SEVDAH VE SEVDALNKA

BU KK MECMUANIN BYK AMACI

Uzun zamandr, yabanclara sevdalinkay ve sevdah yabanc grenlere uygun bir
ekilde verilerin bir yere toplanmasnn ihtiyac vard. Bu yzden tannm aydnlar ve
sevdalinka bilginlerinin kaleminden gelen sevdalinka ve sevdah hakknda en nemli
bilgileri zetlemeye altk. Bylece ilgi duyan herkes temel bilgi ve sevdalinka ve
sevdah diye adlandrlan fenomenler hakknda fikre sahip olabilir. Bu kk mecmuann,
sevdalinkaya kar ilgi duyanlara yararl, kltr mirasmzn bu esiz mcevherinin
korunmasna yardmc olacana inanyoruz.

Hazrlayanlar Semir Vrani mer Pobri

On yandaki bir ocuk Sevdah, babamn ark sylerken alad andr diyerek
Sevdah ve Sevdalinka nedir sorusunun en basit, en masum, en samimi ve ayn
zamanda en doru tanmn vermitir (OmerPobri)
Sevdalinka bizim hakkmzda olan arkdr (mer Pobri)
SEVDAH HAKKINDA
'Sevdah' (sevda, karasevda) kelimesi Trk dilinde akn hasretini ve azabn ifade
eder, kk ise Arapada 'sewd' kelimesinde bulunup 'siyah safra' anlamna gelir.
Eski Arap ve Yunan doktorlar, insan vcudunda bulunan temel drt elerden biri
olan siyah safrann insann duygusal hayatn etkilediini, melankoli ve huzursuzluu
uyandrdna inanyorlard. Bundan da Yunanca'daki 'melankoli' szc mecaz
anlamyla temel anlamn yansmasn oluturur: melanhlos - siyah safra. nsann
byle bir halini uyandran ak iin Trkede bu iki kavram semantik olarak yakndan
ilikindir. Bylece temel anlamnn iki boyutlu yansmasyla karmza kyor. Bu iki
anlamn balanmas sembolik-duygusal niteliklerinin bir kavramdan brne iirsel
olarak gemesinin srecini balatmtr. Sonu olarak zel lirik-psikolojik zelliklere
sahip olan yeni kavram domutur.

'Sevdah'kelimesiyle ifade edilen ak duygusuna, temel duygusal ynn

koruyarak topraklarmzda zaman ve mekan ierisinde slv-Bogomil hznl
geicilik duygusunun katks da olmutur. Bizim 'sevdah' her ne kadar hasret ve
acyla dolu olsa da o kadar hznl ve tatldr. Sevdah insann ak acsn ekemedii
noktada lmle eit olan ak sarholuu iinde kaybolduu ak duygusudur.
Bu ac, sevgiliye kavumak ve ulamak iin birok engel olduundan imknsz
olmasndan kaynaklanyor. Akn karsna bazen almas zor bir duvar gibi,
zaman ve mekan engelleri kar, bazen de bireysel, toplumsal, ailev, geleneksel ya
da duygusal engellerle karlalr. 'Sevdah' dierler tarafndan ektirilen ikence
olarak kendini gsterir, ayn zamanda insann akn beyhude olduu bilincinde
olup mazoist bir ak anlayyla kendi kendine ektirdii ac olarak da alglanabilir.
(Muhsin Rizvi, edebiyat tarihisi)
"Bana gre 'sevdah' grnmez ve insann etrafn eviren "auradr", fakat gzellii
kendi hayatnn bir paras olarak gren herkes en kk mekanda ve en kk biimde
'sevdah' hisedebilir.
Bu, hayata iyimser bakan, yle yaayan ve o erevede gzellik ve memnuniyet
unsurlarn bulanlara Allah vergisidir.

