KIRAATTA MAM VE RAVM

Abdullah Boz
Eitim Grevlisi
Tekirda Eitim Merkezi
Rize Ocak 2013

MAM:
mamlatta, koklatmak1, sapmak ve bir harfe damme izafe etmek2manasna gelmektedir
stilahta ise: Skundan sonra, zamme harekeye iaret ederek dudaklarn ileriye doru
toplamak imamdr. Skundan sonra dudaklar yummaa derler3.
mamn Uygulan:
mam yalnz damme ( tre ) harekeye mahsustur. Vakf yaplan kelimenin sonundaki tre
bulunan harfi imam ile okumak isteyen bir kimse, nce o kelimeyi Kasr, Tevassut veya Tul
ile kelimeyi med ederek okur ve son harfin skununu belirttikten sonra, kelimenin sonunda
bulunan tre harekeyi dudaklar ile iaret eder. Bu da mamdr. Bu mamn ad
Skunimamdr.
mam da hareke sesi yoktur. Harekenin ynn belirten bir uygulamadr. Bu yzden
dudaklarmz sessizce ileri doru yani tre harekenin ynne gider ve orda kalr.
mam Niin Yaplr:
Dudaklarla yaplan bir i olduundan kula duymayanlar iin yapld sylenmitir. slam
her kesimi dnm. Kuran kerim okuma kolayl olan bir kitaptr. mam bir vecihtir. Bu
vehin faydas gnmzde dudak okuyanlara ilham kayna olmutur.
mam ve Ravm gnmzde ihtiya deildir derseniz, imam ve ravma ihtiyac olan insanlar
nereye koyacaksnz. Dnyada her trl dili konuan ve her dilin de kendine has ive ve
leheleri vardr. Mutlaka bunlar gz nne getirmeliyiz.
RAVM:
Ravmluatta, talep etmek, istemek4, harekeyi hafife karmaya5 manasna gelir.
Tecvit stilahnda ise; harekeyi hafi bir sesle okumaktan ibarettir6. Harekede sesi zayflatmak7,
1

smail Karaam,K.K.Faziletleri ve Okunma Kaideleri,s,270

CelaleddinKarakl,tecvit ilmi Kuran Okuma kaideleri,s,115
3
Karaba tecvidi. Meddi arz bahsinde.
4
smail Karaam,K.K.Faziletleri ve Okunma Kaideleri,s,268
5
CelaledditKarakl,Tecvit lmi Kuran Okuma Kaideleri,s,116
2

Ravmn Uygulan:
Ravm, Kesre ve zammedeortaya kar. Fethadaravm olmaz. Fetha zayf bir hareke
olduundan azalp oalmay ve blnmeyi kaldramaz8. Kesre ve Zamme ise gl bir
harekedir9. Ravmda ses ve grnt vardr. Yani duyulur ve grlr10.
Ravm, yaplacak kelimenin sonunu okurken harekenin sesi, te iki nisbetinde zayflatmak,
geri kalan te bir sesle kelimenin son harekesi olan kesre veya zammeyi okumakla olur. bu
hareke seslendirmesi kamil bir hareke deil, harekenin bir cz dr.
Ravm, kasr ile yaplr11. bu cmle doru. Lakin Meddi arz ve Meddi Liynin olmad
yerlerde vakf yapld zaman Ravm ne ile yaplacak. Meddi Muttasl olan bir kelimede
vakf yaptk. Meddin olmad bir kelimede vakf yaptk nasl uygulanacak. Meddi Lazm
olan bir kelimede vakf yaptk, bu kelimede ravm hangi med eidi ile yaplacak. rnein:
yea, gabl, caaannn .
Bu i Tul ve Tevassutlaravm caiz deildir. Ravm hareke hkmndedir. Ravm yaplan
kelimede Arz Skun Kalkar, harf harekesini alr. Meddi Arz varsa, Meddi tabiye dnr
ve skunu arz da kalknca son harf harekesini alr. FemiMuhsinemracat edilmeli. Bu tarifle
bu kadar olur. Ahzetmek lazm.
Ravm Niin yaplr:
Ravmkraatta bir vecihtir. Ravm, harekenin durumunu aklamak iin yaplan bir beyandr.
Ravm , kelimenin sonundaki esre ve treyi, retme maksadyla, iaret ederek kelimenin
harekesini telaffuz etmendir, bu da talim iin olduu sylenmitir.
Amalar iin olduu sylenmitir. (Sibeveyh, Ravm Amalarn iitebilecei kadar zayf bir
sesle okunmaldr ifadesi gnmzde yanl anlalmtr.12)Kulaklar ile son harfin harekesi
duyulmas iin. Manay buna gre versinler diye. Katlmayabiliriz. Bizden nceki dnem
stadlarmz bu ifadeyi kullanmlardr.
Acizane ders esnasnda bir rencim Trakya blgesinde zellikle Krklareline bal
Lleburgaz ilesinde bir uygulamadan bahsetti. yle ki; bir mft arkadamz imamlar
hizmet ii kursuna alr. mamlarn ounluu gibi kelimelerin vakfnda kusma hissi veren
bir sesle vakf yaptklar tespitinde bulunur. Bunu dzgn yaplmas iin bir hayli urar.
Sonunda bakar ki, alkanlklarna tekrar dnerler korku ve endiesi ile Ravm ile duruu
retir. Bylece yanlta ortadan kalkm olur. Kitapta yeri de var.Ravm bir vecihtir. bende
derslerimde bu konuyu iler oldum. Gnmzde Ravm ve mam ihtiya yoktur diyenlere
6

