Pilipinas

Mula sa Wikipediang Tagalog, ang malayang ensiklopedya

Kumakarga ang "mamamayang Pilipino" dito. Para sa lathala tungkol sa mamamayang
Pilipino, tingnan ang mga Pilipino.

Republika ng Pilipinas
Republic of the Philippines
Repblica de Filipinas

Watawat

Sagisag

Pambansang Kasabihan: Maka-Diyos, Makatao,

Makakalikasan, at Makabansa[1]
Pambansang Awit:

Menu
0:00
Lupang Hinirang

Kinaroroonan ng Pilipinas (luntian)

sa ASEAN (madilim na abu) [Gabay]

Kabisera
Pinakamalaking
lungsod
Opisyal na wika

Maynila
1435N 1210E

Lungsod Quezon

Filipino (nakabatay sa Tagalog) at Ingles*

Bikol, Wikang Sugbuano,
Kinikilalang rehiyonal na
Hiligaynon, Ilokano, Pampango,
wika
Pangasinense, Tagalog, Waray
Ibang wika[1]
Kastila at Arabe
PangalangPilipino/Pilipina
turing
Unitaryong pampanguluhang
Pamahalaan
republikang konstitusyonal
- Pangulo
Benigno S. Aquino III
Pangalawang
Jejomar Binay
Pangulo
- Pangulo ng Senado Franklin Drilon
- Ispiker
Feliciano Belmonte, Jr.
- Punong Mahistrado Maria Lourdes Sereno
mula sa Espanya at nagkakaisang
Kalayaan
mga estado ng amerika
- Idineklara
12 Hunyo 1898
Pansariling
24 Marso 1934
pamahalaan
- Kinikilala
4 Hulyo 1946
Kasalukuyang
2 Pebrero 1987
saligang batas
Lawak
300,000 km2 (Ika-72)
- Kabuuan
115,831 sq mi
- Katubigan (%)
0.6[2] (inland waters)
Populasyon
- Pagtataya ng 2011 95,834,000[3] (Ika-12)
- Senso ng 2012
97,691,000
303/km2 (Ika-42)
- Kakapalan
715/sq mi
KGK (KLP)
Pagtataya ng 2012
- Kabuuan
$ 396.721 Bilyon[4]
- Per capita
$4,060.987
KGK (nominal)
Pagtataya ng 2012
- Kabuuan
$217.580 Bilyon
- Per capita
$2,227.228
TKT (2011)
0.644[5] (katamtaman) (Ika-112)
Piso ng Pilipinas (PHP)
Salipi
Pook ng oras
PST (UTC+8)

Internet TLD
Kodigong pantawag

.ph
63

* Ang Cebuano, Ilokano, Hiligaynon, Bikol, Waray-Waray, Kapampangan,

Pangasinan, Kinaray-a, Maranao, Maguindanao, Tagalog, at Tausug ay ang mga
auksilar na wikang opisyal sa kanilang sariling rehiyon. Ang Kastila at Arabe ay
itinataguyod sa isang pangunahing at kusang batayan.

Ang Pilipinas (opisyal: Republika ng Pilipinas), (Ingles: Republic of the Philippines, Espanyol:
Repblica de Filipinas) ay isang bansa sa Timog Silangang Asya sa kanluran ng Karagatang
Pasipiko. Binubuo ang bansa ng humigit-kumulang pitong libo, isang daan at pitong (7,107) mga
pulo. Kabilang sa lupalop o kontinente ng Asya ang bansang Pilipinas.
Matatagpuan sa pagitan ng 116 40' at 126 34' S. longhitud, at 4 40' at 21 10' H. latitud ang
Pilipinas. Pinapalibutan ito ng Dagat Pilipinas sa silangan, ng Dagat Luzn sa kanluran, at ng
Dagat ng Celebes sa timog. Matatagpuan ang bansang Indonesia sa katimugang bahagi ng bansa
habang matatagpuan ang bansang Malaysia sa timog-kanluran. Sa silangan matatagpuan ang
bansang Palau at sa hilaga matatagpuan ang bansang Taiwan.
Malaking ambag o pababago sa wika at kinaugalian ng Pilipinas ang naidulot ng pagsakop ng
mga bansang Espanya (mula 1565 hanggang 1898) at Estados Unidos (mula 1898 hanggang
1946). Ang pananampalatayang Katoliko o Katolisismo ang pinakamalaking ambag na naibahagi
ng mga Kastila sa kaugaliang Pilipino.
Tanyag ang Bansang Pilipinas sa mga kalakal at yaring pang-luwas at sa kanyang mga OFW o
Overseas Filipino Workers[mga pilipinong manggagawa sa ibayong dagat]. Kasalukuyang
nakararanas ng pag-unlad ang bansa sa mga remittances na ipinapadala pauwi ng mga OFW. Isa
sa mga pinakaumuunlad na bahagi ang teknolohiyang pangkaalaman sa ekonomiya ng Pilipinas.
Marami ring mga dayuhan ang namumuhunan sa bansa dahil sa mataas na palitan ng dolyar at
piso. Kasalukuyan ding umaangat ang bahagi ng pagsisilbi na dulot ng mga call centers na
naglipana sa bansa.
Katiwalian sa pamahalaan, pagkasira ngkapaligiran, basura, kawalan ng hanapbuhay,labis na
bilang ng tao at extra-judicial killings o pagpatay sa mga taong bumabatikos o kumakalaban sa
pamahalaan ang mga pangunahing suliranin ng Pilipinas. Nagdudulot din ng suliranin sa bansa
ang mga pangkat na Hukbong Pagpapalaya ng Moro Islamiko (MILF) sa katimugang Mindanao
at Bagong Hukbong Bayan.

Mga nilalaman

1 Kasaysayan

2 Politika
o 2.1 Pambansang Pamahalaan ng Pilipinas
o 2.2 Ugnayang panlabas

3 Mga rehiyon at lalawigan

o 3.1 Mga bahagi

4 Heograpiya

5 Ekonomiya

6 Demograpiya
o 6.1 Pangkat-tao
o 6.2 Wika
o 6.3 Relihiyon

7 Pag-aaral

8 Kultura o kinaugalian

9 Media

10 Tingnan din

11 Talasanggunian

12 Mga palabas na kawing

o 12.1 Mga pahinang opisyal
o 12.2 Kasaysayan
o 12.3 Mga pahinang pambalita
o 12.4 Ibang pang mga pahina

Kasaysayan
Pangunahing lathalain: Kasaysayan ng Pilipinas
Ayon sa mga naitalang labi ng tao sa bansa, maaaring dinayo na ng mga tao ang Pilipinas, ilang
libong taon na ang nakalipas. Tumawid sa mga sinaunang tulay na lupa ang mga Negrito o Ita,

ang tinatayang kauna-unahang mga nanirahan sa Pilipinas. Sa kalaunan, dumayo sila sa