Cann 'sevdah' gzelliiyle fazlasyla dolduu zaman 'sevdalinka' en iyi tazeleyici

unsurdur: 'Canm tazelemek iin ala ark sylesene'.
'Sevdah' sadece bir kelime deildir, canlarn snrsz geniliinde neenin zerelerini
bulup onlarla mozayik yaparak, kendilerine hayat gzel klan hayal gzellik muhitidir.
Hayat, maalesef sadece aktan ibaret deil, 'sevdah'm en st noktas olan
sevdalinka
sadece ak arks deildir. 'Sevdah' Bonaklarn hayat tarz, sevdalinka ise Bonaklarn
yaantlarnn tarih ktibidir." (mer Pobri, mzisyen)

Sevdalinka ve onun geliimi hakknda

Sevdalinka' Bonak, ehirli ak arksdr. 'Bonak'szc sevdalinkann
otantiini, 'ehirli' ehirliliini, 'ak'szc ise ieriinin konusunu belirler.' (mer Pobri,
mzisyen)
Sevdalinka arklar bizim ilk yceliimiz idi'
(Zulfikar-Zuko Cumhur)
"...Sevdalinka sadece ak hakknda bir ark olmayp, o 'sevdah' hakknda
bir arkdr. Bunun iinde onun zellii ve temeli bulunur. O slav ve Dou'nun duygusal
bulumas ve birlemesinin arksdr: iindeki tutkunun iddeti, gzellik potansyeli ve
younluuyla Doulu, tesellisiz duygusall ve ruhsaln geniliiyle slavdr. iirsel
karakterine gre sevdalinkann balad trnn neminden, onun bir olayn brakt
acl duygunun ve trajedinin boyutu da var. Aralarndaki fark, sevdalinkann gelien olay
rgsnn olmamasnda bulunur. Sevdalinkadaki olay daha ok bilinaltnda bulunan,
ksaltlm ve iinden akn geliecei ksmetin lirik-erotik k noktas olan sebep ya da
zet olarak karmza kar. Bazen de sevdalinka duygularla dolu lirik potansyeli tayan
ve ak acs ve hasret haykryla biten olay ya da olayn bir parasnn yeniden
yaanmasn anlatr. Bundan dolay sevdalinka, duygusal-znel alanda olay zaman d
olarak izleyen kadnn lirik monologudur. Sevdalinka kadnn kendi duygularnn
resonans, hayat ve akn yorumudur." (Muhsin Rizvi, edebiyat tarihisi)
"Onun gzellii karsnda sessiz kalrsn. O akn derdini ve kahrn en gzel kokulu
ieklere evirir"
{Salih Trbonja-Sevdi, Mostarl air)
"Mslman lirik arks olan sevdalinka bizim halk edebiyatmzn ta mcevheridir.
Sevdalinka iktisad ve madd olarak (esnaf-ticari) verimli ve slam-Orta Dou'nun etkisi
altnda olan ortamda gelimi olan ehir arksdr. Bu yzden sevdalinkada, zellikle
onun melodik yapsnda Douya zgn unsurlarn katklar grnr. Lirik yaps,
duygusalnn tr, sembolizmi, hayal dnyas, arketipleri, btn bu unsurlar, BosnaHersek'in etno-kltr birliinin halk miras olan kltrel-geleneksel temellerinden
kaynaklanr. Sevdalinkann her yerde herkes tarafndan kendi mal olarak kabul
edilmesi bunu desteklemektedir."
"Mzik nde kendimi kaybettiim kadar hibir eyde kendimi kaybetmem, tm
mziklerden tek sevdalinka var

(van Lovrenovi, edebiyat)

