Hidraulika

1. Program

U Splitu, 2.11.2015.

Izradili: Anela abi, Ante Lasi, Marina

Proli i Dolores Klari

SADRAJ
SADRAJ

1. PROGRAMSKI ZADATAK..

2. TEHNIKI OPIS

3. HIDRAULIKI PRORAUN ..........

3.1. PRORAUN BRZOTOKA

3.1.1. JEDNOLIKO TEENJE U BRZOTOKU..

3.1.2. KRITINA DUBINA

3.1.3. NEJEDNOLIKO TEENJE U BRZOTOKU...

3.2. PRORAUN DONJE VODE SLAPITA....

3.3. PRORAUN UKOPAVANJA BUNICE...

12

4. PROJEKTNO RJEENJE SLAPITA I BUNICE...

16

2. TEHNIKI OPIS
Programskim zadatkom odreuje se rjeenje slapita izmeu horizontalnih poteza
kaskada . Rjeenje ukljuuje dimenzioniranje bunice koja e omoguiti umirenje strujanja, a
to trai i odreeno produbljenje same bunice.
Postupak rjeavanja:

Za zadane parametre se izrauna kritina dubina preko Froudovog broja tono na

prijelazu iz horizontalnog dijela na brzotok i ona iznosi yc = 1,3572 m . Nadalje je
relacijom iz yc izraunata odgovarajua kritina dubina za brzotok dc = 1,6433 m.

Normalna dubina dn =0,2828 m u brzotoku, dobivena je tablino iteracijom u Excelu uz

pretpostavku stacionarnog teenja Ie = I = Io.

Vodno lice u brzotoku dobivamo tako da odabiremo dubinu, te za nju dobivamo l, to

predstavlja poziciju na brzotoku gdje e se pojaviti naa odabrana dubina, s obzirom
na geometrijske parameter poznate iz zadatka.

Slian postupak se primjeni i za uzvodnu dionicu (od yc) ime se odredi donja voda .
Poetno se pretpostavi duljina slapita Ls = 30 m, a pogaanjem do zadovoljavanja
geometrije odreena je dubina na prijelazu iz slapita u mirni tok traena dubina je
t = 2,8321 m.

Iterativni proraun ukopavanja bunice i odreivanja duljine slapita prezentiran je u

podnaslovu 3.3.

U ovom programu uzet je koeficijent sigurnosti = 1,1 za potopljenost vodnog skoka,

kao odnos izmeu stvarne dubine (t+d) u mirnom reimu i proraunskog y2 na kraju
vodnog skoka. Na osnovu odabrano je produbljenje d = 1,7 m, (t+d)=4,5321 i
konjugirane dubine y1 = 0,2837 m i y2 = 4,0592 m, te je izraunata traena duljina
vodnog skoka Ls = 22,653 m.

Duljina bunice odreena je kao 10 % vea od duljine na kojoj nastaje vodni skok,
dakle LB = 24,91 m (odabrano LB = 25,00 m).

Projektno rjeenje koje ukljuuje sve traene i opisanim postupkom dobivene veliine
prikazano je u prilogu.

3. HIDRAULIKI PRORAUN
3.1. Proraun brzotoka
Zadane veliine:

protok: Q = 58 m3/s

Strickler-ov koeficijent: K = 45

geometrija poprenog presjeka: B = 12 m (slika 3.1.)

Coriollisov koeficijent: 1.05

Slika 3.1: Popreni presjek korita

3.1.1. Jednoliko teenje u brzotoku

Za zadane podatke i pretpostavku stacionarnog teenja u brzotoku normalna dubina se
izraunava iterativno.
Ie = I = I o
dz 22

1,467
dx 15
arctg ( I 0 ) 55,71
I0

dz I 0 dx

I 0 cos( ) 1,467 cos(55,71) 0,8265

dl
dl
A d B
O B 2d
A
R
O
J0

2
3

Q A v K A R J0 K

A3
O

QK

5
3

d B

J0

5
3

( B 2d )

2
3

3
5

2
3

Q ( B 2d )

2
3

J0 d

K B 3 J 0

Iz navedenog izraza iteracijom se izrauna normalna dubina u kanalu.

d IZRAUNATO = 0,2828 m

3.1.2. Kritina dubina

yc ?

Fr 1 Froudov broj za kritino teenje

Q 2 3 1,05 58 2

1,3572m
g B2
9,81 12 2
yc
1,8307
dc

1,6433m
3 cos( )
3 cos(55,71)
yc 3

kritina dubina na horizontalnom dijelu

kritina dubina u brzotoku

3.1.3. Nejednoliko teenje u brzotoku

Sa prethodno izraunatim dc i dn traimo vodno lice za brzotok.
dH
Je 0
dl

Je

v2
K R
2

4
3

dinamika jednadba za nejednoliko stacionarno strujanje u brzotoku

gradijent linije energije odreen Strickler-ovom formulom

v2
2
g

dcos
(

Slika 3.2. Nejednoliko teenje u brzotoku

Ukupna energija jedininog elementa tekuine jednaka je:

4

H z Hs
dH
J e
dl
dH dz dH s

dl
dl
dl
dz dH s

J e
dl
dl
dH s
J0
J e
dl
dH s
J0 Je
dl

H S
J0 Je ,
l
gdje je: J e - prosjeni gradijent linije energije na dionici duine l ,
J 0 - gradijent nagiba dna kanala,
H S - razlika specifine energije od poetka do kraja dionice.