kagubatan ng mga pulo. Sa kasalukuyan nang sumapit ang ikalawang libong taon, nanirahan din
sa Pilipinas ang iba pang mga mandarayuhan mula sa tangway ng Malay, kapuluan ng Indonesia,
mga taga Indotsina at Taiwan. Nanirahan sa bansa noong ika-walong dantaon ang mga
mangangalakal na Tsino. Ang paglaganap ng mga bansang(kaharian) Budismo sa bahagi ng Asya
ang nagpasimuno ng kalakalan sa pagitan ng mga bansa sa Indonesia, India, Hapon, at TimogSilangang Asya. Subalit, humina ang mga kaharian sa Timog-Silangang Asya dahil sa mahigpit
na alitan at hindi pagkakasundo. Samantala, ang paglaganap ng Islam sa pamamaraan ng
panangalakal at proselitismo, tulad ng Kristiyanismo, ang nagdala sa mga mangangalakal at
tagakalat ng pananampalataya sa kabahagian; ang mga Arabe ay dumating sa Mindanao noong
ika-14 na dantaon. Sa pagdating ng mga unang Europeo, sa pangunguna ni Fernando Magallanes
(Ferdinand Magellan) noong 1521, mayroon nang mga rajah hanggang sa hilaga ng Maynila, na
naging mga karugtungang-sangay ng mga kaharian ng Timog-silangang Asya. Subalit, pawang
mga nagsasarili ang mga pulo ng Pilipinas noon.
Sinakop at inangkin ng mga Kastila ang mga pulo noong ika-16 na dantaon at pinangalanan
itong "Islas Filipinas" na isinunod kay Haring Felipe II. Kaagad na ipinakilala at ipinalaganap
ang Katolisismo sa pamamagitan ng mga tagakalat ng pananampalataya, at pati na rin ang mga
Batas ng Indias (Laws of the Indies) at iba pang alituntuning pampatupad. Matigas na pagsuway
ang itinugon ng mga pangkat katutubo sa kabundukan pati na rin ng mga mapanlabang Muslim
na nagpapatuloy hanggang sa ngayon. Kabi-kabilang mga himagsikan at karahasan ang
lumaganap sa mga baybayin sa kabuuan ng tatlong dantaong pananakop, bunga na rin ng
pagsasamantala at kakulangan ng pagbabago. Pinamahalaan mula sa Nueva Espaa (Bagong
Espanya sa ngayon ay Mehiko) ang bagong nasasakupan at nagsimula ang kalakalan sa Galeon
ng Maynila sa pagitan ng Acapulco at Maynila noong ika-18 dantaon.
Itinatag ng punong panlalawigan Jos Basco y Vargas noong 1781 ang Sociedad Econmica de
los Amigos del Pas (Economic Society of Friends of the Country, "Samahang Pang-kalakalan ng
mga Kaibigan ng Bayan") at ginawang hiwalay ang bansa mula sa Nueva Espaa.
Nagbukas ang pakikipagkalakalan ng bansa sa daigdig noong ika-19 dantaon. Ang pag-angat ng
mga masigasig at makabayang burgis, binubuo ng mga nakapag aral na mga katutubong Pilipino,
mga Kastila at creole na ipinanganak sa Pilipinas, mga mestisong Espanyol at Tsino, silang mga
ilustrado ang nagpahiwatig ng pagtatapos ng pananakop ng Kastila sa kapuluan. Naliwanagan sa
Kilusang Propaganda na nagsiwalat sa kawalang-katarungan ng pamahalaang kolonyal, samasamang sila sumigaw para sa kalayaan. dinakip, nilitis, binigyang-sala, hinatulan ng kamatayan
at binaril si Jos Rizal, ang pinakasikat na propagandista, noong 1896 sa Bagumbayan [na
ngayo'y Luneta] dahil sa mga gawaing umano ng pagpapabagsak ng pamahalaan. Naglaon at
pumutok ang Himagsikang Pilipino na pinangunahan ng Katipunan, isang lihim
panghimagsikang lipunan na itinatag ni Andrs Bonifacio at napamunuan din ni Emilio
Aguinaldo. Halos tagumpay na napatalsik ng himagsikan ang mga Kastila noong 1898.
Noong taong ding iyon, magkadawit ang Espanya at Estados Unidos sa Digmaang KastilaAmerikano. Natalo ang Espanya at ipinasiya nilang ipasa ang kanilang mga nasasakupang
Pilipinas, Guam, Kuba, at Puerto Rico sa Estados Unidos. Binayaran naman ng Estados Unidos

ang Espanya ng 20 milyong dolyar para sa mga ito, gayong nakapag-pahayag na ng kalayaan ang
Pilipinas.
Ang pagtanggi ng Pilipino sa panibagong pananakop, ngayon ng Amerikano, ang nagtulak sa
Digmaang Pilipino-Amerikano na natapos umano noong 1901 ngunit nagpatuloy hanggang
1913. Sa wakas, ipinagkaloob noong 1946 ang kalayaan pagkatapos ng maikling pananakop ng
bansang Hapon noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, pagkatapos ng huling pagkatalo ng
bansang Hapon noong 1945. Ang huling pagbabalik ng mga hukbong Pilipino at Amerikano
mula sa Pagpapalaya sa Pilipinas mula ika-10 buwan, 1944 hanggang ika-9 na buwan, 1945.
Taon ng pagbawi at muling pagbangon pagkatapos ng digmaan ang mga sumunod na taon, ng
karahasan sa taong bayan dulot ng diktadurang Ferdinand Marcos na napatalsik noong 1986, at
ng patuloy na suliraning dulot ng komunista at nais humiwalay na mga Moro.

Politika
Pangunahing lathalain: Politika sa Pilipinas

Tingnan ang katumbas na artikulo sa English Wikipedia para sa mas malawak na pagtalakay ng paksang
ito.
Politics of the Philippines

Pambansang Pamahalaan ng Pilipinas

Ang pamahalaan ng Pilipinas, na hinalintulad sa sistema ng Estados Unidos, ay natatag bilang
Republika ng mga Kinatawan. Ang kanyang Pangulo ay may tungkulin bilang pinuno ng estado
at pati ng pamahalaan. Siya rin ang namamahala ng Hukbong Sandatahan. Naluluklok ang
Pangulo sa posisyon sa pamamagitan ng isang pangkalahatang halalan at manunungkulan siya sa
loob ng anim na taon. Siya ang may katungkulang maghirang ng mga kasapi at mamuno sa
Gabinete.
Ang Batasan ng Pilipinas ay nahahati sa dalawang Kapulungan, ang Senado at Kapulungan ng
mga Kinatawan. Ang mga miyembro ng dalawang kamarang Kongreso, na binubuo ng Senado at
ng Kapulungan ng mga Kinatawan, ay hinahalal sa botong popular.
Binubuo ang Mataas na Kapulungan o Senado ng 24 na Senador na naninilbihan sa loob ng 6 na
taon. Tuwing 3 na taon, kalahati ng mga kasapi nito ay napapalitan sa pamamagitan ng
pangkalahatang halalan at maaaring manungkulan ang isang Senador nang hanggang 3 sunudsunod na termino.
Samantala, ang Mababang Kapulungan o Kapulungan ng mga Kinatawan naman ay inihahalal ng
mga botante ng isang distrito o sektor at may terminong 3 taon. Maaari ring manilbihan ang

isang Kinatawan ng hanggang 3 sunud-sunod na termino. Binubuo ang Mababang Kapulungan

ng hindi bababa sa 225 Kinatawan.
Ang sangay Panghukuman ng pamahalaan ay pinamumunuan ng Kataas-taasang Hukuman, ang
Punong Mahistrado (chief justice) ang lider nito at may 14 na Kasamang Mahistrado(associate
justices), lahat hinihirang ng Pangulo at manunungkulan hanggang sa panahon ng kaniyang
pagreretiro.
Ang Pangulo, Pangalawang Pangulo at Punong Mahistrado ng Pilipinas ay mapatatalsik lamang
sa kaniyang posisyon sa pamamagitan ng isang prosesong pampolitika na kung tawagin ay
impeachmentkatulad ng nangyari sa Dating Pangulong Joseph Ejercito Estrada dahil sa
pagkakasangkot sa Jueteng Scandal na nabunyag noong 2001. Napatalsik din sa puwesto ang
dating Chief Justice na si Chief Justice Renato Corona dahil sa pagiging tuta niya ng dating
pangulong Gloria Macapagal-Arroyo. Nagtagumpay ang Impeachment noon sapagkat kusang
umalis sa Malacanyang si Estrada at ang pumalit ay ang Bise Presidente nitong si Gloria
Macapagal- Arroyo.

