Islamska misao, godina IX, broj 123, Mart 1989, str.

4-12 (intervju sa
Erefom Kovaeviem, pitanja Nusret anar)

Eref Kovaevi
Na sagovornik Eref Kovaevi roen je 1. IX 1924. godine u selu
Kovaevci, optina Glamo.
Ve od 1931. sa manjim prekidima, boravi u Sarajevu. 1937. godine
upisuje se u I razred Gazi Husrevbegove medrese u Sarajevu. Maturirao je
1944. god. i odmah upisao na Viu islamsku teoloku kolu.
Od 1946. Pa do 1952. godine radi kao imam i muallim, a onda
zapoinje studij na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, Humanistiki odsjek
grupa VIII turski i arapski jezik sa knjievnostima i istorija naroda
Jugoslavije. Diplomirao je 1958. godine. Poslije diplomiranja radi u spoljnoj
trgovini do avgusta 1960. godine. Tada je primljen u Orijentalni institut u
Sarajevu gdje i danas radi. Magistrirao je u junu 1971. godine na
Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu.
Od 1971. Do 1977. Godine radio je kao honorarni asistent za turski
jezik na Katedri za orijenzalne jezike, za studente 3. i 4. godine. Od 1978.
do 1980. godine honorarno je predavao Istoriju islamske kulture i
civilizacije na islamskom teolokom fakultetu u Sarajevu. Takoer od
1977. do 1982. godine, i ponovo od 1988. honorarno predaje u Gazi
Husrevbegovoj medresi islamsku kaligrafiju.
Nauni i struni radovi Erefa Kovaevia prijevodi, koautorstvo i
samostalni preteno su istorijske provenijencije. U arhivi Sarajeva, Zadra,
Dubrovnika, Bea i Istanbula odabrao je i snimio na stotine dokumenata za
Akademiju nauka i umjetnosti BiH, za Orijenzalni institut, za vlastite
potrebe.
Profesor Eref Kovaevi prevodi najvie sa turskog jezika. U toj
oblasti su mu najvaniji radovi: Pitanje segedinskog mira i krize turske
drave 1444. godine od poznatog turskog istoriara Dra Halila Inaldika.
Rad je objavljen u Prilozima za prijenzalnu filologiju (dalje POF), br. XII

XIII, zatim: Turska tampa u Jugoslaviji od Ismaila Erena, POF XIV XV i

dr.
Zajedno sa Nedimom Filipoviem prevodi roman turskog pisca Jaara
Kemala: Inde Memet koji je objavljen pod naslovom Pobunjenik sa
Torosa godine 1965., a sa Hamidom Hdibegiem i Ademom Handiem
koautor je dvotomnog djela Oblast Brankovia objavljenog 1972. godine.
Od samostalnih naunih i sturnih radova objavljeni su mu sljedei:
Hududnama bosanskog vijaleta prema Austriji poslije Karlovakog mira,
POF XX XXI, str. 365 436; Jedan dokument o devirmi POF XXII XXIII,
str. 203 209; Granice Bosanskog paaluka prema Austriji i Mletakoj
Republici po odredbamaKarlovakog mira (u izdanju Svjetlosti), Sarajevo,
1973, str. 326; Muhimme defteri, Sarajevo, 1985, str. 230.
Njegov udbenik Pismo Kur'ani Kerima, u izdanju Starjenitva
islamske zajednice, pokazao je izvandredne rezultate. I drugo izdanje se
vie nabaviti. Meutim njegovo najsuptilnije djelo jeste spjev Muhammed
Resulullah, objavljeno 1981. godine.
S velikim uspijehom preveo je i prepjevao uvenu i veoma teku
Miradijju Sabita Uianina. Jedan njen dio objavljen je u Takvimu za 1400.
hidretsku godinu (1979/80). Znamo takoer da je s arapskog jezika
preveo irom islamskog svijeta poznato akaidsko djelo u stihu Bed'ul
email iji je autor iradudin Ali b. Osman el Ui el Fergani. Ispjevao je
nekoliko tariha na arapskom jeziku za nae novosagraene damije.
Jo za vrijeme studijskog boravka u Turskoj, 1968. godine, mnogo
svoga vremena posvetio je upoznavanju islamske kaligrafije u Turskoj.
Posjetio je gotovo sve institucije u kojima se uva ovo blago, veinu
damija, turbeta i drugih objekata u kojima postoje vrijedna djela islamske
kaligrafije, mnoga groblja koja predstavljaju prave lapidarije sa raskonom
kaligrafijom, posebno talikom. Tako je postupao i svakom drugom prilikom.
Danas kada je relativno dobro obavijeten o islamskoj kaligrafiji ove zemlje
, on, npr. za Ulu damiju u Bursi kae da je jedinstvena riznica, pravi muzej
islamske kaligrafske umjetnosti, i da levh na njenim zidovima svojom
vrijednou nadmauju vrijednost ovog prelijepog, irom svijeta poznatog
neimarskog djela.

