TECVT LMNDE DORU SZ

TEDKK EDEN
ABDULLAH BOZ
Diyanet Harput Eitim Merkezi retmeni
25 Haziran 2003 / 24 R.Ahir 1424
Elaz

Allah Tealann vermi olduu nimetlere Hamdolsun , Salat ve Selam Efendimiz

, Allahn Resul olan Hz. Muhammed Mustafa ( s.a.v.) e ve Aline olsun .
MUSHAFI ERF : Malum olduu zere Kuran- Kerim 114 Sure-i Celilede ,
nice yati beyyinat hvi ( iinde bulunduran ) , bir kitab- Celili ( ei ve benzeri
olmayan ) binazrdr.

Cenab- Haktan son peygamber Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v.)e vahiy toptan
gelmedi . para halindedir ki , 20 sene zarfnda ( ekser rivayet 23 senedir ) , bazan
ayet ayet . bazan da sre sre nazil olmutur. 1
Kuran- Kerimin tertibi, vahiyde okunduu ekilde olmamtr. Vahiyde nce
gelen , tertibde sona yazlm ve vahiyde sonra gelende , ne yazlmtr.
Hz. Peygamber Muhammed Mustafa (s.a.v.)den Kuran- Kerim okunduka
katipler tarafndan yazlr ve peygamberimizin emri zerine , ayetler sraya konur
, ve mslmanlar tarafndan eitli yerlere yazlr ve ezberlenirdi.
Peygamber Efendimiz (s.a.v.) vafat ettiinde ; Kuran- Kerimin ayetleri
imdiki tertib zere yazlm ve ezberlenmi idi . Ancak , Kurn- Kerimin
sayfalar bir arada deildi .
Resulllahn halifesi olan , Hz. Ebubekir ( r.a ) dank olan , Kuran Kerim
sayfalarn toplad ve dzgn br ekilde kontrol ederek bir kitap haline getirtti
.2

Sahife sahife olarak bir araya getirilen Kuran- Kerim , saklanmak zere
Ebubekir (r.a.)a teslim edildi . Hz. Ebubekir (r.a)n irtihalinden sonra halefi
olan Hz. mer ( r.a )a intikal etti . Hz. mer (r.a)nda irtihalinden sonra mml
Mminin olan Hz. Hafsa (r.anha) 3validemize tevdi edildi .
1

sra Sresi :ayet:106 . Biz onu bir Kuran

olarak insanlara dura dura okuyasn diye blm blm ayrdk . Biz ,onu , ihtiyaca gre para
para indirdik. Furkan Suresi
ayet :32 Oysa biz , onunla senin kalbini salamlatrmak iin byle para para indirdik ve onu
ar ar okuduk . Mefatihulaybe muracaat.
2
Zeyd b. Sabitin bakan olduu komisyon tarafndan titizlikle Kuran- Kerim iki kapak arasna
getirilmitir. (Abdullah Boz )
3
hz.hafsa peygamberimizin ei ve hz. merin kzdr. (a.boz )

Hz. Osman (r.a) halifelii dneminde Hz. Hafsada bulunan Kuran- Kerimi
istinsah ettirmek zere istetti ve istinsah dan sonra da Hz.Hafsa validemize tevdi
ettirdi . Hz. Osman (r.a)n yazdrd Kuran- Kerim kitap eklini aldndan (
Mushaf ) adn ald .
Hz.osman (r.a) bu Mushafdan muteaddid mushaflar yazdrarak ; Mekke-i
Mkerremeye , Yemene , ama , Basraya ,Kufeye gnderdi 4. Hz.Osman
(r.a)n ilk yazdrd mushaf , dierlerine esas olmak zere Medine-i
Mnevvere de al kondu ve ona mam ad verildi . te Resmi Osmani
denilen resmi hat , o osmaniyenin resmi kelimatdr.ileriki sahifeler de bu
mushaf dan rnek verilecektir.
Bu Mushaf Osmaniye sekin sahabe ile yazlm olduundan , gnnmze
kadar teberrken ona ittiba edilmitir. Kuran- Kerimin yazlmasnda Mushaf
Osmaniyenin dna klamaz . 5

Alemi slamda ilk grlen kitap, Mushaf erif olduundan , sonradan yazlan
ilimler srasnda Resmi Hat iin dahi , kaideler konuncaya dein , yazlan kitap
ve risaleler kelimatnda bile Resmi Mushaf rnek alnmtr. 6
4

Hz. Osman Kurn- Kerimi Cemi eden deil , nairi Kurandr .Kuran- Kerimi nokta ve
harekeleyen Huccac- (Zalim) deil , Huccac- ( Zalim ) dnemi ulamasndan olup (127) tarihinde
vefat eden Gazi Yahye bni Yamerdir. Kurn- Kerimin Cz ve Czlere taksimi , ve Sure-i
erifelerin balarna isimlerinin ve adedlerinin yazlmas , Mekki ve Medeni olduklarnn
belirtilmesi rivayeti yaplmtr.cma olduu zere Allah Kelam iki kapak arasna
sktrlmt.
5
mam Malike soruldu: insanlarn konutuklar hece harfleri ile Kuran- Kerim yazlrm ? Dedi
ki : Hayr. lk yazld zere yazlr.mmetin ulemas muhalefet etmedi . Beyhaki man
blmnde dedi ki : kim mushaf yazarsa o zaman ki mushaflar da yazld gibi , onu muhafaza
ederek yazmaldr . muhalefet edemez ve hibir ey deitiremezler . Bizden onlarn ilmi daha
fazla idi . kalbleri ve lisanlar daha doru idi . gvenilirlik bakmndan daha iyiydi . Kendimizi
onlardan daha iyi gsteremeyiz . Bu konu Suyutinin tkan isimli eserin de de ilenmitir.
6
Resmi Hat iin kavaid kunulduktan sonradr ki , bni Drstveyh : iki ey kyas edilemez . 1.
hatt mushaf.nk ona uymak snnettir.2. Hatt Uruz. nk lafz onunla sabit olur. Lafzdan bir
ey drrsen onunla lafzda der. demitir. Muma ileyhin vefat:347 de dir. Sre-i Nemlin 21
ayetinde ki

kelimesinin Resmi Hattna dairdir. Bu kelime

eklinde

yazlmaktadr. kelimesi resmi hatta kullanlmamaktadr. bni Haldun -sanat hatbahsinde ki makalesi Tefsiri lusi-de reddedilmitir.Tevbe sresinin 47. ayetindeki

kelimesi de bunun benzeridir. Not : resmi hatta ; lam dan sonra elifin olmas , elifden sonra da
hemzenin yazlmas sanki meddi munfasl varm gibi hissedilmektedir. Bu bakmdan kuran-
Kerimlerimizde uyar iareti olarak , kelimenin altna kasr uyars yazlmtr. (A.Boz )
a) 2./ 133 b) 1/1 c) 2/12 d) 2/2 e ) 2/5 f) 38 / 4 g)22/19 ) 2/31 k ) 3 /154 j) 2/196
l) 2/249 m) 2/261 n ) 2 /133 0 ) 2/125 p) 6/84

Halen : Elifsiz yazlanlar :

f)

(l)

(a)

, ( b) ,

(g ) , ( ) ,

(k),

(m)

vezninde bulunan

(j)

(c),

( d ) ,

( e ),

kelimeleridir.

kelimesi , Zamiri Mtekellim Mcerret

olan : kelimesi elifli yazlmas gnmze kadar bu ekilde kullanla gelmitir.

Enbiya isimlerinden :

, ( n ) , ( o ) , ( p ) ,

da Elifsiz

yazlmas mutad olmutur .

Ve ;

kelimesinin 7 bir vav ( ) ile yazlmas gibi . Resmi Hata Matlup

olan ihtisara( kurallara ) da mvafk dmtr.

Kuran- Kerimde Enbiya isimlerinden olan

olarak

( 1 ) .

(2)

kelimesi elifsiz

eklinde yazlmtr.

, ,

kelimelerinin elifleri yazlmam ve

, ( 3 ) ,

( 6)

(4 )

(5)

eklinde yazlmtr.

Vav eklinde yazlanlar : ( elifle yazlmas gerektii halde vav ile yazlanlar )
Kuran- Kerime mahsus olmak zere
kelimelerin elifleri
eklinde yazlmtr.
7

(7 )

, , , , ,

, ( 8 ) ,

(9 )

, ( 10 ) vav

Kelimesi de byledir.

Kelimesi bunun aksinedir.

Kelimesinin iki

lat vardr. nk vav harfi hem stn ile ve hem de zamme ile okunmaktadr.Bu kelime
Kuran- Kerimde bulunmamaktadr . Kyas iin alnmtr. (A.Boz
8

Tevrat kelimesinin elifi ya suretindedir.

gibi.

Kelimenin kk harfleri 3 harfli ise ; kaide gerei son harfi , asli vav ise , resmi
hatta elif ( ) yazlr.
Son harf ya ise ; ye ( ) eklinde yazlr.
Gerek isimlerde olsun ;
14 )

{ }

, { }

(12 )

(13 )

, (

(15 )

Gerek fiillerde olsun ;

(16 )

kelimesi sure-i taha ve naziatta

hilafi gyas olarak

(20 )

( 17)

( 18)

(19 )

eklindedir. hakka suresinde ise ;

eklinde yazlmtr.

( ( ) 21 ) , ( )

( )

( 22 )

( 23 )

kelimeleri de kaide

d olarak Kurn Kerimde ya ( ) ile yazlmtr.

