You are on page 1of 30

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

03

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

wm wjg mirfha we;s oE mod: yd Yla;s f,i m%Odk fldgia follg j. l<
yels h' wjldYfha bvla .kakd" ialkaOhla iys; jH mod: f,i ye`kaf'
mod: tajdfha fN!;sl iajNdjh yd ridhksl ixhq;sh wkqj j. lrk wdldrh
my; igyfka laf'

mrudKq hkq mod:fha ;ekq tall f' mrudKqj Wm mrudKql wxY=j,ska iuka;
f' fm%dafg%dak" bf,lafg%dak yd kshqfg%dak tajd w;=ka m%uqL Wm mrudKql wxY= f'
bf,lafg%dakh hkq RK wdfrdams; wxY=jls' fm%dafgdakhlg Ok wdfrdamKhla
we;' kshqfg%dakj,g wdfrdamKhla fkdue;'mrudKqf bf,lafg%dak" fm%dafgdak yd
kshqfg%dak keue;s wxY= we;s nj ykd.ekSu;a iu. tu wxY=" mrudKqj ;=< ixOdkh
we;s wdldrh ia;r lsug .;a W;aidyfha m%;sM,hla f,i mrudKql wdlD;s
bm;a h' wkia ro* iska 1911 bm;a lrk ,o kHIal wdlD;shg
wkqj mrudKqjl uOHfha kHIah k ialkaOh taldrdYS jQ b;d l=vd m%foaYhla
mj;S' kHIafha fm%dafgdak iy kshqfg%dak talrdYS mj;sk nj miqj wkdjrKh
h' kHIah Ok wdfrdams;h'
mrudKqj hkq mdmka l%Svd msgkshla k kHIAh hkq th ueo msys lv, weghlg;a
jvd l=vd m%foaYhls' mrudKqjl kHIah mrudKqjg idfmalaI j fld;r l=vd o
hkak by; ksoiqfkka meye,s f'
fkdf,a fnodyeu i|yd h

52

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

bf,lafg%dak mj;skqfha kHIah jgd jQ wjldY m%foaYhlhs' mrudKqjl wvx.=


bf,lafg%dak .Kk fm%dafg%dak .Kkg iudk h' tkuq;a fm%dafgdak yd bf,lafg%dak
m%;sreoaO wdfrdamKj,ska hqla; h'kshqfg%dak WodiSk wxY= f' f ksid mrudKqj
oHq;a jYfhka WodiSk h'

3'1 mrudKqj ms<sn`o .%y wdlD;sh


mrudKqj ms<sn`o .%y wdlD;sh bm;a
lrk ,oafoa wkia ro* isks'
mrudKqj ;=< we;s Ok wdfrdamK talrdYS
jQ kHIah jgd bf,lafg%dak p,s;fha
fhfoka mj;S' th .%yf,dal iQhhd
jgd N%uKh ug iudk lr lah yels
h ^3'1 rEmh&'
kHIafha we;s Ok wdfrdamKh u`.ska
bf,lafg%dak kHIah fj;g wdlIKh
jk kuq;a tajd kHIah u;g m;s; fkd
f' Bg fya;=j kHIah jgd bf,lafg%dak
b;d f.fhka N%uKh uhs'

3.1 rEmh - mrudKqj ms<sn| .%y wdlD;sh

ro*f.a wdlD;sh ;jrg;a ia;r l< kS,aia fnda m%ldY lf<a Ok wdfrdams;
kHIah jgd we;s ksYa; m:j, fyj;a llaIj, bf,lafg%dak p,s;fha fhfok
njhs'
mrudKqj jgd bf,lafg%dak N%uKh jk llaI wh;ajkqfha mrudKqf msys ljp
j,ghs' fuu ljp kHIafha isg msg;g ms<sfj<ska 1" 2" 3" 4''' fyda K, L, M, N...
f,i o ye`oskaf' fjd Yla;s ug f,i o ye`kaf' tla tla Yla;s ugug
ksh; Yla;shla mj;S' kHIafha isg bj;g hk g fuu Yla;sh o l%ufhka je
f' kuq;a Yla;s ug w;r mr;rh wvq f ^3'2 rEmh&' mrudKqjl kE u Yla;s
ugul ;sh yels Wmu bf,lafg%dak ixLHdjla we;' m<uq Yla;s ug y;frys
mej;sh yels Wmu bf,lafg%dak ixLHd 3'1 j.=f olajd we;'
j.=j - 3'1

mej;sh yels Wmu


bf,lafg%dak ixLHdj

Yla;s ugu
1 (K)
2 (L)
3 (M)
4 (N)

2
8
18
32
53

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

N
M
L
K

mejreu - 3'1
.=re;=ud $ ;=hf.a Wmfoia wkqj iqiq jH
f;dardf.k" mrudKqf ;%sudK rEmSnj ksrEmKh
jk m" mrudKql wdlD;s ksudKh lrkak'
Tf ksudK mka;sfha m%oYkh lrkak
3'2 - rEmh

mrudKql l%udxlh
uQ,jH mrudKqjl wvx.= fm%dafgdak ixLHdj tys mrudKql l%udxlh (atomic number)
f,i yekaf' tk"
uQ,jHfha mrudKql l%udxlh } uQ,jHfha mrudKqjl we;s fm%dafgdak ixLHdj
ksoiqkla f,i .;fyd;a fidah mrudKqjl kHIAfha fm%dafgdak 11 la wvx.=
f' tu ksid fidahj, mrudKql l%udxlh 11 ls' tl u uQ,jHhl iEu
mrudKqjl u wvx.= fm%dafgdak ixLHdj iudk f' tlsfklg fjkia uQ,jHj,
wvx.= fm%dafgdak ixLHd tlsfklg fjkia h' tneka tlsfklg fjkia uQ,jH
mrudKq foll mrudKql l%udxl lsis fgl;a iudk fkdf' f ksid uQ,jHhl
mrudKql l%udxlh tu uQ,jHhg wkkH ,laIKhls' ksoiqkla f,i ie,l=j fyd;a
uQ,jHhl mrudKql l%udxlh 6 k bka woyia jkafka tu uQ,jHh ldnka
njhs' fjk;a lsis uQ,jHhl mrudKql l%udxlh 6 fkdf' uQ,jHhl mrudKql
l%udxlh Z j,ska ksrEmKh lrhs' WodiSk mrudKqjl wvx.= fm%dafgdak ixLHdj
tys bf,lafg%dak ixLHdjg iudk f' tneka uQ,jHhl mrudKql l%udxlh tu
uQ,jH mrudKqjl we;s bf,lafg%dak ixLHdjg o iudk nj ie,lsh yels h'
tfy;a ridhksl m%;sl%shd is f mrudKqj,ska bf,lafg%dak bj;a ula fyda
tajdg bf,lafg%dak tl;= ula is h yels h' fujeks wdfrdams; mrudKq ykajkq
,nkafka whk hkqfjks' whkhl bf,lafg%dak ixLHdj fm%dafgdak ixLHdjg wvq
fyda je h yels h' tfy;a h mrudKqjlska iEfok whkhl fm%dafgdak ixLHdj
fjkia fkdjk neka mrudKql l%udxlh fjkia fkdf'

ialkaO l%udxlh
mrudKqjl wvx.= fm%dafgdak" kshqfg%dak iy bf,lafg%dak hk uQ,sl Wm mrudKql
wxY= w;=ka bf,lafg%dak b;du;a ieye,a h' fm%dafgdak iy kshqfg%dakj, ialkaO
wdikak jYfhka iudk f'
fkdf,a fnodyeu i|yd h

54

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

wdikak jYfhka bf,lafg%dakhl ialkaOh fm%dafgdakhl ialkaOfhka 1$1840 ls'


mrudKqjl wvx.= bf,lafg%dakj, ialkaOh fm%dafgdak yd kshqfg%dakj, ialkaO
iu. ieif|k g fkd.sksh yels ;r l=vd h' tfyhska mrudKqf ialkaOh
flfrys n,mdkafka fm%dafgdak iy kshqfg%dakj, ialkaO muKs' mrudKqjl kHIafha
wvx.= fm%dafgdak ixLHdf;a kshqfg%dak ixLHdf;a ftlHh ialkaO l%udxlh (mass
number) hkqfjka yekaf'