SEVDALNKA- CAN KONUMASI
EZAN LAH KASDE - SEVDALNKA
Hazreti Bilann "Allahu Ekber" syleyii dnyada okunan ilk ezan'dr. Ezann
ahengi vardr.. ..Namaza davet edilii zaman ahenkli, gzel, tatl sesle davet edilir.
Mminler Kur'an mesajlarnn gzelliini ve ieriini alglayarak, Yce Allah' ve
son peygamberi Hazreti Muhamed'i birok ekil arasnda ilahilerle yceltmeye
baladlar. Demek ki ilahiler din arklardr ve din mnasebetiyle okunur.
Mslmanlar yaptklar her eyi Allah'n adna yaparlar. , sava, ak, nee, keder
gibi hayatn dnyev olgular kaside adl zel mzik-iir trleriyle ifade edilirdi.
Kasideler ise genellikle sylenir ya da sunulur.
Osmanllar 1463 ylnda Bosna'ya geldiklerinde islamiyetin izlerini bulmulardr.
Tccar ve seyyarlarn Bosnaya getirdikleri slam dini Bosna kilisesinin taraftarlar
Patarenler

tarafndan

kabul

edilmekteydi.

Patarenler,

tpk

bugnk

Bosna

mslmanlar olduu gibi iki hiristiyan medeniyeti arasnda kalp srnyorlard. O

zamanki Bosna halk olan Patarenler slam dinine snmlardr.
Bosna mslmanlar, slamn deerini kavrayp ataerkil terbiyeyi kaynak, beden
ve ruh temizliini yaamn temel koulu, nezaketi adet olarak kabul ederek zel bir
zihniyet oluturmulardr. Bu zihniyet ise Bosna arks sevdalinka iin doal ereve
oluturmutur.
Sevdalinka hayatn iyi ve kt olaylarn anlatarak zamanla Bonaklarn can
konumas olmutur. Sevdalinkann sz ok deerli olup mzii de zel, Bosna'ya
zgndr. Bonaklar dnyann hi bir yerinde olmayan orjinal, otantik bir mzik ifadesi
icat etmilerdir.
Sevdalinka, ticar yollardan, hanlar ve konaklardan, gazalardan, meclisler ve
enliklerden, akam dertlerinden, Bosna vadilerinden, tepeler ve nehirlerinden
gemitir. Kendi gzelliiyle halk tarafndan kabul edilip Ugar, Macar, Srp, Hrvat,
ispanyol, Meksikan ve fazlasyla Doulu arklarn basks altndan kp Bonak arks
olarak gnmze ulamtr.
Bu anlatlanlara gre sevdalinkann sadece bir mslman arks olduu
sylenebilir. Sevdalikann kkeni asndan bu doru, fakat geliimi asndan deil.
Hepimiz onu sever, savunuruz. Bazen de karsna karz. Sevdalinkann korunmas

