1.

MOTORNE FUNKCIJE GITA OMOGUCAv POTISKIVANJE HRANE MIJESANJE I USITNAVANJE

HRANJIVIH KOMada koji se pripremaju za varenje.OBAVLJAJU JE VECIM DIJELOM GLATKI
MISICI KOJI POKAZUJU RITMICKE I TONICKE KONTRAKCIJE.MISICNA VLAKNA ZIDA
DIGESTIVNOG SISTEMA SU TAKO MEDJUSOBNO POVEZANA DA SE ELEKTRICNI SIGNALI
LAKO PRENOSE OD JEDNOG DO DRUGOG VLAKNA.U DIGESTIVNOM SISTEMU NAASTAJU
DVIJE OSNOVNE VRSTE POKRETA :1.PROPULZIVNI POKRETI POKRECU HRANU DUZ
PROBAVNE CIJEVI,U OSNOVI OVOG POKRETA JE TZV PRSTENASTA KONRAKCIJA CRIJEVA
KOJA POSTEPENO NAPREDUJE U VIDU PERISTALTICKOG TALASA IDUCI OD ORALNOG KA
ANALNOM DIJELU CRIJEVA.2:POKRETI MIJESANJA OMOGUCAVAJU DA SE CRIJEVNI SADRZAJ
MIJESA I USITNJAVA A NASTAJE KAO POSLJEDICA UCESTALIH I KRATKOTRAJNIH
KONTRAKCIJA DUZ CRIJEVA.
2.REFLEKS GUTANJA KADA BOLUS POKRETIMA JEZIKA BUDE PREBACEN U ZDRIJELO
DOLAZI DO KONTRAKCIJE NJEGOVIH MSICA I AKTIVIRA SE REFLEKS GUTANJA.NAKON TOGA
SLIJEDI PODIZANJE MEKOG NEPCA DA BI SE ZATVORIO NAZOFARINKS,PODIZANJEM
LARINKSA I ZATVARANJE EPIGLOTISA,TE AKTIVACIJA PERISTALTIKE JEDNJAKA.CENTAR OVOG
REFLEKSA NALAZI SE U PRODUZENOJ MOZDINI.PRICANJE ILI SMIJANJE TOKOM UZIMANJA
HRANE MOZE POREMETITI ODVIJANJE OVOG REFLEKSA.PA BOLUS MOZE ZAPASTI U
RESPIRATORNE PUTEVE,KADA REFLEKS KASLJA MOZE UKLONITI BOLUS IZ RESPIRATORNIH
PUTEVA.
3.PRAZNJENJE I PUNJENJE ZELUCA- HRANA KOJA ULAZI U ZELUDAC SLAZE SE U
KONCENTRICNIM KRUGOVIMA U FUNDUSU I KORPUSU,PA TEK PRISPJELA HRANA DOLAZI
UZ PRIJELAZ JEDNJAKA U ZELUDAC,DOK SE HRANA KOJA JE NAJDUZE BORAVILA U ZELUCU
POSTAVLJA UZ ZID ZELUCA.POD UTICAJEM VAGUSNOG REFLEKSA KADA HRANA UDJE U
ZELUDAC U ZNATNOJ MJERI SE SMANJI TONUS ZIDA ZELUCA,PA SE ON MOZE DODATNO
DILATIRATI PRIMAJUCI VECE KOL HRANE.MISICNI SLOJ ZELUCA OBEZBJEDJUJE MEHANICKU
OBRADU HRANE I NJENA PRETVARANJA U TECNU MASU HIMUS KOJA SE DALJE SPUSTA U
TANKO CRIJEVO.PRELAZ HIMUSA IZ ZELUCA U DUODENUM REGULISAN JE FUNKCIJOM
PILORICNOG SFINKTERA.
4.MOTORIKA DEBELOG CRIJEVA- PERISTALTIKA DEBELOG CRIJEVA OMOGUCAVA VEOMA
BRZ TRANSPORT MATERIJA KROZ DEBELO CRJEVO DO REKTUMA.ELIMINACIJA FECESA
ODVJA SE REFLEKSOM DEFEKACIJE KOJI SE MOZE VOLJNO KONTROLISATI.REKTUM JE
OBICNO PRAZAN SVE DOK TALAS MASOVNE PERISTALTIKE NE UBACI FECES U NJEGA A TO
SE OBICNO DESAA NAKON JELA.OSOBINO NAKON STO HRANA DOSPIJE U
DUODENUM.RASTEZANJE ZIDA REKTUMA NAKON DOLASKA FEKALNIH MASA U NJEGA
PREDSTAVLJA STIMULUS ZA REFLEKS DEFEKACIJE.PRI TOME GLATKI MISICI REKTUMA
GENERISU IMPULSE KOJI ODLAZE KA NEURONIMA,LUMBOSAKRALNOG DIJELA KICMENE
MOZDINE A POVRATNI MOTORNI IMPULSE DOVODE DO KONTRAKCIJE GLATKIH MISICA
REKTUMA I RELAKSACIJE GLATKIH MISICA UNUTRASNJEG ANALNOG SFINKTERA.VANJSKI
ANALNI SFINKTER PREDSTAVLJA POPRECNO PRUGASTI MISIC I KONTROLA NJEGOVE
KONTRAKCIJE JE VOLJNA.
5.PROBAVA MASTI ILI LIPIDA- U HRANI SU OD MASTI NAJZASTUPLJENIJE NEUTRALNE MASTI
TRIACIL GLICEROLI ILI TRIGLICERIDI ALI IMA I MANJIH KOLICINA FOSFOLIPIDA I
HOLESTEROLA.IAKO PROBAVA MASTI ZAPOCINJE U ZELUCU GLAVNINA TRIACILGLICERIDA
PROBAVLJA SE U TANKOM CRIEVU.DJELOVANJEM ENZIMA GUSTERCNE LIPAZE KOJA IH
RAZGRADJJE NA MASNE KISELINE I GLICEROL ZA POTPUNU PROBAVU MASTI NUZNA JE I
ZUC U KOJOJ NEMA ENZIMA,ALI NJENI SSTOJCI RASPRSUJU KAPLJICE MASTI STO OLAKSAVA
DJELOVANJE LIPAZA.OSIM TOGA ZELUCANE SOLI TVORE S MASNIM KISELINAMA I
GLICEROLOM OTOPIVE KOMPLEKSE CIME OMOGUCAVAJU NJIHOV PRIJENOS DO CRIJEVNE
STIJNKE TE NJIHOVU APSORPCIJU.
6.PROBAVA BJELANCEVINA ILI PROTEINA- ZAPOCINJE U ZELUCU ,KISELOST NJEGOVA
SADRZAJA NUZNA JE ZA DJELOVANJE ENZIMA PEPSINA,KOJI RAZGRADJIUJE BJELANCEVINE
NA NAJMANJE MOLEKULE.U TANKOM CRIJEVU GUSTERACNI ENZIMI RAZGRADJUJU TE