\ ialkaO l%udxlh } fm%dafgdak ixLHdj kshqfg%dak ixLHdj

uQ,jHhl ialkaO l%udxlh A ixfla;fhka ksrEmKh flf'


yy
yy
yy

fidahj, mrudKql l%udxlh 11la f'


tneka fidah mrudKqjl fm%dafgdak 11la we;'
tys wvx.= jkafka kshqfg%dak 12la k"
fidah mrudKqf ialkaO l%udxlh } 11 12 } 23 ls'

uQ,jHhl mrudKql l%udxlh yd ialkaO l%udxlh ,shd laf iu; l%uhla


we;' wod< uQ,jHfha ixfla;fha j mi my<ska mrudKql l%udxlh o jmi
by<ska ialkaO l%udxlh o fhdokq ,ef'
ksoiqka ( fidahj, ialkaO l%udxlh 23


mrudKql l%udxlh 11
A 23

X

Na
Z 11
A - ialkaO l%udxlh ialkaO l%udxlh
- 23
Z - mrudKql l%udxlh
mrudKql l%udxlh - 11
ialkaO l%udxlh yd mrudKql l%udxlh w;r wka;rfhka ,efnkafka mrudKqf
wvx.= kshqfg%dak ixLHdjhs'

3'2 bf,lafg%dak kHdih


kg ms<s.kakd mrudKql wdlD;sh wkqj ta ta Yla;s ugj, ;sh yels Wmu
bf,lafg%dak ixLHd ms<sn`o j l,ska i`oyka lrk ,' mrudKqjl kHIafha isg
msg;g ms<sfj<ska ta ta Yla;s ugj, bf,lafg%dak ms we;s wdldrh ksrEmKh
lsu bf,lafg%dak kHdih f,i ye`kaf'
ksoiqkla i,ld n,uq' fidahj, mrudKql l%udxlh 11ls' tneka fidah
mrudKqjl fm%dafgdak 11la o bf,lafg%dak 11la o we;' f wkqj fidah mrudKqf
tu bf,lafg%dak 11 m<uq Yla;s ugf bf,lafg%dak 2la o" fojk Yla;s ugf
55

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

bf,lafg%dak 8la o" ;=kajk Yla;s ugf bf,lafg%dak 1la o jYfhka mj;S' tneka
fidahj, bf,lafg%dak kHdih my; wdldrhg ,shd lah yels h'
Na - 2, 8, 1
j.=j 3'2 - mrudKql l%udxlh 1 isg 20 olajd jQ uQ,jHj, bf,lafg%dak kHdi

yhsrcka

bf,lafg%dak kHdih
K
L
M
N
1

yS,sh

He

,s;sh

Li

fnrs,sh

Be

fndafrdaka

ldnka

khsrcka

Tlaiscka

*afjdka

ksfhdaka

Ne

10

fidah

Na

11

ue.akSish

Mg

12

weksh

Al

13

is,slka

Si

14

fmdiamria

15

i,a*

16

laf,darSka

Cl

17

wd.ka

Ar

18

fmdgEish

19

le,aish

Ca

20

uQ,jH

ixfla;h

mrudKql
l%udxlh

uQ,jH mrudKqjl lsish Yla;s ugula tys bf,lafg%dak wka;.; wjidk Yla;s
ugu jk g tys ;sh yels Wmu bf,lafg%dak ixLHdj 8 ls' tfyhska fmdgEish
iy le,aish ys bf,lafg%dak wka;.; wjidk Yla;s ugf bf,lafg%dak 9 iy
10 ne.ska fkdmj;S'
fkdf,a fnodyeu i|yd h

56

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

3'3 kQ;k wj;s;d j.=j'


f jk g uQ,jH 115 lg jvd je ixLHdjla fidhdf.k we;' tajdfha .=K fjka
fjka j wOHhkh lsu b;d wmyiq lghq;a;ls' uQ,jHj, iy tajdfha ixfhda.j,
f;dr;=re f,dalfha oHd{hska iska fkdlvjd /ia lrkq ,ef' f f;dr;=re
iNdrh fl;r Yd, o O o h;a ish lreKq u;l ;nd .ekSu lsisfjl=g;a
l< fkdyelalls' f ksid O oHd{hska iska uQ,jH O l%u wkqj j.
lsug W;aidy ord we;' tu W;aidyfha w.%.KH m%;sM,hls wdj;s;d j.SlrKh'
uQ,jH j.SlrKh i`oyd wdj;s;d j.=jla uq,ska u bm;a lrk ,oafoa reishdkq
cd;sl oHd{fhla jk oa;a fukav,S*a isks'

kQ;k wdj;s;d kshuh


kQ;k wdj;s;d j.=j ^3'3 rEmh& mok we;af;a mrudKql l%udxlh yd bf,lafg%dak
kHdih u;hs' bka lshefjkafka uQ,jHj, .=K tajdfha mrudKql l%udxlj,
wdj;s;d Y%s;hla njhs' bka woyia jkqfha mrudKql l%udxlh wdfrdayKh jk
ms<sfj<g uQ,jH ilia l< g lsish uQ,jH mrdihlg miqj iudk .=K iys;
uQ,jH h<s;a yuqfjk njhs'
1

VIII / O
2

I
3

Li

11

III

II

12

13

14

15

31

32

33

Be

20

Ca

21

Sc

22

Ti

23

Cr

40

Nb

41

42

55

56

57

72

Hf

73

74

87

88

89

104

105

106

Fr

Ba
Ra

La

Ac

Zr

Rf

Db

59

Ce

Th

83

91

Co

28

45

75

Re

76

77

107

108

109

110

60

61

62

63

92

93

94

95

Ru
Os

Hs

Pm

85

Rh
Ir

46

29

Zn

78

Pt

Ga

C
Si

Ge

N
P

34

As

16

S
Se

10

17

Cl

18

35

36

49

In

50

51

52

53

79

80

81

Tl

82

83

84

67

68

69

99

100

101

Au

Hg

Sn

Pb

Sb

Te

Bi

Ne

Po

f,day

Ar

Br

48

Cd

He

VII

VI

47

Pd Ag

Mt Uun

Sm

30

Ni Cu

44

Nd

84

27

Tc

Bh

Pr

Pa

Fe

43

Sg

58

26

Mn

Mo

Ta

90

25

24

39

Sr

B
Al

38

Cs

37

Rb

Na Mg

19

IV

wf,day

Kr

54

85

At

86

70

71

102

103

f,daydf,day
Wp jdhq

Xe
Rn

.......
64

Eu Gd
96

65

Tb

97

Np 86 Pu Am Cm Bk

66

Dy
98

Cf

Ho
Es

Lu

Er Tm Yb

Lr

Fm Md No

3'3 rEmh - kq;k wdj;s;d j.=j


wdj;
I

ldKav

fuu fY%aKsfha wOHhk lrkq


,nkafka mrudKql l%udxlh 1 20 olajd jQ uQ,jH muKla wvx.=
kQ;k wdj;s;d j.=f fldgila
muKs' tu fldgi 3'4 rEmfha olajd
we;'wdj;s;d j.=f ;sria fma<s
wdj; hkqfjka o isria fma<s ldKav
hkqfjka o ye`kaf'

Li

1
3

III

II
Be

12

11

Mg

19

Ca

3 Na
4

57

VIII / O

20

13

Al

IV

14

Si

VI
7

15

16

VII
9

17

Cl

He

10

Ne

18

Ar

3.4 rEmh - kQ;k wdj;s;d j.=f


fldgila

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

uQ,jH wdj;j,g fnu


h uQ,jHhla wh;a jkafka wdj;s;d j.=f ljr wdj;hg o hkak ;SrKh
jkafka tu uQ,jHfha mrudKqjl ;sfnk bf,lafg%dak jHdma; j mj;sk zzYla;s
ugZZ ^ljp& .Kfkks'
m<uq Yla;s ugf muKla bf,lafg%dak mj;sk
1 wdj;h
m<uq yd fo jk Yla;s ugj, muKla bf,lafg%dak mj;sk
2 wdj;h
m<uq" fo jk yd ;=ka jk Yla;s ugj, muKla bf,lafg%dak mj;sk
3 wdj;h
m<uq" fojk" f; jk yd y;r jk Yla;s ugj, muKla bf,lafg%dak mj;sk 4 wdj;h

He

Li

2, 1

Be

2, 2

2, 3

2, 4

2, 5

2, 6

2, 7

Ne

2, 8

Na

2, 8, 1

Mg

2, 8, 2

Al

2, 8, 3

Si

2, 8, 4

2, 8, 5

2, 8, 6

Cl

2, 8, 7

Ar

2, 8, 8

2, 8, 8, 1

Ca

2, 8, 8, 2

1 wdj;h

2 wdj;h

3 wdj;h

4 wdj;h

uQ,jH ldKavj,g fnu


uQ,jHhl .=K r|d mj;skafka tys wjidk Yla;s ugf we;s bf,lafg%dak ixLHdj
u;hs' fjd ixhqc;d bf,lafg%dak hkqfjka yekaf' uQ, jHhl .=K fndfyda
fkdf,a fnodyeu i|yd h

