izinni hinci geey da
105

baOlum hana dnya dovaynan duru dl, geey da. gldn m gemeyoramm.
glmeycen ayr h, benim bama gdi. aha bzle aymr topvnda 9d, yryemeyn
layn ben. aman peKacyor peKacyar benim ya9nmolu, dedim eyimiz z
sevim! dedim ben de giTdim de. sen dedim, ay bi ba9v dedim, bu sirir mi? ne? bere
dev o9uyvd adncaz, hic kimsey seslenmeden yenge dedi, burarnayna km, u

110

ge dedi. hi kimse habaratmadm, bam eydim yrdmt9 ayri. gdi ama

aya9 pek ile veriyd bere, gedi, gedi. h dokdura gitsen dedil ura kesl dedil
bere.

(Kyde Di ekimi)
vard, dici deyilama, rik u yapayor u morvinsiz morvinsiz gidip kaTdryazur.
115

yaayor y erkk, aha u taravda yaayr. o9 9aTdrdm bn, sen de 9aTdrdn emne.
gideyn h. bi eyi v bzle aha unnan ekip alayorv. bzle dii dutaca9 ekilde eysi v h

739

pense gibi. y9 y9 hi bi yo9. 9drnan ri, a9dalaO gel boray. zle ekiy ayri.
lasan da szlasan da yo9 fayda ayr, h esKiden zleydi do9duru nerde bulacan?

(Yemek)
120

yoO zle mur bi yimmiz yo9. hepsi gzeldir. orbadan bal, piqavdan. tahrna
yaparz. ekseri tahrna biiriz biz, tahrnay borda knimiz ararz. bulur aynadrz,
kni taharnamz da knimiz yaparz. yourTlmz, yourT yaparz. urd bi1riz borlda
azana oruz, gid harmana uvalarz, ge1rizinc kevkirden, zl unu u knimiz u
tahrna orbas. bulur aynadrz azannnan, tavalnan. aynadrz, aynadrz, t bu

125

ara aynanaca9, emenirnre oca bi tava oruz, tavalmz da bizim oc mancl9

tavalmz, unnnan bulurumuz da yaparz. gid vdrz, piqav yaparz.

(pek Bcekilii)
ozay biz erid1riz de ipeyi yapmayz. hi yapmayz, ozay erid1riz borda. getirl
pekeTleri bize, utular bcek yaparz da. satrz, gtrl unnar.
130

(Kyafetler)
alv, penye nceden ilik dy bi ey vd. dikdik, knimiz dikdik
makinelmiznen. bana emb blanr, beyazrtmeydevel. bzle bunn, enklil
altna rtlrd, beyaz blanrd. gydik, kill1mizolurdu. dikdiridik terziye, zle
gydik. h yk darz, h blarz. ocv ba9 bileyn srtmza bindirip. bu taravdal t

135

ocaman oluyorunn, bayaTda9, aracaven tarav. gene b1 ura gre, urnara ay gre bi
alrd9, qaylonayaOab. ekseri qaylonayaOab, bayramlda peK gemezdi lum,
gene gelere qaylonalr da gydiridik.

(Ekmek Yapm)
ekmek hamr yuvarla9 bkme. sereriz hamr, yumurunca, opunca serayz bezlere,
140

serecek yerlmiz v. bzle pinekl v gz gz, uyarz furuna gtz. birimiz or

740

birimiz pinek, u pinen bzle yuvalar v, yuvalna yoz tek tek. yuvalna oyup
alPalp aabaya oyoz berb, elarabalna. mehle furunu, ur getiryoz, kii
yaparz h. insanrmassa knin yapabilirsin. odun, rp ya9arz. bunn ne rps
olursa yan. furun aarrolunca, u furun maya balad m, az da olur furunun, az
145

da rm dl. h u zaman alayoz, iine temizleriz, alarz, temizlyoz bi palaynan,

sla9 palaynan, snge ad. snge deriz, blarz uzun bi ca, uzun bi zle deyneye blarz,
unu eke eke temizlerizunu. bide bide biz rk deriz. ba9 aba dedik y bizim
eyimiz. h u aba trkce rk deriz. trkcemiz ab. undan sona bkmeyi. bi buu9
sT, iki sT u sr. bkmenir yeynil1ne bl, yeyni olduyu zaman 9arayoz, eve

150

deyoz. h arafrteriz, mejburu rtecen, urumasn dye. undan sona dolaba

ekeyoz. u drda durdv zaman kni sclndan t oO uruyar, sdne araf yapd9
myd ymac9 duru.

(Peynir Yapm)
peynir yaparz, yo9 kei bilmeyiz. kei evel yaplmd. yourt, peynir yaparz sdece.
155

unnar b1lmeyiz, unnar biz zat hi unnar arnamayz bile. sdece peynir yaparz,
1tiycmolusa yourt biiriz, yourt yaparz, otekileri yapmayz. bi1riz, souduruz,

alarz, mayalarz. mayasn az atsar biraz bekl, sab ald m amleyin aarz
sdne, gt.rz dolaba sousun dye. oOiyo, irv ama adarir. unnar
inKolursa ey yl sd u zamanolur. bzan yapan orul vsa yapl, devaml
160

yapmayz.

741

-50ANLATAN

: Fatma PERAF

RENM DURUMU

: lkokul 3

YA

: 76

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Kasmlar Ky / Glpazar

(Hastalk)
napacaz bizide bzle? 9ostor, romatizme, lp ben lPastasyn, bu sa9t, bu
zle hasda ben gibi ide, biz aha borlda ik kii otvruz bzle. oturup dururuzaha i

yapamayz. d gidemeyz bayra gidemeyz npam? dav da gdeydu, bcek de

yapaydu9, hepsini yapaydu.
5

(pek Bcekilii)
yapdyd9, yapdyd9, om peKet bcek yapaydu9 biz. h toumunu getiriyoll ide
karyodu9 toumunu, unv fara zamn geldi mi de 9y, silkdin miydi, u 9ayr.
gn durdu muydu 9 unn knileri. undan keri ayri 9y silkeleynunu 9y,
silkeleyanunur toumunu pekeTden, u ayr kni 9ayar. divannar yozsdne

10

sereyz araflansdne, undan keri yapranan aha dutlan yapralar yayz bnan,
h satrla. bnan yayz ciK abaya 9ana adan. u dala a9 cik byynce, ble
dal vmeye 9arz bzle. zle dken al dikeyzid. gk am, al dikeriz aha zle.
undan keri yolaynide. oza zle olayoru. he ozay satayz h.

(iftilik)

742

15

b be lum herkein pek ba evel vard. amma hinci ayr b be de bi o9 yapan

yo9. ide herke 1tiyc adan, kiminekineker, kimin iek herey yapayaru,
1tiyac adan herke yapayaru.

(Bayram)
20

esKiden alt gn bayramolurdu, evelki gnn nerde yavrm? evelki gnnden gn

yoO ayr. nin yapl, na yapl ide gelinindiril, gn olayor demek. istem
gidl tabi, mendilalaca9l, nin yapaca9l. sz veriyororda, sz mendili olayor y,
sz veriyor, mendili vdir mi ri nin yapl, ide gelinindirild, gn olayor
demek. istem gidl tabi, mendil alaca9l, nin yapaca9l. sz veriyororda, sz

25

mendili olayor y, sz veriyor, mendili vdir mi, ri nin yapayl. a kii

gtrsen

eylen hsmn a9raban aryonide, a kii gtrsen u adan

gideyeru. gtryol, ne bilem herke uysa u olur. 9lata uy, tavO kes, ne isds
unu uy. u va9t uOlatay nerde bulcan? t ura iki gzleme o9 bilene, h helv,
nisda helvas aha zle. hinci ayri zle deil, hinci ayri uOlata muOlata hana
30

bskdn hereysini uyayoll, hinci zle deil de. gnolayor, gn yapayoll

ide. cumeyam tel sarma olayr, tel sarma undan keri na olayr ertesi am, ertesi
gn, baz gn gelin geleyeru, biteyride. aynide toplap millet, oynayoll, nas
olaca9?

y ide tel sarma deyll adna, ayr milleT toplanayr , bizim

armaOistemez borda, kv toplanr. undan keri herke oynayp dalp gidey ide, tel
35

sarma deyveriyll. ertesam na ya9ayll geline, ertes sabah da gelini bindireyoll

arabalara, indiriyoll ide bu bitey. atnan geley, atnan geliy ssleneyd tab1, at
ide ula9lna bil blayllrd. bi blayllrd. ide biz ata bind1k, atnan geld1k.
bizim gnmzde biz atnan geldik, at vard bizim gnmzde. altn maltn bi yo9,
barmna bi ysk da9l yet ide, o9 bilene. npalm lum? geimi v. hizle bi

743

40

grmedik. hinci unn t yeni yeni 9dl ayr, bizim gelinnere 9dl unn yeni yeni.
vard, bal9 vard hinci yo9. ba9 biro9Oa misirunu vdil, halama yap da yirsin,
arnn doy. halama yaparz. unur suyunu aynadacan encirede, unu salacan
ardracan o9lahaynan ide, uncuO aynan y1cen. napcan? ne bulacaz? ekmek yo,
a yo9. eveli zle nrde bulacaz bzle ekmei? nerde bulacaz bzle gyimi bol bulama?

45

tabi youdu y. o9udu9 bir iki sene sene o9udum, zretmen vd kvde. o9utmadl
ide. zten ekmek bulup da yidirebileyoll myd?

744

-51ANLATAN

:Fatma KAMAY

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 67

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:zml Ky / Glpazar

(Kyn Sorunlar)
kvr yars giTd1, yars da borda ald. indi sTanbulda evolann v, inevi olm
neyete odul, bolln gesgey or gtcekl gerde alan. isdanbull ne deyoll, onev
de bizisderiz deyoll. e ama isdanbulda senirevin v, biz borda layoz. burdan
kvden gidenn, bedvan deyi deneck, yirmi sene demekl1 h. devleT de yapamam
5

sizirisdanbulda eviniz v, borda9l jil durumda dey, sallantya jil durumda dey,
sallantya vdil gene.

evl balancd bu yl, olucd, billeecdi oray.

sulmz

yoOevde kepze gib1. d on gnde bi oyvayol, depo v sulara gidip ba9 yo9. sul
bu ayanrte yandan gelyo olldan. su v ba9 yo9, aqkederiden yo9 kve. aha
bzle biz hep dul aryz, otduOaha bzle layoz. baca9larm dsen yrmey hasda,
10

nm hasda. saol yavrum ide iki gnde bi to9Tura v g, hapnan iyneynen ide
hapnan duruyoz. bu da soluan, yerinden mldayamayo. biraneveli dedim ben de
mileTvekiline bi t gideydik dedim ibryime, dzemirlu v aha veyi aldryo.
ba9am gidem dze dedi. ne zaman gitcek? bilmem. evt gey, eve 9am da bi
gzderem sere bi. evl yerindenoynayo. hindi bordan daarabas geey y, bu ev

15

tirildey benimev, u ev.

in benimev

bu travadante yanda, gorunurevi

gd, metire aras v, bordan tasi ad aramz v evinen. unurevi gd hindi.

bu evden 9 dedil bere, senirevde g dedil. Oamma nerey 9ayn? yan bu

745

evi aldm ben snadan. in bu evde tlike, benden baa kimse yo, travadan bu yanda
evi hePoldu, srf borda ben varn. in bu ev de tlikeye bindi, tlike altndayn ben. in
20

u tarav slam dedil, u taravda ayma v dedil, evl kni knine gey ba9 seKiz dene
ev gd, in benim de gse do9uzolca9, bu

da gcek. gene hana zle bi

lenmad. herivavda9a evi avdaO gd, n mllede te yanda. unu gTdl sen
de 9 bu evden dedil, seninki de g, seninki de yaparz dedil, biz tabi arkas
aramaynca benimev ald. ben de ide sondan bu evi dm, in ben bu yanda kni
25

bamaym. adam yo9 bamda, aha bunczide v. unurevi v lun yeri kvde. bu
da iini yapamad, gc yetmeyy, ocu9l yardm etmeyy. ayd dedil, bu
kvraltnda su v dedil, evl ayd uzum. ba9sana ba! cemiye ba! ii de zle ba9
cemi de a dru yamld cemi. y in borda 1san niye mad, btn adamnmzld,
atm yetmi tene dul ar v. ldl, ben bilmem hasdalandl ldl. evt be sene

30

oldu benimki de leli. atm tene dul ar v tabi y. boras yzelli hneydi. le le
1san mad. orda a kii duray bilmen ki, orda bay ev v de mi hcer? yeni kvde.

doruzl geley bu emeye, eme de v urda ada. doruzl geley, zmnerimizi

desen, doruzl y1ya. yni zor bi durumdayz. bu hkmet, eir yerlni dney da bu
b1ciK kv neye dnmey? biz de dvleT1sanyz, biz de bi 1sanz uzum. unn pa9
35

pa9 pa9 pa9 yaayl orda. in bizimevl sa r9 milyarolca9, unnan9l on milyona

oldu unnan9l. yirmi sene demekli, ylda iki milyar deyecek. yo9 da olu9 ocu9
deyecek. biz bi dul aryz, ben nerde bulam? ben atm yedi yana gireyom, zor
gideym be, yrrken deyneyinan gideym. drT yz aym maym v ba9, undan
baa hi bi gelirim yo9. evimde de hi bi yo9du uzum ind adar. drt senedir

40

evime buzdolab aldm ide, ayazaldm, zoba aldm, borcuriinde anca 9dm, kni
knime. bi de zsz ocu9 v anas bra9d ocaya giTdi, buvas da baa hanmald.

anas gelinolaraO geldi, bi lunan bi z vard. indi iki ocvrsdne bi z geldi,

oturdu. e bi yol da ne dedi? ben bu ary evde istemeyn, unu 9arcan dedi. iki tene
ocv bra9d benimlan, tekini ald, ary 9d. u da baasnanevlendi. adam

746

45

ocvnan barab ablitmi. baasnanevlendi, ocvn birine ben ba9aym, birine

anas ba9aya. iki dene ocvm v, biri aydn inede, al alay u da. u da ide kendini
zoridre edey ide. yo9 yo9 yo9 u aydnda9 hi gmez, gene bu sdanbulda9 ide
bayramnda ney bi gelir. aha bzle uzum, aldOaha borlda laym ben de.
oOlaym bild1n gibi deil, gtrcek deym. vli geldi hidrellezde. tamam dze lama

50

gtrcek, hana nerde ald? ar9asn aramasa9, gene biTdi bu i. mvtarmz 1 deil, mvt
kendine dney. t deym sn ba9am sallantya deym. on da sdanbuldan
uyam dey ba9. sdanbullraparTmannar v, emme biz borda arip ald9. dvlet de
ne dey, senirevin v. aha ba9 duvara sac a9dm, aha dudur araltsnda. bzle ymur
yd zaman, eve doloyo. duvl gen d. beni 9dl undan keri ide bu evi aldm.

55

yle ald9 uzum npca9? nbaca9? b bilmem. aha ba9am dzemirlu ide, ben de
unur dzesi olurum, arda ocvyuz. ide u gtrp getirey beni, yol bilmen yola9
bilmen. e bi t gidem dedim, ba9am vliye dedim, nas yapca9 bilmen?

(Gnlk Hayat)
aha bzle oturuyon. vt sabayezannda 9arn. sabayezannda 9arn namascm
60

larn, yende as t yatarn, ava amayo 9u zten. ilerde hasda oldum cile aldl,
iyney vurdul. biraz yaTdm muTdum, undan keri 9d9. aha geldim kve uzumide
aha bzle vraayom. yni hi bi i yapamaym ben ri. daa, baa gidemeyn, her eyim
para. gle gideym bazara sTuza9. borda arabamz v. be gidi, be geli on
ayma, yol paras. o9 ya uzum, oO oyoy sana, ama mjbur alayz, gideyz.

65

npalm? aldOide borlda kepze gibi. durumn kt, kvr durumu ide aha bzle.
bu da dn do9Tura gitmi bu da. z v deliann yirmi yanda. ide lu masa
yapamaz bu kendisi. bi adamnan napabilecek?
buraya alc gelir, geliy arabasnnan vereyzide.

apac9 apac9 azay bu blar.

747

70

(Genlik Yllar)
gel1mizde yedi seKiz dene ve vard, baz urulurdu. boray hep nout, fasille,
mercimek, hereyci bzle y gelirdi, ceminirrne onurdu, alrd9d. bealt tene
hayvan kesilirdi cumey gnneri, alrlrd. oO alabayd kv, yni indi hayvan deil
kem1nde grebilsek, nerde grcen? kim kessin? hayvan muyvan yoO ayrik. gle

75

gidseKalrz biroOa bi, gitmsek gel1miz oO1 di, kege u gnn gse ges
ger. bcl9 yapd9, pekeT bcei yaprd9, hayvanmz vrd, benimadam cambazd,
hayvanalr, satrd, ineklmiz vrd. hepsi ayboldu, adamld, hepsi ayboldu
uzum. 1ki bur yatrm da drt yz ayme alayom, u da bee yetey. allah bin
bereket vsin. evime de ba9 hermi aldm. indi kmralacam, unu deknedircem

80

indi ba9am, kmre geldi sra. aha unu demnenunuriin onudu, adam
malisanym, ben demi malisadan getiriverem demi. zlesem iki uval get1, biz grem
kmr dedil.

(Tarhana Yapm)
yourdunan yapayoz, in yourdu tavaya uyarz. yourt alarzide. ide yourt st
85

aynaynca yourt, st gibi olay, aynaynca. undanke unu atarziine, tavada

uudururuz adamal, ri inceliru. undan keri eve 9arz, elekden ge1riz albrdan.
atsa9 sala atarz, atmassa9 atmayz.

undan keri 9arayzide aravlara

yayarz, uruduruz. undan keri biiri yiriz.

(Hdrellez)
90

y naslolurdu uzum, yedi tavay bora srallrd. bulur toplrd9, kvden evev
gezelrdi. ellende bi dovul, bi motur, hem odun toplld, hem un, bulur, ymrta,
y, ek, ne gese ellne topllrd, bora yedi tene tava srallrd bora. kv alabal9
yzelli hne, milleToturu rik. piqavlar yirdi, artanodunu birisine satlrd,

748

unartsa satlrd. arta 9arlrd, art artrma olurdu. u iqzmol yere, yt bi yer
95

y9ld, yt bi su pahlad, u hiyetde u paray ollara harclrd. indi uzum her ld.
yineo, artann milleTevine uyvarlrd, gtrlrdi. ayran piqav kvr bykleri
giTdi, her ld. hepsi biTdi, npca9? ben bilmen. oO ayrn, zleyon. u ocvn da
hine o9ulu bitey ayr bu yl. ortay bitircek ayr, in b u ocv nerde o9udacam?
napcam? nas gitcem ar9a sra bu yada? erkek, zanasnda. ba9may, ben ba9amam

100

dey, aha teze va9tda geldik, ben ba9amam dey ar. iki ocu9 da unun v, y. npam
ayr? ba vuracam ba9am byklere, mdrlere ney syleycem, buluruz yatrz dlse
bi dnecek ayr, npam? h all yardmitsin npalm? sl9 slamlOsun.
heriir ba sl9. ey bunn da masa kimsem yo9, aha bunn ide ba9l, npam?

(iftilik)
105

biz alma9dan bi grmedik ki apaynan. adamnmz da serhodu. aama adan

alrdm ben, iki ocv ben srtmda bytdm. u hamam tebesi driz u bayrl heP
bizimdi. keleme ald, ormana ald hindi. yazmadl, napcan sen topray? dedil bere.
ormana oyvdl ide bu. balam da yazmaml. bi dz yldeydi bu taravlda,
unnar da yazmaml. evet, malm mlkm mad yni, bie mad, hepsi ormana

110

ald. indi bizim kvde hepsi ormana ld, bizim malmz mlkmz ormana ld
dceymiiz, biz ormandan mdemki yardm ve dceymiizemme bizim kv becp de
gitmeye 9u. hana bi i becp de giden yo9 yni. hlimiz nice olaca9? ben bilmen. gene
bi byK1sanmnz, gene bi sznz ge uzum, bu eyi bi sorun. bu kv bzle
m, o da layan dzel v de. bki bizim sevabmz da see do9unuvarr.

115

(Ky Hamam)
borda hamam v romatizmeye o9 faydas v. dereye a9ay bzle ayadan. allah
taravndan uzumide, iki taravl bzle su ko ayadan. ynsek, iki adam boyu bzle
birine ana deyoll, birine buva deyoll. allah taravndan ayadan 9m, u adan bi

749

delik. ocu9lvmuzdan beri, evelden beri. anaradan to9durl geldi, romatizmeye faydas
120

v bu suyun dye. sca9 sv. arabaynan yar yola adaO gideysnz, te yan da
yryelek. yol, iine adan gidivse, yol gitmey ide. imdilik topra9, dvlet
yardmitse be da99ada yap u yolu. mileTvekili boraya geldi. eline yapdm, herke
onudu monudu adamna, adam 9d dara. vekilim! dedim, efnim dedi. sen dedim
bu kve ney bzle yapdn. tzecim ben dedi, drt kere bayndrl9 yolladm dedi,

125

bendenevisdey yo9 9u dedi. slam qaport geley neyi dedi, ba9 slam qaport
yollayalm. ba9 borda9 1sannara acyol m? eme iki gzleri krolca9. lum dedim
ba9 ben duvara sa a9dm grdn demi? dedim, grdm tze dedi. bi de zsz ocvm
v grdn demi? dedim. grdm tze dedi. hi baa kimse yo9 borda benden baa,
bir adn borda duru mu? dedim. durmaz tze dedi. ben azanrsam yapcam dedi. emme

130

mvt bzle aray ardryo. vli de geldi hidirellezde tamam tzecim lama dedi beni.
geldil boray ad. ben yeni kve gidemedim, yeni kvde yapdl hidirellezi. araba t
bordan travann yanna adan sraland. giTdim candarmal v, pulisl v hepsi v
umtann v. sordum han9s vli? ide bu vli dedil, travanr yand ayma9amnan
tikileyl. vdm, ayma9am beni zrend1 iin, tze, b seni arayn, sen nerdesin? dedi.

135

zm dedim, b sizi gremedim dedim, gelemedim yeni kve dedim. sen gmedinse biz
geldik dedi vli. evlmiz bzle, bizi bi aray topla ba9, b yeni kve gidemeym,
baca9lam tutmaya dedim. tamamannecim sen gelemedinse, biz senayna geldik dedi,
evl olaca9, lama dedi. e gene sallantya vervdil ide. u npca9? bilmem. bt
yallmz ld, gelmiz sdanbullara dand, bizim gibi aripl aldide. a9l

140

ermeyenn ald. biz a9lmz ermeyo, evki gibi, in genl gibi a9lmz ereyo mu?
ermezoldu.

(Dn)
davll olurdu dnnmiz, gelinnere da9l da9lrd. indi dn mn bayram ney yo9
ayr biTdi. esKi dnn, indi b1 havta dn yaprd9, yu9a yaprd, rek yap

750

145

millete dadrd9, bzle ee dosda elpise alr, dadrd9, toplard9 bzle dnnemiz oO
alabalOolvdu. gelinnere da9 da9rd9, bzle altnn da9lrd gbeklere ad. indi ne
dn v, ne ocu9 v, ne evlencek biri v. da9lrd ufaOaltnn ucuzdu y u zaman,
alrd9 ufaOaltnndan da9rd9. ana buva bilirdi evt, indi zl, lann knileri
biliyol ayr.

150

buvas verince z ide, gidsi, bi zevini grsn, da9 ne

da9aca9san da9s, dnn ne zaman yapcsan ayalls, dn yapsn, geline ne

alcsan alsn. davl da oludu, o9 davll dn oludu kvmzde.
davll dn, bordan gelini bindirdik mi o9ula adan depeye adan, o9ul v ya giride
evt, oray adan gelini gezdiridik davlnan. milleToynaya oynaya rnde. oynd9,
biz de gedik y ben oOoyndm. ivtetelliynen aklrnan. evt oOoynrd.

155

adamn drn drn dabancal tvekl ata ata. gelin, zle gezrdi. snneT dnsun
y9lrd ble, kv y9lrd mbbetine. evt piqavl dklr, kegekl pi. indi bi
mad, biTdi lum biTdi. ge mad kvde, ocu9 hi yo9, doum yapan hi yo9. hep
yal, baOatm dene dul ar v. avt, atm dene dul ar v. adamn birezide
oOidil, ok mu aldl? bilmen ki, abca9 lvdil. oOielrdi, evet zml

160

y.

(arap Yapm)
zm innl, uvaldan s9l bzle, uvala uyl aha un uvalna. suyunu s9l,
vidonlara doldurul. v su ayn bl.

aynad9, otdu9dan keri u araPolur ayr9.

ayn far far, herzmde olur, herey de olur. evt, bzle sarcacOolur, oO
165

gzelolur. ilimon suyu gibi sarcacOolur. gelen misvirl i. y hem nas serfo,
hele benimadam, hicaydrmazd, amoldu muydu. alrdm dlda, undan keri
bmadam in vru aybeddi, dvldi bmadama. beni dvdl, sen neye bere
ba9madn? baO kavamdan dabancan dipc1ni vurdu ba9, aha aha. amca vurdu y, ben bi

751

gn amadm, bdm ava hasda. sen bee neye ba9mayan? e sen nerde idin? ben ne
170

bilem. b ama adan alayn apa elind, imeseydin, aybetmeyeydin kendini,

gebere ald. bzle dzeyi bulamsnz. zle teqeli, meaat adn bulamsnz, o9
ilem vd benim. iki ocv dlda byTdm ben srtmda. iki dene ocvrsdne
bmlan z ard. indi veyana geldi oTdv. rdeki ary 9d, iki ocu9 v.
ocvr birini anas ald giTdi, birne de ben ba9yom. snadan gelen ar ben ba9amam

175

dedi, aha goruya da demi, ben ba9amam, beni ldr u ocu9 demi. in bu y da
kni ocu9ln odu ad. tenn giTdim de geTdim de geldim. birez apaul
biliymun. unu ora dkeyo, unu ora dkeyo. her zab dyo on milyonnuO valt
yirim ben dyo. haytm yaayom dyo. nem vmi, snadan da yetiremeyince ad
indi. bu y da ymet opuyo. ayr ladm, bardm, cile ddm. cile yatrdl,

180

inne vurdul bere, hasdalandm.

(Baz zm simleri)
beylce, razda9, ara zm, adn barma, o9ulu ara, u yrei, cmbt, hac balbal,
elbeyli, ara pmil, pempe av, o9ulu av, yal, yalta, av...

(Giysiler)
185

depeden gyme, palla9 depeden gymel olurdu.

hana pullu pullu indi unnar

topladl, eteK olurdu. unnar hep topladl emme umad u altbarma9. evt
bzle yrtOoludu blandan ide, iki etek borda, bi de ar9ada olurdu. yan balar bzle
yrtOolurdu.

ua9 vd, al bllrd. sdne pah gylrdi, pah geymezlrdi.

zlecene 9alrd evet.

190

rmz gynek, rmz gynekl olurdu bezden. bezden

do9uma rmz gmlek, sand9lda v bizim bzlann. baa rtme, rtldi,

hacrtmesi v. gelinmaya giddlrse hacrtmesini rtnlrd. gelinm
hacrtmesi rtnlrd.

na am rt rtnlr, beyazrt. dlbent dlrdi.

gelinlik vard, duvaO giyrdi, depeden gyme gydu u da. rmz duva9 dl una,

752

indi cibindirik deyol, duvay rtdi u depeden gymeyi gyrdi gelin, sslrdi, yzn
195

de yazlrd gelinin. all9la yazlrd. kekir keslrdi bollandan, san kekir dyoz.
kekir dlrdi, ble tulum keslrdi, to9alar so9lrd bzle. y ne gz olurdu, gzlne
tel rlrd, pul yapdrlrd. gzellik srlrdi. ben haytmda grmedim, gzellik
nas? all9 nas olu? bilmem ki ocvm. anamz yedi tne ym, bize buvamz da
zerhodu, e bi de zerho adama ddk. hep serho ldl hepsi, layn hepsi ldl,

200

or9oyon, doruzl geley belere, gen d ev. te yanda ayrld ev. ba9am ben vliye
gitcen de adrisdeycen. hora adr uracan. baa trl resi yo, ev gen d.

(Ky Hamam)
az siz zlenne erken geleydiiz gtrdk. indi dz topraOama yapmadl. hamamr
bana ad uraya yaplvsa o9 millet geleceKemm yrmeKoloyo. ausdosda
205

kpKa9 bzle a9 pa9. iudireTden, u ayadan nas geld1ni hayreTidsin. indi ocu9
da olayo or, ymrta dutl, al dede al! drTaya9l urbanrz v, bize bi evqat ve
deyoll. o9 ocv olann oldu urda. ymrtay vm delikde, bzle dyol. delik va
dyol ble ble. ymrta tutuvarl, elinde alayo derl, bieyalayamu suyuriinde.
dordan doraya deilu. ble dene oca9 v deyo bzle deyo. gelirl, pladan tarava

210

so9du mu, aha orda alayo dy. kpKa9ayo undan keri, u kpkden ieyosun undan
keri ocv oloyo. urban kesm geleyol. elaya dzgn bi evqat v oynu hamam
dl, oynunuralt yannda oynu deyol, oynu kv v. h ocuOoldu9tan keri
h indi evelden biz bilmeyz ba9, atalmz deyvdi bunu, inor herivadam, ocv
olmu, indi ocvnan barab ora urban kesm gmil. al dedesi ! ocv suya dutmu

215

al dedesi l ! ba9 ocuO geTdim, vdir sere kr dken ocv iere m uzum. su
iere m ocv alaalm. orda demek ki bi v, cenballahdan. sevininden suya
dutmu, ocv al dedesi ! dken bi ekmi, gtm. olu baca dedil u akasu

753

hamamlandan, oynu hamamlandan, olldan 9d dedil. atalamz dedi bunu, biz hana
grmedik.
220

(Maniler)
tallaya ekl dary
ovana uyl ary
225

trkyede hicerkeK mam

baba9an yapdl ary

taba9da balrz v
petekde arrz v
230

nas urulanmayn?
baba9an arnz v

tallas otlu gelin

paas bo9lu gelin
235

bee ba9macasan
prty topla gelin

754

esKi kvnen yeni kvraras

240

sayn mvtarm ya9d beni alnr aras

sende haner bende, krl yaras
bu kvr hali nicolca9

(Ka Hazrlk)
odunalayozlum, paraya bindi rik her . drt yz aym maym v benim, ayr
245

hi alamayon, zrfuna ald9. odunalaym, kmralaym. hindi bi direkdz odun

getisem ben, balm v. elmas v cevizi v iinde, getisem be yz aymal9dr. be
yz aymalO kmrsam bere bi buuO yet. y1ceKollaOalaym bazdan.
bere ay bana ad, bir iki kil yet. un uvalmz alayz h. piridir, mercimekdir,
ydr. sala yaparz.

250

(Sala Yapm)
tomatizi drarz, tavada bi1riz, ges ger indiriz. unu bi de den ge1riz, makineden,
sala makinesinden. eveli elimiznen, elekdenolurdu. in makine 9d, ges ger tavaya
uyarz. u oyulunca adar piqaf gibi oluru. undan keri duzunu atarz, indiri ielere
uyarz. urda mis gibi bekl u. aalara beylere, kim vsa, mmur mr. yz

255

kildan tomatz yaparn, arP bi 1sanmama. hyr giTdik bana hediye gt.rn. yir
misin aam, paam? y yimmiyin annecim, yirim. bi kvekmeyi, bi sala uyarn,
cevizlmiz dolu ba9, t cevizlamz v dda da, t gidemezoldum. ura9dan da
mazoldu cevizl, yanaya. dibine dkley.

(Turu)

755

260

tarna yaparz, turu da yaparz. szle z! turuyu pek yap bu. i atayoz, bb turusu,
tomatz turusu, salatal9. y9ayoz, dilimleyoz, suynu ayallayoz, sarmsa9, lemon duzu,
eyi, duz atayoz, ayallayoz oO gzelolu.

(Evlilik Hikayesi)
beni de ide zle gelin yapdl, depeden gyme gydirdil. hayr amadm. ben in bi
265

evlilik yapdm, undan keri yapamadOunnan, ayrld9. undan keri bu adama geldim
ben. indi bunnan eveq biz ninnand9d. bi yolda yapamad9, ayrld9, anamz arip
y.

a9rabamzd hbusu, adamranas a9rabamzd. bi yolda anm demi yedi tene

ocv v. benunnar doyuramam demi, yrld9. ben baasnanevlendim, u baasn

ald. u da yapamad, ben de yapamadm. ne dedi bi yolda? in benordan 9dm, u da
270

arsn 9d. ille dedi esgi ninnm alcam, dedi. ben baasna vdm ri, ne
lzum v, bada alaydn, zle y. ri peime dd, nasip gene unurmu, una vdm.
r sene durdum adamna, rk seneden keri gebervdi. geberd1 eyi oldu, urtulaaldm
ben, pek ile ekdim. derdi y, evt i ek g afaya yur. yaz9 deil mi benim
kafaya? npaym ben see de yurayon bem afaya sen? alaym bd ama adan.

275

yurabiliymum? o9 feqkeTdi, pire gibiydi. ide bi b9ur bli d. drt yz ayme aha
unnanalyom, hePuna blandm rik. kmrn, odunun, yiyip iecem, ocv
o9utmam, hepsi una bl. oOiziyeTeTdi. evde de hi bi yo9mu, ld leli eve
alyom. anca borcuniinden 9dm. hinden keri de riK knime alca9 deyom. bzle
zmetler ekdim ben.

280

(Doum Adeti)
bu adn indi ebe dy mi? in kvebeleri oludu, bzle yal adnndanebe olurdu.
in adn, rlannca ebeye ebeye hab veridik, ebe gelirdi, doumu yapdrd. evt
yalrz yapdrd. varide kninden evde kimolusa h. zorolan yoran uyl bzle
sallatTrol. zorolan zle yaplrd, olayl olan da ebe knisi yapdrd. undan keri

756

285

sableyin ri ocv mu. biz ayr fiqancanrocv mu. biz ayr emb mi alaca
yt bi hediye mi alaca9, alrd9, ocua ba9m gidrdik, zle olurdu. emb yt para evt,
yinecek bi uyarz tabaya emme bulur, emme tarna, emme bi, ine de bi de
emb ordu9. evt ay veril, yt pskt neyi oll ayn yanna, ek veril, patik
matiK orl, gle gle byT d, dn geliriz. r9nda ocv a9rabalana elpmd

290

gidilir. duznan y9lr ocv rO gnolunca. bzle duzlu su yaplrd. ocuO o9masn
dy hey yerini duzllrd. evt undan keri r9 suyunnan y9lrd. r9 tene da
saylrd, u dalar suyuriine atlrd, rO kere szlrdi. undan keri y9lrd ocv.
ocuO r9land ayli o9maz dlrdi, hey yeri duzlad9 dlrdi, o9masn dye.

(Halk Hekimlii)
295

h ocaarl vard, cillet banan dizlrdi lum. urunu o9ullrd, depere bi su

orlrd, bi encineniine devillrdi, h pek naz v dlrdi, sama gibi a indi,
ufacca9 dklrdi, delik dellrdi, ocvn hr9asna da9lrd. cizme olayn o9urdu,
alosman daynranas pek yaprd. cilledinucunnan bzle dizrdi, an 9ard. sne
bez yatrd, ocvn gelinc1 gedi dlrdi, abaula gedi dlrdi. in hep toKdur.

300

abaul urun dklrdi. aha bzle irdi ula9lar ocu9lan, zamOolurdu.

sarl9da sar yazma rtlrdi, sar gyneK gydiril. sar oldu, ba9am sdne sar
yazma rtem. bana bi sla9 emb oyon. sirke, hateoldu muydu bileklene, annna
sirke, bzle bi deliannl vrd, diini car car asll sklrdi. kerpetenn, di kerbedeni
v, iyne yo9, hap yo9. getiri uraya bi olonya srveridi, aha gedi dze di 9d drdi

305

ide bu. v parayal git. ocvnaltna gelincik v dyelekden ymrta rlrd bezine.
ocvnaltn bllrd, u ymrtay gbll. ekrdi ocu9. prmz zard ocu9.

757

-52ANLATAN

:Seher Poyraz

RENM DURUMU

:Yok

YA

:66

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: erkeli Ky / Osmaneli

(Evlenme Hikayesi)
benim gynm o9 yksekldedi, kvde deildi, o9uyanndad. vall ba9 h. ormanc
tsini

umdum,

ha9matsn

beminar9adad

orman

dairesindedi.

hak1atsn

bena9lldm gene ama kve vdm. istemey a9 amcam geldi, ara yusuf niyzi
geldi, ara yusuf. benim yv99 eve gitmil, benim habarm bilen yo9. ben de irmanlan
5

hulis yenge illkin bize gel, dedi. kendi luna m umuyodu bilmem ki. seni hann kve
yapacam dedi, sa9n vma dedi. u am drrle gitmil b, dayma gitmil, ben
bilmeyom. bem beni ar9amdan bzle gzetlemi. ben de giTdimuraya, otudumide,
misvirlen yanna oTdum, a9dm geldim. meylim u am dayml yu9ara gitmil.
benim habarm yo9 yni bi den. eve gelince duydum. buydeyleri v eyleri v dye

10

ide vdil beni uraya. daym paraya geley buna, d paraya. memeT daym. u da
deyo 9u, sen deyo zrz verisen deyo, paray verim deyo aynnam. at9 yalan
smayam om be lira m? on lira m? unnda da para v u zaman, rebl, byk rebl.
istedil ide vdil beni uraya. bi aralar ald buva paras iin. ada9 fetiyeye iki
yzelli demil, b da yzelli isdemil. yzelli milyon vmeKiin bi dnde

15

bzle atlaTdl, bie yapmadl. isdemedil yni, para vmeyol y, cerez merez gmedi.
undan sona ide buva parasn vdil, vmil t9. vdil yzelli vdil. amcam
demi, verecez demi. sor verince grmlk yapdl, undan sna grdrme yapdl.
erizasd9lar am aynnam bulama yapml, yiyememil 9o9udan, 9o9utmv,

758

serememieralda. y adn rebkden eli mi erey her yapmaya? orba biereyo bv,
20

bi ba9ayom 9u orbarniine un doldurmu. yenge ! sen bii orbay deyo keml. ben
de herey bol, ben ula9l yapayom, gzleme yapayom u zaman9 gnde. undan sona bi
giTdim, bi gn evlenden bi kile kl 9dm kl, bi kile. oca9lar ocaman, ya9ml da
ya9ml. undan soracm 9apnar9alar reb evi tab1 her kesl, desdirel urlda.
gzlcecik sprvdim, pdm. adm, giTdim. beebirlik vd bilezik yo9du h u

25

zaman beebirlik da9dl ide. dn nip oldu9 bizu zaman, vasa basmas alcaz dye
nip yapdl hemen. vasa basmalar vd u zaman, hazr basma alamayan bzle.
vasaynan vereyol hereyi. nip ardl giTdik, imz aTdl ide, geldik, vasa
basmas aldl, grdrmeye ta9laldl ide. iki at, at almld unn, annem de
az dedi, beyenmedi. aynnam ta9llar m geriye, kendi m h. bi ba9dm ben, anne!