Kerimlerde ,

kelimeleri baz yerlerde ,

( 25 )

) (

( 24 )

kelimesi baz Kuran

kelimesi ise aksine elif ile resmi

hatta yazlmtr .
1) 2/125

2 ) 6/ 84 3 ) - 2/29

4 ) 2 / 30

5 ) 2/ 80

6 ) 4 / 43

12- 20/121 13- 2 / 275 14- 20 / 6 15 - 2 / 196 16) 2 / 187 17) 3 / 38 18) 2 /114 19) 20 /
24 20 69 / 11 21 ) 20 / 4 22) 93 /1 23) 93 / 2 24 ) 3 /13 25) 55 /54

Naks yai olan

(1)

lafz kaidesi zerine , kuran- kerimde ya ile

yazlr.
Naks vavi olan ,
( 3)

(2)

lafz ise ; yalnz surei Rumda kyas zerine

eklinde yazlmtr. Kuran kerimin dier yerlerinde ise ;

(4)

eklinde yazlmtr.
Kelimenin sonunda bulunan elifler nc mertebeye ( harf sras )
mtecaviz olduuna gre ,

kendilerinden evvel

kendilerinden sonra zamir olmadka ya

ya

()

kerimde yazlmak kaide olmutur. Kelime gerek isim olsun ;

(6)

(13 )
)

(7 )

(8)

( 14 )

(18 )

gibi.

(15 )

(9)

( 10 )

gibi. Gerek fiil olsun

( 11)

( )

yahut

suretinde kuran

(5)

( 12 )
(16 )

( 17

Kuran- Kerimde ;
yazlmtr.

( 19 )

Kendilerinden evvel

( 20 )

kelimeleri bu kaidenin aksine elif ile

eklindedir.

ya bulunan son elifler ; Kuran Kerimde kendi

ekillerinde yazlmtr. Bu kelimeler :( 21 )

(24 )

(25 )

(26 )

isim olan

(27 )

( 22 )

( 23 )

kelimesi mstesnadr. (

yani son harf ya ile yazlmtr . A. Boz )

______________________________________
1 17 / 32
2- 30 / 39 3 30 / 39 4 - 2 / 275 5)-2 /256 6) 20 / 63 7 ) 20 / 62 8) 2 / 214 9) 6 / 94
10 ) 2 / 126 11 ) 53 / 22 12 ) 2 / 51 13 ) 2 / 282 14 ) 2 / 62 15 ) 4 / 43 16) 20 / 76 17) 19 / 3 18) 53
/ 55
19) 17 / 1 20) 23 / 44 21- 2 / 85 22 ) 12 / 43 23 ) 6 / 146 24 ) 3 / 37 25 ) 5 / 32 26 ) 23 / 37
27 ) 8 / 42

Kendilerini zamir takip eden son elifler kanc mertebede ( harf sras )
bulunursa bulunsun elif ile yazlmas kaide iken ; Kuran Kerimde u kelimeler

{ ( } 1 ) {( } 2 ){ ( }3 ) {( }4 )
{ ( }5 ) { ( } 6) { ( } 7 ) { ( } 8 )
{ ( } 9 ) { ( } 10 )
ve benzerleri olan bu {

ya ile yazlmtr.

(13)

eklinde elifsiz ya yazlmtr.

(11 )

{ }

(12 )

kelimeler dahi

kelimesi de kuran Kerimde ,

(14)

Kelimesi ise ; baz Kuran

Kerimlerde elif ile yazlmtr.

Sona yazlp ta okunmayan elifler kaideten

(15 )

(16)

(17 )

gibi ; Cemi Nunundan ve Meful Zamirinden hali olan 9btn fiiller 10,
vav larna mahsus iken Kuran Kerimde vav ile son bulan hemen her
kelime sonunda okunmayan bir elif grlr. vav lar ister asli olsun ,

, gibi nunlu cemiler ve ,

(zuhruf: 58)

(fetih:9)

( ) Zamirli

Cemilerle kyas yaplmamaldr. ( Mutaffifin :3 )dahi byledir.

( ura : 37 ) byle deildir. Bu konuda sarf kitaplarnda geni teferruat vardr. Oralar baknz.
10
Cemii isimlerden uzak durmak lazmdr. Misaline dikkat ediniz. Gibilerde vavdan sonra
elif ziyadesi Kuran Kerime mahsustur. leriki sayfada rnekleri vardr.

ister ayri asl olsun , bu elifler hatta olup , okunmazlar. Bu kelimeler

unlardr ; 11
( Bakara:129) ( Bakara:102) ( kasas : 3) ( Kehf:83 )
(Bakara:221) ( Enam:71 ( 110) ( kasa:68) ( Maide :15)
( Neml: 33)

( Hud:116) ( Bakara:269) ( Tevbe:86)

(Nur:22)
( Bakara:269) ( Bakara:249) ( Bakara:46)
( Ankebut)
( Saffat:38) ( Duhan:15) ( Kamer :27)
( Secde :12 )

( Mudaffifin: 16)

(Saffat:36)

(Sad: 59)

( Rahman :22) Not: bu kelimenin irab esre olduundan dier

kelimelerinden farkl yazlmasnda btn Kuran Kerimlerde ittifak vardr.

( Bakara : 90)

( Nur: 11)

( Kehf : 16)

( Necm: 31)

_____________________________________________
1- 12/ 30 2- 16 / 21 3- 33 / 53 4 - 2 / 144 5- 4 / 20 6- 102 / 1 7- 28 / 77 8- 9 / 75 9 101 / 10
10-3 / 42
11- 3 / 28
12- 12 /88 13 ) 2 /273 - 7 / 48 47 / 30 55 / 41 14 - fetih : 29 15-bakara: 13
16 Enam : 99 17 Enfal : 38

, ,
Kelimesi

Mehmuzun Lam ( nc harf ) olan cemi fiillerde bu kelimelerin

btn Kuran Kerimlerde elifsiz yazlmalar ittifaktr.

kaidesindedir. Bu kelime ise ( ) elif ile yazlmtr.

Kuran Kerimde Hemze altnda vav yazlan ve vavdan sonra da elif

olan kelimeler :

kelime

11

Kuran kerimdeki yazl Sure ad

Bu kelimelerin sonundaki vav larn varl med alametidir. Vasl durumunda cezimli bir
harfe geite med edilmezler. Vakf durumunda med edilir.Dikkatli oluna (A.Boz)

Yunus : 34

Yusuf :85

Nahl :48

Taha :18

Taha :119

Furkan :77

Zmer :74

Zuhruf : 18

Taha :76

Maide :29

Maide : 33

Zmer :34

ura : 40

Enam : 5

Neml :64 Rum :27

12

Nur .8

13

Har :17

ura:6

Kuran kerimdeki u kelimeler de hemzenin altnda vav , vav dan

sonrada elif yazlmtr :
kelime
Kuran
kerimdeki Sure ad
yazl

12

- bu kelimelerin vav larnn altnda ( kasr ) uyars vardr. Bu kelimeler zerinde vakf yapldnda

Asm Kraatna gre med etmeksizin Hemze-i skn ile okuyarak durulur. Gibi. Bu kasr iareti bu
kelime zerinde vakf yaplsa da , vasl yaplsa da med edilmez anlamndadr.( A.boz)
13
Sure i Yusuf da ki kelimesi kaidesindedir.

Mmtehne : 4

Rum :13 Araf:53 Zmer :43

brahim:21 Mmin:47 Tevbe:91

Fatr :28

14

15

Kuran Kerimde benzerleri olan u kelimelerin de bazlar kelimenin asln

korumu , bazlar da hemz nin altnda vav ile ve vavdan sonrada
elif ile de yazlmtr.
kelime
Kuran kerimdeki yazl Sure ad
Hac :31 Beyyine :5

Araf :69 74 Neml : 62

Fetih : 29

Bakara : 13 142

Enam : 94 100 139 Nisa : 12

uara . 224

Ali imran .99 Bakara : 133

Bakara . 271 - 273

Fussilet : 23

Mmin : 50

Saffat : 106

Hud : 87

Kuran Kerimi yazarken ; vav lar ve elifleri terk edemeyiz. nk Kuran

Kerim harfleri sayldr. Kuran Kerimde

kelimesi

( yusuf : 5 )

( isra: 60 - saffat .105 - Fetih : 27 ) eklinde vavsz olarak yazlmtr.

14
15

Kelimesi

uara Suresinin tefsirinde Zamaheri

bu kelimelerin vav larnn altnda ( kasr ) uyars vardr. Bu kelimeler zerinde vakf yapldnda

Asm Kraatna gre med etmeksizin Hemze-i skn ile okuyarak durulur. Gibi. Bu kasr iareti bu
kelime zerinde vakf yaplsa da , vasl yaplsa da med edilmez anlamndadr.( A.boz)

Kuran Kerimin ok yerinde byle olmasna ramen , Kehf sresinin 23

.ayetinde

eklinde yazlmtr. okuma bakmndan dierlerinden farkl

deildir. Bunlar btn Resmi Osmaniye ye mahsus ve Kuran Kerimde snrldr.

Kuran Kerimin hatt kyas kabul etmez. 16
Cer Harfi olan Lamn Kuran Kerimde ki hat durumu
Cer ettiine bitiik olarak yazlmasdr.Halbuki Kuran Kerimde ki baz yerlerde
lam harfi cer ettiinden ayr yazlmtr.
Kelime
K.K.deki yazl
Sure Ad
Nisa :78

Kehf : 49

Furkan : 7

Maaric : 36

Kelimesine bitien

ma

harfi bitiik yazlmas gerekirken ayr

yazlmtr. Bir ok yerde bitiik yazldr. Baz Kuran Kerimlerde ayr

yazldr.
Kelime

k.k. deki yazl

Kelimesine ayr

Sure Ad
Nisa : 91
Not: Diyanet
l.Bak. lnn 1981 tarih ve 278
sayl K.kerimde bitiik
yazlmtr.
Araf:38 Burada bitiik yazldr
Mlk :8

olarak yazlmas gereken ma

Burada bitiik yazldr

harfi , Hatt

Osmana uygunluk asndan bitiik yazlmtr.