Cezeri,En Ner,2.s,121
smail Karaam,K.K.Faziletleri ve Okunma Kaideleri,s,268,dipnot.
8
smail Karaam,K.K.Faziletleri ve Okunma Kaideleri,s,268,dipnot.
9
smail Karaam,K.K.Faziletleri ve Okunma Kaideleri,s,268
10
Ramazan Pakdilden,haseki ders notlar,Abdullah boz.
11
CelaleddinKarakl,tecvit ilmi Kuran Okuma kaideleri,s,116,smail Karaam,K.K.Faziletleri ve Okunma
Kaideleri,s,268.
12
smail Karaam,K.K.Faziletleri ve Okunma Kaideleri,s,292,dipnot.
7

bence gzel bir rnektir. Kendi bulunduunuz yerlerde eitim alan insanlara bunu izah etmek
zordur. Gnmzde yal kesimlere Kuran retimi arttna gre aldmz bilgiler yal
kesimin kuran harflerini telaffuzda zorlandklarn ve bu tr vakf yerlerinde byle bir
uygulamaya gitmelerinde hibir saknca yoktur. Sadece u retilmeli. Yapm olduu vakf
halinin Ravm, mam veya skun ile durulduunu bilmeli.
RAVM LE HTLAS ARASINDAK FARK:
1- Ravm de harekenin ok az ( 3 te ikisi), htilas da ise 3 te biri kalr.
2- Ravm vakf haline ve kelimenin sonuna mahsustur. htilas ise vasl haline mahsus
olup, kelimenin sonuna da tahsis edilmemitir. Kelimenin ortasnda ve sonunda
yaplabilir.
3- Ravm fethada yoktur, htilas ise her harekede olabilir13.
MAM VE RAVM NEDEN MEDD ARIZ DA ANLATILIR:
mam ve Ravmn Meddi Arz ve Meddi Liynde anlatlma sebebi, zellikle mam
uygulan Skundan sonra yaplan bir uygulamadr. nceki konularda Harfi Med ve Sebebi
Med anlatld iin Meddi Arzda sknu arz anlatld. Daha nce anlatlm olsayd dier
med eitlerinde de aranmas sz konusu olurdu. Vakf konusu zellikle meddi arzda
ilendii iin burada mam ve Ravmnanlatlams mantkldr.
Kraat kitaplarnda imam ve Ravm mstakil bir konu olarak ilenmitir.
MAM VE RAVM ETLER:
1- Meddi Arz mam Skun mam:
2- dam kebir mam:

Asl olan bu kelimede, birinci Nun harfinin asl

harekesi olan dammeyi gstermek ve yanl bir manaya mahal vermemek i.in birinci
Nun harfini ikinci Nunharfine dam edip dudaklar ile birinci Nun harfinin
dammesine iaret ederek imam yaplr14. Bu tarifle bu kadar anlatlr. Mutlaka
femiMuhsinemuracat etmeli, bilmafehe almak gerekir.
3- Harekenin imam:
4- Harf mam ( SadMemme ) :
MAM VE RAVMIN FAYDALARI:
zerinde vakf yaplan harfin asli harekesini dinleyene veya harekeye bakana, harekenin
cinsini aklamaktr15. Harekenin ynn veya sesini vererek dinleyene harekeyi gstermek
veya iittirmektir.
Ravm veya mam ile vakf yapmak kraat dinleyen kimselerin huzurunda olmaldr. Yalnz
bana okuyan kimsenin mam veya Ravm yapmasna gerek yoktur. Yusuf sresindeki
13