58

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

rg tys wjidk Yla;s ugf we;s bf,lafg%dak .Kk u; rod mj;S' by;
j.=j wkqj ,s;sh"fidah yd fmdgEishj, wjidk Yla;s ugf bf,lafg%dak
tlla muKla we;' tneka fmfkkafka ixhqc;d bf,lafg%dak tlla muKla we;s
,s;sh" fidah yd fmdgEishj, ridhksl .=K fndfyda rg iudk njhs' fuu
uQ,jH ;=ku wdj;s;d j.=f tlu isria fma<sfha mj;S'
fufia by< ;sria fma<sfha we;s kE u uQ,jHhl .;s.=K Bg my<ska we;s
uQ,jHfha .;s.=Kj,g iudk jk nj fmfka'
h uQ,jHhla wh;a jk ldKavh ;SrKh jkafka tys wjidk Yla;s ugf wvx.=
bf,lafg%dak .Kk wkqj h'
wjidk Yla;s ugf ;sfnk bf,lafg%dak .Kk

wh;a jk ldKavh

wjidk Yla;s ugf bf,lafg%dak 1la ;sfnk uQ,jH

I ldKavh

wjidk Yla;s ugf bf,lafg%dak 2la ;sfnk uQ,jH

II ldKavh

wjidk Yla;s ugf bf,lafg%dak 3la ;sfnk uQ,jH

III ldKavh

wjidk Yla;s ugf bf,lafg%dak 4la ;sfnk uQ,jH

IV ldKavh

wjidk Yla;s ugf bf,lafg%dak 5la ;sfnk uQ,jH

V ldKavh

wjidk Yla;s ugf bf,lafg%dak 6la ;sfnk uQ,jH

VI ldKavh

wjidk Yla;s ugf bf,lafg%dak 7la ;sfnk uQ,jH

VII ldKavh
VIII / 0 ldKavh

wjidk Yla;s ugf bf,lafg%dak 8la fyda ia:dhs


kHdihla ;sfnk uQ,jH


yhsrcka isg le,aish olajd uQ,jH 20 wh;a jk ldKav
uQ,jH
H
He
Li
Be
B
C
N
O

bf,lafg%dak
kHdih

mrudKql l%udxlh
1
2
3
4
5
6
7
8

1
2
2, 1
2, 2
2, 3
2, 4
2, 5
2, 6
59

uQ,jHh wh;a
ldKavh
I
VIII / 0
I
II
III
IV
V
VI

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

F
Ne
Na
Mg
Al
Si
P
S
Cl
Ar
K
Ca

mod:fha jHqyh

9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

2, 7
2, 8
2, 8, 1
2, 8, 2
2, 8, 3
2, 8, 4
2, 8, 5
2, 8, 6
2, 8, 7
2, 8, 8
2, 8, 8, 1
2, 8, 8, 2

VII
VIII / 0
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII / 0
I
II

hlsis uQ,jHhla wdj;s;d j.=f ljr ia:dkhlg wh;a hs fidhd .kakd wdldrh'
ksoiqka( ue.akSishj, mrudKql l%udxlh 12
bf,lafg%dak kHdih - 2" 8" 2
ue.akSish mrudKqjl bf,lafg%dak mj;sk
Yla;s ug 3 ls' tuksid th ;=ka jk wdj;fha
uQ,jHhls'
ue.akSish mrudKqjl wjidk Yla;s ugf
bf,lafg%dak 2 ls'
\ th fojk ldKavhg wh;a f'
wdj;s;d j.=f ue.akSish we;af;a ;=kajk
wdj;fha fo jk ldKavfha h'
ksoiqka( fmdgEish mrudKql l%udxlh 19
bf,lafg%dak kHdih - 2" 8" 8" 1
fmdgEish mrudKqjl bf,lafg%dak mj;sk
Yla;s ug 4ls' tu ksid th y;rjk wdj;fha
uQ,jHhls'
fmdgEish mrudKqjl wjidk Yla;s ugf
bf,lafg%dak 1 ls'
\ th m<uq ldKavhg wh;a f'
wdj;s;d j.=f fmdgEish we;af;a
4 jk wdj;fha m<uq ldKavfha h'
fkdf,a fnodyeu i|yd h

60

2
8
2

Mg
3.5 rEmh

1
8

8
2

K
3.6 rEmh

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

mrudKql l%udxlh 1 isg 20 olajd jQ uQ,jH wdj;s;d j.=f msysgk ia:dk

mrudKql
l%udxlh
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

uQ,jH
H
He
Li
Be
B
C
N
O
F
Ne
Na
Mg
Al
Si
P
S
Cl
Ar
K
Ca

3'3 j.=j
bf,lafg%dak
kHdih
1
2
2, 1
2, 2
2, 3
2, 4
2, 5
2, 6
2, 7
2, 8
2, 8, 1
2, 8, 2
2, 8, 3
2, 8, 4
2, 8, 5
2, 8, 6
2, 8, 7
2, 8, 8
2, 8, 8, 1
2, 8, 8, 2

wh;a jk
wdj;h
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
3
3
4
4

wh;a jk
ldKavh
I
VII / 0
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII / 0
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII / 0
I
II

3'4 iuia:dksl'
tl u uQ,jHfha mrudKqj, jqj o kshqfg%dak ixLHdj fjkia mrudKq ;sh yels
h' tfy;a tajdfha mrudKql l%udxlh tk fm%dafgdak ixLHdj iudk f' f
wkqj tl u uQ,jHfha fjkia ialkaO l%udxl iys; mrudKq ;sh yels h' tlu
uQ,jHfha we;s fjkia ialkaO l%udxl iys; mrudKq tu uQ,jHfha iuia:dksl
(isotopes) f,i ye`kaf'
iuia:dksl i|yd ksoiqka
yhsrckays iuia:dksl ;=kls' tajd fm%dah" hqh yd %h hkqfjka ykajkq
,ef'
61

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

j.=j 3'4 - yhsv%ckaj, iuia:dksl


iuia:dkslh

fm%dah

hqh

%h

mrudKql wdlD;sh
bf,lafg%dak 1 bf,lafg%dak 1 bf,lafg%dak 1
fm%dafgdak 1 fm%dafgdak 1 fm%dafgdak 1
kshqfg%dak 0 kshqfg%dak 1 kshqfg%dak 2
mrudKql l%udxlh

ialkaO l%udxlh

iu; ksrEmkh

1
1

2
1

3
1

laf,dakaj, iuia:dksl folls' tk"


35
17

Cl

37
17

Cl

35
37
laf,daka jdhqj kshehla ;=< 17
Cl yd 17
Cl iudk m%udKj,ska fkdmj;S' jdhq
35
37
fldgia ishhl 17 Cl fldgia 75 la o" 17 Cl fldgia 25 la o mj;S' fuh tla tla
iuia:dkslj, iq,N;d m%;sY;h f,i ye`kaf'

3'5 wdj;s;d j.=f oelsh yels rgd'


wdj;s;d j.=f wdj;hla Tiafia jf isg ol=Kg hk g iy ldKavhla f.a
by< isg my<g hk g uQ,jHj, fN!;sl iy ridhksl .=K l%udkql+, rgdjlg
p,kh jk nj fmfka' tu rgd wOHhkh i`oyd uQ,jHj, my; i`oyka .=K
i,ld n,uq'
m<uqjk whkSlrK Yla;sh (first ionization energy)
oHq;a RK;dj (electro negativity)

m<uqjk whkSlrK Yla;sh


mrudKqj ms<sn| kHIal wdlD;sh wkqj tys bf,lafg%dak kHIah jgd N%uKh
fjka mj;S' RK wdfrdams; bf,lafg%dak fj; Ok wdfrdams; kHIAh u.ska
wdlIKhla we;s lrhs' tneka mrudKqjlska bf,lafg%dakhla bj;a lsug k
tu wdlIKh wnjd hdug ;r Yla;shla iemhsh hq;=hs' fufia mrudKqjlska
bf,lafg%dakhla bj;a l< g th Ok whkhla njg m;a f'
fkdf,a fnodyeu i|yd h