Kelime
k.k. deki yazl
Sure Ad

Enfal : 41

Zariyat : 5

Nahl : 95

16

17

kuran kerimin haricinde ve hatta tefsirde hatt Osmaniye ye uymak zorunda deildir. Kaide ne
ise o uygulanr.
17

Muttasl ve Munfasl olarak yazlan bir takm ayetlerle ilgili olarak, dam
Maalunne ve dam Bilaunne bahsinde rnekler verilecektir.
Nunu Hafife ( Sakin Nun )
Yusuf Suresinin 32 . ayetindeki ;
15.ayetndeki

kelimesi

ve Alak suresinin

kelimesi Nunu Hafife , Resmi Mushaf da

kelimesinin Nunu gibi Tenvinli olarak yazlmtr.

Hazf ile Yazlan Kelimeler

Kuran Kerime mahsus olarak hazf ile yazlan bir takm kelimeler vardr.
Aadaki kelimesindeki Elif Hazfedilmitir.
Kelime

K.K.deki yazl

Sure Ad
Nur : 31
Zuhruf :49
Rahman : 31
Nisa : 18

bu ilk dnem kuran kerimlerde

byle yazlmtr. imdi byle yazl deil

kelimesi buna rnektir.

Nisa :43 Maide : 6
,

uara : 61

Cezm alameti olmad halde Kuran Kerimde ; vav lar Hazf

edilen fiili muzar olan kelimeler :
Kelime

K.K.deki yazl

Sure Ad
sra : 11

ura : 24

Kamer . 6

kra . 18

Cezm alameti olmad halde Kuran Kerimde ; ya lar Hazf edilen

fiili muzar olan kelimeler :
Kelime

K.K.deki yazl

Sure Ad :
Neml : 18

Saffat : 163

Rahman : 24

Ankebut : 56 Burada ya hazf

edilmemi.

Zmer : 53 Burada da ya hazf

edilmemitir.

Naziat : 16 Taha : 12
Kasas : 30
Neml : 81 bu ayette ya
hazfedilmemi
Rum : 53 kyas d

Hac : 54 kyas d
Enbiya :88 Burada ya harfi
yazlmtr
Yunus : 103

18

Tekvir : 16

Zmer : 10 hazf edilmi

Zmer : 17-18 hazf edilmi

19

Yasin : 23

18
19

Kuran Kerimde baz kelimeler vardr ki , ya harfi olmamas gerekirken ya

harfi yazlmtr.
Kelime
K.K.deki yazl
Sure Ad
Enam : 34

Taha . 130

Nahl : 90

Yunus : 15

Rum . 8

Secde : 10 Bu ayette hemze

altnda ya harfi yazl deildir.
Rum . 16

Araf : 147 Bu ayette de hemze

altnda ya harfi yazl deildir.

HEMZE- VASIL
Kuran Kerimde kelimelerin evveline Elif eklinde yazlan hemze-i vasl .

gibi.

Kelimenin evveline Emir sas ile gelen elif dahi

hattan sakttr. Araf suresinin 163 ayetinde

Sure-i Kehfin 77. ayetinde
olarak

olduu

kelimesindeki Hemze (

gibi.

de mahzuf

eklinde yazlmtr.

Sure-i Arafn 150. ayetindeki

okunmaz- Taha suresinin 93 . ayetindeki

kelimesindeki Hemze hatta var, -

kelimesi ise ;

eklinde yazlmtr.
Hemze :Elif den baka bir harf ise de ; kelimenin evvelinde Elif ( ) eklinde
yazldr. Elif harekesiz bir harf olduu iin kelimenin evvelinde bulunamaz.

Kelimenin evvelinde elif eklinde grlen harfler hep Hemzedir. ( bu hemze

vasl durumunda okunmaz , ibtida halinde okunur. ) 20

Hemze iki ksmdr :

1- Hemze-i Vasl : u kelimelerdedir.

, , , , 21 , , ,
-

Sulasi Emri hazrlarn Hemzeleri .

fal bab - Mstesna olmak zere hemze ile ibtida eden , Slasi , Rubai Mezidlerde ki ; fiili mazilerin ,mastarlarn ve emri hazrlarn
evvelindeki hemzeler hemze-i vasldr.
- Hemze-i Vasldan ibtida edildiinde esre ile okunur. ibtida ve vasl
durumunda hatta vardr. 22Vasl durumunda teleffuzdan sakt olur. 23
- Hemzei Vasl ile stifham Hemzesi yanyana geldii zaman , Hemzei vasl
hattan sakt olur. u kelimelerde olduu gibi.
Kelime
K.K.deki yazl
Sure ad
Sad :63

Bakara .80
Sad :75
Munafkn :6

20
21

( bu be kelimenin Tesniyeleri dahi Hemze-i Vasldr . Cemi olan

kelimelerindeki hemzeler hemze-i Katdr . Dierlerinin cemileri de Hemzei vasildr.)
22
23

Hemze Vasl halinde sakt olduundan Hemzei Vasllar sebebi med olamazlar.

Fussilet :153

Meryem .78

Sebe : 8

Harfi Tarifin , Hemzesi hatta Lam ile berabar ( bir arada ) bulunmaz.

( ) , ( )

Kelimelerinde olduu gibi. 24

Lam Tarifin Hemzesine Vasl olunan stifham Hemzesi med

rnein ; Erkekmi iyidir , Kadnm ? mealindeki ifadeye :
- - denir. Kuran Kerimdeki u ayet

25

sebebidir.

( Enam : 143 144 ) ( Yunus : 91 ) , (

yunus :59 ) , ( Neml : 59 ) bu
cihetle teleffuz edilir.
HEMZE- KATI
Hemzei Kat da anlatlanlarn dnda kalanlardr ki , her halukarda , vasl
durumunda ,ibtida halinde hatta ve lafzda sabit olan Hemzedir.
, , , , , , Kelimelerinin evvelindeki
hemzeler Hemzei Katdr. Bakara : 126 . ayetteki hemze gibi. 26
24

lam harfi sakindir. zhari Kameriyye ile teleffuz edilir. dam emsiye ile teleffuz edilmez.
Buna Meddi Adl ve Meddi Hicz denir. Harekeye Muadil veya iki sakin arasnda hacz
demektir.
( ) ~Kelimelerinde olduu gibi.
26
Hemzei Vasllar kelimenin asl harfi deildir. Hemzei Katlar ; Asli Harf Ziyade harf olanlar
vardr. Kelimelerin bana yazlan hemzelerin vasl cinsine alamet olmak zere Elifin stne (
)bir yarm Sad yazlmas mutad olmutur.
Hemzei Kat cinsine alamet olmak zere ; Meftuh veya Mazmum olanlarn zerine ; Meksur
olanlarn altna birer Hemze ( ) yazmak itiyat edilmitir.
25

Hemzei Katn Hemzei stifhamiye ile ki oda Hemzei Kat cmlesindendir ictimanda K. Kerimde u ekilde yazlmtr.
Ayet
Sure Ad
Ayet
Sure Ad
Rad : 5
Rad . 25

Saffat . 52

Naziat .26

Yasin :23

Sad .8

Fusslat . 44

Mucadele .13

Neml : 60-61-6263
Hud .72

Neml .40

Lakin ; Hemzenin bu ( ) ekilde yazlmas Ebul Esved Eddelinin tesbitidir.

Halifeler zamannda bu ekilde yazlmyordu. Kuran Kerimde , gibi
kelimelerin hemzeleri bu ekilde yazlm deildi . 27
Kuaran Kerimde baz sureler Hemzei Kat ile bir takm da Hemzei Vasl ile
ibtida edilir.
Hemzei Kat ile ibtida eden sureler:

, , , , ,

, , , ,
, , , , ,

Kuran Kerim okumaya baland zaman Besmele bu surelere vasl edilmez.(

yani Errehimi kelimesinin miminden bu ayetin bandaki harf olan hemze,
hemzei kat olduundan bir sonraki harfe cezimli olarak okunmaz demektir.
rnein :

...................

Hemzei Vasl ile ibtida eden sureler : Besmele bu surelere vasl edilebilir. .( yani
Errehimi kelimesinin miminden bu ayetin bandaki harf olan hemze, hemzei
Vasl olduundan bir sonraki harfe cezimli olarak okunur demektir. rnein:

27

Ebul Esved edDeli: Tabiindendir. Esas ismi Zalimdir. Babasnn ad:Amrdr. Hz.Alinin
talebesidir.Nahv lminin kurucusudur.Basra da 69 tarihinde ,85 yanda vefat etmitir.

 , , , .
, , ,
. , , , , ,
Lam tarif ile balayan sureler unlardr:
- dam emsiye ile balayanlar sureler:

, , , , , ,
, , , ,

- zhar Kameriyye ile balayanlar sureler :

, ,
zhar Kameriyye ve dam emsiye ayrca ilerde ilenecektir.

Bakara ,Ali mran ,Ankebut , Rum ,Lokman ,Secde surelerinin bandaki ( ) ,

Arafn evvelindeki ( ) , Yunus , hud ,Yusuf ,brahim , Hicr surelerinin
evvelindeki ( ) , surei Raddaki ( ) Hemze ile balayan hurufu
Mukaddalarn isim olarak teleffuz olmakla beraber . bunlar Hemzei Kat veya
Hemzei Vasl olarak dnlemez. 28

TLAVET
Kuran Kerim Allah (cc) tarafn dan gnderilen bir kitaptr. Okunmas ibadet ve
mukafat Allah (cc) tarafndan verilir. Ali mran
suresinin 113 . ayetinde Allah Teala yle buyuruyor : gece saatlerinde
secdeye kapanarak Allahn ayetlerini okurlar . Kuran Kerimi devaml
okuyanlar metheden ayeti kerimedir.
Kuran Kerimin ezberlenmesi Farz Kifaye, 29unutmak 30Gnah kebairdir.
31
Hadisi erifde Peygamberimiz (s.a.v.) :

Mminden biri ben falan falan ayeti unuttum demek ne kt bir eydir.
Unutmu eklinde deil , Unutturulmuum demelidir. ( yani ihmal sebebiyle ; o
nimetten mahrum kalmtr.) Kuran Kerimi ders edip ezberleyecektir. nk ;
28

Taha ,Yasin ,hamim ,Tasin de byledir. airin dedii gibi :

-
29

Kuran Kerimden namaz klacak olacak kadarn ezberlemek hem erkek mslmana ve hemde
kadn mslmana Farz Ayndr. ( Bu mam olursa daha nem arzeder.) Fatiha ve bir sure
ezberlemek vaciptir. Kuran Kerimin tamamn ezberlemek Farz kifayedir.
30
Unutmaktan maksat ; Kuran Kerimi yznden dahi okuyamamaktr.
31
itkan isimli kitap :

hatrdan kmas ; develerin diz balarndan kurtulup kamasndan daha hzl bir
ekilde Kuran Kerim unutulur tabirini kullanmtr.

