SAOBRAĆAJNA I ELEKTRO ŠKOLA

DOBOJ
 Razred:II
Predmet: OSNOVE ELEKTROTEHNIKE
 Šema Šema trofaznog
trofaznog generatora u
generatora u spoju trougao
spoju zvijezda

Osnovni
Važne pojmovi o Važne
činjenice polifaznim činjenice
generatorima

Fazorski Fazorski
dijagram dijagram
struja i struja i
napona napona
 Polifazni sistemi se sastoje od dvije ili više faza tj.
mogu biti dvofazni, trofazni...
 Još jedna bitna podjela što se tiče polifaznih
sistema je na simetrične i nesimetrične.
 Najbitniji polifazni sistemi su trofazni sistemi.
Trofazni sistemi mogu biti nevezani i vezani i
mogu biti spojeni u trougao i zvijezdu. Naspram
veze navoja generatora u zvijezdu i trougao mogu
se i prijemnici vezati u zvijezdu i trougao.
Никола Тесла
Из Википедије, слободне енциклопедије

Biografija
Nikole Tesle
Никола Тесла

Портрет Николе Тесле у Паризу

10. јул 1856.
датум рођења
Смиљан, Аустријско царство
датум смрти 7. јануар 1943.
 L1 (R) 0

N
N

S
L2 (S) 4

L3 (T) 8
 Namotaji trofaznog generatora su najčešće vezani u trougao kao na
prethodnoj slici. Krajevi faznih namotaja se spajaju u jednu tačku koja se
zove zvjezdište. Napon te tačke je jednak nuli ako je opterećenje simetrično.
 S druge strane se krajevi generatora spajaju na priključke (L1, L2, L3) koji su
označeni na prethodnoj slici. Ako su namotaji trofaznog generatora identične
konstrukcije i ako su međusobno pomjereni za ugao od 120 stepeni, tada su
elektromotorne sile u namotajima iste i tada je generator simetričan.

eg = Em * sin ωt (g-1)*(2π/q)
e1 = Em * sin ωt
e2 = Em * sin (ωt - 2 π/q)
e3 = Em * sin (ωt * (3-1) 2 π/q)
 A
-JA IA

EA UA

VAB
Y Z
EC EB VCA
X

-JB IB
C -JC UC UB
B
VBC
IC
 OBRASCI:
 A,B,C – počeci faznih navoja
 X,Y,Z – završeci faznih navoja
 EA, EB, EC – indukovani unutrašnji napon
 UA, UB, UC – fazni napon
 JA, JB, JC – fazna struja generatora
 Ja, Jb, Jc – fazna struja prijemnika
 IA, IB, IC – linijske struje
 VA, VB, VC – linijski napon
 Fazni napon se definiše kao napon između nultog voda i početka jedne
faze, što su na šemi trofaznog generatora označeni sa U1,U2 i U3.
Pošto se radi o trofaznom simetričnom sistemu, važi činjenica da je
U1=U2=U3. Direktan redoslijed faza trofaznog simetričnog sistema
znači da svaki naredni vektor napona zaostaje za prethodnim za ugao
od 2π/3 (npr. vektor faznog napona U2 zaostaje za vektorom faznog
napona U1 za ugao od 2 π /3).
 Linijski ili međufazni napon definiše se kao napon između pojedinih
faza, što na šemi trofaznog generatora predstavljaju naponi VAB, VBC
i VAC.
 Na osnovu prethodnog razmatranja može se zaključiti da za trofazni
simetrični sistem direktnog redoslijeda faza važi:
 1. Da su efektivne vrijednosti linijskih napona (Ul) za puta veće od
efektivnih vrijednosti faznih napona (Uf),
 2. Da linijski naponi prednjače faznim naponima za ugao od π /6, te da
je međusobna fazna razlika linijskih napona, takođe, 2 π 3.
 Fazorski dijagram faznih i linijskih struja i napona trofaznog simetričnog
sistema dat je na sljedećoj slici:
-UA UC -UB

IC
VAB
VCB

IA UA
IB
OBRAZAC:

VBC V = √3 *U
UB
VAB = UA – UB
VBC = UB – UC
VCA = UC – UA

-UC
 AZ IA
L1
JBA

UC
UA U=V
EC EA I=√3J
EB
Y JAC JCB B IB
L2
C x
UB
IC L3
 Veza navoja trofaznog generatora u trougao se ostvaruje
tako što se završetak prve faze veže za početak druge, a
završetak navoja druge se veže za početak treće faze, a
završetak treće faze se spaja sa početkom prve faze.
 Nedostatak veze navoja generatora u trougao je taj što se ne
može izvesti nulti vod, zato se ova veza rijetko upotrebljava.
 Kod spoja navoja trofaznog generatora u trougao važne su
dvije činjenice:
 Fazni naponi su jednaki linijskim tj U=V.
 Ako je generator simetrično opterećen, linijske struje su za
√3 veće od faznih tj I= √3 J
 U slučaju kada za izlazne priključke generatora nije vezan potrošač, odnosno kada
generator radi u praznom hodu, može se napisati jednačina naponske ravnoteže za
konturu koju čine ovako spojeni namotaji generatora: U1+U2+U3=0
 Uz pretpostavku da svaki namotaj karakteriše određeni iznos unutrašnje otpornosti,
uvođenjem izraza za napone na izlaznim krajevima generatora: U1=E1-Zu*I1
U2=E2-Zu*I2
U3=E3-Zu*I3
 Gornja relacija se može dovesti u oblik:
 E1-Zu*I+E2-Zu*I+E3-Zu*I=(E1+E2+E3)-3ZuI=0
 Iz poznate osobine simetričnog generatora E1+E2+E3=0 slijedi zaključak da će u
praznom hodu i ovako vezanog generatora iznos struje kroz pojedine fazne
namotaje biti jednak nuli. Kada je za izlazne priključke generatora vezan potrošač,
kroz namotaje generatora i provodnike koji povezuju generator i potrošač protiču
električne struje različitih iznosa. Smjerovi struja označeni na slici su posljedica
sprege krajeva namotaja, jer se linijski naponi između pojedinih provodnika mogu
odrediti kao VAB =VA, VBC=VB, VAC=VC.
 Iz ovih relacija se može zaključiti da su linijski i fazni naponi istih iznosa, te iznosi
struja kroz pojedine provodnike isključivo zavise od iznosa i karaktera potrošača.
 JCB

A: JBA = IA + IAC
IA = JBA - JAC
JAC IC
B: JCB = IB + JBA
IB = JCB - JBA

C: JAC =IC +JCB

IC = JAC - JCB
JBA

IB
IA

-JBA UCB -JAC