PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

TAJUK 2

STRUKTUR ORGANISASI PENDIDIKAN KHAS DI

MALAYSIA

SINOPSIS
Dalam tajuk ini anda akan didedahkan dengan struktur pentadbiran Pendidikan
Khas. Antara aspek yang akan disentuh ialah struktur organisasi perkhidmatan
Pendidikan Khas, peranan pentadbiran dan pengurusan Pendidikan Khas serta
peranan jabatan dan agensi lain. Tiga pihak yang akan disentuh secara langsung
dalam perbincangan ini ialah Jabatan Pendidikan Khas, Jabatan Pendidikan
Negeri dan Jabatan Pendidikan Daerah. Selain itu kita juga akan melihat apakah
peranan yang akan dimainkan oleh jabatan dan agensi lain di peringkat
kementerian, jabatan dan badan NGO.
Topik ini secara keseluruhannya akan membawa anda melihat struktur
pentadbiran

Pendidikan

Khas dan

membincangkan bagaimana

Jabatan

Pendidikan Khas, Jabatan Pendidikan Negeri, dan Pejabat Pendidikan Daerah

memainkan peranan dalam menjayakan program Pendidikan Khas. Peranan ini
juga dibantu dengan kerjasama oleh beberapa kementerian, jabatan dan agensi
lain serta NGO yang terlibat.
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menjelaskan

struktur

organisasi

Pendidikan

Khas

di

peringkat

Kementerian Pelajaran Malaysia;

2. Menghuraikan struktur organisasi di peringkat sekolah seperti di sekolah
khas.
3. Menghuraikan peranan Jabatan Pendidikan Khas, Jabatan Pendidikan
Negeri

dan

Pejabat

Pendidikan

pengurusan Pendidikan Khas.

15

Daerah

dalam

pentadbiran

dan

PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

KERANGKA TAJUK

Struktur Organisasi Pendidikan Khas di Malaysia

Struktur Organisasi Pendidikan Khas

Struktur Organisasi di Peringkat Sekolah

peringkat Kementerian
Pelajaran Malaysia
- Jabatan Pendidikan Khas
- Jabatan Pendidikan Negeri
- Pejabat Pendidikan Daerah

16

Sekolah Khas
Program Inklusif
Kelas Khas
Program Integrasi

PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

KANDUNGAN

2.0 Struktur Organisasi Pendidikan Khas Di Peringkat

Kementerian Pelajaran Malaysia

Kementerian
Pelajaran Malaysia

Bahagaian
Pendidikan Khas

Jabatan
Pendidikan Negeri

Pejabat
Pendidikan Daerah

sek Keb Harian

Integrasi PKBP

Sek Men Harian

integrasi PKBP

Sek Keb Harian \Integrasi ButaSek Keb Harian \Integrasi Pekak

Sek Keb
Pend Khas

Sek Men Harian

integrasi Buta

Sek Men Harian

integrasi Pekak

Sek Men
Pend Khas

SM Pend Khas
Vokasional

Rajah 2.1: Carta Alir Pengurusan Pendidikan Khas Di Malaysia

Carta alir di atas menunjukkan pengurusan Pendidikan Khas di bawah
Kementerian Pelajaran Malaysia. Peringkat pengurusan yang paling tinggi ialah
Jabatan Pendidikan Khas (JPK). Pada peringkat ini perancangan pembangunan
dan dasar berkaitan Pendidikan Khas dibuat. Segala perancangan dan dasar
17

PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

dilaksanakan di peringkat negeri oleh Jabatan Pelajaran Negeri (JPN) dan

disalurkan ke peringkat daerah melalui Pejabat Pendidikan Daerah (PPD). Di
bawah pengurusan PPD terdapat sekolah Rendah Khas Harian, Sekolah
Rendah

Khas

Berasrama,

Sekolah

Rendah

Biasa

Rancangan

Percantuman/Integrasi, Sekolah Menengah Khas Berasrama Dan Sekolah

Menengah Biasa Rancangan Percantuman/Integrasi.
2.1.2.1.1 Bahagian Pendidikan Khas

Pengarah
Bhg Pend Khas

Timb Pengarah

Ketua Sektor

Timb Pengarah

Ketua Sektor

Ketua Sektor

Ketua Sektor

Ketua Sektor

Ketua Sektor

Ketua Sektor

Rajah 2.2: Struktur Organisasi Jabatan Pendidikan Khas, Kementerian

Pelajaran Malaysia

Tentu anda pernah dengar tentang Jabatan Pendidikan Khas di Kementerian

Pelajaran Malaysia. Jabatan ini diketuai oleh Timbalan Ketua Pengarah
18

PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

Pelajaran (TKPP) dan mempunyai empat bahagian utama iaitu Bahagian

Perancangan Pembangunan Dan Dasar, Bahagian Pengurusan Sekolah,
Bahagian Latihan Dan Khidmat Bantu serta Unit Pengurusan. Anda boleh
merujuk kepada laman web JPK di http://apps2.emoe.gov.my untuk mengetahui
peranan setiap bahagian dengan lebih terperinci.
2.1.2 Jabatan Pendidikan Negeri