iin tek yol bizim, Bonaklar'n ona bakmamz, kkn sevgiyle sulamamzdr." (mer
Pobri, mzisyen)
"Sevdalinka szl edebiyatmzn ve halk sanatmzn en gsterili trdr. Byle
bir ark, islamiyeti kabul eden halkn arasnda Dou hayat tarz tmyle anlald
zaman, btn gerekli kurumlaryla ehir ortam oluturulduu srada, iinde
sahibinin imknlarna gre ardakl bahe, kapckla evrilmi avlu, ak penceresi gibi
zel yerleri olan evlerin olduu mahalelerin tamamen inaat edildiinde, ksacas
sevdalinkada anlatlan mekanda hayatn gelimeye balad zaman, ancak ortaya
kabilirdi. Bu zaman, sevdalinkann altn dnemi, on altnc yzyln banda, daha
dorusu Osmanllarn Bosna'ya geldiklerinden elli yl kadar getikten sonra balayp, 1878
ylna, Avusturiya-Macarstan tarafndan Bosna-Hersek' in igal edilmesine kadar, yani
halkn hayatnda pek deiiklik yokken devam eder. O dnemden sonras ise
sevdalinkann tamamen yok olmamasna ramen Bat yaam kltrnn girmesiyle bu
arknn doduu hayat tarz ve onun serbeste geliebilmesi iin alt yapsn oluturan
koular ortadan kalkar.
Yzyllarca sren uzun hayat boyunca farkl toplumsal tabakalarda yaratlmakta
olan sevdalinka kz ve olan bulumasnda, dnlerde, oyunlarda, aile toplantlarnda,
tefferrlerde, yollarda, avluda, bahede, ev odalarnda, hanlarda, mahaleden
geerken, ata binerken, avlarken, ehir kalelerinde, hapiste, gazalarda, yabanc gk
altnda ....sylenmekteydi.
slam ahlknn gerektirdii gibi kadnn d hayatdan kat ayrm, mslman
ehirlerdeki yerleme kltrn etkilemitir. Bu durum, hemen hemen btn ehir
sakinlerinin oturma tarzna yansrd: kadn yzlerinin diardakilerden saklanmas, kz
yandakilerin evdeki erkek akrabasndan saklanmak iin zenginlerin evlerinde erkekler
ve kadnlar iin zel odalar bazen de binalar (selamlk ve haremlik), yksek duvarlarla
evrilmi zel avlular vard. Yine de ehirde yaayan kz ve erkekler arasnda zel ak
bulumalar; yeri, zaman, kurallar belli tanma ve grme mmknd. Bu grmeler
belli gnlerde en ok cuma gnnde, kapda ya da sokaa doru konulmu tahta
parmaklklarla kapal pencerelerden yaplrd. Ak grmeleri iin ayrlm gnlerde gen
erkekler sokaklardan geerdi, kzlar ise pencerede ya da yarm alm kapda
durmaktayd. Bu tr ak tanmalarnda anlama yollarndan biri ark, sevdalinkayd.
Pencerenin, bahe ya da avlu duvarnn iinden kz sesi arkyla erkek sesine karlk
verirdi.
Vezin asndan sevdalinkalar, farklklar gsterir- gnmze kadar dizenin en

seyrek ekillerini getirerek sevdalinka alt tane vezin eklinde bulunabilir: on heceli,
rnein: 'Uzeh djugum i mastrafu, podjoh na vodu.'; on bir heceli, rnein:'Ja kakva je
Djulbegova kaduna'; simetrik ve lirik on heceli vezinler, rnein: 'Djevojka vice sa visoka
brda' ve simetrik olmayan, seyrek olan sekiz heceli vezinler': Ja svu noc lezah, ne
zaspah'; halk iirimizde ve sevdalinkadaki en yaygn vezinler ise simetrik olan sekiz heceliler
:'Put putuje Latif-aga' ve simetrik olmayan epik on heceli vezinler:'Posetala Hana
Pehlivana.' (Munib Maglayli, edebiyat tarihisi)
"Sevdalinka st tabaka mslmanlarn arks olup szlerinde onlarn ailelerinin
ve zel isimleri duyulur...Sevdalinkada anlatlan mekanlardan bu arknn kkeni
nereden geldii bellidir: Miljacka nehri, Bentba, Sarai ve Kovai semtleri, karanlk
sokaklar, byk kaplar, zel iekler, smbller ve gller, yksek, Trk tipi evler, camiler
ve ihml edilmi mezarlar. Bosna-Hersek ehir arks bugn yok olmak zere olan
mslman st tabakalara aittir, ayn zamanda onlarn mslman, ortodoks ve katolik
adalarna da aittir. ehirli ve st tabakaya ait sevdalinkann Trk-Doulu ehir kltr
iinde yaayan mslman ve hiristiyan alt tabakalar tarafndan kabul edilmi olmas
beklenmi bir durumdur."
'Lirik ve mzik sanatnn yaratt en ince, en gze) ey'
(Gerhard Gesemann, Slvist)
"Sevdalinka Bonaklarn geleneinde iki k arasndaki sevgi, hayatn en yce ve
en anlaml boyutu olan 'sevdah'lar hakknda ark olarak bilinir. Sevdalinka, yaamn en
gl ve en ince yan olan sevdah ile bu halkn zihniyetine kltr ve ycelik katmtr....
Bugn sevdalinka kelimesi denince ilk olarak ihtiaml sunulmasyla bilinen melodi
akla gelir. Bu melodi, iimizde eski Bosna ve bir ok arkyla aktarlan onun muhteem
gemiinin hatrasn uyandrr.Bu arknn her tr betimlenmesi Trk dnemindeki ve
Avusturya hkmdarl altndaki eski Bosnay akla getirmekte.