62

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

I
H

Li

II
Be

Na

Mg

1310
519
495

418

897

738

III
B

IV
C

V
N

VI
O

799

1085

VII
F

1406

1314

1682

Al

577

Si

786

1018

Cl

1000

jdhquh wjia:df we;s uQ,jH


mrudKqjlska bf,lafg%dakhla bj;a
lr jdhquh tal Ok whkhla iEug
iemhsh hq;= wju Yla;sh tys m%:u
whkSlrK Yla;shhs'
jdhquh wjia:df we;s mrudKqjlska
bf,lafg%dakhla bj;a lr jdhquh
wjia:df mj;sk Ok whkhla iEu
f wdldrhg ridhksl ilrKhlska
ksrEmKh l< yels h'

VIII / O
He

1255

2372

Ne
2080

Ar

1521

Ca

590

3.7 rEmh mrudKql l%udxlh 1 - 20 olajd jQ


uQ,jHj, m<uqjk whkslrK Yla;s w.hhka (kJ mol-1)

Na(g)

Na+(g) + e

mrudKqjla i|yd fuu Yla;sh idfmalaI j l=vd w.hls' tu ksid fuu w.h mrudKq
6.022 x 1023 m%udKhla fyj;a ujq,hla i|yd bm;a lrhs' 3'7 rEmfha olajd
we;af;a mrudKq ujq,hla i|yd bm;a lrk ,o w.hka h' ta wkqj" fidahj,
m<uq whkSlrK Yla;sh 495 kJ mol-1 f'
wdj;hla ie,l+ g tys wvq u m%:u whkSlrK Yla;sh we;af;a I ldKavfha uQ,jHj,g hs' tfuka u iEu wdj;hl u Wmu m%:u whkSlrK Yla;sh we;af;a VIII
ldKavfha uQ,jHhghs' wdj;hl jf isg ol=Kg hk g l%udkql+, rgdjlg
m%:u whkSlrK Yla;sh p,kh f' 2 jk yd 3 jk wdj;j, whkSlrK Yla;sj,
p,k m%ia;drh ^3'8 rEmh& weiqfrka wOHhkh l< g f nj ;yjqre f'

m<uq whkSlrK Yla;sh $ kJ mol-1

2800
2600
2400
2200

He
Ne

2000
1800
1600

1400
1200
1000

Ar

N
H

Be

800
600

Cl

P
Mg

B
Li

400
200
2

Na

4 6

S
Si

Ca

Al
K

10 12 14 16 18 20

mrudKql l%udxlh

3'8 rEmh mrudKql l%udxlhg t j whkSlrK Yla;s p,k m%ia;drh

63

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

mejreu - 3-2
3'7 rEmfha we;s mrudKql l%udxlh 1 - 20 olajd jQ uQ,jHj, m<uqjk
whkSlrK Yla;s w.h mrudKql l%udxlhg tj m%ia;dr.; lrkak'
f i`oyd m%ia;dr fld<hla Nd; lrkak' wdj;hla f.a jf isg
ol=Kg yd ldKavhla f.a by< isg my<g m%:u whkSlrK Yla;sh
p,kh jk wdldrh m%ia;drh weiqfrka ia;r lrkak'
I ldKavfha uQ,jHj, ldKavfha by< isg my<g m%:u whkSlrK Yla;s w.hka wvq
we;s nj fmfka' wfkl=;a ldKavj, w.hka ie,lSfuka o Tng f nj wjfndaO lr
.; yels h' ta wkqj ldKavhl by< isg my<g hdf whkSlrK Yla;sh wvqula
isjk nj ks.ukh l< yels h' ldKavfha my<g hk g uQ,jH mrudKqjla i;=
Yla;s ug .Kk jejk ksid wjidk Yla;s ugf bf,lafg%dakj,g kHIafhka
fhfok wdlIKh wvq h' tneka bf,laafg%dak bj;a lsu myiq f'

oHq;a RK;dj
oHq;a RK;dj hkafkka woyia jkafka uQ,jH mrudKqjla ;j;a uQ,jH mrudKqjla
iu. iyixhqc nkaOkhlska ne we;s g tu nkaOkfha bf,lafg%dak ;ud fj;g
weo.ekSf yelshdjhs' oHq;a RK;dj je mrudKqjla bf,lafg%dak flfrys olajk
wdlIKh oHq;a RK;dfjka wvq mrudKqjl tu yelshdjg jvd je h' ridhksl
nkaOk tallh hgf;a oHq;a iDK;dj ms<sn`o j jerg;a idlPd flf'
oHq;a RK;dj m%ldY lsu i`oyd O mudK we;s w;r wm fuys i,ld n,kqfha
fmda,xs mudKhhs' fmda,xs mudKh wkqj oHq;a RK;dfjka by< u uQ,jH f,i
i,lkafka *afjdka h' Wp jdhq i`oyd oHq;a RK;d w.hla fmda,xs mudKfhys
,nd ke;' ^Wp jdhq ridhksl nkaOk iEu flfrys wvq keUqrejla we;'&

I
2.1

Li

1.0

II
Be

1.5

Na Mg

III
B

2.0

Al

IV
C

V
N

2.5

3.0

Si

VI
O

3.5

2.5

VII F Ne
4.0

Cl

Ar

0.9

1.2

1.5

Ca

3.9 rEmh - mrudKql l%udxlh


1-20 olajd jQ uQ,jHj, oHq;a>DK;dj
^fmda,sx mudKhg wkqj&

0.8

1.0

1.8

2.1

3.0

4
oHq;a >DK;dj

VIII / O
He

Cl

N
C

B
Be

Li

P
Al

Si

Mg
Na

10
15
mrudKql l%udxlh

Ca
K
20

3.10 rEmh - mrudKql l%udxlhg tj


oHq;a>DK;d p,k m%ia;drh

fkdf,a fnodyeu i|yd h

64

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

uQ,jHj, oHq;a RK;dj p,kh jk wkaou olajd we;s by; m%ia;drh fyd`ka
wOHhkh lrkak' wdj;hla f.a jf isg ol=Kg hk g oHq;a RK;dj je
jk nj;a ldKavhla f.a by< isg my<g hkg oHq;a RK;dj wvqjk nj;a
ksCIKh l< yelsh'

3'6

f,day wf,day iy f,daydf,day


H

VIII / O
He

II

III

IV

VI

VII

Li

Be

Ne

Na Mg

Al

Si

Cl

Ar

Ca

Sc

Ti

Cr

Mn

Fe

Co

Ni Cu

Zn

Ga Ge

As

Se

Br

Kr

f,daydf,day

Rb

Sr

Zr

Nb

Mo

Tc

Ru

Rh

Pd Ag

Cd

In

Sn

Sb

Te

Xe

Wp jdhq

Cs

Ba

La Hf

Ta

Re Os

Ir

Pt

Au

Hg

Tl

Pb

Bi

Po

At

Rn

Fr

Ra

Ac

Rf

Db

Sg

Bh Hs

Mt Uun

Ce

Pr

Nd

Pm Sm Eu Gd

Tb

Dy Ho

Er Tm Yb

Lu

Th

Pa

Cf

Fm Md No

Lr

Np

Pu Am Cm Bk

Es

f,day
wf,day

3'11 rEmh - wdj;s;d j.=f > wdldrh

3.11 rEmfha lafjk wdj;s;d j.=f > wdldrh fyd`ka wOHhkh lrkak'
tys fndafrdaka (B) isg weiagka (At) olajd msh.eg fm<la fuka we`o we;s fLdj
i,lkak'
fuu fLdj j miska we;s ks,amdka olajd we;s fldgqj, wvx.= uQ,jH f,day f'
ol=Kq mi Uqre mdka olajd we;s uQ,jH wf,day f' msh.eg fm< wjg ,d fld<
mdka olajd we;s uQ,jHj,g f,day yd wf,dayj,g w;rue .=K we;s neka tajd
f,daydf,day f,i ye`kaf'

f,day (metals)
kg ykdf.k we;s uQ,jH w;ka ishhg wiQjla muK ixLHdjla f,day f'
fjd iajNdjfha ksoyia f,day f,i fuka u ixfhda. f,i o mj;S' rka" jeks
f,day ksoyia f,day f,i iajNdjfha yuq jk w;r hlv" weksh" ue.akSish"
fidAh jeks fndfyda f,day we;af;a tu f,dayj, ixfhda. jYfhks'
f,dayj, fN!;sl .=K
f,dayj, fN!;sl .=K lsysmhla my; laf'
yy wdfl iakhla ;su ^metallic lustre&
65