30

dedim birini m dedim. endi u zaman herey, patsa endi, beyaz patsa mes mavi,
yeil hePle eyl. m bi atn giTdim. annem sonund ben dedi u adan vmem
dedi, annem. giTdik iki at gene ynn ald9, bzenald9. drt at aldrd annem. gene
undan sora dne 9dl ide. dovullu oldu. buvamrar9ada vd, zipik ald u,
rnata da vd. armetlen gelini de add u zaman yeni gdi, saymenge.

35

gzellikleri ssledi, bam vrd. v maas vd unun bzle, u zaman ad da u, geldidi

u dnde. dzgnnK geTdi, srdl bzle ide. y herkezin yo9, aldl heralda, mor
mor tellikl aldl ide. tel de alrld. gorulara dadrl, zlara. aln tel bzle

(Kyafetler)
eveli zl ara don, ara dzen gyldi. btn zl ara don gyl, yeil entri,
40

pempe meseq, pempe birman dz bzle, zoldv belli oludu yni. birman gyl,
birman yapdrld. bzle dz birmann vd. adnn dipden doruya all yeilli, hana bi
rnek elv entri gyldi. alt metireden hem entri 9y, hem elv 9ay. canm ne
rtnsen rtn, yemeni, beyaz yemeni. aya9lda ayaOab is9arpin, beyaz orap, beyaz
ayaOab, beyaz eldivan, gelinn bzle gyl. erkekl de elpise eveldenuzuni

759

45

donu vd. biz patisalara hep dikdiridik burlara adan. burln ilsin, dantel yapsn.
gynkl, le oymal yo9, hePasl, burldan bir asl le dikdirildi, halam dikdi.
herkes makineynen dikdiridi. sef halam dikdi, hereyi dikdi u. sra ba9 ble buray
ble yazacan. gzlninzlne incecicek bzle orl, bi de bur orl. ay yldz nas?
ayn bzle. ay yldz yapl bzle. pulnan bzle buray indi da sreyol, buray bzle

50

pullnan ssleyol. inci fc9 fc9 prlda9l pemp, yeil zle pull aynunndan
orld danrsdne, yuvarla9 yuvarla9 all9 v, all9 srl. yana9l, duda9l, hatrl
yerlere srldi. kvde ide hatce dzem yapd, borzan z beni saymengem yapd.
nad ide gtrl, bv feridablanr kapaltnda oldu benim na. buray gtrl seni,
oturul, herkes sandalyel diz. sandalyeden iki iki aldrl herkesi. undan keri

55

eki ekl. bu fiqann, bu bobnnesinin, bu annannesinin, bu daysnn yni eki ekl

yni. altn maltn yo9du, para, ap. gocca sele abmoldudu. oOoldu, unu annem
hep e yapd bzle. zle nada erkekl yo9du evelden, erkek hic yo9du.

(eyiz)
eriz bi oda eriz, o9 erizim vd. h oca pa aynnamede, oca pa
60

annem eriz bi duv uzunenteri meseq, bi duv elv, bi duv bzle en, enasl,
altna araf yaysn. indi ba9 camr burasn ip gerl, buray araf da9l, bu duv
hePuzun entri olur. teki duv elv olur, zlne entri olur meseq erkeKentrisi
vsa erkeK entrisi zlne havlu olur, di9oltal, i fanneleri ide. eylik, gynekl
olay y, hazr yo9du zle bi ey, hep dikdiridik. beyaz dikdiridik patisadan erize

65

ba9ma gelirl. bi yasdynan gelinoldum ben, va9t yo9du, annemalamazd. y9 y9

aryola nerde lum b. ocu9lan snneT dnne ald9, biz undanevel ald9d. pala
bezi, pala bezi vd, yer yatayd. annem veremedi, dan 99and, annem dedi,
harman sonuna oyun dedi, yatayn fiqan alrm dedi. bi yasdm vd ide bi nemazlam
evelden bi pa, hamam pas, hamama gidken pa yapd9. bi de musap kesesi bi

760

70

de iynedennik. bi de musap kesesi dikldi. gelini hamama cumartesgn ide lan

tarav gtrr, paray u verir yni lan tarav. hamamcya altnnar verisin, urda
hamamdan 9d9dan keri helva alrla, reKall, yirl. yollda art9 dovull
arlaya.

(Mani)
75

mind sdnde pire

frlad giTdi yere
u yar beni grnce
ap9ay furdu yere

(Baz Kelimeler)
80

pate, terke, avz, kpen, yrme, avlay, ayazl9, bidmna, cmbt, anta9apa9, ilte,
ln9, on, daraba, drabazan, dona9, elgemsma, allanemir, ulu9, hayat, zelletli,
ayma, tana, ipdik, halaa, ayla9, dngel, krde, esi, enki, kesmik, ry, anaba9,
ap ap yrmek, brkme, comba9, dumay, engascikden, erfene, egeri, hodala9,
holdur holdur.

761

-53ANLATAN

:Nezire nsal

RENM DURUMU

:Yok

YA

:69

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Yeilimen Ky / Osmaneli

(Baz Kelimeler)
horun, hursant, imanna, keir, knge, manc, mozamorta, osumuna, l, trk, yivcik,
ayle, pahet, ilgi, mecmur, brnck, prekli gynek, epbap, ebemrmet, efin,
enasc9dan, en9pda, mal, mar, tecimillet, topala9, yar, yalan, yenek, zivil zivil,
azel, ndap, ubat, ubuz, hasl hasl, hasbeten, at9, keir, mhra, moza9, mzkem,
5

nha9kere,

(Ekmek)
maya tutulur. unelenir, maya tutulur. ekmek suyu l? su, l? su duzunan ardrlr.
ekmek yumurulur. ekmekden ?lr, furun ya?lr, odunna, b rpsnnan eynen
ya?lr. gzelce sprlr. bi paavraynan, paavraynan blanr eye, odun gibi eye.
10

snge ddrizuna. undan sra bide. ekmekleri serdriz, ekmek serilir. beze, ekmek sofras,
ey sofrasna, sofraya. ekmek serilir, bideld serilir, undan sra ekmek serilir. bideld ilk
sift furuna onulur bid, undan sra ekmeK onulur. spana?l olr, yourtlu olr, her bi
dli olur. undan sra cevizli ekmek yaprz. l?um gibi reKolur. undan sonra
ekmeklerirar?asndan rekld onur. bideden sora ekmekld onur, ekmekldden sora

15

reK onulur. undan sora yarm st bi st bid undan sora ?arsn, serdsin. eve
serecen, zerini rtdsin, ekmek bule. altna tava orsan orsun, omassan eyd furununm

762

deilse tavaynan orsun. mse sprsn de orsun. kle, kk kle olur. ekmein artm,
ekmekden art kle olur. unu iine d d orsun. yumurta orsun. una kle ddriz. iy
yumurta oycan.
20

(Gzleme)
gzleme, ecc? bi aO arbonaTatsn iine, bi a? sirke orsun, bi aOundan
sracm y oycan. duzunan, accOl? duzur eyinen, duzlu suyunan gzlemeyi
yuurcan. getircen, aacan bi de gzlemeyi. o?laynan aacan. ad?dan sor d yda, iine
peynirli de onlur, sde de onlur yourt, gzleme ddrizuna. biircen eyde, tavada

25

yda u gzleme u.

(Bazlama)
bazlama da d ekmeyin acc? pa? mayasnnan, ekmek mayasnnan, accO abardacan,
ld ev eysinnen ioparacan, ioparcan. un bazlama yayacan, unu da hafif yda, u da
hafif yda biecek.
30

(Ku Lokumu)
u l?umu, ekmekden accOartracan ekmek biiriken. ekmek bidelerinen berdbd unu
gzdlceciKiind d d oycan, ceviz oycan. hafif yuvarlaycanunu, le simit
eysinde ufaOufaO kesecen. ndan sra tepsiye deycen, ?arncas ekmekle d
simitlernen bidelernen berdbd, u bidelernen onlur. d ekdse ekd, eyd bekmesse ule

35

erbet gibi yapacan, sdne dkecen. u da u l?umu.

(Kekek)
kegeym tencireniraltna y soan yapacan. y soan yapacan, curu ydan yapacan, y
soan yapacan, suyu uycan. sou? su uycan. touyu uycan, buydeyi y?aycan. unu da

763

iine uycan, hicocaya omadan. ikisini birlikde biircen. biirincesi bimi dye
40

ba?acan, indirecen. undan sra bu siver peket ya sun, inek ya sun. undan atacan,
arpacan. rpnca ide kegeKoloyo. touOeti iinde, touOetinnen berdbe
arpacan, buydey de eziley. etinnen berdbe arpncas iinden kemiklerini ayracan,
undan sra kegeKolacaOu. zerinde y dkmeKisddsen taba?larnnzerre
gezdircen.

45

(Katrc Helvas)
atrc helvas, atrc helvasn ocaya suyu, erbetli suyu oycan. ekd de olabilmr, biz
bekmezden yapd?. bekmeziniine acc? su a?dacan, erbet hline gelecek. getirecen
unu, ayn?an su ayn?an tekini iind, unu dkecen elininen. bi yandan ardrcan,
bi yandan dkecen. undan sr, dkdkden sra ule ik ey bule evirecen

50

kepeynen. sra yapmamas iin acc? y, bi a? iki a? y dkecen. yanan da

evirecen, sora cevizi dvecen havanda. getiriyon ava siniye, ava sininin zerine
cevizleri bule dkdsin. undan sra u helvay dkecen. gzdlcecik tepsininaltnnan
helvay gene sdne de dkecen ceviz, altna da dkecen. tepsinin gtnnen unu bule
ezecen. ilk sift bi zardacanunu. tepside zartcan. undan sra, hafif zarTd?dan

55

sra eye dkecen, d siniye dkecen, cevizlersdne. sdne de ceviz oycan, altna
da ceviz oycan, unu basdrcan. ule basdrcan, unu ba?lava eklinde kesecen. helva
ide atrc helvas olaca?. u sca? da yinir sou? da yinir.

(Mala)
malay da ide suyu ayn?an, malann su aynayca?. malanniine bi elinden gene
60

aynan bi elinde de unnan bule dkecen. undan sra una da yav dkecen gene

764

sarmamas iin. yav dkecen, unu a? a? d bi tab alr?an, cevisse ceviz peynirse
peynir serpelekden ?aracan. sdne havif gene ule ysz bbersiz dsiz y dkecen. u
ule.

(Kulakl)
65

ula?ly yumuruyosun, d duzunu unu mes aln duz sa t m olur. ula?ly yumuracan,
yumurdu?dan sor, paz hlinde kesecen. veleycenunu oycan. se ikise iki
mes, drtse drt, unu gzelce aacan, ula?l hline getircen, meseq ula?l hlinde
basdracan. siniye oycan. iine bid orsan, eyd d engn mantusu gibi olursa iine
nohut orsun. engn mantusu iine, engn mantusu ddle. iine nohut orl bule bzdld.

70

undan sra biircen. suya atacan, ayna? suya atcan. ayna? suda ide gend yarm st d
olca?. yarm ste ya?n biecek. tepsiye gene hafiv sitile dkecen, sitilde hafiv su
gezdirecen. undan sra bi tepsi mi olur bi tencire mi olur una alacan. unun
gzdlceciKu soumas iin tepsiye yapacsanunu, cevizi mn eyi dvecen
samrsay, samrsa?l istdsen, yourdunan berdbe d eyd dse scaOolmayca?. zerne

75

gene ardrcan eyi yourdu, zerne gene bberli y halaycan.

(Sallandrma)
sallandrmayn, ekmekleri kescen evekmeyini, kvekmeyini kesecen, zardacan.
zoba sdnde zarr, bu uzine zobas. zobannsdnde zardacan. undan sor
kelemleri biircen. gzelce zardacan ekmekleri. eyi de biircen kelemi biircen.
80

kelemin suyunu zard?dan sora, ekmei basdracan. kelemleri ?aracan ilk sift. undan
sor kelemlere, bi gzelce ble bi y halaycan. tereyav da olur peket yav da olur.
undan sor teki ekmekleri ?arcan, unun suyuna basdrcan kelemlensdne oycan,
una da halaycan. undan sor ensdne ide rmz hafiv rmzdan bberi yalz

765

bberi, arabber. ndan sra rmz bber, yaniine onmayaca?. u nk yan.

85

urda elininen bule apacan, dkecen.

(Kedi Batmaz)
kedi batmaz da getircen tepside, aynayan suda hafivce a?nan alacan. su
aynaycaOacc? duzunan ble duzlu su aynayca?, hafiv duzlu su. unu aynan
unalacan. unu tepsininiine aynan ule serpidircen.
90

elinnen le le

bd?laycan le. gzelce bd?laycan. unu bld apacan, gzelce dvlck yapacan.
undan sra elininen, aynan bi yandan alaca, bi yandan aynan atacan, bi yandan
ardrcanunu. un da ardrcan, u kedi batmaz dkecen. undan sracm y soan
yapacan, yavnan berdbe getircen zerine ble halaycan.

(Yumurta Helvas)
95

ymrta helvasn, yeterin ad y uyacan, curu y uyacan. curu yav hicocaya

omadan, un da getircen yanra. unnan berdbe ilk sift yavniine d ymrta a tane..
egd azsa az bi ymrta rcan, osa iki ymrta rcan. unu adama?ll eyi yavnan
berdbe bm arpacan. undan sor unnan arpacan. hicocaya omadan. undan sor
adama?ll arpd?dan sora ocaya oycan. u

100

biimeye lca ble. byna elinde

aydrcan, unu atiyen brakmaycanart. ardrcan sor elire aya ble

gdmeycek, tavna geleceKu.

undan sora suyunu oycan, ekerini de oycan,

ardrcan.

(erbet)
erbet yapacan, erbetiniine acc? da nisda oycan. nisdaynan berdbe curlac?
105

ble ezecen. hd ezecen, u fazla ne curu olaca?. curolursa o? ble bulama gibi olur.

766

ararnca olaca?, ardrcan gzelce. tepsiyd, ocaya tepsi oycan. tepsininiine y

oycan, sarmamas iin. dkeceniine, undan sor bi elinde ak bi elinde de d d
olaca?, azyca?. azycaynanart? dlck dlck olacaOu. ble e oldu?dan sora
azcanan adamall ufac? ble e olca?. undan sora ymcen. souk da yinir, sca? da
110

yinebilir.

(Tirit)
ocaya suyu oycan tiritir. iine ymrtay ayryeten ymrta olaca?. sovan, ba?
unuriine de ba? ilkin soan entTircen tencireniriine. yavnan unu bi ardrcan.
sovan entecen. ndan s tencirede gzelce avrcan, suyu uycan, yeterir ad suyu
115

uycan. undan s ymrtay suyuiine hafivce ule ymrtay arpacan, suyuiine

dkecen ble ardrcan. ekmeyi de u tiridi de ekmeyi bi tepsiye draycan.
ardrdnn sul ymrtal eyi getircen, kepeynen ble ekmeklerzerine dkecen u
da tiriTolca?. mercimeknenolur, ymrta tiridi olur, fasille, nohut. ndan sora bi de
ymrta tiridi, bunnan drT tnesiyle olur yni.

120

(Patates Otutturmas)
patdzoTdurmasnn, topalay biircen ilk sift. ndan sor biircen, rendeleycen
patdzoTdurmas, kftesi sca?lamaya kfte olur. otutdurm her zamaniinolur.
sulusu da olabilir. yalz kftesi, patatiz kftesi scalamaya ayn ble kfte gibi olur.
tekini gzdlce rendeleycen, acc? hafiviine bi iki a ble su damladacan. undan

125

sora maydonoz baharadn atacan, tepsiyi ylaycan, dkecen gzelcecik. undan sora
ymrta, zerine rpsan ymrta rpacan. azsa ymrta, o?sa drT tene mes ik
tene ymrtay racan. gzelce yavn oca?da ayriyeten yav halaycan, zerine ymrtal
bisin dye ble dkecen. furunsa furuna, eger eyd ayazsa ayazda olur. u da ule olur.

767

130

(Bulama)
ocaya bulamac dpsn, nisday ezdsini ndan s sdnen, sdnen gzdlcecik suyu
acc? hafiv suyu hafiv su uycan, sT de uycan. unu ardrsn. bulamac unuriine
ardrdyn eyi nisday unuriine dkecen. ezecen de eyden geirecenama
dlcKmamas iin. sitilden deyil, deyvd sld tel eyld olayo y szekld olayo,

135

undan gzelce geirecen, nk basniinde dlcKolur. unur, eyiriine bi

elinden ardrcan tpelenmemesi iin. bi elinden de eym szecen, oycan uraya,
ardrcan. undan sora ekerini dkecen, ayn stle gibi ekerini dkecen,
ardracan. u gzelce ule zdlik getirdi mi, undan sora taba?lara taba?lara byk
eyese byk eye oycan.

140

(Hamursuz)
d iki a a? yourt oycan. yourd eyiriine yumurduyun u sulu indi, hamrr
eyi acc?, yeterir adar eye alacanunu. unuriinde alacan iinde orta yerine
gzdlcecik, unur iki a?, a? yourt oycan. undan sor ay aynan bi a? da
abartma tozu soda. undan sora suyuriine dkecen soday, ble ardrcan. yourdu

145

da orta yerine dkecen. tekr unu gzdlce yumuracan, u sodal ekmeKolur, hamrsz,
duzlu olur. u da duzlu olca? gene.

(Ekmek Makarnas)
oOekmek urursa eger, suyu aynayan suyuniine ekmek ma?arnas drsn. n
sora iine atsn. ekmeklen suyu bule zerine kpK geTdi mi bule acc? d oldu mu
150

getirip szek de unu szecen. undan sora tepsiye dkdken altn peynir de olabilir,
ceviz de olabilir, ke de olabilir. ma?arnay ?aracan, zerne dkecen, tekr gene

768

ma?arnanrzerine y halaycan. bu, sabah da yinir, her zaman yinir. nk

ekmeKmady zaman, uruduyu zaman le bi ey yaplr.

(Ekmek Kartrmas)
155

ekmek ardrmasn da getircen sitilde slaycanunu. undan s tepsiye y oycan, una

dkecen. dkecen ble ekmekld zarasayaca? ble ardrcan. ardrcan hafiv de
duzekecen ardrcanunu. u ekmekld zarrart?, zd?dan sora getircen iki tne
tne sa ymrtay atacan. u da ymrtal ekmek ardrmas. ardrcan t?
yimeye oycan.

160

(Tatl Brek)
datl brei, d kdni yapdnmz eyleri gzelce slaycan. bi pohcaya getirecen slaycan. eyd
sdr vsa duzlusa eger. datl brei mi sleyem? datl brei getirecen gzelce slaycan
oycan, slaycan oycan. cevizi de oycan yanban. indm altna y ekecen tepsinir.
t? bird bird oycan. iki tne de bi cevizi ekecen, iki tne de bi cevizekecen, arasna

165

y dkecen ble aynan. y dkecen, y dkecen ensdne. y dkme t? d

dkmeycen ceviz dkmeycen. hem y dkecen iki tne de bi dkecen. ensdne ceviz
de dklmeycek yav dklecek, ceviz dklmeycek. unu furuna srecen, kesecen
furuna srecen. ?aracan, unur datlsn yapacan erbetini ayryeten. erbetini
yapd?dan sora ikisi de scaOmayca?, hafiv ble lOolaca?, halaycan.

170

(ncir Uyutmas)
inciruyutmasna, sdn oycannceden. oOufaOufa? da doraycanincirleri.
ndan son bi tencireye tekini oycan, iki tne tencire olca? yannda. tencirenir bi
tnesindd sd oycan, kepceyinenezecen, ezdiklerini berikine oycan, ezdiklerini

769

berikine oycan, brk st aynaysyaca?. st bitdi mi, hepsini uyacanart?

175

gzdlcecik ezecen, ekd oycan ararn adar. ndan sora ekerinen de ule ardracan.
u brk tab odu?dan sora, hepsini u lcac? eye y rtecen, zoban vsa
zobanrsdne oycan. zoban yo?sa, yazsa hafiv ble bi dnen paynan rtecen.
yourt gibi rtecen, u da ule datl.

(Simit Dolmas)
180

simit dolmasn, iini aacan. brksn de normel ar simidinen de olur hani

yapayol, ramazanda yapdrayola. bizim meseq ev simitlerinen de olur. le le
kesdsin. iini aacanunur, ble yaracaniini hep simitleniini yaracan. maydonoz
doraycanuna, d peyniririind yauT da yma olur, peynirolur, unuriine. unnn
s, iine dolduracan. sdriine ymrta racan. gzelce ymrtaynan berdbe

185

arpacan, un tepsidd c? yanan berdbe zardacan. zartcan simit dolmasn, u

ramazanda oOm olur meseq, sfurda yinir. yannda erik hoaf olur, fine urubu olur,
ayraniilir.

(Gremez, Az)
gremez, inein ilk sd savlr, szlr bi yere onulur. ilKavzly gzelce sasn,
190

szdsin bi yere orsun. bi gn, iki gn u avzl?, inekden ble gelir. ilkisini szd orsun,
nk sondan szemessinunu. ayn bu yourt gibi birez d olur, ble alnlar. ndan so
ilk gn szdn oycan, szdn oycan. sor t? sdn eyd gremez bitdise, sdn
gzdlce ocaya oycanunnar. hi durmamasya ikisini ar? kepceynen ardrcan
iardrcan, hi durmamaya iardrcan iardrcan, tam kepce ardrsn ardrsn,

195

kepce orta yerde mldamaz. u zaman kepceyi alrsnorta yerden ardrdnn yerden.
gzdlcecik unu da d kapayn rtdsin, unu da rtdsin ayn yourt gibi uyunur. art? taba?

770

taba? soududan sora, ertesi gn verisin, orulara verisin, kendin yirsin. zerine
bekmez dk, ndan s ekd ek, bekmez dk. u da le olur.

(Szme Yourt)
200

inein yourdu yay?da dvlr. dvldkden sora getirisin d eye orsun. yan alrsn,
yan ald?dan sora, altnda ayran alr. ayran torbaya uysn. torbada gzdlce
szlr. zerne da onulur, szlr. bi iki gn torbanriine duzekecen, le sallay
sallayvarcan. u duzunan berdbe

gk suyu gene ?. iki gn gn bunu

torbanriinde, ke adama?ll da gibi olur. getirisin ba?dn ikincisi gn ncs

205

gn tepsiye, t? baa leyene dkdsin. getirisin gene ba?sn duzuna. eyd duzu
no?sansa, gene duzekerekden adama?ll yumurusun. yumurusun yumurusun t?
adama?ll zleiru. undan sora alp hlinde yapsn, gzdlcecik nere goycsan,
tepsiye mi oycan, bi penire nne mi oycan, orsun. zerine dlmbeti rtdsin.
bunu sde ke, meseq ma?arnalda ullanlr, valtda da yinir. isdeyen valtda yir.

210

bu keartO atiyen ne kfolur ne d olur.

(Pekmez)
bekmezm bdan getirisin eym. zm getirecen, nceden di zmldden de olurdu.
bekmez yaldan da olur diden de olur, hepisinden de olur. dik b? v, yalta v,
yapnca? v, ndan sor ara pmil v, herzm v. unu getirisin yaltazm v.
215

unu getirecen beylerce ddsin mes hepisini bunn hePdi zm. bunnar getirecen,
nceden arapanada ble iynddik, indi uvallda iyneneyo. d rmo?lanar?asna
nayqon serileyo, uvallda iyneneyo. getireyonunu, e yapyonamdan meseq
amezanna ya?n, ikinden sra iyndsin. gzdlce bi bidona orsun. bidona da

771

getirisin, yetiricin adar topray atsn, ardrsn. kprru. kprdkden sora zn

220

rtdsin, sablen getirisin duruluru, ble dusduru olur. unur bekmez topray olur,
ayryetenolur topray. durulur gzdlce. sablen getirisin eyi ya?sn brTdrsn.
brTdrdkden sora gene bm azana oycanunu. azandan egd o? durulmsa evel,
durulmsa, evel durulmsa, senunu getirisin d torbalar olur, bez torbalar aln. u
bez torbalarna getiri orsun. unndan gzelce szlr. szdyn getirisin gen.

225

ayryeten brTdrdkden sra gene duruluru. iynedikden sora pasa u. gzelce ble
dalarnan basdrcan. basdrdkdan sora gzelceciKunu eye alacan. unu da hayvann
da yiyebilir, toul yiyebilir, cibre u. tOunu aynatmaya oycan. unu indi amdan
brTdrmeycen, unu ardrcan ya. gzelce eyinen, topraynan brTdrdkden sora
durulacaOu. duruldu?dan sora getirisin bekmez dsine, d t? bekmeze orsun. eger

230

diplerini bez uvala orsan, unur dibindeki tortu durur. cip cip suyu ddriz, cip cip suyu
a?. undan da cip cip suyunu, u tortusunnan berdbe bidonnara orsun, unu da sirke
yapsn. zm sirkesi undanolur. bealt nohuTatsn, duzatsn. u duzunan
eyunu, hemeyidir, hem de gzel rengi olur.

772

-54ANLATAN

:Hanife Beli

RENM DURUMU

:Yok

YA

:73

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Alan Ky / Osmaneli

(Dn)
ik sift dn sibi sz kesilir. sz kesilir, indi iki kii kii gid dnevine
gelinevine gid. allahemrinnen gelini urdan sz kes. y zevine gid tlan
taraf. tlan tarav kendi a?rabalndan iki kii gidl, gelini szn kesl. sz kesti
mi t? meseq a gn sora? veyT da iki gn sora, gn sora d ki, fiqanca am
5

meseq biz e yapalm, grmlk yapalm, peki grmlk yaplr. gid ik kii gene
lema?rabsn topl. tlan taraf, z tarafna gidl. grmlk grmlKolur. yimek
biirilir, sz kesildikten sona yimek biirilir. urda hsma?rabsn gtr, gelini elii
pdr, para veril, geline para veril. ndan sora, urdan grmlKam t? altn m
da?aca?, bi ne da?aca?sa da? tlanannesi, gesgeri dnl. dnl bunn gidlken

10

satn grmlk dye gidlken, tlan tarav mintan verir, iine atledini or, orabn or,
eysini or, tlan ptasna da u verilir, gesgeri u verilir. undan stra gelinir.
ununceden trm alnr tabi. u gn meseq, ik gn gid bi kii dd ki meseq,
grmlk yapalm fiqanca gn d. grmly{ sz kesilir, undan sora grmlye
balanr. bu grmlkden sora t? bi yolda d ki, grdrme yapalm dl.

15

grdrmeye epl. unu aynna gid, h aynna gid. fiqanca zaman ta?lalalm
grdrmeye. gidl, tlannan z taraf gidl, meseq arda nerde olusa tsun

773

ta?lalrl, ey alrl. ey meseq tlan tarafn, z tarafna ey alr, za eya alr,

gyeceKey alr, hsma?rabsna alr. z taraf tlan tarafna alr. aynnaya,
aynnataya kendine alr, grdrme eysinde. ndan sor a?rablana verilecekse, dr
20

derl una, drye verilir. undan sora dr verilir, ta?l tu?ul dikilecekse dikilir,
dikilmeycekse en u zaman, bizim zamnmzda dikilir. meseq aynna, grmcel,
eltil bunnara elbisel dikilecekdi. entri, elv vd u zaman, dikilirdi. gelin duva?
saba gn, geline gydirir. undan so unn edilir, edildikden sora, d ki meseq aynna
d ki fiqan gn grdrme yapalm d. grdrmeye kl. ekmek biirilir,

25

kegeKolur, piqavolur, hsma?rabya dr davlr. dr davlride fiqan gn

bizim baa bi davlmazd, dr davlrd, basma, iki metre basma fiqanca mendil.
ndan st darsna mendil davlr a?rablara. fiqan gn grdrmemiz v, deye
avrlr. grdrmeye gelenn de, u da geline ey getiril, edl. meseq fiqan gn
grdrmemiz v, bi byk meseq kapalt gibi bi yerde grdrme olur.

30

grdrme olur, piqavl bi. piqav baa bi insan tutl, piqav biiTdiril, tepsilere
orl, ekmek biiril iki furun, ekmeyi de zlerine kesl orl. ndan sor insann
grdrmeden ?d?dan sora, tepsilerinenu verilir. u t? eyl gid. tlannan z
grdrl u gn. mes ille u grdrmede tlannan z grdrl. sora ta?ln
tu?ulunu topll. gece drme yapl bi de ta?lln drecek, btn hsma?rab

35

toplar. gece ta?lln drl. tekr unu iki gn gn sora, ik gn sora aynna
gelir d ki, bi de dne d, dikilecekleri d dne ayralm d. dne ayrr, dne
ayrr. aynnaya nerey verilcekse ayrlr, dikilcekse dikilir. undan sor dikilir,
dikildikden sor bi yolda dne ?l. dne ?lr. dn meseq dnnceden
ik furun, iki furun furun l?um biirlir, l?um. bu indi gid gene, aynnaynan

40

aynnata gid, dne szalrl. dn sz alrl, meseq dn sz alrl, dnl

774

ide u gn ekmeyimizi biirlim dl. tO onum omu gelir, dolma dr. gece dolma
drl, ona? verirl. h cumartesi gn. indi perembe am ona? verilir.
aranbaynan perembe u gece. perembe gn hereyalca? y millet. u aramba
am ona? verilir, avrlr. gene yimek biirir. bi iki sofra yimek biirir dnevi, ey
45

tlan taraf. btn hsma?rabya ourur. undan sora ona? verilir. onaOalann alr,
mayann maz. doull tutulur tabi, birafta evelsi doull tutulur. undan sora
cumartesi gn t? ntlca?? unn kimisi ekmek, l?um biirir. ihtiyar eyl ihtiyarl,
gel de dl ki, biz eye gitcez, hamam gitcez dl. hamama gidl unn da. hamama
herki pohcasn alr, gyeceini maz da eysini or, tasn or darn or, sabnn or,

50

pedamaln or, havlusunu or, pohcasn sar, oltznualtna alr herki. toplanrl bi
yerde. toplanrl, bizim meseq cminiurda toplanlrd herke, toplanr. urd hrki
gelinnen berbe aynna meseq iki tne yenge olur. bi yerden yenge, grmce, yenge
olur. gelini gtrl. eger para ekmeKistdldse ekl, parasn eger hamamc
hsma?rabasn parasn ekse ekl. sora bu gid meseq aynna aynna t?

55

bunz, btn u gn gideceKurd hamama gideceKinsannar h pohcaya kendi

pohcasna urda, ya grmce ya yengeye rek, rek hazrl, ymcek hazrll, peynir,
rek her eyi hazrll. gidl bu yengeye d ki, meseq bunu d y?anddan sora bunu
burda yi d urda, hamamda. gidl toplarl gidl yirl. hinci hamama gidl gelin,
urda? insann ne adr bl altnnar, kpeleri her eyleri vsa hamamcya teslimed.

60

herki boynundan ?ar verir. ndan sor hamamc iaplar kitl, u zaman hiciere
insanmaz. u hamamcn hamam tutulur u gn, kimse gmez. undan sora gelini
gzlce yengel, eyl y?l. geline ba?l, geliniurda hep gelini eysini, hzmatn
yengel yapaca?. unu id ssleycekl, gydirecekl. undan sora getiril gbek dana
eyi yayl ekmeyi. dda u hamamdan dda olur. gzlce urda oynl. oynad?dan

775

65

sor urda pohca yaylr. urd bi tnesi alr, bm hamamcya d ki bi tepsi gibi bi ey geti
d. tabaO gibi bi al. le oynatrl. urda gbek danurda bi de arnnarn
doyurur, hamamc unu btnunnareyln verir. ndan sor urdn indi gene
yryelekden, yryelekden gelir gelinen ey, hepsi urda? insann. kv yolunda bi
armz vd, ar dibinde urda duruld herki. durudu doulcu beklldi. kv

70

cum gn kve gmiolurdu doulcu, yhuTda urda durmuolurdu. urdan gelini

alala?dan, arala?dan gelir gelin. doulcul, eycil gelirl, berbe heP berbe gelirl. u
zaman araba maraba yo?. gelirl inci, herkievine davlr, yimeyini yir, tekr gene
gelinievinden doulcul gene alaca?, gene iy, bu sef na evine gtrr. na yerine
gtrcek. na yerinde gzlceciKoynl. ekisini eken ek, parasn veren verir.

75

urdan gelinevine gelir, gelini iki ar?ada olur, na ya?l berbe yatl hep
hsma?rab. urdan herkievine davlr. onaOolann uleyecek ona?lar alr. iki
ivitse eger oynl, pl ona?lar seqavatl gene doulcu. doulcu ddkc
seqavatlla. u gid tekr brkn alrl, brkn de ep seqavatll gene. gene u
durdu?lar evde olur bu ona?l. gece de olca?, gndzn de leyecek bitecek. leden

80

sora t? kvinsan oyn. kvinsan oyn, gelin bin. gelin binesiyecek bi tne
onaO maz kvde. gelin, arabaya arabasna, demiraraba vd u zaman. u zaman
kzarabas vd. kzlere getiril, balna yemeni bll balna. u kzarabasnda.
u eye alr kzarabasn ekenadama alr. kzarabasn bi iki gnnce,
kzarabasn gzlcecik eyinenu incir. incir eysi ble bklr. unnanarabay

85

ssll. cmiden eyalrl, yay alrl, yayynan da rtl. ndan sor bz arabac
ik gnevel tutulur. ertesgn

tOarabac bindirilir, gelini alr bindirir. u

ona?l gid, ona?l gid t?. uleden sora getiril bi meze mi vercekl t? bi ymek

776

mi vercek, tou? mu vercek, u zaman kv deliannsna. kv delianns bunz, u

alcl bi yerde toplanr, z kv geleri. yimeini yirl, tou?ln yirl gelinmaya
90

gidl. gelinma?danu zaman gid, binl yidikden sora gelinmaya gitcekl.

gelinma?dan

sora,

t?

yava

yava

oynaya

oynaya

tlanevine

gidl.

amezanndan sora da in gelin, amezan nnden de in, sora da in. ndan sor u
gelin, tOtlanevine gelin indikden sor, gelini meseq yengel z taravndan ik
kii alr. u zaman gelin orulu olur, orucunu bozdurur amezanndan sora. u gn
95

gelin orulu olurdu, h oru tut. unu yimeyini yidiril. at? yengel unu hzmatn
yapl. dmtn?l dmda yap. gelineve girken iit iit, arpa bi de eker, para. iit
ey pomu?. pomuyun iinde iit oluyo ble ble. unu gzlce ardrl, atl sdne.
yalz bz meseq tlan yengesi hazrl unnar. tlann yengesi tlana yardmed,
z yengesi zlara, z, geline yarmed. ndan sora u am, t? dmd eye

100

gtrl. bi sovra iki sovra yimeKolur. dmd aynnas ouTdurur, yimek hazrl. u
zaman, u am kv hocas olur, nipah yca?sa nipah y. ey nceden yldsa e
yapmaz. gene hocaya gene avrlr, omulara avrlr. bi iki sofra orl, yirl. dmd
eye gtrl. undan sora bt{n kvt?, can isdeyen kv eysine atr, dmd
getimeye. getiril dmd uyl. yengel meseq urbeTdes urda baa bi odada

105

yatabilir, ey kvdense gidl. undan sora sablen ? gelin ?. gene zilif kesilir.
mjde edl meseq, tlanannesine mjde edl. tlanannesi u yengelere bil
veri, mjde eysi verir meseq. undan sor zilif kes. geline zilif bu salarn nnene,
borayca? zilif kes u sabah yenge. yenge zilif kes sdn, gydirir gelini eyi,
gelinnmni gydirir. undan sora tlanannesi sablen, amdan z taravndanorta

110

yerinde u gzleme, seKizon tne gzleme, bi tne tou, bi de datl. t? helvasa helva,
ardan bi ey, yuT da ba?lafa yaplr. mes onurunu z tarav arabasnnan berbe

777

gelini amlek t? amda olabilir, gelini ikindinden sora gnderebilir. urbeTde

olus gelinnen berbe gid. eg kvde olusa ikindine ya?n z taraf yengelnin biri
getirir. sablenunu getiril, hsma?rab tsun, evdeki insann tsun, u touyu tsun gece
115

dmda touyu orl, yisin deye. ama kimisi yir kimisi yimez. sablen hepisi birlikde z
gelini

eysinden

herki

dad.

indm

gelin

gldi

mi

sablen

aynnan

aynnatanelini p, ?. undan sora goulara avrlr. oulara avrlr. goul

getiril gene, ayn u arpaynan gene eker, arpa, ey gelini tane drT tane meseq b
by kesilir. ble tutl, iki tne de ocu? veril geline. bi tlan bi z veril, tutl.
120

undan sora u unnzerine serpilir. aynnaya gydilir, eltilere gydilir, amca

arlna tsun. hepisine de sraynan gydirilir. aynnan yerine gelinoturur, aynnas
gydirdi mi, gene hani aynna gibi tsun, otursun gibilden. undan sora ?l hepsi
gydikden sora. t? tef alnr gene, nceden tef vd tabi, tef alnr. hsma?rabya
da onum ouya da gene yemeni blanr. byklere mes oulara. tekr duva?

125

saba gn ey dovullus, ey btn hsma?rabntlanna sablen yemeni blanr.

dovul gene sahat do?uzaca?, onaca? dovul gene alnr duva? saba, pazartesi saba.
undan so t? dovulcult? paras verilir. insann da leyecek urda oynl, davlrl.
lemevine davlr.