Ugnayang panlabas
Ang Pilipinas ay isang prominenteng kasapi at isa sa tagapagtaguyod ng Association of
Southeast Asian Nations (ASEAN). Ito rin ay isang aktibong tagalahok sa Kooperasyong Pangekonomiya sa Asya-Pasipiko (Asia-Pacific Economic Cooperation), isang kasapi ng Pangkat ng
24 (Group of 24) at isa sa 51 mga bansang nagtatag sa United Nations (UN; Nagkaisang mga
Bansa) noong 24 Oktubre 1945.
Ang Pilipinas ay kasalukuyang nasa isang pagtatalo sa mga bansang Taiwan, Tsina, Vietnam at
Malaysia patungkol sa kung sino ang tunay na may-ari ng Spratly Islands na mayaman sa langis
at petrolyo natural. Ito rin ay may di pagkakaunawaan sa bansang Malaysia sa usaping Sabah.
Sinasabing binigay ng Sultan ng Brunei ang teritoryo ng Sabah sa Sultan ng Sulu, pagkatapos
nitong tumulong sa pagkawasak ng isang rebelyon doon. Iyon ang nagbigay karapatan at poder
sa pamahalaan ng Pilipinas na angkinin muli ang kanyang nawalang lupain. Hanggang ngayon,
tumatanggap ang Sultan ng Sulu ng pera para sa "renta" sa lupa mula sa pamahalaan ng
Malaysia.
Silipin din:

Ugnayang Panlabas ng Pilipinas

Saligang Batas ng Pilipinas

Mga rehiyon at lalawigan

Mga rehiyon at lalawigan ng Pilipinas

Pangunahing lathalain: Mga rehiyon ng Pilipinas at Lalawigan ng Pilipinas
Ang Pilipinas ay nahahati sa mga pangkat ng pamahalaang pangpook (local government units o
LGU). Ang mga lalawigan ang pangunahing na pangkat. Hanggang 2002, mayroong 79 na
lalawigan sa bansa. Ang mga ito ay nahahati pa sa mga lungsod (lungsod) at bayan , na binubuo
ng mga barangay. Ang barangay ang pinakamaliit na pangkat pangpook ng pamahalaan. Ang
lahat ng mga lalawigan ay nalulupon sa 17 mga rehiyon para sa kadaliang pamumuno.
Karamihan sa mga sangay ng pamahalaan ay nagtatayo ng tanggapan sa mga bahagi para
magsilbi sa mga lalawigang saklaw nito. Subalit, ang mga bahagi sa Pilipinas ay walang bukod
na pamahalaang pangpook, maliban sa Muslim Mindanao at Cordillera, na autonomous.
Tumungo sa mga lathala ng mga rehiyon at mga lalawigan para makita ang mas malaking
larawan ng mga kinalalagyan ng mga bahagi at lalawigan.

Mga bahagi
Luzon

Ilocos (Rehiyon I)

Lambak ng Cagayan (Rehiyon II)

Gitnang Luzon (Rehiyon III)

CALABARZON (Rehiyon IV-A)

MIMAROPA (Rehiyon IV-B)

Tangway ng Bikol (Rehiyon V)

Cordillera Administrative Region (CAR)

National Capital Region (NCR) (Kalakhang Maynila)

Visayas

Kanlurang Visayas (Rehiyon VI)

Rehiyn ng Pul ng Negros (NIR)

Gitnang Visayas (Rehiyon VII)

Silangang Visayas (Rehiyon VIII)

Mindanao

Tangway ng Zamboanga (Rehiyon IX)

Hilagang Mindanao (Rehiyon X)

Rehiyon ng Davao (Rehiyon XI)

SOCCSKSARGEN (Rehiyon XII)

Caraga (Rehiyon XIII)

Nagsasariling Rehiyon ng Muslim na Mindanao (ARMM)

Ang mga pangalan ay nasa malalaking titik sapagkat ang mga ito ay akronym na naglalaman ng
mga pangalan ng sinasakupang lalawigan at/o lungsod.

Heograpiya

Pangunahing lathalain: Heograpiya ng Pilipinas

Ang Pilipinas ay isang kapuluan ng 7,107 mga pulo na may kabuuang sukat ng lupa, kasama ang
mga nakapaloob na bahagi ng tubig, ay tinatayang nasa 300,000 square kilometers
(120,000 sq mi). Ang baybayin nitong may sukat na 36,289 kilometers (22,549 mi) ang nagbigay
sa bansa upang maging ika-5 bansa na may pinakamalawak na baybayin sa buong daigdig.[6]
Matatagpuan ito sa pagitan ng 116 40', at 126 34' E. longhitud at 4 40' at 21 10' N. latitud at
naghahanggan sa Dagat Pilipinas sa silangan, sa Dagat Timog Tsina sa kanluran, at sa Dagat
sulawesi sa Timog. Ang pulo ng Borneo ay matatagpuan ilang daang kilometro sa timog
kanluran at ang Taiwan ay matatagpuan sa kaagad sa hilaga.
Karamihan sa mga bulubunduking kapuluan ay nababalot ng mga kagubatang tropikal at mga
nagmula sa mga pagsabok ng bulkan. Ang pinakamataas na bundok ay ang Bundok Apo. May
sukat itong 2,954 metro (9,692 talampakan) mula sa kapatagan ng dagat at matatagpuan sa pulo
ng Mindanao.

Ginamit ng mga Ifugao/Igorot ang Hagdan-hagdang Palayan ng Banawe upang magtanim ng

mga pananim sa matarik na bulubunduking bahagi ng Hilagang Pilipinas.
Ang pangpook na pangmatagalang panahon ay mainit, maalinsangan, at tropikal. Ang kalimitang
taunang temperatura ay nasa 26.5 Sentigrado. May tatlong panahon sa Pilipinas na
pangkalahatang kinikilala ng mga Pilipino. Ito ay ang Tag-init o Tag-araw (mainit na panahon
mula ika-3 buwan hanggang ika-5 buwan), ang Tag-ulan (maulan na panahon mula ika-6 buwan
hanggang ika-11 buwan), at ang Taglamig (malamig na panahon mula ika-12 buwan hanggang
ika-2 buwan).
Karamihan sa mga pulong mabundok ay dating natatakpan ng tropikal na kagubatan at itong mga
pulong ito ay nagmula sa bulkan. Ang pinakamataas na tuktok ay ang Bundok Apo sa Mindanao
na may taas na 2,954 m. Maraming bulkan ang madalas na sumasabog sa bansa tulad ng Bulkang
Pinatubo at Bulkang Mayon. Ang bansa rin ay nasa tinatawag na "typhoon belt" ng Kanlurang
Pasipiko at ito ay tinatamaan ng mga 19 na bagyo taon taon

Ang Pilipinas ay napapaloob din sa tinatawag na Ring of Fire na isa sa pinaka-aktibong fault
areas sa buong daigdig.
Tignan din: Mga Ekorehiyon sa Pilipinas

Ekonomiya
Pangunahing lathalain: Ekonomiya ng Pilipinas
Ang Pilipinas ay isang umuunlad na bansa sa Timog-Silangang Asya. Ang lebel ng sahod sa
Pilipinas ay mababang gitnang sahod (lower middle income)[7]. Ang GDP kada tao ayon sa
Purchasing power parity (PPP) sa Pilipinas noong 2013 ay $3,383 na ika-130 sa buong mundo at
mas mababa sa ibang mga bansa sa Timog Silangang Asya gaya ng Brunei, Singapore, Malaysia,
Thailand at Indonesia [8]. Ang GDP kada tao ayon sa PPP ay naghahambing ng mga
pangkalahatang pagkakaiba sa pamantayan ng pamumuhay sa kabuuan sa pagitan ng mga bansa
dahil isinasaalang alang nito ang relatibong gastos ng pamumuhay at mga rate ng implasyon ng
mga bansa. Ang Pilipinas ay ika-138 sa buong mundo sa indeks ng pagiging madaling
magnegosyo o mahirap magnegosyo sa Pilipinas. Ang Pilipinas ay ika-105 sa Corruption
Perceptions Index sa mga 176 bansa sa buong mundo o may napakataas na antas ng korupsiyon.
[9]

Ang kahirapan at hindi pantay na sahod sa pagitan ng mayaman at mahirap ay nananatiling

mataas sa Pilipinas.[10] Ang mga kamakailang paglago sa ekonomiya ng Pilipinas ay nangyayari
lamang sa mga sektor ng serbisyo gaya ng industriyang pagluluwas ng semikonduktor,
telekomumikasyon, BPO, real estate na sinusuportahan ng mga remittance o ipinadalang salapi
ng mga OFW sa kanilang pamilya sa Pilipinas na may maliliit na negosyo. Ito ang pangunahing
dahilan kung bakit mayroong hindi sapat na kalidad na trabaho at ang kahirapan at pagiging
hindi pantay ng sahod ay hindi napabuti.[10] Ang sektor na lilikha ng mas maraming trabaho gaya
ng agrikultura, pagmamanupaktura at industriya ay matamlay.[10]
Iniulat ng World Bank na ang Pilipinas ay isa sa pinakamayamang ekonomiya sa Asya noong
mga 1950 pagkatapos ng Hapon ngunit naging isa sa pinakamahirap na bansa sa Asya ngayon.[11]
[12]
Ito ay itinuturo ng mga ekonomista sa mga taon ng maling pangangasiwa sa ekonomiya at
pababago-bagong kondisyon sa politika noong rehime ni Ferdinand Marcos mula 1965 hanggang
1986 na nag-ambag sa bumagal na pag-unlad ng ekonomiya ng Pilipinas.[12] Ayon sa ilang
sanggunian, ang taunang GDP ng Pilipinas mula 1976 hanggang 1986 sa ilalim ni Marcos ay
1.8% lamang.[13] Sa ilalim ni Marcos, ang kapitalismong crony at monopolyo ay itinatag kung
saan ang kanyang mga crony ay malaking nakinabang.[14] Sa ilalim ni Marcos, ang Pilipinas ay
mabigat na umutang sa dayuhan na umabot ng 28 bilyong dolyar mula kaunti sa 2 bilyong dolyar
nang maluklok siya sa puwesto noong 1965. Sa kasalukuyan, ang pamahalaan ng Pilipinas ay
nagbabayad pa rin ng interes sa mga utang pandayuhan ng bansa na natamo noong panahon ng
administrasyong Marcos hanggang sa 2025.[15]
Ang Pilipinas ang ika-43 pinakamalaki sa buong daigdig ang pambansang ekonomiya ng
Pilipinas, na may tinatayang $224.754 bilyon GDP (nominal) noong 2011.[16] Kinabibilangan ng
mga kalakal na iniluluwas ang mga semiconductors at mga kalakal na eletroniko, mga