MOLEKULE NA JOS MANJE SPOJEVE.PROBAVA BJELANCEVINA DOVRSAVA SE TOKOM

APSORPCIJE TIH SPOJEVA KROZ CRIJEVNU STIJENKU,GDJE IH PEPTIAZE CRIJEVNIH RESICA
RAZGRADE NA OSNOVNE GRADBENE MOLEKULE,AMINOKISELINE.MONOSAHARIDI I
AMINOKISELINE APSORBUJU SE U KRVNE KAPILARE CRIJEVNIH RESICA TE PUTEM
PORTALNE VENE DOLAZE UJETRU.MASNE KISELINE I GLICEROL U CRIJEVNIM STANICAMA
SE PONOVO SPAJAJU U TRIGLICERIDE KOJI SE SPAJAJU U TRIGLICERIDE KOJI SE ZATIM
APSORBUJU U LIMFNE KAPILARE CRIJEVNIH RESICA,TE LIMFNIM SUSTAVOM DOSPIJEVAJU U
KRVNI OPTOK.U NJEMU SE APSORBIRAJU VODA I ELEKTROLITI,A NEPROBAVLJENI I
NEAPSORBIRANI OSTATCI HRANE OBLIKUJU FEKALNE MASE KOJE SE PERSITALTIKOM
DEBELOG CRIJEVA IZBACUJU IZ TIJELA.PROBAVU NADZIRE ANS.
7.PROBAVA UGLJIKOHIDRATA ,SECER,SKROB,- ZAPOCINJE U USTIMA U KOJIMA ENZIM
PTIJALIN RAZGRADJUJE DIO SKROBA NA DISAHARID MALTOZU I NA DRUGE MALE
GLUKOZNE POLIMERE.NAJVECI DIO PROBAVE UGLJIKOHIDRATA SE ODIGRAVA I DOVRSAA U
TANKOM CRIJEVU,GDJE GUSTERACNA AMILAZA NASTAVLJA RAZGRADJIVATI SKROB,A
ENZIMI CRIJEVNIH RESICA TOKOM APSORPCIJE KROZ CRJENU SLUZNICU RAZGRADJUJU
GLUKOZNE POLIMERE MALTOZU,I DRUGE DISAHARIDE NA NJHVE OSNOVNE GRDBENE
JEDINICE MONOSAHARIDE:GLUKOZU ,FRUKTOZU I GALAKTOZU.
8.SEKRECIJA U ZELUCU- U ZELUCU SE NALAZI VISE VRSTA ZLIJEZDI PA JE ZELUCANI SOK
SMJESA NJIHOVIH LUCEVINA:HLOROVODICNE KISELINE,PEPSINOGENA,HCL,UNUTRASNJEG
FAKTORA I SLUZI.PEPSINOGEN JE PROENZIM KOJI U KISELOJ SREDINI POD DEJSTVOM
HLOROVODONICNE KISELINE PRELAZI U PEPSIN KOJI UCESTVJE U RAZGRADNJI
BJELANCEVINA.REGULACIJA LUCENJA ZELUCA SE VRSI NERVNIM PUTEM PMOCU
PARASIMPATIKUSA I HORMONSKIM PUTEM.VEC SAMO GLEDANJE MIRISA ILI POMISAO NA
HRANU MOZE UZROKOVATI CEFALICNU FAZU NJEGOVOG LUCENJA ,NAKON CEFALICNE
FAZE USLIJEDI GASTRICNA FAZA KOD KOJEG JE PDRAZAJ ZA LUCENJE ZELUCANOG SOKA
HEMIJSKI ILI MEHANICKI.STIMULACIJA ZIDOVA ZELUCA DOVODI DO STIMULACIJE
PARASIMPATIKUSA STO DOVODI DO AKTIVACIJE ANSA.HORMONSKA REGULACIJA LUCENJA
ZELUCA JE REGULISANA PREKO GASTRINA KOGA LUCI SLUZNICA ZELUCA U
KRV.POSLJEDNJA FAZA U SEKRECIJI ZELUCANOG SOKA JE INTESTINALNA OVDJE DOMINIRA
AKTIVNOST INHIBITORNIH MEHANIZAMA:ENTEROGATRICKI REFLEKS I HORMONA CRIJEVA
U KOJE SPADAJU SEKRETIN HOLECISTOKINI VIP SOMATOSTATIN VAZOAKTIVNI CRIJEVNI
PEPTID.ZADACA INTESTINALNE FAZE SEKRECIJE ZELUCANOG SOKA JE DA SE USPOSTAVI
RAVNOTEZA IZMEDJU AKT ZELUCA I DIGESTIVNE APSORBATIVNE SPOSOBNOSTI TANKOG
CRIJEVA.
9.EGZOKRINI PANKREAS-GUSTERACA ILI PANREAS JE SLOZENA ZLIJEZDA GRADNJE OD
ACINUSA I IZVODNIH KANAL U KOJIMA SE STVARA PANKREASNI SOK KOJI SE
TRANSPORTUJE DO DUODENUMA.A ACINUSIMA GUSTERACE SE STVARAJU I LUCE ENZIMI
KOJI IMAJU ULOGU U VARENJU BJELANCEVINA MASTI I UGLJENIHIDRATA.TRIPSIN I OSTALI
PROTEOLITICKI ENZIMI HIMOTRIPSIN ELASZATA KOLAGENAZA I DIPEPTIDAZA
RAZGRADJUJU PROTEINA DO PEPTIDA I AMINOKISELINA.GUSTERACNA AMILAZA
RAZGRADJUJE SLOZENE SECERE NA DISAHARIDE,LIPAZA MASTI DO MASNIH KISELINA I
MONOGLICERIDA,HOSTEROL ESTERAZA ESTRE HOLESTEROLA A FOSFOLIPAZA
POSFOLIPIDE NA MASNE KISELINE.REGULACIJA LUCENJA ZELUCA SE VRSI NERVNIM I
HORMONSKIM PUTEM.NERVNIM PUTEM PREKO DJESTVA PARASIMPATIKUSA DOLAZI DO
POJACANOG STVARANJA PANRKEASNIH ENZIMA KOJ SE PHRANJUJU U ACINUSIMA ALI NE
ODLAZE U CRIJEVO JE JE RKOLICINA VODE I BIKARBINATA JAKO MALA.HORMONSKI
MEHANIZAM SE OSTVARUJE PREKO SEKRETINA I HOLECISTOKININA.POD DEJSTVOM HRANE
ODNOSNO HCL DOLAZI DO AKTIVACIJE SEKRETINA.SEKRETI SE RESORBUJE U KRV ODAKLE
ODLAZI U GUSTERACU I STIMULISE STVARANJE I LUCENJE BIKARBONATA I VODE I NA AJ
NACIN UTICE NA SMANJENJE KISELOSTI.
10.ZUC- SE STVARA U HEPATOCITIMA KOJI GA IZLUCUJU U MALE ZUCNE KANALICE ODAKLE
ODLAZI U ZAJEDNICKI JETRENI KANAL TE POVREMENO ODLAZI U DUODENUM KADA SE
OTVORI ODIJEV SFINKTER DJELOVANJEM HORMONA HOLECISTOKININA.DIO ZUCI SE

TRANSPORTUJE U ZUCNU KESICU KOJA IMA VELIKU MOC KONCENTROVANJA ZUCI.ZA

ISTISKIVANJE ZUCI IZ ZUCNOG MJEHURA NJEGOVOM KONTRAKCIJOM NEOPHODNO JE
PRISTUSTVO HORMONA HOLECISTOKININA KOJI SE OSLOBADJA IZSLUZNICE TANKOG
CRIJEVA.POD DEJSTVOM KISELOG HIMUSA I RAZGRADNIH PRODUKAATA
MASTI.PARASIMPATIKUS DJELUJE NA ZUCNI MJEHUR I POJACAVA NJEGOVE
KONTRAKCIJE.NAJVAZNIJI SASTOJAK ZUCI SU ZUCNE KISELINE.ONE IMAJU FUKCIJU DA
EMULGUJU MASTI U CRIEJVI I DA IH DISPERGUJU DO SITNIH KAPI CIME OLAKSAVAJU
DJELOVANJE LIPAZE.SA DRUGE STRANE ZUCNE KISELINE SPAJAJU SE SA MASTIMA U
MICELE I OLAKSAVAJU NJIHOVU REAPSORPICJU U CRIJEVU.VECINA ZUCNIH SOLI KOJE SE
TOKOM DANA STVARAJU U ZUCNOM MJEHURU I IZLUCUJU U CRIJEVO SE PONOVO U
DISTALNO DIJELU ILEUMA RESORBUJU A APSORBOVANE ZUCNE SOLI SE PUTEM PORTNE
VENE VRACAJU U JETRU