(Ttn Yetitirme)
130

ttn bu aynn divan bykl{nde, indi ttn eysi yeri hazrlanr. getiri unu, ttn
eysini gzlcecik klnen berbe eksin. kbrl hazrlanr. kbr, dav kbr de
olur, ev kbr de olur, hayvan kbr. getiri hemen hazrlsnunu yanbanda. unu
drm?lsn gzelce azsn, gzelce azsn. bunu eysini ey urt girmemesi iin
gzda atsn makineynen. undan sora, unu yeri hazrland?dan sora oO

778

135

gzelolcaOunu yeri. dvecen, dvdkden sora, getirin klnen ardracan bz

ttn toumunu eksin. bu toumz sen kendin de alsn, unu eyl de veri, ttn eyleri
de ttn u ekisberl mi dadayo t?, kim dadyosa. ttn eysinden dadrl unu.
undan sora ey ttnmse, m bi eyse m yerdenalcanunu. gzelce unu ttaynan ble
paspas yapacan ble ktktkt dvdsiunu. undan sora ekecenunu. ekdikden sor

140

getiri, kbr gzel kbr gzelolca?. kbreksinzerine. undn u kbr

hera?am sab sulaycan. szeynen getircen, a?am sab sulaycan. undan sora,
sulad?dan sora yetiiu. yetiir bl, unuotunu yapacan, arada otlarn yapacan.
gene meseq sulaycan. tOunu alacan, yerini de hazrlaycan, ttn yeri hazrlaycan.
oO gzel olca? ttn yeri. getirisin bule tr tr bule tr gibi ble ekecen, ttn

145

zamn geldi mi t? zamn geldi, deycen. unu gidecen iki kii, kii t? skecen
gzelcecik. ufac?lar alaca?. byklerni skecen, seleye oycan. undan sora seleye
odu?dan sora zerine bi eyslaycan oycan gzelce. tekr dikmeye gidecen. unu bi
kii ekecek ble, sra ekecek. bi kii sulayca?, bi iki kii de dikecek. t? bi havta on
gn bekl u. az? v hususi demir az? v. ble ble demir az?l v ble dabanca

150

gibi elinden tutuyon ble. u ad eysi olur. ble unu azynan dikecen. on gn
biravta sora da getircenunu, eger hava ble iyledise azacan, undan sora azacan.
ba?dn acc? le byd m, unu sab on gn sora biravta sora dip yapran alacan.
undan sora dip yapran alacan, tekr bi yol t azacan. ikinciye gene azacan. t?
ncye u orta yapra? gibi, dip yapraO gibi olur gene u. enavara yapra alsn, u dip

155

yapra dsin. unu dkecen dibine tekr. unusdndekini gene de u dip yapra olur.
unu da racan gene. racan, dizmeye gelecen. unu eger savsa savda urutcan, savda
deilse evi meseq eylerine, bz ar taraflann avacnan a?acan, uraya asacan, ip
ipolur, llr. una gre iynel olur meseq le eyiynesi olur, ttniynesi dl unu.

779

unnan gzlce dizecen. ey o?sa insan yapsn, azsa kendin psn. ttn rmaya
160

erken gidilir. seni han?sn, eger sen meseq oul dl ki, undanevel gidem dsin,
erken gidsin. ey eyse o? ttn insan fazlasa, erken gidl. qkzleri ya?l.
qkzlennen berbe qkztsun, fenertsun nceden araba yo?du tabi eekl vd,
sard? eyi seleleri sard?. arann??an gidilirdi. sahat de gidsin drtde gidsin
senitOinsanna bl u. unu rsn gelisin. tOiki yk m rcan, yk m

165

rcant?. t erken getirile meseq, unu toplayan ayriyeten toplayanolur. sen rsn,
tOu insan ar?adan topl, selelere sar veya eeyinen boyna eek boyna
selelerinenunu herkiinne seleyi yatrz, kni hline t? han?s arTdsa, ama da
gelirl gene u insann. ttn l ik sever, sever drt sever rsn. undan sor
pasal yapsn, asdn, uruTdun, evireyosun meseq bm yirmi gnde, om be gnde bi

170

evirisin gzelce. uruTdu mu kle hlinde ble toplsn, assn. eye kapaltya olur,
bi mes samall? eyiolur, assn. ey ttn uru gibise ba?sn, hayvannar vs
meseq ahra assn turnu?lar. id turnu?, ttn{ topladyn turnu? demeKide. u
turnu?lar gtrecen meseq, ey ahrlara ymasn dye hayvannaar?asna assn,
urda ym. urdanalralr bir bire getiri, yapsn. ey hava yma?sa ar

175

yavayo y, yma?sa eger, hi e yammadan, gtmeden de ymayabiliru. getirisin

bir bir tOundan sora unu pasal yapsn. pasal bule dibeK gibi evirisin. undan
sora dibekden tekr u acc? biraz durur. undan sora bi de getirilir eyolur, a?lma
gelmedi u. unu ayriyeten gen ey yapdrcan ble. aha ble ble unu ayriyeten iki tta
or, ble duvara or, undan sora unz gzlce istifl, bl eyinen uvalnan bl unu.

180

unu a demet eyi olaca?sa art? , gzelce bl unu a?lma gmedi benimu ey.
undan sora t? ekisper gelir, kve ekisper gelir. ekisper bt{n ttnlere ba?. ndan
sor meseq kimin ttn m, kimin m olduyu, demedi bi ek adam, demedi bi ek,

780

seni eyi d oO gzel d. meseq u fiyT d. sar olur ble hafiv kendinden ule
ule benn getirir. io?ulu dl, io?ulu ttn dl unu ble. gzlceciKunz
185

istiveddikden sor z gelirekisper ba?, t? kvde alem alem hep numara verir.
t? milleTunu araba t? ekispere gtrl. a?lma geldi denKunn, denk dl una.

(Doum)
indi bbek doacayna ya?n ebeye avrlr. nceki eyl ben kendi eyimdenannatam.
indm meseq rnoldu mu gidsin, tOannen mi sleycek, birisi gid deycek ki, ebeyi
190

al da gel deycek. gid ebeyi avrr da gelir. kvebesi kvebesi, gideye avraya gelir.
ndan sor su snr, ocu? yeri hazrlanr. meseq si, t? sarlaca? eyl, bezl
hazrlanr, leyenn hazrlanr. ocu? doum eysine ebe meseq, ebe un hzmaTed
dtsun dyerekden. baa ya?nndan da birisi olur yannda, yardmedeceKolur. ebe
srtnda ble bi iki sevd sall. ndan sora gezdiri senm. ndan soracm, otuduyun yerde,

195

yaTdnn yere, ben yaTdnm yerde doum yapmadm meseq. otuduyum yerde doumu,
otuduyum yerde yapdm, a tne ocuOoldusa. oTdm yerde doumu yapdm. ebe
ocuyu alr, meseq eyd lans, eyd lu yo?sa, u adamr mjde! mjde! lun v dd.
meseq hemen dda da boba bekld. meseq gezinir dlda bekld. meseq avlda
bede bede sun, hemenuna mjde olur. z olusa peK zr vsa eger, pek mjde

200

e maz. ndan sora indm gelir, tOunnara tabm o? sevinir, lanr ocuyur bobas.
unnara t? ne ikrmedeceyini arr. getirild gene annenir yerini meseq dpl,
yerini yapl gzelcecik yapl. ebe gidd eyir, ndan sora urdan bi kii avasaya orba
hazrl. ocuyu yatrl t?, annenir yanna ocuyu yatrl. ndan sor eger b
a?amdan ddusa sablen ?lr meseq. d bu qavasaya toplarl hsma?rab sun,

205

aynna evde gene ebeye avrr. ciyeraldrl, ciyer biiTdirild, sablen getirild,, , hem

781

qavasa da yisin dyerekden. ndan sora kvrinsan gelir. d ellende tas, bulama
yapl, stle yapl, orba biirld. d ey orbas stle, eyden stl orba biiriqd. t
hsma?rab, ionum ioru gelir. hediye getirir ocuya, hediye getirild. giyecek
getirild meseq. urda yiycek de olur gyecek de olur, getirild, hediye gibi getirild.
210

unnnara erbet yapl, erbet yaplr. b ekdden erbet yaplr. biz ocu?larmzda hep
erbet vddik meseq. ouncas erbet yapd? undan sora dalr. ocuyuntO ir? yuT
da yedisi geldi mi, anne meseq biraz anneld bbal haveslise, eyd o? ocuyuna le
eyse dd ki, biz buna dd meseq piqav biirelim dd. bm yedisinde ir?nda piqav biirir.
ir?nda getirir meseq mevldo?udalm dd. irOuuroyoz ddld. oru da dd ki ben

215

iki ymrta uyamuna dd. nk dd siz rOuurmaya gdmiiniz dd. undan sora
ocuOide gezd ir?ncs gn gezdirir. anne boba gezdirir. t? mevldo?utcaksa
mevldo?udur, va?ti yo?s o?utmaz. le byride. ilk diini gren gynek, gynek
apalm dd. gynek, ben diine bakam da dd gynek dikem dd. ilk dii biten eyd grrse,
unu gynek dikd, elinde dikd. ar mar yo?du bizim meseq. ardanma yo?du.

220

hep elde dikecez gynekleri ocu?larr. bizim zbnnn her eyini biz kendimiz
dikddim. ben drT tne ocmun hi zbnn ddan madm. hep kendim, bezini
kendim dikdim. elvarlar bozd?, bez yapd?. bez dediyim ocuyunaltna
bladymz bez. hi biz meseq sca? suynan bezle y?amazd?. biz eyinen getiridik,
ya emeye gtrdk bezleri, ya undan soracm in, tuvletldde y?d? bezleri.

225

atiyen bizsca? suynan y?d? eve asayoz dye. yazn atiyen aslmazd. ocuyu biz
imdi, anne emzirir. bi va?t bizim ocu?larmza biz mama vdmezdik. mamay yni ne
araraca?, biz r?nacak atiyen ocuya mama verilmezdi. anne emziridi, anne
erbeTiddi, anne stdenolan eyleri yirdi. ocu? sde unnarnan beslenirdi. ?

782

r?ndan sora, tOu para mamalar, meseq u nisda eyleri, ar unu. mes unnar biz
230

sondan tO iutulara alrd? bi vn ikvn, bi gece veridik bi de uleye ya?n veridik,

baa vdmezdik. le bytrdk ocu?larmz. beiye yatrd? meseq. bu m?ayo,
bunur dizme tav gdmi ddlddi. halbusu ocu? beikde meseq ocu? beikde yata yata
srt bdki de zarayo, bdki de e olayo ule. bizam u zamani o?. ben ocmur bi
tnesini bdki de ombe gn beikden madm. ocmursdn ?dym gn, bi

235

ba?dm t? lyomudu. meseq indi indi i yo?. u zaman ocu?l beiye blanrd.
havrznan yatrd? ocu?larmz biz. urda iini yapd, amdan da bi yatrd,
sablen ocu?, dd sahat ya do?uzda ya onda a?acaOu zaman. un d evde insanr
vsa ?aca?. evde insanr yo?sa a?mayca?, aamaca? yataca?. ben ocu?larm
hicalamazdm, aamaca? yatd. ocm benim yni om be gn bdki de biravta

240

yatdy zamanolurdu. mamay da u beikde verecen, heP beikde dpacan.

ocuOeyd layosa, yni durmayosa, hd unun dizme tav gdmi. gtrsn oruya
dizdirisin. u dizme iini herkez ymazd. ciletle y dklr, undan sora, sbrge
telinnen de bule ya a?sn dye, eym an a?sn dye boyna svsn, boyna svsn. biz
ocu?larmz ou e yapmazd?, ne dru drs ne hap veridik, ne do?dora gidddik.

245

yalnz acc? yeiliedi mi, ii yeiloldu mu, siydikli bezini b eyd, arnnr e
asynruray ordu?. uray ordu?, ged ddlddi ide, ebeld ged ddlddi. topra? blama
yo?du. yalnz ir?aca?, ir?naca? altna ymrta rsn, ymrta urdan aybolur, iine
ekd. eyd dizme tav geldi mi dizdirmeycdmin, bi tne ymrta rsn bezine. altna
iapsnunu, u altndan ekd. arada rsn, rmz oldu mu, gene le rsn gene

250

iapsn. undan sora ocmuzu, biz her gn yazn yalnz her gn oc y?d?. uleye
ya?n y?d?, uleden sona atiyen ocu? y?anmazd. uleyecek y?aycaz, beiye

783

yatracaz. i oOu zaman, nlca? ocuOuyusun, ocu? yatsn. ocu?lar biz

ucaymza alamazd?. sarlOiin yemeni, sar bi ey, ocn zerine sar bi ey
orsun sarlnn sn dye.
255

(Baz Oya simleri)

tesbiKoyas, darabazan, serfo baca, subay srmas, zeki mreni yan dii, am pl.,
tomatizoyas, gelin yana, nar iei, gloya, limon ekirdei, uca9lama,
aranfiloyas, ava9 yapra, maydonoz yapra, san dii, zeki mreni gbei.

(Baz Ot simleri)
260

uzu dili, ayr9, mep, ac piyam, datl piyam, anne, do9uz baca9l anne,
sirkenotu, sulu sirkenotu, domuz ptra, lblebi otu, brncKotu, topala9, aybe
otu, cincana otu, veremotu, deve tikeni, lmes tikeni, a9r tikeni, alaan tikeni.

784

-55ANLATAN

:Mehmet Emen Sait

RENM DURUMU

:lkokul

YA

:63

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Borak Ky /Osmaneli

(Genel)
benama ada? hm bi i yapman. sou sudan sca? suya elimi srmen. y yatarn,
yatmadan para azanrn. ule ide benim geimimu. ya ben heri yaparn,
benimannamadnm i yo? trkiye cumriyetinde. hayvan alrn, cambazl? yaparn,
avaOalrn, cevizalrn, heri yaparn. y burlda bizimide zm, yimeKiin
5

find, kirez, ule bi geim sloyoz. herkezin kendine gre bi eysi v, geim yni.
hayvan, oyun v yirmbe otuz tane. y urbana satyoz, ben alp satyon deK gelirse,
benimiime a?lermez. ekinneri bidik, ekinneri ide, harmannar srdk. indi
esKisi gibi deil, nceden oraynan biiyodu?, ora ora? bili misin? bilmeyon. kvde
yaadnsa oray bilisin. indi t? ild, fennd deidi. indi adam uramayo dver bier, bi

10

gnde biiyo, blayo, iir bi gnde bityo. indi esKiden kzlen ble harmanoludu
ardelik, harman yapld. ide u adar gerilikde. dven dveni bili misin? dveni
de bilisin, demeye gerekmez. harmanda da yatsn meseq. baz ble eynen esKiden
ble yaba vd, yabay bilisin. yabaynan savruludu. meseq rzE amaz, harman meseq
eyden ?maz. samandanayrlmaz buydey. e u zaman harmanda yatsn. rzE ne

15

zaman ca?? gece mi ca?? meseq sabaya ya?n m ca?? ama indi le deil
ki.

785

(Dn)
dnnd cumartesi gnam olur, misfirin gelir, pazar gn bitd dn. ayn deien bid
yo?. yimekli indm, dnnen bi deyiiklm indi yimekli meseq oldu. ama esKiden bundan
20

indi doul yo?, doul ii a?d. y caz getireyl indi. esKiden meseq kvl ba?yodu.
kvl meseq ane buras? otusne. otusne ba?yodu gelen misfire. ama indi
ule deil, indi yimekli. indi len namazndan sonr, biz deriz ky onay, at?
sizirurlda nas bilmenat? sizir eyiniz. gelen misfire ali ba?ca meseq, yanma
meseq drT tne de ar?ada verild. yni bana yardmc yimek. gelen misfire bi kii

25

ba?amaz?. ama sen dycen ki indi nas ba?yo. yimekli. adamna gre yimek hazrlay,
ama br trl tne, yanna drT tne adam verild meseq. hane unn ta?viye yapl,
ama indi ule bid yo?, indi i deridi, fen deridi indi. hd sle ba?am baa ne
suleyem.

(Deve Oyunu)
30

y deve oyunu in benim ocu?lmda, benu zamann ufa?dm. ha ide bunn, esKi
adamn toplarl, bordan meseq dediyin gibi deve yapl. ya deveyi meseq saban,
saban bilisin. sabanrucuna bid da?la ble kemik, hayvan kemiyi, unuraltndan
da meseq bi d dediyin. tTd burada bi adn falan da e yapd yni hastaland. adamr
meseq dediyin gibi gidd peneresinden bi ardulur bi or?sn. y penereye meseq in

35

burada penere urda bi d isteycen, bi. meseq ceviz, baa bid, tou?. y ble bid
sun yni ar?ada, deliannl. ama indi le bid yo?, in millet efendiledi at?. d
tekniKildledi, insann deridi. ama u zaman? mbbeti de arayoz indi. u zamanl?
huzuru. indi millet aay birbirinden, aay indi. hayat artlar arlad, artl ar,

786

oOar artl. bi esKiden ba? u ev benim. ben bi senede yapdm atl biny. bi
40

senede yapdm bi senede. kerpi deil betonarma, giride atl betonarma ev benim.
ama indi, u anda ild zorlad. o? zorlad. hayat, hayat zorlad. durdu, hayaT durdu.

(Hayat Hikayesi)
benim haytm o? d gedi. bende be tane ocu? v. benim bu hanm nc.
severevlendim.
45

ld benimilkanm. sradan bi a?yazdan evlendiKide, i

bozuldu, in bunu da kvdenaldm. iimiz o? teqeli giTdi, hayat mcdeleyinen

gedi. olu? ocu? borda indi. kendi iinnen ilgilen dedim ya. aha ide benimland
u. zlar t satmadm, t ufal. ide bi tnesi onalt yanda d, o?uldan ?mad,
ufa?l t.

787

-56ANLATAN

:Seher Karabyk

RENM DURUMU

:Yok

YA

:70

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Kazanc Ky / Osmaneli

(Genel)
urdn, uludan b tikiyodum, bda le da?lvd baca?, kt gitdim, ddm.
to?dora da gitmedim. m m dedild, ndan sora sovraya oturamayon, baca? dzelmey,
sovrannaltna oturamayon. m sun, m sun yryosun, yimek yiosun, yi diyl
yiyozt?. b benimc?, bu yamu? bu. b mdi bu da yamuOoldu. ikisi de
5

yamuOoldu. baya oldu ya. benim beyleli yirmi sene oldu. hd biciKlum v bicik
de zm v. ba?ay y lan ba?mazolu mu, ba?ay. torun, drT dane torun v z. iki
danasn, birsi osmanende, birsi veziranda. birisin be sene ocuyu mad. undan kelli
birsi veziranda. bu evin kk benyin. biz yu?ar mlleden aay indild ide. su olunca
bor indild. bizim borda deymenmiz vd, be dane da vd. deymen da, deymenimiz

10

vd. benim aynm v, aynm da deymenci yapnc duramad, osmaneye a?d. bi

srtnnurbasnnan giTdi. srtnn eysinnen, urbasnnan giTdi. bi eycik yo?. e dana
lan, dana da z vd, alabal?d?. ad giTdi. ben deymende adamn alrl. biz
kiremit kesddik hd, aha u kiremitldden, benim adam da yapd. bi amurcu dutd,
undan kelli kendi kesddi, ble izddi. bunndan deil teki yerlildden. hurun da vd,

15

huruna uyd? yapd?. hinciKat? ormancl yapdrmayl. bcek yapd?, bcek

yapd?, yedi segiz paket bcek vd. u ba v y, ucu bucay yo. lana lum kes,

788

y?dr, skdr dyom bid yapsn y?. can istemeyo, gezenti biraz. incm
ununa?rabas o?, undan unun eysi bitmey, dsu bitmey, a?rabas. siz dey beni
sdmeysnz amma dey, beni herkes sevio. biciK lum v, bi de medetlideki zm.
20

o oldu osmaneye a?d. dana z vd, un da lu yo?. iki arde birld un da lu yo?.
dana z vd n de postalad?. at? hdpisini postalad?, yoOat?. t bu
yloldu dn. emmd ou?l o? d ?dl. aam, sam demedild, amadl.
gzdlcecik ?dl buvasnn iapsndan. benim iapmdan gzel ?tn yere ddi, unu
ddi bi fakiri fi?aray dedi, badanayay dzcen dedi. ? aan o?. yu?ar kvden

25

oO aanolur. bi evde arnnlu yo?, unun da iki z vd, ikisi de avd.

birisini gend iki dana lu esgdden geldild. en hras evin, avd lana.

(Dn)
dnm

gzeloldu benim. davulluydu benim dn. on drt yanda m om be

yanda m oldum ben gelin. hd gkdm. ununablas vd, ablas baasna

30

aaOoldu. unun da deyzesi vd. deyze ama? erinden dedi, getdi yanna.
uraaman dedi. bizim dn yirmi gnde hepsi tel to?maOoldu. bi havta birisi oldu, bi
havta da birisi old. deyiikiz biz, deriikiz. ununablas una geldi, bdnununablas
da buna gitdi. bizim kve ninld, ayrld. adamn dnndde derme gydlddi. r?
dymesi olurunun. esKiden geline pul yapdrld, indik pul y?. gzld hi

35

grmezdi.

(Yemek)

789

etli piqav, piri piqavn, bulur piqavn, hepsini yaparn. mant yaparz. yazarz hamrn,,
iine ne uycsan uy manty. fasille uy, nohut uy, dt uy, ni cannistdse yap.
yumurusun yazsnat?. fasille uy, nohut uy. zardrz, zardrz.
40

(Einin lm Hikayesi)
hastayd amcan bazara gitceydi. bazardan hasda olmuurda, bazardanls geldi.
hasdalanm, bazardanlsn getdild, cumey gn ruhunu teslimitmi, ekd
hasdaly vd unun. hd ekd hasdaly. ble datl ey, herd yimezdi, duzlu ey yimezdi.

790

-57ANLATAN

:Rasim Damar

RENM DURUMU

: Yok

YA

:75

ETNK KKEN

:Manav

DERLEME YER

: Byk Yenice Ky / Osmaneli

(Hayat Hikayesi)
burann kylende o?udum. eyde o?udum geyvede le bm yetgili hocadan ide. biraz
aribann?dan azo?uyup geldiKide. az oOide knimizi cillensdnd ide, u
adar bilgimiz h. genlmmde ben o? ounlu? , ustal? yapdm. id ifcilik yapd? da
ustalnnan ble bi hanm bi ben. undan son unnanide bl i yapvardm, ustal?
5

yapvardm, iftimi srldi. undan sora bi zm vd ide, i gveylmne getdim. h ide

iki tane torun v, unnannan yaayoz h. y yetmi drt, yetmi be orlda h h.
asgerlmmi eveq ispartada yapdm drday. undan sora an?araya geldim. an?arada ide
ayaa geldim. urda alay vd. undan stna beni iursa yolladl, siq iursuna erolaraO
gitdim. an?arada ide siq kursunu azandm, gesgeri birlie geldim. urdan sora

10

teskere ald?, bu gnnere adan geldim h. pek almayanide, evde ev bekleyon. h

ide gen evi bekleyon. arlda gene gideyon le otudur, udur, budur, knime gre,
zebzemiz v canm bbdir, hayvanmz yo?.

(pek Bcekilii)
eveq unun olur, bursadan gelir. yni le oluo ununide t dtrusu tohumu.
15

undan stra ide u yava yava byr. byye byye ide bu tutl v, tutlar vere vere,
vere vere, yni irO gnde eye gelir, oza yap. unun tarlar vdr geyvede.

791

tarl gtrz, hep all. ide satarz. rnmz u zamann udu. ble zebze gibi
ble bi eylmiz uzun boylu uzun boylu yo?du. ide le le bu gnnere geldik diycem.
bcekcilm le bu o? yni, zeyirden oO or?. indik de btn hep zeyiroldu.
20

elmasnadr her bi eyinedir zeyiratlr, u ynden yaamaya. yni su gibi a?, su gibi
a?, lr gid. ununiin hep yni bu yre bra?d yni. zebze ide tomatiz yapyoz,
bb yapyoz. ide bbdir, arpadr, buydey.

(Krmz Biber malat)

u eyce zar hliyle. ndan so ba? furun v, furuna hep furunnmz v. ide furunnda
25

urudur. bidonn v, odunnan ya?arz urur. undan so deymen v burda, mztarn

deymeni v. {drz da deymende. da v, {demez, ununiin arasra ble bi
kiremiTatarl emm, yni yz kild on, yni yarm kil atlmaz. hinciKatan da
tmayo. hincik bi ydrma makinesi v. nnden ledi, indi ey elik deymen v.
elik deymen, hicu le eyistemey.

30

(Hastalk)
gzlm grmeyodu ide ameliyToldum, ikisinden de iatra?d. ide gzlk va, gzlk
da?yonemm alOtmaynca, avrl? yapay. da?yon bi le ide.

(Hatralar)
o?ula gitmedim yt?, o?ul yo?du. ide kni knime yni yeniyi rendim, esKiyi
35

renince u da olaylOoluyo. esKiden vergi toplamaya hzsi gelirdi, hzsi her mlleye
bi mmur vd. meseq nden tarlalmza heP btn veridik. r de ayr, vergi
veridik. tsildar gelir rik, btn gid unu avrd. borcu btn hePunu ddik. stra
riin her kve mmur vdil. meseq amz harman gelir, t millet npsn

792

yars saman attru. a ide e yap l yni e yap. ide buydeyi btn dadl,
40

cmilere doldurul. didemi hatrlamam, didem seferberlikde m. byk savada

han?sd u? rik nerde dn, unnar bilemeycen. z, bi bubam m ide. ble
hc? hc? yetim ml. h gk, hc? deriz. esKi kvl usl qaflar ble. rik tabm
mekdapdan ble bi mekdabndan da fiqan ?maynca. h u ynde biraz aba yollu
gidiyoz basana. esgiden ben ciara idim, ttn e yapld, stradan benu

45

ttnmaya meseq e yapdm, ekinirdim. e bu aa? ey. meseq u pulis, sivil

pulis orlda oturann v. ba?snule oluo ide iusura ba?ma. or?mayon da ide.

793

-58ANLATAN

:Fethiye ztrk

RENM DURUMU

:lkokul 3

YA

:68

ETNK KKEN

:Manav

DERLEME YER

:Ericek Ky / Osmaneli

(Yn Eirme)
patiKrveroyon zlara patmk. patiKrveroyon, tellik diyl y, aha unnar
rvereyon gene bir it. h y?admunnar mlenden y?adm da biraz m yerlnden
y?adm. n saman vereyoz da srtna saman gelir. u taraflda m mi insancla? h ml
mi? h ble eyireyon ikisini birey getireyon, bkeyon bi de bu irmand. h irman,
5

dnek dldi esgi zamaninsannar. dnek dldi, bizinci irman deyz. stna be
inenreyanunu. be inenreyn. ocu?lzmuzdan beri annelerimizule yapld.
aha ule ekip de dndrvereyosunide. orapreyon deyel televizonda peKouma
benim h.

(Gnlk Hayat)
10

sab al?tm m uzum nohut yoldum geldim tarladan. valt yapd?, indimvy
nohudu atledim, srdim, duvdm. undan sona amarlar asdm. gene yimek
yapacanama, bula? y?acn hinci. ayn ayn her gn iimiz bule tlum, amca
oyuna gid, ben gideyn biraz soan unnar skdm geldim, biras skdk. tarlada
unnar getiren deyonam serinlmnde. yiceK adan biraz soan v, le uzun tarla v

15

urda. h h uru soan. yeil soan sula? yertsa tiksin, yeil soanolur, marulolur. su
t bizde tlumide, kvmzn suyu bol da, ime suyumuz. zerzavat yapayoz u

794

tarav. anell vd, anell atladl, su da azald hincm anellden. bu ayna? v orda
ayna?dan sulayl moturunan, su moturunan. bealt oul bay fasille yapdl u
dere boyuna.
20

(Sala Yapm)
sala yapyoz ide. salayn kendimiz tomatizimizden yapd?d geen sene, bldr sen
hicolmad su yo?du. salay ide dorayoz, z sr?szldan ald?, salalOald?. unu
hemen dorayoz, aynadayozide, undan stna da geireyz, makineynen geirayz
inci. unu urudayz gzlcecik, uyyoz avanozlara, apayoz. ahanc? da le.

25

(Doum Adeti)
hab yt?, hab vmek yo? bizde. dtmu mu dtmu. fiqancann ocz dtmu diyl,
ba?maya bile gitmeyiz hinci, ba?maya gitmeyiz esKisi gibi gitmeyiz. undan sona
eirlde ocuOoldu mu mevlido?uduyl ocu? dtdu mu bizde u yt?, ymayzunu.
e bizim eirlde ocu? dtdu mu mevldn o?udayl. bebek dtdz zaman ba?

30

ba?mayzide, z nohusa arya ba?mayz, sevapdrem. esKiden nisdadan

yapld, tezle dldi. tezle dl h mllebi dl. unnan ba?maya giddik. tabaya
uyld, senince ek uysn bi tabaya, ba?maya giddik. da?malrd a?rabalan
ocu?lana hediye ide, pah st getirildi, da?malrsn, altnalrsn. o? ya?nntsa
altnalrsn, yo? tmassa elpise alrsn. rO gnde r?lla. esKiden urbalar gyldi,

35

ocz ucana verildi, gezdirildi. ocuyu npsn, r? suyu sdrsn, r? suyu

saysn. ocz banyo yapdr, tepesinden r? suyunu dksin. annesi iapdan geliken
annesine verisin. undan so alrl rOuurmaya gidsin oulara. kni a?rabalana,
esKiden hepsini gezdi, indi kni a?rabalana gideyla. duzlsn, na srsin ble her
vucudun, aya?lana, maya?lannaltna. barman duza bandrz, zna duz srriz ble

795

40

z o?masn dye. ndan sona h nay da aya? barmaklannaralarna, ellerine

aralarna barma?larnnaralarn hep ble nalsn. aya?lar sonra bimesin dye.
gzelce y?rz., sar sarmal esKiden ble unda? deyveridik le blarz. unda?
yapd? bule. esKiden cizldi, ben boyna cizdim. cizdim ble srtlan cizdim. ciletin
burnunan aha bordan blebleble ptrptrptr an ?. belininolduyu

45

ymsn. u alalannsdne yapsn. belininolduyu yere ymsn. esKiden ledi,

hincik ayr a?d. gelinciK girmesin dye. hasta olan ocuya kvde ule yapld. ey
ordu? biz, annemn ey orld, soulcan ?arld. sulu yerlden soulcan ?arld,
gbeklene orld ocu?lan. atelendikleri zaman, palaya uyld soulcanlar. undan
sona ceviz yapray orld srtlana. anam le yapld biz ocu?du?. ateini alca? y

50

gbeyine orlad soulcanlar vayr vayr allahm. ymrta rld. gelinciKoldu mu

ymrta yudm. bezine oyvdn m cOrtverisin htrT dye alr, ymrta gid.
bazs gitmz. aha gitmedi, gelincik yo?mudu dldi. hinci gelincik mi v, ne dizmek
v ne bi v.

(Cenaze)
55

cenze ld m seq verisin. undan sona hep toplarl, kevinini bisin, cenzeyi
yatrsn, y?sn, kevinnsin. ble masa gibi ey v y?aca? ey, ununzerinde. batan
aptesaldrsn, sondan gene aptesaldrsn. undan sona iavasndan tutsn elinnen,
bi elini de gbeinden l. le kere aldrsn, aptes tutaca? m tutmaycak m.? baz
gelir. gmedi mi, undan son gelirse getiri, bi pamuyu topsn or so?sn, cert gelen

60

yere. yenden aptesaldrsn, kevinnsinide. tabuta orsun, dovaynan all?ber all?ber

deyelek kevinini rtsin. imesin arn dye baO oruz. gerekden de unu omad m
i. omad m arn i. ma?as orsun, baO orsun, demirleti ide orsun. benim

796

aynnann z yo?du, alt sene fenli durdu. ikiciK gelini v. baa gelin demezdi, oca
yzl ddi, oca yzl dddi. benim dedi zm yo?, baa sen layv dedi. a benim
65

anm!

derdi oyu?, ii oyuOanm!

znolup,

derdini

dkemedin

derdini kimselere suleyemedin anm!

anm!

dye

vasyetini

yerine

bi

geTdik.

gerekdenladmama. srtmda gezdirdimunu. lmeden annaamazdOama gene

ldy zaman alt sene yatd. alt sene yatd, ama srtmda gezdiridim, gomulara
otumaya gtrdm. aydudu dvennen yanna gtrdm, fenliydi aynna.

797

-59ANLATAN

:Sabriye Aldrmaz

RENM DURUMU

:Yok

YA

:70

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Boyunkaya Ky/Osmaneli

(Genel)
yatayz h npam bi i yo? tarlalda bizim hi. ekemeyz, biemeyz. yapamayz h.
esKiden yapd?. ekdik, bidik, herey yapd?. oca oray elimize ald? md ps
ps eddi, aralda azm azkan:

ana beni aldr gezdir

tabuduma glld dizdir
ana beni z m sandn?
on barmm dz m sandn?

10

ndanule ard? ndan sora:

ilefgenin alt yan isgele

benim yrim giTdi asgere
aylarca yllarca nasl gsin teskere?
15

798

u bi havadan alnrd.

oyun seni gden oban gtmesin

gTdy yerlde otl bitmesin
ara oyun oyunnarn meleyi

20

aO oyun da oyunnarn meleyi

unn ?dy sene radiyelen altlna giddik, bizunnar yapld dinncez dye. hinci
at? yoOat?.
25

be be be barma?
on on on barma?
olur mu ble sevmek
lannara zor gelir
be bi verip zma?

30

dye slenirdi.
esKiden yz binira para o? parayd. yz binira, be yz binira para, u zaman o?
deyil mi u zaman? u zamann o? parayd. le le ide verildi. yz, iki yz dken,
baa be yz vddil. yabanc kvden geldim ben, baa kvden. tene altn da?vdl,
35

unu da aldl, harcayvdl. vdil mi? avdm ben. kege vsldi, ne e alca?l.
beklmiyin. u da odu giTdi emme. ir? do?uz yanda ld. amcay grmem mi?

799

amcann zatan buvasnnan benim buvam onuurld. esgiden hal, aryola ule ey mi
vd? yere bi yata? yap yatd?d. yodu olum. mind, pamu?dan mind. pamu?dan
mindl olurdu. pamu?dan mind basd? gelinnere esKiden. und sona bi de
40

gynekten eiz serdik bl gyneklden. adam gyneyi ayroludu, adn gyneyi

ayroludu. yl?, pegir, evre... h serldi unndan serldi. rtm ide ble ara
yl rtml olur ble. emb driz, aOrtme driz. nden aOrtmeydi. hamam
beyaz ddik. siyh denmezdi ara denirdi. atO ayr tepesi aay dnnce, qaf deyidi.
girdik yetmi yamza.

45

(Yemek)
meyur yimmiz bizim eym, kegk, mantz. en meyur yimmiz bizimu. bi
misvirolduyu

zaman

da

unnar

biiriz,

yimek

yaparz

ramazannda

uruadrmaOimn. bl gene hepsini yaparz. vrmd, rkdi, brkdi hepsini

yaparz. vrm, noutlu vrm yaparz bl vrz vrz vrz gbkli gbkli saca
50

deyz. bi de ble uzunuzun vrd?. yu?ay yazarz, yu?ay yazd?dan keri noudu
ezeriz biz. noudu bule atarziine yu?ann. vrz bule. noutlu yap, cevizli yapsn,
datl yapsn, ceviz atsn, da dksinsdne u da datl vrm driz, noutlu vrm,
spana?l vrm driz. eirlde brk deyel. han ble at at brei yapayl y. ide
bizim de unz o?laynan yazrz, o?laynan yazrz ayn biz at at brei gibi vrz, una

55

biz vrm driz.

(Hastalk)
ah glm a hasdal? v parkison v, asdm v, lp v, tansiyon v, romatizma v,
beynimde dam t?an? bi dam, u v. t ilerlde o? fendmemme. doTurnan
durayz, doTurlara git g.

800

60

(Mani)
eveli mni atld, tarlalda trk avrd?, o? avrd? geken emm hincm...

aral?dan candarmal ba?ay

candarmann urunu beni ya?ay
ana ben hasdaym bana dokTur ba?ay

65

ocu??an, gelinnikken ourudu?. tarlalda here azd?, o? ard?.

(Dn)
esKi dnn, baa kve ona? veridik baa kv. ndan sona at? dnn dovulunan,
zurnaynan yd yd deyil yni. dovull olur, zurnal alnrd, ne dl una rnata.
70

onaO gelirdi, ona?l ble ol ola gelildi, trk ara ara dovul arlamaya giddi
ble, kvn bandan. gelini bindiridik, d gonaOnden ata bindiridik, esKidenata
bindiridik. hinci atO ayr l gid gibi tasiynen gtreyal. ip, bindall dl hinci
unndan gyilirdi. unn yeil, dz rapdeennden. altbarma? dldi, utn dldi.
bizden esKil altbarma, ibrhime, bi de kutn{ bi d ey zrhl zrhl. itri v v, unu

75

biz gymedik de bizim annemin vd. bizde cetek yo?. altl sl olurdu bunn.
altbarma? dsin, altnda alv stnde gmnek. morolur ble zrhl dldi ocanamn
vd benim. bindall deyel, indi televizonlda gyeyol le unu. urda gyenn le
elbise gibi. bizinkil ble alv gibi st ayr. atl undura alrd? esgiden, atl
alnrd. evelden potin gibil olurmudu, blama undura dldi. evelunnar

80

gylmidi, biz atl undura gydik ble, bc?ld borlar. atl undurda, aTd?
giTdi. bizimkil tezeldi. atl undura, blama undur, ipdik gydikdm. tarlalara

801

gidken ipdik gydik. ayn ble olurdu aha aha tellikl gibi. terlikl gibi olurdu ipdik
denirdi, nayqon deyildi y satyan, satyan deriden yaplmd unu. satyanndan,
unndan gydik.
85

(Hdrellez)
batan yu?a yapayz. biravta nc om be gn nceden hazrlanayz. bulur atleyz
buluru olann. yu?amz yapayoz. ayr gnne gre at? piqavlar biireyl, ou
kvl geleyl, yiyz ieyz ayr. urann okunay, urano?uyl. o?ulunnnde
genl oynl. herey rteyl ninn zlara hereyrteyl. hediye rteyl embdi

90

atletTi. aynna rtd, soya?rab rt. ben hereyrtTm m benima?rabam da rt.

rtl, ule yapl

802

-60ANLATAN

:Gler Akn

RENM DURUMU

:lkokul 3

YA

:71

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Hisarck Ky / Osmaneli

(Gnlk Hayat)
benaltda ?arn uzum, namazm larn. altya gmeden aptesimi alr namazm
larn. ?arn, amdan bula?lar y?amadmsa y?arn. undan son aym orun
ayaza. ymrta biirceysem ymrta biirin, patatiz zardacaysam patatiz zardrn.
undan sona unn valtsn yirl, ahrda da hayvannmz v, unnara ba?l. ben ayri
5

bula? y?a, knge sbr, ocuya ba?, ulennen gene yn sofray urarn, ay
hazrlarn, yimeyi hazrlarn. unn yirl gene hemen sofra ortal?da?an hadi gidl i.
yendenama gelen ayn. unn ba? tarlada bki oturul, benoturamaymevd. bu
ocuyu gezdirmek istey, srtma bindiriym. unu srtma bindirken mutva?da orba
piiriym, bb zardaym, hem ocuya ba?aym.