kagamitang pang-transportasyon, damit, mga produkto mula sa tanso, produktong petrolyo,

langis ng niyog, at mga prutas.[2] Pangunahing kinakalakal ito sa mga bansang Estados Unidos,
Hapon, Tsina, Singapore, Timog Korea, Netherlands, Hong Kong, Alemanya, Taiwan, at
Thailand.[2]

Ang Lungsod ng Makati sa Kalakhang Maynila, ang sentrong lungsod pampinansiyal ng bansa.
Bilang isang bagong bansang industriyalisado, nagpapalit na ang ekonomiya ng Pilipinas mula sa
pagiging isang bansang nakabatay sa agrikultura patungo sa ekonomiyang nakabatay ng higit sa
mga paglilingkod at paggawa. Sa kabuuang bilang ng mga manggagawa sa bansa na nasa
38.1 milyon[2], 32% nito ay naghahanap buhay sa sektor ng agrikultura subalit 13.8% lamang nito
ang naiaambag sa GDP. ang sektor ng industriya na nasa 13.7% ng dami ng manggawa ay
nakakapag-ambag ng 30% sa GDP. Samantala ang natitirang 46.5% ng mga manggawa ay nasa
sektor ng paglilingkod na bumubuo sa 56.2% ng GDP.[17][18]
Noong 1998 ang ekonomiya ng Pilipinas pinaghalong agrikultura, marahan na industriya, at
mga serbisyong pansustento ay nanghina dulot ng krisis pinansiyal sa Asya at ng mahinang
kondisyon ng lagay ng panahon. Ang pag-angat ay bumaba sa 0.6% noong 1998 mula 5% noong
1997, pero nakabawi hanggang sa 3% noong 1999 at 4% noong 2000. Nangako ang pamahalaan
na ipagpapatuloy ang mga reporma sa ekonomiya para makahabol ang bansa sa mga bagong
nagsisipag-unlaran at industriyalisadong mga bansa sa Silangang Asya. Ang nagpapabagal sa
pagsisikap ng pamahalaan na mapabuti ang ekonomiya ng bansa ay ang mismong utang nito
(utang pampubliko na 77% ng GDP). Ang hinihinging badyet para sa pagbabayad ng utang ay
higit na mas mataas pa sa badyet ng pinagsamang Kagawaran ng Edukasyon at Militar.
Ang stratehiyang pinaiiral ng pamahalaan ay ang pagpapabuti sa imprastruktura, ang paglilinis sa
sistemang tax o buwis para paigtingin ang kita ng pamahalaan, ang deregulasyon at
pagsasapribado ng ekonomiya, at ang karagdagang pag-kalakal sa rehiyon o mas integrasyon.
Ang pagasa ng ekonomiya sa ngayon ay nakadepende sa kaganapang pang-ekonomiya ng
kanyang dalawang pangunahing sosyo sa kalakal, ang Estados Unidos at Hapon, at sa isang mas
mabisang administrasyon at mas matibay na patakaran ng pamahalaan.

Sa ilalim ng pamumuno ni Noynoy Aquino, ang rate ng paglago ng GDP ng Pilipinas noong
2012 ay 6.6 porsiyento na sinasabing ikalawang pinakamataas sa Asya. Ang Fitch Ratings ay
nagtaas ng Pilipinas sa "BBB-" with a stable outlook na unang pagkakataong ang Pilipinas ay
nakatanggap ng gayong katayuan ng grado ng pamumuhunan sa Pilipinas. Itinaas din ng World
Economic Forum ang Pilipinas sa 10 punto sa itaas na kalahati ng ranggong pagiging
kompetetibo nitong pandaigdigan sa unang pagkakataon sa kasaysayan ng Pilipinas. Ang mga
pagbuti sa ekonomiya ay sinasabing sanhi ng mga hakbang na isinasagawa ni Noynoy upang
pataasin ang pagiging bukas ng pamahalaan at sugpuin ang korupsiyon na muling nagbigay ng
pagtitiwalang internasyonal sa ekonomiya ng Pilipinas. Gayunpaman, sinasabing ang mga
mayayamang pamilya lamang ang nakinabang at nakikinabang sa pagbuti ng ekonomiya. Ang
pagiging hindi pantay ng sahod sa pagitan ng mga mayayaman at mahihirap sa Pilipinas ay
nananatiling mataas. Noong 2012, isinaad ng Forbes Asia na ang magkakasamang kayamanan ng
40 pinakamayamang pamilya sa Pilipinas ay lumago ng $13 bilyong dolyar noong 2010
hanggang 2011 sa $47.4 bilyon na pagtaas na 37.9 porsiyento. Ang pagtaas sa kayamanan ng
mga pamilyang ito ay katumbas ng 76.5 porsiyento ng kabuuang pagtaas ng GDP ng Pilipinas sa
panahong ito. Ang hindi pantay na sahod ng mga mamamayang Pilipino ang pinakamataas sa
Asya. Sa Thailand, ang kayamanan ng 40 mga mayayamang pamilya ay tumaas lamang ng 25
porsiyento sa 2012 samantalang sa Malaysia ay 3.7 porsiyento at sa Hapon ay 2.8 porsiyento
lamang.

Demograpiya
Pangunahing lathalain: Demograpiya ng Pilipinas

Pangkat etniko bawat lalawigan

Tumaas ang populasyon ng Pilipinas mula 1990 hanggang 2008 ng tinatayang 28 milyon, 45%
paglago sa nasabing panahon.[19] sa kauna-unahang opisyal na sensus ng Pilipinas na ginanap
noong 1877 ay nakapagtala ng populasyon na 5,567,685.[20] Noong 2011, naging ika-12
pinakamataong bansa sa buong daigdig ang Pilipinas, na may populasyon na hihigit sa 94
milyon.
Tinatayang kalahati ng populasyon ay naninirahan sa pulo ng Luzon. Ang antas ng paglago ng
populasyon sa pagitan ng 1995 hanggang 2000 na 3.21% ay nabawasan sa tinatayang 1.95% para
sa mga taong 2005 hanggang 2010, subalit nananatiling isang malaking isyu.[21][22] 22.7 Ang
panggitnang gulang ng populasyon ay 22.7 taon gulang na may 60.9% ang nasa gulang na 15
hanggang 64 na gulang.[2] Ang tinatayang haba ng buhay ay 71.94 taon, 75.03 taon para sa babae
at 68.99 na taon para sa mga lalaki.[23]
May mahigit 11 milyong mga Pilipino sa labas ng Pilipinas.[24] Nang magsimula ang
liberalisasyon ng batas pang-imigrasyon ng Estados Unidos noong 1965, ang bilang ng mga
taong may liping Pilipino ay tumaas. Noong 2007, tinatayang nasa 3.1 milyon ang bilang nito.[25]
[26]
Ayon sa Kawanihan ng Senso ng Estados Unidos, ang mga imigrante mula sa Pilipinas ay
bumubuo sa ikalawang pinakamalaking pangkat sunod sa Mehiko na naghahangad nang
pagkakabuo ng pamilya.[27] May tinatayang dalawang milyong Pilipino ang naghahanapbuhay sa
Gitnang Silangan, kung saan nasa isang milyon nito ay nasa Arabyang Saudi.[28]