Sevdalinka en dar

anlamyla sz ve mzik folklorunun lirik-iirsel ve ahenkli trlerin muhteem bir karm

olup merkezinde iki gen arasndaki ak 'sevdah' ile anlatmakta. Kkeni ve ilham
aktan gelmesiyle beraber bu ark sadece bu konuyla kalmaz. Sevdalinka kltrel,
ehirli, belgesel, yerel ve zel unsurlaryla kk olan ak duygusunu amtr. Mzik ve
sz gelenei iinde be yzyl boyunca davamlln srdren sevdalinka Bonaklarn
ruh kltrnn bir ok biimin ve ieriinin gstergesi olmutur. ...Her sevdalinkayla
kendimizi, kendi ruhumuzun gizemlerini kef ediyoruz. Onun estetik yapsnn
zellii alglama akldr. O yzden bu ark Bonaklarn mzik ve sz geleneinin,
onlarn psikolojisi ve zihniyetinin gstergesidir. Onun ritm ve dizeleriyle zdelemek,

onun szleri zerinde durmak, onun btn iirsel kuruntusunu ve metafizik prltsn
canlandrmak gerekiyor. .. .Sevdalinka insan iinde en ince ve en yce duygular ve
ruhsal halleri uyandrr: neeyi, rahatl, kendimizle memnun olduumuz zamanlar,
hayatmzda o kadar yakn olan ama ayn zamanda ulalamaz anlar anlatr.
Sevdalinka muhteem Johan Sebastian Bach gibi- evrenin ve insann birlemesi,
ycelik ve mutluluk

duygusudur.

O,

insann hayatnda yeri ve misyonunu

sorgulamasnn, hzn uyandran tkenmez lirik potansiyeldir. ...nsan ruhunun,

yorumcusundan,

onu

syleyen

ve

alandan

candan

gayret

gerektiren

sevdalikann derecesine ulamas gerekir. imdi de zamanmzda ok dinlenen ve

usta yorumcusu olan Himzo Polo vina tarafndan muhteem sy lenilmesiy le nl olan
sevdalinkay hatrmza getirelim: "ima Y jada k'o kad akam pada, kad mahale fenjere
zapale, kad saz bije pozna jacije, kad tanahni drhu adrvani.. ."('Akam gelince,
mahalelerin fenerleri yakld zaman, ge yatslarda sazn alndnda, ince
adrvanlarn titredii srada ortaya kan acdan daha by var m...)" (Raid
Duri, edebiyat tarihisi)
"Sevdalinka (ak arks, aka dair ark) Bosna mslmanlarm kltrnde zel
bir rl oynar. O, iinde otantik halk varlnn btn kendi duyarlyla ve hayata ve
tm insanlara ait trajedisiyle z mzik-edebiyat-dil eklinde yer ald halk
sarkdr. Sevdalinka, Bosna ar evresinin, onun pazar ve dkanlarnn, mahalle ve
bahelerinin, kaynak ve nehirlerinin, erkek ve kzlarnn, onlarn gzellii, genlii ve
sevdalarnn zeliini ve zgnln ifade etmekteydi. Bu arkda hayat ve genlik
gzellii, ak ve hayat acs tekrar edilmez, sanatsal ve inandrc bir ekilde, kelime ve
deyim gzelliine ve gerekliine ulalarak anlatlmtr. Sevdalinka iinde Osmanl
dnemindeki Bosna ehir ve kasabalarnn konumasn sanat ile biraz deitirilmi
eklinde tanrz, bu konumann nabzm ve ritmini hissederiz. Bu konumada kendini belli
etmeyen halk anlatcs, duygunun z gzelliinin nektarlarn iip kokularn
koklayarak duygularn zgnl ve onlarn ifade eden szler arasndaki dengeye
ulamtr. Edebiyat-tarih asndan sevdalinka aratrmalar, bu arknn Bonak
mahallelerinde ve arlarnda oluup gelitiini ve bu ortamn yaam tarznn, hayat ve
ak anlaynn ifadesi olduunu gstermitir. Onun odaklar, ilk bata Saraybosna ve
Bosna Paalnn dier byk ve kk kasabalar gibi Dou kltrn madd ve manev
merkezleridir." (Cevad Yahi, dil bilimcisi)
Sevdalinka erkek ve kadn ortak ark trn oluturmaktadr. O, neeli ve zntl
zamanlarda, bir mzik aleti eliinde ya da mzik elii olmadan, biresel olarak ya da

