OLEH

JABATAN TANAH DAN UKUR,

SABAH

Monday, June 11, 2012

KANDUNGAN TAKLIMAT

Undang-undang berkaitan Pengambilan Tanah

Ordinan Pengambilan Tanah, Bab 69
Kaedah Pengambilan Tanah di Negeri Sabah
Tatacara Pengambilan Tanah di bawah Seksyen 4 & 5,
Ordinan Pengambilan Tanah
Tatacara Pengambilan Tanah melalui Private Treaty
Tatacara Pengambilan Tanah di bawah Seksyen 3,
Ordinan Pengambilan Tanah, Bab 69
Masalah-masalah pengambilan tanah / penyediaan tanah
bagi tapak projek-projek pembangunan
Penutup
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

11/06/2012

UNDANG-UNDANG BERKAITAN
PENGAMBILAN TANAH
Perkara 13 ~ Perlembagaan Persekutuan
Hak Terhadap Harta
Tiada seseorang pun boleh dilucutkannya kecuali mengikut
undang-undang.
Tiada sesuatu undang-undang boleh membuat peruntukan bagi
mengambil atau menggunakan harta-harta dengan paksa
dengan tiada pampasan yang mencukupi.

Ordinan Pengambilan Tanah, Bab 69

Undang-undang lain yang membenarkan memasuki tanah
berhakmilik (Alienated Land)
S.30
S.8
S.58
S.10 &11

Ordinan Tanah, Bab 68.

Ordinan Bekalan Air, 1961.
Akta Lembaga Letrik Sabah, Akta 178.
Akta Bekalan Letrik.
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

Land Acquisition Ordinance Cap. 69

Important Amendments
Enactment
No.

Amended
Section

Date of
Enactment

Short Title

GN 71/1994

21

15.09.1994

Native land
tenure

GN 8/2009

07.12.2009

GN 8/2009

21(a)

07.12.2009

Public
Purpose
Date of
Valuation

Section 10A

31.03.2012

Revocation of
GN under
Section 3

ORDINAN PENGAMBILAN TANAH,

BAB 69

Ordinan Pengambilan Tanah (Bab. 69, Sabah) =

Undang undang yang digunakan bagi
pengambilan tanah untuk kegunaan umum (To
authorise the acquisition of land for public purpose)
di Negeri Sabah

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

DEFINASI DI BAWAH SEKSYEN 2, OPT

Definasi Land
Land includes messuages, tenements and hereditaments,
corporeal and incorporeal, and immovable property of every tenure
or description, whatever may be the estate or interest therein.

Definasi authorised officer (Pegawai

diberikuasa) yang diberikuasa untuk
mengendalikan tugas pengambilan tanah: Pengarah Jabatan Tanah dan Ukur
Pegawai-pegawai Penilaian Jabatan Tanah dan Ukur
Penolong Pemungut Hasil Tanah
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

DEFINASI DI BAWAH SEKSYEN 2, OPT

(samb)

Definasi Public Purposes

8 definasi Public Purpose
for exclusive use of the Government or the Federal
Government or for general public uses;
for or in connection with the planning, establishment,
extension, improvement or development of any town or
township any purpose reasonably necessary or desirable in
regard thereto, including the provision of open spaces and
amenities and the setting apart of suitable sites for
factories, industries and trade;
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

DEFINASI DI BAWAH SEKSYEN 2, OPT

(samb)

Definasi Public Purposes

for or in connection with the provision of residential
accommodation for any section or class of the community
including the officers, servants or employees of the
Government or the Federal Government, and the families
and employees thereof;
for obtaining control over land contiguous to, or required
for or in connection with, any port, airport, railway, road or
other public works of convenience;

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

DEFINASI DI BAWAH SEKSYEN 2, OPT

(samb)

Definasi Public Purposes

for or in connection with any public utility undertaking or
the provision of any service, undertaken or provided, or
about to be undertaken or provided, by the Government,
the Federal Government, a local authority or any
corporation incorporated directly by written law;
for or in connection with any scheme relating to the
settlement or re-settlement of any community, or of any
section or class of the public, rural or urban;

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

DEFINASI DI BAWAH SEKSYEN 2, OPT

(samb)

Definasi Public Purposes

for or in connection with the provision of land for the
cultivation of padi, or for agricultural research or
experimental purposes; and
for or in connection with the conservation,
improvement or exploitation of natural resources.