U obliku konanih razlika:

Izmeu dva presjeka s poznatim (ili odabranim) dubinama, a time i poznatim svim
geometrijskim i hidraulikim parametrima za zadani protok, razmak presjeka l treba
odrediti koritenjem izraza:
l

H S

J0 Je

gdje je srednja vrijednost gradijenta linije energije jednaka:

J J e2
J e e1
.
2
v2
Je 2
K * R4/3

Proraun vrimo sljedeim postupkom:

Razlika normalne i kritine dubine se podijeli na proizvoljan broj toaka za koje se potom
izraunavaju specifine energije prema izrazu H s d cos

v2
, gdje je d*cos vertikalna
2 g

projekcija stvarne dubine d. Nadalje se proraunava poloaj toke na kosini, te horizontalna

projekcija x. Na osnovi poznatih geometrijskih uvjeta korita i poloajne visine z0 = z1 ,
pogaanjem vrijednosti dubine dobit e se iznos energije u poetnoj toki slapita.

U proraunu vodnog lica primjenom krivulje specifine energije primjenjuju se slijedee

formule te se dobiveni podaci stavljaju u tablicu radi jednostavnijeg crtanja grafa vodnog lica
u Excel-u ( Tablica 3.1.).
A = b * d (m2)
O = b + 2d (m)
R = A / O (m)
v = Q / A (m/s)
Hs = d * cos + v2/2g (m)
Hs = Hs2 Hs1 (m)
v2
Je 2
K * R4/3
Je
l

J e1 J e 2
2
H S
J0 Je

(m)

x = l * cos (m)
z = z0 - l * sin (m n. m.)
h = z + d * cos (m n.m.)
H = z + Hs (m n. m.)

Tablica 3.1. Proraun energije u brzotoku

3.2. Proraun donje vode slapita

Postupak je slian postupku prorauna za gornju vodu. Idemo u suprotnom smjeru od
yc kritine dubine do prijelaza na donju kaskadu prema slapitu sa proizvoljnim y. Trai se
vrijednost dubine na prijelazu iz slapita u mirni tok t. Proraun je izveden takoer u Excelu
(Tablica 3.2.).

Slika 3.3. Uzduni presjek kanala na dionici dx

Za nejednoliko stacionarno blago promjenjivo strujanje u blago nagnutim koritima vrijedi
dinamika jednadba:
dH
Ie 0
dx

Ukupna energija jedininog elementa tekuine jednaka je:

H z Hs
dH
I e
dx
dH dz dH s

dx dx
dx
dH
dz
s

I e
dx
dx
dH s
I0
I e
dx
dH s
I0 Ie
dx

U obliku konanih razlika:

H S
I0 Ie ,
x

gdje je:

- prosjeni nagib linije energije na dionici duine x ,

I 0 - nagib dna kanala,
H S - razlika specifine energije od poetka do kraja dionice.
Ie

Izmeu dva presjeka s poznatim (ili odabranim) dubinama, a time i poznatim svim
geometrijskim i hidraulikim parametrima za zadani protok, razmak presjeka x treba
odrediti koritenjem izraza:
x

H S

I0 Ie

gdje je srednja vrijednost gradijenta linije energije jednaka:

I I e2
I e e1
.
2
U proraunu vodnog lica primjenom krivulje specifine energije primjenjuju se slijedee
formule te se dobiveni podaci stavljaju u tablicu radi jednostavnijeg crtanja grafa vodnog lica
u Excel-u ( Tablica 3.2.).
A = b * d (m2)
O = b + 2d (m)
R = A / O (m)
v = Q / A (m/s)
Hs y

v2
2 g

v2
K 2 R4/3
H s
x
I0 Ie
Ie

Ie

I e1 I e 2
2

Hs = Hs2 Hs1 (m)

z = z0 - x * I0 (m n. m.)
h = z + y (m n.m.)
H = z + Hs (m n. m.)

Tablica 3.2. Proraun vodnog lica u mirnom reimu uzvodno od kritine dubine

10

3.3. Proraun ukopavanja bunice

Slika 3.4. Shematski prikaz bunice, konjugiranih dubina

i dionice sa konstantnom energijom
Proraun konjugiranih dubina za pretpostavljeni y1 i dubinu produbljenja d, te za
traeni koeficijent sigurnosti = 1,1, vren je iterativno prema izrazima u Excelu (Tablica
3.3.), a nakon toga su izraunati i duljina skoka LS i duljina bunice LB. Takoer je priloen i
grafiki prikaz ovisnosti koeficijenta sigurnosti o produbljenju (Slika 3.3.)

y2

y1
0,3
1 1 8 Fr1
(1 1 8 92,608 ) 3,9356m
2
2

Q 2 B1 Q 2 B1
Q2
q 2 1,05 4,833 2
Fr1

92,608
g A13
g y13 B13 g y13 B12 g y13
9,81 0,33
y2 = 3,9356 m
t = 2,832 m
y 2 t treba produbiti bunicu

11

Iz uvjeta da je energija konstantna na prikazanoj dionici raunamo y1 na horizontalnoj dionici,

a ujedno smo i na strani sigurnosti.
v1 2
( z0 d ) H1
2g
Q
Q
q
v1

A B y1 y1
q
y1
2g
H 1 y1 z 0 d

y1

y2

y1
1 1 8 Fr1
2

Fr1

Q 2 B1 Q 2 B1
Q2
q2

g A13
g y13 B13 g y13 B12 g y13

Lskok 6 y 2 y1
LB 1.1 Lskok
td
1,1
y 2 izr

12

Tablica 3.3. Iterativni proraun konjugiranih dubina i duljine vodnog skoka

Lskok 6 y 2 y1 22,63m
LB 1.1 Lskok 1.1 33,35 24,92m
td
1,1
y 2izr

13

Slika 3.5. Grafiki prikaz ovisnosti koeficijenta sigurnosti o produbljenju

4. PROJEKTNO RJEENJE SLAPITA I BUNICE

Projektno rjeenje sa svim traenim i izraunatim veliinama prikazano je u prilogu.

14