Pored hiljada obraenih dokumenata iz naih i stranih arhiva koji se

odnose na istoriju naih naroda pod Turcima, on je obradio i veoma vaan
istorijski izvor: Optinski popis Bosne iz 1489. godine, koji ima preko 1200
kucanih stranica. Osim toga sasvim je pri kraju i obrada takoer opirnog
popisa Bosne iz sredine druge polovine XVI vijeka, koji svojom veliinom
daleko nadmaava onaj iz 1489., a u projektu je i obrada jednog od
najstarijih popisa Bosne onog iz 1469. god.
Levhe:
1. Damija adrvan, u Visokom
2. Damija u selu Vratnici, kod Visokog
3. Damija u selu Rakitnici, kod Rogatice
4. Damija u selu Breani, kod Kaknja
5. Damije u selu Obre, kod Kaknja
6. Beogradska damija
7. Damija u selu Donja Mravica, kod Prnjavora
8. Ferhad-paina damija u Sarajevu
9. Damija u selu Vrbanjci, kod Banja Luke
10.

Damija u selu Porjeani, kod Visokog

11.

Damija u selu Tabhana, kod Visokog

12.

Damija u selu Vinac, kod Jajca

13.

Damija Mesdid u Ljubljani

14.

Damija u Gornjem Vakufu

15.

Damija u selu Donja Graanica, kod Zenice

16.

Zagrebaka damija

17.

Fojnika damija

18.

Careva damija u Sarajevu

Radovi:

1. Tarih na velikoj ploi uprije Mehmed-pae Sokolovia u Viegradu;

2. 20 Hajjamovih rubaija u Moria hanu;
3. Sve

na arapskom za Prvu konferenciju neangaovanih zemalja u

Beogradu;

4. Transparenti

i panio za doek mnogih visokih linosti iz arapskog

svijeta, Irana, Afganistana;

5. Kupola Alade damije u Foi;

6. Kaligrafske

intervencije u izdanju Prijevoda Kur'ani Kerima Besima

Korkuta;

7. Kaligrafske

intervencije i ispravke na rukopisnom tekstu Kur'an

Kerima koji se sada priprema za izdavanje;

8. Mnogo tekstova na nianima;

9. Nekoliko tekstova za naslovne strane knjiga;
10.

Nekoliko prospekata za naa izvozna preduzea;

11.

Povelja za proslavu 1.000-godinjice univerziteta El-Kidi u

Bagdadu koju je predo prof. dr Fazlija Alikalfi;

12.

Nekoliko diploma za hafize;

13.

Menuru za reisa Kemuru;

14.

Menuru za reisa Hadiabdia;

15.

Menuru za reisa Mujia;

16.

Brojne diplome za Arape svrenike naih obrazovnih i drugih

zavoda;

17.

Toponimiju za kartografiju Libije;

18.

Mihrabski tekst u damiji Gazi Husrevbegove majke Selduk-

sultan u Istanbulu;

19.

Natpis na velikom svijenjaku s desne strane mihraba u sultan

Ahmedovoj Plavoj damiji u Istanbulu;

20.

Arapske tekstove u udbeniku Idriza Demirovia;

21.

Arapske tekstove u udbeniku Erefa Kovaevia;

22.

Arapske tekstove Tedvidu Silajdi Trebinjac;

23.

Arapske tekstove Omera tulanovia;

24.

Arapske tekstove ilmihalu Naima Hadiabdia;

25.

Velika levha u Sabornoj sali;

26.

Ajetul-kjursi u Vrhovnom starjeinstvu;

27.

Ajetul-kjursi u Republikom starjeinstvu;

28.

Svjedoanstvo, za uenike Gazi Husrevbegove medrese u

Sarajevu;

29.

Tekstove za nekoliko tambilja;

30.

Brojne

posvete

na

darovima

za

arapske

neke druge

posjetioce;

31.

Informativni tekst na kraju nekih izdanja Kur'ani Kerima;

32.

Levhe u Amfiteatru ITF-a;

33.

Rekonstrukcija i restauracija arapskih tekstova u arenoj

damiji u Travniku;

34.

Lijep broj levhi prijateljima;

35.

Arapski tekstovi u knjizi Trilitera ... od T. Muftia;

36.

Arapski tekstovi u knjizi Arapsko pismo od T. Muftia;

37.

Tekstovi u staroturskom pismu u knjizi Granice bosanskog

paaluka

prema

Austriji

Mletakoj

republici

po

odredbama

karlovakog mira od E. Kovaevia;

38.

Ogromni natpis za portal eliane u Iraku koji je u kovanu

eljezu debelom 10 mm izradio kreevski kova Krei Vlado;

39.

Brojne natpise i poruke za enterijere i pratee objekte

povodom konferencije neangaovanih zemalja u Bagdadu (koja nije

odrana zbog rata sa Iranom);
40.

Povelja, bivem predsjedniku Sudana Daferu Numejriju, itd.