11.SEKRECIJA U TANKOM CRIJEVU-TRI SU OSNOVNA IZVORA DIGESTIVNIH SOKOVA KOJI

UCESTVUJU U VANJE HRANE U TANKOM CRIJEVU :PRODUKTI JETRE,EGZOKRINOG
PANKREASA I CELIJA TANKOG CRIJEVA.U DVANAESTOPALACNOM CRIJEVU SE NALAZE
ZLIJEZDE KOJE SE AKTIVIRAJU KADA DODJE DO PORASTA KISELOSTI U NJEMU POD
DEJSTVOM MEH DRAZI ILI POD DEJSTVOM PARASIMPATIKUSA.OVE ZLIJEZDE LUCE SLUZ
KOJA STITI SLUZOKOZUTANKOG CRIJEVA OD OSTECENJA OD DEJSTVA KISELINE I
RASPRADNIH PRODUKATA.U TANKOM CRIJEVU SE STVARA VISE ENZIMA U EPITELNIM
CELIJAMA.PEPTIDAZE CIJEPAJU PETIDE NA AMINOKISELINE ,ENZIMI MALTAZA
,IZAMALTAZA ,SAHARAZA I LAKTAZA CIJEPAJU DISAHARIDE NA MONOSAHARIDE,CRIJEVNA
LIPAZA CIJEPAJU MASTI NA GLICEROL I MASNE KISELINE.REGULACIJA LUCENJA SEKRETA U
TANKOM CRIJEVU SE VRSI PREKO LOKALNIH MEHANIZAMA I PREKO HORMONSKOG
DEJSTVA.LOKALNI PODRAZAJ USLOVLJAVA DA SE OSLOBADAJU VECE KOL CRIJEVNOG
SOKA.HORMONSKI MEHANIZAM SE OSTVARUJE PEKO HOLECISTOKININA I SEKRETINA KOJE
POVECAVAJU LUCENJE CRIJEVNOG SOKA.
12.SEKRECIJA DEBELOG CRIJEVA- DEBELO CRJEVO CIJELOM SVOJOM DUZINOM SADRZI
ZLIJEZDE KOJE SE ZA RAZLIKU OD TANKOG CRIJEVA NE SADZE RESICE I NE LUCE ENZIME
VEC SAMO BIKARBONATE I VODU,SLUZ KOJU STVARAJU KRIPTE JE ALKALNA I STITI
SLUZNICU DEBELOG CRIJEVA OD NADRAZAJNOG DEJSTVA BKTERIJA KOJIH U DEBELOM
CRIJEVU IMA U VELIKIM KOLICINAMA,ZATIM OD KISELOSTI FECESA,A OMOGUCAVAJU I
HOMOGENIZOVANJE FECESA I NJEGOVO LAKSE IZBACIVANJE.REGULISANJE LUCENJA
SEKRETA U DEBELOM CRJEVU SE UGLAVNOM VRSI POMOCU LOKALNIH REFKELSA KOJI
NASTAJU USLJED LOKALNOG MEHANICKOG ILI HEMJSKOG PODRAZAJA A DJELIMICNO U
DISTALNOM DJELU DEBELOG CRIJEVA UZ POMOC VAGUSA.
13.HORMONI-JE BIOLOSKI AKTIVNA SUPSTANCA KOJU CELIJA ILI GRUPA CELIJA LUCI U
TJELESNE TECNOSTI DA BI KONTROLISALA DRUGE CELIJE TIJELA.EFEKTI DJELOVANJA
HORMONA JAVLJAU SE POSEPENO POSLJE KRACEG ILI DUZEG LATENTNOG PERIODA I
TRAJU JOS JEDNO ZVJESNO VRIJEME PO PRESTANKU DJELOVANJA FAKTORA KOJI JE
POKRENUO NJIHOVO LUCENJE.PO HEMIJSKOM SASTAVU HORMONI MOGU BITI
:STEROIDNI,DERIVATI TRIOZINA,PROTEINSKI ILI PEPTIDNI.ZAVISNO OD UDALJENOSTI
CELIJA HORMONI SE DIJELE NA LOKALNE I OPSTE.LOKALNI HORMONI DJELUJU NA CELIJE I
TKIVA KOJI SE NALAZE U NEPOSREDNOJ BLIZINI MJESTA IZLUCIVANJA.OPSTI HORMONI SE
IZLUCUJU U VACELIJSKU TECNOST NAJCESCE KRV KOJA IH PRENOSI DO UDALJENIH TKIVA I
CELIJA.TKIVO NA KOJE DJELUJE ODREDJENI HORMON SE NAZIVA CILJNO TKIVO.HORMON
PREPOZNAJE CILJNO TKIVO PO HORMONSKIM RECEPTORIMA.HORMONSKI RECEPTORI
SU.VISOKOSPECIFICNI ZA SVAKI HORMON.MOGU SE NALAZITI NA 3 MJESTA U CELIJI NA
POVRISNI U CITOPLAZMI U JEDRU CELIJE.MEHANIZAM KONTROLE LUCENJA HORMONA

PREDSTAVLJA NEGATIVNA POVRATNA SPREGA.SEKRECIJA HORMONA IZ VECINE

ENDOKRINIH ZLIJEZDA JE REGULISANJE NJENOM STIMULACIJOM OD STRANE HORMONA
HIPOFIZE.
14.HIPOFIZA-JE SMJESTENA U TURSKOM SEDLU KLINASTE KOSTI NA BAZI
MOZGA.LOPTASTOG JE OBLIKA.HIPOFIZNOM PETELJKOM POVEZANA JE SA
HIPOTALAMUSOM.KROZ HIPOFIZNU PETELJKU PROLAZ NEUROSELKRETORNA VLAKNA KAO
I ARTERIJSKI KRVNI SUDOVI I VENSKI HIPOFIZNO HIPOTALAMICKI PORTNI SUDOVI
POVEZIVAJUCI HIPOTALAMUS I HIPOFIZU U JEDINSVENU ANATOMSKU I FUNKC
CJELINU.HIPOFIZA SE SASTOJI IZ 3 ODVOJENA DIJELA KOJI IMAJU RAZLICITO EMBRIOLOSKO
PORIJEKLO.RAZLIKUJE SE PREDNJI REZANJ HIPOFIZE ILI ADENOHIPOIZA,STRAZNJI REZANJ
NEUROHIPOFIZA A IZMEDJU NJIH SE NALAZI SREDNJI REZANJ ILI PARS INTERMEDIA.KOJI JE
KOD COVJEKA SLABO RAZVIJEN.ADENOHIPOFIZA LUCI:HORMON
RASTA,ADRENOKORTIKOTROPNI HORMON ,TIREOSTIMULIRAJUCI ,PROLAKTIN
,FOLIKOSTIMULIRAJUCI ,INTEINIZIRAJUCI HORMON I MELANOTROPNI
HORMON.NEUROHIPOFIZA LUCI ANTIDIURETKSI ILI VAZOPRESIN I OKSITOCIN.
15.ADENOHIPOFIZA-JE GRADJENA OD RAZLICITIH VRSTA CELIJA KOJI PROIZVODE I LUCE
POJEDINE HORMONE ADENOHIPOFIZE.LUCENJE HORMONA ADENOHIPOFIZE KONTROLISE
HIPOTALAMUS.ZA SVAKI HORMON ADENOHIPOFIZE HIPOTALAMUS LUCI OSLOBADJAJUCI
INHIBISUCI ILI OBA HORMONA TJ RIZLING HORMONE.HORMONI ADENOHIPOFIZE IZUZEV
HORMONA RASTA DJELUJU NA CILJANE ZLIJEZDE STIMULISUCI PROIZVODNJU NJIHOVIH
HORMONA,ZBOG TOGA SE NAZIVAJU I ROPNI HORMONIMA.

16.HORMON RASTA (ADENOHIPOFIZA)-SE JOS NAZIVA I SOMATOTROPIN.SPADA U GRUPU

PROTEINSKIH HORMONA.DOVODI DO RASTA SVIH TKIVA. U PLAZMI SE NALAZI VEZAN ZA
ALFA2 MAKROGLOBULINE.POLUVRIJEME ZIVOTU JE 30 MINUTA.DJELUJE NA METABOLIZAM
SVIH ORGANSKIH MATERIJA.POVECAVA SINTEZU PROTEINA SVIM CELIJAMA. POVECAVA
MOBILIZACIJU LIPIDA PA TAKO POVECAVA I NIVO MASNIH KISELINA. ZOVEMO GA STEDISOM
UGLJENIH HIDRATA JER SMANJUJE KORISCENJE GLUKOZE U CELIJAMAM,A
METAB.PREUSMJERAVA NA KORISCENJE MASTI. DA BI HORMON RASTA OSTVARIO SVOJ
UCINAK NEOPHODNI SU INZULIN I GLUKOZA. HOR.RASTA DOVODI DO RASTA KOSTIJU,ALI
NE DJELUJE DIREKTNO NA NJIH. U JETRI IZ H.R.NASTAJE INZULINU SLICAN FAKTOR1-IGF1
KOJI ONDA DJELUJE NA KOST I DOVODI DO RASTA. UKOLIKO POSTOJI NEDOSTATAK ENZIMA
U JETRI KOJI DOVODI DO STVARANJA IGF TE CE OSOBE IMATI NIZAK RAST.NIVO HORMONA
RASTA U KRVI DJECE I ZENA JE VECI NEGO MUSKARACA.SA STARENJEM SE SMANJUJE
LUCENJE. KONTROLA LUCENJA HORMONA RASTA OSTVARUJE SE NEGATIVNOM
POVRATNOM SPREGOM IZMEDJU HIPOTALAMUSA,ADENOHIPOFIZE I PERIFERNIH
TKIVA.KADA SE SMANJI EFEKAT HORMONA RASTA NA PERIF.TKIVA STO SE MANIFESTUJE
IZMEDJU OSTALOG I SMANJENJEM NIVOA GLUKOZE U KRVI,ONA DJELUJE NA HIPOTALAMUS I
STIMULISE OSLOBADJANJE HORMONA KOJI OSLOBADJA HORMON RASTA KOJI DJELUJE NA
ADENOHIPOFIZU U KOJOJ SE POVECANO STVARA I OSLOBADJA HORMON RASTA SVE DOK
SE NE NORMALIZUJE NIVO GLUKOZE U KRVI.POVECAN NIVO GLUKOZE UTICACE NA
STIMULACIJU OSLOBADJANJA HORMONA KOJI INHIBISE OSLOBADJANJE HORMONA IZ
HIPOTALAMUSA.

10.NEUROHIPOFIZA-HORMONI NEUROHIPOFIZE SE SINTETISU U HIPOTALAMUSU U

PARAVENTRIKULARNOM I SUPRAOPTICKOM JEDRU.HORMONI SE TRANSPORTUJU DUK
AKSONA KOJI PROLAZE KROZ HIPOFIZNU PETELJKU I ZAVRSAVAJU U NEURO HIPOFIZI.TO
SU JEDINA NERVNA VLAKNA U ORGANIZMU KOJA NA SVOJIM ZAVRSECIMA LUCE
HORMONE.ZNACI HORMONI SE SAMO OSLOBADJAJU IZ NEUROHIPOFIZE A SINTETISU SE U
HIPOALAMUSU.