Bir Hadisi erifte Peygamberimiz (s.a.v.) iyle buyurmutur :

kim sevabn

Allahdan mit ederek Kuran Kerimi gzelce ar ar okursa Kiramen Katibin

Melekleri ile beraberdir. Kekeleyerek ,zorlanarak dahi okuyan kimse de iki sevap
alr ( biri dzgn okumasndan dieri zorlanarak okumasndan .
Terib isimli eserde , yle bir rivayet vardr.
32

konup gendir - Kuran Kerimi Hatmedip yine balayan , yani tilavetin

arkasn kesmeyen kimse insanlarn en faziletlisi buyurulmutur.
Hatimde usul : hatimlerde Kuran Kerimi okuyan kimse , Nas suresinden sonra ,
surei Fatihaya ve daha sonra Surei Bakarann evvelinden be ayeti kerimeyi
okumaktr. te bu hadisi erife istinaden bir hatim daha balamak azmini beyan
iindir. ve bu ekilde ki uygulama bizzat peygamberimizden rivayet edilmitir.
Sahabeden ve Selefi Salihinden Kuran Kerimi hergn hatmeden olmu ve
haftada bir hatim edenler pek ok olmutur. mam Ebu Hanife hazretleri
ramazan aynda her gn bir hatim ve her gece bir hatim , bir de teravih hatmi
olmak zere , altm bir hatim eder idi.
Haftalk Hatim Tertibi :
Gnler
Sureler
Cuma gecesi
Fatiha - Maide
Cumartesi gecesi
Enam Hud
Pazar gecesi
Yusuf Meryem
Pazartesi gecesi
Taha Kasas
Sal gecesi
Ankebut Sad
aramba gecesi
Zmer Rahman
Perembe gecesi
Vaka bakara ilk be ayet dua 33

32

hadisi erifin metni : - Bostanul Arifin ve iratil slam . tkan isimli

esrede : - allah katnda amellerin en sevimlisi konup gendir

33
bu ekldeki hatim tertibi hz.Osman (r.a) n tertibidir. Hatim duas yaplr. Selefi Salihin hatim
gnleri orulu bulunurlar idi. ocuklarn ve akrabalarn toplayp hatim duas ederler idi.
Hatim duasn ramazan aynda Camii de yapmayanlar , kendi evlerini ve akrabalarn o
bereketten ve o eref ve faziletten mahrum kldklar dnlmtr. Farz ile Snnet arasnda
cemaat bekleterek baz kiilerden beddua alacaklarn dndklerinden evlerinde yapmay tercih
etmilerdir.

Lakin Kuran Kerimi ok hatim etmekten ziyade , isteyerek ve dnerek

okumak matlubdur.

sad : 29

Bu Kuran , ayetlerini dnsnler ve akl sahipleri t alsnlar diye sana

indirdiimiz mbarek bir kitaptr.
Bir Hadisi erfte peygamberimiz (s.a.v.) :

34

Kalbleriniz lfet zere olduka Kuran Kerim okumaya

devam edin. Kalben ondan ayrldnzda Kuran Kerimi okumay isteyerek

yapacanz zamana brakn buyurmaktadr.
Bu hadisi erif hkmnce Kuran Kerimi hatmetmek iin belirli bir zaman tahsis
etmeye luzum yoktur. Dikkatli ve tefekkr ederek , ayda ve hatta senede bir
hatim dahi yeterlidir. 35

bu hadisi erif de bize

Kuran Kerim okuyacanz zaman gzel sesle okuyunuz. Bu hadisi erif :
- gzel sesle okumay tavsiye etmekte,
- gzel sesle okumaya tevik,
- ilgiyi artrma
- dinlemesini haber vermektedir.
Bu manada baka bir hadisi erifte :

Kuran Kerimi gzel

seslerinizle ssleyiniz burada okuyan kimsenin gzel sesi deil , kuran

sslenmez .
Bu rivayette ; Kuran Kerimi gzel okuyan kimsenin , okuyucu ve dinleyicilerin
byk beeni kazandrd ortaya kmtr.
Kuran Kerimin kraatnn seslerinize , iar ve zinet ediniz demektir. 36

Kuran Kerimi okumak snnet ,dinlemek Farz Kifayedir.

Bu hadisi erifte ; Kuran Kerimi okumak ve

okutanlar iin fazileti mjdelemektedir.

dahi rivayet edilmitir.(1)

34
35
36

-Teysir Amrud Dan.

mam Azam dedi ki : kim Kuran Kerimi senede batan sona iki kere okursa :........
- Mnavi hz.leri bu hadisi erifi yle yorumlamtr. ...........

lafzi

Teavvz
Kuran Kerimi okumaya Euzu ile balamak emredilmitir. (2)

Okunan sure bai olmadka

den sonra besmele ekmekte okuyucu

muhayyerdir. Sure balarndaki besmele terk olunamaz. (3)

Sure-i Berann evvelinde Besmele olmad iin okunmaz. ( 4) Tevbe suresinin
dier ayetlerinden dahi balansa yine yalnz ( ez ) okunur. (5)
Kuran Kerim okumaya Euz
Ve

ile balanr.

ile bitirilir.manaya ana olanlarda surei Mlkn sonunda

, ve surei Kyamenin sonunda ;

, ve Surei Tinin sonunda

denmesi uygundur.

________________________________________
1- Hz. Hasan ve Hseyinin hocas olan Ebu Abdurrahman Es Slemi ; uzun mddet Kuran
muallimliinde bulunmu ve beni bu ide bulunduran bu hadisi erifdir.
2- Euz terk edilemez. Namazdan sonra tesbih ve duadan evvel , okunan , Ayetel Krsiye
balanaca zaman ; Mezzinin devaml okuduu Teavvz terk edip , Ayetel Krsiye besmele
ile balamak Havasn ve Avamn mbtela olduklar dikkatsizliklerindendir.
3- Besmeleler vahiy ile yazldklarndan Kuran dan saylmtr.ne surei Fatihadan ve nede sair
surelerden bir cz deildir. Surei Fatihada ilahi bereket ve dier surelerde iki sure arasn ayrmak
zere mstekil bir ayettir. Besmele bulunduu yerde iki sureden , ne st tarafndaki surenin sonu ,
nede alt tarafndaki surenin evvelidir. Onun iindirki ilk gnden beri mstekil bir sure olarak
yazla gelmitir. Terk olunamazdan maksat ; namazn gayrindedir.
4- Besmeleyi okuyan kimse Mriklerden Eman kaldrm olur. Rahman sfat Allaha yaklamay
ifade ettiinden mriklere eman verdi anlam tayacandan Besmele yazlmam ve okunmas
emredilmemitir.
5- atibiyye erhinde bu ekilde nakl edilmitir.

OKUMA EKLLER
Tilavet :
1 - Tertil : Tahkik de denir. Her harfin hakkn vererek , durulacak yerde
durarak ve tane tane okumaktr.
2- Hadr ; Sratli okumaktr.
3 Tedvir : Tertil ile Hadr arasnda orta bir okuyutur.
Hadrn bozulmas ; Hezreme ( sama sapan okuma ) eklidir. Hakknda ;

yola gitmenin kts hayvan yoracak kadar

hzl srmektir. Kraatn kts ; kelimeleri birbirine karr srette sratli

okumadr. Bu sz Hz. mer e ait olduu Tertil ayetinin tefsirinde Keafdan
alnmtr.

Tertilde ; Harfleri beyan , harekenin tam hakkn vermek , Kuran kelimelerinin

bozulmasn engellemi olur. Hz.Ali (r.a) kendilerinden (
sorulduunda ; Tertilin manas ;

) ayeti

harflerin sfat

lazime ve sfat arzalarnn hakkn vermek ve vakf yaplacak yeri ve vasl

yaplacak yeri bilmektir. ) buyurmutur.
Tecvit : Bir eyi gzel yapmak. Mahrece dikkatle her harfin hakkn vermek ,
vasl , vakf , Med , Kasr gibi tilavet kurallarna riayet ederek , Kuran Kerimi
gzel okumaktr.(1)
MAHRE
Mehari kelimesi Mehre kelimesinin Cemisidir. Mahre harfin azda kt
yerdir. Her harfin mahreci, evveline
Meftuh bir hemze ( )getirip o harfi sakin okumakla belli olur. Mesela ; Eb

( )
dendii zaman
( )

be (

dendii zaman Ha

) harfinin mahreci

dudak , Eh

( ) harfinin mahreci boaz olduu

anlalr.(2)

________________________
1 Tecvit ehline vezninde ad verilmitir.

kraat ehlini taklit ok okumaktan geer.

2- Elifba 29 harfi iin 17 mahre tayin edilmitir. Bunlar herkesin bilmesi gerekmez. Lazm olan
her harfi hakkyla teleffuz etmektir. ( ) harfini sin ( ) gibi. Hay ( ), ( )gibi, harfini
( )gibi , harfini , ( ) gibi okumamaldr.Lakin harfi ( )iin bizim baz hafzlarn
ettikleri teleffuzda fazladr. kelimesindeki teleffuz tabirinde olduu gibi kafidir.

( ) ,( ) ayetlerindeki ( ) ile ( ) itima etmitir. Dikkat edilmelidir.