Pengarah
Jabatan PendidikanNegeri

Timbalan Pengarah
Jabatan PendidikanNegeri

Ketua Sektor
Pendidikan Sekolah

Ketua Sektor
Jaminan Kualiti

Ketua Sektor
Pengurusan Akademik

Ketua Sektor
Penilaian dan Peperiksaan

Ketua Sektor
Pendidikan Islam

Ketua Sektor
Khidmat Pengurusan
dan Pembangunan

Ketua Sektor
Pendidikan Swasta dan Pendidikan Khas

Ketua Sektor
Pengurusan Pembangunan Kemanusiaan

Ketua Sektor
Pengurusan Maklumat
dan ICT

Ketua Sektor
Psikologi dan Kaunseling

Rajah 2.3: Struktur organisasi Jabatan Pendidikan Negeri

Jabatan Pelajaran Negeri pula diketuai oleh seorang Pengarah. Di bawahnya
terdapat enam sektor utama iaitu Sektor Pengurusan Perkhidmatan Pendidikan,
Sektor Pengurusan akademik, Sektor Pengurusan Pendidikan Islam Dan Moral,
19

PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

Sektor Pengurusan Sekolah, Sektor Pengurusan Kemanusiaan dan Pejabat

Pendidikan Daerah. Pengurusan dan pentadbiran Pendidikan Khas pada
peringkat ini terletak di bawah kuasa Sektor Pengurusan Sekolah.
2.1.3 Sektor Pendidikan Swasta dan Pendidikan Khas

Ketua Sektor
Pendidikan Swasta dan Pendidikan khas

Unit Pendidikan Khas

Unit Pendidikan Swasta

Ketua Unit Pend Swasta
Pen Pengarah Pend Swasta
Penyelia Pend Swatsa

Ketua Unit Pend Khas

Pen. Pengarah Pend Khas (M)
Penyelia Kanan Pend Khas
Penyelia Pend Khas

Unit Pemulihan Khas

Pen Pengarah Pemulihan Khas
Penyelia Pemulihan Khas

Rajah 2.4: Struktur Organisasi Sektor Pendidikan Swasta dan Pendidikan

Khas
Seperti mana yang ditunjukkan oleh rajah di atas, Sektor Pengurusan Sekolah di
JPN terdiri daripada Unit Pendidikan Menengah, Unit Pendidikan Rendah, Unit
Perhubungan Pendaftaran Swasta, Unit Pendidikan Khas dan Unit Pra Sekolah.

20

PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

2.1.4 Pejabat Pendidikan Daerah

Pegawai Pendidikan
Daerah

Timbalan Pegawai
Pendidikan Daerah

Unit
Pembangunan Manusia

Unit
Pengurusan Sekolah
PPPD Pengurusan Sekolah

Penyelia Pendidikan Khas

Unit
Pengurusan Akademik
Unit
Pengurusan Maklumat
Unit
Pembangunan dan
Perolehan Asset
Unit
Pengurusan Psikologi
dan Kaunselling

Unit
Perkhidmatan dan
Pentadbiran

Unit
Peperiksaan dan Penilaian

Rajah 2.5: Struktur Organisasi Pejabat Pendidikan Daerah

Terdapat empat bahagian pengurusan di peringkat Pejabat Pelajaran Daerah
(PPD) iaitu Pengurusan Akademik, Pengurusan Sekolah, Pembangunan
Kemanusiaan dan Pra Sekolah. Ditadbir oleh seorang Pegawai Pelajaran
21

PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

Daerah. Hal-hal berkaitan Pendidikan Khas ditadbir di bawah bidang kuasa

Penolong PPD Pengurusan Sekolah.

2.2 Peranan Pentadbiran Dan Pengurusan Pendidikan Khas.

2.2.1 Bahagian Pendidikan Khas
Jabatan Pendidikan Khas (JPK) merupakan salah satu jabatan yang terdapat di
Kementerian Pelajaran Malaysia. Ia memainkan peranan penting dalam
merancang, mengurus, menyelaras dan mengawal pentadbiran dan pengurusan
Pendidikan Khas. Antara peranan penting JPK ialah:
i.

Mengelola dan mengurus sekolah rendah dan menengah termasuk

sekolah vokasional Pendidikan Khas

ii.

Merancang, mengawal dan menyelaras penempatan guru, penempatan

murid, pemilihan murid ke sekolah berasrama dan vokasional,
pertukaran dari sekolah persendirian ke sekolah bantuan kerajaan

iii.

Mengawal, merancang dan menyelaras hal-hal tentang sekolah

termasuk pembangunan sekolah, kemudahan fizikal, penyediaan dan
pengagihan bahan pengajaran dan pembelajaran

iv.

Merancang, mengelola dan menilai perlaksanaan program kokurikulum

dan khidmat sokongan

v.