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

JENIS TANAH (CLASSIFICATION OF LAND)

Secara amnya Tanah Kerajaan dibahagikan kepada
dua (2) kategori:

1. Tanah Bandar (Town Land) bagi tanah-tanah kawasan

bandar yang telah diisytiharkan (wartakan) melalui
seksyen 8, Ordinan Tanah Bab 68.

2. Selebihnya masih ditakrif sebagai Tanah Luar Bandar

(Country Land).

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

JENIS TANAH
(CLASSIFICATION OF LAND) (samb)
Tanah Rezab (Reserve Land)
Land reserved under s.28 of Land Ordinance:
Kampung Reserve
Riparian Reserve
Foreshore Reserve
Forest Reserve
Sabah Parks
National Parks
Marine Parks
Wildlife Conservation Area
Water Catchment Area

Land reserved under s.78 of Land Ordinance:

Native Reserve

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

JENIS TANAH
(CLASSIFICATION OF LAND) (samb)

Tanah Berhakmilik (Alienated Land)

Lesen Duduk Sementara (Temporary
Occupation Licence (TOL))
Native Customary Rights (NCR) Land
Land under Customary Tenure
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

JENIS KEPENTINGAN (TYPE OF INTERESTS)

a. Kepentingan pegangan kekal (Freehold)
Native Titles (N.T.) [s.67, L. O.]
Field Registers (F.R.) [s.68, L. O.]
b. Kepentingan pegangan pajakan (Leasehold)
Town Lease (T.L.) [s.57, L. O.]
Country Lease (C.L.) [s.48, L. O.]
Provisional Lease (P.L.) [s.49, L. O.]
c. Kepentingan pajakan kecil (Sublease) [s.105
(1)(2), L. O.]
d. Penyewaan (Tenancy) [s.105(1), s.113, L. O.]
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

KAEDAH PENGAMBILAN TANAH

DI NEGERI SABAH
Pengambilan tanah boleh dibuat melalui tiga kaedah yang
diperuntukkan di bawah Ordinan Pengambilan Tanah, Bab
69: Private Treaty (Seksyen 3(5) & Seksyen 6)
Pemberitahuan tentang cadangan untuk mengambil tanah dan
kuasa untuk memasuki tanah melalui pemberitahuan atau
Preliminary notification and power to enter land (Seksyen 4); dan
Kuasa untuk menjalankan kerja-kerja berkaitan dengan
pengambilan tanah tersebut tanpa menunggu formal vesting atau
Power to apply land to purposes of acquisition without waiting for
formal vesting (Seksyen 5)
Secara Wajib (Seksyen 3)
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH DIBAWAH SEKSYEN

4 DAN 5 ORDINAN PENGAMBILAN TANAH BAB 69
Jabatan/Agensi Kerajaan (Negeri & Persekutuan)
mengenalpasti kawasan dan tapak yang akan diambil
dengan menghubungi jabatan-jabatan berkenaan
Jabatan/Agensi Kerajaan mengemukakan dokumen /
permohonan secara bertulis kepada Pengarah Tanah dan
Ukur: Pelan pengambilan tanah/jajaran (dengan keluasan yang
diambilbalik)
Nombor / salinan hakmilik terlibat
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH DIBAWAH SEKSYEN

4 DAN 5 ORDINAN PENGAMBILAN TANAH BAB 69

Penyemakan pelan-pelan pengambilan tanah oleh

Bahagian Penilaian
Kerja-kerja carian hakmilik di daerah-daerah (Hakmilik
N.T. dan F.R. sahaja) dan di Ibu Pejabat (Hakmilik
T.L., C.L. dan P.L.)

