SAOBRAAJNA I ELEKTRO KOLA

DOBOJ

Razred:II
Predmet: OSNOVE ELEKTROTEHNIKE

ema
trofaznog
generatora u
spoju zvijezda

Vane
injenice

Fazorski
dijagram
struja i
napona

ema trofaznog
generatora u
spoju trougao
Osnovni
pojmovi o
polifaznim
generatorima

Vane
injenice

Fazorski
dijagram
struja i
napona

Polifazni sistemi se sastoje od dvije ili vie faza tj.

mogu biti dvofazni, trofazni...
Jo jedna bitna podjela to se tie polifaznih
sistema je na simetrine i nesimetrine.
Najbitniji polifazni sistemi su trofazni sistemi.
Trofazni sistemi mogu biti nevezani i vezani i
mogu biti spojeni u trougao i zvijezdu. Naspram
veze navoja generatora u zvijezdu i trougao mogu
se i prijemnici vezati u zvijezdu i trougao.
Biografija
Nikole Tesle

L1 (R) 0

N
N

S
L2 (S) 4
L3 (T) 8

Namotaji trofaznog generatora su najee vezani u trougao kao na

prethodnoj slici. Krajevi faznih namotaja se spajaju u jednu taku koja se
zove zvjezdite. Napon te take je jednak nuli ako je optereenje simetrino.
S druge strane se krajevi generatora spajaju na prikljuke (L1, L2, L3) koji su
oznaeni na prethodnoj slici. Ako su namotaji trofaznog generatora identine
konstrukcije i ako su meusobno pomjereni za ugao od 120 stepeni, tada su
elektromotorne sile u namotajima iste i tada je generator simetrian.
eg = Em * sin t (g-1)*(2/q)
e1 = Em * sin t
e2 = Em * sin (t - 2 /q)
e3 = Em * sin (t * (3-1) 2 /q)

A
-JA
EA

IA
UA
VAB

Y Z
X

EC

C -JC

UC

EB

UB
IC

VCA
-JB IB
B
VBC

OBRASCI:

A,B,C poeci faznih navoja

X,Y,Z zavreci faznih navoja
EA, EB, EC indukovani unutranji napon
UA, UB, UC fazni napon
JA, JB, JC fazna struja generatora
Ja, Jb, Jc fazna struja prijemnika
IA, IB, IC linijske struje
VA, VB, VC linijski napon

Fazni napon se definie kao napon izmeu nultog voda i poetka jedne
faze, to su na emi trofaznog generatora oznaeni sa U1,U2 i U3.
Poto se radi o trofaznom simetrinom sistemu, vai injenica da je
U1=U2=U3. Direktan redoslijed faza trofaznog simetrinog sistema
znai da svaki naredni vektor napona zaostaje za prethodnim za ugao
od 2/3 (npr. vektor faznog napona U2 zaostaje za vektorom faznog
napona U1 za ugao od 2 /3).
Linijski ili meufazni napon definie se kao napon izmeu pojedinih
faza, to na emi trofaznog generatora predstavljaju naponi VAB, VBC
i VAC.
Na osnovu prethodnog razmatranja moe se zakljuiti da za trofazni
simetrini sistem direktnog redoslijeda faza vai:
1. Da su efektivne vrijednosti linijskih napona (U l) za puta vee od
efektivnih vrijednosti faznih napona (Uf),
2. Da linijski naponi prednjae faznim naponima za ugao od /6, te da
je meusobna fazna razlika linijskih napona, takoe, 2 3.
Fazorski dijagram faznih i linijskih struja i napona trofaznog simetrinog
sistema dat je na sljedeoj slici:

-UA

UC

-UB
IC

VAB

VCB

IA

IB

UA
OBRAZAC:

UB

VBC

V = 3 *U
VAB = UA UB
VBC = UB UC
VCA = UC UA

-UC

AZ

IA

L1

JBA
UC

UA
EC

U=V
I=3J

EA

EB
Y
C

JAC

JCB
UB

B
x

IB

IC

L2

L3

Veza navoja trofaznog generatora u trougao se ostvaruje

tako to se zavretak prve faze vee za poetak druge, a
zavretak navoja druge se vee za poetak tree faze, a
zavretak tree faze se spaja sa poetkom prve faze.
Nedostatak veze navoja generatora u trougao je taj to se
ne moe izvesti nulti vod, zato se ova veza rijetko
upotrebljava.
Kod spoja navoja trofaznog generatora u trougao vane su
dvije injenice:
Fazni naponi su jednaki linijskim tj U=V.
Ako je generator simetrino optereen, linijske struje su za
3 vee od faznih tj I= 3 J

U sluaju kada za izlazne prikljuke generatora nije vezan potroa, odnosno kada
generator radi u praznom hodu, moe se napisati jednaina naponske ravnotee za
konturu koju ine ovako spojeni namotaji generatora: U1+U2+U3=0
Uz pretpostavku da svaki namotaj karakterie odreeni iznos unutranje otpornosti,
uvoenjem izraza za napone na izlaznim krajevima generatora: U1=E1-Zu*I1
U2=E2-Zu*I2
U3=E3-Zu*I3
Gornja relacija se moe dovesti u oblik:
E1-Zu*I+E2-Zu*I+E3-Zu*I=(E1+E2+E3)-3ZuI=0
Iz poznate osobine simetrinog generatora E1+E2+E3=0 slijedi zakljuak da e u
praznom hodu i ovako vezanog generatora iznos struje kroz pojedine fazne
namotaje biti jednak nuli. Kada je za izlazne prikljuke generatora vezan potroa,
kroz namotaje generatora i provodnike koji povezuju generator i potroa protiu
elektrine struje razliitih iznosa. Smjerovi struja oznaeni na slici su posljedica
sprege krajeva namotaja, jer se linijski naponi izmeu pojedinih provodnika mogu
odrediti kao VAB =VA, VBC=VB, VAC=VC.
Iz ovih relacija se moe zakljuiti da su linijski i fazni naponi istih iznosa, te iznosi
struja kroz pojedine provodnike iskljuivo zavise od iznosa i karaktera potroaa.

JCB
A: JBA = IA + IAC
IA = JBA - JAC

IC

JAC

B: JCB = IB + JBA
IB = JCB - JBA
C: JAC =IC +JCB
IC = JAC - JCB

JBA
IB
-JBA

IA
UCB

-JAC