Pangkat-tao
Pangunahing lathalain: Mga pangkat tao sa Pilipinas
Ayon sa pagtatala noong 2000, 28.1% ng mga Filipino ay Tagalog, 13.1% ay Sebwano, 9% ay
Ilokano, 7.6% ay Bisaya/Binisaya, 7.5% ay Hiligaynon, 6% ay Bikolano, 3.4% ay Waray, at ang
nalalabing 25.3% ay kabilang sa iba pang mga pangkat,[2][29] na kinabibilangan ng mga Moro,
Kapampangan, Pangasinense, mga Ibanag at mga Ivatan.[30] Mayroon din mga katutubong mga
pangkat gaya ng mga Igorot, ang mga Lumad, Mangyan, Badjau, at ang mga pangkat etniko ng
Palawan. Ang mga Negrito, gaya ng mga Aeta, at ang mga Ati, ay itinuturing na mga kaunaunahang nanahan sa kapuluan.[31] Kasama ang mga grupong minorya ng kabundukan, mga
dayuhan at mga etnikong Pilipinong Moro ng Mindanao sa natitirang 10 porsyento. Ang Aeta o
ang Negrito na dating aktibo sa kapuluan ilang libong taon ang nakaraan, ay nagsipaglikas sa
loob ng kagubatan at kabundukan. Ang kanilang kapalaran ay tulad din sa ibang grupong
katutubo sa buong mundo tulad ng mga Aborigen ng Australya at ang mga Katutubong
Amerikano. Marami sa kanila ay napasanib at napahalo sa mananakop na etnikong MalayPilipino o kaya'y napahiwalay bunga ng "systematic displacement" noon.
Ayon sa tala ng pamahalaan ng Pilipinas at mga kasalukuyang datos ng senso, mga 95% ng
mamamayan ay pangkat Malay, mga ninuno ng mga nandarayuhan mula sa Tangway ng Malaya
at kapuluang Indonesya na dumating bago pa man ang panahong Kristyano. Ang mga mestizo,
na may halong lahing Pilipino-Kastila, Pilipino-Tsino, Pilipino-Hapones, Pilipino-Amerikano o
Kastila-Tsino (Tornatra) ay bumubuo ng isang maliliit ngunit makapangyarihang maliit na
pangkat pag dating sa ekonomiya at pamahalaan. Mayroon ding maliliit na pamayanan ng mga

dayuhan tulad ng Kastila, Amerikano, Italyano, Portuges, Hapon, Silangang Indiyan, at Arabo, at
mga katutubong itimNegritona nakatira sa mga malalayong pook at kabundukan.
Kabilang sa mga Wikang Banyaga sa Pilipinas ay ang ; Ingles; (Mandarin, Hokyen at
Kantones);Ingles; Hapones; Hindu ay mula sa mga kasapi ng pamayanan ng mga, Indiyan, mga
Amerikano , ay mula sa kanilang , Munting Indiya o LittleIndia pook ng korea o Koreatown,
pook ng mga Amerikano o Americantown at mga Munting Amerika o LittleAmerica at paaralan
kung saan ang wika ng pagtuturo ay ang paggamit ng dalawang wika na Mandarin/English;
Arabe sa mga kasapi ng pamayanang Muslim o Moro; at Espanyol, na pangunahing wika ng
Pilipinas hanggang 1973, ay sinasalita ng tinatayang 3% ng mamamayan. Gayunpaman, ang
tanging nabubuhay na wikang halong Asyatiko-Espanyol, ang Tsabakano, ay wika ng ilan sa
timog-kanlurang bahagi ng bansa.
Mula 1939, sa pagsisikap na paigtingin ang pambansang pagkakaisa, pinalaganap ng pamahalaan
ang pag-gamit ng opisyal na pambansang wika, ang Filipino,de facto na batay sa Tagalog.
Tinuturo ang Filipino sa lahat ng paaralan at unti-unting tinatanggap ng taongbayan bilang
pangalawang wika. Ang Ingles naman ay ginagamit bilang pangalawang pangunahing wika at
kadalasang maririnig sa talakayan ng pamahalaan, pag-aaral at pangkabuhayan.

Wika
Pangunahing lathalain: Mga Wika ng Pilipinas

Ang 5 Pinakasinasalitang katutubong wika (2010)[32]

Tagapagsalita
(milyon)

Wika

Tagalog
Cebuano
Ilokano
Hiligaynon
Waray-Waray

22
20
7.7
7
3.1

Itinala ng Ethnologue na may 175 mga wika sa Pilipinas, 171 sa mga ito ay buhay na mga wika
samantalang 4 dito ay wala nang alam na gumagamit. Bahagi ang mga ito ng pangkat ng mga
wikang Borneo-Pilipinas ng mga wikang Malayo-Polinesyo, na sangay ng mga wikang wikang
Austronesyo.[33]
Ayon sa Saligang Batas ng Pilipinas ng 1987, ang Wikang Filipino at Ingles ang mga opisyal na
wika. Ang Filipino ay ang pamantayang bersyon ng Tagalog, na pangunahing sinasalita sa
Kalakhang Maynila at sa ibang mga rehiyong urban. Kapwa ginagamit sa pamahalaan,
edukasyon, pahayagan, telebisyon at negosyo ang wikang Filipino at Ingles. Nagtalaga ang
saligang batas ng mga wikang rehiyunal gaya ng Bikolano, Cebuano, Hiligaynon, Ilokano,
Kapampangan, Pangasinan, Tagalog, at Waray-Waray bilang katulong na opisyal na wika at
iniuutos na ang wikang Kastila at Arabe ay itaguyod ng kusa at opsiyonal.[34]

Relihiyon
Ang Pilipinas ay isang bansang sekular na may saligang batas na naghihiwalay sa simbahan at
estado. Subalit, mahigit sa 80% ng populasyon ay Kristiyano: karamihan ay mga Katoliko
samantalang may 10% ng mga Pilipino ay kasapi ng ibang denominasyong Kristiyano, gaya ng
Iglesia ni Cristo, ang mga kaanib sa Iglesia ng Dios o Dating Daan, ang Iglesia Filipina
Independiente, Ang Nagkaisang Iglesia ni Cristo sa Pilipinas ,Sabadista,Born Again Groups at
ang Mga Saksi ni Jehovah. Sa kabila ng mga relihiyong ito, hindi dapat mawala ang ating
pananalig sa Panginoong Diyos.[35] Bunga ng impluwensiya ng kulturang Kastila, ang Pilipinas
ay isa sa dalawang bansa sa Asya na may pinakamaraming Katoliko, na sinundan ng Silangang
Timor, isang dating kolonya ng Portugal.
Ayon sa National Commission on Muslim Filipinos (NCMF) noong 2012, tinatayang nasa 11%
ng mga Pilipino ay naininwala sa Islam[36],karamihan ay mga Sunni. Sa katunayan karamihan sa
mga taga timog Pilipinas ay mga Muslim.

Pag-aaral
Pangunahing lathalain: Pag-aaral sa Pilipinas

Ang Pamantasan ng Santo Tomas, na itinatag noong 1611, ay ang pinakamatandang pamantasan
sa Asya.
Iniulat ng Tanggapan ng Pambansang tagatala ng Pilipinas na ang payak na kamuwangan ng
Pilipinas ay nasa 93.4% at ang nagagamit na kamuwangan ay nasa 84.1% noong 2003.[2][18][37]
Halos pantay ang kamuwangan ng mga babae at lalaki.[2] Ang paggastos sa pag-aaral ay nasa
tinatayang 2.5% ng GDP.[2] Ayon sa Kagawaran ng Edukasyon o DepEd, mayroong 44,846 na
mababang paaralan at 10,384 na mataas na paaralan ang nakatala para sa taong pampaaralan ng
2009-2010[38] samantalang itinala ng sangay sa Lalong Mataas na pag-aaral o CHED na may
2,180 na mga institusyong pag-aaral, 607 dito ay pampubliko at 1,573 ay mga pribado.[39]
May ilang mga sangay ng pamahalaan ang kasama sa pag-aaral. Ang Kagawaran ng Edukasyon
ang sumasakop sa mababang paaralan, pangalawang mataas na paaralan, at mga hindi pormal na
edukasyon; ang Pangasiwaan sa Edukasyong Teknikal at Pagpapaunlad ng Kasanayan o TESDA
ang namamahala sa mga pag-aaral sa pagsasanay at pagpapaunlad pagkatapos ng pangalawang
mataas na paaralan; at ang Komisyon sa Lalong Mataas na Edukasyon o CHED ang

nangangasiwa sa mga dalubhasaan at pamantasan at nag-aayos ng mga pamantayan sa lalong

mataas na pag-aaral.[40]