10

herey yaparn, mant da yaparn, brek de yaparn, fasille de biirin. sorarm zabahdan,
tlum! byn ne piirveren ben size? ana! ne cann isteysa unu pii, dl bana. her eyi
piirinide, ne bilen.

(Brek)
uru yu?adan brek yaparn. uru yu?adan, iin patatizi halrn, unu erendelrin,
15

iine iki ava da soan dtrarn, un da ardrn bl. unu iine yu?alniine bl
pamO gibi olur ble. slrnunu, yendenslrn. altna pi tene yayarn, pi t yayarn.

803

undan sona iinin malzemesini atarniine. yavnan avrnunu gzlcecik.

arabberini, nnesini iine atarn. undan sona ide unun bl iine atarn. undan sona
uzinemiz v. unu sdne de getirin, iki a? yourt uyarn, y uyarn, unu rparn,
20

sdne ble yayvarn, pamO gibi zarr. uru yu?a dl ide.

(Lokum)
son ba?dm ekmeK kesadoldun mudu, hemen birez ceviz rarn. ndan sona pa?
maya atarn. ndan sona acc? hamr yumurun, getirin ceviznen yassldrn ble, iine
atarn cevizi bolcac?, unu yuvarlarm ble, iine keserim ble, bi l?um yaparn. h
25

bkerin le, l?um derin. ulennek bi de ay yaparn. peynir de atsanolurtlum,

haa da atsanolur, her eyolur. ide ule ule yaparztlum. h her ey ymad m
tmaz. fasille biirin, bb zardrn, borana yaparn.

(Borana)
bberi zardrn tavada hincm unu gzlcecik. undan son ik samsa? soyarn,
30

ardrn. borana driz, eyiniine atarn. yourtlu bber, borana dl ide, evdenule
grdk biz. dolma yapsan dolma yapsn, ey dolmas bb dolmas yapsn, yapra?dan
da yapsn.

(Cimcime)
hamr ble paz dutsn, yazsn bl incecik. kessinunu ble drt ke drt ke.
35

undan le ucunu bi yer getirisin ule. s? s?varsn s? s?varsn ide ule

yaparztlum. cimcime drizuna.

(Paral Makarnas)

804

paral ma?arnas drim ben. u da baa u. gsteriverem size ben. cO rlm bu,
sal?m ma?arna dl. buna da paral ma?arna dl. hinci unu yumurusun, ben
40

hicunnara inanman. knim yumurunemm, at? bu yl hi dermanm yo?, bilmem

yapabilir miyin bilmem. yumurun, yazarz, a tene? yz tene paz. ymrta atayola
emme ben sevmiyon ymrtal, io? dye. hi bi atman. unu gzlcecik yazsn, ince
yazsn u paral dediyimizi, tekini cik bi aln yazsnunu. unu ben hinci iki pazy
birden, herke bir tene kes de, ben iki pazy yuvarlarn ble unu yapmaz,

45

yuvarlarn. elime alrn p?y amn pay, hamr pa?lamz vdr. unu iki iki keserin
ben heP ble. ide ule ule uruturuzunu. z paraly huruna oruz. z unu ba?, keli de
bisenolur z peynirli. iine birav da pirincatsan t hoolur. yan da bol atsn.
pirinci atarsn iine, le birav piriatsn. undan sona ma?arnay da atsn, duzu
da atsn. undan sona boaldvarsn, bu aynad, biince. unda sona getiri bu yavn,

50

sini pirin attn m, ke atmsn. pirinci tmassa, ke atsn

805

-61ANLATAN

: Zahide Kaya

RENM DURUMU
YA

:Yok
:92

ETNK KKEN

:Manav

DERLEME YER

:Selim Ky / Yenipazar

(Hayat Hikayesi)
gckden

rsz

gdm,

pedirigeyiridi bize ba9rd.

buvamzld.

anamz

ivt

srrdi

va9dan satvdl, rsz olusar nlca9?

aamaca9.
buva yo9,

verivdil. hade giTdim ocaya. urda adam da bi senede lvdi. bi senede ld, buna
snadan vdm ayr. bi t amanr, bundan yid1m sopanr haddi hesab yo9. o9 dvd.
5

olura dvrdi, maza dvrdi. harman ardrdm, vy bzle harman ardrlmaz d

deh deyveridi ar9amdan. y o9 drTd nodul. arnm szlrd da vay aynnam ne
drdi? gevrlOasdas drdi,  depberidi otura9lamdan. az dili sa da deyvse
bircik. zle zle ne drdim? bu dny bzle baolum 9 drdim. badu.

(Genel)
10

evel pedirigeyiridik, bez do9urdu9, pamOatrdk. bi de y9rd9 u bezleri, dik,

gyrdik bacmza. hinciki gibi bzle alv m v? hep bezdi gyd1miz, evelzleydi.
yetmezdi ki bez, yorganr arav bez, yatrii bez.

bezi boyrd9, iine pam9

deprdik. yo9, hinciki gibi yoOevel. fakirdik, millet fakirdi. hinci bollu9 dyor ben,
herey bol.
15

(Bir An)

806

aman uzum hinci pek bollu9. hinci gel asmahardan yiyoll, pek bollu9 uzum.
hinciki gnn bitmesir, esKi gnn ger gmesir. harman yaprd9, ocu9l fa9,
ocu9lm vac9 vac9. eeye ocu9ln birini bindirin, birini semerine, birini srtma
bindiridin, hade dereye panar azmay git. harman gelir. harman aldryoz y. harman
20

bzle hinci moturl yo9. ineyinen, kznen harman aldrd9. gnde bi harman
yaprz, harmanolur, yarz. sprz yamac9 yamac9, savrrz, u ocu9l durmaz
harmanda. ocu9l faO uzum, hindiki gibi deyil. azma gideriz, yol azsr gibi
ta9r ta9r. hinci moturu ekveryol kfr kfr hinci, azcm gelyo vall bu yada. ne
ilemiz vd. hincikil oOrahatda, yaayoll amma bu rahat hi gitmesir.

25

(Bir An)
hinci bi gnneyin pan azyodu.

iey mantl9lda.

zlendu yimek yidik,

anamgill yaTdl. bizim canmz s9lyo, uy9umuz mu gelyo? gen zyz. depeleri
gezken gezken bi glet v, su iyolrd gleTden. adamr biri getmi su vidonu,
omu gledirsdne, sovusur dye. biz de suyu d9 boalTd9 gledir iine. gdik
30

anamgilir yanna, unn uyuyoll. aldrdOunnar. adam gdi oray, su icek yaz9.
knhdu, mma npcar? adam anama rnedi, bu vidona ndu bzle? dye. anam da
hac day! aral amlrdr dedi. bizi deyvmedi, adam aama adan susuz bekledi
yaz.

(Bir An)
35

sdanbula giTdim. bizim aar atda kirc v, atnr sd hep ar dolmu. atdan
arlar zobanr borusundan aar dru boalTdm. ieyden, bolu9dan, bacadan. deqla
e adi de alt atda. ben ar atyonamm, a9lma bacanrakc gmey, houma
gidyo. u ar, erimi. btneve dolmu suynan. e gadi de otmay gitmi, evde deyil.
amnan da iar gdmi otma9dan. eve bi giryo, com com su dolu evirii. anam yaz9

40

ar bilmey heralda demi, sul m patlad 9? dyomu. sul m patlad 9? evde ne

807

v ne yo9 unnar sermi. benim de a9lma gmeyo 9u, dyon9u all all bu ar bu
srada neye paspas y9ad 9? dyon. sna anam gdi, bizimevi su basm dedi anama.
hi bacanra9d, arnr da a9lna gmeyomu. anam glmey balad, bizim gevr zl
yahmdr dedi. kvde beni ocaman zl, yannna atl, bere kirliK gydirilrdi.
45

bize gelirlmiide, bizimev ayvenir arsndayd. urdan lanlara ba9ca9lrm.

unuriin beni atl yannna. ide esKiden kvlde zl oOolvlrd, i mi vrd?
bi yer yapdl, adn tekel odul, ceviz rlrd urda om be yirm tene z. fetyeyner
bere hade dilencilik yapr dedil.

hinci urlda ltvaanr

pontullandan gydik,

giTdik, dilendik. biz debirem yerlendenyiz dedik. kimeni ek very, kimeni ekmek. bi
50

de deyol k trk arr, iqyi szler deyol. biz ne bilem iqyiyi. kvde bi yal ar v,
unur yanna giTdik. fesn ocna v, unnara giTdik, gck ocu v, bizi grnce
or9du. fesn ocana bize urdan ekidi. ocvr a9ln m alcrz? dedi. sna
adOamm oca kv doland9. topladlmz geTdik, yidiKurda. blel du
ide, t o9 v mm unutdum ayr

808

-62ANLATAN
RENM DURUMU
YA

:Aye enel
:Yok
:78

ETNK KKEN

:Manav

DERLEME YER

:Kmbet Ky \ Yenipazar

(Hayat Hikayesi)
bei bu dnyada bem, bei te dnyada. borda hi dmadl, kvde. inci burlda s9nt
m v, ey mi v b. gel1mizde 9, kmr m ya9mad9, alt paget bceye mi
ba9mad9, sr spa m yo9du. buvamrevinde d, ocaya geldiyim yerde d alt paget
bceye ba9d9. yirmi yamda evlendim, bzle mllemiz ayr zle u ad aramz vd, h
5

para. yirmi yanda evlendiKide. istedil, istedil de buvam da be yz birnira

isdey, unn da vmeyoll. unnar dnneri oldv vdil, buvam da rmetli vdi ide.
ndan sra dn yapdl ide olu9 ocu9. h kvlen dnneri 1 olur. aama ad yimek
biirisin. h emm alabalO gelil, ona9 dl. gelil y9lrl, hadi arnnarn
doyurusun, 9l oynl. oyna ba9amoyna. ona9 herkese veril ide, rik tabi sara

10

da veril, sen de yimek biircen aama ad. da9dl da9dl damazolurl m? esKi
yzlkl vrd, ocamand unn. yzlklerinen lira eyrey kpe. altnunnd.

(Anlar)
lumuz yo9, yedi z ardayz. y9, em byklerimiz t sdanbulda ald. apdlla
derlrdi, bu panada alrd, em by.mz una vdyd. le hasda oldu, sdanbullara
15

gTd rmetli enidem. urlda feydetmedi ide, 1 olamad, ld. aracmet

mezarlynda gmdl bam. rmetli enidem d ble o9 yni fipre ocvnan
onuurdu, fipre 1sannan onuurdu. enide dedim b, unnannan onuuyor ddim, bd

809

unnannan onuur9an zevk duyyom baldz dddi. hi yni byklk yapmazd. eyde
ald hacda, hacya gitdi hacda gald. emme ny? alvi ey y temiz, han1 kimseynen
20

byklk yo9. yni byKadamym deyip de iyneyip gemz, zle 1sand, hacda
ald. diy ardal kvld ldl, aldl ide nlca. kvlde 1san almad ayr.
te gn giTdim kv, her yer amlOmv, ralOmu. burlda deyom nas
durmuuyuz? deyom. h bzle bayr bacaOzle hep, yo9 durulur gibi deil. h urlda
va9t geirdiKide. bi it kzrolur, ineinolur, tananolur. herkes le b1 yapd

25

inekdir, kzdr. kznen if srl, harman srl, inciki gibi mi? inciki arlara i
mi v? y, hep alalal. y9 y9 ne elefdiriyi. qamb, andil dl. andil
ya9sn, ier dar gidsin elind. qambay ya9sn duvara assn, zle. mllede emel
v, sora byk su getirl bl y.sekden, bosdan, fasille fizen dikl, unnar sull. hana
ble uza9dan gelir ble. yaylal dl, yaylaldan. alt dene mi ne ev yapdrml urlda

30

yaaylm, kimisi tou ba9aym, kimisi inek ba9aym, kimisi bz ba9aym. sen
deyel git de bi gr deyel. herkezin kendi furunu v. gece horuztnce kdm,
ekmeyi yumurudum, sablin r9an huruna bra9rdm h. hadi ie gitcem ayr, huruna
bra9dm iim bitd1, hadi. ekin biecer, misir mi apalayacar, bcek v, yapraya m
gitcer. ocu9l uyuyan uyvr, ie yaraycay aldrsn. ie yaraycay aldracar, ie

35

yaramayca9 yt. h kvlde dutl olvr, kirezl olvr, erikl olvr. u sarerik deriz, ble
ayrlr ekirdnden. bolluolur gene kvl, bileyomur? h. hereyi, yalrz yapacar,
yapsar, dikeserolur, , toplsn. h sen ni den? ne il yapl unn bi grsn. turpuna
varnca ad ekl, dikl u pras, ne iqzmsa hep yapl. ceyizden gedim kesdene
avalar v. dcem y kvl bolluOide. tabi buray gibi ille e maz da gene de 1 olayo

40

nlca9. burda gcn yetTikden keri alayn, leme gideyn. emme urda gendi maln
v. h zle ide. zle idsin de kimse yo9. gcca kvde ikne m, nere gitcen u va9t?
yalrz kitap albinde yazlym, eirlere enecek dl, enecek enecek aynemm ,

810

yiycekekmek bulamayca9, kvlere 9aca9.

rmetliK

aynatam zle ddi, kitap

albinde yazl ddi. zle olaca9 ddi, dedikleri gibi oldu bil.
45

(K Geceleri)
mesel gibi anca n eve geld1n va9t annadrsan annadrsn. annadann bykl
annadrlrd. y9 ble birbirlerinnen mahabbet yaplrd. anam ceyize rk,
ocaOurda. reyi ypad, hadi reyi yapd9dan keri nisdadan bi tepsi hevq, unu da
yapd. drt be den otum gelilrdi, arlarnan barab adamn. unnar evelden ay m

50

vrd? ve ve orlrd bzle. bi mahabbet bi mahabbet bzle, he televizon melevizon

yo9. hade ertesi am sana gidlrdi, hade ertesi am tkne gidlrdi, le mahabbet
vard. mahabbeTide sen napayor, ben napayom yni ble, iden gden. s ekini
bidin mi? s harman srdn m? bl.

(Eski Yaantlar)
55

eveli bes bereket vd. inanmsn sen hinci, do9uz dibek buydey dvdik, bvydey.
bulurayr, bulurayr annayamr? h u adarda fazla t bulur dvdik. unu n
eye ad yirdik, yaza ad. kegek yapld h, baz ara yapld, naslisdsen.
buydey dvecer ddil h bulur, bulur dvecez yarn dl.
terekeynen lsirunu.

60

v bi iniKolur.

hara9a yapd9.

unu doldurdun mu zle bi inik, bi t

doldurusun, iki iniKzle. lek ide u. esKi insancl bzle grmedil hi. fasille
urudusun hinci. olan fasilleyi ble yerinde, sat azya 9, ble sararru. sard m
toplsn, getir1 temizlsin. eve serdin mi evde ururu. bekmez, ba olannolurdu.
bizim yo9mudv, rmetli buvam demi, on yKzm toplsam demi, bi urban
kesecem demi. herkesin v y. bizimde maynca. kesdi, bi sene on yKzm

65

toplad9 bda. 1san bulurdu bzle ktk skdrd. yapdr, etdiridi, ayrOu bzle kes
alsnunu, zm veriru. ide lemin v bizim yo9 dye. kesdi, bi urban kesdi, on
yk toplaynca. eveli bzle evlde yaut biirem de yapam demezdik. harmannara giddik,

811

yaylar yayd9, yazdyn hamr serdik, urda ururdu h, harmanda. ndan sora
toplsn turnu9 turnu9 zle. ymrta rlrd, baa bi omazlrd. buvam n, a9
70

hevqas yapd, bzle sra ana9l vd, taba9l. unnara bi taba9 yap ble doldurudu,
a hevqas, unu gzel yapd. biz de unndan gryodu9. miyn hevqas da dle. turu
yap, domatizden yap, bbden yap. yalrz deK getirecen, sallal mayca9. iliman duzu
maz, u iliman duzu 1 geley.

(Babasyla lgili Hatralar)

75

benim buvam kvde bi tneydi ble. recep dye arlrd ble hep. tsill gel1di,
evelden tsill olurdu ble para toplam, pm. buvama arl, buvama gelildi. e
mu9t v, y mukdar s..ktiret. em buvam hemen geldil mi anama hemen bi tou dut,
kesdi. yanna hevqa yapd, bi yanna tou bidi. unnara yimeK ca9, ille yimeyi
yidirecek. kvde para toplayl, h para toplld. bi yol tsill gmi, undan sora bv

80

cr, ayna sarlay y aynaynan dutmu gidken gidken, yimil imil gesgeri
unu aynaynan dutmu, ayna yasa y. ey ayna dl. yidiyini unutdv, u da urdan
azanaca9 be uru. amcan da sard. u t sarma9dan da b9d heralda, llle dldi. h
llleye uyd ttn.

biz de riKunu zle bileyoz y hemen hata getiridik

ufacOle maaynan, sdne ordu9, ri ekdi unu le, unnanidi. buvam dedi, el
85

9apsn ddi, arsnz buvarz ddi zm ddi. el 9aps bzle maz ddi. ok darlO

grmedik. elli uru sun iki denesi denesi unu alrd. ille de datsnn ocu9l.

(Kyafetler)
ge zl alv, entri kimisi ziyah giydi, sd yanna alentri. byle eyli
mayaca ara don, sde ara.
90

(Armut Tatls)

812

armt dalsn getirisin gzlce y9sn. gksulu sun, pt pTarmTsun. unu getiri
y9sn gzlcecik, orsun ocaya, su da orsun iine. unu bzle iinde acc9 psn.
ekeri sondan a9dcan, at9 biecne ya9n. ndan sora bimiini le ble ellsin, acc9
bieyo mu getiri ek eksin unu. unnan da gzlce aynadrsn. ble tab alsn eye
95

suyunu. ble yn bi ey gibi olur, mcun gibi pempeleir. undan sora yirsin. orsun
tab, dksin, yirsin.

813

-63ANLATAN

:Rukiye en

RENM DURUMU

:lkokul

YA

:65

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Yukar Boaz Ky /Yenipazar

(Bir An)
hinci bi gnneyin adam dedi ki bere ayek dedi. ayeklni hana dedi hava bozu9,
uyam. anargillervsna gtrem de dedi hana urdan unu silkiveriz dedi. yerden
baa getiririz dedi. hava da bozuOolunca yi dedim. biz msdavaynan oray gitdik,
msdava dedi ki bere: sen dedi ben moturu mldadan da dedi hana nrde de ap v.
5

ben mldadan da sen ar9ada9 da alv da dedi, he undan sna aar salan, undan sna
iler 9an dedi. olur dedim. ide adam bere unu dedi, ben ar9ada9 da sam olca9 y.
apnr da motura da9lca9 deylek dedim ki, da dedim madan apy dayanvaran da
hana azaay aysr demesine getidim.

u beni da alca9 sanm, u hinci milim

mldaTd. allahdan bi de oO mldatsa opar beni. beni ar9adan da alca9 deylek

10

aay zle mldaTd.

ben de u apya dayandm. ben u zaman asaynan

apnrorasna ayr direledm.

hana afam bzle d, ben bi cara9ladm.

cara9laynca dedi ki bere: sen nerdesin? dedi. bzle yapd da bere ba9dmsa ben hana
bzle dilm bzle havaya 9vd gibi gdi. hemen bzle yzm avladm, hi an ney
yo9. hi anmaynca, sen npyor? dedi bere. ben de dedim ki da alam dken
15

ap y9lca9 sankim de rlaca9 da bubam ekicek deylek h ben apy

dayanavaryon. apy dayanyon, ap cartda9 rlaca9 deylek h bi yoOmma
dedim, dilm havaya 9vd dedim. beni hemen u motur urda d. sdmzde dl

814

sd, unu y9varcaz da yerden ayne gitcez. oraplm ney yamal. bere hemen dedi
ki, hade g gidem dedi. sann da toplad ayr bzle gdil, beni dl, evir yanna
20

samlr s yanna gnee bzle dikildim. imma hana dilm havaya 9vd. yo9 dedil
biey yo9 dedil. ben eve gitdim, hinci yatdm, b yanda9 eve. hinci yat bi yatdmsa
enem ayrlvd gibi gdi bere, mma ben gene yatdm. az durdum, beon da99a sna
bere dedil ki hade dedil bi gle ad, bi gtrr de gelir dedil. rmetliK abdll
enide s. unurarabas v. msdavaynan ikimiz bindik, gle adan gtd bizi, mma u

25

zamna adan bi demedim. gle vd9, abamgillere gitdik. unn da birey dne
gitmil. undan sna abamnar buldu9. bindik arabaya bileciye gidiyoz. ben abama
annadvaryon, onuuvaryonide zle zle du dye. demeKzmdan qf dmey
balam ayr sovuyunca. abam sus! dedi bere. ora vd. bi de baz gn, eyllr
yedisi hiunutman.

30

vdOoray , dedi tdil y inide do9duru buldu. do9dur

benimrtmemi bzle aydrd, ba9d, zle zle yapd, bunur eresi r9 dedi. zle ene
r9 deyince ere rlr m hi? bi duymadO 9. hade dedi, bunu ya bursaya ya
esKieire gtrr dedi. msdava da benurlar bilmen ki, sdanbla gtsek maz m?
dedi. do9dur olu dedi. h sehet de oniki. bizi urdan arabaya bindirivdil. biz ayr
sdmz bzle dl sdrnen gidiyon huna. sann bzle onua onua gidiyo, benim

35

ayr afay amzeledik bzle s9cac9, abam da bi mendil vdi bere, sallama9yo
zmda, ere dutmayo. bizt9 indik, yolda yryoz. abam merdimandaniniyo bzle,
msdavaya drTdm, hana abam iniyo dcen. demek bizi urdan inken gryomu.
vac9 msd9 daym gelyo dyomu ocu9. u da demi hinci msd9 dayr geli mi?
demi, sehet a? demi. zle dken ba9msa biz ardan gelyomuu9. benim 9avam

40

bzle amzeli, ndu? dedi, tden gelyoz. ier girdik, ayr msdava arnatd. eresi r9
dedil dedi. undan sna nazmi arabay 9d. ayr u da99ada biz gtd do9dura, cil
deylek gtd. cil deyil dedil, abam da dedi ki bu t bileciKden gelyo, nas cil deyil?

815

nas cilmaz? dedi. zle y bi filim ekir, ba9r, nas bu? deylek dedi. zl deyince
do9Tur bunur eresi r9 dedi. bere bi toz vdil, bil vdil, bi arara gibi bil
45

vdil. sanki yar9 yeri ney undan pa9lancm. bizurdan dndk, gdik. biz ayriki
gn bere unu iirdil, bura tel ney alcrz dedil. iki gn sna dikicz dedil. undan
sna biz gitdik arya, ayn bzle telzon gibi beni bzle gsteryol. ayr zm bzle atr
atr diln aralndan geirdil, dikdil.

ayr dikildi zm, hi mldamayo, bi

yinmeyo da iilmeyo da. eve gdik. msdavaya dedil ki abamgill, tamam sen git
50

dedil, bizuna ba9am dedil, bu kvde npcak? dedil. ocu9l da o9ula gitcekl, bi
de ayekl v. nise, msdavay yolladl, ben dm. benurda duruyor ayr, abam
beni all rz sur, arpz suyunu yaz9 s9dryo, e unu iiriyo, orbay aynadyo,
ieyden szyo, unu zle orba iiriyo. zle yapy mma benim irne iplik yerim mad.
ayr tirit gibi dum. om be gn bzle durdum, yalrz rO gn durca9 bzle dedi. ayr

55

msdava gdi. davan getmi, piqav bidil, yidil. ben ayr cp cp su iiyor, at
yimeyon. msdava gitdi, yerden gdi sna, ben pek zayvladm. ben piraz t durdum,
adl ayr imma zma a9 smayyo. zm ayr bzle a9lm gibi du. ayrO
tden gdik.

vac9 aynan orbay zle yiyor. aha bzle du rO gn urda durdum,

gdim barayide.

816

-64ANLATAN

: Hseyin Avcolu

RENM DURUMU

:Yok

YA

:80

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Belkese Ky / Yenipazar

(Askerlik Hatras)
rOaltda trizdum. esgde buu9 sene yapdm. urdan sna da e bora gdik.
gitdik candrmaya, anm bi ba9dmsa, o9ula bi girdim, ldrcez, ekicez, bicez deyoll.
ben dedim esgden aanamm bu yolda gaca9 yer bulamadm. hade dutdul beni
gene gtdl. beinci blye gidiyon deylek, ben esgyin u zaman baa blye gitdim.
5

urdan elire bi yaz yazl, unu yazdrTdrmadm yalrz. dru gdim kni bl.me.
esgliyi h candrma olala9 yapdm. u zaman kavamzda bitl bzle prK gibi bitl
yidi. t baa ne dyem t hinciki zaman oOeyi. urdan sna da e bora gdik.
irebl1nen unu yapam bunu yapam, hade harman 9, yoran srtla hade sdanbla.
sdanblda alrz, urlda bi ay ikay alr, geliriz. irebl1nen bzle byne vd9.

10

yaland9, evden vya, vdaneve 9maynan. geenavta bi sa9allandm traolan

da gelen dedim, gitdim, tradum, gdim. baa yere gitd1miz yo9. havtada bi sef
cumey namazna giderir. ben hep barda, evde am yapyoz.

817

-65ANLATAN

: Abdullah ARI

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 77

ETNK KKEN

: Yrk

DERLEME YER

: Kkelmal Ky/Pazaryeri

(Genel)
ban adires soruyol, nerelisin? adiresld uvc? hemen, isa knye veriyom. trkiye
cumriyeti, bilecik, pazaryeri, kkelmal kv, hasanlu aptull. ben her ba?mdan
geziyom. en fazla gezmenir sebebm, yimek ardrmaOii a?, kepe var y unnar
satarn. urda derekv v, derekvde siara azln yapyol, tt alem yapyol, unnar
5

satarn. pamu? toplam giderin antalya, manisa gibi. ay rm giderin rize gibi, fnd?
toplam giderin aradenize. beni bugn a yu?ar ir? dnme ya?n baem var. yirm
yirm bei fnd?, geri alan elma, armut, kirez vesire. ben urbet gezdken, gezdim
yerde zendmm dleri kendimde bulunsun dye, deyerlendirdim. teyzen s, bugn
bozye dne gitdi. gerdan rca?, oynnca?.

10

(Yrk Hayat)
yaylaya bobamnar ?m. bobambar ddken burada yazn, yoluvada n. yoluvay
biliyouz. n yaluvada, sca? eherde durulm, yazn da boraya gelirldmi. feat biz
geceleri hayvannar yat ?arrz, tarlalara yatrrz. ay, hayvan temiz hava sn, bi de
unun gbryle u tarla gbrlensin, tarlann verimi m olsun. eve gelirld, hayvan sm

15

a?am. sab hayvan sm gider, gelirler, ydceni getirirler.

818

(Kark)
esKiden bi azan st. u st ayn aamaO arar gibi, unn tarana yaparz. eitli
bidler baharat, bber. le ble bidler yni baharat gibi bidler ioyarz, tarana y. unu?
20

ard?dan son yourtla hamur yumurur gibi yumurular. tekne deriz biz, bi aba depeller.
bu be gn ekiyo, undan son gnee serdler. gzer, gzer biliyon mu? gzer.
srmdan yaplm, buydey al?ama? in gzeller var. u gzellerlen taranay geirirler,
incecik srf stden, terey da dkeriz. bu orb, a?am sab iilir. afeddsin bugn ben
sableyin a?t m, bi ap iki ap ierim. sabalayn tarana orbasn piitdirim, ay

25

yerine orba idrim. u iatl old iin, tereyl old iin t gzel. afedersin sulememem
iqzmamma orda dokTor v. dokTor bey ben o? hastaym. soyun dedi, hynr nyd
soyunuyom. eyd do?Torsan beni soyunmadan myene itcen. ben indi layorum,
do?Tor bey ben o? hastaym, amanlyom do?Tor bey. neyin var? bamdan s yan,
aymdan hi dutmuyo do?tor bey. mmn ! allahm, bu derdi bana da ver diyo do?Tor

30

bey. yni slnmda bie yo?. ben rr yapyom.

(Askerlik Hatras)
zaydm da t? indi mhr bana verdild. ba? indi ben askeriken benimar?adal
hepsi byk tsilliydi. bunnar bana derlddi ki ar?de senilko?ul mdzunu musun?
evet. sen bizimiimizde senin sovan ba evirmez, sen alo?ullarna git. yni sen
35

bizim yanmzda barnamassn diyold. ben dd devamitdim, o?uldan dalr?an, on

drt iurupla ben manipl, morsalfebesi. muhberede manipla v. ben on drt urupla
ayrldm, ben ordu evirimine girdim, unn sngyle benim bmda lbet bekledi. ne
olursa sun ayretden azandm.

819

-66ANLATAN

: Mehmet KAYA

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 82

ETNK KKEN

: Yrk

DERLEME YER

: Gnyurdu Ky/Pazaryeri

(Genel)
ocularistanbolda, biz burldayzide. herkesinii var, olu? ocu? kimi o?uyyo,
kimisi evi var, yeri var, yurdu var, ndbcan. yeni barac tutdu bizim kv, esKi kv hd.
indm ikiye bldler kv, su tutmayan yer stmla? yaplmad, su dutan yeri stmla?
yapdlar. indi aldrceklermiurlar da. benesKi kvdeyim. tdzenld, iki binde
5

aybiTdik. byk ocu?, iki lan vard, by aybiTdik. torunn varide. iki tne
yrk kv var burda. geri ialan mcr, drT tne de manav kv var. biz manav deriz,
esKi yerli. geri ialan hep mcr. edirafda yerli kvleri borda, borda da var yerliler,
pazaryerinde de franlar, araky, ahmetler, derekv. manav kv, yerli. hayvanc
kvyd bizimesKiden, belki iki yzelli yz hne kvde a yu?ar hayvansz

10

enasnda yirm be otuz tne ufa? byk ara snr hayvan vard yni. indi yeni kve
hayvan da abletmiyol indi. indi bu o yollar yapyol paget danan. o? plya
mloldu bize y. dald?, barac meselesinden erziyi mafeTdiler, kstebeK gibi oray
yol yapdlar, kvikiye blnd indi. bizim bobalarmz, dedelerimiz burda dmu.
esKiden d ama bizim bu aramrsel taraflarna gidiyolmd, bu ara kei fiqan old

15

zamannarda. ara kei yasa?land, inekilie dnd i. inekilikden indi bedva vdseler
kim ba?acak? ben kendime gezdiremiyom? u, dizld rm balad. an?arada tokdura

820

falan ?d?, hap yuda yuda mmdeyi mafiTdik. iyne veriyo hi. kireleme heralda yhut
da romatizma m deyol ne deyol. seKzeniki bitiyo bu sene benim, do?uz yz yirm
be. kvnesKi ismi ba?raz. ben deyom indi esKi biz li ba?raz olalam, siz
gnyurdu olun. bizesKide ald?. esKi mbbetler almam. esKiden dedmm bu st
5

mersimine, erturul zi

ziyreti deye gidilirdi meseq. orda dnnerinadetleri,

unnar bunnar yaplard. indiki gibi bule ekip mekip yodu. atlan gidilirdi esKiden.
esKiden kvlerde hma yu?ar atolmayan biraz seyrekdi kvde. at ayboldu sna
ara kei ald. u bu derke i oyunna ind ald. indi oyun iki kiide mi neyi var
kvde. unnarda esKi kvde duruyo. beride sde bi ev yapdlar. dam yapma?, urlu?
10

yapma?, a yu?ar ellier binniraya mletdilerevleri. devir teslim. kimisi bu yanna

yatm, kimisi u

yanna. ymrda amrda radlar. kimisinin mutfnn mermerini

iomamlar. merdamanlar dardan yapdlar. bununsdne iar buz duttu mudu

zaman geliyodu ay kal?madn zamannar oluodu. buz duttu mu sca? suynan asan,
a?am gene bu dutcek. iuruluOaltna al merdaman ddmi.
15

(Dn)
esKi adet indi li bu salon meselesi kd y esKi o gelinalma, seymannan eynen
esKiden bule kvlere dveTiderlerdi baz ule tand? d kvler. ena, a yo?ar en
abu? dnen dn yerinden giden dnc, ona? yaparlard, en ya?n dnen biravta.
biray irO gn, li iaylarn deK gelirse. oyun ?arma?, etmek u zamann d

20

ba?ayd. deve oyunnar ?arrld, bilmem ble bi eitli ysk msKoynama?.

dn bitdikden sna tabm li ev mbbetine, bugn sen daveTidesin yrn ben. hss
kvn ediraflarnda bule eyld kpld dikdlerdi. bunnar paralyceniz ifteylen meseq,
samaynan, urun.

t? t? siqahlaratma?. indi ocu? bobadan, boba ocu?dan

821

iam balad. ama o annar daha bi mbbetilik vard. indi gnnK gelio adam, bi
grp ekip gidiy yni. israr da etsen almyo. dnnerde de ule. esKi eyler almad,
yal almad. kvnen yals bizolmuoluyoz yni.

(Askerlik Hatras)
5

askerlm iars, iarakse, dr, doubeyazit, srvehn mran hdt. drnan iars rus hdt,
doubeyazit srvehn mran hdt. askerde svriydim ben, svri olaraO gitdim. biyim
askerde beni almadlar, bobam sa?atd bobam. biz de bid deyemedik art?. beyim
irkda ben ir? birde. indi beyim tdrizolmadan mlum ir? beay askerlik yapd
y. u almanarbi vard. otuzaltay yapdm ben. bizim ir? birliler otuzaltayda

10

tdriz. emsl misil yapdm. faat bule anarit manarit yodu bule dde. iaa?cl
maa?cl? varamm, a yuar bule douya dndn zamanda, iuzeyinde dr,
gneyinde doubeyazit, srvehan mran hdt. orda bi iap var mrana gemeKiin, mran
iapyd o zamanismi. han indiki paaportlan gedikleri gibi, ordan geip gidiliyodu.
b drda da mar?ara kprs deye, aras ndri iarsdan dkly. bule bi taviinde

15

dr, faat scaOoluyo oras. iarsda i eyeksiKolmuyo. havalar sou?, yksek

nk, rus hdtnde bu erivan dri, revan dri bilmem ne ide r da bizde. faat te
dibinde mran hdtnde b neyo? erminisdan dye bid v ya. mran hdtnde ide rus
hdtndeydi u esKiden. abeyim irda tdrizoldu, benasgeroldum. benesas
sevkiyt bursayd. bursadan iarakse, tutuyo doubeyazita. svri olaraO gitdik, faat

20

svrilik yapmadan piyde olara? yapd?. bi ayrm yapdlar doubeyaziTda dr. indi
ama bizim gnmzde nerde bule askerlik? nerde bule ey? imdm allah seni inandrsn,
u zaman ot toplaycez dd amar iaynatez dd varillerde. dle indiki gibi ule amar
yderede eyde y?anyo, kendin y?yosun amarlar. ule bi yatdm yz?apa? ule bi

822

elimi? oydum da, hana il? vardnmz zamanda bi a gn istirt veriyolar ya. yatdm
vall arnca gibi, gelen dklen bit, bit. orada da sivrisinek var, birelinde ey
birelinde iaravanay zor yersin. hdr erin eyinde cibindirik var. bule bi memleketdi
yni. faaTaras ndri eyinde ays, domata, bber vesire yetien bi yerdi yni. ule bi
5

ayslar var  ne bilem ben bu binnn oturd adar bule altnda byk, dallar yere
deyiyo yni. orda bi ayrma yapdlaride, o?ur yazararyolar. o zamannar o?ur
yazaredenleri de ar makineliye veriyolarm. sten de bilecikli bi asker yoOamm.
o?ur yazar yazld? yni, ne psna olursa olsun. dutTular bizi iarar aldlar. udt
iara?olunda. uzatmlm mbereye ayrdlar bizi. dr sivrisinekden stma stma, yatyoz

10

biz y. all seni inandrsn arpac?lar bule bule oynuyo. a?r a?r oynuyo arpaclar. bi
at yapdrdl bana, bi atdm aravana, bi atdm biraz dutdu. nluyo? dedi. en
gvendmmiz sensin. sna benat yapcam dedi, d dedi. bi atd aravana, subay. bi
badlar ki siqah da bid var dediler. arpacn bi yo?la, arpac? aym bi tarava, hep
yandanalyoz bi eym. askerlikte de rahatdm ben.

823

-67ANLATAN

:Abdullah ZKAN

RENM DURUMU

: Yok

YA

: 80

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

: Pazaryeri / Merkez

(Genel)
eqamdll bizim artOide kilmetireld tamam yni, ne alabilirseK par. doouz yz
yirmi yedi doumluyum yavrum. douP byme bural. cenball kime ne nasmbetdise
olcao yni. indm var noosanlol rl szl varamm. duymuyom yavrum iulaolo
denedim, onu da denedimamm faydas oluyo ide doup byme buras.
5

burannismi bazarc.