11. ANTIDIURETSKI HORMON(ADH)ILI VAZOPRESIN(NEUROHIPOFIZA )-DOBIO JE

NAZIV VAZOPRESIN JER DJELUJE NA KRVNE SUDOVE IZAZIVAJUCI VAZOKONSTRIKCIJU. IME
ANTIDIUREZNI JE DOBIO JER DJELUJE NA BUBREGE DJE U DISTALNIM KANALICIMA I
KORTIKALNIM TUBULIMA DOVODI DO REAPSORPCIJE VODE.ADH MIJENJA PERMABILNOST
CELIJSKE MEMBRANE U BUBREZNIM KANALICIMA INDIREKTNO PUTEMcAMP-A A
POVECAVAJUCI NJIHOVU PROPUSNOST ZA VODU I TAKO SMANJUJE KOLICINU VODE KOJA SE
IZLUCI URINOM.ADH DJELUJE I DIREKTNO NA .MEMBRAN BUBREZNIH KANALICA
POVECAVAJUCI BROJ MOLEKULA VAZOPORINA KOJI PREDSTAVLJA PORE KROZ KOJE VODA
LAKO MOZE DA PRODJE.KAO SEKUNDARNA POJAVA NASTAJE I REAPSORPCIJA NA+ K+ I
UREE. ADH IMA KRATKO VRIJEME POLUZIVOTA,3MIN JER GA JETRA I BUBREZI BRZO
DEAKTIVISU.STIMULATORI OPUSTANJA ADH SU POVECANA OSMOLARNOST
PLAZME,REGISTROVANA OSMORECEPTORIMA U HIPOTALAMUSU,TE SMANJENJE KRVNOG
VOLUMENA REGISTROVANO BARORECEPTORIMA U KAROTIDNOM SINUSU I LUKU AORTE.
NPR.DEHIDRATACIJA ORGANIZMA CE DOVESTI DO POVECANAJ OSMOLARNOSTI
TEJELESNIH TECNOSTI STO CE DOVESTI DO SMEZURAVANJA CELIJA OSMORECEPTORA JER
IZ NJIH IZLAZI VODA,A TO CE BITI STIMULANS ZA POJACANO OTPUSTANJE ADH.ON
DOVODI DO REAPSORPCIJE VODE U BUBREZNIM TUBULIMA STO CE POVECATI VOLUMEN
EKSTRACELIJSKE TECNOSTI I VRATITI OSMOLARNOST U NORMALU.

12.OKSITOCIN(NEUROHIPOFIZA )-KONCENTRACIJA OKSITOCINA U PLAZMI ZENA I

MUSKARACA U NORMALNIM USLOVIMA JE GOTOVO ISTA. IMA KRATKO VRIJEME
POLUZIVOTA,DO 4 MIN.JER S METABOLISE U BUBREZIMA A DJELOMICNO IZLUCUJE URINOM
U AKTIVNOM OBLIKU. OKSITOCIN IZAZIVA KONTRAKCIJU UTERUSA TOKOM
PORODA,DOVODI DO KONTRAKCIJE MIOALVEOLARNIH CELIJA KOJIMA SE ISTISKUJE
STVORENO MLIJEKO U ALVEOLAMA U MLIJECNE KANALICE ODAKLE GA DOJENCE AKTOM
SISANJA IZVLACI IZ DOJKE.KONTROLA SEKTRECIJE OKSITCINA JE KOMPLIKOVANA.STRES
EMOTIVNI UTICAJI,PROGESTERON ITD.DOVODE DO SMANJENJA SEKRECIJE OKSITOCINA.
RASTEZANJE UTERUSATOKOM PORODA I SISANJE STIMULISU OSLOBADJANJE OKSITOCINA.

13.STITNA ZLIJEZDA-JE SMJESTENA NA PREDNJOJ STRANI VRATA ISPRED

GRKLJANA.OSNOVNA ANATOMSKA I FUNKC JEDINICA STITNE ZLIJEZDE JE FOLIKU.FOLIIKUL
JE SFEROIDNOG OBLIKA,OBLOZEN KUBICNIM EPITELOM CIJA VISINA ZAVISI OD FUNNKC
STANJA ZLIJEZDE.FOLIKUL JE ISPUNJEN KOLOIDOM.GLAVNI SASTOJAK KOLOIDA JE
TIREOGLOBULIN CIJI MOLEKULI SLUZE KAO MATIX U KOJEM SE VRSI JODIRANJE TIREOIDNIH
HORMONA.STITNA ZLIJEZDA LUCI TRIJJODTIRONI ,TIROKSIN I KALCITOCIN.

14. TITNA LIJEZDA TIROKSIN I TRIJODTIRONIN-SINTEZA I LUCENJE HORMONA

STITNE ZLIJEZDE ODVIJA SE U NEKOLIKO SUKCESIVNIH PRODESA1-JODIDNA PUMPAAKTIVNO TRANSPORTUJE JODIDE NASUPROT HEMIJSKOG I ELEKTRICNOG GRADIJENTA IZ
EKSTRACELIJSKE TECNOSTI U TIREOCITE I ONDA JE KONCENTRACIJA JODIDA VECA 30PUTA
U TIREOCITU NEGO U KRVI 2-OKSIDACIJA JODIDA- NASTAJE U TIREOCITIMA, TACNIJE U
APIKALNOM DIJELU CELIJE,POMOCU VODONIK PEROKSIDA KAO OKSIDACIONOG SREDSTVA
I ENZIMA TIROIDNE PEROKSIDAZE KAO KATALIZATORA 3-ORGANIFIKACIJA JODA-PROCES
VEZIVANJA JODA ZA MOLEKUL TIREOGLOBULINA.JODIRANJEM TIROZINA U
TIREOGLOBULINU NASTANU NEAKTIVNI JODOTIROZINI:MONOJODTIROZIN(MIT) I DIJOD
TIROZIN(DIT) 4-STVARANJE HORMONA STITNE ZLIJEZDE- SPAJANJEM JEDNOG MOLEKULA
MIT I DIT NASTAJE TRIJODTIRONIN,A SPAJANJEM DVA MOLEKULA DITA NASTAJE
TIROKSIN.REAKCIJA UZ PRISUSTVO TIROIDNE PEROKSIDAZE. 5-DEPONOVANJE HORMONA
STITNE ZLIJEZDE- TIREOGLOBULIN PRELAZI U LUMEN FOLIKULA I TU OSTAJE DEPONOVAN.
6- SEKRECIJA TIROIDNIH HORMONA- ENDOCITOZOM TIREOGLOBULIMN ULAZI IZ KOLOIDA

U FOLIKULARNU CELIJU. HORMONI STITNE ZLIJEZDE PRAKTICNO DJELUJU STIMLATIVNO

NA SVE SISTEME U ORGANIZMU. POVECAVAJU SRCANU FREKVENICJU I SNAGU SISTOLE
SRCA,NA PERIFERIJII IZAZIVAJU VAZODILATACIJU,POVECAVAJU FREKVENCIJU I DUBINU
DISANJA, TAKODJE UTICU I NA FUNKCIJU DRUGIH ZLIJEZDA,POVECAVAJU SEKRECIJU
INZULINA,PARATIREOIDNOG HORMONA I GLIKOKORTIKOIDA.KONTROLA LUCANJE SE
OSTVARUJE MEHANIZMOM NEGATIVNE POVRATNE SPREGE.HIPOTALAMUS LUCI
TIREOTROPNI RIZLING HORMON(TRH) KOJI DJELUJE NA ADENOHIPOFIZU STIMULISUCI
LUCENJE TSH KOJI UBRZAVA SVE FAZE SINTEZE I OTPUSTANJA TIREOIDNIH HORMONA.T3 I
T4 OSTVARUJU SVOJ EFEKAT NA TKIVIMA I INHIBIRAJU DALJE TRH.

15.KALCITONIN(STITNA)- LUCE PARAFOLIKULARNE C CELIJE STITNE ZLIJEZDE.ON

SPADA U PROTEINSKE HORMONE.KALCITONIN UTICE NA METABOLIZAM KALCIJUMA U
ORGANIZMU. SNIZAVA NIVO KALCIJUMA U KRVI PO CEMU JE I DOBIO IME.OVAKAV NJEGOV
EFEKAT NASTAJE JER ON SMANJUJE OSTEOLITICKO DJELOVANJE OSTEOCITNE MEMBRANE
KOSTI STO DOVODI DO ODLAGANJA KALCIJUMA U PULPU BRZO IZMJENJIVOG Ca.povecava
aktivnost osteoblasta,smanjuje stvaranje novih osteoklasta.NIVO KALCIJUMA U PLAZMI JE
GLAVNI REGULATOR SEKRECIJE KALCITONINA. KAD NIVO POVECAN TO STIMULISE LUCENJE
KALCITONINA KOJI SNIZAVA NIVO KALCIJUMA U PLAZMI.SNIZEN NIVO KALCIJUMA U PLAZMI
DJELUJE OBRNUTO. KONTROLA SE OSTVARUJE NEGATIVNOM POVRATNOM SPREGOM
IZMEDJU NIVOA KALCIJUMA U PLAZMI I LUCENJA HORMONA.