Kultura o kinaugalian
Pangunahing lathalain: Kultura ng Pilipinas
Sa buong kasaysayan ng Pilipinas, walang ni isang tanging pambansang pagkakakilanlang
pangkaugalian ang nahubog. Sa isang bahagi, ito ay dahil marahil sa napakaraming wikang
ginagamit sa buong kapuluan na tinatantiyang nasa 80, bukod pa sa mga wika nito. Ang
pagkakabukod-bukod ng mga magkakaratig na barangay o mga pulo ay nakadagdag din sa
pagkawalang pagkakaisa sa pagkakakilanlan.
Sa pagdating ng mga Kastila, tumawag ang mga tagakalat pananampalatayang Katoliko ng mga
katutubo para maging tagasalin, nakapaglikha ng mga dalawa ang wikang ginagamit na uri, ang
mga Ladinos. Ang mga ito, tulad ng tanyag na makatang si Gaspar Aquino de Belen, ay lumikha
ng mga tula ng kabanalan na sinulat sa titik Romano, kalimitan sa wikang Tagalog. Ang pasyon
ay isang pagsasalaysay ng simbuyo, pagkamatay at muling pagkabuhay ni Hesukristo na
sinimulan ni Gaspar Aquino de Belen. Umusbong din ang mga panitikang (hindi-relihiyoso) na
binase sa mga korido, mga baladang Kastila ng kabalyero. Ang mga salaysay na berso, o ang
komedya, ay ginanap sa mga wikang pang-kabahagian para sa mga (di nakakabasa o
nakakasulat). Nasulat din ang mga ito sa abakadang Romano ng mga pangunahing na wika at
kumalat.
Sa karagdagan, ang panitikan o panitikang klasikal (Jose Rizal, Pedro Paterno) at mga kasulatan
ng kasaysayan (pambansang awit, Constitucin Poltica de Malolos), ay naisulat sa Espanyol, na
hindi na pangunahing wika ngayon. Ang mga manunulat na Pilipino, tulad ni Claro M. Recto ay
nagpatuloy sa pagsusulat sa wikang Espanyol hanggang 1946.
Ang Pilipinas ay bayan ng maraming bayani. Sinasabing si Lapu-Lapu ng pulo ng Mactan ang
unang pumigil sa paglusob kanluranin at ang pumatay kay Fernando Magallanes. Si Jose Rizal
(ipinanganak noong ika-19 ng ika-6 na buwan ng, 1896 sa bayan ng Calamba, Laguna),
ipinagmamalaki ng Lahing Malay, Pambansang Bayani ng Pilipinas, sinaulo ang 22 mga wika:
Arabe, Katalan, Tsino, Ingles, Pranses, Aleman, Griyego, Ebreo, Italyano, Hapones, Latin,
Malay, Portuges, Ruso, Sanskrito, Espanyol, Tagalog at iba pang katutubong wika; siya ay
naging isang tagaguhit ng mga gusali, tagapagtanghal, nakikipagkalakal, tagaguhit ng caricature,
guro, ekonomista, etnolohista, siyentipikong magsasaka, bihasa sa kasaysayan, imbentor,
peryodista, dalubhasa sa wika, bihasa sa awit, mitolohista, nasyonalista, naturalista, nobelista,
siruhano sa mata, makata, propagandista, sikologo, syentipiko, manlililok, sosyolohista, at
teolohiko. Ang unang Asyatikong Kalihim-Heneral ng Asamblea Heneral ng Mga nagkakaisang
Bansa (UN) ay isang Pilipino - si Carlos Pea Romulo.
Itinuturing na Pandaigdigang Pook na Pamana (World Heritage Sites) ang mga Barokeng
Simbahan ng Pilipinas at ang Makasaysayang Bayan ng Vigan. Kabilang sana rito ang
Intramuros ngunit nawasak ito matapos and Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Isa ring

Pandaigdigang Pook na Pamana (World Heritage Site) ang "Hagdang-hagdang Palayan" o Payyo ng Cordillera, na kinikilala ring pang-walong nakakahangang-yaman ng mundo.

Media
Pangunahing lathalain: Pelikulang Pilipino, Telebisyon sa Pilipinas, Radyo sa Pilipinas, at
Teleserye
Ang media sa Pilipinas ay pangunahing gumagamit ng Filipino at Ingles. Ang ibang wika sa
Pilipinas, na kinabibilangan ng ilang mga wika sa Kabisayaan ay ginagamit din, lalo na sa mga
radyo dahil sa kakayahan nitong maabot ang mga malalayong lugar na maaaring hindi kayang
maabot ng ibang uri ng media. Ang mga pangunahing himpilang pantelebisyon sa Pilipinas ay
ang ABS-CBN, GMA at TV5 na may malawak din na serbisyong pang-radyo.[41]
Ang industriya ng aliwan o tinatawag na showbiz ay makulay at nagbibigay laman sa mga
pahayagan at peryodiko ng mga detalye tungkol sa mga artista. Tinatangkilik din ang mga
teleserye gaya rin ng mga telenobelang Latino, Asyano (partikular ang mga dramang Koreano) at
mga anime. Ang mga pang-umagang palabas ay pinangingibabawan ng mga game shows, variety
shows, at mga talk shows gaya ng Eat Bulaga at It's Showtime.[42] Tanyag din ang mga Pelikulang
Pilipino at mayroong mahabang kasaysayan, subalit nahaharap sa matinding kompetensiya mula
sa mga pelikulang banyaga. Kabilang sa mga pinagpipitagang direktor ay si Lino Brocka para sa
pelikulang Maynila: Sa mga Kuko ng Liwanag. Sa mga nakalipas na mga taon nagiging
pangkaraniwan ang paglilipat-lipat ng mga artista mula sa telebisyon at pelikula at pagkatapos ay
ang pagpasok sa politika na pumupukaw ng pangamba.[43]

Tingnan din

Komunikasyon sa Pilipinas

Kulturang Hispaniko sa Pilipinas

Sandatahang Lakas ng Pilipinas

o Kasaysayang Pansandatahang Lakas ng Pilipinas

Transportasyon sa Pilipinas

Mga Pista sa Pilipinas

Talaan ng mga temang may kaugnayan sa Pilipinas

Talaan ng mga kompanyang nakahimpil sa Pilipinas

Talasanggunian
1.
"Republic Act No. 8491". Republic of the Philippines. Sininop mula sa orihinal na pahina
noong 2007-12-05. Hinango noong 2008-09-30. Link was revisited on 19 Nobyembre 2010
Central Intelligence Agency. (2009-10-28). "East & Southeast Asia :: Philippines". The
World Factbook. Washington, DC: Author. Hinango noong 2009-11-07.
Philippine Census 2005 Population Projection
"Philippines". International Monetary Fund. Hinango noong 2011-05-06.
United Nations Development Programme. (2010). Table 1 Human Development Index
and its components. Human Development Report 2010 The Real Wealth of Nations: Pathways
to Human Development. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-28445-6 90101.
Central Intelligence Agency. (2009). "Field Listing :: Coastline". Washington, DC:
Author. Retrieved 2009-11-07.
List_of_countries_by_GNI_%28nominal,_Atlas_method%29_per_capita (English
Wikipedia)
List_of_Asian_countries_by_GDP_per_capita (English Wikipedia)
http://www.transparency.org/cpi2012/results
http://www.adb.org/sites/default/files/pub/2009/Poverty-Philippines-Causes-ConstraintsOpportunities.pdf
http://www.insead.edu/facultyresearch/faculty/documents/5771.pdf
http://www.state.gov/outofdate/bgn/philippines/195236.htm
http://books.google.com/books?id=z1cpiEJMAi8C&pg=PA295
http://articles.philly.com/1986-01-28/news/26055009_1_philippines-president-ferdinande-marcos-sugar-industry
http://www.indymedia.org.uk/en/2012/09/500590.html
"Report for Selected Countries and Subjects". World Economic Outlook Database,
Oktubre 2012. International Monetary Fund. Hinango noong 9 Oktubre 2012.
Republic of the Philippines. National Statistical Coordination Board. "Third Quarter 2009
Gross National Product and Gross Domestic Product by Industrial Origin". Hinango noong 200912-11.
Republic of the Philippines. National Statistics Office. (Oktubre 2009). "Quickstat"
(PDF). Hinango noong 2009-12-11.
CO2 Emissions from Fuel Combustion Population 19712008 (pdf page 86); page 86 of
the pdf, IEA (OECD/ World Bank) (original population ref OECD/ World Bank e.g. in IEA Key
World Energy Statistics 2010 page 57)
Republic of the Philippines. National Statistical Coordination Board. Population of the
Philippines Census Years 1799 to 2007. Retrieved 2009-12-11.
Republic of the Philippines. National Statistics Office. (2008). "Official population count
reveals..". Hinango noong 2008-04-17.
"Bishops threaten civil disobedience over RH bill". GMA News. 2010-09-29. Hinango
noong 2010-10-16.
Central Intelligence Agency. "Field Listing :: Life expectancy at birth". Washington,
D.C.: Author. Hinango noong 2009-12-11.