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

yy .ef / fok y~la kexu'


yy idudkH WIaK;ajfha >k wjia:df mej;Su uZl - ^rih& f,dayhla jqj
o idudkHh WIaK;ajfha j wjia:df mj;S'
yy ;=kS ;yvq njg ;e,sh yelsu ^wdykH;dj - malleability& iy lhla fia
weh yels u ^;kH;dj - ductility&'
yy fyd| ;dm yd oHq;a ikakdhl u'
yy fndfyda g by< >k;ajhla ;su'
f,dayj, ridhksl .=K
yy f,day bf,lafg%dak msglsfuka Ok whk fyj;a legdhk idohs'
yy f,day Tlaiscka iu. ixfhdackh Ndial Tlaihsv idohs'
yy tu Tlaihsv c,fha h fuka Ndial djK iEfoa'

f,day uQ,jH lsysmhla


fidah (sodium)

3.12 rEmh - fidah

fidah wdj;s;d j.=f m<uq ldKavhg wh;a


f,day uQ,jHhls' th wl m%;sl%shdYS,s uQ,jHhls'
lsis fgl;a f,dayh f,i iajNdjfha fkd mj;S'
wl m%;sl%shdld;ajh ksid fidah iajNdjfha
mj;skqfha fjk;a uQ,jH iu`. ixfhda; ;;aj
j,sks' fidah wvx.= m%Odk ixfhda.hla jk
fidah laf,darhs uqyq c,fha mj;akd m%Odk
ixfhda.hls'

l%shdldrlu 01
.=re;=ud $ ;=hf.a iydh ,ndf.k fuu l%shdldrlu is lrkak'
fidah f,dayh oHd.drfha .nvd lr we;s wdldrh kslaIKh lr
jd;d lrkak'
fidah lene,a,la veys w`vqjla Nd;fhka bj;g f.k h<s u;= msgla
u; ;nd msyshlska lmkak'
th kd myla muK jd;hg ksrdjrKh lr ;nkak' kslaIK igyka
lrkak'
fidah f,dayfha we;s wl m%;%sl%shdYS,S;ajh ksid jd;h fkd.efgk m
mer*ska f;,a fyda N+f;,a ;=< .nvd lr ;nkq ,ef' fidah lene,a,la
mer*ska f;,aj,ska bj;g .;ag tys iakhla olakg fkd,ef' th msyshlska
fkdf,a fnodyeu i|yd h

66

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

b;d myiqfjka lemsh yels h' lemQ mDIaGfha jka f,dayuh iakhla we;' l
f,djlska iakh l%ufhka wvq f'
fidah f,dayfha fN!;sl .=K
yy msyshlska lemsh yels ;r uD f,dayhls'
yy c,hg jvd >K;ajh wvq ksid c,h u;= msg md f' ^>K;ajh 0.927 g cm-3)
yy oHq;a yd ;dm ikakdhlhls'
fidah f,dayfha ridhksl .=K
yy fidah f,dayh Tlaiscka iu. m%n, m%;sls%hdYS,S;ajhla olajhs' jd;fha
we;s Tlaiscka jdhqj iu. YS>%fhka m%;sl%shd lr f,dayfha Tlaihsv idohs'
yy fidah isis,a c,h iu YS>%fhka m%;sl%shdlr fidah yhsfrdlaihs yd
yhsrcka jdhqj idohs'
yy fidah ;kql w, iu m%pKav f,i m%;sl%shd lr f,dayfha ,jKh yd
yhsrcka jdhqj idohs ^fuh fnfyka wk;=rodhl m%;sl%shdjla ksid w;ay
ne,S fkdlrkak&'
fidah f,dayfha Nd;
yy rka ksiaidrKhg wjYH fidah ihkhs ksmoug'
yy ldnksl ridhk oHdf Tlaisydrlhla f,i .kakd fidah ixrih
iEu'
yy ghsfksh" ifldaksh jeks f,dayj, ixfhda.j,ska f,dayh fjka lr
.ekSug Nd; lsu'
yy l,si fr ^fvks& jK .ekaug fhd .kakd bkaf.da jeks idh j.
ksmoug'
yy ly meye wdf,dalh ysok ,s ,dmq i`oyd fhdod .ekSu'
ue.akSish ^magnesium&
ue.akSisho m%;sl%shdYS,S ieye,a f,dayhls' ksoyia
f,dayh f,i iajNdjfha fkd mj;S' uqyq c,fha
th ue.akSish laf,darhs f,i mj;S' jd;hg
jD; j we;s g u,sk jk ksid iAkhla lsh
fkdyels h' tfy;a je,s lvishlska ueo.;a g
iakh l .; yels f'

3'13 rEmh - ue.akSish

67

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

ue.akSish f,dayfha fN!;sl .=K


yy c,hg jvd >k;ajh je h' ^>k;ajh 1740 kg m-3&'
yy by< ;dm yd oHq;a ikakdhlhls'
ue.akSish f,dayfha ridhksl .=K
yy ue.akSish f,dayh jd;fha r;a l< g ma;su;a iq ,a,la we;s lrka
iq meye;s ue.akSish Tlaihsvh idohs'
yy ue.akSish f,dayh isis,a c,h iu m%;sl%shdjla fkdlajqj o WKq c,h
iu. m%;sls%hdjla olajhs' tfia m%;sl%shd ue.akSish yhsfrdlaihs yd
yhsv%cka jdhqj idohs'
yy ue.akSish yqud,h ;=< r;al, g l< g ue.akSish Tlaihs yd yhsrcka
jdhqj iEfohs'
yy ue.akSish ;kql w, iu YS>%fhka m%;sl%shd lr wod< ue.akSish ,jKh
yd yhsrcka jdhqj idohs'
ue.akSish f,dayfha Nd; wjia:d
yy weksh iy ue.akSish Y% lsfuka ue.afka,sh k Y% f,dayh idohs'
^fuu Y% f,dayh Yla;su;a" ieye,a" Ldokhg Tfrd;a;= fok f,dayhls'
.=jkahdkd ksmoug yd r:jdyk fldgia ;ekSug Nd; lrhs'&
yy T!IO ksmou ^ue.akSish laISrh - milk of magnesia).
yy Ldokh je<elau i`oyd lemfjk f,dayhla f,i Nd; lsu'

wf,day (non - metals)


wf,day ksoyia uQ,jH f,i fuka u fjk;a uQ,jH iu ixfhdackh ixfhda.
f,i o mj;S' idudkH WIaK;ajfha >k wjia:df mj;sk wf,day f,i fuka u
j yd jdhq wjia:df mj;sk wf,day uQ,jH we;' ldnka" i,a*" fmdiamria" whka
>k wjia:df mj;S' fn%d
a ka idudkH WIaK;ajfha mj;skf
a ka j wjia:df h'
laf,daka" *afjdka" yhsrcka" khsrcka iy Tlaic
s ka jdhq wjia:df we;s wf,day
uQ,jH lsym
s hls' wf,dayj,g f,dayuh iakhla ke;' ;yvqjla fia ;,d .ekSug fyda
lhla fuka weo .ekSug o fkdyels h' fndfyda wf,day Nx.=r jk w;r j, oHq;a
yd ;dm ikakdhl .;s ,laIK olajhs' tfy;a ldnka yS tla nyqrEmS wjia:djla jk
ksrka wf,dayhla jqj o oHq;a ikakdhlhls' wf,dayj, >k;ajh idfmalI
a j wvq h'
tfia jqj o ldnka yS tla nyqrEmS wjia:djla jk huka;j
s , >k;ajh je h'
wf,dayj, ridhksl .=K
yy wf,day iDK whk ^wekdhk& idohs'
yy wf,day Tlaiscka iu idok Tlaihsv fndfyda g wd,sl Tlaihsv f'
fjd fndfyda g jdhq wjia:df mj;S' c,fha h w, idohs'
fkdf,a fnodyeu i|yd h