16.PARATIREOIDNE ZLIJEZDE GORNJE PARATIREOIDNE ZLIJEZDE OBICNO SU PRILJUBLJENE

UZ ZADNJU STRANU GORNIH POLOVA STITNE ZLIJEZDE,DONJE PARATIEOIDNE ZLIJEZDE SU
PRILJUBLJENE UZ ZADNJU STRANU DONJIIH POLOVA STITNE ZLIJEZDE.PARATIREOIDNE
ZLIJEZDE LUCI PARATIRREOIDNI HORMON KOJI JE IZGRADJEN OD 84
AMINOKISELINE.PARATIREODINE HORMON UTICE NA REGULACIJU
METABOLIZMAKALCIJUMA FOSFATA I MAGNEZIJUMA U ORGANIZMU.PARATIREOIDNI
HORMON ODRZAVA FIZIOLOSKU KONC KALCIJUMA I FOSFATA U KRVI I KOSTMA DJELUJUCI
NA POVECANJE NIVOA KALCIJUMA A SMANJENJE NIVOA FOSTATA.SMANJENJEM NIVOA
FOSFATA NASTAJE JER PARATIREOIDNI HORMON POVECAVA ESKRECIJU FOSTATA
BUBREZIMA,CILJNA TKIVA SU MU KOSTI I BUBREZI.NA KOSTI DJELUJE U DVIJE FAZE BRZA
FAZA ILI OSTEOLIZA KOJA NSTAJE NEKOLIKO MINUTA NAKON OSLOBADJANJA
PARATIREODNOG HORMONA I SPORA FAZA KOJA NASTAJE NAKON NEKOLIKO DANA ILI
SEDMICA.RECEPTOR ZA PARATIREOIDNI HORMON IMAJU OSTEOCITI I OSTEOBLASTI U
KOSTANOM TKIVU,PARATIREOIDNI HORMON DJELUJE NA BUBREGE TAKO DA SMANJU
REAPSORPCIJU FOSFATA U PROKSIMALNIM TUBULIMA TE DOVODI NO NJIHOVOG GUBITKA
URINOM.UCESTVUJE U AKTIVIRANJU VITAMINA D.KONTROLA LUCENJA OSVARUJE SE
JEDNOSTAVNOM NEGATIVNOM POVRATNOM SPREGOM IZMEDJU NIVOA KALCIJUMA U KRVI I
LUCENJA HORMONA.POLNI HORMONI I HORMON RASTA POVECAVAJU DEPONOVANJE
MATRIKSA KOSTI.

17.NADBUBREZNA ZLIJEZDA-SU PARNE ZLIJEZDE KOJE SU POPUT KAPE SMJESTENE IZNAD

GORNIH POLOVA BUBREGA.GRADJENA SU OD DVA DIJELA KORE I SRZI,KOJI IMAJU
RAZLICITO EMBRIOLOSKO PORIJEKLO,HISTOLOSKU GRADJU I FUNKCIJU.FIZIOLOSKA ULOGA
SRZI JE VEZANA ZA AKTIVNOST HORMONA ADRENALINA I NORADRENALINA.KORA
NADBUBREZNE ZLIJEZDE LUCI HORMONE MINERALKOTRIKOIDE CIJI JE PREDSTAVNIK
ALDOSTERON ,GLIUKOKORTIKOIDE CIJI JE PREDSTAVIK KORTIZOL I ANDROGENE HORMONE
I ESTROGEN.

18. ALDOSTERON(NADBUBREZNA)-UTICE NA NIVO MINERALA I VODE U ORGANIZMU

PO CEMU JE OVA GRUPA DOBILA I IME.NEDOSTATAK DOVODI DO SMANJENJA KOLICINE
JONA NATRIJUMA I VODE U ORGANIZMU.CILJNI ORGANI SU MU BUBREZI,PLJUVACNE
ZLIJEZDE I DIGESTIVNI SISTEM. PODSTICE KONTRATRANSPORT NA+ K+ U SABIRNIM I
DISTALNIM TUBULIMA I SABIRNIM CIJEVIMA.TAKODJE UTICE NA VOLMENE EKSTRACELIJSKE
TECNOSTI JER SVAKI PUT KADA SE RESORBUJE NA+IZ TUBULA DOLAZI DO OSMOTSKE
APSORBCIJE MOLEKULA VODE.ZBOG OSMOZE VODE,POVECAVA SE VOLUMEN
EKSTRACELIJSKE TECNOSTI,TJ.VOLUMEN KRVI,STO DOVODI DO POVISENJA ARTERIJSKOG
KRV. PRITISKA. ALDOSTERON U DIGESTIVNOM SISTEMU PODSTICE APSORPCIJU
NA+,NAROCITO U DEBELOM CRIJEVU.LUCENJE ALDOSTERONA PODSTICE POVECANA
KONCENTRACIJA K+ U VANCELIJSKOJ TECNOSTI,ANGIOTENZIN II NASTAO U SISTEMU
RENIN-ANGIOTENZIN SNIZENA KONCENTRACIJA NA+ U VANCELIJSKOJ TECNOSTI I ACTH.

19.KORTIZOL(NADBUBREZNA)-JE GLUKOKORTIKOID.ON DJELUJE NA METABOLIZME

ORGANSKIH MATERIJA,IMA ANTIUPALNI I ANTIALERGIJSKI EFEKAT,INHIBIRA IMUNE
REAKCIJE. U BILO KOJEM OBLIKU STRESA U ORGANIZMU SE LUCI POVECAN NIVO
KORTIZOLA. KORTIZOL POVECAVA NIVO GLUKOZE U KRVI I SMANJUJE NJENO
ISKORISTAVANJE U CELIJAMA,A U ISTO VRIJEME STIMULISE GLUKONEOGENEZU. IZAZIVA
UMEJERENO POVECANJE GLUKOZE U KRVO STO SE NAZIVA ADRENALNI DIABETES,KOJI
UMJERENO REAGUJE NA TERAPIJU INZULINOM.ON POVECAVA KATABOLIZAM PROTEINA I
TRANSPORT AMINOKISELINA U JETRU,TAKODJE PMOBILIZACIJUN LIPIDA IZ NJIHOVIH DEPOA
KAO I OKSIDACIJU MASNIH KISELINA U CELIJAMA I DOVODI DO NAGOMILAVANJA MASTI U
PODRUCJU GRUDNOG KOSA I GLAVE. INACE GLUKOKORTIKOIDI DJELUJU KAO ANTAGONISTI
VITAMINA D,SMANJUJU CA++ IZ GIT-A I TO DOVODI DO HIPOKALCIEMIJE.HIPOTALAMUS
LUCI FAKTOR KOJI OSLOBADJA KORTIKOTROPIN (CRF) KOJI DJELUJE NA ADENOHIPOFIZU NA
OSLOBADJANJE ACTH.STRES IZAZIVA POJACANO LUCENJE CRF I NADVLADAVA DIREKTNO
POVRATNO DEJSTVO KORTIZOLA NA LUCENJE CRF,CIME SE OBJASNJAVA POVECANA
KOLICINA KORTIZOLA U STRESU.ACTH IZ HIPOFIZE DALJE POJACANO STVARA I LUCI
KORTIZOL.

20.ANDROGENI I ESTROGENI (NADBUBREZNA)- STVARANJE ANDROGENA I ESTROGENA U

KORI NADBUBREZNE ZLIJEZDE JE U FIZIOLOSKIM USLOVIMA BEZ NEKOG VECEG ZNACAJA
U ODNOSU NA PRODUKCIJU TIH HORMONA U POLNIM ZLIJEZDAMA.DJELUJU NA
METABOLIZAM PROTEINA PODSTICUCI NJIHOVU SINTEZU IZ AMINOKISELINA.SMATRA SE
DA SU ADRENALNI ANDROGENI ODG ZA ODRZAVANJE SEKUNDARNIH POLNIH
KARAKERISTIKA.ANROGENI I ESTROGENI KOJE LUCI KORA NADBUBREZNIH ZLIJEZDA IMAJU
VAZNU ULOGU U RAZVOJU POLNIH ORGANA U DJECIJEM UZRASTU U VRIJEME KADA JE
SEKRECIJA HORMONA POLNIH ZLIJEZDNA NEZNATNA.

21.ENDOKRINI PANKREAS-PANKREAS JE SMJESTEN ISPRED PRVA DVA SLABINSKA PRSLJENA

U RETROPERITONEALNOM PROSTORU .SASTOJI SE IZ DVA DIJELA EGZOKRINOG I

ENDOKRINOG.U LANGERHANSOVIM OSTRVCIMA SE NALAZI 4 TIPA CELIJA OD KOJIH SVAKA

LUCI ODREDJENI HORMON ALFA CELIJE LUCE GLUKAGON BETA CELIJE LUCE INZULIN GAMA
CELIJE LUCE SOMATOSTATIN PP CELIJE LUCE PANKREASNI POLIPEPTID.