 Collymore, Yvette. (June 2003). "Rapid Population Growth, Crowded Cities Present
Challenges in the Philippines". Population Reference Bureau. Hinango noong 2010-04-26.
Asis, Maruja M.B. (Enero 2006). " The Philippines' Culture of Migration". Migration
Information Source. Migration Policy Institute. Retrieved 2009-12-14.
"Selected Population Profile in the United States: Filipino alone or in any combination".
United States Census Bureau. Hinango noong 2009-02-01. The U.S. Census Bureau 2007
American Community Survey counted 3,053,179 Filipinos; 2,445,126 native and naturalized
citizens, 608,053 of whom were not U.S. citizens.
Castles, Stephen and Mark J. Miller. (Hulyo 2009). " Migration in the Asia-Pacific
Region". Migration Information Source. Migration Policy Institute. Retrieved 2009-12-17.
Ciria-Cruz, Rene P. (2004-07-26). 2 million reasons for withdrawing 51 troops. San
Francisco Chronicle.
Republic of the Philippines. National Statistics Office. (2009). The Philippines in Figures
2009. ISSN 1655-2539. Hinango noong 2009-12-23.
" Philippines". (2009). In Encyclopdia Britannica. Retrieved 2009-12-18 from
Encyclopdia Britannica Online.
Dolan, Ronald E. (Ed.). (1991). "Ethnicity, Regionalism, and Language". Philippines: A
Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress. Retrieved 2010-04-08 from
Country Studies US Website.
Philippine Census, 2010. Table 11. Household Population by Ethnicity, Sex, and Region:
2010.
Lewis, Paul M. (2009). Languages of Philippines. Ethnologue: Languages of the World
(16th ed.). Dallas, Tex.: SIL International. Retrieved 2009-12-16.
Joselito Guianan Chan, Managing Partner. "1987 Constitution of the Republic of the
Philippines, Article XIV, Section 7.". Chan Robles & Associates Law Firm. Hinango noong
2013-05-04.
Republic of the Philippines. National Statistics Office. (2003-02-18). "2000 Census:
Additional Three Persons Per Minute". Hinango noong 2008-01-09.[patay na kawing]
http://www.ncmf.gov.ph/
Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na
may pangalang UN); $2
Republic of the Philippines. Department of Education. (2010-09-23). Fact Sheet Basic
Education Statistics[patay na kawing]. Retrieved 2010-04-17.
Republic of the Philippines. Commission on Higher Education. (Agosto 2010).
Information on Higher Education System. Official Website of the Commission on Higher
Education. Retrieved 2011-04-17.
Republic of the Philippines. Department of Education. "Historical Perspective of the
Philippine Educational System". Retrieved 2009-12-14.
Country profile: The Philippines. (2009-12-08). BBC News. Retrieved 2009-12-20.
Santiago, Erwin (2010-04-12). AGB Mega Manila TV Ratings (Abril 711): Agua
Bendita pulls away. Retrieved 2010-05-23 from the Philippine Entertainment Portal Website.
1.

"The Philippines' celebrity-obsessed elections". (2007-04-26). The Economist.

Retrieved 2010-01-15.

Mga palabas na kawing

Biyetnam

Taywan
Bashi Channel

Pacific Ocean

Biyetnam, Dagat
Timog Tsina

Pilipinas

Dagat Pilipinas,
Pacific Ocean

Malaysia

Indonesya

Palau

Mga pahinang opisyal

www.gov.ph - Portal ng Pamahalaan ng Pilipinas

www.op.gov.ph - Tanggapan ng Pangulo

www.ovp.gov.ph Tanggapan ng Pangalawang Pangulo

www.senate.gov.ph - Senado

www.congress.gov.ph - Kapulungan ng mga Kinatawan

www.supremecourt.gov.ph - Korte Suprema

www.comelec.gov.ph - Komisyon sa Halalan (COMELEC)

www.dfa.gov.ph - Kagawaran ng Ugnayang Panlabas

www.itsmorefuninthephilippines.com - Kagawaran ng Turismo

www.afp.mil.ph - Hukbong Sandatahan ng Pilipinas

[2] - Kagawaran na bumubuo sa Gabinete sa Pilipinas 2005

Kasaysayan

Mga Panahon ng Pilipino: A Web of Philippine Histories

Mga pahinang pambalita

Friendly Philippines News Online

ABS-CBN News

Philippine Daily Inquirer at GMA News

Philippine Star

The Manila Bulletin Online

The Manila Times Online

Sun Star Network Online

The Daily Tribune Online

Malaya Online

Ibang pang mga pahina

CIA World Factbook - Philippines

Philippines Travel Directory - Philippines Travel Directory

Philippines Social Network

Tanikalang Ginto - Philippine links directory

Open Directory Project - Philippines directory category

Philippine Website Directory - Open directory Philippines

Yahoo! - Philippines directory category

Yahoo! News Full Coverage - Philippines news headline links

Yehey.com - Most popular Philippine portal

Philippine Directory - Philippine website directory

Jeepneyguide - Guide for the independent traveler

Philippines Travel Info and Blog

Philippines Travel Guide

ManilaMail - a reference point for understanding the Philippines and Filipinos

Philippines Article Directory

[ipakita]

Administrasyon ng Pilipinas
[ipakita]

Samahan ng mga Bansa sa Timog-Silangang Asya

Association of Southeast Asian Nations / ASEAN

[ipakita]

Mga bansa at ibang teritoryo sa Timog-silangang Asya

[ipakita]

Unyong Latino

[ipakita]

Mga bansa sa Asya

Kategorya:

Mga artikulong may patay na kawing panlabas (Mayo 2013)

Mga dating kolonya ng Espanya

Pilipinas

Mga bansa sa Asya

Mga estadong-kasapi ng ASEAN

Menu ng paglilibot

Lumikha ng account

Mag-login

Artikulo

Usapan

Basahin

Baguhin

Baguhin ang batayan

Kasaysayan

Unang Pahina

Mga nilalaman

Napiling nilalaman

Mga kaganapan

Alinmang artikulo

Pakikihalubilo

Patungkol

Pamayanan

Kapihan

Mga huling binago

Magkaloob

Makipag-ugnayan

Tulong

Ilimbag/iluwas

Lumikha ng isang aklat

Ikargang-pakuha bilang PDF

Bersiyong maililimbag

Mga kagamitan

Mga nakaturo rito

Kaugnay na mga pagbabago

Magkarga ng talaksan

Mga natatanging pahina

Palagiang kawing

Impormasyon ng pahina

Aytem na Wikidata

Sumangguni

Sa ibang wika

Ach

Afrikaans

Alemannisch

Aragons

nglisc

Asturianu

Azrbaycanca

Boarisch

emaitka

Bikol Central

()

Bahasa Banjar

Brezhoneg

Bosanski

Catal

Chavacano de Zamboanga

Mng-dng-ng

Cebuano

Chamoru

Qrmtatarca

etina

Kaszbsczi

Cymraeg

Dansk

Deutsch

Zazaki

Dolnoserbski

English

Esperanto

Espaol

Eesti

Euskara

Estremeu

Suomi

Vro

Froyskt

Franais

Arpetan

Frysk

Gaeilge

Gagauz

Gidhlig

Galego

Avae'