koroyla sylenen ve genellikle ak gibi ince duygular ifade eden arkdr. Her
sevdalinkann kendine zel melodisi varken hepsi bir folklor unsuru ve Doulu ifade
renklerini tar. Hareketli, bazen de hayallerle dolu, zel, yer yer duyumsal ve manev
deerlerle dolu bu lirik iir formu Bosna halkna zgndr. z sevdalinka alakla yer
vermeden en yce duygulardan bahseder. Bu ark ak duygularyla beraber estetik,
din, vatanperver, toplumsal ve ahlk duygular ifde eder. Anlatcsnn bazen hayallere
dald halde sevdalinka gereki bir arkdr. Konular ve motifleri bir ok zaman gnlk
hayatdan alnr. Gney-Slav lirik halk arklarndaki slp ile ierik arasndaki uyumun
kayna iin Kreimir Gregoriyevi'in syledii 'Ani durumlarda ortaya kt iin'
szleri sevdalinka iin de geerlidir. Sevdalinka, Bosna-Hersek halknn duygusal
hayatnn en gl tandr. Sevdalinkann dzgn ve doru bir ekilde yorumlanmas
iin iyi bir ses yannda zel teknik eitimi ve his gerekir, bundan dolay Bosna -Hersek'de
yzyllar boyunca ses mziine byk nem verilmektedir." (Smail Bali, Trkolog ve
kltr tarihisi)
"Sevdalinka, halkn en geni kitleleri arasnda yaygnlanm ve hala yaygn
olan arkdr. Onun ehir arks olarak, yani ehir merkezlerinde ortaya km
olmasna ramen, kylere ve en uzak yerlere de ulamtr. Bu ark zel sz ve
mzik deerlere sahiptir. Aslnda o iimizde doar ve bahsettiimiz TV programnda
Zuko Cumhur ile benim syledii gibi: onu seven ve syleyen atalarmzdan bize
miras olarak kald iin iimizde dolar. Fakat onun hakknda baz eyler de
sonradan renilir. Demek ki kimi eyler sonradan renilmi kimisi de miras olarak
kalmtr. Kkeniyle ehir ortamna bal olduu halde bu ark ok yaygn olup farkl
tabakalar tarafndan sylenir. Aslnda sevdalinka onunla zdeleen her insann
maldr." (Safet sovi, sevdalinka yorumcusu)
"1194 (1780/81) yllnda gen kad efendilerin grubu: Hacimusi (Hacimusazade),
Abdullah-efendi, Alikadii (Alikadizadeler), mftnn enitesi Kureviya (Kurevizade),
Abdurahman ve Salih-aa, Lutfulah uri (Kurkizade), Muteveli (Mutevelizade),
Sleyman Ablagija, smail Hanci, Dukatar, Fazlagi ve dierleri- toplam on yedi kii
aralarnda anlaarak haftada iki defa mahkeme kahyas, mulann oullar, sa-be ve bir
ka onlarn arkada ve tandklarnn katld helva sohbetleri organize ederlerdi. Ksaca
orada yedi sofra kurulur, zerlerine eitli yemeklerin yirmier otuzar sahan olur,
yanlarnda mzik alnr, sevdalinka sylenir ve aka yaplr, ve btn bunlar iin 40-50
kuru harcanr.' (Mula Mustafa Baeskiya, Eski Saraybosna kronikisi, 18. yzyl)
"...Beden, duyular, fikirler, ruh, btn bunlar unutmayan arkmz olduu iin,