22. . INZULIN(ENDOKRINI)- SE NAKON IZLUCIVANJA IZ PANKREASA NALAZI SLOBODAN U

PLAZMI.NA CILJNIM TKIVIMA RECEPTOR ZA INZULIN SE NALAZI NA VANJSKOJ POVRSINI
CELIJSKE MEMBRANE. EFEKAT VEZIVANJA MBRANE ZA GLUKOZU. INZULIN DJELUJE NA
METABOLIZAM NE SAMO UGLJENIH HIDRATA NEGO I MASTI I PROTEINA. DA BI GLUKOZA
USLA U CELIJU NEOPHODNO JE PRISUSTVO INZULINA,IZUZEV U MOZDANOM TKIVU,JETRI I
MISICNOM TKIVU KAD JE AKTIVNO.INZULIN POVECAVA PREUZIMANJE GLUKOZE IZ KRVI U
CELIJE ORGANIZMO I ZATO SMANJUJE NIVO GLUKOZE U KRVI. KADA IMA GLUKOZE U VISKU
U KRVI POD DJELOVANJEM IZNULINA NASTAJE PREUZIMANJE I DEPONOVANJE GLUKOZE U
JETRU.KADA SE ZASITE DEPOI GLIKOGENA,VISAK GLUKOZE POD DJELOVANJEM INZULINA
SE PRETVARA U MAST. ZA INZULIN SE KAZE DA JE STEDISA MASTI.INZULIN SA
HORMONOM RASTA UTICE NA RAST ORGANIZMA.KONTROLA LUCENJA INZULINA SE
OSTVARUJE NEGATIVNOM POVRATNOM SPREGOM IZMEDJU KOLICINE GLUKOZE U KRVI I
INZULINA. KAD SE POVECA GLUKOZA U KRVI,ON STIMULISE PANKREAS NA LUCENJE
INZULINA KOJI SNIZAVA GLUKOZU U KRVI.
23.GLUKAGON (ENDOKRINI)-PRIMARNO DJELOVANJE GLUKAGONA JE NA METABOLIZAM
UGLJENIH HIDRAGA,TJ.GLUKOZE. ON POVECAVA NIVO GLUKOZE U KRVI JER POVECAVA
GLIKOGENOLIZU,U JETRI KAO I GLUKONEOGENEZU. OSTALA DEJSTVA GLUKAGONA
SU.INHIBIRA POHRANJIVANJE TRIGLICETIDA U JETRU,AKTIVIRA LIPAZU U MASNOM TKIVU I
POSPJESUJE HIDROLIZU MASTI,POVECAVA SNAGU KONTRAKCIJE SRCA,INHIBIRA LUCENJE
KISELINE U ZELUCU,POVECAVA SEKRECIJU ZUCI.OSNOVNI MEHANIZAM KONTROLE
LUCENJA GLUKAGONA JE NEGATIVNA POVRATNA SPREGA IZMEDJU NIVA GLUKOZE U KRVI I
GLUKAGONA.KAD SE SNIZI NIVO GLUKOZE TO STIMULISE GLUCENEJ GLUKAGONA KOJI
POVECAVA NIVO GLUKOZE U KRVI.
24. . SOMATOSTATIN-SEKRECIJU SOMATOSTATINA STIMULISE POVISEN NIVO GLUKOZE U
KRVI,POVISEN NIVO MASNIH KISELINA U KRVI,POVISEN NIVO AMINOKISELINA U
KRVI,SEKRETIN,HOLECISTOKININ I GASTRIN.PO STRUKTURI JE IDENTICAN INHIBITORNOM
HORMONU RASTA TJ.SOMATOSTATINU KOJI LUCI HIPOTALAMIS I KOJI INHIBISE
OSLOBADJANJE HORMONA RASTA IZ ADENOHIPOFIZE.
25.POLNI HORMONI-POLNE ZLIJEZDE TESTISI KOD MUSKARACA I OVARIJA KOD ZENA SU
PARNI ORGANIKOJI OBAVLJAJU DVOSTRUKU FUNKCIJU U ORGANIZMU REPRODUKTIVNU I
ENDOKRINU. U POLNIM ZLIJEZDAMA U OKVIRU REPRODUKTIVNE FUNKCIJE STVARAJU SE I
SAZRIJEVAJU POLNE CELIJE I TO U TESTISIMA SPERMATOZOIDI A U OVARIJAMA JAJNE
CELIJE. TESTISI STVARAJU I LUCE ANDROGENE HORMONE TESTOSTERON
DIHIDROTESTOSTERON I ANDROSTERON.

26. TESTOSTERON(POLNI)- SPADA U STEROIDNE HORMONE NASTAJE U LEYDIGOVIM

CELIJAMA TESTITA. NIVO TESTOSTERONA SE SNIZAVA SA STARENJEM. TESTOSTERON JE
ODGOVORAN ZA PRIMARNE I SEKUNDARNE POLNE KARAKTERISTIKE KOD MUSKARCA.
DJELUJE NA SPUSTANJE TESTISA,RASPORED DLAKA NA TIJELU,PROMEJNU DUBINE
GLASA,NA KOZU-ZADEBLJAVA KOZU I OCVRSCUJE POTKOZNO TKIVE,RAZVITAK
MISICA,UBRZAVA RAST KOSTIJU. ON DJELUJE TAKO STO POVECAVA SINTEZU PROTEINA.
GONADOTROPIN OSLOBADJAJUCI HORMONI IZ HIPOTALAMUSA DJELUJU NA
ADENOHIPOFIZU I OSLOBADJAJU LH I FSH KOJI DJELUJU NA TESTISE I STVARAJU I

OSLOBADJAJU TESTOSTERON. POVISEN NIVO TESTOSTERONA U KRVI DJELUJKE

INHIBITORNO NA HIPOTALAMUS SMANJUJUCI STVARANJE HONADOTROPIN RIZLING
HORMONA.

27.ESTROGEN I PROGESTERON(POLNI)-ZENSKI POLNI HORMONI KOJI SPADAJU U

STEROIDNE HORMONE. ZLAVNI IZVORI ESTROGENA I PROGESTERONA SU JAJNICI,KORA
NADBUBREZNIH ZLIJEZDA I PACENTA.ESTROGENE LUCE TECA CELIJE DE GRAFOVIH
FOLIKULA U RAZVOJU I GRANULOZNE CELIJE CORPUS LUTEUMA POSLIJE OVULACIJE.
GLAVNI ESTROGENI OVARIJUMA SU ESTRON I ESTRADIOL. ZENSKI POLNI HORMONI SU
ODGOVORNI ZA PRIMARNE I SEKUNDARNE POLNE KARAKTERISTIKE ZENSKOG POLA.
ESTROGENI SU HORMONI POD CIJIM DEJSTVOM DOLAZI DO RAZVOJA SEKUNDARNIH
POLNIH KARAKTERISTIKA,DOK PROGESTERON IMA FUNKCIJU DA STITI PRAVILAN RAZVOJ
PLODA UKOLIKO JE DOSLO DO OPLODNJE.CILJNA TKIVA SU ENDOMETRIJUM,MIOMETRIJUM I
DOJKA.ESTROGEN I PROGESTERON IMAJU METABOLICKO DJELOVANJE SAMO AKO SE U
TIJELU NALAZE U VRLO VISKIM DOZAMA. NIVO ESTROGENA I PROGESTERONA U KRVI SE
MIJENJA TOKOM MENSTRUACIONOG CIKLUSA. KONTROLA LUCENJA SE OSTVARUJE
NEGATIVNOM POVRATNOM SPREGOM IZMEDJU HIPOTALAMUSA (GONADOTROPNI RIZLING
HORMON),ADENOHIPOFIZE(LH I FSH)I JAJNIGA(ESTROGENI I PROGESTERON)IZUZEV24
SATA PRIJE OVULACIJE KAD POSTOJI POZITIVNA POVRATNA SPREGA.

28.NERVNI SISTEM-JE REGULACIJKI SISTEM LJUDSKOG ORGANIZMA KOJI UTICE NA

AKTIVNOST SVIH OSTALIH ORGANSKIH SISTEMA.OBEZBJEDJUJE OPSTANAK
ORGANIZMA U SLOZENOJ I PROMJENJIVOJ SREDINI.NERVNI SISTEM CINE
SENZORICKE KOMPONENTE,INTERGRATIVNE KOMPONENTE ,MOTORICKE
KOMPONENTE.IZGRADJUJU GA MILIJARDE CELIJA-NEURONA I POTPORNIH-GLIJA
CELIJA.NERVNI SISTEM JE PODIJELJEN NA CENTRALNI I PERIFERNI NERVNI
SISTEM.CNS CINE :MOZAK I KICMENA MOZDINA.SMJESTEN JE U KOSTANOM
DIJELU.VRSI OBRADU PRISTIGLIH INFORMACIJA,IMA INTERGRATIVNU ULOGU.PNS
CINE 31 PAR SPINALNIH I 12 PARI KRANIJALNIH NERAVA.POVEZUJE CNS SA
PERIFERIJOM.DVA SU SMJERA KOJIMA INFORMACIJA PUTUJE U PNS.AFERENTNI
SMIJER SENZORNI KOJI POVEZUJE RECEPTORE I EFERENTNI SMIJER-MOTORNI KOJI
POVEZUJE EFEKTORE.OSNOVNA FUNKC JEDINICA NS JE NERVNA CELIJA.NERVNI
SISTEM TAKODJE IZGRADJUJU I POTPORNE CELIJE.U CNSU SU TO GLIJA CELIJE ,NA
PERIFERIJI SVANOVE CELIJE.SOMA I DENDRITI GRADE SIVU MASU NS I
GANGLIJE.AKSONI GRADE BIJELU MASU NS.