/ Gova Konknni

Gaelg

Hausa

/Hak-k-ng

Hawai`i

Fiji Hindi

Hrvatski

Hornjoserbsce

Kreyl ayisyen

Magyar

Interlingua

Bahasa Indonesia

Interlingue

Ilokano

Ido

slenska

Italiano

Lojban

Basa Jawa

Qaraqalpaqsha

Kalaallisut

Kurd

Kernowek

Latina

Ltzebuergesch

Limburgs

Ligure

Lumbaart

Lingla

Lietuvi

Latvieu

Basa Banyumasan

Malagasy

Baso Minangkabau

Bahasa Melayu

Dorerin Naoero

Nhuatl

Plattdtsch

Nederlands

Norsk nynorsk

Norsk bokml

Novial

Din bizaad

Occitan

Oromoo

Pangasinan

Kapampangan

Papiamentu

Norfuk / Pitkern

Polski

Piemontis

Portugus

Runa Simi

Romn

Armneashti

Kinyarwanda

Sicilianu

Scots

Smegiella

Sng

Srpskohrvatski /

Simple English

Slovenina

Slovenina

Gagana Samoa

ChiShona

Soomaaliga

Shqip

/ srpski

SiSwati

Basa Sunda

Svenska

Kiswahili

lnski

Tetun

Trkmene

Trke

/tatara

/ Uyghurche

Ozbekcha/

Vneto

Vepsn kel

Ting Vit

Volapk

Walon

Winaray

Wolof

Yorb

Vahcuengh

Zeuws

Bn-lm-g

Baguhin ang mga kawing

Huling pagbabago: 05:52, 25 Hulyo 2015.

Magagamit ang teksto sa ilalim ng Lisensyang Creative Commons Attribution/ShareAlike; maaaring mailapat ang karagdagang termino. Tingnan ang Takdang Gamit para sa
mga detalye.

Patakaran sa paglilihim

Tungkol sa Wikipedia

Mga pagtatanggi

Mga tagapagpaunlad

Bersiyong pantelepono

[tapusin]

Watawat ng Pilipinas
Mula sa Wikipediang Tagalog, ang malayang ensiklopedya
Watawat ng Pilipinas

Paggamit

Pambansang watawat at ensenya

Proporsiyon 1:2
Pinagtibay

12 Hunyo 1898

Baryanteng watawat ng Pilipinas

Paggamit

Pambansang watawat at ensenya

Proporsiyon 1:2

Flag ratio: 1:2

Ang pambansang watawat ng Pilipinas ay isang pahalang na watawat na may dalawang
magkasing sukat na banda ng bughaw at pula, at may puting pantay na tatsulok sa unahan; sa
gitna ng tatsulok ay may isang gintong araw na may walong pangunahing sinag, na
kumakatawan sa unang walong lalawigan ng Pilipinas na nagpasimula ng himagsikan noong
1896 laban sa Espanya; at sa bawat taluktok ng tatsulok ay may gintong bituin, na ang bawat isa

ay kumakatawan sa tatlong pangunahing rehiyon - ang Luzon, Kabisayaan, at Mindanao. Maaari

rin maging watawat pandigma ang watawat na ito kapag ibinaligtad.[1]
Ang watawat ay unang naisip gawin ni Emilio Aguinaldo. Si Marcela Agoncillo, ang kanyang
anak na si Lorenza, at ang pamangkin ni Jose Rizal na si Delfina Herbosa de Natividad ang
nagtahi ng unang watawat sa Hong Kong.

Ito ang paglalarawan sa orihinal na watawat ng Pilipinas na na-konsepto ni Hen. Emilio

Aguinaldo. Mas marahan ang kulay asul nito kaysa sa kasalukuyang pinag-uutos na kulay royal
blue, mas marami itong sinag noon pero walo rin ang naging mga dulo, at may mahiwagang
mukha.
Ayon sa Pamamahayag ng Kalayaan ng Pilipinas ng 12 Hunyo 1898, ang puting tatsulok ang
natatanging sagisag ng Katipunan na sa pamamagitan ng pagsasanib ng dugo ay
nakapanghikayat sa mga Pilipino na sumama sa rebolusyon. Ang tatlo nitong bituin ay
kumakatawan sa tatlong heograpikal na grupo ng mga isla sa bansa: Luzon, Visayas, at
Mindanao, bagama't sa Deklarasyon ng Kalayaan ng Pilipinas, ang isa sa tatlong bituin nito ay
orihinal na kumatawan sa isla ng Panay, imbes na Visayas. Gayunpaman, kapwa silang
nagpapahiwatig ng mismong ideya: ang pagkakaisa ng mga magkakahiwalay na tao at kultura sa
iisang Nasyon. Ang walong sinag ng araw ay sumasagisag sa walong probinsiyang unang nagalsa sa Kastila: Maynila, Cavite, Bulacan, Pampanga, Nueva Ecija, Tarlac, Laguna, at Batangas.
Bagaman tinuturing na isang lungsod ang Maynila, ang pagkakadagdag nito sa lupon ay wasto
sapagka't noong 1898, ang Maynila at ang kanyang mga suburbyo ay pinangasiwaan bilang isang
hiwalay at nagsasariling probinsiya. Ang lalawigang ito ay kilala ngayon bilang Pambansang
Kabiserang Rehiyon.
Ang kabuluhan ng mga kulay na pula, puti at asul ay ang mga sumusunod: Ang puting tatsulok
ay sumasagisag sa pagkakapantay-pantay at kapatiran; asul para sa kalayaan, katotohanan, at
katarungan; at pula para sa kabayanihan at kagitingan. Sinasabing hinalintulad ang watawat sa
watawat ng Cuba na, tulad ng Pilipinas, ay nakikibaka para sa kalayaan mula sa Espanya noong
panahong din yon.

Ito ang unang opisyal na watawat na naglayong irepresenta ang bansa. Ginawa ng Katipunan sa
Naic, Cavite noong 1897.
Ang lilim na bughaw na ginamit sa itong watawat ay naging paksa ng kontrobersiya ng halos
siyamnapung taon na ang tagal. Mula 1920 hanggang 1985, ang lilim ay navy blue hanggang sa
inutos ni Pangulong Ferdinand Marcos na baguhin ito sa lilim na sky blue, mula sa abiso ng mga
sirkulong kasaysayan, sa mismong lilim na ginamit sa watawat ng Cuba, na ka-alyado ng bansa
noon laban sa Espanya. Dahil sa kakulangan sa materyal at istandardisasyon noong Digmaang
Pilipino-Amerikano, ang mga taga-suporta ng lilim "navy blue" at "sky blue" ay nagpasa ng
kanikanilang katibayan na kapwang sumasalungat sa bawat argumento. Silipin Mga Watawat ng
Himagsikang Pilipino
Habang klarong nilalahad ng mga opisyal na dokumentong rebolusyonaryo na ang orihinal na
lilim ng asul na ginamit sa unang watawat ay azul oscura, na kung isasalin sa Filipino ay
"malabong bughaw" o madilim, at kung ano ang eksaktong lilim na tinutukoy nito ang siya pa
ring magiging paksa ng debate sa mga susunod na taon. Sumasang-ayon ngayon ang mga
historiador na ang azul oscura na tinutukoy ay isang mas malalim na lilim kaysa sa sky blue,
ngunit mas marahan naman sa navy blue.
Para pagpahingahin na ang kontrobersiya, ang kasalukuyang inuutos na lilim ay royal blue, ayon
sa Aktong Pangrepublika Blg. 8491. Sa kasamaang palad, ang kilos na ito ay naglikha ng
panibagong kontrobersiya sa pagitan ng mga historiador at politiko ukol sa kung maaaring gawin
ito ng gobyerno na baguhin ang mga sagisag ng kasaysayan at orihinal na kahulugan ng mga ito
para lang sa kaginhawaan ng lahat.

Ang paggawa ng watawat

Ang watawat ng Pilipinas ay walang-kapares, sapagka't maaari nitong ipakita ang isang
kalagayan ng digmaan. Kapag ang watawat ay naka-baligtad at nasa ibabaw ang pula (o nasa
kaliwa kung ito ay nakatanghal na patayo), ang ibig sabihin nito ay ang Pilipinas ay nasa

nakasabak sa digmaan. Ito ay unang itinaas noong 4 Pebrero 1899, sa simula ng labanan ng
Digmaang Pilipino-Amerikano sa mga taong 1899-1913.