bizim sevdalinka iinde mahcubiyet, onur, drstlk ve karakteri yok etmeden ak

direnmekte.

Bylece sevdalinka akn tkenmemesine yardmc olup, annelerimizi de

destekleyerek bizim bugn burada btn doal ve toplumsal felaketlere kar var
olmamz salad." (Mustafa Spahi, imam ve plitolog)
Sevdalinkann mzik zellikleri ve onun yorum (yorumlama) tarz
"Sevdalinkann kat kurallar erevesine konulmas zor, dn arks, ninni
gibi zel linka durumlarda sylenen ark tipi de deil. Sevday, ak anlatan her
ark olabilir: bu sylenme tarzna baldr, ama yine de sevdalinkann da sadece
kendine zgn mzik zellikleri vardr. Her eyden nce 'ar ikinci' arkya sevdah
arln, uzak ufuklarn ve bilinmeyen memleketlerin gzelliini, gereklemeyen
hayallerin huzursuzluunu, hasret acsn, ve ifade edilmesi zor olan bir ok eyi
veren aradr. Ben ksaca buna 'ar ikinci' (yan yana olan iki nota arasndaki fasla)
derim.
Sevdalinkann mzik zellikleri unlardr:
a)

Ar ikinci

b) kinci derecede biten miksolidik, majr ve harmonik minr skalas

c)

Alterasyon

d) Koloratr
e) Geni nefese sahip cmleler
Ben birinci plana ar ikinciyi koymutum, nk o olaanst bir gle
dinleyicinin kulaklarna vurur, onun dikkatini eker ve bilincine arpar; ar ikinci
sevdalinkann melodi tonunun zelliidir ve sylenmesine Dou renklerini katar; o,
Yakn Dou kltr erevesindeki benzer mzik ierii olan arklar birletiren
unsurdur.
... Sevdalinka melodi olarak, sesli grng olarak da varolabilir, fakat gerek
varlna yorumcusu tarafndan sylendii srada ular. Sevdalinka herkes tarafndan
sylenilmez. Onu sylemek iin sesi gzel olan ve iyi arkc olmak yeterli deil, her
eyden nce sanat olmak lazm, dinleyicileri arasnda olduu gibi arkclar arasnda
sanatlar nadirdir. Bu arknn ve sanat yorumcusunu dinlenmesi gerekten zel bir
zevktir, katksz duygu ve hassasiyet ile youn olaanst ruh halidir." (Vlado Miloevi,
etnomzikolog ve besteci)
"...

arky dzgn bir ekilde sylemek yeterli deil, bunun fazlas da

var: arknn i dokumuna ulamak lazm. Madenin tabakalar olduu gibi

arknn da tabakalar var.
vardr.

Ona

gerekir.

kadar

arknn her birisinin, en ktsnn bile i yaps

ulamay

bilmek

gerekir.

Ulamak

isteini

gstermek

Sizin byle bir jeoloji ya da anatomi ile megul olduunuz zaman,

arkya girdiiniz ve arknn size girdiinde, byle bir ark dierlerin nnde
sylediiniz

zaman

onlar

da

sevdalinkann

ylesine

bir

ark

olmadn,

arkdan fazla olduunu anlayacaklardr. Demek ki arky 'getirmek' lazmdr."