29. SINAPSE-SU MJESTA PRENOSA INFORMACIJA(IMPULSA)SA JEDNE NERVNE CELIJE NA

DRUGU NERVNU,MISICNU ILI ZLIJEZDANU CELIJU. NEURONSKU AKTIVNOST PREDSTAVLJAJU

KODIRANE SERIJE AKCIJSKIH POTENCIJALA KOJI SE PRENOSE DUZ AKSONA I PRELAZE SA

JEDNOG NEURONA NA DRUGI.PREMA MJESTU GDJE SE DESAVA VEZA DVIJE NERVEN CELIJE
SINAPSE MOGU BITI: CENTRALNE-VEZA U SIVOJ MASI CNS-A I PERIFERNE VEZA IZAN CNSA U GANGLIJAMA.PREMA MEHANIZMU MOGU BITI A)ELEKTRICNE B)HEMIJSKE.
ELEKTRICNE SINAPSE-SU U CNS-U VEOMA RIJETKE. DVIJE CELIJE GRADE SINAPSU
DIREKTNIM KONTAKTOM,DAKO TA IZMEDJU NJIH POSTOJI ZAJEDNICKI JONSKI KANAL KROZ
KOJE SE KRECU JONI U OBA SMJERA,TJ.INFORMACIJA IDE DVOJSMJERNO. PRISUTNE SU U
SRCANIM I GLATKIM MISICNIM CELIJAMA. HEMIJSKE SINAPSE-PLASTICNE,PROMJENJIVE U
SKLADU SA POTREBAMA U PROMJENJIVOJ SREDINI.DVA NEURONA NISU U DIREKTNOM
KONTAKU VEC JE IZMEDJU NJIH PROSTOR,SINAPTICKA PUKOTINA. NAJVECI BR.SINAPSI JE U
UZRASTU 1-1.5GOD ,DOK SE KASNIJE BROJ SMANJUJE. OSNOVNA KARAKTERISTIKA JE
JEDNOSMJERNOST,TJ. INFORMACIJE SE PRENOSE SAMO U 1 SMJERU. TO OSIGURAVA DA
INF.STIGNU NA SPECIFICNE ZADANE CILJEVE. OVE SINAPSE SU SACINJENE IZ 3
KOMPONENTE 1PRESINAPTICKI ZAVRSETAK(AKSONSKI ZAVRSETAK KOJI OBILUJE
VEZIKULAMA PREPUNIM NEUROTRANSMITERA.IMPULS DOSPJEVA IZ PRAVCA SOME,MJENJA
PROPUSNOST ZA JONE CA2+ I ULAZE U CELIJU. OVI JONI OMOGUCAVAJU VEZIKULAMA DA
SE PRILJUBE UZ MEMBRANU I EGZOCITOZOM ISPAZNE SADRZAJ(NEUROSTANSMITER)U,
2SINAPTICKA PUKOTINA 3POSTSINAPTICKI NEURON( NA NJEGOVOJ MEMBRANI SU
RECEPTORI,I PO SISTEM KLJUC BRAVA VEZU SE ZA NJIH.VEZIVANJEM NEUROTRANSMITERA
RECEPTOR POSTAJE KANAL ZA JONE.ZAVISNO ZA KOJE JONE JE NASTAO
PROLAZ(NA+,K+,CL-)NASTAJE EKCITACIJA( EPSP) ILI INHIBICIJA(INSP). STO GOVORI DA JE
SINAPSA MJESTO GDJE MOZE IMPULS MOZE I STATI.

30.OSJETNI RECEPTORI- SU STRUKTURE POSEBNO OSJETLJIVE NA STIMULANSE POPUT

DODIRA, SVJETLOSTI,ZVUKA ITD. OSNOVNA FUNKCIJA RECEPTORA JE OTKRIVANJE I
PRETVARANJE ENERGIJE U JEZIK NERVNOG SISTEMA-NERVNE IMPULSE. NA OSNOVU VRSTE
STIMULANSA MOGU SE PODJELITI NAMEHANORECEPTORE(DODIR,PRITISAK,SKAKLJANJE,SVRBEZ) TERMO
RECEPTORI(TOPLO,HLADNO) NOCIRECEPTORI(ZA BOL) ELEKTROMAGNETNI( U
RETINI,STAPICI I CUNICI) HEMORECEPTORI(U KAROTIDNIM TJELASCIMA). SVAKI STUMULUS
DJELUJUCI NA MEMBRANU RECEPTORA MJENJA POSTOJECI MEMBRANSKI POTENCIJAL. TO
SE ZOVE LOKALNA PROMJENA RECEPTORSKOG POTENCIJALA.STO JE STIMULUS JACI TO JE
VECI INTEZITET RECEPTORSKOG POTENCIJALA.JAK STIMULUS IZAZVACE KAJ RECEPTORSKI
POTENCIJAL KOJI MOZE IZAZVATI AKCIONI POTENCIJAL U NERVNOM VLAKUNU. AKCIJSKI
POTENCIJAL(IMUPLS) JE ELEKTRICNA POJAVA KOJA SIGURNO STIZE NA CILJ U NERVNOM
SISTEMU. MODALITETI OSJETA POSLJEDICA SU AKTIVACIJE NEKE OD TIH REGIJA,PODRAZAH
U OKCIPITALNOM REZNJU UZROKUJE SVJETLOSNE SENZACIJE,U TEMPORALNOM ZVUCNE
ITD.U TOKU DJELOVANJA STIMULANSA NASTAJE ADAPTACIJA RECEPTORA TJ.SMANJENJE
OSJETLJIVOSTI,ALI IZUZETAK SU RECEPTORI ZA BOL.

31.SOMATSKI OSJETI-SAKUPLJAJU SENZORNE INFORMACIJE IZ TIJELA.MOGU SE PODIJELITI

NA MEHANORECEPTIVNI ,TERMORECEPTIVNI I BOL.
1.MEHANORECEPTIVNI OSJET DODIRA,PRITISKA,VIBRACIJE,SKAKLJANJA-VISE VRSTA
RECEPTORA UCESTVUJE U OVIM OSJETIMA.SAMA DUBINA SMJESTAJA RECEPTORA U KOZI I
POTKOZNOM TKIVU JE MEHANIZAM KOJIM SE MEDJUSOBNO RAZLIKUJU DODIR PRTISAK ILI
SKAKLJANJE.DEBLJINA VLAKNA KOJA PRENOSI INFORMACIJU OD RECEPTORA JE RAZLICITA
TE JE RAZLICITA I BRZINA PRENOSA.NA NIVOU KICMENE MOZDINE TIJELA SENZORNIH
NEURONA KOJI PRENOSE INF OD RECEPTORA SMJESTENA SU U SPINALNIM
GANGLIJAMA.INFORMACIJA SE ZAPRAVO PRENOSI UZ POMOC DVA PUTA:DORZALNO
LEMINISKUSNI SISTEMOM I ENTEROLATERALNI SPINOTALAMICKI SISTEMOM.
2.OSJET BOLA-IMA ZASTITNU ULOGU JER NAS OBAVJESTAVA I UPOZORAVA NA OSTECENJE
TKIVA.BOL UZROKUJE REAKCIJU POJEDINCA DA UKLONI UZROK BOLA ILI DA SE UKLONI OD
ISTOG.ZA RAZLIKU OD DRUGIH OSJETA BOL IMA HITAN I PRIMITIVAN KARAKTER.BOL SE
JAVLJA USLJED DJELOVANJA STIMULUSA CIJI INTENZITET ILI KVALITET OSTECUJU CELIJE I
TKIVA.PRI TOME BIVAJU PODRAZENI RECEPTORI,SLOBODNI NERVNI ZAVRSECI KOJI SU
SIROKO RASPROSTRANJENI U KOZI,ZUBNOJ PULPI,PERIOSTU,ZGLOBOVIMA ,MEINGAMA
,NEKIM UNUTRASNJIM ORGANIMA.PREMA VRSTI STIMULUSA MOGU
BITI;MEHANOSENZITIVNI,TERMOSENZITIVNI,HEMOSENZITIVNI.NAKON NAGLOG OSTECENJA
TKIVA DESAVA SE DVOSTRUKI OSJECAJ BOLA :AKUTNI-BRZI ,SPORI-HRONICNI.PRENIJETA
BOL JE POJAVA DA SE BOL JAVLJA U DIJELU TIJELA UDALJENOM OD MJESTA U KOJEM JE
OSTECENO TKIVO.ANGINA ILI BOL U GRUDIMA UZROKOVANA JE KORONARNOM
ISHEMIJOM,ALI CESTO JE UDRUZENA SA BOLOVIMA U VRATU,LIJEVOM RAMENU I LIJEVOJ
RUCI.