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH DIBAWAH SEKSYEN

4 DAN 5 ORDINAN PENGAMBILAN TANAH BAB 69
Penyediaan deraf pemberitahuan (Bahasa Malaysia/Inggeris) di bawah
Seksyen 4 dan 5
Deraf pemberitahuan pewartaan (digital dan salinan cetak) (dalam
Bahasa Malaysia/Inggeris), pelan pengambilan tanah dan surat
permohonan daripada agensi pelaksana dikemukakan kepada Setiausaha
Hasil Bumi untuk disemak oleh Jabatan Peguam Besar Negeri
Sesudah disemak dan jika dikembalikan ke JTU untuk pembetulan [jika
ada pindaan], deraf pemberitahuan pewartaan baru (digital dan salinan
cetak) (dalam Bahasa Malaysia/Inggeris) akan disediakan dan
dikemukakan semula kepada SUHB untuk langkah selanjutnya
Ketua Menteri
TYT
Pencetak Kerajaan

Pemberitahuan disiarkan dalam Warta Kerajaan

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH DIBAWAH SEKSYEN

4 DAN 5 ORDINAN PENGAMBILAN TANAH BAB 69

Selepas pemberitahuan disiarkan dalam Warta

Kerajaan, pemilik hakmilik terlibat akan
dimaklumkan berhubung pemberitahuan
tersebut melalui PPHT
Surat kebenaran memasuki tapak dikeluarkan
oleh Pegawai Diberikuasa (Authorised Officer)
kepada Jabatan/Agensi Kerajaan. Jika terdapat
bangunan, notis secara bertulis sekurangkurangnya dalam masa tujuh(7) hari perlu
diberikan kepada penghuni bangunan
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH DIBAWAH SEKSYEN

4 DAN 5 ORDINAN PENGAMBILAN TANAH BAB 69

Surat tawaran dikeluarkan kepada pemilik hakmilik terlibat selepas

pengesahan diterima dari Jabatan/Agensi Kerajaan bahawa tapak
tersebut diperlukan dan wang peruntukan tersedia ada
Jika dipersetujui dan penyerahan dokumen hakmilik dibuat (bagi
pampasan tanah), baucer pembayaran akan disediakan (tertakluk
kepada peruntukan tersedia)
Baucer pembayaran dihantar ke Bahagian Akaun, JTU (Projek Negeri)
/ Jabatan Akauntan Negara (Projek Persekutuan) untuk diproses. Bagi
pengambilan tanah yang melibatkan kawasan sebahagian, hanya 50%
hingga 75% daripada jumlah pampasan tanah yang dipersetujui akan
dibayar sementara menunggu kerja-kerja pengukuran akhir dijalankan

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH DIBAWAH SEKSYEN

4 DAN 5 ORDINAN PENGAMBILAN TANAH BAB 69

Selepas proses pengambilan tanah selesai, Jabatan/Agensi

Kerajaan dinasihatkan untuk mengemukakan borang
Permohonan Tanah ke Pejabat PPHT berkenaan untuk
diproses
JTU mewartakan (reserve) kawasan tersebut /
mengeluarkan hakmilik
Jika tawaran pampasan tidak dipersetujui dalam tempoh
yang berpatutan pengambilan tanah secara wajib di bawah
Seksyen 3 akan diteruskan hanya jika keluasan kawasan
tersebut sudah dikenalpasti (melalui pengukuran akhir)

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH

MELALUI PRIVATE TREATY
Jabatan/Agensi Kerajaan (Negeri & Persekutuan)
mengenalpasti kawasan dan tapak yang akan diambil
dengan menghubungi jabatan berkenaan
Jabatan/Agensi Kerajaan mengemukakan dokumen/arahan
secara bertulis kepada Pengarah Tanah dan Ukur: Pelan pengambilan tanah / jajaran (pengambilan tanah
sebahagian)
Nombor / Salinan hakmilik terlibat
Bahagian Penilaian akan membuat anggaran kos
pengambilan tanah dan memaklumkan Jabatan/Agensi
Kerajaan berkenaan (Agensi Pelaksana Projek)
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH

MELALUI PRIVATE TREATY
Surat Tawaran dikeluarkan.
Jika diterima :Penyerahan memo hakmilik untuk pembatalan hakmilik
Wang peruntukan
Pembayaran pampasan
Surat kebenaran dikeluarkan kepada Jabatan/Agensi Kerajaan
Kemukakan borang permohonan ke Pejabat PPHT (ACLR) untuk
diproses
Jika tidak dipersetujui: Pengambilan tanah secara wajib di bawah Seksyen 3, Ordinan
Pengambilan Tanah, Bab 69 disarankan
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH DIBAWAH SEKSYEN

3, ORDINAN PENGAMBILAN TANAH BAB 69
Jabatan / Agensi Kerajaan (Negeri & Persekutuan) mengenalpasti
kawasan dan tapak yang akan diambil dengan menghubungi jabatanjabatan berkenaan
Jabatan/Agensi Kerajaan mengemukakan dokumen/arahan secara
bertulis kepada Pengarah Tanah dan Ukur: Pelan pengambilan tanah/jajaran (dengan keluasan (tepat) tanah
yang diambilbalik)
Nombor/salinan hakmilik terlibat
Bahagian Penilaian akan membuat anggaran kos pengambilan tanah
dan memaklumkan jabatan/agensi Kerajaan berkenaan (Agensi
Pelaksana Projek)
Pengesahan dari Jabatan/Agensi Kerajaan bahawa peruntukan
tersedia adalah WAJIB sebelum proses pengambilan tanah
boleh diteruskan
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH DIBAWAH SEKSYEN

3, ORDINAN PENGAMBILAN TANAH BAB 69

Proses penyediaan deraf warta

pemberitahuan dan pewartaan adalah
sama dengan proses penyediaan di bawah
seksyen 4 & 5
Sementara menunggu pengisytiharan
dibuat dalam Warta Kerajaan, surat
tawaran akan disampaikan kepada pemilik
hakmilik terlibat melalui Pejabat PPHT

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH DIBAWAH SEKSYEN

3, ORDINAN PENGAMBILAN TANAH BAB 69
Selepas sahaja notis pemberitahuan pengisytiharan kali
kedua disiarkan dalam Warta Kerajaan, Pengisytiharan ke
atas Tanah yang Hendak Diambil dan Notis Pengambilan
Tanah dikeluarkan kepada bekas pemilik hakmilik terlibat
(Seksyen 7)
Surat kebenaran memasuki tapak dikeluarkan kepada
Jabatan/Agensi Kerajaan berkenaan
Jika terdapat bangunan, bekas pemilik hakmilik akan
diberi tempoh 3 bulan untuk mengosongkan kawasan
kecuali tanah berkenaan diperlukan segera

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH DIBAWAH SEKSYEN 3,

ORDINAN PENGAMBILAN TANAH BAB 69

Jika tawaran pampasan dipersetujui, penyerahan dokumen

hakmilik perlu dibuat (bagi pampasan tanah) sebelum baucar
pembayaran disediakan (tertakluk kepada peruntukan tersedia
ada)
Baucer pembayaran dihantar ke Bahagian Akaun, JTU (Projek
Negeri) / Jabatan Akauntan Negara (Projek Persekutuan) untuk
diproses
Jika tidak dipersetujui, bekas pemilik tanah berhak
mengemukakan tuntutan ke Mahkamah Tinggi
Laporan penilaian disediakan oleh Pegawai Diberikuasa untuk
dikemukakan ke Mahkamah Tinggi (Seksyen 14 hingga 19)
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

TATACARA PENGAMBILAN TANAH DIBAWAH SEKSYEN 3,

ORDINAN PENGAMBILAN TANAH BAB 69

Jabatan/Agensi Kerajaan dinasihatkan untuk

mengemukakan borang (6 set) Permohonan
Tanah dengan fi pendaftaran ke Pejabat PPHT
untuk diproses
JTU mewartakan (reserve) kawasan tersebut /
mengeluarkan hakmilik kecuali projek
melibatkan jalanraya dan perparitan
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