68

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

wf,day uQ,jH iuyrla


khsrcka (Nitrogen)
jdhq f.da,fha ksoyia oamrudKql jdhqjla f,i mj;S' jd;fha mudfjka 78.1%
la muK khsrcka jdhqj we;' i;a;aj yd Ydl fm%dakaj, ix>gl uQ,jHhla
f,i khsrcka uQ,jHh wvx.= h' mdxY= jd;fha ix>glhla f,i o yshquia jeks
ldnksl jHj,o khsfg" khsrhsg, wefudaksh ixfhda. wdfha o ix>gl
uQ,jHhla f,i khsrcka mj;S'
khsrcka jdhqf fN!;sl .=K
yy jKhla fyda .kaOhla fyda ke;'
yy oyk wfmdaIl jdhqjls' jd;hg jvd u|la ieye,a h'
yy c,fha iq jYfhka h f'
khsrcka jdhqf ridhksl .=K
yy m%;sl%sh;dj b;d wvq jdhqjls' tfy;a b;d by< WIaK;ajj, khsrcka jdhqj
Tlaiscka" yhsrcka" ldnka" is,slka jeks wf,day iu fuka u ue.akSish"
weksh jeks f,day uQ,jH iu o m%;sl%shd lrhs'
yy m%n, oHq;a pdmhla yuqf jd;fha we;s Tlaiscka iu. khsrcka ixfhdackh
wia:dhs khsla Tlaihs jdhqj iEfohs' fufia iEfok khsla Tlaihs
jdhqj jd;fha we;s Tlaiscka iu ;jrg;a m%;sl%shd wd,sl jdhqjla jk
khsrcka vfhdlaihs iEfoa' wl=Kq .eiSf fuu l%shdj,sh iajdNdl j
isf'
yy khsrcka jdhqj yhsrcka jdhqj iu. fYaIs; ;;a;aj hgf;a m%;sl%shd
lr wefudakshd jdhqj idohs' ldl jYfhka wefudakshd jdhqj ksmojkq
,nkafka fuu l%ufhks' fufia ms<sfh, l< wefudakshd jdhqj khsrcka
wvx.= fmdfydr ksmou yd mqmqrk jH ksmou i`oyd wuqjHhla f,i
Nd; flf'
yy ue.akSish jeks f,day khsg%cka jdhqj iu r;a lsf m%;sl%shd
f,dayfha khsrhsvh idohs'
khsrcka jdhqf Nd;
yy ldl jYfhka wefudakshd ksmougo ridhksl fmdfydr ksmoug yd
fjk;a khsrcka wvx.= ixfhda. ksmoug o khsrcka Nd; f'
yy wl%h
s jdhqjla ksid ,s ,dmq" WIaK;ajudk wdh msrug o th fhdod .efka'
yy bf,lafg%dksl Wmdx. iEf ishq f,day fldgia Tlaiscka iu`. .eu
je,elau i`oyd khsrcka jdhq mirhla Nd; flf'
69

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

yy iuyr m%;sl%shdYS,S ridhk jH .nvd lsf wdjrK jdhqjla ^blanketing


gas& f,i Nd; f' lsms mel weisf tAjd ;=< wvx.= lr we;af;a
khsrcka jdhqj h'
yy j khsrcka w isis,k ldrlhla f,i Nd; f'
yy jdykj, ghj,g msrug Nd; f'
i,a* (sulphur)

3'14 rEmh i,a*

idudkH jHjydrfha i,a* f.kao. kka o


yekaf' iajNdjfha O iajrEmj,ska mj;S'
lsish uQ,jHhla iajNdjfha O iajrEmj,ska
we;s g tAjd tu uQ,jHfha nyqrEmS wdldr
(allotropes) f,i yekaf' i,a* f|kiq ly
meye;s iatl f,i o ^3'14 rEmh& iq meye;s l=vq
jeks wiaMl iajrEmfhka o mj;S' by; wdldrhg
iajNdjfha ksoyia uQ,jHh f,i fuka u i,af*ag"
i,a*hsv jeks ixfhda. f,i o i,a%* yuq f'
kaf.a foay ;=< we;s iuyr weuhsfkda w,j,
ix>gl uQ,jHhls' meye,s f,i wf,day .=K
olajhs'

fN!;sl .=K
yy iatlrEmS wdldr ly meye;sh'
yy c,fha wdjH h' ldnksl djlj, iq jYfhka o ldnka vhsi,a*hs
jlfha b;d fyd`oska h f'
ridhksl .=K
yy i,a* ks,a ,a,la iys; j jd;fha i,a* vfhdlaihs jdhqj idohs'
yy fndfyda f,day i,a* iu. r;a l< g f,dayfha i,a*hsvh iEfohs'
i,a*j, Nd; wjia:d'
yy i,a*shqla w,h ksmoug'
yy rn j,alkhsia lsug'
yy le,aish yd ue.akSish i,a*hsg iEug ^fjd ,S m,am rxckh i|yd
Nd; f&'
yy i,a*hsv wvx.= idh j." ldnka vhsi,a*hs jeks djl" i,a* vfhdlaihs
jdhqj" .sksl+re" r;s[a yd fj fnfy;a ksmoug o Nd; f'
yy jhska yd r ksmof o" ,Sr kdYlhla f,i o T!IO j. ksmoug o
i,a* yd i,a* wvx.= ixfhda. fhdod .efka'
fkdf,a fnodyeu i|yd h

70

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

ldnka (carbon)

3'15 rEmh
huka;s yd ksrka

nyq, jYfhka mj;sk wdf,day uQ,jHhls'


jdhqf.da,fha ldnka vfhdlaihs jdhqj f,i
ldnka mj;S' i;a;aj yd Ydl mglj,;a ish u
ldnksl ixfhda. yd .,A w`.=re" fmfg%da,sh
ksIamdok hkdfha;a fjk;a yhsfrdldnkj,;a
m%Odk ;ekq tallh ldnka h' ldnkaj, iaMl
wdldr (crystalline) fuka u wiatlrEmS
(amorphous) wdldr o we;' iaMlrEmS wdldrj,
mrudKq ksYa; rgdjlg msysgd we;' wiaMlrEmS
wdldrj, tjka ksYa; rgdjla ke;' iatlrEmS
wdldr nyqrEmS;dj olajhs'

iaMlrEmS ldnka ^ldnkaj, nyqrEmS wdldr& ( huka;s" ksrka" *q,ka


wiaMlrEmS ldnka ( w=re" ,dmq ,s" .,a w=re
ldnkaj, fN!;sl .=K
tA tA ldnka iajrEmh wkqj fN!;sl .=K fjkia f' huka;s yer wfkl=;a ldnka
iajrEm l meye;shs' >k wjia:df mj;S' >k;ajh idfmlaI j wvq h' tfy;a
huka;s je u >k;ajhla we;s ldnka iajrEmh f' by< j;kdxlh yd oe
nj hk .=K ksid huka;sj, g Yd, jkdlula ,e we;' huka;s oHq;a
l=ikakdhl jHhls' tfy;a ksrka oHq;a ikakdhlhls' w=rej,g jdhq j.
wfYdaIKh (adsoption) lr .ekSf yelshdj we;'
ldnkaj, ridhksl .=K
yy ldnka m%;sl%shdYS,S nfjka wvq uQ,jHhls' b;d by< WIaK;ajj, Tlaiscka
iu. ixfhdackh jk w;r w," NiAu" laf,daka hkdh iu m%;sl%shdjla
fkd olajhs' w=re jeks wiaMl wdldr ridhksl j m%;sl%shd lrhs'
yy w`.=re ;ka r;a lr j,kh l< g Tlaiscka iu. m%;sl%shd ldnka
vfhdlaihs jdhqj idohs'
yy by< WIaK;ajfha ldnka" le,aish Tlaihs iu. m%;sl%shd lr le,aish
ldnhs idohs'
ldnkaj, Nd; wjia:d
ldnkaj, nyqrEmS iajrEm Odldrfhka m%fhdackhg .efka' ldnkaj, m%fhdack
iuyrla 3'5 j.=fjys olajd we;'

71

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

3'5 j. j
=
ldnka iajrEmh

m%fhdack

wiaMl ldnka

yy lmdg ;Ska; j. ksmou


yy rnj, msrjqldrlhla f,i

.,aw`.=re

yy bkaOkhla f,i

ksrka

yy mekai,a ksIamdokh
yy ,s fldaIj, bf,lafg%dv
a iEu yd iafkaylhla f,i fhoSu

huka;s

yy wdNrK iEug o ueKsla lemSug yd re lemSug o


hka;%iQ;%j, yd ;rd wdfha f. hk ;ekaj, j;ks
f,io fhdod .efka'

w`.=re

yy jdhq wjfYdaIKh yd c,h msis lsug

kefkda"
yy kefkda jH fhdod in, .ekajQ NdKav ksIamdokh i`oyd
mudKfha ldnka
fhdod .efka'
;ka;= yd ldnka
yy ldnka ;ka;= b;du;a ieye,ajk w;r wl Yla;shlska
kd,
hqla;h'

f,daydf,day (metalloids) iuyrla


is,slka (silicon)