(Askerlik Hatralar)
hadmkve iadar gitdim amm ordantesini bilmem yirm sekizay asgerlik, yoo
otuziki yapdm. uaosavardm. ama oo snflarda bulundum. eveli piydeden
baladm, tertip d olarao. orda beni blk mal yapdlar. ilKolarao be kii aldlar
10

tertip dlndan, ilKolarak beni aldlar. uasavar taburundan avudtimine

gnderdiler. yni o birlikldde gezdim yni. bule atlp iatlam deil, yni qavoldu,
ioulu topuda yapdm, uaksavar taburunda yapdm, eveli piyde dtimi de grdk,
istipamdan teskeraldm. hep d olmao artynan yni, atlma iatlma deil yni.
qavoldu. ia avuduo, bizi isTanbul halctluna gtrdler. u emir yolunca bizi

15

iolordu izmite iyde etdiler, orda bizi sediler, aldlar geri ialann sraladlar, nerey

824

gitdiler bilmem. ir drt, irOalt senelerinde yni. a yuo tdzen leli om be

onalt sene oldu. u zamandan beri yalnzyn. tercmleroldu bule hakmkm tercmleroldu.
ocuolar rz gelmediler, vazgeivddim. inden stra zaten dnmyom

825

.-68ANLATAN

: Semahat Bayraktar

RENM DURUMU

: lkokul

YA

: 65

ETNK KKEN

: Manav

DERLEME YER

:Yeilyurt Ky/St

(Masal)
bi iar bi ioca vm. bunna bi lannan bi izlar vm analar lvdmi. vuvalar
baia iar getmi. vey iar da bu ocular isdememi. iocasna ille bunnar aram
demi. adam, olmaz dedise de iar sdelemi. adam da iablitmi, ocular evden
vml. iz bykm, lan gckm. abla, iarda laya laya yola tmld.
5

giddken lan susam bi yerde su grm tam iei vat iz ime iardam! u kzizi,
urdan idse kzoluvars demi. lan baia yerde su grm, iz gene ime
iardam! u ay izi ay olursu, hinci eme buluruz demi. gene giddken lan at
dayanamam urda bi izden su imi, meydsem u da geyiKizimi. lan suyu iince bi
taraf msan bi taraf geyiKolmu. az t yrmld bi emeni bana vml amma i

10

iden gemi emeni banda am olmu, gece gidecek yerleri yomu. emeni
yannda orman vm. iz geyiK iardan ormana somu. orda bi iava vm, iz
iavaya eyil iavacm! eyil! demi, iavaOeyilmi. iz iavaya binmi drul iavacm!
drul! demi, iavak drulmu. kdnisi de gece ble iavnsdnde im. sabaholmu
gne dmu. izn gsellm de emeniollzna vuruymu. u emeden de beylu her

15

sabah atn sulm. u sabah gene gdmi. her sabah su ienat u sabah imeymu. ollz
bana geliymu geliymu geri iaymu. beylu arm u yanna bam, bu yanna

826

bam niye imey dye bi de yuara bam, iavada gzel bi iz oturuymu.

beylu iz demi, insmir? cinsmi? inaara seni yzden atm su imey demi. iz
da ne insyin, ne cinsyin, sen gibi dem evqdyn, aara inmen demi. undan sna beylu
20

urdan m gitmi. gitmi amma iz da al im. her sabah iz indirmeKiin

geliymu ama iad iavay kesdiriymu. iz geyiK iarda sabaha iad iavay
yalymu esgi hline getiriyomu. hl ble olunca beylu da nineni birine sen u iz
indirvd dye para vdmi. nine de amarln alm, emeye gdmi, beylu da
nineniaras sra gdmi, salanm. nine amar tavasn msuz ters iomu. iz

25

ordan dayanamam barm nine le de olmad demi. nine de e izm, gzm bam
grmey in de dzeldivd demi. iz eyil iavacm! eyil! demi aara inmi. iz indinden
beylu dutmu ben seni eve gtrcen demi. iz da sen beni eve gtrceamma benim
borda ormaniinde geyiK iardam v demi. beylu da szn vsn unu da gtrz
demi. alm gtm. evde de beylunu iars vm, iz da iarnsdne iuma

30

alm. yimild imild amolmu yatal serilmi yatml. geyie de alt baa yata
yaPbml. geyiK gece iymu, u ablam aya, u enidemiaya u da
iaraizaya ddymu beylunuilk iarsnayaln iayvarymu. bi gn
ble be gn ble iz hmile olmu. evdeki iarn da ocuu olmymu u da dce
gnlemi. bi gn evdeki iar, iz demi seni gddiepeyoldu at kirlenmiidir,

35

hade ben seni hamama gtren demi. beylu biz hamama gitcez dye slemil,
hazrlanml, gitmild. hamam da deizi iysndam. hamamdan gelirken iar, iz
deize iayvm, geyik de bunnar grm. eve iaraiz kdni bana gdmi. beylu
hana teki nerde id? demi. iaraiz da aman beylu sen unu ddan getdi dlara
d gitdi neblen ben, demi. beylu da inanm. amolmu yatml. geyie de yatak

40

yaPbml. geyiK gene gece iam u enidemiaya, u iaraiznayalar

827

ablamayalar yo9 demi, iaraiznayaln iayvm. iaraiz da dce

siirlenmi. amanadam yaPbaram demi. geyi ddni oraya yaPbml, bu yda
geyik, iaraizayaOiabln atymu. bu def da iaraiz hmile olmu. adama
gynm geyiKeti isdey demi. bu geyii kesem demi. adam rz itmi.
45

atOuriannar ylayl, palar bileyl geyik de bunnar duyuymu. sabliyin

erkenden ablasn dd yere iap gitmi. iki gz iki eme suyu bana tikilmi.
ablacm! ablacm!
uriann yland
pal bilendi

50

beni kesen ddld, npacaz? demi.

lan le deyince deizden ses gdmi:
a glm! a glm!
hut pedamalm belimde
altn tasmelimde

55

muhammedim iolumda
ben bir balO iarnndayn
ne gelir benim elimden? demi.
laml, szlaml, geyiK gene yerine gdmi. hah geyiK gddi, pit iarmayam
demild, amma geyik sabah gene iam. bi gn ble iki gn ble beylu geyi nereye

60

gitdmni meraOitmi, u gece uyumam, sabah geyiardna dm. geyik vm

deizi bana tikilmi.

828

ablacm! ablacm!
uriann yland
pal bilendi
65

beni kesen ddld, npacaz? demi.

beylu da dinndymu. deizden gene ses gdmi.
a glm! a glm!
hut pedamalm belimde
altn tasmelimde

70

muhammedim iolumda
ben bir balO iarnndayn
ne gelir benim elimden?
ddken, beylu saland yerden m geyii dutmu. ne sleydu pit sle demi.
ayn gene le slemild. hemen beylu gitmi ne zmsa getimi. bal ml

75

iarnn yarml. iza bi bayol  orda t da gzellemi, bi de iucn da dya gzeli

bi ocu, alml eve gdmild. iz her eyi deyvdmi. evdekine de irO iatr m isddsi?
ir satr m? demild. iar da npan ir satr? irO iatr veri de anama bi giderin
demi. iarya irO iatr vdmild. irO iatr iuyrulnaltna da bird iaial tiken
iomul, iatrlaarasndan vurmul iatrl da yara yara dlda iarlan baraba

80

dalp gitmild. tekild de muradna ermi

829

4. SONU

830

4.SONU
Ses Bilgisi:
1) Bilecik li ve leleri azlarnda yaz dilimizdeki a, e, , i, o, , u, temel
nlleri yannda bir takm ses hadiseleri neticesinde ortaya kan ve bu temel
nllerden eitli sebeplerle gelien; , , , , , , , , , , nlleri
bulunmaktadr.
2) nceleme konusu olan blge azlarnda eitli ses hadiseleri sonucu olumu ,d,
,, m,,, , , z,, { uzun nlleri mevcuttur.
3) Blge aznda, ok olmamakla beraber asl uzun nl rnekleri vardr.
4) Bilecik li ve leleri azlarnda tespit edebildiimiz ikiz nl rnekleri
unlardr: a, oa, ua, ie, e, aa, ee, , ii, uu, , a, ai, ao, au, ei, ou, .
5) Blge aznda nl uyumu olduka kuvvetlidir.
6) i- yardmc cevheri fiili ile kurulan ve yaz dilimizde nl uyumunun dnda
kalan iken zartf-fiili ile bunun kelimelere eklenmi ekli olan ken, blgemiz
azlarnda ken, -an, -ke, -a eklinde kullanlarak nl uyumuna uyan bir
durum gsterir.
Blge azlarnda youn olarak kaln nlyle balayan kelimelerde -an,
-a; ince nl ile balayan kelimelerde ken, -ke ekli kullanlarak, nl
uyumuna tam bir uyum gzlenmektedir.
yatran < yatarken (13/139)
geken < genken (59/61)
avdaa < avdayken (51/22)
gddke < gderken (33/27)
7) Yaz dilimizde uyum dnda kalan, -yor imdiki zaman eki, blge azlarnda
bazen ek nlsnn dzlemesiyle uyuma girmektedir.
aldry < aldryor (48/21)
hazrlanayz < hazrlanyoruz (59/86)
8) Blge azlarnda son ekim edat ile kalnlk-incelik uyumuna uyarak; -la/-le,
-lan/-len, -na/-ne, -nan/-nen, -na/-ne ekillerinde kullanlmaktadr.
ymiyeyle < yevmiye ile (8/9)

831

tevrtyla < teferruat ile (46/35)

iqahalan < ilahi ile (25/43)
amcanna < amcan ile (31/1)
iaynan < kak ile (53/143)
9) Blge azlarnda dil benzemesi olay olduka kuvvetli olduu halde, baz
durumlarda uyum bozukluu grlmektedir. Uyum bozulmasnn balca sebebi,
baz nszlerin yanlarndaki nlleri inceltme veya kalnlatrma etkisine sahip
olmalardr. Blgede nl kalnlamas rnekleri ok youn olmayp daha ok
incelme ynnde bir temayl grlmektedir.
buydey < buday (32/22)
cumey < cuma (50/31)
ianelld < kanallar (58/17)
10) Trke bir kelimede dz (a, e, , i) nllerden sonra dz; yuvarlak (o,, u, )
nllerden sonra ya dar-yuvarlak (u, ) veya dz-geni (a, e) nllerinin
bulunabilmesi eklinde izah edilen dzlk-yuvarlaklk uyumu, blge azlarnda
dzleme eiliminde karmza kmaktadr.
ymrta < yumurta (28/13)
av < avu (60/47)
capanya < japonya (10/50)
dv < duvar (39/41)
faraz < horoz (17/48)
11) Bilecik li ve leleri azlar dzlk-yuvarlaklk uyumu bakmndan salam bir
yapya sahip olmasna ramen baz kelimelerde bu eilimin yuvarlaklk lehine
bozulduu da grlmektedir.
furun < frn (10/29)
doul < davul (55/20)
bbd < biber (1/93)
byk < byk (26/2)
12) Blge azlarnda zellikle , l, r, s, nszlerinden nce nl tremesi
grlmektedir.
ilimon < limon (51/165)

832

iey < ey (61/36)

sca < scak (1/74)
rzgd < rzgar (29/119)
13) Kelime ortasnda nl tremesi, blge azlarnda oka rnei olan bir ses
hadisesi olup, genelde yabanc kelimelerin zerinde grlmektedir.
afyon < afyon (2/19)
debirem < deprem (61/49)
onturol < kontrol (29/62)
patron < patron (13/2)
podura < pudra (45/19)
14) Akc, yar nl, szc ve patlayc nszlerden birisinin arasnda bulunan dar
nller ou zaman blge azlarnda dme eilimi gsterirler.
ordan < oradan (4/23)
burda < burada (5/37)
irlcek < krlacak (1/60)
nerde < nerede (19/52)
15) Blge aznda nl ile biten bir kelime, nl ile balayan dier bir kelime ile
balantl ise, ilk kelimenin son hecesindeki nl der ve ikinci kelimenin
nses nlsn kendi ak hecesi gibi iine alr.
altay < alt ay (3/6)
ityleydi < ite yleydi (6/17)
hepsolur < hepsi olur (7/49)
ioclandan dolad < koca olandan dolatk (7/74)
16) Genelde blgede yn gsterme eki alm zamirlerin zerindeki ynelme hali
eki, dme eilimi gsterir.
boray < buraya (31/96)
oray < uraya (27/44)
burey < buraya (1/15)

833

uray < oraya (54/246)

17) Bilecik li ve leleri azlarnda genellikle yabanc kelimelerde vurgusuz orta
hece nllerinin dt tespit edilmitir.
emne < Emine (49/115)
umtan < komutan (51/133)
ebse < elbise (13/149)
yars < yars (51/1)
18) Blge azlarnda b, c, , d, g, , h, j, k, l, m, n, p, r, s, , t, v, y, z nszlerinin
yansra i, E, l, , K, O, p,,, q, , P, , T nszlerinin kullanld grlmektedir.
19) sesi blge azlarnda youn olarak kullanlmaktadr.
20) Blge azlarnda pek bol olmamakla birlikte baz Eski Trke kelimelerin
aynen yaad grlr.
klge > glge (24/52)
kre > gre (28/80)
km- > gmmek (49/66)
kiT- > gitmek (45/92)
21) Yaz dilimizde kelime banda kullanlan tonsuz, art damak nsz k-, dier
Anadolu azlarndaki gibi, blge azlarnda da genellikle tonlulaarak iye
dnmtr. Bu deiim Trke kelimelerin yannda, yabanc kelimelerde de
grlr.
iaba < kabak (10/39)
iada < kadar (55/1)
iahar < kahr (42/101)
iarda < karde (20/49)
22) Eski Trkede szck banda grlmeyen d- nsz, Bat Trkesinde geni
lde yaygnlamtr. Bugn artk Bilecik az blgesinde ve dier azlarda
yaygn olarak grlmektedir.
dam < takm (58/33)
dabanca < tabanca (2/21)
da < tak (51/146)
dara < tarak (29/133)

834

23) Bilecik ve yresi azlarnda ises ift nsz bulunan yerlerde, birinci nsz
tonsuz olsa bile ikinci nsz genellikle tonlu veya tonlulama eilimindedir.
gck < kk (5/1)
dici < di (49/144)
kepceyinen < kepeyle (53/173)
esgi < eski (51/270)
vasEa < vesika (52/25)
apia < apka (2/14)
24) Kpak Trkesi zellii olan ->-v- ve ->-- deimesi blge aznda
grlen bir ses olaydr.
sovan < soan (29/26)
svdn < sdn (25/26)
gelik < genlik (47/89)
gl < gl (46/80)
ilik < ilik (49/131)
25) ki bamsz hecenin birbiriyle kaynaarak tek hece haline gelmesi blge
azlarnda oka rastlanan bir zelliktir.
yapyoz < yapyoruz (58/21)
bulcn < bulacaksn (37/40)
bacmza < bacamza (61/11)
zab < sabaha (19/12)
ostor < kolesterol (50/1)
26) Blge aznda nszlerde yer deitirme (gme) hadisesi ok sk grlen bir
ses olaydr.
zelletli < lezzetli (52/81)
tehne < tenha (1/62)
gelennikle < genellikle (11/43)
tecerbe < tecrbe (46/94)

835

ekil Bilgisi:
1) Blgede kullanlan isim okluk ekleri unlardr: -lar/-ler, -l/-ld, -n/-nd, -nar/ner, -nan/-nen, -nn/-ndn, -n/-ne, -lan/-len, -ln/-ldn, -la/-le, -lam/-lem, lm/-ldm, -il/-gil
mcurlardan < muhacirlerlden (41/27)
iarial < kargalar (61/32)
trisld < turistler (36/52)
unn < onlar (36/63)
bidonnara < bidonlara (53/231)
pisdannn < fistanlarn (26/6)
kylende < kylerinde (57/1)
gzlem < gzlerim (37/22)
anamgilld < annemgiller (61/27)
2) Baz kelimelerde / -i / -u / - eklinde kullanlmas gereken 3.teklik ahs
iyelik eki, blge azlarnda s / -si / -su / -s eklinde kullanlmaktadr.
sbs < sahibi (7/8)
sabs < sabah (11/23)
eysi < eyi (2/1)
trihsi < tarihi (12/1)
3) simlerin zerine gelerek bunlarn kime veya neye ait olduunu bildiren, isim
iletme eki olan ve yaz dilinde nl uyumuna girmeyen -ki aitlik eki, blge
azlarnda uyuma girerek ki / - / -u / -k eklinde kullanlmaktadr.
deizdeki (30/28)
zaman < zamanki (55/37)
yu < yukarki (52/4)
onunu < onunki (31/26)
bynk < bugnki (13/145)

836

4) Ynelme hli eki blge aznda birinci tekil ve ikinci tekil ahs zamirinin
zerinde kullanld zaman ounlukla zamirin ince nlsn korur ve ince
olarak kullanlr. Ayrca zamirin zerindeki n nsz ounlukla ye dnr.
bene < bana (28/4)
bee < bana (31/3,47/15)
see < sana (35/86)
5) Bulunma hali eki olan da, -de blge azlarnda, sert nszle biten kelimelerin
zerinde kullanld zaman da nsz uyumuna uymadan orijinal ekliyle
grlmektedir.
hkmetde < hkmette (29/5)
dbekde < dibekte (31/58)
ocada < ocakta (39/31)
scada < scakta (42/57)
6) Yaz dilinde leyin olarak kullanlan ve genellikle zaman bildiren kelimelerin
zerinde bulunan vasta hali, blge aznda layn ,-leyin, -lek, -nen, -nayn
eklinde karmza kmaktadr.
sableyin < sabahleyin (51/287)
sabalayn < sabahleyin (65/24)
amlek < akamleyin (54/102)
amnen < akamleyin (44/28)
amnayn < akamleyin (48/83)
7) Yn gsterme eki olan ar, -eri bazen ynelme haliyle hece kaynamasna
urayarak ara, -ere ekline dnr.
aara < aaya (32/49)
yuara < yukarya (32/53)
iere < ieriye (26/34,30/49,30/13)
8) Blge aznda ne soru zamiri ile kalplamaya urayan yardmc fiillerin
oluturduu soru zamirine ska rastlanmaktadr.
nbcez? < ne yapacaz? (29/76)
npca? < ne yapacak? (29/86)

837

nluyo? < ne oluyor? (13/171)

ndu? < ne oldu? (61/31)
9) Blge aznda dnllk zamiri kendi ve kdni szckleriyle
karlanmaktadr.
kendi (52/5)
kdni < kendi (33/78)
kdnin < kendin (130/4)
kdnisini < kendisini (22/46)
10) Sra say sfat yapma eki olan nc / -inci / -uncu / -nc nadiren blgede
ncsn / -incisini eklinde kullanlmaktadr.
yedincisi am < yedinci akam (11/42)
11) Blge aznda birdle kelimesi birer tane anlamnda zarf ve paylatrma
sfat olarak kullanlan ilek bir kelimedir.
birdle ev < birer tane ev (13/8)
birdle < birer tane (30/59)
12) Blge azlarnda kadar edatn baz kelimelerde ekle karlayan yaplara
rastlanmaktadr.
amaca < akama kadar (37/20)
onaca < ona kadar (54/126)
13) imdiki zamanla birlikte kullanlan olumsuz yaplarda -yor imdiki zaman
ekinin nlsnn etkisiyle, kendinden nce gelen nlnn de yuvarlaklatna
rastlanmaktadr.
ellemoyom < ellemiyorum (46/49)
bouroyon < baryorum (44/10)
ioroyon < korkuyorum (51/200)
14) Blge azlarnda -yon/-yo, -yo/-y imdiki zaman 1., 2., 3. ahs
kalplarnda baz rneklerde nsz ikizlemesi grlr.
yiyyon < yiyorum (17/49)

838

bilmeyyo < bilmiyorum (1/8)

deyyon < diyorsun (37/47)
irleyyon < patlyor (1/22)
15) Blgede, St lesinin Tuzakl Kynde imdiki zaman eki olarak 3.tekil
ahsta l, -lor, -loru eklinde bir kullanm karmza kmtr.
satill < satlyor (33/34)
bill < biliyor (35/58)
gellor < geliyor (31/84)
olloru < oluyor (31/60)
16) Blge azlarnda geni zaman birinci tekil ahs ekiminde, kk veya gvdesi
-r nszyle biten baz fiillerin zerine gelen geni zaman eki tamamen
ortadan kalkarak n/-in, -un/-n, -m/-im, -um/-m ekillerinde karmza
kmaktadr.
getirin < getiririm (54/135)
arn < karrm (28/85)
oturun < otururum (37/20)
biirim < piiririm (44/2)
17) Grlen gemi zaman eklerinin kullanl yaz dilinden farkl bir zellik
gstermemektedir. Yalnz blge azlarnda sert nsz uyumu kural ekseriyetle
bu eklerde grlmez.Yani bu ekin t / -ti / -tu / -t ekilleri blge azlarnda
hemen hemen yok gibidir.
vadm < vardm (3/30)
kesdim < kestim (5/75)
duTdum < tuttum (45/123)
skdm < sktm (58/13)
iad < katk (25/139)
18) Blgede 1.oul ahs art eki baz fiillerin zerinde geni zamanla birlikte
kullanldnda saz,-sez eklinde karmza kmaktadr.
alsaz < alrsak (M.D.D.)
getirisez < getirirsek (34/24)

839

19) stek ekiminin 1.oul ahsnda baz fiilerle am,-emi eklerinin kullanld
grlmtr.
yatam < yatalm (26/37)
gidemi < gidelim (M.D.D.)
20) Blgede gerekliliin genel olarak ekimi qzm veya iqzm kelimelerinin
oluturduu kalplarla karmza kmaktadr.
iurumas qzm < kurumal (46/11)
gemesi qzm < gemeli (46/27)
grmeK iqzm < grmeli (18/3)
21) 2.oul ahs emir ekiminin olumsuz ekli man,-men ekleriyle de karmza
kmaktadr.
glmen < glmeyin (M.D.D.)
gelmen < gelmeyin (8/34)
ioman <koymayn (M.D.D.)
22) 1.oul ahs geni zaman hikaye birleik ekiminde bazen geni zaman eki
tamamen derek karmza kmaktadr.
bindirdik < bindirirdik (27/39)
dikTirdik <diktirirdik (13/97)
eirdik <eirirdik (13/112)
23) Blge aznda imdiki zaman rivayet ve geni zaman rivayet birleik
ekimlerinde sklkla nc bir zaman ekinin (grlen gemi zaman eki)
kullanlmasyla birlikte katmerli birleik zaman kalplarna rastlanmaktadr.
lyomudu (54/235)
dinniyomudu (19/52)
blanrmd (29/8)
dadrmd (16/19)
24) Eski Anadolu Trkesindeki zamir kkenli ahs eki van/-venin kalnts ve
deiimi olan yn/-yin,-yun/-yn blgede youn olarak kullanlan bir ek fiil
ekidir.
msanyn < insanm (17/34)

840

esgdyin < askerim (64/4)

yoriunyun < yorgunum (28/57)
benyin < benim (32/9)
25) -d,-dik,-du,-dk sfat fiil ekleriyle kma durumu eki birleerek gemi
zaman zarf kurar.
yonan gitdiKden sna (1/44)
dikdikden keri (11/85)
lumoldudan sna (38/8)
gyindirdikden sra (25/33)
26) Blge aznda - ara/-erek zarf-fiil ekinin zerinde ayrlma hali eki kullanlan
rnekler de mevcuttur.
duzekerekden adamalll yumurusun (53/206)
hzmatedd dsun dyerekden (54/193)
27) almamzn nsznde de belirttiimiz gibi, biz azla ilgili incelemelerin salt
ses ve ekil bilgisi almalarn ihtiva etmediine, ayn zamanda folklorik bir
deeri de olmas gerektiine inanmaktayz. Bu anlaytan yola karak
derlediimiz metinlerde; yzlerce mani, masal metinleri, ninni, trk, deyim,
atasz, dua, beddua, unutulmaya yz tutmu eitli zanaatlerle ilgili kaytlar
kullanarak bu derlemenin Trk Halk Kltrne byk bir katk yapacan
dnyoruz.

841

5.SZLK

842

5. SZLK
a
ambe

: altm be(8/13)

ab

: abla (48/66)

abam

: ablam (16/42)

abamnar

: ablamlar (63/26)

abdez br

: abdest ibrii (32/66)

able

: abla (27/1)

acanta

: yeni (7/13)

acar

: salkl, gzel (37/17)

ac piyam

: bir ot ismi (54/260)

ac

: azck (44/18)

acmesin

: acmasn (34/35)

adabazar

: Adapazar (21/1)

adamaol

: adamakll (47/178)

adires

: adres (65/1)

afad

: ac, atelenme (39/52)

afyon

: Afyon (2/19)

aa

: abi (61/48)

ama-

: beyazlamak (16/42)

aar-

: beyazlamak (11/62)

aayan

: beyazlaan (12/31)

: aa (19/68)

arca

: en gzel (38/22)

az

: kere (iki az, az) (19/9)

: ite burada (58/24)

ahanc9
aala

: akarak (16/15)

allca

: akll (25/146)

aeir
alabilesiy

: Akehir (11/156)

alafraia

: modern (7/418)

: alabildii kadar (38/41)

843

alao-

: alvermek (40/40)

alkeder

: ilgili (51/8)

alaman

: Alman (42/33)

alar
albe

: ahr (32/53)

alc

: alc (51/68)

alektirik

: elektrik (8/15)

alekTiri

: elektriin (9/32)

aletTirik

: elektrik (44/47)

alvan

: alverin (13/13)

alyld
alla

: alrlar (31/81)

all

: Allah (3/11)

allhekber

: Allah-u Ekber (31/83)

allanemir

: gkkua (52/81)

aov

: telefon (37/13)

altbarma

: bir giysi (51/186)

alTbarma

: bir giysi (48/99)

alv-

: alvermek (25/201)

alv

: it, bahe duvar (7/365)

alvl
alvar-

: gzetim altnda olan(alvl ioyun)

(29/113)
: alvermek (25/205)

amnet

: emanet (29/97)

aman

: amann! (nlem) (7/54)

amed

: Ahmet (35/67)

amelyt

: ameliyat (4/41)

ameqat
amca

: ameliyat (13/184)
: amca (35/19)

amm

: amma (3/19)

aac
anadan dovma

: aa (17/2)

anarit

: anarist (66/49)

: bir lakap (albe memedali) (21/93)

: Allah (33/4)

: anadan doma, plak (2/40)

844

ant

: anahtar (28/30)

antar

: anahtar (17/38)

anca

: ancak (4/41)

anda

: sonra (36/77)

andan

: ondan sonra (37/14)

andan snaczm

: ondan sonra (37/46)

anem

: annem (13/212)

anara

: Ankara (2/3)

anre

: angarya (1/69)

ar

: ar (26/9)

arla-

: arlamak (22/24)

at

: at (11/46)

az

: az (14/19)

azl

: azl (65/4)

aniara

: Ankara (51/119)

ananannaT-

: hayvann yerde kanmak iin

yuvarlanmas (45/1)
: anlatmak (10/25)

annna

: alnna (49/93)

ausdos
anzahr

: austos(51/204)

apdezlir
apdlla

: abdestliin (20/15)

apelle

: hoparlr (45/72)

apelye

: hoparlr (46/2)

aplda-

: emekleyerek gitmek (45/1)

ap ap yrapple

: bacaklar ayrk biimde yrmek

(52/83)
: hoparlr (7/17)

aptes

: abdest (58/57)

aptull

: Abdullah (65/2)

aray

: araya (51/130)

: ejderha (30/52)

: Abdullah (62/13)

845

ardl

: Ardl (Bir blge ismi) (1/52)

ardul-

: eilmek (55/34)

arfe gn

: arife gn (49/30)

ariada
arde

: arkada (42/18)

arlndan

: su yollarndan (9/43)

arna-

: anlamak (21/88)

arnaba
arpac

: alnnn ortas (52/82)

art

: artk (1/20)

artm

: artk, artan(53/17)

artis

: artist (5/102)

asco
asfat

: Hisarck (bir ky ismi) (36/18)

asgd

: asker (28/97)

asger

: asker (1/2)

asi
asmahardan yi-

: ask (9/37)

assubay

: astsubay (36/46)

ast

: hasta (51/60)

astum

: astm (8/1)

: yemek (6/17)

a-

: amak (32/107)

: aa (22/5)

ada9nr

: aadakinin(20/77)

aar

: aa (61/35)

aara

: aaya (14/14)

aay

: aa (63/10)

aklna

: dizlerine (20/58)

arac

: abartl sz syleyen kii (47/2)

am be

: altm be (12/2)

at

: alt (45/115)

: arkada (65/33)

: tfeklerdeki nian alma noktas (66/72)

: asfalt (12/34)

: iyi eyler yemek (61/16)

846

at drv

: atn st (25/12)

aTdryl

: attryorlar (47/169)

atl undura

: bir ayakkab eidi (59/78)

at

: artk (11/18)

atlp iatlatince

: kt davranlmak (67/11)
: latince (42/61)

atle-

: ayklamak (11/91)

att

: hatta (25/122)

atvd

: atverdik (45/53)

av

: a (11/76)

av

: pantolonun a (13/92)

avac

: aa (10/51)

ava

: aa (53/51)

avalla-

: afallamak, armak(48/18)

avara

: kt (20/33)

avdaa

: avda iken (51/22)

avet

: evet (51/158)

av

: avu (17/48)

avla-

: avulamak (63/13)

avz

avlda

: douran inein ilk stnden yaplan

ekerli bir tatl (34/32)
: douran inein ilk stnden yaplan
ekerli bir tatl (53/190)
: avlularda (42/54)

avlay

: bahe etrafndaki evirme (52/80)

avta

: hafta (64/10)

avubba

: bykbaba (31/20)

avyon

: Afyon (21/19)

ayalla-

: ayarlamak (51/261)

ayann

: ayakla (33/17)

ayazl

: balkon (52/80)

ayek

: ayiei (63/1)

ayeyi

: ayiei (47/62)

aydnn

: aydnlk (30/13)

avzl9

847

aydrma-

: ayk durmamak (51/166)

aydud

: haydut (58/69)

aynaydn

: dolunay (1/38)

aynia
ayle

: ttn konulan kap (62/80)

ayrca

: ayr (4/7)

ayr

: bir ot ismi (54/260)

ayrO

: ayr (13/219)

azellince

: azalnca (33/70)

azello

: azalyor (33/63)

: aile (40/86)

: almak (31/1)

bem

: abim (52/7)

cO

: azck (1/72)

cik

: azck (11/92)

: aa (24/1)

iek

: ayiei (50/16)

da

: ada (59/53)

dem

: insan (28/36)

jil

: acil (51/5)

la-

: alamak (5/137)

layla

: alayarak (13/118)

met

: Ahmet (46/58)

min apdr-

: dua ettirmek (35/82)

r-

: aarmak, beyazlamak (37/6)

: beyazlar (9/8)

: ar (67/3)

rlan-

: arlanmak (51/282)

848

sgd

: asker (5/44)

: Aye (44/86)

am

: akam (1/20)

amacaO

: akama kadar (37/20)

amzd
amlek

: akam st (57/38)

ammen

: akamleyin (44/28)

amnayn

: akamleyin (48/83)

: Aye (16/38)

am

: akam (48/11)

tnda

: altnda (47/144)

: avlu (38/28)

yile

: aile (25/104)

yle

: aile (51/55)

: akamleyin (54/102)

b
b

: ba (ayaabln blr) (27/13)

: ba (50/15)

b by

: ba ubuu (54/119)

bc

: ayakkab ba (59/80)

bcl

: baclk (8/23)

ba

: bahe (34/12)

baa

: bahe (4/50)

be

: bahe (5/188)

belik

: bahe (24/105)

badlcan

: patlcan (4/48)

baaz

: yabanc (47/1)

bahal

: pahal (36/79)

baana

: toynak (22/23)

bacr

:bakacam (19/58)

849

balafa

: baklava (11/28)

baralan

: bakrla (35/24)

bur

: bakur (51/78)

bla-

: balamak (1/38)

bladdr-

: balattrmak (19/61)

balam

: bakaym(33/10)

blama undura

: bir ayakkab eidi (59/79)

balcan

: patlcan (13/80)

bl

: pahal (4/2)

bl

: bal (21/85)

bli

: bari (22/7)

blik

: bari (10/6)

ballda

: buralarda (47/138)

balld

: ballar (7/126)

blle

: balya (19/61)

balye

: balya (2/60)

blyo

: banyo (3/17)

bm

: bakalm (31/133)

bmiye

: bamya (48/65)

banaia

: bir yemek ismi (7/49)

bar-

: barmak (1/15)

batTr-

: battrmak (23/8)

bananoT

: banknot, kat para (1/43)

banya

: banyo (13/178)

br-

: bar, gs, gnl (7/361)

bara

: buras (11/82)

baraba

: beraber (2/2)

barab

: beraber (24/105)

barac

: baraj (66/2)

baray

: buraya (63/59)

braz dn-

: korumak iin beklemek (1/33)

850

barb

: beraber (14/19)

barda

: burada (64/12)

bardan baraya

: buradan buraya (11/60)

br-

: barmak(49/65)

barma

: parmak (3/2)

barmnda

: parmanda (22/13)

basa

: basamak (7/305)

basTun

: baston (3/39)

bam

: bu akam (44/31)

baav

: baavu(7/398)

baa

: baka (21/97)

babozu

: sivil (2/18)

bi

: bahi (55/35)

baa9

: baak (1/66)

batdi batdi

: bir ocuk oyunu (35/42)

battal

: bakmsz (29/37)

baya na aam

: dnden nceki kna akam (10/2)

bayr baca

: verimsiz, bakmsz (36/65)

bayle-

: balamak (32/42)

bayln

: naylon (36/72)

baz

: pazar (35/172)

bazar

: pazar (6/26)

bazarc
bzen

: Pazarck (Pazaryeri ilesinin dier ismi)

(67/5)
: bir eit kuma (pazen) (52/32)

bzlnl

: bazlarnkiler (19/20)

bd

: ben (51/55)

bdKgesdm

: beklesem (13/64)

bdki

: belki (54/233)

bdlli

: devaml (39/3)

bdm

: benim (51/167)

bdzin

: benzin (36/74)

851

becdp

: becerip (51/111)

becene

: uzak, ssz (20/23)

bedvan

: bedava (51/4)

be

: bekar (5/63)

bki

: belki (20/51)

bekmes

: pekmez (53/34)

bekmet

: peksimet (2/10)

bekmez

: pekmez (21/37)

beksemet

: peksimet (2/8)

bele-

: bulatrmak (iana belemi) (32/39)

belear

: apak, akca, eksiksiz (1/3)

belli

: devaml ( 46/5)

belli

: belli (26/14)

bem

: benim (51/274)

bee

: bana (5/54)

bengilbeiz

: uyku srasnda kiinin ani bir uyar ile

irkilmesi (45/2)
: beniz, yz (7/468)

bennen

: benle (17/28)

benyin

: benim (evin kk benyin) (56/8)

beparn

: bekarm (7/86)

berb

: beraber (41/18)

berbr

: beraber (11/26)

berbd

: berber (35/67)

berblik

: berberlik (27/5)

bereb

: beraber (53/31)

berekiT

: bereket (33/2)

berti-

: incinmek (13/220)

besne

: besihane (33/15)

bed bed

: beer beer (7/260)

beiKda

: beikta (35/74)

852

bet bereket

: bereket (29/42)

betd

: beter (16/68)

beyen-

: beyenmek (7/31)

beyit sle-

: trk sylemek(47/157)

beyldce

: bir zm eidi (51/182)

beylerce

: bir zm eidi (53/ 215)

beylu

: beyolu (11/113)

bezin

: benzin (4/3)

bc

: buca (13/4)

blr

: bakla(41/16)

bd bd

: kk kk, para para (39/40)

bdla-

: kk paralara ayrmak (53/90)

bldr

: geen (bldr sene) (8/33)

bldr

: geenki (bldr sene) (33/11)

: pnar (39/27)

bar

: pnar (32/91)

brairl,,

: brakrz (16/16)

bryo

: brakyor (19/10)

by ar-

: sebzelerin ularnn uzamas (yl?

bz

domatizi, tepeleri ble by? ?aro.)

(47/115)
: buza (4/39)

bzay

: buza (27/3)

bi

: bir (1/4)

bi d

: bir dahaki (6/26)

biciK

: biricik (14/4)

bidmna

: ok az (52/80)

biken

: birken (24/68)

bilder

: erkek karde (21/91)

bileme

: bile (31/121)

bilene

: bile (10/56)

853

bilezik boz-

: bilezik almak (31/131)

bililld

: bilirler (31/77)

billeecddi

: birleecekti (51/6)

bilmeriz

: bilmeyiz (14/10)

bilq

: bin lira ( bil)(33/2)

bindall

: bir giysi eidi(59/72)

bineK

ekmein hamur halindeyken konduu

tahta (19/5)

binet

: ekmein hamur halindeyken konduu

tahta(46/1)

binik

: binlik (5/93)

birazcik

: birazck (25/47)

bircik

: biricik (21/75)

bird

: birer (2/62)

birdle

: birer tane (30/59)

birez

: biraz (46/41)

birisi

: bir iki (birisi gn) (1/70)

birman

: bir giysi eidi (52/39)

birsi

: birisi (56/8)

bismilq

: bismillah(38/19)

bi-

: pimek (10/24)

biir-

: piirmek (2/45)

biitTir-

: piirtmek (11/39)

biteyr

: bitiyor (50/32)

bizasl

: bizansllar(29/18)

ble

: byle (33/74)

bmcik

: bircik (40/42)

: boha (46/2)

b-

: bomak (5/66)

bobanne

: babaanne (13/38)

854

bocu

: su kab (35/26)

bocut

: su kab (46/2)

bo

: boha (27/78)

bo

: bayramlarda ve dnlerde gelin kza

hediye gtrme adeti (31/18)

bol bulama

: ok, fazla (50/44)

blandan

: buralarndan (51/187)

bolatl

: Polatl (46/74)

boll

: buralar (31/21)

bolln

: buralarn (51/2)

bollu

: bolluk, bereket (62/36)

boaz

: boaz (33/12)

bour-

: barmak (44/10)

bou-

: boumak (24/11)

bolleri

: buralar (31/32)

bora

: buras (5/37)

bor

: buras (42/66)

boras

: buras (19/1)

boray

: buras (8/31)

borayca

: buraya kadar (54/108)

borda

: burada (9/23)

borlar

: buralar (29/20)

bovas

: babas (45/57)

boyunda

: karnnda (boyunda bu lan) (42/36)

boz-

: altn almak (bilezik bozmak, bilezik

almak) (31/131)

bzunu

: boazn (28/6)

bzk

: Bozyk (29/71)

bbd

: biber (51/266)

bber

: biber (4/48)

bl{me

: blme (64/5)

855

brTdr-

: halamak (53/221)

brtlen

: brtlen (25/110)

by-

: bymek (11/107)

bycek

: byke (25/147)

bydecez

: byteceiz(8/9)

byk

: byk (4/14)

byKapdez

: byk abdest(15/40)

bykbuva

: bykbaba (16/39)

byn

: bu gn(20/47)

bynk

: bu gnk(13/147)

bu siver

: bu sefer (53/40)

bu yda

: bu yolda (24/112)

buba

: baba (5/97)

bulama

: bir tr yemek (39/26)

bulama

: bulama, bir tr yemek (53/105)

bulcn

: bulacam (37/40)

bulur atle-

: bulgur ayklamak

buliull

: bulgurlar (16/9)

bullda

: buralarda (16/24)

buar

: pnar (49/109)

bunn

: bunlar (8/6)

bunnar

: bunlar (1/33)

buray

: buraya (7/17)

burda

: burada (1/25)

burda

: buradaki (1/12)

burey

: buraya (1/15)

burz burz io-

: gzel gzel kokmak (1/79)

buva

: baba (21/65)

buyd

: buday(47/151)

buyday

: buday (47/63)

buydey

: buday (6/19)

856

buynuz

: boynuz (43/20)

buy

: bu sefer (26/41)

bbd

: biber (1/93)

bkme

: ekmek(47/191)

bkt

: bklyor (33/23)

bkm

: ipein ilendii bir safha (33/33)

brgn

: brgn(13/17)

brkme

: gelinin tak merasimi (52/83)

brn-

: giyinmek (38/17)

brnck

: bir barts(39/53)

brncKotu

: bir ot eidi (54/261)

bskd

: biskviyi (50/30)

bt

: btn(51/138)

bv

: biber (48/65)

c
camepan

: vitrin, pencere (5/177)

cmi

: cami (11/17)

canevi
candarma

: gsnn st(45/36)

candrma

: jandarma (64/2)

cil

: cahil (42/1)

cillen

: cahille (57/2)

cannnca

: canlannca (13/146)

cannanm

: canlanm (13/146)

capan

: japon (11/54)

capanya

: japonya (10/50)

cara9la-

: acyla barmak (63/11)

: jandarma (59/63)

857

cartda9

: cart diye (63/16)

cartT9 curtTu9

: uyduruk mzik (cartTk curtTuk mzik)

(14/13)

cavur

: gavur (36/26)

caz

: dnlerde alnan mzik (55/20)

cdmi

: cami (49/49)

celqatl

: idamlk (28/63)

cemi

: cami (51/27)

cepne

: cephane (2/48)

cert

: vcuttaki iltihaplanma (58/59)

cerez

: erez (52/14)

cevhir

: deerli ta (27/27)

cevur

: gavur (36/27)

ceyran

: elektrik (21/64)

cbr

: bir unvan (cbr mlim)(47/1)

cdav

: huysuz (47/2)

cmbt

: bir zm eidi (51/182)

cnian

: ingene (7/160)

cian

: ingene (29/104)

cra

: civciv (27/3)

cibindirik

: cibinlik, sineklik (51/194)

cibre

: zm posas (53/227)

cice

: anneanne(27/1)

cicili

: ssl (7/461)

ciara

: sigara (57/44)

cilet

: jilet (14/37)

cimcime

: cimcime (60/36)

cincana otu

: bir ot ismi(54/262)

ci

: cier (10/8)

cier

: cier (32/93)

858

cip cip suyu

: pekmez iin inenen zmn son suyu

(53/230)

civiz

: ceviz (11/13)

ciyd

: cier (46/96)

ciyer

: cier (10/11)

ciz-

: izmek (58/43)

cizme

: izme (51/297)

com com su

: ok fazla su (61/39)

comba

: sularn biriktii kk glet (52/83)

combur combur s-

:ok fazla samak (25/171)

cop

: jop (24/99)

cu9cu

: civciv (27/3)

cumay

: cuma (42/69)

cumey

: cuma (64/12)

cumurbaan

: cumhurbakan (41/3)

curlac9

: sv ekilde (53/194)

curu

: sv (53/105)

curuf

: posa (21/42)

cnpli

: cnp hali (42/84)

ivt sr-

: ift srmek (61/1)

ab

: abuk (32/8)

a9r tikeni

: bir diken eidi (54/262)

a9ma top

: bir ocuk oyunu (35/41)

al

: alt (Ky ismi) (16/32)

al-

: yourdu mayalamak(45/4)

859

alO

: alvar ann bir modeli (13/92)

aloa-

: alkalamak (47/191)

am pl.