Velhasl ; sese Sfat tabiri kullanlmaktadr.(1)

HARF
Huruf Harfin Cemisidir. Hece harfleri dediimiz zaman ; Elifba harflerini kastediyoruz.
Harfler hareke ve Sukundan hali olmaz . Harekeli harfe Muteharrik , Harekesiz harfe
sakin denir. (2)
Hareke ; Fetha , Kesre ve Zammeden ibarettir. Bunlarn Alametleri : stn , Esre
, tre tabir edilir. stnl harfe ; Meftuh , Esreli harfe ; Meksur treli harfe
; Mazmum denir. st taraf ve Alt taraf demek iin makabli ve Mabadi ifadesi
kullanlr.
Fethann Elife ; Kesrenin Yaya , Zammenin Vava mnasebeti vardr. Binaenaleyh ; ya
sakin olarak Kesrenin nne , Vav sakin olarak Zammenin nne gelir ise ; Harfi Med
olur ki , Makablini Med ederek (ekerek ) okutur.

Gibi. Elif daima sakin ve

Fethann peinde bulunduu iin her zaman harfi Meddir. Gibi. Med Harfleri ve
Liyn Harfleri ileride aklanacaktr.
___________________________________
1- Sfatta asl olan harfin sfatdr. Rhvet ve iddet sfatlar gibi. Harflerin sfat Arzasdr. nk
insann azndan kan hava tabii ise , nefesdir. rade ile nefesi bir sebebe bal olarak ortaya
koyuyorsa buda sesdir. zellikle karlan se harf olur. Sebebe bal olarak azda karlan bu sese
harfin sfat denir. te srta bal ve sfat itibari ile harfleri , Cehr , Hems ve Rhvet , iddet gibi.
Ksmlara taksim olur. Bunlarn her okuyucuya luzumu yoktur. Bize lazm olan hece harflerini Arabi
isimlerine , dam emsiye , zhar Kameriyye bahsinde gsterdiimiz gibi ; birer harfi tarif getirerek
onlar Arap kavmi gibi teleffuz etmektir. Kuran Kerim Arapa bir kitaptr.
Kuran Kerimi Araplarn lehesi ile okuyunuz bu hadisi erifi Muvatta ve Suneni Neseide Huzeyfe
Rivayet etmitir. Cezeride Mukaddimesinde ;

Kuran Kerimi Tahkik , Hadr ve Tedvir ile okuyunuz. Sfat lazime ve mehrelerine arapa aslna
uygun bir ekilde okuyunuz.

2 Harfleri tasnif edenlerin yannda , Harf isimleri Mennes olduundan ; Mesela ; Nunu Sakine ,
Harekeli Mim , yahut Tai Tavile ve Elifi Maksure diye getirilir.

Sukun : Harekesizlik halidir. Alameti Cezmdir.

, gibi. Med olunmaz.

Sakin olan Harf ; Med harflerinden ise, Alamete Muhtac olmaz.

gibi.

Sukun ; ya sukunu Lazm veya Sukunu Arz olur. (1)

Sukunu Lazm : Hem vasl hem vakf halinde duran sukundur.(2)

,
= , =
, =
, =

Kuran Kerim

kelimelerindeki harfi Sakinlerin Sukunu gibi.

Sukunu Arz: yalnz vakf halinde bulunup , vasl halnde olmayan sukundur.
Duraklarn ou byledir.

, ,

gibi kelimelerin sonlarndaki Nunlarn :Sukunu gibi

ki , onlar vakfda sakin , vasl halinde Birinci Meftuh , kincisi Meksur , ncs
Mazmumdur.
TENVN

Baz kelimelerin sonunda grlen ; iki stn __ , iki Esre _ __ , iki tre ____
ye tenvin tabiri kullanlr.

,
,
Tenvinin manas Nunlamaktr ki , kelimenin sonunu bir Nunu Sakin ile okumaktr.
Hakikat ; kelimenin bilhassa isim ksmnn - sonuna, (3) hattan deilde , vasl
halinde eklenen ( bitien)Nunu Sakinedir. (4)
Tenvinin nunu sakinden fark :hatta harf olarak bulunmamasdr.(5) vakf halinde
lafzan dahi sabit olmamasdr. Nunu sakin ise, bulunduu kelimede hem lafzan ve
hem hattan vakuf ve vasl halinde sabit olur, ve isimde bulunduu gibi ,fiilde,harfde
dahi bulunur.kelimenin sonunda olduu gibi,ortasnda dahi olur.
Teleffuz itibariyle tenvin; Nunu sakine demek olduu iin, Nunu sakineye aid ahkam
Tenvine de amildir. Binaen aleyh ; izhar,hfa,dam,klab meselelerinde tenvin ile
nunu sakin beraber zikredilir.
__________________________
1- Buda Meddi Lazm ve Meddi Arzda anlatlacaktr.
2- Vasl ve Vakf ilerde anlatlacak.
3-

ayeti kerimesinde tenvin eklinde grlen Nunu Hafifedir.

4- Vasl halinde tenvinli kelimenin altna Kuran Kerimde kk bir nun yazld da olur. Buna gizli
nun denir.
5- Tenvinin hakikat ; son harfin harekesine tabiidir. Nunu sakineden ibaret iken , bakaca zikredilmesine
sebeb Nun suretinde yazlmamasdr.

Tecvitte balca bilinecek eyler

Durmak,gemek kavaidiyle,baz harfi uzatarak baz harfi tutarak okumak meseleleridir.
leriki sayfalarda ,vasl- vakf, med-kasr, dam-izhar diye atmz balklar ite
bunlardan bahseder.ou meseleler ,tenvn ve nunu sakine ile harfi medler mstakil
konulardr. Mimi Sakinin durumundanda bahsedeceiz.
Med Harfleri ve Harfi liyn
Med Harfleri : Daha nce iaret edildii zere 3dr. Makabli Mazmum Vav

(sakine

ile Makabli Meksur ( )yai sakine , birde Elifdir ( ) .

Elif daima harfi meddir. (1) dik uzun elif eklinde yazlmaktadr. Bazen ( ) ya ve
Kuran Kerime mahsus olmak zere ,bazen ( ) vav suretinde grlr.

=, =, =, =, , , ,

, ,

Harfi liyn: Makabli Meftuh ( )Vav sakine ile Makabli Meftuh

( )yai sakineden ibarettir.(2)
Fil sresinin , kurey suresinin ve dier kelimelerdeki ; Harfi Med , harfi liyn ,
Tenvin ,sakin nunu aratrnz.

 , ,

__________________________
1- malum olmutur ki ,Elif harekesiz bir harfdir. Kelimenin ortasnda ve ahirinde bulunur.harekesiz
olduu iin evvelde bulunamaz. eklen Elife benzeyip de harekeli bulunan ve kelimenin evvelinde
dahigrlen harfler hemzedir. , , , , Bunlarda ve yazlpta okunmayan eliflerden
bahsetmiyoruz. Bizim bahsimiz harfi med olarak okunan eliflerdir ki, bulunduklar kelimenin ortasnda
veya sonundadr. Ortada bulunan elifler ; dik elif eklinde yazlmas mutad olmutur. , ,

gibi. Ahrda ( ) ya eklinde dahi grlr.

1- Lam harfini esresi ile okunduundan yumuaklk manasnadr.med harfi nisbetiyle (bunlarda) med
kalil olduu ve harfi med gibi ,asli olmad iin harfi liyn denilmitir.bunun dnda bu iki harfe harfi
illet dahi denir. Elifde harfi illettir ama liyn olmaz. ,
gibi.

(1)

Vasl ve Vakf
vaslda kelimeler birbirine ulanm olur. Vakfda

Vasl : gemek. Vakf : durmaktr.

ise birbirinden ayrlm olur.
Tilavette durulacak yerler Kuran Kerimdeki duraklar ile secavend mahalleridir.(1) her
durak bir ayet sonudur. Aradaki secavend tabir ettiimiz remiz harflerinden ;
Harf
Vakf durumu
Vakf Caiz. Durmak gemek caiz, vakf evla

Vakf Mutlak: lazm, caiz ve Ruhsat gibi mukayyet deil

Vakf Lazm: vasl olursa mana fasit olur demektir.

Vakf Caiz : gemek evladr.

Vakf Murahhas (ruhsat) : nefes biterse durulabilir.

: vasl evla . vakf da caizdir.

Vakf et demektir. Vakf evladr.

Harf

Vakf durumu
Byledir demektir. nceki remzin hkmne tabiidir.
Ayet sonlarnda grlen bu iaret, hatim ile teravih namaz klanlar
buralarda rukua gider. Her on ayette bir olduu da grlr.
Baz Kuran Kerimde her be ayette bir grlr.

Mana bakmndan durulmaya en uygun yer.nefes daralr ise durmak

zaruridir.sonra o kelime tekrarlanarak vasl alnr.durak
yerlerindeki ( )lamelif ise : mananin tamamlanmasna
iarettir.vakfa mani deildir.hemde ayet banda durmak en uygun
vakf dr.tekrarna ihtiya yoktur.

Bunlarn dndaki yerlerde durulmayacak demektir.durulur ise iade edilir demektir.

____________________________________________
1- Vakf Luatta: hem durmak manasnda lazm ve hemde durdurmak manasnda mteaddidir.
-
-
gibi. stilahta:kelimeyi mabadinden ayrmaktr. Mabadi olduuna gredir. Mabadi
olmadna gre Kat tabiri kullanlr.- durulan kelimeden devam edecekse vakf ifadesi, durulan
kelimeden sonra devam etmeyecekse Kat ifadesi kullanlr- A.Boz.
3-eyh siraceddin ebu tahir Muhammed secavendinin ortaya koyduu rumuzlardr.

Bununla beraber Kuran Kerimde vakfn vacip veya haram olduunu gsteren bir yer
yoktur.(1)

Vasln hkm
Bir kelimenin bir kelimeye vaslnda, iki sakin harf itima ederse (2) birinci sakin harf
iskat veya mteharrik olunmas gerekir.(3)
skat : hatta yazl olan harfi, teleffuzdan drmektir.(4) evvelki sakin olan harf med
harfi ise iskat olunur. ayetinde Vav harfi iskat edilmi. ayetinde
Ya harfi iskat edilmi. )(

ayetinde Elif harfi iskat edilmi.