(Himzo Polovina, yorumcu ve sevdalinka mirasls)
'Sevdalinkay doru syleyecek olan yorumcular nldr; fakat onu i titreme
olmadan sylyorlar. Bu ark yapmackla yer vermeden kibar ve ince bir ekilde
sylenir.
(Tomara Karaa-Beljak, etnomzikolog) "Sevdalinkann temelini oluturan mzik
unsurlar nedir ve nerede belli olur diye

bir soru sorulursa, en basit cevap aadakiler

olurdu:
a)

Melodinin "ambitus"u, aratrmaya gre sevdalinkann gidiatnn en kk

muhiti be tondan ibaret, en by ise dokuz tondan oluur (nonakort).

b) Melodi-fasla ierii
c)

Aralarndaki ton ilikileri"

(Tamara Karaa-Beljak, etnomzikolog)

SEVDALNKA HAKKINDA SYLENLENLER

"Sevdalinka , yan masadaki insann yksek sesle syledikleri fakat senin
duyamadn arkdr!"
(Abdullah Sidran)
"Sevdalinka iinde ne kadar ok can gzellii ve incelii vardr! Sadece onun d
grnne bakmayn. Onun iinde saklanm incelik ve nezaket, kzarm
yanaklarn mahcubiyeti de vardr. inde sayg ve kibar mtevazilikten, ate gibi
yanan gururdan da var. inde de hayr iin ak, geni gnlden, doa gzellii iin
hayretten de var.

Nihayet iinde dier tarafta nadiren bulunan insanlar arasndaki

ilikilerde dikkatli ve kardee ince bir tn vardr. Bundan dolay sevdalinka bizim
hayatmzda, kabuk iinde parlakln pek yaknda kaybetmeyecek olan inci gibidir."
(Hamza Hutno, edebiyat)

" Babamn anlatklarna gre Trk parlamentosunun ilk topland zaman Fehim
efendi Cumii btn Bosna-Hersek temsilcilerini akam yemeine davet etmitir. 0
srada Fehim efendi birisinden stanbul'da iyi arkc olarak bilinen bir Saraybosnal
kadnn bulunduunu duymutur. Kendi misafirlerine tam bir Bonak akam yemei
yaptrmak iin paray ve zahmeti hi dnmeden konana bu bayan arkcy
getirtmitir. Misafirler arasnda kendi iki sofrasyla Hikmet1 de vard, nk onun iin
akamclksz enlik de olmazd. Bu zaafn herkes bilirdi ama ona kt bakmazd. Babam,
btn gece, arkcnn ve sazcnn ark syledii srada Hikmeti ve onun ruh halini
seyrettiini anlatr. Hikmet, onda nadiren grlen sakin bir ekilde oturuyor, ciddi ciddi
bakyor, byk saygyla ve ocuka bir hayretle her eyi dinliyordu. Saraybosnal, bir
ok msra arsnda unu da syledi:
Annem kahret onu, ben de onu kahredeceim, Fakat dur ben ilk balayacam:
Gslerim ona hapis olsun...
Bunu duyan Hikmet ayaa kalkp byk heyecanla: 'Benim halkm en byk
ir' diye bararak oradakilere Arap belagatna gre o iirin gzelliklerini anlatmaya
balamtr.

Hikmetin o ark iinde neler bulduuna herkes hayret etmi..."

(Safet-bey Baagi, trihi ve edebiyat)

"Yabanclar tarafndan bir ark sylemesi rica edilen bizim bir entelektel
sevdalinka arkcsnn kt duruma dp bundan kamak iin frsat aradn
grdm. Sonra o merakl insanlarn ricasna neden karlk vermedii sorulduunda,
gerekten 'YAPAMADIINI' syledi. Bu arknn sadece Avrupallara gre
1

Arif Hikmet Bey Rizvanbegovi-Stoevi, Trke iir yazan Bonak airi. 1903

ylnda lmtr.