: (am pl) bir oya ismi (54/256)

amr

: amur (7/395)

ams-

: bir ite zayflayan ve olasl

uzaklatran durum (45/2)

ar-

: armak (28/114)

apaul

: bakmsz, dank (51/176)

apul apul

: bir yry ekli (16/26)

arplaca9

: rpnmak (35/35)

avO

: giysinin (alvar) a blmnn ekli

(13/207)

av

: bir zm eidi (51/83)

avrl-

: arlmak (54/117)

avudtimi

: avu eitimi (67/10)

aybe otu

: bir ot ismi (54/261)

eki

: dnlerde verilen hediyenin ilan

edilmesi (54/74)

eki-

: tartmak (47/58)

embd

: ba rts(49/132)

emkir-

: barmak, kavga etmek (47/55)

encire

: tencere (51/296)

eiz

: eyiz (6/27)

erkes

: erkez (5/10)

9r9

: yn eirmekte kullanlan bir alet

(13/111)

9r9 io-

: dokuma iin aleti hazrlamak (45/25)

ft

: te beri, eya(47/2)

k-

: karmak (45/1)

860

: yemek tamak iin hazrlanan boha

(13/35)

layvar-

: yemek bohas hazrlamak (28/2)

lata

: ikolata (50/27)

m9-

: kanmak (45/4)

91z

: kyoruz (1/37)

mn-

: kanmak (45/4)

r-

: sylemek, armak (36/64)

Tdr-

: sylettirmek (13/191)

nn-

: nlamak (5/49)

oT-

: kartmak (47/185)

if

: ift (13/187)

ifi

: ifti (29/29)

ilte

: ilte, dek (7/12)

iit

: pamuk tohumu (54/96)

inne-

: inemek (51/162)

r-

: armak, sylemek (6/29)

irile-

: iplik yapmaya hazrlamak(45/22)

rvaran

: syleyivereyim(13/50)

it

: bahe duvar (16/25)

it-

: yn kk paralara ayrmak (29/45)

itri

: bir elbise (16/23)

ivitse

: ift ise (54/77)

ivtetelli

: iftetelli (51/154)

iy

: i (7/42)

iyle-

: ilemek (54/151)

mumu

: okmu (4/18)

ouncas

: oklukla (54/211)

ounlu

: ounluk (57/3)

861

our-

: armak (54/45)

ouTdur-

: arttrmak (54/100)

orbu

: orba (35/25)

otu9

: esmer (47/1)

oval-

: oalmak (34/6)

rd

: rei (7/25)

uOlata

: ikolata (50/28)

uva9

: hareketli (47/3)

: dokuma iin kullanlan bir alet(13/104)

: daha (3/45)

d guu

: da kuu (32/90)

dal

: tatl (47/66)

da9-

: takmak (24/36)

da9m

: takm (58/33)

da9n-

: taknmak (5/85)

dabanca

: tabanca (2/21)

dabandan

: yerden, tabandan (12/4)

dad

: tat (16/53)

da9

: tak (51/146)

dal baaz

: tek bana (37/46)

dl

: dal (41/19)

dalin

: daln (27/93)

dlinde

: dahilinde (46/78)

dam

: damar (59/58)

862

damna

: damla (7/209)

dan

: tane, adet (13/138)

da

: daa (1/68)

danas

: tanesi (56/7)

dandini

: saf (insanlar iin kullanlan bir

sfat(7/106)

dne

: tane (5/51)

dad-

: datmak(11/3)

dal-

: dalmak (5/15)

dat

: datmak (4/22)

dra

: dar (4/19)

dara-

: taramak (5/141)

dara git-

: gitmek iin acele etmek (39/85)

dara9lnr

: Taraklnn (40/6)

daraba

: tahtadan yaplm bahe duvar (52/81)

darabazan

: bir oya ismi (54/256)

dara

: tarak (29/133)

daratTr-

: tarattrmak, kurunlamak (2/40)

darl9

: yoksulluk(62/85)

dart-

: tartmak(45/23)

dart

: tart (28/30)

da

: ta (11/139)

da-

: tamak (2/31)

dat

: tat (7/393)

datl

: tatl (4/34)

dav

: davar, kkba hayvan (50/3)

davl

: davul (23/2)

davl-

: dalmak (54/26)

davan

: tavan (17/21)

davuloc

: dnlerde yaklan byk ate (7/24)

863

daya9la-

: kilitlemek (45/1)

dyire

: daire (29/75)

ddlekden

: diyerek (1/68)

ddnek

: denek, baston (7/156)

ddro

: diyor (36/32)

ddy mi?

: deil mi? (51/281)

de9ayl

: detayl (46/21)

debirem

: deprem (61/49)

deK

: denk (3/46)

dekme

: tekme (26/34)

deknetir-

: denkletirmek (51/79)

del mi?

: deil mi? (47/59)

deliann

: delikanl (20/18)

delal

: tellal (25/202)

demden

: deminden (42/74)

demeOrat partisi

: demokrat parti (9/45)

demnen

: deminden (51/80)

denc

: deyince (13/148)

dene

: tane (29/66)

deeri

: deeri (8/28)

denesi

: tanesi (48/31)

deil

: deil (1/91)

dei-

: deimek(36/48)

deiik

: imece, yardmlama (23/18)

deiz

: deniz (8/17)

deor

: diyor (36/32)

depber-

: tekmelemek (61/8)

depeci

: sebzeci (4/48)

depe

: tepe (1/64)

864

depeden gdyme

: bir tr giysi (51/185)

depelen-

: rpnmak (15/25)

depeller

: teperler (65/20)

depena

: tepeden aaya (13/156)

dera9Turlar

: traktrler (11/3)

derek

: direk (12/3)

deridi

: deiti (55/27)

derke

: derken (66/24)

derme

: dnlerde erkeklerin giydii bir giysi

(56/33)

desdi

: testi (7/208)

desdire

: testere (52/23)

dev s

: dev kars(20/36)

dev

: defa (49/102)

deve tikeni

: bir tr ot ismi (54/262)

devillrdi

: devirirlerdi (51/296)

dey mm?

: deil mi? (47/121)

dyelekden

: diyerek (1/17)

dyerekden

: diyerek (54/256)

deyil

: deil (1/74)

deyiik

: deiik (3/14)

deylek

: diyerek (48/78)

deymdnndmiz

: deirmenlerimiz (9/42)

deymen

: deirmen (47/64)

deynek

: denek (18/28)

deyneyinan

: denekle (51/38)

deyyo9un

: diyor ki (1/12)

dze

: teyze (47/25)

dnl-

: devrilmek (45/2)

865

drabazan

: bir oya ismi (52/81)

drm9

: trmk (6/15)

drmola-

: trmklamak (54/133)

drna

: trna (21/52)

dv

: duvar (39/41)

di9olta

: kadnlarn giydii i amar, dekolte

(52/63)

did-

: paralamak (1/88)

dide

: dede (57/40)

dik b9

: bir zm eidi (53/212)

dikme

: aa (42/91)

dilb

: gzel, dilber (14/20)

dilli

: ok konuan (37/51)

dielei-

: acdan donup kalmak(63/11)

diil

: deil (15/4)

dipden doruya

: aadan yukarya (52/41)

direkdr

: traktr (45/77)

direkdz

: traktr (51/245)

direkmen

: dorudan (42/10)

diire dutcao yoo

: hi yok (40/35)

diyrbekir

: Diyarbakr (12/42)

diyneyl

: dinliyorlar (47/155)

dizi

: sra (25/92)

dizme

: kk ocuun srtn jiletleme (49/87)

dizme tav

: kk ocuun srtn jiletleme zaman

(54/232)

dmle

: derler (13/107)

d-

: domak (4/16)

do9an-

: dokunmak (1/34)

866

do9zan

: doksan (37/6)

do9tur

: doktor (46/97)

do9uncu

: dokuzuncu (13/141)

do9uz baca9l anne

: bir ot ismi (54/260)

do9uzacao

: dokuza kadar (54/126)

ddudan

: doduktan (39/39)

ddusa

: doduysa (54/2049

domala9

: insan dks (15/39)

domata

: domates(66/66)

dombay

: manda (7/22)

domuz ptra

: bir ot ismi (54/261)

dona9

: kadnlar amar ykayp, ykandklar

akarsu kenarndaki kapal
amarhane(52/82)

dou

: dou (25/49)

doubeyazit

: Doubeyazt (66/44)

doul

: davul (55/20)

doum

: doum (13/84)

dour-

: dourmak (7/230)

dra-

: doramak (42/100)

dradvl

: dorayverirler (33/28)

draveril

: dorayverirler (33/29)

dordan doraya

: dorudan doruya (51/209)

dru

: doru (41/2)

dru9

: yksek, tepe (6/12)

drul-

: dorulmak (68/12)

doruz

: domuz (19/45)

867

doruzlu9 yap-

: ktlk yapmak,yaramazlk yapmak

(20/23)

dos

: dost (39/9)

dosu

: dostu (56/18)

douTdur-

: doutturmak (39/30)

dov

: dua(49/53)

dovanayndan

: Doanaydan(42/17)

dovdv

: doduu (14/26)

dovul

: davul (38/42)

doyun-

: doymak (4/40)

dmbek

: bi tr alg (14/15)

dmbeleK

: bi tr alg (32/16)

dnek

: yn eirme adetinin ismi(58/5)

dngel

: mumula (52/82)

d-

: dvmek (48/34)

: vcudun n blgesi(29/134)

dvlet

: devlet (51/34)

dumay

: nezle(52/83)

duraal-

: yorulmak (47/123)

durma

: durmayn (1/29)

duru

: duru(7/44)

duruyolld

: duruyorlar (31/44)

dut

: bir tatl eidi (tulumba tatls benzeri bir

tatl (31/15)

dut-

: tutmak (1/30)

dutun-

: tutunmak (4/16)

duv

: duvar (51/54)

duzcu

: tuzcu (4/48)

duzlada

: Tuzlada (7/7)

duzlla9

: tuzlayarak (36/38)

868

dbeK

: buday dvlen tatan yaplm bir alet

(32/76)

dlbent

: bir tr barts (31/92)

dlmbet

: tlbent, barts (53/208)

dmbek

: bir tr alg (37/27)

dmbey

: bir tr alg (6/27)

dc

: dnc (16/4)

dlck

: para para (yemek iin kullanlan bir

sfat) (53/134)

dn

: dn (4/26)

dne gk-

: dn yapmaya kalkmak(52/33)

dne o9u-

: dne armak(22/33)

dr

: dnr (5/98)

dnye

: dnya (25/165)

drme

: gelin veya damat iin hazrlanan boha

(7/99)

dr

: gelin veya damat iin hazrlanan boha

(54/19)

drr

: dnr (47/160)

dt-

: ttmek (27/48)

dv

: hayvanlar iin kullanlan bir nlem

(12/15)

dv-

: dvmek, dayak atmak(13/199)

dven

: harman srmede kullanlan bir alet

(58/69)

dvlck

: para (53/90)

dvn

: dn (31/53)

dz-

: giyinmek (56/24)

dzek

: bir tr giysi (49/77)

dzen

: giysilerin genel ad(25/92)

869

dzgnnK

: kyde kullanlan makyaj

malzemesi(52/36)

e
ebes

: abes (31/59)

ebrikce

: ezerek (45/24)

ebse

: elbise (13/149)

ecc

: azck (16/9)

ec9

: azck (14/38)

ediraf

: etraf (1/93)

efdnim

: efendim (51/123)

efendile-

: modernlemek (55/36)

efenekli

: huzursuz (47/2)

egd

: eer (5/126)

ehmedeye

: Ahmediyeye (25/112)

ehnen

: elle (16/16)

ekisberld

: eksperler (54/137)

ekmek ba

: ekmek bohas (47/77)

ekmek ek-

: ekmek yapmak (31/101)

elmdlq

: elhamdlillah(67/1)

elbeyli

: bir zm eidi (51/183)

eldivan

: eldiven (52/44)

elefdiriyi

: elektirii (62/26)

elesfit

: bisiklet (46/2)

eleip git-

: oyalanp gitmek (11/29)

elgemsma

: gkkua (52/81)

elhamdlq

: elhamdlillah(18/2)

elhamdrilq

: elhamdlillah (9/40)

870

ellnkil

: bakasnnkiler(19/19)

ellikldlen

: elliklerle (ellik, orakla ekin bierken

kullanlan alet) (45/14)

ellid

: ellier (2/48)

elmsiy

: bir giysi eidi(48/99)

elpise

: elbise (58/34)

em

: hem (62/13)

eme

: ama (44/10)

em

: ama (62/77)

emeksiz

: emekli olmayan (42/25)

emiik

: koyunlar geceleyin samak (7/77)

emm

: ama (42/1)

emme

: ama (3/44)

emne

: Emine (49/115)

emsli misil

: benzer olay (66/65)

emik

: koyunlar geceleyin samak (6/13)

en-

: inmek (13/68)

enta

: anahtar (46/1)

endir

: indirmek (33/6)

engascikden

: aka yollu (52/83)

engn mantusu

: bir mant eidi (53/68)

eir-

: eirmek (13/106)

enseri

: ivi (39/41)

entri

: bir tr giysi (52/42)

entekKede

: Antakyada (42/96)

enteri

: bir tr giysi (7/21)

eptes

: abdest (13/139)

eptez

: abdest (36/26)

erzi

: arazi (41/15)

erdir-

: yetitirmek (47/22)

erende

: rende (60/14)

erenkv

: Erenky(25/188)

871

erezde

: kilit (32/22)

erfene

: piknik (52/83)

eridir-

: yetitirmek(49/128)

eriil-

: yetiilmek (39/80)

erkeme

: kz evine eyiz gtrme adeti (23/15)

erken gece

: bi nceki gece (38/3)

erminisdan

: Ermenistan (66/56)

ersign

: ertesi gn (35/39)

ertes

: ertesi (1/21)

ertesgn

: ertesi gn (10/2)

erturul

: Erturul (25/103)

esbap

: giysi (7/11)

esgd

: asker (64/1)

esgdcilik

: askerlik (36/21)

esgdyin

: askerim (64/4)

esKidr

: Eskiehir (1/47)

: eya (59/35)

egeri

: aka (52/83)

eiT-

: iitmek (4/17)

: eya (31/30)

eekldld

: eeklerle (7/77)

evd-

: evlendirmek (8/27)

evdki

: nceki, evvelki (30/73)

ev

: evvel (42/28)

evdenki

: nceden (24/131)

evel

: nce (21/17)

eveli

: nceden (4/11)

evelld

: eskiden (13/79)

evelsi

: eskiden (39/66)

872

evenim

: efendim (46/17)

ever-

: evlendirmek (4/8)

evik-

: ayrmak (45/4)

evln

: evin (4/26)

evvki

: evvel ki(41/1)

evvel zaman dzeni

: eski giysiler (38/22)

eycd

: iyice (34/6)

eyce

: iyice (1/73)

eyd

: eer (1/72)

eydle-

: eerlemek (28/49)

eyi

: iyi (47/55)

eyidecen

: eiteceim (17/7)

eyile-

: iyilemek(36/40)

eyilik

: iyilik (1/15)

eyimir

: iyi misin? (37/2)

eyir-

: eirmek (45/22)

eylen-

: elenmek (20/26)

eylence

: elence (39/82)

eyliK

: iyilik (29/110)

eym

: yemek eidi (59/46)

eyi

: eki(19/6)

eyi-

: ekimek (39/74)

ez

: kibrit (46/3)

ezbdldne fur-

: ezberden kuran okumak (39/78)

d
ce

: iyice (39/6)

c9

: azck (48/81)

ciK

: azck (13/7)

873

le

: yle (3/60)

lem

: bakas (62/40)

lence

: elence (27/36)

ngn

: dz olmayan bayr (7/78)

rat

: rn (45/12)

: eya (51/277)

i-

: ekimek (39/3)

tim

: eitim (2/25)

f
fabr9a

: fabrika (29/49)

fabriOason

: fabrikasyon (46/15)

faat

: fakat (12/28)

fa

: ufak (1/85)

fat

: vakit (13/84)

fki

: fakih,slam hukukusu(29/22)

falleld

: giysiler, fanilalar(13/97)

fanne

: fanila (31/78)

faprika

: fabrika (44/71)

fara

: ipek bceinin byme dnemlerinden

biri (50/7)

faraz

: horoz(17/48)

far-

: yalanmak(7/92)

fasille

: fasulye (4/49)

fasille fizen

: sebzeler (62/28)

farda-

: ekimek (45/1)

fatoz

: harman makinasnn ismi (48/14)

fe

: fel (44/26)

feiat

: fakat (65/12)

874

felqah

: arap (32/89)

fen

: fener (9/33)

fen

: fel (58/63)

fenn

: teknolojik gelimeler (fenler) (55/9)

feman yerde

: herhangi bir yerde (47/118)

femanca

: herhangi biri(47/119)

feTit-

: fethetmek(37/57)

fetye

: Fethiye (61/47)

fetyeyner

: Fethiye ile (61/47)

fevranc

: kervanc (13/142)

feydetmedi

: fayda etmedi (62/15)

fc9

: ufack (52/50)

fc9d9

: ufacktk(44/8)

francal

: bir ekmek tr (47/67)

fzl

: hzl (7/16)

filanca

: herhangi biri (45/35)

filim

: film (63/43)

film

: rntgen (45/58)

firenk

: kap kilidi (46/3)

fistann

: giysiler (7/141)

fine

: vine (39/67)

fine urubu

: vine urubu (53/186)

foru9

: ipek bceinin koza yapmas iin stne

kt al (11/79)

fur-

: vurmak (3/6)

furun

: frn (10/29)

fuva

: baba (44/50)

875

g
g{sn

: Glsm (7/109)

gd-

: gelmek (1/42)

gebere al-

: lmek (51/171)

gecikli

: uyuzlu (47/2)

ge

: gen (4/49)

gedi

: geti (37/65)

gedken

: geerken (5/5)

gei

: kei (4/24)

geimol-

: geinmek (8/10)

gldiken

: geldikten (47/201)

gele

: gene (39/70)

gelennikle

: genellikle (11/43)

geleyeru

: geliyor(50/32)

geliken

: gelirken (7/234)

gelin yana

: bir oya ismi (54/257)

gelinalc gn

: dn gn (10/6)

gelincik

: bir tr hastalk (58/46)

gelinnik

: gelinlik (48/100)

gelirke

: gelirken (2/4)

geliimde

: geldiimde (48/42)

geliyoun

: geliyor ki (2/15)

gellor

: geliyor (31/84)

gennda

: kenarnda (42/71)

genke

: genken (19/14)

gen gz

: gen kz (61/27)

gerdan r-

: oynamak (42/109)

876

gerde

: geride (36/63)

gerdeme

: bir ot ismi (2/59)

gerden

: geriden (47/45)

gergef

: bir tr ileme (5/150)

gerli

: gerili (42/94)

gesgey

: gesgeri(51/2)

ge

: gen (1/15)

ge-

: gemek (5/165)

gelik

: genlik (47/89)

gemild

: gemiler (13/86)

getirl

: getirirler (11/38)

gevr

: gavur (5/73)

gevrlO

: ktlk (61/7)

gyin-

: giyinmek (7/19)

geyrek

: ocuun kaburgalar (halk hekimliinde

geyrekleri batmak eklinde kullanlr)
(49/90)

gezenti

: ok gezen (56/17)

gicikli

: uyuzlu (47/1)

gidemin

: gidelim (37/49)

gidi-

: kanmak (45/1)

gine

: yine, gene (3/59)

girilld

: girerler (31/102)

gitmence

: gitmeyince (13/32)

gcey

: bir tr bitki (10/10)

gen d

: kmek zere (51/200)

grydk

: grrdk (7/93)

gd-

: gtmek (64/68)

gde

: iman (47/1)

gksulu

: bir armut ismi (62/91)

glbaz

: Glpazar (40/75)

877

glbazar

: Glpazar (40/49)

gldl

: Gldal (45/8)

gmgk

: masmavi, mosmor (8/1)

gmnek

: gmlek (59/76)

gnnnden

: gnlnden (9/26)

gremez

: douran inein ilk stndne yaplan bir

tatl (53/188)

grmlk

: gelinle damad tantrma adeti (52/17)

grnce

: grmce (47/52)

grdr-

: grtrmek (52/17)

gsderemir

: gsterelim (24/126)

gsellm

: gzellii (68/14)

gd

: gt (51/16)

gt{n

: gtrn (1/33)

gt{rn

: gtrrm (51/255)

gtTn

: gtrdn (10/21)

gt-

: gtrmek (1/19)

gtmeyce

: gtrmeyeceim (7/35)

gv

: gk, gkyz (1/58)

gvelen-

: kurtlanmak (39/12)

gvercin

: gvercin (13/72)

gvez

: bordo mavi (38/16)

gya

: gya (21/64)

gyn dn-

: midesi bulanmak (28/96)

gz p-

: gz krpmak (37/32)

gzd

: tarhanay geirmek iin kullanlan

kevgir, kalbur (39/18)

gzda

: meyve aalarna atlan bir ila (BakrSlfat) (54/134)

gzder-

: gstermek (51/14)

gzel

: gzel (1/23)

878

gzellik

: makyaj malzemesi (51/197)

gzelyin

: gzelim (24/33)

gzer

: tarhanay geirmek iin kullanlan

kevgir, kalbur (65/21)

gsn

: gsn (28/34)

gbll

: poposu(51/305)

gcck

: kck(7/29)

gcK

: kk (5/1)

gckabdez

: kk abdest (24/59)

g{

: k (13/1)

gk

: kk (12/50)

gkmm

: kkmm (47/34)

gk

: kk (6/23)

gddke

: gderken (13/151)

gloya

: bir oya ismi (54/257)

glmey

: glmeye (61/43)

gll

: komik (14/6)

gmbrde-

: ses karmak (35/64)

gme

: avclkta kullanlan kk kulbe

(19/63)

gnindken

: akam olurken (2/29)

gndnd

: ayiei (19/44)

gnned-

: gnee karmak (39/22)

gnnediver-

: gnee karmak (39/23)

gnle-

: kskanmak (20/9)

gnzn

: gndzn (10/6)

gl

: gl (46/80)

gvd

: damat(8/23)

879

a9yo

: kalkyor (21/100)

aba

: kaba (24/88)

aba9

: kabak (10/39)

abala9

: ba ak (47/1)

abaraym

: kabaryormu (13/170)

abard-

: kabartmak (53/27)

ab9

: kabuk (21/21)

abl

: kabul (25/115)

ablit-

: kabul etmek (20/68)

abuyu

: kabuu (9/2)

aca9

: kaacak(64/3)

aa9

: kaacak (56/30)

ad

: kadar (12/4)

ada9

: kadar (38/27)

adlO

: kadarlk (19/48)

adana

: kadar (47/12)

adara

: kadar (46/66)

ade

: yenge (27/1)

ad

: kad (47/12)

dl

: kaldlar (25/89)

adi

: yenge (27/1)

afa

: kafa (24/106)

afalannan

: kafalarla(17/13)

afalk

: kafalk (17/14)

880

ahar

: kahr (42/101)

ak-

: dvmek, tartmak (24/33)

a9yv-

: ittirmek (24/65)

alaba

: kalabalk (19/18)

alan

: sonra (9/3)

alayl

: kalayl (14/24)

alb

: kalp (48/56)

alba

: galiba (25/152)

albr

: kalbur (26/14)

aldr-

: kaldrmak (19/58)

alfer

: kalorifer (31/31)

aln

: kaln (12/47)

alp

: kalp (12/19)

all

: karlar (47/155)

allo

: kalyor (33/69)

alvi

: kalbi (62/19)

ama

: kazk (21/25)

ama

: kama, haner (25/100)

andil

: kandil (9/33)

anel

: kanal (58/17)

gnna

: karnna (13/177)

ann

: kanl (24/71)

ap

: kap (14/19)

ap-

: kapmak(20/83)

apda dikme

: tek bana (42/24)

ap-

: kapmak (25/58)

ar

: kar (14/12)

ar-

: karmak (12/21)

ara

: kara (52/49)

ara9ol

: karakol (66/71)

araca

: siyah (9/28)

aracmet

: karacaahmet (62/15)

881

araciyer

: karacier (10/12)

aragava9l

: Karakavaklar (bir blge ismi) (47/207)

araz

: tepsiye ya srmek iin kullanlan

bez(46/1)

araol

: karakol (48/53)

arakse

: karakse (Ar li) (66/44)

arn9

: karanlk (9/35)

ararah

: karargh (25/112)

aravana

: yemekte ortak kullanlan yemek kab

(31/23)

aravana

: karavana (66/65)

arbonaT

: karbonat (53/21)

arda

: karde (20/49)

ara

: karga (13/129)

arnca av

: ipek bceinin en kk hali(33/45)

arv-

: karvermek (48/121)

aryusun

: karyosun (12/21)

ri

: artk (11/2)

rik

: artk (44/28)

arne

: karne (13/17)

aryola

: karyola (31/30)

asap

: kasap (24/78)

aset

: kaset (14/11)

assnna

: Kasmlar Ky (33/11)

a-

: kamak (13/221)

a9

: kak (1/87)

ak

: kak (62/29)

am

: kam (13/140)

at-

: katmak (9/11)

atraO

: katarakt (13/188)

882

atl-

: katlamak (19/72)

atm

: bir eit brek (13/126)

atran

: katran (21/34)

av

: ipek bceinin byme dnemlerinin

genel ad (11/68)

ava

: kafa (42/8)

avanoz

: kavanoz (9/6)

ve

: kahvehane (33/57)

avrma

: kavurma, bir et yemei (21/33)

avtTr-

: kavurmak(10/26)

avz

: kabuklu buday (52/80)

avrama

: ekini orakla bime (44/23)

avra-

: gre tutmak (46/88)

avr-

: kavramak (47/60)

vur

: gavur (22/29)

aybiT-

: kaybetmek (66/5)

aybol-

: kaybolmak (25/109)

ayfe

: kahvehane (11/39)

ay9

: kayk (11/118)

aybol-

: kaybolmak (10/54)

ayno

: kaynbirader(25/157)

aynna

: kaynana (22/38)

aynnata

: kaynpeder(44/17)

ay

: kay (42/16)

ayl

: artk (48/20)

ayli

: artk (31/6)

ayma

: para (52/82)

aynat-

: kaynatmak (42/47)

aypaO

: kaypak, sznden dnen (48/44)

ayr

: artk (47/11)

ayseri

: kayseri (33/34)

883

az9

: kazk (12/43)

azm

: kazm (59/4)

: kl (21/22)

ll

: klarlar (11/38)

l9sz

: klksz (47/152)

lc

: kl (24/10)

mldanamayn

: kmldayamyorum (47/73)

mldatvdm

: kmldatverdim (47/204)

na-

: knamak (46/47)

ncr ncr

: cilveli (47/4)

ndaml

: bakml (47/1)

p-

: krpmak (gz p-) (37/35)

pelle

: krparlar (37/33)

rapdeen

: bir giysi(59/73)

r9

: krk (20/80)

rda9

: kendini beenmi (47/3)

rlm gibi

: aceleyle panikle (38/32)

rnt

: krnt (10/28)

ribin

: gripin (13/20)

r9

: krk (26/51)

rman

: yn eirme aleti (58/5)

rmz

: krmz (13-207)

ro-

: tra etmek (tvn rooduo) (4/45)

rT

: krk (13/136)

sa

: ksa (46/45)

sms

: ksm (47/59)

: kt (37/69)

vr-

: kvrmak (59/49)

vrl-

: kvrlmak (21/3)

vrm

: kvrm , pide,brek (48/129)

y-

: kymak (11/68)

884

yd yd

: dnlerde alnan mzik (59/69)

ymat

: kymet (12/6)

ymatl

: kymetli (47/37)

z-

: kzmak (19/22)

zlc9

: kzlck (46/7)

zlaya

: kzlkaya (25/101)

zoandan

: kzken (45/34)

o9u

: koku (10/41)

ocabuva

: bykbaba (7/105)

ocaarl

: koca karlar(47/90)

ocavuva

: bykbaba (7/107)

occa

: kocaman(52/56)

cc

: byk (48/5)

ohleT

: gofret (11/19)

ol

: kol (11/147)

olan

: kolon (12/4)

olayl

: kolay (24/56)

olony

: kolonya (14/29)

omu

: komu (9/38)

oru

: komu (37/38)

ona9la-

: konaklamak (14/23)

onlur

: konulur (53/24)

ouln

: komularn (7/144)

onuu

: konumas (48/44)

op-

: kopmak (19/5)

opa

: kopa (46/3)

orouca

: korkuya (47/56)

oy-

: koymak (25/129)

yceK

: koyacak (11/71)

oyu

: koyun (6/20)

885

oyu9

: dertli (58/65)

oyulasya

: koyuluncaya kadar (9/5)

oyv-

: koyvermek (46/28)

oyvmazld

: koyvermezlerdi (34/14)

oz av

: ipek bceinin bir dnemi (33/45)

oza

: koza (11/89)

ozal9

: koza konulan yer (33/40)

ul

: kul (24/1)

ulu9

: hindi (27/3)

undaa

: kundaa (11/111)

undaolacaz

: kundaklayacaz (47/78)

uran

: Kuran- Kerim (11/46)

urbannO

: kurbanlk (33/10)

ureen

: green (46/63)

urlu9

: kuruluk, odun deposu (66/25)

urna

: eme (42/95)

urun

: kurun (14/36)

urt-

: kurtarmak (24/51)

urtulu

: kurtulmu (46/95)

uruso

: kurusk atan tabanca (27/35)

uru

: kuru (38/46)

urrdn?

: kurardk (47/83)

usursuz

: kusursuz (42/7)

: ku (20/76)

uan-

: giyinip kuanmak (11/17)

ulu9

: kuluk vakti (38/47)

uyv

: koyvermek (22/29)

uzine

: kuzine (60/19)

uzine zobas

: kuzine sobas (53/78)

886

i-

: kalmak (1/62)

iaba

: kaba (49/17)

iabahat

: kabahat (32/85)

iabaiula

: kabakulak (51/299)

iaba

: kabak (35/63)

iabar-

: kabarmak (1/86)

iabarcek

: kabaracak (5/27)

iabt

: kabahat (29/111)

iabaya i-

: ipek bceinin byme dnemi (50/11)

iabl

: kabul (18/1)

iablitmek

: kabul etmek (16/72)

iabria

: kaburga (18/25)

ia-

: kamak (1/6)

iaama

: kaamak (65/18)

iad

: kadar (1/64)

iada

: kadar (51/120)

iadar

: kadar (1/61)

iadasna

: kadarna (45/105)

iadn

: kadn (1/23)

iadn barma

: bir zm eidi (51/182)

iadir

: Kadir (nsan ismi) (7/38)

iafadar

: kafadar, arkada, dost (1/18)

iafadar

: kafadarm (29/112)

887

iafes

: kafes (5/96)

ia

: meyve dilimi, kak (31/119)

ia9-

: kalkmak (1/21)

ia9yvar-

: itivermek (68/32)

ial-

: kalmak (1/44)

ialaan tikeni

: bir ot ismi (54/262)

ialan

: kalan (2/42)

ialbr

: kalbur (51/86)

ialem

: kalem(7/301)

ili

: gayr (1/7)

ial-

: kalkmak (1/36)

ialld

: karlar (31/58)

ilp

: kalp (50/1)

iaman-

: tutulmak (ener amansr) (16/76)

iama-

: kamamak (29/124)

iam

: kam (40/74)

iamzeli

: bal (benim 9avam bzle amzeli)

(63/40)

ian

: kan (5/42)

ianal

: kanal (29/31)

ianat

: kanat (16/55)

ianzra-

: ok kan kaybetmek (35/38)

iandr-

: kandrmak (5/97)

iandilli

: kandilli (1/39)

888

inm

: karnm (51/10)

iaial

: kangal (68/78)

ianne

: bir ot ismi (54/260)

iapa

: kapak (1/92)

iapal

: kapal (1/92)

iapbe

: kahpe (7/428)

iapi9 9a-

: yerinde duramamak (45/1)

iap

: kap (3/3)

iaptan

: kaptan (16/39)

iar

: kar (4/35)

iar-

: kartrmak (trna iarmay annadvaram

yavrum)(39/1)

iara

: kara (2/62)

iar

: karar (29/1)

iara pmil

: bir zm eidi (51/183)

iara zm

: bir zm eidi (51/182)

iarabibd

: karabiber (1/89)

iarabbd

: karabiber (7/185)

iar9an

: kararken (7/44)

iaramatl

: Karaahmetler -ky ismi- (40/34)

iara

: karanlk (1/36)

iaranfil

: karanfil (5/115)

iaranfiloyas

: bir oya ismi (54/288)

iart

: karalt (51/53)

889

iaraven

: Hamidabat kynn eski ismi (8/19)

iaravl

: Karaaal (1/12)

iaray

: Karaaa (Ky ad) (1/40)

iaraymt

: Karayiit (bir blge ismi) (3/26)

iarbz

: karpuz (35/62)

iarda

: karde (28/22)

iardal

: kardelik (15/3)

iarde

: karde (5/39)

iar

: kar, kadn (1/41)

iarnca

: karnca (1/68)

iar oyunu

: bir ocuk oyunu (35/41)

iardr-

: kartrmak (1/73)

iar9

: kark (2/47)

iri

: gayr (5/14)

iaria

: karka (7/35)

iarik

: artk (49/114)

irik

: artk (29/71)

iarlz

: karlarnz (30/4)

iarn

: karn (2/34)

iarpz

: karpuz (4/49)

iarpuz

: karpuz (39/86)

iar

: kar (1/32)

iar

: kark (31/72)

890

iart

: kart (8/16)

iaryola

: karyola (30/63)

iasa

: kasa (7/69)

iasabal

: kasabalar (29/59)

iasal-

: diklemek, efelik taslamak (45/3)

iasapl

: kasaplar (7/130)

iasl-

: kaslmak (7/179)

ia

: ka (16/47)

ia-

: kamak (2/51)

iala-

: kaalamak (32/53)

iama

: kama (7/95)

iat

: kat (3/55)

iat

: kat (1/72)

iatl-

: katlmak (1/48)

iatr

: katr (2/53)

iatra

: katarakt (57/31)

iat-

: katlmak (54/103)

iatil

: katkl (62/25)

iatiyyen

: kesinlikle (45/46)

iatmer

: bir brek ismi (7/100)

iava

: kafa (51/60)

iava yapra

: kavak yapra (54/258)

ivalt

: kahvalt (51/177)

891

ive

: kahve (2/51)

iavl

: sz almak (7/15)

iavn

: kavun (7/320)

iavda

: aniden (51/22)

iavdr-

: kavuturmak (43/53)

iavia

: kavga (1/50)

iavil

: gafil (35/14)

iavun

: kavun (39/86)

iavur-

: kavurmak (2/59)

iaya

: kaya (2/23)

iay

: kayg (1/54)

iaynam

: kaynanam(31/116)

iaynm

: kaynbiraderim (45/61)

iayr-

: kayrmak (32/24)

iayr-

: zlmek (51/97)

iayl

: artk (31/107)

iayli

: artk (51/293)

iaym

: para birimi (51/38)

iayma

: para (51/64)

iaymaam

: kaymakam (36/15)

iaymaan

: kaymakam (29/35)

iayme

: para birimi (8/9)

iayna-

: kaynamak (1/61)