_______________________________
1- meer ki ; , gibi vakf mnasip olmayan yerde ,manaya vakf olan kimse kasden vakf
etmi olsun. Manaya vakf olan bir mslmandan bu kasd dnlemez. Kasd yoksa haram da olmaz.
manaya vakf olamayanlar iin sehven durulmutur. Cezeri :

2- itima etmezse bir ey gerekmez.

) (

Ayetinde olduu gibi.

ayetini inceleyiniz.

3- yahut iba med ile med edilir.

Ayetinde olduu gibi.

nk iki harfi sakinin bir teleffuzda cemi : a )

birinci harf sakin ikinci harf mdam olursa iskat olur.

vakf halinde olur. Ayetinde olduu gibi. b)

Ayetinde olduu gibi.

4- harf hatta yazl olduu iin hazf tabirini kullanmak uygun deil.velevki mukadder olsun. Zamir
bahsinde beyan edilecek. kinci sakin harf mdam olursa, birinci sakin olan med harfi iskat olunmaz.

Ayetinde olduu gibi.

Mtekellim Zamiri: olan ya lar, med harfi iken Kuran- Kerimin ok yerinde vasl
halinde meftuh okunmu olduundan kaide gerei iskta uramamtr.1
Ayet
Sure ad
Ayet
Sure Ad
Bakara:40-47
Bakara:258

Araf :188

Enbiya:105

Araf:146

Zmer :53

Mlk :28

afir: 66

Not: bu kelimeler zerinde vakf yapld takdirde Tabi Med zerine vakf yaplr.

Kelimesinde olduu gibi.

Tahrik : Harekelemektir. Birirnci harf, med harfi deilse harekeli okunur. Sakin olan
harfi harekelemekte asl olan, ona esre hareke vermektir. (2)
Kelimenin asl

Kelimenin okunuu

Sure ad
Zmer :2

Hucurat :14

Mnfekkin :1

Not : vakf annda bu kelimelerde skun ile durulur.

________________________________________________

1-

(Tevbe:40 )
(Mmin:12 ) (Fetih:20 )

( Zmer:23 )

(Maide:28 ) bu ayetteki yai mutekellim deildir.

(Araf:105)

(Enbiya:24 )

(uara:118 )

( uara:62)

(Maide:116 )

( uara:109)

(Kafirun:6 ) bu ayetteki yalar da mtekellim ya olmalarna ramen iskata

uramamlardr.
2- cmle-i mahzufesinden bedel olan tenvinin baitaki zalsakinenin kesre ile harekelenmesi
dahi, itimai sakineyne mbeyyindir ki zal olduu gibi, tenvin dahi nuni sakinedir. =

= kelimelerinde olduu ekilde.

Tahrikin zikrolunan kaidesinden mstesna olarak;

harfi vsal halinde fethaile,
zamir olan cemi mimler
, ve makabli meftuh cemi vav lar vasl
durumunda zamme ile okunur. Mesela:
Kelimenin asl

Vaslda okunuu

Sure ad
Nisa :11 fetha ile

Fetih :25 zamme ile (1)

Nahl : 96 zamme ile

Ali imran:139 zamme ile

Maide :44 zamme ile(2)

Tevbe :5 zamme ile

Altrma
u ayetleri iskat ve harekeleyerek vakf ve vasl halini inceleyiniz.
Vakf durumu
Vasl durumu
Sure ad
Araf:189

Neml : 15

Yusuf:25

Bakara :70

Hucurat : 12

Ali imran : 4

___________________________________

1-Zamir olan cemi mimin zammesini bazan vav takip eder ki, zamme mimin
ibandan(uzatlmasndan) hasl olur ve buna kraatta cemi sla( vavussla) tabiri kullanlr. u iirde
oduu ekilde:

vavussla kendini zamir takip etmedike yazlmamak asldr. Zamir takip ederse yazlr.
(araf:71) , (sad:60 ) , (ibrahim:12) , (araf:150) ,
)(maide:12
ayetlerinde olduu gibi.
2-makabli mazmum olan cemi vavlar med harfi olmasna ramen vasl durumunda med hali kalkar.
Gibi.

Sure ad
Ali mran: 7

Vasl durumu

Vakf durumu

Enfal :46

Mmin: 3

Bakara: 177

Taha: 128

Rum: 19

Saf: 6

Araf: 185

Araf:199

Kehf .110

Kehf :111

-~

Necm : 57

Tevbe : 42

Bakara . 217

Ali imran : 97

Mmin : 16

Bakara:130

Yusuf :41

Hucurat :1

Hud: 114

Yusuf :64

Ali imran: 118

Sad :6

Har :7

Enfal :19

Nisa : 42

Fetih :22

Yunus :22

Tevbe : 5

Tevbe:5

Muhammed : 38

Bakara.237

Grlyor ki, gerek iskat, gerk tahrik kaidelerinin sebebi olan itimi sakineyn
suretinde sakn snden evvel bir hemze; hemze-i vasl bulunuyor ki; ikinci sakin
onu takip ediyor.
Hemze-i vasl ; vasl halinde edilmeyeceinden iki harf yanyana bulunmasna
manii deildir.
Eer sakini evvel tenvin ise; o dahi tahrik kural gerei nunu maksure olarak
okunur. 37 mesela sure-i hlasn ilk ayeti olan iki ayete vasl edilmek istendiinde

denir. 38
Kk nun ile okunan kelimelere rnektir

lerde yeri geldiinde anlatlacak olan, hfa,zhar,dam mtecaniseyn,dam

mtekaribeyn, dam bilaunne ve klab kaideleri vasln ahkam cmlesindendir.
Sekte vasla man dir. Sras geldike anlatlacaktr.
Vakfn Ahkam
Hareke zerine vakf yaplmaz. 39 Vasldakinin aksine , vakf iskan iledir.
skan :
37
38

tenvinin nunu sakinden ibaret olduunu unutmaynz.

Bu suret teleffuzda byledir. yazlmas byle deildir. Tenvinin altnda kk bir nun yazld olur.

lafznda
39

vakf yapp da

demek hatal bir okuyutur.

Cezeri

Tahrikin zdddr ki, son harfin harekesini sakin klmaktr. Teskin dahi diyenler vardr.
Hareke zerine vakf olunmayacana binen, son harfleri harekeli olan kelimeler dahi
- vakf halinde- ahiri sakin olan kelimeler gibi okunurki,skunu arz ile sakin olur. 40

ayeti kerimeyi nasl vakf yaplyor ise,
ayeti celle de o ekilde
vakf yaplr. 41
Vakf iin olan iskan sebebiyle hasl olan ( itimai sakineyn) sondaki harf gerek
harfi sahih ve gerekse ismi zamir olsun gzel olur ;

gibi.
Tenvin dahi vakf durumunda ; iskan kaidesi gerei sakt olur. 42 ki stnl
kelimeler elif zere vakf olunur. 43 Sure-i diyata baknz.


Makablinin harekesi kendisine muvafk olan vav( ) yahut ya ( )i mteharrike ile
son bulan kelimelerinin vakfnda iskan sebebiyle harfi med hasl olur. meddi tab
zere vakf edilir.

gibi sonu eddeli olanlarn vakfnda tekrire riyet

olunur. Yani eddeliler gzetilir.

kelimelerinde olduu
gibi.

u Kelimeleri aratrnz:
Vasl durumunda iskat veya harekelenen harfler, vakfa sebeb kalmamak cihetiyle
isbat veya iskan 44 olunacandan 45 vasln ahkam ile vakfn ahkamn da ge.en
40

Skunu arz ve skunu lazm daha nce anlatld.

Yani meddi tabi zerine vakf yaplr.. (Abdullah Boz )
42
nk tenvin ; son harfin harekesine tabi bir nunu sakinedir. Metbu gidince tabi kalmaz.
41

kelimesinde olduu gibi. ya-i mahzfe den bedel olduu iin bunu daha nce beyan ettiimiz
(

)kelimelerinde cle-i mahzufe den

bedel bulunan tenvne ( tenvini avz) tabir olunur.

( ) kelimesinin tenvini dahi byledir.

43

iki stnl kelimelerin sonu elifli olmak resmi hattn vakfa tabi olmasndandr.
gibi elifi

maksura ve elifii memdudeliler ve lafz gibi ta-i marbutallar mstesnadr. Sure-i Kehfde ki

ve sure-i Ahzabdaki kelimeler ile, Sure-i Nisada ki ilk kelimesi iki

stnl deil iken elifi idlak( serbest ) ile mersum olduu iin elif zere vakf edile gelmitir. ( Asm
kraat Hafs rivayetinde vakf da asl olan resmi hatta ittib dr. kelimenin aslna deil.A.Boz) . Zamiri
mtekellim olup resmi hatt vakf hali itibari ile elifli iken elifsiz,vasl edilmekte olan ( ) kelimesi
dahi elif zere vakf edilir.

kelimenin aslnda elif

olmad halde ; Sure-i Yusufdaki ( )kelimesi ile Sure-i Alakda ki( )kelimelerinin nunu
hafife i tekidiyesi Kuran- Kerimde tenvin eklinde rem olunmu olduundan, bunlarn vakf dahi elif
zere olur. ve yine
de byledir. airin dedii gibi.
44
45

iskan; tahrikin zidd olduu gibi, isbat da iskatn zdddr ki sbit klmak demektir.
nk mn gidince Memn kelir.

kelimeleri usulnce kraat ediniz. Kamer suresi zerinde alma yapmanz tavsiye
edilir.

46

) ile son bulan kelimelerin tas tavil (ak te ile yazlan ) ise; vakf ( Ta
ta iledir.

ALITIRMA
Vakf zere aadaki kelimelerle Abese sresinin sonlarn, Tekvir sresinin,
nfidar sresinin ve nikak srelerinin evvellerini okuyunuz.

.
Mfred aib Zamir le son bulan kelimelerin zamirlerinde de iskan ile vakf
Kelimesinde vakf durumu nasl ise, yaplr.
47

kelimesinin vakf da yledir.