Dimyati, thaf,101.smail Karaam,K.K.Faziletleri ve Okunma Kaideleri,s,271

Celaleddin Karakl,tecvit ilmi Kuran Okuma kaideleri,s,115
15
smail Karaam, K.K.Faziletleri ve Okunma Kaideleri,s,272
14

mam hari. Her kraat imam kendi okuyuundaki mam veya Ravmler hari, bunlar her
okuduklarnda cemaat olsun veya olmasn imam veya ravm yapmak zorundadr. rnein
sadMemme veya harekenin harekeye imamnokuyan kraat imam veya ravisi her
ortamda uygulamak zorundadr.
mam veya Ravm sadece Meddi arz veya Meddi liyn e mahsus deildir. artlar uygunsa
btn vakf mahallinde imam veya Ravm yaplabilir.

MAM VE RAVM NERELERDE YAPILIR:

1- Meddi Arz ve Meddi Liynnin vakf esnasnda

Sukn Tul- TevessutKasr ile SuknTul- TevessutKasr ile

RavmKasr okuyuu ile

mamTul- TevessutKasr ile

RavmKasr okuyuu ile

2- mam ve Ravm engeli olmayan ( Meddi Arz ve Meddi Liynin haricindeki )

kelimelerin vakf esnasnda

16

SuknSuknSukn
mamRavmmam
RavmRavm
NOT : Bu kelimelerin vakflarnda Ravm iin Kasr ifadesi kullanlmaz. Zaten Kasr
ile Ravm Meddi Arz ve Meddi Liyn de uygulanr. Dier kelimelerin vakfnda bu
ifade aranmaz. Med varsa Med ile , med yoksa medsiz olarak uygulanr ve
isimlendirilir. Femi Muhsine Muracaat edile.
3- damimamn da, kelimenin aslndaki harekeyi gstermek amacyla
17
kelimesinde.

MAM VE RAVMIN YAPILMADII YERLER18:

16

Nasr,Muhammed Mekki. Nihayetl mfid fi ilmi tecvit,142, Turul, Rahmi, Anahatlaryla Kuran Tecvidi. zmiri,
Muhidut Tecvit. Meddi Arz bahsi Dipnot.
17
Yusuf Sresi, 11
18
smail Karaam, K.K.Faziletleri ve Okunma Kaideleri,s,291,Ramazan Pakdil,ilaveli ders notlar,s,32, thaf,73

1- Ravm ve mam, Mennes Te lerinde ,

2- Cemi Mimlerde,

3- Arz harekede caiz deildir.

4- Ravm ve mam harfi kalkale harfi ise mam ve Ravm yaplmaz19. Bu ifade yle
anlalmal.mam skundan sonra yaplan bir durum olduundan mam yaplr,
Ravm hareke hkmnde olduundan kalkale yaplrsa Ravm olmaz. Kalkale
yaplmad takdirde Ravm yaplr. Tercih kalkale sfat kuvvetli olduu iin Ravm
yerine okuyucu kalkale yaparak durmas daha uygundur. Ravm de yapabilir.

DER KIRAATLARDA MAM VE RAVM:

1- Harfin harfe mam bu sad harfinde ortaya kmaktadr.
.
2- Harekenin harekeye mam. Efali Aere dediimiz kelimelerde. Genelde Hiam ,
Kisai ve Rveys yapar.
.
3- Hamza ve Hiamda mam ve Ravm;
1- Skun zerindenEsreliRavm
=
FemiMuhsineMuracaat.
2- idam zerinden EsreliRavm
= FemiMuhsineMuracaat.
3- dam zerindentrelimam Ve Ravm FemiMuhsineMuracaat.
4- Esreden kesreye mam; bura da Te harfinden Esre den tre ye
doru dudak hareket eder ve okunur. Bu anlatmakla ve yazmakla olmaz.
5- skandan treye mam; kelimesinde yaplan imam. Burada imam dal
harfinin sukunu okunurken dudakta tre meyili alr ve pratik olarak nun harfinin
esresi telaffuz edilir.

19

Ramazan Pakdil,ilaveli ders notlar,s,32, thaf,73