892

iaynad-

: kaynatmak (4/31)

iaynadrke

: kaynatrken (5/29)

iayna

: kaynak (5/22)

iayr

: gayr (51/149)

iays ia

: kays dilimi (39/68)

iayve ia

: kahve ka (2/60)

iaz

: kaz (32/80)

iaz-

: kazmak (1/44)

iaz

: kaza, ile (3/47)

iaz namaz

: kaza namaz (39/77)

iazan

: kazan (4/31)

iazanc

: kazan (8/38)

iazanc rampas

: kazanc rampas (Bir blge ismi) (2/50)

iazelleme

: masal (43/2)

iazelleme sat-

: masal anlatmak (43/2)

iazma

: kazma (1/68)

iazya

: gaz ya (23/13)

ibla

: kble (51/209)

isz basz

: hazrlksz, aceleyle yaplan (29/93)

ilna

: klna (28/55)

imlda-

: kmldamak (29/119)

ina

: kna (16/3)

ina-

: knamak (5/121)

893

inal

: knal (5/45)

inayanna

: knayanlarn (16/69)

in

: kna (35/15)

ipa

: kopa (43/6)

iptik

: bir ocuk oyunu (35/41)

ir

: kr, beyaz (5/170)

ir-

: talan etmek (1/63)

ir ir yapv-

: ate etmek (16/35)

iral

: kral (2/15)

ira-

: dvmek (45/3)

iravat

: kravat (7/226)

irbac

: krba (30/30)

irema

: krema (7/43)

ir

: krk (93/30)

ir derik

: ufak tefek eyler (15/29)

irl-

: mahvolmak, talan olmak (1/59)

irlmn

: krlmayan (1/66)

irizla-

: ate etmek (36/29)

ir

: krk (65/14)

irlan-

: krklamak (39/48)

irle-

: patlamak, ate etmek (1/21)

isa

: ksa (64/1)

isal

: kz halk, gelinin arkadalar(6/27)

894

: k (1/44)

it

: kt (7/341)

itl

: ktlk (16/10)

itlO

: ktlk (1/66)

iyfeT

: kyafet (31/81)

iymet

: kyamet (51/179)

iydr-

: kydrmak (57/28)

iymat

: kymet (36/51)

iym

: kymk (36/41)

iymla-

: kymklamak, para para etmek (1/89)

iz

: kz (1/24)

izam

: kzamk (51/300)

izar-

: kzarmak (1/95)

io-

: koymak (1/84)

ioca

: byk, yal (4/49)

ioca

: koca (15/1)

iocadam

: yal kadnlarn kocalar iin kulland

bir sfat (8/32)

iocabuva

: bykbaba (7/105)

iocaiar

: kocakar (5/35)

ioclan

: koca olan(7/77)

iodur-

: koydurmak (49/89)

io-

: kokmak (7/299)

ioulu av

: bir zm eidi (51/183)

895

ioulu iara

: bir zm eidi (51/182)

iol

: kol (2/52)

iolayla-

: kolay hale getirmek (7/250)

iolayl

: kolay(51/293)

iolayl

: kolaylk (36/74)

iolordu

: kolordu (67/15)

ion-

: konmak (4/23)

iona

: konak (54/44)

ionu-

: konumak (5/10)

iop-

: kopmak (3/20)

iop-

: koparmak (7/237)

iopar-

: koparmak (1/43)

iopmad

: mayasz yaplan hamur ii (36/36)

ior-

: korkmak (2/35)

ior9u

: korku (1/16)

ioru-

: korumak (7/443)

ioru

: olgunlamam meyve (29/120)

iorut-

: zarar etmemek (36/75)

io-

: hazrlamak (arabay io-) (1/4)

ioulu topu

: askeri bir terim, topu svari (67/12)

ioval-

: bbrlenmek (45/3)

iovla-

: kovalamak (1/62)

iovan

: kovan (51/224)

896

ioynu

: Koyunlu (bir ky ismi) (51/211)

ioyta

: kuytu (2/39)

ioyu

: koyun (6/20)

ioyuld-

: koyultmak, koyu hale getirmek (1/75)

ioyun

: koyun (4/24)

ioyun depe

: Koyuntepe (Bir blge ismi) (2/48)

ioyv-

: koyvermek (51/7)

ioza

: koza (8/24)

iubbe

: kubbe (43/61)

iuca

: kucak (5/116)

iucala-

: kucaklamak (54/256)

iula

: kulak (5/49)

iulaOlam

: kulaklarm (7/15)

iulal

: bir mant tr (35/1)

iulz

: hindi (32/26)

iumar

: kumar (7/291)

iumcu9

: kum (7/242)

iumpir

: patates (4/49)

iur-

: kurmak (1/32)

iurban

: kurban (4/12)

iurdatTr-

: kurtartmak (32/44)

iurdele bla-

: kurdele balamak (5/135)

iurla-

: vnmek (45/1)

897

iurt

: kurt (35/51)

iurulan-

: gururlanmak (51/230)

iurulu

: kuruluk, odunluk (4/6)

iurupl

: mors alfabesiyle ilgili bir terim (65/36)

iuru

: kuru (8/24)

iurut-

: kurutmak (3/6)

iurut-

: zarar etmemek (36/79)

iurzle-

: kurulamak (35/2)

iu yrei

: bir zm eidi (51/182)

iua

: kuak (16/ 29)

iuan-

: kuanmak (16/29)

iutu

: kutu (49/129)

iuvatlca

: kuvvetlice (32/22)

iuy-

: koymak, sokmak (1/24)

iuyceysen

: koyacaksan (1/83)

iuyver-

:koyuvermek (7/45)

iuzey

: kuzey (3/29)

iuzu dili

: bir ot ismi (54/260)

iuzulatTr-

: koyunu dourtmak (7/136)

h
h.s.s

: hususi, zel olarak (66/37)

898

h9

: hakk (49/82)

ha9t

: vakit (13/83)

hab

: haber (24/64)

habar

: haber (7/28)

habd

: haber (49/101)

hbusu

: halbuki (51/267)

hacrtmesi

: bir barts tr (51/191)

hcat

: ihtiya (29/96)

hacatam

: ipek bceinin bir tr (11/51)

hac balbal

: bir zm eidi (51/182)

hade

: haydi(12/15)

haden

: haydi (13/51)

hade

: haydi (1/28)

hadrellez

: hdrellez (39/60)

hadrlez

: hdrellez (47/154)

hadimenge

: Fadime Yenge (42/38)

hadi

: haydi (1/29)

hadralez

: hdrellez(47/145)

hadrellez

: hdrellez (45/82)

hadrlez

: hdrellez (47/130)

hfz

: hafz (21/69)

hafiv

: hafif (53/71)

hak1atsn

: gerekten (52/2)

handan

: hakkndan (2/63)

halaa

: mark (52/82)

halay

: kadn hizmeti (28/103)

halbusi

: halbuki (29/60)

halbusu

: halbuki(33/39)

halclu

: Halcolu (istanbulda bir semt) (67/14)

halle-

: piirmek (1/73)

halva

: helva (11/157)

899

ham

: olmam (7/325)

hamam beyaz

: hamamda giyilen bir elbise (59/43)

hamb

: ambar (7/465)

hamr

: hamur (1/82)

hamrsz

: Bir ekmek eidi (53/145)

han9

: hangi (12/36)

han9s

: hangisi (11/24)

hana

: hani (7/34)

han

: hani (25/49)

han

: hani (3/28)

hanO

: hangi (7/55)

har

: byk uval (11/91)

hara9a

: araka, bezelye (62/58)

haraba

: araba (5/40)

hasda

: hasta (29/126)

hasdne

: hastane (3/7)

haa ba

: bir oya ismi (16/23)

hat

: hatta (12/12)

hta

: hafta (7/15)

hata

: ate (62/83)

hatce

: Hatice (52/52)

hatce dze

: Hatice Teyze (52/52)

hate

: ate (1/29)

hatrl yer

: makyaj yaplan yer (52/51)

hatl

: hatta (12/26)

hatma

: Fatma (42/38)

haviv

: hafif (46/32)

havizb

: Hafize Abla (43/53)

havl

: havlu (31/91)

havli

: bir meyve ad (7/53)

havrz

: lazmlk (54/236)

900

havta

: hafta (7/44)

hayan

: hain (47/3)

hayat

: evin salon blm (52/81)

haydin

: hadi (1/35)

haydur hoyma

: bir ocuk oyunu (35/41)

hayn

: hain (7/398)

hayn

: hain(47/27)

hayv

: hayvan(33/1)

hazet-

: haz etmek,holanmak (7/165)

hazll9

: hazrlk (36/26)

hdki

: herkes (6/3)

heblem

: herkes (11/120)

hc

: hi (42/30)

hekmeT

: hikmet (44/32)

helall9

: helalk, balk paras (25/54)

helbet

: elbet (7/94)

hellel

: giysiler (13/97)

helv

: helva (62/48)

hemd

: hemen (34/26)

hemme

: ama (13/47)

hemm

: ama (13/5)

hemeri

: hemire (48/84)

heralda

: herhalde (10/57)

herb

: harp, sava (36/23)

heriv

: erkek, erkek e (51/213

herke

: herkes (37/15)

herkez

: herkes (1/18)

herki

: herkes (7/339)

herl

: her eyler (13/35)

he

: hi (47/38)

hee

: haha(16/18)

901

hevl

: helva (40/105)

hc

: ufack (57/42)

hra

: kk (47/1)

hrla-

: kavga etmek (12/14)

hdn-

: konumak, cevap vermek (37/15)

hy

: salatalk (35/63)

hzmat

: hizmet (54/62)

hidrellez

: hdrellez (51/49)

hillet

: illet (7/123)

himd1

: imdi (42/31)

himdik

: imdi (14/37)

hin

: imdi (48/119)

hinc1

: imdi (13/91)

hinci

: imdi (4/10)

hincik

: imdi (45/47)

hinciki

: imdiki (61/11)

hincikil

: imdikiler (13/185)

hincikld

: imdikiler (31/60)

hincikten

: imdiden (40/43)

hincildde

: imdilerde (39/46)

hinden

: imdiden (51/278)

hindi

: imdi (16/22)

hindik

: imdi (9/11)

hindiki

: imdiki (61/22)

hine

: yine (51/98)

hi

: hi (39/50)

hitan-

: konumak (45/1)

hiyet

: heyet (51/95)

hl

: yle (16/16)

h!

: dua nlemi (31/55)

hodala9

: ekmek piirirken artan hamurdan

902

yaplan kk ekmek (52/83)

holdur holdur

: bol (52/83)

hollda

: oralarda (16/24)

homsu9la-

: sktrmak (45/2)

honur honur

: alama nlemi (hngr hngr) (42/50)

hora

: oras (51/201)

horuz

: horoz (62/31)

hoav

: hoaf (7/49)

hoet

: poet (49/52)

hkmaT

: hkmet (36/15)

hkmed

: hkmet (29/2)

hkmeT

: hkmet (21/19)

hyle

: yle (31/69)

hr

: huri (32/87)

hunan

: yunan (13/83)

hurun

: frn (45/65)

hurun

: frnn (16/15)

hurunumuz

: frnmz (47/66)

hut

: hda, Allah(68/53)

hn

: hner, beceri (17/9)

hz ek-

: zikretmek , dua etmek (45/85)

hzsi

: hususi (57/35)

br9

: ibrik (46/1)

a9

: scak (48/11)

fa9

: ufak (12/51)

lcac9

:l9 (53/176)

lndr-

: lk hale getirmek(34/28)

mn

: aman (53/73)

903

mma

: ama (61/31)

mm

: ama (61/55)

na

: ona (11/36)

ndan s

: ondan sonra (53/114)

ndan sna

: ondan sonra (2/4)

ndan sra

: ondan sonra (53/33)

ra9

: uzak(36/64)

raf

: raf (7/315)

rahat

: rahat (61/24)

ramazan

: ramazan (48/11)

rmetli

: rahmetli (62/6)

rasgd-

: rast gelmek (15/2)

rasgele

: rastgele (46/37)

rt

: rahat (4/7)

rt

: iriyat, rn (4/7)

razda9

: bir zm eidi (razaki) (51/182)

ralan-

: sallanmak (42/84)

rat

: ii, amele (44/86)

rp

: dedikoducu, laf tayan, rol yapan (47/1)

rmzan

: Ramazan (49/26)

sbana9

: spanak (7/365)

scaO

: scak (1/74)

sdanbl

: stanbul (11/118)

slayolle

: slyorlar (33/32)

sTanbul

: stanbul (51/1)

stmla9

: istimlak (66/3)

d-

: aydnlatmak (2/21)

va9

: ufak (61/2)

vac

: ufack (63/38)

: cimri (47/2)

904

zr

: zgara (11/95)

zza

: bir tahl tr (47/149)

i
ibe

: nine (27/1)

ibrhime

: bir giysi tr (59/74)

ibryim

: brahim (19/54)

ibryim

: brahim (44/22)

ilik

: evin ihtiyac, ierlik (13/15)

ier dar

: ieri dar (62/27)

ii

: iin (11/53)

id-

: etmek (3/11)

idd

: eder (29/17)

idiref

: etraf (47/166)

idr

: idrar (4/40)

ihrcT

: ihracat (11/98)

ihractit-

: ihra etmek (11/98)

ik

: iki (54/1)

ikin

: iki (25/140)

ikindin

: ikindi (11/16)

ilac

: ila (21/19)

ilhe

: ilahi (25/32)

ilala-

: ilalamak (24/28)

iyi

: ilahi (61/50)

ilazm

: lazm (24/56)

ilzm

: lazm (13/154)

ilefe

: Lefke (Osmaneli ilesinin eski ad)

(59/11)

905

ilehen

: leen (16/13)

ilehi

: ilahi (31/83)

iler

: ileri (63/6)

ile

: ila (7/137)

ileyen

: leen (39/10)

iliman

: limon (51/165)

iliman duzu

: limon tuzu (62/73)

iliya9 bezi

: el ayak bezi(46/2)

iliyen

: leen (46/2)

ilKidn

: ilk doan ocuk (39/43)

ilkisini

: ilkini (53/190)

ille

: illa (31/41)

illkin

: illaki (52/5)

imne

: imalat (29/45)

imma

: ama (63/57)

impartor

: imparator (29/18)

incellek

: ince (47/1)

inci

: imdi (44/87)

inciki

: imdiki (31/79)

indik

: imdi (9/8)

ier

: eer (10/32)

inesar

: nhisar (8/16)

ineyn

: inein (47/181)

inikken

: kkken (45/49)

inile-

: inlemek (29/117)

inmi

: insan msn?(28/35)

inne

: ine (3/9)

insmi

: insan msn? (32/56)

intizar-

: beddua almak (24/29)

inyin

: insanm (28/36)

ip

: ipee (11/96)

906

iqzm

: lazm (4/47)

irak

: Irak (18/7)

irln

: Raitlerin (bir lakap) (27/9)

irt

: rn (8/38)

irdlen

: Raitlerin (bir lakap) (39/54)

irebd

: renber, ifti (36/1)

ireblik

: renberlik, iftilik (19/43)

irebd

: renber, ifti (64/8)

iri-

: erimek (9/53)

iri av

: ipek bceinin byme dnemi (11/68)

iriyat

: rn (29/69)

iriyt

: rn (19/44)

irk-

: biriktirmek (39/1)

irkinti

: askeri birlik (16/32)

isan

: insan (7/288)

islim

: ipek kozasn kurutmak iin konulan

frn (11/91)

ispanak

: spanak (7/101)

isparta

: Isparta (57/7)

isTanbol

: stanbul (45/55)

istipam

: istihkam (1/43)

istirt

: istirahat (66/63)

istiv

: istif (54/185)

: i (1/4)

i-

: imek (51/170)

i donu

: i amar (45/43)

i av

: ipek bceinin bir dnemi (11/69)

ide

: ite (3/4)

iey

: ey (61/36)

ilik

: ilik (49/131)

it

: itah (21/96)

907

itir9ol-

: katlmak (25/114)

it

: kpek (29/101)

itl

: ithal (33/38)

iyde

: iade (67/15)

iynedennik

: ineyi batrarak saklamaya yarayan

snger (52/70)

iyney

: ine (51/61)

izinleme

: resmi nikah (25/79)

izinni

: izinli (49/104)

iziyet

: eziyet (51/277)

1le-

: iyilemek (36/40)

: iyi (3/28)

mce

: iyice (48/6)

mde

: ide (27/89)

ml1nemi

: iyiliine mi? (42/2)

mlenden

: iyilerinden (58/2)

mrat

: rn (25/198)

msan

: insan (51/31)

msanoou-

: dne insan armak (31/46)

msann

: insanlar (47/39)

msanyn

: insanm (17/34)

mtiyc

: ihtiya (49/156)

908

mtiyar

: ihtiyar (5/17)

k
kdni

: kendi (30/21)

kdniminkild

: kendiminkiler (45/104)

kdni

: kendin (28/4)

kdnisi

: kendisi (35/48)

kekir

: bir sa kesme ekli (51/195)

kelam

: sz, kelime (35/83)

kle

: kelle (47/151)

kelebekli

: hastalkl (47/4)

kelem

: lahana (16/8)

keleme

: ilenmeyen toprak (29/58)

keleve

: ipei yaken ekmek (45/39)

kelkeli

: hindi (27/3)

kellan

: kelolan (17/26)

keneke

: teneke(38/5)

kereveT

: ipek bcei yetitirmek iin evlere aslan

tabla (11/63)

keri

: sonra (11/85)

kerpi

: kerpi (55/40)

kesadol-

: az olmak (60/22)

kesdene

: kestane(62/38)

kes

: keser (46/15)

909

kesmik

: bir makarna tr (52/82)

kesv-

: kesivermek (42/51)

kesveriz

: kesiveririz (11/14)

ke

: sert peynir (49/154)

kege

: keke (30/2)

keivol-

: dikkatli olmak (16/34)

kevin

: kefen (11/36)

kevkir

: kevgir (49/123)

kile

: bir tahl ls (28/110)

killen-

: kirlenmek(9/47)

killik

: bir giysi (16/41)

kilmetire

: kilometre (67/1)

kirbit

: kibrit (7/102)

kireleme

: kireleme (3/1)

kirez

: kiraz (40/7)

kiri

: bez dokumaya yarayan alet (45/23)

kirlik

: bir giysi (45/50)

kirmit

: kiremit (47/185)

kirte-

: karn yandan sonra katlamas

(45/4)

kiT-

: gitmek (45/92)

kitap albi

: kutsal kitap, Kuran- Kerim(62/42)

kfer

: kuafr (31/64)

9ompustu

: komposto (10/15)

9omser

: komiser (29/11)

9onturol

: kontrol (29/62)

klge

: glge (24/52)

klgelik

: glgelik (19/63)

km-

: gmmek (49/66)

kmeyn

: gmyorum (46/102)

kpen

: ocuklarn altna balanan bez (52/80)

910

kpk geT-

: kpklenmek (53/149)

krpe

: taze (11/129)

ksatmas

: Kse Fatmas (42/37)

ksl-

: yorulmak (45/2)

ktya

: ktahya(3/15)

kv

: ky (1/5)

9umtan

: komutan (51/133)

9uruTdan sra

: kuruttuktan sonra (12/24)

kbr

: gbre (14/41)

kk

: kk (40/26)

kfr kfr

: topran yumuak hali iin kullanlan bir

nlem (61/23)

kle

: iine yumurta konulan kk ekmek

(53/17)

kltlu pantul

: bir pantolon eidi (48/97)

kmr

: kmr (48/109)

kne

: ipek bceinin yetitirildii alan (11/73)

kne

: gne (39/21)

knge

: toz, toprak(60/5)

knye boz-

: knye almak (31/131)

kre

: gre (28/80)

kre-

: gremek (5/192)

krselsnma

: kresel snma (10/55)

kt-

: gtmek (42/17)

ktdek

: kt diye (35/31)

ktmd

: gtmeye (13/150)

ktnen

: kple (12/13)


9apalt

: evin giriindeki bo alan (52/53)

911

: kahya(14/18)

9ye
aptan

: kaftan - bir giysi - (25/84)

: kat (44/37)

ava

: kafa (60/15)

avil

: dn iin sz almak (18/16)

av-

: kavumak (13/58)

ayabr
ayfeci

: Kayapnar - bir ky ismi - (41/2)

zi

: gazi (7/56)

rman

: tutucu, yabani (37/60)

sal-

: ksalmak (13/210)

sal

: gelinin kz arkadalar (kz halk) (7/16)

omiT

: komik (21/91)

ompile

: komple (41/15)

onua9ana
ostor

: konuurken (41/26)
: kolesterol (50/1)

oyfr

: kuafr (7/21)

u9miyav

: bayku (27/3)

untura

: kundura (25/95)

unturl

: kunduralar (25/96)

upay

: av kpei (17/21)

una

: kuana (7/36)

utn

: bir elbise ismi (59/73)

: kahveci (28/83)

K
Kien

: geen (3/46)

Kit-

: gitmek (44/24)

912

pahet

: kat (53/2)

pkl

: kahkl, perem, zlf (5/193)

pya

: kahya (47/147)

l
lebedinen

: nbetle (47/111)

lemon

: limon (51/261)

lebdliK

renberlik, iftilik (6/21)

leyen

: leen (54/192)

lezet

: lezzet (10/41)

limon ekirdei

: bir oya ismi (54/257)

lbet

: nbet (65/37)

lblebi otu

: bir ot ismi (54/261)

lks

: tple alan bir aydnlatma arac

(13/220)

lkz

: tple alan bir aydnlatma arac (46/2)

llle

: pipo (62/82)

ltvaa

: Ltfi Aga (61/48)

qaport

: rapor (51/125)

ambay

: lamba (62/27)

913

qaqa

: lala (32/56)

qavol-

: datlmak (67/11)

qavasa

: lousa (54/202)

qaylon

: naylon (49/136)

annrTda?

: langrt diye (33/75)

m
m99a9

: muhakkak (23/19)

ma9tu

: makbul (42/44)

mbbet

: muhabbet (51/156)

mbbetilik

: muhabbetilik (66/40)

mbere

: muhabere (66/71)

mcr

: muhacir (1/31)

macra

: cerahat, iltihap (35/40)

mcur

: muhacir (41/27)

mafit-

: mahvetmek (36/64)

mha9O9

: muhakkak (48/73)

mahabbet

: muhabbet (62/47)

mahaKKet

: muhakkak (37/33)

mahkime

: mahkeme (2/39)

mahT

: mant (44/18)

mkeme

: mahkeme (48/53)

mal

: hayvan (4/21)

mala

: sva yaplan ara (12/22)

mlle

: mahalle (7/246)

mllebi

: muhallebi (58/31)

914

mna

: bahane (2/57)

maalle

: mahalle (45/6)

manc-

: rmek (45/2)

mancl9

: ipek ilemekte kullanlan bir alet

(49/115)

mancl9rtmesi

: ipek bart (13/100)

manculu9

: ipek ilemekte kullanlan bir alet

(13/100)

mancunu9

: ipek ilemekte kullanlan bir alet (33/15)

mnesef

: maalesef (42/70)

mani at-

: mani sylemek (25/76)

manipl

: telgraf ile ilgili bir terim (65/36)

mant

: mantar (32/54)

maps

: hapishane (5/29)

masac

: masaj (3/54)

masraf

: masraf (10/56)

masrav

: masraf (46/16)

msuz

: kandrmak iin yaplan davan (68/24)

: maa (12/33)

maala

: meale (9/35)

maalla

: maaallah (9/11)

mania

: bir soba tr (7/101)

matb

: matbaa (13/5)

maydonoz

: maydanoz (53/125)

maydonoz yapra

: bir oya ismi (54/258)

myene

: muayene (65/37)

may

: maa (8/9)

mza

: depo, kiler (1/27)

mazam

: muazzam (18/5)

mzur

: madur (29/80)

915

mdjbur

: mecbur (9/48)

mdur

: mehur (49/120)

mecilis

: meclis (29/1)

mederese

: medrese (42/61)

mefT

: vefat (48/23)

mehllde

: mahallelerde (13/98)

mehdle

: mahalle (49/142)

mejbur

: mecbur (29/51)

mep

: bir ot ismi (54/260)

mekdap

: mektep, okul (43/51)

mekerne

: makarna (35/1)

melke

: melek (16/55)

memlekit

: memleket (1/13)

memlepn

: memleket (1/40)

mendis

: mhendis (13/24)

menmer

: mermer (31/116)

menur

: mehur (10/46)

merdamann

: merdivenle (38/19)

merdeman

: merdiven (11/139)

merdiman

: merdiven (63/36)

merhemed

: merhamet (20/60)

merkep

: eek (16/2)

mes

: mesela (52/30)

mesel

: masal (49/41)

meaiiat

: zorluk, glk (51/171)

mur

: mehur (10/49)

met

: bir ocuk oyunu (35/41)

meted-

: methetmek, vmek (3/13)

metere

: metre (12/53)

meteT-

: methetmek, vmek (3/50)

916

metire

: metre (51/116)

meydsem

: meerse (45/127)

meylim

: meerse (52/8)

meyse

: meerse (21/65)

meyur

: mehur (59/46)

mez

: mezar (27/60)

mezliye

: mezarla (11/21)

mr

: cimri, az harcayan (47/2)

msdava

: Mustafa (63/3)

mt

: muhtar (11/2)

mz9la-

: huysuzluk yapmak (49/96)

mikrap

: mihrap (12/2)

minsiP

: mnasip (11/29)

mind

: minder (52/75)

misfirpevreni

: misafirperver (18/19)

misdfir

: misafir (39/63)

misdvir

: misafir (51/165)

misvireperver

: misafirperver (12/17)

misir

: msr (1/31)

miyn hevas

: bir helva tr (62/71)

mizan

: tart (28/40)

mra-

: morarmak (39/5)

morsalfebesi

: mors alfabesi (65/37)

morvin

: morfin (49/114)

motur

: motor (7/430)

mozala9

: kozalak, am aacnn meyvesi (7/386)

mozotlu

: mazotlu (29/33)

mme

: meme(20/36)

mvlt

: mevlid (37/43)

mu9ta

: muhtar (62/77)

917

mualletlik

: komiklik (27/7)

muiabele

: cenaze arkasndan okunan dua (49/67)

mu9t

: muhtar (46/58)

mumlu

: dne davet etme (48/49)

muracaT

: mraacat (29/35)

murct

: mracaat (8/37)

musap kesesi

: bezden dikilmi ya da rlm Kuran

klf (52/69)

muse

: Musa (7/51)

musia

: muska (1/43)

mustbey

: Mustafa Bey (34/18)

mcde

: mjde (20/13)

mdle

: mdahale (8/38)

mfdld

: mftler (29/4)

mendis

: mhendis (5/20)

mvt{

: mft (45/93)

myser

: Myesser (25/150)

mzmdlol-

: ziyan olmak (45/2)

mzt

: muhtar (51/130)

mztar

: muhtar (51/50)

n
n1se

: neyse (42/23)

nbce

: ne yapacaksn (3/2)

nbcez

: ne yapacaz (1/9)

naca9

: balta (24/15)

918

nala av

: ipek bceinin bir dnemi (22/45)

nlin

: takunya (32/20)

np

: ne yapar? (11/62)

napam

: ne yapaym? (2/22)

npsn

: ne yaparsn? (11/57)

npayen

: ne yapyorsun? (13/41)

nPcen

: ne yapacaksn? (4/15)

nar iei

: bir oya tr (54/257)

nas

: nasl (13/173)

nas

: nasl (1/67)

narfa

: marapa (46/2)

nvt

: yahut (39/23)

naz

: nazar (5/87)

nazl

: nazarlk (5/160)

nd

: niye, neden (3/43)

ndpam

: ne yapaym (3/21)

ne biin

: ne biim (42/40)

ne psna

: ne pahasna(66/70)

nbcan

: ne yapacaksn? (66/2)

neblen

: ne bileyim? (68/39)

neddin

: ne ettin? (32/87)

ned

: neden? (33/19)

nemazl

: seccade (52/68)

nenni

: ninni (32/50)

nerd

: nereye (9/39)

nere

: nereye (12/24)

nerey

: nereye (1/16)

nri

: nehri (66/53)

nse

: neyse (13/144)

nesi

: nasl (47/39)

ney

: ne (42/61)

919

neyet

: niyet (51/2)

neyi

: falan (5/36)

neyise

: neyse (1/31)

ni

: ne (13/107)

ni ad

: ne kadar (44/5)

nicti

: necati (9/27)

nild

: neler (40/23)

nip

: nikah (52/25)

nise

: neyse (63/5)

nins

: nianls (13/31)

nodul

: ivi (46/2)

nohoT

: nohut (5/28)

nohusa

: lousa (58/30)

nohut yol-

: nohut toplamak (58/10)

nolcek

: ne olacak (1/69)

nout

: nohut (51/171)

nr

: lor, peynir eidi (25/198)

normel

: normal (93/180)

o
o9lah

: oklava (48/98)

o9laha

: oklava (46/1)

obur

: br (12/7)

olaha

: oklava (13/111)

o9laha

: oklavac (22/39)

o9lahaynan

: oklavayla (50/43)

ol

: olan (51/94)

olacu9

: olacak (37/38)

920

olala

: olarak (64/6)

olancaz

: olancaz (24/79)

olodan

: olarak (29/20)

olcasa

: olacaksa (11/38)

ollda

: oralarda (9/29)

oll

: oluyor (33/24)

olloru

: oluyor (31/91)

olmas9n

: olmaz ki (11/103)

olucd

: olacakt (51/6)

oluncu

: olunca (29/49)

olura

: olurken (6/29)

omol

: deterjan ismi (omolar) (9/55)

omre

: umre (18/9)

onacao

: ona kadar (54/126)

ol vd-

: oul vermek (ar ol vddi) (1/58)

oullu

: oullu (7/4)

ooull

: okurlar (47/99)

oray

: oraya (3/27)

ori

: org, bir mzik aleti (40/8)

orl

: oralar (18/13)

ortay

: ortaya (23/11)

oru

: orak (36/64)

orulu

: orulu (54/94)

osmane

: Osmaneli (56/10)

ot-

: oturmak (2/44)

oteki

: teki (49/156)

otm

: oturmaya (9/34)

otobis

: otobs (9/29)

otura9lam

: arka tarafm (61/7)

otus

: otuz (4/12)

921

: diz kapa (3/25)

oynaO

: olmak (1/74)

la9

: olak (22/2)

lan

: olan (1/3)

ru

: oraya (2/40)

rzzi

: rzgar (36/68)

brs

: brk(40/5)

: dn (7/15)

hm

: pmeye (11/27)

hmeye

: pmeye (47/95)

lmes tikeni

: bir bitki ismi (54/262)

md

: mer (7/326)

ndenkini

: ncekini (13/148)

nk

: nceki (31/124)

d-

: tmek(47/65)

: n (29/109)

r gn

: nceden (36/34)

reT-

: retmek (42/62)

rn gerli onu-

: dncesizce konumak (42/94)

rsz

: ksz (61/1)

rtme

: barts (13/98)

rzgd

: rzgar (29/119)

sem

: yleysem(11/98)

922

sz

: ksz (13/114)

tden

: nceden (63/58)

te gn

: nceki gn (62/23)

tennd

: geenler (51/176)

tkne

: tekine (62/51)

v-

: yourmak(45/68)

vele-

: ufalamak (53/66)

vey

: vey (47/135)

vk

: fke (35/20)

vn

: n (11/75)

le

: yle (1/4)

lekle

: ylelikle (19/37)

leld

: yleler(39/61)

len

: len (1/61)

lennek

: lenleyin(60/25)

lesem

: yleyse (51/81)

retmen

: retmen (37/18)

sem

: yleyse (32/49)

sz

: ksz (51/41)

zdle-

: zerini rtmek (36/69)

p
paget

: paket (62/2)

paget da

: paket ta (66/11)

pahla-

: patlamak (51/95)

pa

: temiz (51/34)

pakeT

: paket (11/51)

923

palama

: temizleme (1/67)

palan-

: temizlenmek (63/45)

pala ba

: eya konulan boha (47/77)

pala prt

: eya (38/11)

plan-

: pahalanmak (36/80)

plandr-

: pahalandrmak (31/31)

paldm

: semer (29/98)

paleze

: bir tr yemek (48/115)

pl

: pahal (29/90)

palla

: parlak (51/185)

pambt

: pamuk (46/3)

pam9l9

: pamukluk (11/88)

pam

: pamuk (29/30)

pamuOiale

: Pamukkale (3/12)

paal

: pahal (29/60)

panc

: pancar (37/55)

pana

: pancar (61/26)

panl

: pancarlar (47/106)

panar

: pancar (44/89)

pania

: banka (5/142)

paniyer

: panayr(34/38)

pantul

: pantolon (7/433)

papri9a

: fabrika (49/2)

parala-

: paralamak (66/38)

paral ma9arnas

: bir makarna ismi (60/37)

para

: kk arazi (13/79)

pardse

: pardes (45/59)

paa

: para (1/26)

pasa

: posa (53/225)

pasa

: pes etmek (47/205)

924

pasbal

: pasakl (40/95)

pasal

: kurumu ttn yapran istiflemek

(54/169)

paaport

: pasaport (66/52)

patadis

: patates (25/85)

pate

: patates (52/80)

patz

: patates (53/120)

patron

: patron (13/2)

patisa

: bir tr yumuak kuma (52/30)

paTia

: padiah (12/40)

patitiz

: patates (11/7)

patle-

: patlamak (1/25)

pattis

: patates (10/14)

pavr-

: barmak (45/3)

pavli9a

: fabrika (36/14)

pyam

: badem (29/70)

pytar

: baytar, veteriner (7/138)

paz

: pazar (41/12)

paz

: yufka yapmak iin paralanan hamurun

her biri (60/34)

peceriK

: dokuma (13/106)

pedirig

: dokuma (61/2)

peg

: pek (7/370)

peke-

: kapatmak (45/3)

pekeke

: terr rgt (42/12)

pekrdik

: kapatrdk (47/177)

peket

: paket (53/40)

pelevend

: pamuun ham hali (45/22)

pelivan

: pehlivan (46/73)

pelivann9

: pehlivanlk (46/78)

pelte

: bir yemek tr (39/21)

pempe

: pembe (52/40)

925

pempe av

: bir zm eidi (51/173)

pempele-

: pambelemek (62/95)

pencire

: pencere (40/71)

penere

: pencere (20/3)

penire

: pencere (13/218)

perenbe

: perembe (31/25)

pedamal

: petemal (68/53)

pedemal

: petemal (54/50)

peit

: pein (29/90)

petirol

: petrol (36/80)

peyamb

: peygamber (48/58)

pezevek

: pezevenk (7/428)

p9

: bk (60/45)

: ba (60/45)

pa9

: bak (24/5)

pnan

: bakla (13/154)

plt

: sert (25/175)

prlda9

: bir giysi ad (52/50)

proram

: program (41/22)

pt pt armt

: bir armut tr (62/91)

pi

: bir (60/16)

piim

: biim (13/91)

pio9

: bir ok(17/21)

pinek

: ekmek hamurunun konduu tahta

(49/140)

piqaf

: pilav (51/253)

piraOm

: platin (9/16)

piraz

: biraz (63/56)

pirehor

: bir yemek ismi (19/70)

piri

: yal (39/56)

piri

: pirin (45/74)

926

piri

: pirin (47/144)

pirotoks

: aaca renk vermek iin kullanlan bir

madde (46/18)

pisdan

: fistan (26/6)

pisle

: yufka evirme aleti (44/61)

pisTan

: fistan (14/30)

pie

: bir ey (13/137)

piey

: bir ey (32/38)

piirgec

: yufka piirme aleti (25/192)

pit

: bir daha (24/29)

pa

: boha (52/59)

podura

: pudra (45/19)

ponsuman

: pansuman (3/24)

pontul

: pantolon (26/11)

pororam

: program (21/104)

poru9

: ipek bceinin koza yapmas iin dikilen

al (33/46)

postala-

: evlendirmek (56/21)

ponalan

: bonaklarn (7/38)

pou

: bir rt (25/94)

potin

: ayakkab (59/79)

potz

: harman makinas (19/60)

prtleK

: bir lakap (7/40)

puu9lu9

: buukluk (12/46)

pulis

: polis (44/73)

pullu evre

: bir rt (25/94)

purtaal

: portakal (7/335)

prk

: para para (64/6)

psk{T

: biskvi (31/13)

pskn

: yan kavurma tav (21/33)

pskrd-

: pskrtmek (24/11)

pskt

: biskvi (51/288)

927

ptn

: btn (11/100)

r
radiye

: radyo (59/63)

rmetli

: rahmetli (7/136)

rmetlik

: rahmetlik (11/60)

ras git-

: rast gitmek (5/40)

rabk

: renberlik, iftilik(48/39)

rebdld

: renberler, iftiler (36/78)

reng

: renk (34/4)

rebliK

: iftilik (10/53)

romatizme

: romatizma (51/116)

rmo9

: rmork (53/215)

s
s

: sa (3/1)

s-

: samak (6/5)

sa9ar

: Sakarya (12/7)

sab

: sabah (2/20)

sabahan

: sabahleyin (43/52)

sabahs

: sabah (10/34)

sabadan

: sabahtan (39/75)

sablayn

: sabahleyin (9/24)

sablen

: sabahleyin (3/37)

sablin

: sabahleyin (62/32)

sabliyin

: sabahleyin (30/65)

sabaO

: sabah (6/14)

928

sabay

: sabah (51/59)

sabelen

: sabahleyin (44/10)

sabn

: sabun (7/455)

sbs

: sahibi (7/8)

sa ran

: sa kran (13/115)

sa

: saaa (12/4)

saala9

: saarak (24/9)

sa

: dnlerde para ve erez atmak (25/56)

sde bana

: tek bana (45/65)

sd

: sad (38/15)

safcana

: saf (30/23)

sfr

: sahur (14/21)

sfi

: bir ocuk oyunu (35/43)

safur

: sahur (36/82)

sfur

: sahur (53/186)

sahan

: tabak (46/1)

sahanl9

: tabak konulan yer (46/1)

sahat

: saat (45/126)

sazl

: allk (45/82)

sal-

: dkmek, koymak (5/23)

slam

: salam (51/125)

sl9

:salk (37/67)

saln-

: dinlenmek, oyalanmak (6/15)

salla-

: sallamak (28/91)

sallal

: salyal (62/72)

sallantya vd-

: geitirmek (51/6)

sall

: Salihler (25/210)

salma

: ky iin toplanan para (39/72)

sm

: samaya (65/14)

samall

: samanlk (54/170)

samr

: bir krk ismi (29/111)

929

samsa9

: sarmsak (13/201)

sakan

: saarken (26/8)

saan

: sahan, tabak (47/149)

saarlrd

: saarlard (4/37)

sanca9

: salncak (34/49)

sankim

: sanki (63/15)

sanr

: duyarsz ilgisiz (47/3)

saoarnzeri

: Sakaryann zeri (12/15)

sar-

: yklemek. (yonan ykn saryo) (1/35)

sarmsay

: sarmsa (53/74)

sa

: sa (5/129)

sama

: sama (51/296)

st

: saat (2/47)

sten

: zaten (40/34)

sat

: zaten (62/61)

sat

: zaten (54/10)

satillo

: satlyor (33/34)

satyan

: bir deri eidi (59/83)

sav

: ttnn kurutulmak iin asld yer

(54/156)

savatl

: gm (savatl bilezik) (31/19)

savr

: sar (47/6)

savolsunl

: saolsunlar

saya

: koyun ahr (12/8)

syib

: sahip (31/102)

saymenge

: saime yenge (52/34)

saymana

: samaya (7/71)

sd-

: sevmek(7/149)

sdtlik

:saatlik (31/7)