) kelimesinin vakf dahi zamirde durulduu gibidir. ( Mennes olan ismi aret

kelimesinde olduu gibi.

.
) iledir.( ) ise ; vakf he ( Tas kasr ( kapal te ) 48
46

Bu gibi kelimelerin vakfnda harekenin tamamn vermemek iin dikkat lazmdr.ehlinden bir
mfehe almak (ahz) lazmdr.
47
Bu ayetteki ha kelimenin aslndandr.zamir deildir.- Vakf durumu zamirde durulduu gibidir(A.Boz).

Kuran- Kerimde ki yazl

Vakf durumu

Baz kelimelerin vakfnda sona bir ha-i sakine getirilir ki, buna sukutu
tevakkuf has manasna ha,i sekt derler. 49

48

Ta-i Tavileye ( ta-i mecrura), ve ta-i Kasireye ( ta-i Merbuda) dahi denir. Sondaki talarn tavilveya kasr
yazlmas hakkndaki sarf kitaplarmzn resmi hat bahsinde aklanmtr.Arapa da ta-i kasr ile yazlmas lazm
gelen ,

gibi baz kelimatn talar Kuran- Kerimimize mahsus

olmak zere, Kuran- Kerimin baz yerlerinde ayri kyasi olarak tavil( ak te ) ve sair yerlerde kaide
gerei kasr( kapal te ) ile yazlmtr.
Kelime
Ak te ile yazld Surenin ad

( Bakara:218) ( Araf:56) ( Hud:73)

( Meryem:2) ( Zuhruf:32)
(Zuhruf:32)( Zuhruf:32) dier yerlerde ( ta-i kasra )
kapal te ile yazlmtr.

( Bakara:131)
( Ali mran:103)( Nahl:72)( Nahl:83)
( Nahl:114) ( brahim:28)

(brahim:34 )( Maide:11)
(Lokman:31 ) ( Fatr:3)

( Tur:29 )

( Ali mran:61) ( Nur:7)

( Mcadele:8)
( Mcadele:9) bunlarn 3.s yoktur.

( Enfal:38) ( Fatr:43)
( Fatr:43)( Fatr:43)
( afir:85) bunlarn dnda ak teile yazlmtr.

kelimeleri iin mukaddime-i Cezerinin
erhine baklacak

49

Hareke,i beyaniyeyi beyan iin getirilmi olur.

Sure,i Enamda 50

, sure,i Hakkada:

Karia suresinde :
ayetlerinde olduu gibi.
Sure,i Bakarada; kelimesindeki ha kelimenin aslndandr. 51
Sure,i Nurda ki ; kelimesi ni tefsirde ha,i Maksurezamir, veya ha,i sekt
olmak zere gsterilmitir.zamir olduuna gre makablinin kesre,i aslyesi itibari ile
meksur kalmtr. ha,i sekt olduuna gre, itima,i sakineynne mebni tahrik olmutur.
lerde zikredilecek olan ( meddi arz) meseleleri ve (Kalkale) nin son harfe
mteallik olan hep vakf ahkam cmlesindendir.
Tefhim ve Terkik
Tefhim: kaln okumak.
Terkik:ince okumak. 52 Mesela : be ( ) harfi Meftuh veya Mazmum olursa tefhim,
Meksur olursa Tekik olunur.

Hemzeler trekik harflerindendir. 53

lafzatullah ile ra harfinin kendilerine mahsus tefhim ve terkik okunduu
yerler vardr. yle ki :
Lafza-i celale ibtida halinde , ve makablinin meftuh veya Mazmum bulunduu
yerlerde tefhim ile okunur.

.
Makabli Meksur olan yerlerde terkik ile okunur.

.




ya Allah ( ) manasna olan kelimesinde dahi yukarda anlatld gibi (
kaln) okunur.
ra harfinde asl olan Tefhim dir.

.
Kelimenin evvelinde , ahirinde veya sonunda meksur olarak bulunursa ince terkik
ile okunur. 54

55

50

bu ayette vakf yaplsa da vasl yaplsa da ha,i sekt ile okunur.

51

...........

52

harfin terkiki incelterek okumaktr. Yani mahrecde inceltmek ve sfatta zaif klmaktr. Zdd tefhimdir
ki, tesmn ( kaln) ve tecsm (kaln) etmektir.buna talz dahi denir. ra harfinde tefhimin ve lam
harfinde telzin ok kere kullanlr.
53
elif ise; sahih olan gre gre terkiktir. Tefhim yoktur.mutekaddim de tefhim ve terkik okuyanlar
vardr. ?????????
54
vasl durumunda gerek kesre,i Lazime ile meksur olsun :

gibi. gerek kesre,i
Arza ile meksur olsun
terkik ile okunur.

Ra 56 harfi sakin olarak kelimenin ortasnda veya ahirinde makabli meksur

olarak bulunmak terkik ile okunma sebeblerindendir.

Eer Ra harfinden sonra; harflerinden biri bulunursa ra harfi

Tefhim ile okunur.

57
Makablinin harekesi Kesre-i Arza ( vasl durumunda vasl hemzesine verilen
esre- geii esre-) olanlarda tefhim ile okunur.

58
Vakf halinde Ra sakin makablinde ise sakin bir ya bulunursa yine terkik ile
okunur. 59

Med ve Kasr
Med : harfi uzatarak okumaktr.
Kasr : harfi uzatmadan okumaktr.
Kasr asldr. Med ise bir sebebe mebndir. Med iki eittir. Asl Med , Feri Meddir.
Meddi asli : harfi medden ayrlmayan meddir ki ona meddi Zati veya meddi tabi
dahi denir. Hangi harfin nnde harfi med bulunursa o harfi uzatarak okutur.

Kelimelerinde olduu gibi ki, bu misallerin her birinde med harflerinin
de mevcud ve makabli olan harfler tabii olarak uzatlr.
Meddi Feri :meddi aslinin miktarn ziyadeletirecek sebebi havi olan meddir ki,
Meddi Mezid yahut Meddi Medid dahi denilebiliyor. Meddi aslinin med miktar ;
bir elif miktarnca uzatmaktr.ondan ziyade meddin sebebi: Hemze veya Sukundur.
Med Harfini mteakip Hemze yahut sukun dahi bulunur ise; meddi Feri olur ki o vakit
4 (drt) elif med miktar uzatlarak okunur. 60 gibi.
Meddi Asli ve Meddi Feri sylenmesi talim amacyla tabir ed,ilir. Tabii med ve dier
medler daha ok kulanlmaktadr.
Kasr meddi Feri deki ziyadenin terkidir ki Meddi Tabi demektir. Asli Meddin terkine
yani hi med olunmamaa dahi kasr denildii olur. 61 gibi.

55
56

Sure-i Hudda ki ( )kelimesi male edildii iin bu rada terkik ile okunur.
Kesre ile ra harfi arasna sakin olan sad( ) veya d ( ) harflerinden biri olursa tefhim

edenler olmutur.
- bu iki kelimenin alt ve st tarafna gre tefhim ve terkik ile
okunur ( A.Boz).
57
gaf ( ) harfi meksur ise hem tefhim ve hemde terkik ile okunur.

58
Hemze-i vasln harekesi vasl halinde sakt olur.
59


bu kelimeler vasl durumunda olduundan ve rann da harekesi asl hareke
olmasndan tefhim ile okunur.
60
elif med kiktar diyenler meddi asliden sonrasn murat etmilerdir.
61
Zamiri mtekellim vahde olan ( ) kelimesinin altnda baz Kuran- Kerimlerde grlmekte olan

Zamirlerin Meddi ve Kasr

Kasrn zikredilen manalar zamirlerde zahirdir. nk Mfred Mzekker olan
zamiri aibler62 vasl halinde63 meksur veya mazmum olmaktan hali olmayp, bunda da
kaide; makabli ya-i sakine 64 yahut kesre olur ise ( zamir) Meksur65 ve bu iki suretin
ayri de Mazmum okunmaktr.
Meksure misal :
Mazmuma misal:
Bu misaller bize bir kaide daha gsterir ki : gerek Meksur , gerk Mazmum olan
Zamiri mfred Mzekker aib makabli mteharrik ise ( med) ve sakin ise( kasr)
olunur.
Med suretinde med harfi mukadder (gizli) olmakla66, sebebi med bulunmadka67
Meddi Tabi olur ki bu kasrn ilk manasnadr.buna misal:

Kasrn ikinci manasndan murad : hi med olunmamak demektir.buna misal :

Bu kaidelerin aksine olarak Zmer sresindeki ( ) zamiri68 Kasr , ve Sure-i
Furkanda ki ( ) zamiri69 med oluna gelmitir.

( ) kasr iareti dahi bu manadadr.bu iaret gibi hemzeye krs vazifesi yapan

vavlarn (harfi med zannedilmemesi iin) altna kasr iareti konur.

62
Mazmum veya meksur okunmak hususunda zamiri gaiblerin Tesniye ve Cemi dahi bu kaideye tabi ise
de onlarda Med ve Kasr tasvir olmadndan ve Mfred Mennes olan zamiri aibler ise; daima Meddi
Tabi bulunduundan gaidemizi Mfred Mzekkerler hasr etmiizdir.

)
(

ayeti kerimelerinde olduu gibi. Muhammed suresini aratrnz.

nk vakf halinde iskan iledir.
64
ya-i mteharrike bundan sonraki kaide vecihle zamirin Mazmum okunmas gerekir.
Meerki
63

harekesi Kesre ola.