3'16 rEmh is,slka

mD lfndf,ys Tlaiscka yereKq g je jYfhka u


olakg we;s uQ,jHh is,slka h' is,slka ixfhda.
iajNdjfha iaMlrEmS fuka u wiaMlrEmS wdldr f,i o
mj;S' ;srejdk yd je,s" tur,a jeks uela j.
iaMlrEmS is,slka ixfhda. f' ue is,slka wvx.=
ixfhda.hls' is,slkaj, jdxlh 1410 0C f'

is,slkaj, Nd;
yy g%dkaisiagr iy vfhdav iEug Nd; f'
yy iQh fldaI iEug Nd; f'
yy m.Kl Wmdx. iEug Nd; f'
fndafrdaka (boron)
ixY=oaO fndafrdaka l meye;s iaMlrEmS >k uQ,jHhla f,i mj;S'
fndafrdakaj, >k;ajh 3300 kg m-3 jk w;r jdxlh 2200 0C f' m%;sl%shdYS,S
nj idfmalaI j wvq h' tA ksid jd;h ;=< by< WIaK;ajj,g r;a l< o m%;sl%shd
fkd lrhs' wiaMlrEmS fndafrdaka b;d by< WIaK;ajj, Tlaiscka" khsrcka"
fkdf,a fnodyeu i|yd h

72

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

khsla w,h" idka i,a*shqla w,h" ldnka" i,a*


jeks jH iu m%;sl%shd lr wkqrEm ixfhda. idohs'
fndafrdakaj, Nd;
yy f,day mEiaiSf Nd; f'
yy pu wdf,amk iEug Nd; f'
yy by< WIaK;ajj,g r;a l< yels re j.
ksIamdokhg Nd; f'

3'17 rEmh fndafrdaka

Tlaihsvj, wd,sl, Ndiaal yd WNh.=KS


iajNdjh
uQ,jH Tlaiscka iu`. inkaO idok ixfhda. tu uQ,jHfha Tlaihsv f,i
ye`kaf'
;=kajk wdj;fha uQ,jH
Tlaihsvh
wd,sl $ NdIal iajNdjh

Na

Mg

Al

Si

Cl

Na2O

MgO

Al2O3

SiO2

P2O5

SO3

Cl2O7

m%n,
n,
WNh
NdIal NdIal .=Ks

n,
n,
m%n,
m%n,
wd,sl wd,sl wd,sl wd,sl

Tlaihsvj, wd,sl .=K jef'


Tlaihsvj, NdIal .=K wvqf'

;=kajk wdj;fha j mi msys fidahys Tlaihsvh m%n, Ndial jk w;r


ue.akSish Tlaihs n, f,i Ndial h' is,slka isg laf,daka olajd hk g
Tlaihsvj, wd,sl .;s.=Kh je f' weksh Tlaihsv iuyr wd,sl yd
NdIal hk .=K folu olajhs' tjeks Tlaihsv WNh.=KS Tlaihsv f,i yekaf'
f wkqj wdj;s;d j.=f wdj;hl jf isg ol=Kgh;a u tu uQ,jH idok
Tlaihsvj, NdIal iajNdjh wvqjk w;r wd,sl iajNdjh je f'
mejreu - 3-3
> wdldrfha wdj;s;d j.=jla imhd .kak' th fyd`ka wOHkh lrkak' ta
weiqfrka uQ,jH ms<sn`o j ,nd.; yels f;dr;=re jd;d lrkak'
mejreu - 3-4
Tn wOHkh l< f,day" wf,day fyda f,daydf,day uQ,jH w;=ka tlla
f;dard.kak' tu uQ,jH ms<sn`oj f;dr;=re /ia lrkak' ^fm<fmd;a"
wka;cd,h" ridhk oHdj ms<sn`o w;sfl fmd;a& tu uQ,jHfha f;dr;=re
we;=<;a fmdaiagrhla ksudKh lrkak' ta ms<sn`oj ia;r mka;shg bm;a
lrkak' fmdaiagrh mka;sfha m%oYkh lrkak'
73

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

3'7 ridhksl iQ;%


ixhqc;dj
ixhqc;dj hkqfjka ykajkq ,nkafka h uQ,jH mrudKqjl ixfhdackh f
yelshdjhs' fuh ukskq ,nkafka yhsrckaj,g idfmalaIjhs' f wkqj uQ,jHhl
ixhqc;dj hkq tu uQ,jH mrudKqjla iu. ixfhdackh h yels fyda ta u.ska
m%;sia:dmkh l< yels fyda yhsrcka mrudKq ixLHdjhs' uQ,jH mrudKqjl
wjidk Yla;s ugf we;s bf,lafg%dak ykajkq ,nkafka ixhqc;d bf,lafg%dak
hkqfjks'
iuyr uQ,jHj,g ixhqc;d lsysmhla ;sh yels h' uQ,jH mrudKqjl we;s ixhqc;d
bf,lafg%dak ixLHdj idudkHfhka uQ,jHfha Wmu ixhqc;djg iudk f'
uQ,jHhl ixhqc;dj, ridhksl ixfhdackfha tu uQ,jHfha mrudKqjlska bj;a
jk bf,lfg%dak .Kkg fyda tu uQ,jH mrudKqjlska ,nd.kakd bf,lafg%dak
.Kkg fyda uQ,jH mrudKq w;r yjqf,a mj;sk bf,lafg%dak hq., .Kkg fyda
iudk f'
uQ,jH myiqfjka yekau i|yd ridhksl ixfla; Nd; lrk nj wms oksuq'
ldnka C fmdgEish

le,aish

Ca

i,a*

tfuka u ixfhda. myiqfjka yekau i|yd o wms ridhksl ixfla; we;=<;a jk


l%uhla Nd;d lruq' yhsrcka mrudKq folla yd Tlaiscka mrudKq tllska ie
we;s ixfhda.h jk c,h yekau i|yd wm fhdod .kafka H2O hkak h' fuh
c,fha ridhksl iQ;%h f,i ykajkq ,ef'
ridhksl iQ;%hl uQ, jHhl ixfla;h <g my<ska wxlhla wef;d;a bka
lafjkafka ixfhda.fha wKqjl we;s tu uQ,jHfha mrudKq ixLHdj h' tjeks
wxlhla fkdue;s k tu ixfhda.fha wKqjl we;af;a tu uQ,jHfha mrudKq tlla
nj h'
ksoiqkla f,i .;fyd;a .afldaiaj, ridhksl iQ;%h C6H12O6 f. ka woyia
jkafka .afldaia wKqjl ldnka mrudKq 6la yhsrcka mrudKq 12la iy Tlaiscka
mrudKq 6la we;s njhs'
ridhksl iQ;%fhka wKqjla ksrEmKh fkdjk wjia:d o we;' fidah laf,darhs
hkqfjka yekafjk fi Kq tjekakls' >k fidah laf,darhsj, tlsfklska
fjka jQ wKq ke;' tys we;af;a tlla yer tlla Na+ whk iy Cl- whkj,ska
iuka; whk ,sils' tu whk ,sfiys Na+ yd Cl- 1:1 wkqmd;fhka we;s neka
tys ridhksl iQ;%h NaCl f,i ,shkq ,ef'
fkdf,a fnodyeu i|yd h

74

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

ixhqc;dj weiqfrka ridhksl iQ;% ,su'


ixfhda. ie we;af;a uQ,jHj, mrudKq fyda whk nkaOkj,ska nefuks' tneka
ixfhda.hl iQ;%h ,sug tajdfha ixfhdack n, fyj;a ixhqc;d o; hq;= h' tu
ixfhdack n, ;=,kh jk m iQ;%h ,shkq ,ef'
yhsrckaj, ixhqc;dj 1 f'
Tlaisckaj, ixhqc;dj 2 ls'
f wkqj Tlaiscka mrudKq tlla iu. yhsrcka mrudKq folla ixfhdackh
h yels h'
fuh H2O f,i ,shkq ,ef'
khsrckaj, ixhqc;dj 3 ls'
f wkqj khsrcka mrudKq tlla iu. yhsrcka mrudKq 3 la ixfhdackh
h yels h'
fuh NH3 f,i ,shkq ,ef'
ldnka ys ixhqc;dj 4 ls' f wkqj C mrudKq tlla iu. yhsrcka mrudKq
4la ixfhdackh h yels h'
fuh CH4 f,i ,shkq ,ef'
mrudKql l%udxlh 1 isg 20 olajd uQ,jHj,g ;sh yels ixhqc;d j.=j
3'6 j.=j

mrudKql
l%udxlh
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

uQ,jHh

ixfla;h
H
He
Li
Be
B
C
N
O
F
Ne
Na
Mg
Al
Si

yhsrcka
yS,sh
,s;sh
fn,sh
fndafrdaka
ldnka
khsrcka
Tlaiscka
*afjdka
ksfhdaka
fidah
ue.aksish
weksh
is,slka
75

ixhqc;dj
1
0
1
2
3
4
3
2
1
0
1
2
3
4
fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