Merancang, mengelola, menilai kursus dalam perkhidmatan, bengkel,

seminar dan sebagainya

vi.

Menyedia, menerbit dan mengedar buku-buku berhubung aktiviti

pendidikan khas

vii.

Bertindak sebagai pakar rujuk dalam melaksanakan kurikulum,

kokurikulum dan khidmat sokongan

viii.
ix.

Bertindak sebagai koordinator bagi khidmat penterjemah bahasa isyarat

Bertanggungjawab melaksanakan program Pendidikan Khas

2.2.2 Jabatan Pendidikan Negeri

22

PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

Peranan pentadbiran dan pengurusan Pendidikan Khas di peringkat negeri pula

dijalankan oleh JPN masing-masing. Antara peranan Unit Pendidikan Khas di
JPN termasuklah:
(i)

Menentukan sekolah-sekolah yang sesuai mengikut kecacatan

kanak-kanak dan mengikut kekosongan

(ii)

Menyalurkan peruntukan bagi setiap sekolah dan program

Pendidikan Khas mengikut keperluan

(iii)

Menyalurkan peralatan-peralatan Pendidikan Khas dan kemudahan

kanak-kanak khas

(iv)

Membuka kelas-kelas khas mengikut keperluan semasa dan

peruntukan kerajaan

(v)

Mewujudkan program inklusif di sekolah-sekolah biasa

(vi)

Menggalakkan percampuran kanak-kanak khas dengan kanakkanak biasa dan mendedahkan mereka dengan hidup
bermasyarakat dan bergaul.

(vii) Menguruskan perlantikan, penempatan dan pertukaran guru-guru

Pendidikan Khas
(viii) Menguruskan penapisan, pendaftaran, penempatan dan pertukaran
murid Pendidikan Khas
2.2.3 Pejabat Pendidikan Daerah
Di peringkat PPD, urusan berkaitan Pendidikan Khas ditadbir di bawah Penolong
PPD Pengurusan Sekolah. Peranan yang dimainkannya ialah:
(i)

Memastikan

sekolah-sekolah

khas

mendapat
23

dan

program

Pendidikan

Khas

PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

peruntukan secukupnya dari segi kemudahan asas, dan guru-guru yang

terlatih.
(ii)

Membuat penyeliaan dan pemantauan terhadap sekolah, guru dan muridmurid yang terlibat bagi memastikan keberkesanan program yang
dijalankan di sekolah.

LATIHAN KENDIRI 2

1. Bagaimanakah Jabatan Kebajikan Masyarakat berperanan membantu

orang berkeperluan khas?
2. Nyatakan struktur organisasi pentadbiran dan pengurusan Pendidikan
Khas di bawah Kementerian Pelajaran Malaysia.
3. Terangkan

bagaimana

setiap

peringkat

organisasi

tersebut

memainkan peranan masing-masing.

4. Senaraikan tiga kementerian yang berperanan membantu orang
berkeperluan khas di Malaysia.

RUMUSAN

Tajuk ini telah memperkenalkan kepada anda tentang struktur

organisasi perkhidmatan Pendidikan Khas dan peranan yang telah
dimainkan oleh setiap organisasi. Isi-isi utama topik ini ialah:

24

PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

Struktur organisasi Perkhidmatan Pendidikan Khas di peringkat

Kementerian

Pelajaran

Malaysia

terdiri

daripada

Jabatan

Pendidikan Khas, Jabatan Pelajaran Negeri, Pejabat Pelajaran

Daerah dan Sekolah.

Jabatan

Pendidikan

Khas

merupakan

satu

jabatan

di

Kementerian Pelajaran Malaysia yang merancang, mengurus,

menyelaras

dan

mengawal

pentadbiran

dan

pengurusan

Pendidikan Khas.

Di peringkat Jabatan Pendidikan Negeri, Pendidikan Khas

ditadbir oleh Unit Pendidikan Khas di bawah Sektor Pengurusan
Sekolah.

Kementerian Pelajaran Malaysia, Kementerian Kesihatan dan

Kementerian Perpaduan Negara Dan Pembangunan Masyarakat
memainkan peranan penting dan bekerjasama di dalam
membantu murid berkeperluan khas.

RUJUKAN

Hallahan D. P. & Kauffman J. M. 1994. Exceptional children.

Introduction to special education (6 th ed.). Boston: Allyn and
Bacon.
Strickland B.B & Turnbull A.P. 1990. Developing and implementing
individualized education program. (3 rd. ed). Columbus, Ohio:
Merrill.
Kementerian Pendidikan Malaysia. 1990. Ucaptama seminar
kebangsaan pendidikan kanak-kanak dengan keperluan khas:
Cabaran kini. Fakulti Pendidikan. Universiti Kebangsaan Malaysia.
25

PKB3143 PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN DALAM PENDIDIKAN KHAS

Bangi.

TAHNIAH !!!!!!! TAMAT TAJUK INI

26