65

Sre-i Kehfde ki (
) ve Sure-i Fethde ki ( ) ayeti kerimelerinde zamiri Mfred

Mzekker gaib bu kaide aksine olarak Mazmum okuna gelmitir.. sure-i Arafda ve uarada ( )ve
Sure-i Nemlde (
) kelimelerindeki zamirler vaslen ve vakfen sakin okunmaktadr. Sure-i nurdaki
(
) kelimesi iin; kelimesini tefsirde ha-i Maksurezamir, veya ha-i sekt olmak zere
gsterilmitir.zamir olduuna gre makablinin kesre-i aslyesi itibari ile meksur kalmtr. ha-,i sekt
olduuna gre, itima-i sakineynne mebni tahrik olmutur.
66
nk med harfi mutlak med iin arttr.
67
Sebebi med bulunursa meddi munfasl, meddi muttasl olur.
68
Asm kraatnda ( ) fiilinden cezmen sakt olan elif hkmen mevcut gibi olmutur ki, ( ) nn
has med olamaz. Beyzavinin beyanna gre: Elifin hazfinden sonra zamiri harf mteharrike mevsul
olduu iin hay (kaide gerei) med edenler ve - iskan edenler dahi
olmutur. Sure-i Hud daki ( ) kelimesindeki ha zamir deildir. Kelimenin aslndandr.

Sure-i Meryem ve uara suresindeki ( ) ve sre-i Ahzab ve Alakda ki ( ) zamir

deildir.
69

smi iaret mennes olan ( ) kelimesi dahi, makabli meksur olan zamiri gaib
kaidesindedir.
Altrma
u kelimelerdeki zamirlerin hangisi meksur veya mazmum olarak ksar, hangisi
med olunacak ve mennes isim iaretlerin beyani aratrnz.

Med olunan Zamir, kendinden sonra med harfi var gibi okunmakta olduundan
onunla dier kelime arasnda itimai sakineyn vukuunda med harflerince meri olan
iskat kjaidesine o zamirin mukadder olan harfi meddi dahi ona tabi olur. (yani vasl
durumunda med hali kalkarA.Boz).
smi iaret mennes olan ( ) kelimesi dahi bu hkmdedir.
Altrma
u kelimelerdeki zamirleri, Mennes smi aretleri, vasl halinde nasl? Vakf
halinde nasl? Teleffuz halinde ki durumunu aratrnz.

.
Meddi Asli ve Meddi Feri
Mutlak zorunlu med, harfi meddir. Harfi med olmadka med bulunmaz. Yalnz
harfi meddin sonucu olan med ( meddi asli ) dir ki ona Meddi Zat ve Meddi Tabi
denilmi ve bir elif miktar uzatmak diye tarif edilmitir70. Harfi Med gerek zahir olsun:
gibi. gerek mukadder olsun: gibi. ( ki makabli mteharrik
bulunan zamirlerde ve keza ismi iaret mennesde harfi med varsaylr.
= = bunlarn her ikisi ve = ve =
nn Ras ve

ve = nn das ve =

nin yas ve = min has hep ( Meddi Asl) dr ki bunlarda Meddi

Zatiden ziyade meddin sebebi yoktur.
Hem harfi meddin, hem sebebi meddin sonucu olan me ( Meddi Feri ) dir ki, ona
Meddi Mezid yahut Meddi Medid dahi denilmi ve drt elif miktar uzatmak deyu tarif
olunmutur. Sebebi Med gerek Hemze olsun : gibi. gerek skun olsun:

gibi.
Altrma
Kuran- kerimde geen Meddi asl ile Meddi Feri dier adyla Meddi Tabi ve
Meddi mezid hangileri olduunu gsteriniz.

70

Meddi Feriye nazaran buna kasr ifadesini kullananlar olmutur.

Sebebi Med Meddi Feri ye sebeb olacaksa demektir. Harfi meddi takip eden
hemze veya skundan ibaret olmak zere ikidir71.
Sebebi Med olmakta hemze asildr. Skunu Arz ile itima dahi olur72.
Harfi Med ile Sebebi Med olan hemzenin ikisi bir kelimede bulunabildii gibi
harfi med bir kelimede ve sebebi med olan hemze onu mteakip bulunan dier
kelimede dahi bulunabilir. Sebebi med olan skun ise ancak harfi meddin bulunduu
kelimede bulunur.
Birde sebebi Med olan Hemze harfi meddin peinden akca yazld gibi
mukadder (gizli ) olan harfi meddin peinden de olabilir.

kelimelerinde olduu gibi.

Sebebi Med olan skun ise ancak hatta yazlan Harfi Medden sonra gelir.

kelimesinde olduu gibi.

Meddi Ferinin eitleri

Sebebi Med itibari ile ( Meddi Feri) 73 drt eittir. 74 kisi Sebebi Meddin Hemze
olmasna gredir. kisi Sbebi Meddin Skun olmasna gredir. 75
Sebebi Med hemze olduuna gre ( Meddi Feri) Muttasl ve Munfasl diye ikiye ayrlr.

Meddi Muttasl ve Meddi Munfasl

Sebebi Med Hemze olup da harfi meddin bulunduu kelimede bulunur ise Meddi
Muttasl denir ki sebebi med harfi medde bitiik demektir. Gibi.
Sebebi Med hemze olup da harfi meddin bulunduu kelimeyi mteakp olan
dier kelimede bulunur ise Meddi Munfasl denir ki sebebi med harfi medden ayrlm
demektir.
Makabli mteharrik zamirlere gre harfi med mukadderin (gizli ) peinde bulunan
sebebi med ancak hemze olursa yine Meddi Munfasl olur.

71

Her hemze sebebimed olmad gibi her skun dahi sebebi med deildir. Bunlarn sebebi med olmalar
harfi med ile beraber bulunmalar arttr.ve meddi feri olabilmek iin sebebi meddin harfi medden
sonra onu mteakip gelmi olmas lazmdr. Harfi medden evvel gelmi ise Meddi Asli ( Tabi) olur.bu
da ancak hemze de , tasavvur edilir. Gibi.
Bir de sebebi med olan hemze daima sabit olan hemzedir. Hemze-i vasln bulunmas sebebi med
olmasndan deildir. Ayeti kerimelerde olduu gibi.
72
Hemze sebebiyeti skun sebebiyeti olmasndan kuvvetlidir. Umde : 17
73
dier adyla Meddi Mezid veya Meddi Mediddir.
74
Meddi Asl tekdir. Meddi Ferinin drttr. Lazm, vacip , caiz, arz dr.
75
sebebi Med olan Skun harfi meddin bulunduu kelimeden ayr olmamak sebebiyle Meddi Lazm ile
meddi Arz Meddi muttasla dn mmkn ise de stilah yle vak olmutur.

smi aret Mennes olan ( ) kelimeden sonra sebebe medden hemze gelir ise
yine Meddi Munfasl olur.
Altrma
Bu ayeti kerimelerde ki meddi Ferileri okuyunuz, Meddi Munfasl ve Meddi
Muttasl olanlarn tesbitini yapnz.

.
Sebebi Med sukun olduuna gre Meddi Feri Lazm ve Arz diye ikiye ayrlr.
Meddi Lazm ve Meddi Arz
Sebebi Med harfi meddi takip eden Skunu Lazm ise Meddi Lazm denir ki, gerek
vasl ve gerek vakf halinde Meddi Feri ile med olunur demektir.
gibi. ve .


= .
=

= .
= .
=

( ) bu ayeti

kerimelerin ilk harfleri, harf isimleridir. Meddi gibi ki, bunlar her halukar da meddi
Feri ile okunur.
Sebebi Med harfi Meddi takip eden Sknu Arz ise bu medde Meddi Arz denir
ki,mutlaka med olunacak deil, med yalnz vakf halinde olacak demektir. onun iin
buna Meddi vakfi dahi denir.

gibi ki, bunlarn Meddi

Ferisi yani Meddi Ztden ziyadesi bu ekildedir. Son harekeleri verilerek okunacak
olursa Meddi Tabiye dnr.

Altrma
Aada ki ayeti kerimelerdeki Meddi Lazm, Meddi Arz ve Meddi Tabileri
belirtiniz.

.
Meddi Arzlarn Meddi Mutlaka olamd gibi, drt elif miktar olmak dahi gerekli
deildir. ki elif veya bir elif med etmek dahi caizdir. Drt elif miktar med etmee
(Tul) 76, iki elif med miktarna ( Tevessut), ve bir elif med miktarna ( Kasr) diye tabir
edilir 77.
76

Tul tabiri, elif miktar olmak zere gsterenler Meddi Tabiden sonrasn murad etmilerdir.
Bunlar Skunu Arz ile sakin olan son harfin harekesi fetha olduuna gredir. Kesre olur ise onu
gizlice gstermek dahi bir veche olmakla toplam drt vecih olur. ve drdnc veche Revm tabiri edilir.
77

Tul , Tevessut ve Kasr Meddi Liynde dahi geerlidir.

Meddi Liyn
Harfi Liynin meddi demektir ki, en .ou meddi Arzdr. Makabli meftuh olan
vav sakine yahut ya,i sakineden sonra sebebi meddin skun ksm bulunursa
meydana gelen medde Meddi Liyn denir.
Gerek skunu Lazm olsun: =
ve

= kelimelerindeki ayn lafznn meddi gibi.
Gerek skunu Arz olsun :

diye durulduu
vakitte meydana gelen med gibi.
Meddi Liyninde ( sebebi med) Skunu Lazm olursa: Tul, Tevessut caizdir.
Meddi Liynde Skunu Arz olursa : Tul , Tevessut ve Kasr caizdir.
Sebebi Med Skunu Arz olursa: vasl durumunda skun zail olacandan Meddi
Liyn kalkar.

Altrma
Aadaki ayeti kerimelerdeki meddi liyn olanlar belirleyiniz.

.
Vakf halinde Meddi Liyn artlar olutuu halde vakf halinde Meddi Arzlarda son
harf Kalkale harflerinden ise Kalkale dahi yaplr.

Kalkale

Revm Kasr ile yaplr. Son harfi Mazmum olduuna gre zikredilen vecihle beraber , tul ile imam,
Tevessut ile imam, Kasr ile imam birde Revm olmak zere yedi vecih caiz olur. mam; sukundan
sonra dudaklar yummaktr. Bunlarn icras mahir Kurraya has bir keyfiyettir.Kuran- Kerimin
tilavetinde bize o kadar klfet gerekmez.