15
16
17
18
19
20

P
S
Cl
Ar
K
Ca

fmdia*ria
i,a*
laf,daka
wd.ka
fmdgEish
le,aish

5,3
6,2
7,1
0
1
2

f wkqj"
ixfhda.hl ridhksl iQ;%h ,sf is lrkq ,nkafka tajdfha ixfhdack n,
;=,kh jk m mrudKq inkaO lsu h' uQ,jH foflys ixfla;j, ol=Kq mi
my<ska" uQ,jHj, ixhqc;d udrelr ,sfuka fuh is lrkq ,ef'
01'

fidah laf,darhs
ixfla;h
ixhqc;dj

Na

Cl

Na1Cl1

02'

ridhksl iQ;%h
le,aish laf,darhs
ixfla;h
ixhqc;dj

NaCl
Ca

Cl

Ca1Cl2

03'

ridhksl iQ;%h
fidah Tlaihs
ixfla;h
ixhqc;dj

CaCl2
Na

Na2O1

04'

ridhksl iQ;%h
le,aish Tlaihs
ixfla;h
ixhqc;dj

Na2O
Ca

Ca2O2

05'

ridhksl iQ;%h
ue.akSish khsrhs
ixfla;h
ixhqc;dj

CaO
Mg

Mg3N2

ridhksl iQ;%h
fkdf,a fnodyeu i|yd h

Mg3N2

76

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

nyq mrudKql whk ^whk LKavl&


nyq mrudKql whkhla hkq wdfrdamKhla iys; lsish rgdjlg ieliqKq uQ,jH
mrudKq tl;=j ls'
3'7 j.=j
nyq mrudKql whkh
wefudaksh
yhsfrdaksh
khsf
yhsrckaldnfka (nhsldnfka)
yhsfrdlaihs
mzuex.fka
yhsrckai,af*a (nhsi,af*a)
lafrdaf
vhsfl%daf
i,af*a
ldnfka
fmdiafma

ridhksl iQ;%h
NH4+
H3O+
NO3HCO3OHMnO4HSO4CrO42Cr2O72SO42CO32PO43-

ixhqc;dj
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
3

nyq mrudKql whkj,ska iuka; my; lafjk ixfhda.j, iQ;% i,ld n,uq'
fidah khsf

fmdgEish ldnfka
Na NO3
+

ixhqc;dj

ixhqc;dj

NaNO3

ridhksl iQ;%h

ue.akSish khsf

K2CO3

NH4+ PO43-

ixhqc;dj

Mg1(NO3)2

ridhksl iQ;%h

wefudaksh fmdiafma
Mg2+ NO3-

ixhqc;dj

CO32-

K2CO3

NaNO3

ridhksl iQ;%h

K+

(NH4)3PO4

Mg(NO3)2

ridhksl iQ;%h

(NH4)3PO4

ixfhda.hl ridhksl iQ;%fha nyq mrudKql whk ^whk LKavl& tllg jvd
we;=<;a jk g tajd jryka ;=< ,shkq ,ef'

77

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

fkdf,a fnodyeu i|yd h

mod:fha jHqyh

78

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

wNHdih
01' my; lafjk jdlHj, ysia;eka mqrjkak'
i. mrudKqjl ialkaO l%udxlh 14la jk w;r tys mrudKql l%udxlh
6ls' tu mrudKqf bf,lafg%dak '''''''''''''''''''''''''''''''' la wvx.= f'
ii. uQ,jH mrudKqjl fm%dafgdak 19la o bf,lafg%dak 19la o kshqfg%dak
18la o wvx.= f' mrudKqf ialkaO l%udxlh '''''''''''''''''''''''''''''''' la f'
iii. mrudKqjl kHIafha wvx.= fm%dafgdak ixLHdf;a
ixLHdf;a tl;=j tys '''''''''''''''''''''''''''''''' f,i yekaf'

kshqfg%dak

02' wekshj, mrudKql l%udxlh 13 jk w;r tys ialkaO l%udxlh 27 ls'


w& wekshj, mrudKql l%udxlh yd ialkaO l%udxlh iu;
wdldrhg ,shkak'
wd& tu weksh mrudKqf wvx.= kshqfg%dak ixLHdj fldmuK o@
03' my; j.=j mqrjkak
uQ,jHh
31
15

mrudKqjl we;s
fm%dafgdak
.Kk

bf,lafg%dak
.Kk

kshqfg%dak
.Kk

7
3

Li

24
12

Mg

40
20

Ca

35
17

Cl

04' my; lafjk ixfhda.j, ridhksl iQ;% ,shkak'


iv. ,s;sh *afjdrhs
v. fn,sh laf,darhs
vi. weksh Tlaihs
vii. ue.akSish Tlaihs
viii. ldnka i,a*hs
79

fkdf,a fnodyeu i|yd h

ridhk oHdj

mod:fha jHqyh

05' my; lafjk ixfhda.j, ridhksl iQ;% ,shkak'


ix. wefudaksh laf,darhs
x. le,aish yhsfrdlaihs
xi. le,aish fmdiafma
xii. ue.akSish i,af*a
xiii. weksh khsf
xiv. fmdgEish mZuex.fka
xv. le,aish lafrdaf
xvi. wefudaksh vhslafrdf
xvii. fidah yhsrckaldnfka (fidah nhsldnfka)
xviii. fmdgEish ldnfka
06' my; lafjk uQ,jHj,g ;sh hq;= ixhqc;d fudkjd o @
1' ,s;sh
2' ldnka
3' le,aish
4' i,a*
5' laf,daka
07' wdj;s;d j.=jl fldgila my; laf' tys olajd we;af;a wod< uQ,jHj,
ksh; ridhksl ixfla; fkdf' tajd weiqfrka wid we;s m%Yakj,g
ms<s;=re imhkak'

A
Y

R
i. ksIal%sh jdhq f,i yeisfrk uQ,jH $ uQ,jHhka ykd.kak'
ii. Y ys ialkaO l%udxlh 35 f' tys we;s fm%dafgdak .Kk;a kshqfg%dak
.Kk;a fidhkak'
iii. R ys bf,lafg%dak kHdih ,shkak'
iv. A ys ixhqc;dj fldmuK o @
v. A yd Y m%;sl%shd lsfuka iefokq we;e hs Tn wfmalaId lrk ixfhda.
fha ridhksl iQ;%h ,shkak'
vi. f,dayuh uQ,jH folla k lrkak'
fkdf,a fnodyeu i|yd h

80

mod:fha jHqyh

ridhk oHdj

08' D, E, G, J, L, M, Q, R, yd T hk wdj;s;d j.=jg wh;a wkqhd; uQ,jH


kjhls' ;=kajk wdj;hg wh;a jk uQ,jhla jk R ksIal%sh jdhqjls'
i. fuu uQ,jH w;=ka tlu ldKavhg wh;a jk uQ,jH fol y`kdf.k
k lrkak'
ii. tu uQ,jH wdj;s;d j.=f l=uk ldKavhg wh;af o @
iii. fuu uQ,jH w;=ka oHq;a RK;dfjka je u uQ,jH k lrkak'
iv. E yd M w;r m%;sl%shdfjka iEfok ixfhda.fha iQ;%h ,shkak'
v. by; uQ,jH w;=ka ixhqc;d bf,lafg%dak y;rla we;s uQ,jHh
ykdf.k tys bf,lafg%dak kHdih ,shkak'
vi. fuu uQ,jH w;=ka by< u m%:u whkSlrK Yla;sh we;s uQ,jHh
k lrkak'

mdNdIsl jpk
bf,lafg%dak kHdih

Electronic configuration

iuia:dksl

Isotopes

wdj;s;d j.=j

Periodic table

wdj;

Periods

ldKav

Groups

ixhqc;dj

Valency

m%:u whkSlrK Yla;sh

First ionization energy

oaHq;a RK;dj

Electro negativity

f,day

Metals

wf,day

Non- metals

f,daydf,day

Metalloids

wd,sl

Acidic

NdIal

Basic

WNh.=kS

Amphoteric

81

fkdf,a fnodyeu i|yd h

You might also like