930

: sen (62/52)

sef

: sefer (18/12)

sefTe

: ilk defa, siftah (13/191)

segizene al-

: seksene yaklamak (44/1)

sehap

: sevap (42/8)

seherlen zOm-

: zehirle zkkm olmak (16/79)

sehet

: saat (63/33)

sejde

: secde (21/5)

sekis

: sekiz (7/135)

seKizen

: seksen (4/1)

sekizenbe

: seksen be (8/2)

sekizensekiz

: seksen sekiz (8/2)

selbe

: serbest(31/36)

selendire

: kayn baland tel (12/55)

selime camisi

: selimiye camii (3/61)

semdci

: semerci (28/108)

sene ya

: margarin (39/13)

seed

: saat (33-51)

seit-

: koturmak (45/3)

senmir

: sen misin? (21/89)

sentilde-

: sallanmak (45/2)

sep-

: serpmek (6/37)

sepele-

: serpmek (16/9)

sepze

: sebze (41/12)

seqavatla-

: gndermek, uurlamak (54/77)

sere

: sana (47/95)

serfo

: sarho (51/165)

serfo baca

: bir oya ismi (54/256)

sergen

: raf (46/3)

931

serho

: sarho (51/105)

serom

: serum (3/6)

sro

: sarho (42/96)

seten

: zaten (7/163)

sevberliK

: seferberlik (12/50)

sevd

: sefer (54/194)

sevdiim

: sevdiim (7/85)

seve

: sefer (46/34)

sevi

: sevin (25/59)

seyman

: seymen (dn balarken sraya girip

silah atmak) (23/2)

s9var-

: skvermek (60/35)

saTdr-

: svattrmak (19/91)

san dii

: bir oya ismi (54/258)

sfra

: sofra (6/2)

sht

: salk, shhat(41/17)

smpara

: zmpara (46/17)

san

: svayn (49/92)

sr

: sr (1/19)

snv

: snav (13/42)

srmdan

: bir metal tr (65/22)

srtmac

: oban (20/1)

s-

: smak (52/12)

sifil

: ete (25/125)

sift

: siftah(53/12)

si

: silah (5/18)

sinecen

: gvensiz, bask altnda kalan (47/2)

sinek

: am kt oyularak yaplan su kab

(46/3)

siOorta

: sigorta (9/9)

932

siq iursu

: silah kursu (57/8)

sirkenotu

: bir ot ismi (54/261)

sitil

: kevgir (53/71)

sivreld-

: sivriltmek (1/91)

sivt

: siftah (48/34)

sle-

:sylemek (27/22)

so

: sonra (11/1)

so9

: sokaa (25/195)

sbet

: sohbet (27/10)

soluan

: nefes darl (51/11)

solsyn

: yaptrc (40/20)

sna

: sonra (1/73)

snanda

: sonrakinde (7/34)

soan

: soan (4/50)

sou-

: soumak (49/158)

sou9

: souk (1/75)

soulcan

: solucan (49/86)

souldan

: orba kasesi (46/3)

sr

: sonra (53/49)

sra

: sonra (1/41)

soracim

: sonra (1/16)

sovan

: soan (65/34)

sovra

: sofra (46/102)

sovu-

: soumak (61/29)

shundr-

: sndrmek (47/183)

skl-

: geri ekilmek (yonan skly) (1/14)

slbkn

: Selbknn(25/27)

smek

: yuvarlanm hamur (47/171)

933

st

: St (2/49)

svdn

: Stn (25/26)

sTck

: Stk (44/83)

subay srmas

: bir oya eidi (54/256)

sufra

: sofra (11/24)

suhl

: Zuhal zel isim-(13/37)

sulan-

: su imek (4/40)

sulu sirkenotu

: bir ot eidi (54/261)

sunan

: suyla (45/33)

suntra

: bir marangoz aleti (21/53)

sbr-

: sprmek (60/5)

sbrge

: sprge (54/243)

sbrKe

: sprge (13/52)

sl-

: srmek (6/16)

snet

: snnet(27/5)

snge

: frn temizlemeye yarayan ucuna bez

bal sopa (53/10)

stla

: stla (34/31)

stle

: stla (53/137)

svn-

: svanmak (48/110)

szme

: st (4/43)

1le

: eyler (12/47)

1tr

: elbise (38/18)

arde-

: hareketlenmek (1/36)

alv

: alvar (48/99)

amata

: kavga (6/3)

ambili mambili

: ssl elbise (31/79)

934

as

: ahs, kii (12/8)

it

: ahit (27/95)

pa

: ey yapar (33/65)

pld

: ey yaparlard (34/10)

apalm

: ey yapalm (54/213)

apdr-

: ey yaptrmak(47/2)

pdr

: ey yaptrr (33/82)

apia

: apka (2/14)

aplat-

: aplatmak, alklamak (13/76)

pm

: ey yapmaya(62/76)

ap

: bir ocuk oyunu (35/42)

arapana

: pekmez yaplan tekne biiminde beton

yer (53/216)

arpa

: bir rt (3192)

arp

: bir rt (13/99)

a9n

: zayf, bakmsz (47/3)

av9

: k (22/29)

yla

: sylentiler (42/42)

ddirke

: ey ederken (2/17)

ddirldmi

: ey ederlermi (2/35)

ddiyo

: ey ediyor (2/6)

dpsn

: ey yaparsn (62/92)

dr

: ehir (16/43)

driye

: ehriye (35/1)

dtan

: eytan (16/62)

dTdik

: ey ettik (29/48)

: ey (2/46)

dken

: ey ederken (25/57)

935

eher

: ehir (16/43)

ehiz

: eyiz (7/20)

ekd

: eker (7/259)

ekip

: ekip (49/116)

elva

: alvar (52/42)

elvarlar boz-

: alvarlardan baka eya dikmek

(54/220)

eir

: ehir (51/33)

ennen

: eyle (11/44)

et-

: ey etmek (2/12)

evre

: evre, bir rt (47/162)

evtali

: eftali (40/116)

da

: k diye (31/20)

mal

: ince dal (26/25)

mala-

: tokatlamak (45/3)

im

: imdi (12/35)

imca9

: imdi (47/50)

imdik

: imdi (1/1)

imerik

: mark (47/1)

in

: imdi (29/48)

inci

: imdi (21/12)

inciki

: imdi ki(34/16)

indd

: imdi (51/39)

inden

: imdiden (67/18)

indi

: imdi (1/7)

inik

: bir tahl ls (62/59)

ip

: bir giysi ad (59/72)

ipt

: ikayet (36/78)

ipdik

: terlik (59/81)

itri

: bir elbise (59/74)

itye

: bir elbise (25/96)

936

ivir-

: birini szle yanl ynlendirmek (45/2)

iyd

: eye (54/73)

iyi

: eyi (47/181)

le

: yle (5/28)

: ey (11/77)

olldde

: uralarda (31/95)

oray

: uraya (27/43)

orda

: urda (5/11)

: ura (58/57)

ura

: uraya (6/4)

ur

: uraya (3/58)

uray

: uraya (1/24)

uray

: uraya (1/13)

urey

: uraya (1/32)

url

: uralar (1/1)

nk

: nk (53/84)

zr

: uur, bilin(51/167)

t
t

: daha (14/31)

ta9a

: takke (24/11)

tabastra

: tabak (46/1)

tabr

: tabur (28/48)

tabt

: tabut(7/152)

tabla

: ter sofras (46/2)

tdil

: tatil (63/29)

taharna

: tarhana (39/5)

tahrna

: tarhana (49/120)

937

taOa

: takke (17/39)

talla

: tarla (51/223)

tamasa

: bir giysi ad (25/91)

tana

: dana (31/40)

tana

: bir ayakkab tr (52/82)

tanir tuniur

: kaba anlamnda bir benzetme (7/94)

taol

: eya, dn eyas (52/28)

taOiali

: dnde verilen hediye (7/50)

trana

: tarhana (4/30)

tarap

: taraf (46/63)

tarav

: taraf (51/20)

trmar

: dank (21/12)

tri

: tarih (29/12)

trihsi

: tarihi (12/1)

trna

: tarhana (39/1)

tsil

: tahsil (30/11)

tsildar

: tahsildar (57/37)

tasill

: tahsildarlar (62/75)

tsin

: Tahsin (52/2)

tat

: tahta (40/115)

tta

: tahta (5/28)

tav9

: tavuk (38/36)

tavs-

: yavalamak, hzn kaybetmek (45/3)

tdlike

: tehlike (51/18)

tdriz

: terhis (64/1)

tdsir

: tesir, etki (3/5)

: daha (10/28)

tebe

: tepe (51/106)

tebm

: tabi (47/106)

938

teccal

: deccal (47/3)

tecerbe

: tecrbe (46/94)

tefder

: defter (16/82)

tehne

: tenha (1/62)

teke

: erkek kei (33/9)

tekr

: tekrar (24/48)

tekrdan

: tekrardan (9/3)

tekvur

: tekfur (29/24)

tel ir-

: gelinlerin gzlerini sslemek iin ince

tel hazrlamak. (51/197)

tel to9ma9

: alel acele(56/31)

teldzon

: televizyon (63/47)

telebe

: renci (16/22)

telefon ek-

: telefon etmek (18/17)

telefon fur-

: telefon etmek (37/39)

televizen

: televizyon (47/168)

televon

: telefon (44/60)

tellik

: terlik (58/1)

telqal

: petemal, rt (7/122)

tembiK o-

: t vermek (44/76)

tembm

: tembih (4/23)

temelli

: tamamen (32/21)

temmscecik

: temizce (47/176)

tencire

: tencere (31/24)

tene

: tane (51/30)

tepseld-

: yass hale getirmek (25/176)

tercm

: tercih (67/17)

tereke

: bir tahl l birimi (62/59)

terevi

: teravih (37/21)

terey

: tereya (4/41)

939

tereyav

: tereya (53/81)

terezi

: terazi (4/43)

terke

: ykanm buday (52/80)

teror

: terr (42/12)

terris

: terrist (19/34)

tesbiKoyas

: bir oya eidi (54/256)

teskeral-

: tezkere almak (67/13)

tetik

: abuk (47/2)

teva

: defa (46/15)

tevrt

: teferruat(46/35)

teyip

: teyp(31/74)

teze

: taze (44/65)

tze

: teyze (22/39)

tezg

: tezgah (13/102)

tlat-

: tklatmak (28/8)

tl9

: cansz, sar benizli (47/2)

tr

: ttn iminin ekildii toprak paras

(54/144)

traf

: taraf (13/87)

trava

: trafo (51/15)

trban

: trpan (19/58)

tr

: pein (4/43)

trl

: hareketli (48/44)

tr

: bir lakap (7/72)

trkafl

: hastalkl (47/4)

tsm

: tlsm (22/13)

tsr tsr

: yava yava (32/118)

: d (22/10)

tara

: darya (26/14)

ty-

: kamak (45/3)

tik-

: dikmek (51/134)

tiken

: diken (68/78)

940

tiksin

: dikersin (58/15)

tikil-

: dikilmek (20/3)

ti9olta

: dekolte, i amar (38/28)

tilefon

: telefon (13/15)

tilefon fur-

: telefon etmek (37/68)

timiz

: temiz (11/74)

tirit

: bir yemek eidi (63/54)

tsm

: tlsm (17/23)

to9dur

: doktor (24/24)

toa

: bir ocuk oyunu (35/42)

tolu

: bir koyun eidi(29/108)

to9tor

: doktor (8/1)

to9Tur

: doktor (51/10)

toul toul

: kvrck sa iin sylenen bir benzetme

(5/129)

tomatiz

: Domates (51/225)

tomatizoyas

: bir oya eidi (54/257)

tombik

: bir ocuk oyunu (35/42)

tomotiz

: domates (29/26)

tomru9 tomru9

: vcuttaki ime iin kullanlan bir

ikileme (14/38)

tomurcu

: tomurcuk (5/118)

tonnca

: tonlarca (29/41)

tou9

: tavuk (53/41)

toum

: tohum (50/6)

topa9

: yuvarlak (9/52)

topala

: yumurta (54/261)

topsn

: yuvarlarsn (58/59)

tosb

: kaplumbaa (21/79)

tosbahal

: kaplumbaalar (21/86)

941

tovia

: Bir orba ismi (1/79)

tovu

: tavuk (39/68)

tozmna

: Tozmana (13/3)

tpelen-

: yuvarlak hale gelmek (53/136)

tulu9

: para (24/56)

tulum

: bir sa kesme ekli (51/196)

tulumbac ayaOOaplar

: bir ayakkab tr (42/67)

tulumbac yemenisi

: bir ayakkab tr (42/30)

tuman

: bir giysi (48/97)

tura

: bir tutam (iaya san bi turasn

iopm) (32/73)

turis

: turist (18/14)

turluO

: koyun ahr (12/9)

turnu9

: para (62/69)

tut

: dut (57/15)

tar

: tccar (4/42)

tll

: trl (34/1)

tr9o

: Trk (25/138)

tris

: turist (36/52)

trk avr-

: trk sylemek (43/56)

trkye

: Trkiye (51/225)

: d (28/49)

tn-

: dnmek (20/83)

tvd-

: dvermek (15/1)

tv

: ty (4/45)

tvek

: tfek (12/51)

tyle-

: atlamak, hoplamak (45/3)

tvla

: tula (12/20)

942

u
u

: o (3/59)

ubur

: br (12/23)

uburu

: br (12/23)

ucuT

: vcut (18/2)

uiur

: ukur (5/181)

udt

: hudut (66/70)

ufa99a

: ufakken (33/2)

ufal-

: ufalmak, klmek (13/210)

ufalan-

: paralanmak (1/91)

ulu

: yksek (56/1)

ulud

: Uluda (3/48)

uludu ial-

: yaralanp kalmak (gemi uludu kald)

(2/30)

ulumay

: ulumaya (48/74)

uma

: bir orba ismi (29/123)

umuz

: omuz (16/14)

unda-

: unutup kalmak (22/15)

undan

: ondan (1/67)

undan keliczim

: ondan sonra (13/140)

undan kelim

: ondan sonra (13/113)

undan kelli

: ondan sonra (56/7)

undan kellim

: ondan sonra (13/110)

undan kericzim

: ondan sonra(13/129)

unnar

: onlar (6/8)

unu

: onu (28/68)

unun9u

: onunki (47/161)

uu-

: uumak (51/86)

943

ura

: ora (13/7)

ur

: oraya (1/69)

uray

: oraya (18/6)

uraya

: oraya (1/5)

uray

: oraya (1/26)

urba

: elbise (24/112)

urda

: orada (1/7)

urdan

: oradan (1/6)

urendik

: rendik (13/119)

urian

: kaln ip (1/62)

uru

: oru (59/48)

urul

: orular (37/37)

usda

: usta (7/286)

u-

: umak (28/76)

uv-

: ovmak (39/50)

uvacO

: ufack (57/108)

uva9

: ufak (21/21)

uvala-

: ufalamak (49/123)

uvc

: ufack (65/1)

uzunduru

: uzun (7/331)

etek

: bir giysi (51/186)

lediriv-

: paylatrmak (26-47)

mmyn

: boazn (44/18)

nne-

: barmak (13/136)

nversite

: niversite (5/4)

nverste

: niversite (29/68)

ry

: rya (52/82)

944

: st (1/86)

sdn

: Hseyin (7/8)

slk

: zerine giyilen gnlk elbise (31/63)

: (5/51)

da

: bir ocuk oyunu (35/41)

: r vergisi (57/36)

tl-

: tutulmak, ak olmak (37/32)

verse

: niversite (48/44)

vd-

: tmek (49/126)

zlik

: zerlik (53/138)

zerne

: zerine (53/43)

{d-

: tmek (57/26)

v
zrlama

: uurlama (9/28)

v
va

: var (1/24)

: var (1/64)

va-

: varmak (2/24)

va9a

: varken (33/64)

vade

: sre (13/166)

vahTi

: vakti (11/48)

945

vat

: vakit (1/1)

valtimde

: zamanmda (7/129)

var9an

: varken (13/130)

vard

: vard (13/214)

vara

: varken (4/37)

vasa basmas

: belgeyle verilen basma (52/25)

vasaynan

: belgeyle (52/27)

vasyet

: vasiyet (58/66)

vt

: vakti (26/37)

vt

: vaktin (15/1)

vayr vayr

: kml kml (ateini alca? y gbeyine

vd

orlad soulcanlar vayr vayr allahm)

(58/50)
: ver (1/58)

velsl

: velhasl (3/45)

velsn

: velhasl (21/8)

velasl

: velhasl (46/38)

velld

: verirler (31/93)

veremotu

: bir ot ismi (54/257)

vermidon

: bir ila ismi (13/20)

vernik

: aa parlatma ilac (46/19)

verolle

: veriyorlar (33/32)

veziran

: Vezirhan (41/1)

vidon

: bidon (61/28)

vuraym

: vuruyorum (46/19)

vuva

: baba (17/21)

y
ya9nna

: yaknlamak (24/87)

946

yaban

: bakas, yabanc (19/45)

yc9

: ya (13/124)

yah-

: yapmak (47/202)

yla-

: yalamak (1/85)

yalncOrfe

: dnden nceki gn(10/1)

yalanzl9

: yalnzlk (37/42)

yalai

: ate, kvlcm (23/12)

ylayv-

: yalayvermek (44/18)

yal

: bir zm eidi (51/183)

yl9

: yalk (59/41)

yalnz

: yalnz (35/20)

yalz

: yalnz (1/4)

yalta

: bir zm eidi (51/183)

yamac9

: kk tarla paras (61/21)

ymadan

: yapmadan (46/87)

ymsn

: yapmazsn (58/45)

yaml-

: yamulmak (51/28)

ymr

: yamur (7/436)

ymrl

: yamurlar (36/71)

ym9

: yapmz (48/42)

yammadan

: yapmadan (54/175)

ymur

: yamur (21/85)

ymurl

: yamurlar (29/27)

yan-

: ak olmak (37/26)

ya

: ya (53/40)

yanlz

:yalnz (9/49)

yar

: kir (29/27)

yansra

: yanna (12/11)

ya

: ya (29/43)

947

yn

: yanl (22/46)

ynz

: yalnz (2/58)

yanna

: yanna (9/25)

yannayara9

: yaln ayak(42/27)

yannz

: yalnz (9/27)

yannzl

: yalnzlk (8/39)

yaut

: yahut (62/67)

yut

: yahut (54/111)

yapaca9O

: yapacakken (13/153)

yaparl

: yaparz (16/16)

yaPbml

: yapvermiler (68/31)

yapnca9

: bir zm eidi (53/214)

yapdrma

: gelinin yzne makyaj iin yaptrlan

tel (31/66)

yr

: yanl (21/63)

yars

: yars (51/1)

yasd

: yats (48/79)

yasla

: ekmek tahtas (46/1)

yaslaha

: ekmek tahtas tayan(22/39)

yassld-

: yass hale getirmek (11/12)

yasT

: yats ( 39/37)

yal9

: yallk (13/11)

yamaO

: rt (7/214)

yt

: yahut (51/94)

yat karz

: yataa karz (65/13)

yatamr

: yatalm (26/37)

yatr

: yatar (11/70)

yatyo

: yatyor (21/100)

948

yav

: ya (53/127)

yav-

: yamak (54 / 175)

yv-

: yalvarmak (46/84)

yava

: grgl (7/32)

yavnan

: yala (10/26)

yavz

: iyi, gzel (47/3)

yavr

: yavru (11-116)

yavru yrt-

: oalmak, artmak (1/68)

yvuT

: yahut (11/89)

yayi

: sofra bezi (6/7)

yaz-

: hamur amak (1/90)

yazma

: ba rts (1/60)

yd

: yer (51/108)

yed

: yedi (34/1)

yedek

: sobann zerindeki su stma blm

(46/1)

yelleniv-

: yellenmek, gaz karmak (26/3)

yemne-

: yemlemek (11/80)

yemrsin

: yemlersin (11/77)

ye

: elbisenin kol blm (7/21)

yenibaz

: Yenipazar (10/11)

yere yumaya oma-

: ok ilgi gstermek (21/94)

yeriayt

: yerin alt (30/11)

yesir

: esir (2/2)

yeterin ad

: yeteri kadar (53/95)

yetgili

: yetkili (57/1)

yetiricin adar

: yeteri kadar (53/219)

yetimilden

: ermilerden (20/66)

yeykin-

: hafiflemek (45/3)

yeyni

: hafif (19/149)

yl-

: pes etmek (44/94)

949

ymrta

: yumurta (10/29)

ymrtla-

: yumurtlamak (28/7)

yma-

: yumuamak (54/173)

yma

: yumuak (49/152)

ymtla-

: yumurtlamak (28/11)

ymzO

: hamurun tam pimemi hali (19/14)

yl-

: ylmak (7/52)

yslad-

: slatmak (19/24)

yv-

: ymak (38/28)

yi-

: yemek yemek(31/57)

yilld

: yerler (49/48)

yimek dk-

: yemek yapmak(16/6)

yimepne

: yemekhane (49/49)

yn

: yn (20/56)

yienim

: yeenim (29/77)

yiid

: yiit (7/64)

yinir

: yenir (25/63)

yir

: yemek yiyin (20/70)

yir

: yer (11/3)

yirm

: yirmi (6/2)

ymcdni

: yiyeceini (2/8)

ymcez dye rl-

: cok fazla yemek istemek (16/10)

ymiye

: yevmiye, i karl cret (10/21)

ymn

: yiyin (yemek yemek)(7/46)

yo9ar

: yukar (66/33)

yo9suzlu9

: yoksulluk (44/7)

ydu

: yoktu (4/24)

yoh9an

: yokken (48/15)

950

yo9l

: yukarlar (31/21)

yo9arda

: yukarda (33/68)

yola9l ityel

: bir elbise tr (25/96)

yolan

: yunan (12/45)

yollorz

: yolluyor (31/60)

yolmaya git-

: harmana gitmek, buday yolmak iin

gitmek (6/18)

yoluva

: Yalova(65/11)

yonan

: Yunan (1/4)

yona

: aa paras (29/145)

your-

: yourmak (4/32)

yourt

: yourt (1/72)

yourt al-

: yourt mayalamak (47/180)

yousa

: yoksa (49/81)

yout

: yahut (45/60)

ymiye

: yevmiye (8/9)

ynn

: meyli olan (8/16)

yricen

: yryeceksin (9/16)

yrme

: evin salonu (52/80)

yr-

: yrmek (26/34)

yrd-

: yrtmek (5/57)

yryelek

: yryerek (54/68)

yryemeyn

: yryemiyorum (49/106)

ysk

: yzk (28/22)

yu9a

: yufka (38/38)

yu9adan

: yukardan (20/77)

yu9ara

: yukar (24/40)

yuk

: yukarya (22/5)

951

yu9ar

: yukar (32/53)

yudan

: yukardan (16/35)

yumru9lyoz

: yumrukluyoruz (39/13)

yumurul-

: ezilmek (45/4)

yumuruO

: yumruk (yumuruO gibi ekmek)(47/65)

yuur

: yourmak (6/36)

yuurT

: yourt (13/201)

yur

: vurun (37/4)

yur-

: vurmak (51/273)

yuvl-

: yuvarlamak (7/99)

yuvur-

: yourmak (4/6)

ynn

: ynl (52/32)

ynsek

: yksek (51/117)

ynsek topu9lu 9untura

: yksek topuklu ayakkab (25/95)

ynseKokul

: yksek okul (5/4)

ynsk

: yzk (47/48)

ys

: yz (4/29)

ysk

: yzk (5/66)

z
zab

: sabah (1/21)

zaba9Tan

: sabahtan (11/81)

zabah

: sabah (60/10)

zam

: zaman (33/18)

zmet

: zahmet (51/279)

zanr

:ie yaramayan, irilik (insan iin) (47/2)

zarzavat

: zerzavat (8/5)

952

zatan

: zaten (24/96)

zat

: zaten (4/23)

zayvla-

: zayflamak (63/56)

zebze

: sebze (57/12)

zeher

: zehir(44/68)

zeherlen-

: zehirlenmek(48/62)

zeki mrenin gbei

: bir oya ismi (54/257)

zeki mrenin yan dii

: bir oya ismi (54/256)

zelletli

: lezzetli (52/81)

zengin damlar

: zenginler (39/72)

zerdeli ia

: zerdali kurusu (39/68)

zerho

: sarho (51/199)

zeyir

: zehir (57/19)

zeyrek

: bir tahl tr(47/60)

zbar-

: lmek (7/358)

znlda-

: sallanmak (44/27)

zrf

: srf (51/245)

zrhl

: bir elbise (59/74)

zilif

: zlf, gelin sann bir kesilme ekli

(54/105)

zini

: sini (5/30)

zini gezil-

: dne davet iin gezilmek (38/4)

zipik

: flemeli bir alg (52/33)

ziyah

: siyah (62/88)

zoba

: soba (51/40)

zoban

: soba (61/36)

zor

: sonra (45/27)

zmbelek

: insanlar iin kullanlan bir sfat, kaba

(15/8)

zmbl

: smbl (35/93)

zre

: kyde kuafrlk yapan kii (31/64)

953

6.KAYNAKA

954

6.KAYNAKA
Akgz, Halil; Yelten, Muhammet, Kelime Gruplar, Dou Ktphanesi Yaynlar,
stanbul, 2005.
Aksan, Doan, Her Ynyle Dil (Ana izgileriyle Dilbilim), Trk Dil Kurumu
Yaynlar, Ankara, 1995.
Aksoy, mer Asm, Gaziantep Az stanbul 1945
Altnay, Ahmed Refik, Anadoluda Trk Airetleri (966-1200), stanbul 1930, 236 S.
Arat, Reid Rahmeti, Trke metinlerde e / i meselesine dair, RO XVIII, 1953,
306-313.
_____________, Kutadgu Bilig I, Metin, TDK, Ankara, 1991.
_____________, Kutadgu Bilig II, Tercme, TTK, Ankara, 1959.
Atalay, Besim, Divan Lgat-it-Trk Tercmesi I, TDK, Ankara, 1998. 4.Bask.
_____________, Trkede Kelime Yapma Yollar, stanbul, 1946.
Banguolu, Tahsin, Ana Hatlaryla Trk Grameri, stanbul 1940.
_______________, Trk Dillerinde n Vokallerin Dzlemesi ve Karaimcenin HalczLuck Lehesinde >e ve >i Deimeleri, 1963; TDAY Belleten, s.33-37
_______________,,, Trk Grameri: Birinci Blm, Sesbilgisi, TDK yaynlar, 177,

Ankara 1959, 306 S.

______________, Trkenin Grameri, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara, 1986.
Bakan, zcan, Trkiye Ky Adlar zerine Bir Deneme, 1970; TDAY Belleten,
s.237-251
Bayraktar, Nesrin; Ercan, Yadigar vd., Trk Dili Yazl Anlatm Szl Anlatm, Atlas
Yayn-Datm, stanbul, 2005.
Bulu, Sadettin, Anadolu Azlar Bibliyografyas, TM VII-VIII (1942), 327-333

955

____________, Tellfer Trkesi zerine, TDAY 1973-1974, 49-57

____________, Kerkk Azna Gre Arzu ile Kamber masal, TDAY 1975-1976,
203-238.
Buran, Ahmet, Anadolu Azlarnda sim ekim (Hal) Ekleri, 1996; Ankara: TDK
Yaynlar
_____________, Keban, Baskil ve An Yresi Azlar, 1997; Ankara: TDK
Yaynlar
Caferolu, Ahmet, Anadolu Dialektolojisi zerine Malzeme I, stanbul 1940 II,
stanbul 1941. ADM. I-II
______________, Dou llerimiz Azlarndan Toplamalar, stanbul 1942. ---DAT.
______________, Anadolu Azlarndan Toplamalar, stanbul 1943. --- AAT.
______________, Sivas ve Tokat lleri Azlarndan Derlemeler, stanbul 1944.-STAD
______________, Gney-Dou llerimiz Azlarndan Toplamalar, stanbul 1945.GDAT.
______________, Kuzey Dou llerimiz Azlarndan Toplamalar, stanbul 1946, KDAT
______________, Orta Anadolu Azlarndan Derlemeler, stanbul 1948.-OAAD.
______________, Anadolu lleri Azlarndan Derlemeler, stanbul 1951.-AAD.
______________, Anadolu azlarnda metathse gelimesi, TDAY 1955,1-7.
______________, Anadolu azlarnda ises nsz benzemesi TDAY 1958, I-II
______________, Anadolu Azlarnda Konson Deimeleri, TDAY 1963, I-32
______________, Anadolu ve Rumeli Azlarda nl Deimeleri, TDAY 1964, 1-33
______________, Eski Uygur Trkesi Szl, stanbul 1968.-EUTS.

956

______________, Trkede (v) Morfemi, TM XVI (1971), 27,38

______________, Konya linin Ermenek Az, TDAY 1972, 1-16
Cahen, Claude, Osmanllardan nce Anadoluda Trkler, (eviri: Berna Moran),
1979; stanbul, E Yaynlar
Delice, H. brahim, Trke Szdizimi, Kitabevi Yaynlar, stanbul, 2003.
Demir, Necati, Trabzon ve Yresi Azlar , Gazi Kitabevi, Ankara, 2006.
____________, Ordu li ve Yresi Azlar (nceleme-Metinler-Szlk), Ankara, 2001.
Demir, Tufan, Trke Dil Bilgisi, Kurmay Yaynlar, Ankara, 2004.
Develi, Hayati, Trkiye Trkesinde Seste nsz Benzemesi ve Yanszlamas,
1996; 3. Uluslararas Trk Dil Kurultay s.298-302
Dilaar, Agop, Gramer:Tanm, Ad, Kapsam, Trleri, Yntemi, Eitimdeki Yeri ve
Tarihesi TDAY-B 1971, TDK, Ankara, 1989, s.83-145.
Doan, Levent Kaya, Nesrin Oyar, Ahmet Topalolu, Yksel Durmu, Ouzhan
zden, Muharrem zden, Ersin; niversiteler iin Trk Dili, Yazl ve Szl
Anlatm Kriter Yaynevi, stanbul, 2008.
Eckmann, J., Anadolu Karamanl azlarna ait aratrmalar, DTCFD VIII / 1-2
(1950), 165-200
______________, Kelime ortasnda anorganik b, p ve mnin tremesi, TM X (1953),
313-320
______________, Trkede d, t ve n seslerinin tremesi, TDAY 1955, 11-22
Ercilesun, Ahmet B., Kars li Azlar ve Ses Bilgisi Ankara, Gazi ni. Yaynlar,
1983
Eren, Hasan, kiz kelimelerin tarihi hakknda, DTCFD VII (1949), 283-286
__________, Onomatopelere ait notlar, TM X (1953), 55-58

957

__________, Trk dillerinde metathse, TDAY 1953, 161-180

__________, Trkede mm > mb dissimilationu, TDAY 1959, 95-103
__________, Gk kelimesinin trevleri, Jean Deny Armaan, Ankara 1958,85-90
__________, Anadolu Azlarnda Rumca, Islavca ve Arapa kelimeler,
TDAY 1960, 295-371.
Eren, M. Emin, Zonguldak - Bartn- Karabk lleri Azlar, 1997; Ankara, TDK
Yaynlar
Ergin, Muharrem, Trk Dil Bilgisi, stanbul 1958, 364 S.; 2.basl: stanbul 1962, 384S
Erimer, K., Anadolu ve Rumeli azlar zerine bir bibliyografya denemesi,
TDAY 1970, s. 211-236.
Erten, Mnir, Diyarbakr Az, 1994; Ankara, TDK Yaynlar
Gabain, A. von, Alttrkische Grammatik, Leibzig 1942, -Alt. Gr.
____________, Das Alttrkische, Fundamenta, 2-45
____________, Gordlevskiy, V.A., zbranniya Soineniya I, Gosudarstvo Seldjukidov
Maloy Azii, Moskova 1960
Gemalmaz, Efrasiyap, Erzurum li Azlar I-II-III, 1978; Ankara, TDK Yaynlar
Gencan, Tahir Nejat, Dilbilgisi; Kanaat Yaynlar; stanbul, 1978.
Glsevin, Grer, Uak li Azlar (Dil zellikleri-Metinler-Szlk), Trk Dil Kurumu
Yaynlar, Ankara, 2002.
Glensoy, T., 24 Ouz boyunun Anadoludaki izleri, Trk Halkbilim Aratrmalar
Yll 1977, 73-98
___________, Trk fonetik transkripsiyonu zerine, Trkoloji Der., VIII / 1979,
169-190

958

___________, Anadolu ve Rumeli Azlar Bibliyografyas, Ankara 1981

___________, Trkenin El Kitab, Bizim Genlik Yaynlar, Ankara, 1994.
___________, Ktahya ve Yresi Azlar ,Ankara, 1988.
Gnay, Turgut, Rize li Azlar, 2003; Ankara,TDK Yaynlar
Gnen, Ahmet; Krehir ve Yresi Azlar Szl , Ocak yaynlar, Ankara, 2001
___________, Krehir ve Yresi Azlar (nceleme metinler szlk), TDK
Yaynlar, Ankara, 2000(Doktora Tezi)
Haz. elik, Tahsin Glen, Glcan, Ongun, Deniz; Bilecik Kltr Envanteri 2006,
Bilecik l Kltr ve Turizm Mdrl Yaynlar, stanbul, 2006
mer, Kamile, Bat Anadolu Azlar zerine Gzlemler, Doan Aksan Armaan,
1998; A, DTCF Yaynlar No:366, s.85
Kalay, Emin, Edirne ili Azlar, inceleme-metin TDK, Ankara, 1998
Karahan, Leyla, Trkede Szdizimi, Akay Yaynlar, Ankara, 1993.
_____________, Anadolu Azlarn Snflandrmada Kullanlabilecek Baz ller,
1992; Uluslararas Trk Dil Kongresi Bildirileri sf. 637-640
_____________, Anadolu Azlarnn Snflandrlmas, 1996; Ankara, TDK
Yaynlar I. Bask

Korkmaz, Zeynep, Bat Anadolu azlarnda asl vokal uzunluklar hakknda,

TDAY 1953, 197-203
______________, Trkiye Trkesi Grameri (ekil Bilgisi), Trk Dil Kurumu
Yaynlar, Ankara, 2003.
______________, Gney Bat Anadolu Azlar, Ankara 1956.- GBAA

959

______________, Trke -aca9 / -ecek gelecek zaman (futurum) ekinin yaps

zerine, DTCFD XVII / 1-2 (1959), 159-168
______________, Trk Dilinde a eki ve bu ekle yaplan isim tekilleri zerine bir
deneme DTCFD XVII / 3-4 (1960), 275-358.
______________, Trkede eklerin kullan ekilleri ve ek kalplamas olaylar,
DTCF yayn: 124, Ankara 1962
______________, Nevehir ve yresi azlar, Ankara 1963. NYA
______________, Kagarl Mahmud ve Ouz Trkesi, TD XXVII / 253 (ekim1972),
3-19
______________, XI-XIII. yzyllar arasnda Ouzca, TDAY 1973-1974, 41-48
______________, Anadolu azlar zerinde aratrmalarn bugnk durumu ve
karlat sorunlar, TDAY 1975-1976, 143-172.
______________, Bartn ve yresi azlar zerine, Trkoloji Derg., I / I (1964),
103-141.
______________, Anadolu azlarnn etnik yap ile ilikisi sorunu, TDAY 1971,
21-46
Kprl, M.F., Osmanl Devletinin Kuruluu, Ankara 1959; 2.basm: Osmanl
mparatorluunun kuruluu, Ankara 1972.
zden, Muharrem; Bilecik ili St lesi ve Kyleri Az Aratrmas Trakya ni.
Sos. Bil. Ens. Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Edirne, 2000
zkan, Mustafa Tren, Hatice Esin, Osman; Yksek retimde Trk Dili Yazl
ve Szl Anlatm, Filiz Yaynevi, stanbul, 2006

960

zelik, Sadettin, Urfa Merkez Az, 1997; Ankara, TDK Yaynlar

Parlatr, smail vd., Trke Szlk, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Cilt 1, 9.Bask, Ankara,
1998.
Sar, Mukim, Erzincan ve Yresi Azlar, 1995; Ankara TDK Yaynlar
Smer, Faruk, Osmanl devrinde Anadoluda yayan baz oklu Ouz boylarna
mensup teekkller, FM XI (1949-50), 437,508
___________, Yva Ouz Boyuna Dair, TM IX (1951), 151,170
___________, Bayatlar, TDED IV / 4 (1952), 373-417
___________, XVI. asrda Anadolu, Suriye ve Irakta yayan Trk airetlerine umum
bir bak, FM XI / 1-4 (1949-50)
___________, Bayndr, Peenek ve Yreirler, DTCFD X / 2,3,4 (1953), 317-344
___________, Bozoklu Ouz Boylarna Dair, DTCFD XI / 1 (1953), 65-103
___________, Avarlara dair, Fuad Kprl Armaan, stanbul 1953, 453-478
___________, Derlere dair, TM X (1953), 139-158
___________, Anadoluya yalnz gebe Trkler mi geldi?, Belleten XXIV
(ekim 1960), S. 96, 567-594
___________, Ouzlara dair destan mahiyette eserler, DTCFD XVII / 3-4
(1960), 359-455
___________, Anadoluda Moollar, Seluklu Aratrmalar Dergisi 1(1969),
1-147.
___________, Ouzlar Trkmenler, Ankara 1972(2.basl).
Tarama Szl(I-VIII), Ankara 1963-1977. TS I-VIII.
ahin, lhan, Osmanl Dneminde Konar Gerler, Eren Yaynevi,

961

stanbul, 2006
ahin, Muhammet, Trk Tarihi ve Kltr, Gndz Eitim ve Yaynclk, Ankara,
2006
Trk Dil Kurumu, Tarama Szl, C.I-VII, 1963-1977; Ankara, TDK Yaynlar
______________, Derleme Szl, C.I-XII, 1963-1982; Ankara, TDK Yaynlar
______________, Trke Szlk I-II, 1998; Ankara, TDK Yaynlar 8.Bask
______________, Blge Azlarnda Ataszleri ve Deyimler I-II, 2004; Ankara TDK
Yaynlar 3. Bask
______________, Yazm Klavuzu, 2005; Ankara, TDK Yaynlar 24. Bask