MASALAH-MASALAH PENGAMBILAN TANAH/PENYEDIAAN

TANAH BAGI TAPAK PROJEK-PROJEK PEMBANGUNAN

Masalah-masalah berkaitan dengan kelewatan proses

pengambilan tanah yang tidak dapat dielakkan dan
seringkali dihadapi oleh jabatan ini adalah :Ketidaksesuaian tanah seperti tiada jalan masuk, sempit dan saiz;
Ketiadaan pelan-pelan jajaran misalnya pengambilan melibatkan
sebahagian tanah untuk projek jalanraya, taliair, laluan paip dan
kabel;
Pelan jajaran yang dibekalkan oleh jabatan/agensi kerajaan tidak
lengkap atau tidak memenuhi keperluan jabatan yang
menyebabkan deraf Pemberitahuan Pewartaan Pengambilan Tanah
di bawah Seksyen 4 dan 5 Ordinan Pengambilan Tanah, Bab 69
tidak dapat disediakan;
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

MASALAH-MASALAH PENGAMBILAN TANAH/PENYEDIAAN

TANAH BAGI TAPAK PROJEK-PROJEK PEMBANGUNAN
(samb)

Tanah-tanah terlibat (pengambilan sebahagian)

belum diukur atau terdapat kelewatan kerja-kerja
pengukuran yang dikendalikan oleh Juruukur Swasta
/ penyemakan pelan ukur oleh Jurukur Daerah yang
menyebabkan pelan pengambilan tanah dan deraf
pemberitahuan di bawah Seksyen 3, Ordinan yang
sama tidak dapat disediakan oleh Bahagian
Penilaian, Jabatan Tanah dan Ukur;
Kelewatan dalam menyiarkan warta pemberitahuan
pengambilan tanah;
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

MASALAH-MASALAH PENGAMBILAN TANAH/PENYEDIAAN

TANAH BAGI TAPAK PROJEK-PROJEK PEMBANGUNAN
(samb)

Masalah tuntutan hak asasi (Native Customary Rights)

belum diselesaikan lagi oleh pihak PPHT;
Kelewatan dalam membekalkan wang peruntukan yang
diperlukan atau wang peruntukan tidak mencukupi
untuk pembayaran pampasan tanah (khususnya fi
pengukuran dan pampasan baki tanah);
Masalah pembayaran
Masalah tuntut waris di Mahkamah Syariah / Mahkamah Anak
Negeri / Mahkamah Tinggi;
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

MASALAH-MASALAH PENGAMBILAN TANAH/PENYEDIAAN

TANAH BAGI TAPAK PROJEK-PROJEK PEMBANGUNAN
(samb)

Tuntutan tanaman bilamana pengambilan tanah dibuat

sebahagian atau di dalam kawasan kampung; (S.21
Ordinan Pengambilan Tanah);

Permintaan penempatan semula;

Taksiran Permohonan Tanah di mana masih menunggu
kelulusan daripada pihak berkuasa.

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

PENUTUP

Proses dari permohonan pengambilan tanah

dibuat hingga pewartaan/kebenaran masuk
tapak diberikan oleh JTU akan ambil masa 6
hingga 9 bulan
Proses pemeriksaan, penyediaan surat tawaran,
rayuan, penerimaan tawaran dan penyediaan
baucer akan mengambil masa di antara 6 hingga
9 bulan

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

PENUTUP (Samb)

Pihak mengambil tanah hendaklah

memperuntukkan masa yang mencukupi supaya
proses pengambilan tanah dapat diselesaikan
sebelum sesuatu projek pembangunan dimulakan
Peruntukan hendaklah disediakan: Kos Pampasan Tanah
Kos pengukuran akhir
Fi pendaftaran
Premium, Cukai Tanah Tahunan, Yuran Pemprosesan
Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah

LAND
LANDACQUISITION
ACQUISITIONPROCEDURES
PROCEDURES
Government Departments & Agencies
Lands and Surveys Department
( Estimates of Acquisition Cost)
Government Departments & Agencies
(Confirmation of Funds)
Lands and Surveys Department
(Valuation Section)
Preparation of G.N. under Sec. 3, 4 & 5 of Cap 69
Setiausaha Hasi Bumi (SUHB)

Peguam Besar Negeri

/ Ketua Menteri / TYT

Government Printer
For publication of Government Gazette
11/06/2012

Lands and Surveys Department

Landowners / Interested
Parties

Bahagian Penilaian 2007 Jabatan Tanah dan UKur, Sabah