3.OSJET TEMPERATURE-RECEPTORI OSJETLJIVI NA PROMJENU TEMPERATURE

SU:SLOBODNI NERVNI ZAVRSECI SMJESTENI U POTKOZNOM TKIVU,ZA TOPLO ,ZA
HLADNO,ZA BOL.ZA SVE BROJNE GRADACIJE OSJETA TEMPERATURE RECEPTORI
SU PODRAZENI RAZLICITIM OMJERIMA,I KOMBINACIJAMA PODRAZENOSTI
RECEPTORA,ZA HLADNO I TOPLO.DAJE NAM OSJECAJ ZA ODREDJENU
TEMPERATURU OKOLINE.PRI EKSTREMNOJ HLADNOCI ILI TOPLOTI RECEPTORI ZA
TEMPERATURU SU STIMULISANI ZAJEDNO SA RECEPTORIMA ZA BOL
32. FUNKCIJA KICMENE MOZDINE-MEDULA SPINALIS JE DIO CNSA SMJESTEN U
KICMENOM KANALU U GORNJE 2/3.OSTALO JE CAUDA EQUINA(KONJSKI REP)
GRADJEN IZ OSTALIH SPINALNIH ZIVACA. KICMENA MOZDINA IMA SPROVODNU
FUNKCIJU. SIVA MASA(SUBSTANTIA GRISEA) U POPRECNOM PRESJEKU PODSJECA
NA LEPTIRA I MJESTO JE INTEGRACIJE ZA BROJNE REFLEKSNE AKTIVNOSTI.
GRADJENA OD NEURONA,NEUROGLIJE,NEMIJELINIZIRANIH AKSONA,DENDRITA
ASOCIJATIVNIH I MOTORNIH NEURONA. NA PRESJEKU RAZLIKUJEMO 3 ROGA.
PREDNJI(CORNA ANTERIOR) ALFA I GAMA MOTO NEURONI ZA KONTROLU
SKELETNE MUSKULATURE. ZADNJU(C.POSTERIOR) TIJELA ASOCIJATIVNIH
NEURONA ZA PRENOS SENZORNIH INFORMACIJA BOCNI(C.LATELARIS) TIJELA
MOTONEURONA VEGETATIVNOG SISTEMA ZA GLATKE I SRCANE
MUSKULATURE.BIJELA MASA(SUBSTANTIA ALBA) SU SENZORICK I MOTORNI
PUTEVU.DIJELI SVOJIM ROGOVIMA BIJELU MASU NA FUNICULUSE:
PREDNJI(VENTRALIS) ZADNJI(DORSALIS) I BOCNI( LATERALIS).PUTEVI U BIJELOJ
MASI(KRATKI FASCICULI DUGI-TRACTUSI) SU: UZLAZNI(ASCEDENTNI) NOSE
SENZORICE INFORMACIJE PREMA CNS-U I SILAZNI(DESCEDENTNI) NOSE
MOTORNE INFORMACIJE IZ CNS-A(PIRAMIDALNI I EKSTRAPIRAMIDALNI). KICMENA
MOZDINA KOMUNICIRE PREKO 31 PARA SPINALNIH NERAVA. SVAKI PAR POTICE IZ

ODGOVARAJUCEG SEGMENTA KICMENE MOZDINE I NAPUSTA CNS KROZ

INTERVERTEBRALNE FORAMINE. TO SU MJESOVITI NERVI,TJ.CINE IH SENZORNA I
MOTORNA VLAKNA. RAZLIKUJEMO ZADNJI KORIJEN NERVA(SENZORNI,AFERENTNI)
GDJE SU SENZORNI NEURONI U STRUKTURI SPINALNOG GANLGIJA II PREDNJI
KORIJEN NERVA(MOTORNI, EFERENTI).SVAKI SPINALNI NERV PRIKUPLJA SENZORNE
INFORMACIJE SA DIJELA TIJELA KOZE I TO SE NAZIVA DERMATOM.

33.REFLEKSI KICMENE MOZDINE- BRZI,AUTOMATSKI ODGOVORI NA

PROMJENE U OKOLINI. POTREBNI SU NEURONI SPINALNIH NERAVA I KICMENE
MOZDINE. FUNKCIONALNA STRUKTURA JE REFLEKSNI LUK.NJEGA CINI PET
KARIKA:RECEPTOR,SENZORNOVLAKNO,CENTAR MOTORNO VLAKNO I EFEKTOR.
FUNKCIJA LUKA JE MOGUCA SAMO KADA SU SVE KOMPONENTE OCUVANE.
RECEPTOR PRETVARA ENERGIJU STIMULUSA U JEZIK NERVNOG SISTEMA.
SENZORNO VLAKNO PROVODI IMPULS SA PERIFERIJE,TJ.OD RECEPTORA DO CNS-A
REFLEKSNI CENTRAS. SIVA MASA KICMENE MOZDINE ILI VISI DJELOVI
CNSA,MJESTO GDJE SE INFORMACIJA INTEGRISE SA VEC POHRANJENIM PODACIMA
U ODGOVOR KOJI IDE DALJE U REFLEKSNO LUK. CENTAR SE MOZE SASTOJATI OD
DVA NEURONA(MONOSINAPTICKI REFLEKS- SENZORNOG I MOTORNOG) ALI
ZASTUPLJENINJI JE POLISINAPTICKI REFLEKS(VELIKI BROJ NEURONA) MOTORNO
VLAKNO PRENOSI INFORAMCIJE OD CENTRA KA PERIFERIJI. EFEKTOR JE MISIC ILI
ZLIJEZDA KOJI IZVRSAVAJU RADNJU.

34.DUBOKI MISICNI REFLEKSI:

REFLEKS NA ISTEZANJE MONOSINAPTICKI REFLEKS U KOM JE RECEPTOR
MISICNO VRETENO. SMJESTEN U SAMOM MISICU I OVISNO O SLOZENOSTI
FUNKCIJE ZAVISI BROJ RECEPTORA.GRADJEN OD INTRAFUZALNIH VLAKANACA KOJI
STVARAJU RECEPTORSKI POTENCIJA. ISTEZANJEM MISICA,REFLEKSNIM LUKOM SE
INFORMACIJA PRENOSI NAZAD DO ISTOG MISICA,TJ.DO NJEGOVIH RADNIH
VLAKANA-EKSTRAFUZALNIH. TE NASTUPA ODGOVOR. STIMULUS JE
ISTEZANJE,RECEPTOR MISICNO VRETENO,SENZORNO VLAKNO-AFERENTNI
PUT,ALFA MOTO NEURON(SIVA MASA KICM.MOZD.)REFLEKSNI ODGOVORKONTRAKCIJA ISTOG MISICA.
TETIVNI REFLEKS- UZROKUJE RELAKSACIJU MISICA,I ZASTICUJE MISIC I TETIVU
OD EKSTREMNE KONTRAKCIJE. OVO JE POLISINAPTICKI REFLEKS U KOM JE
RECEPTOR GOLGIJEV TETIVNI APARAT,SMJESTEN U TETIVI. AKO JE KONTRAKCIJA
PREJAKA,VELIKA NAPETOST TETIVE PREKO RECEPTORA ZAPOCINJE REFLEKSNU
AKTIVNOST KOJA CE TU KONTRAKCIJU PREKINUTI. TO JE MOGUCE ZBOG
PRISUSTVA INHIBICIJSKOG INTERNEURONA U REFLEKSNOM CENTRU.

35.FUNKCIJA MOZDANOG STABLA-CINE GA MEDULLA OBLONGATA,PONS I

MESENCEPHALON. STABLO JE NASTAVAK NA KICMENU MOZDINU. PREDSTAVLJA
POVEZNICU IZMEDJU MOZGA I MOZDINE I TU PROLAZE SVI SENZORNI I MOTORNI
PUTEVI. SADRZI BROJNE NEURONSKE SKLOPOVE I CENTRE KOJI KONTROLISU
ZIVOTNE PROCESE. TO SU CENTRI ZA NEVOLJNE RADNJE U MEDULI
OBLONGATI:DISANJE,KVS,GIT. FUNKCIJA PONSA JE RELEJNA,ZA INFORMACIJE
IZMEDJU VELIKOG I MALOG MOZGA. MEZENCEFALON KONTROLISE POKRETE OKA I
PREDSTAVLJA RELEJ ZA SIGNALE VIDNIH I SLUSNIH REFLEKSA,VEZA JE MEDJU

MALOG MOZGA,BAZALNIH GANGLIJA I VELIKOG MOZGA. DEBLO SADRZI MREZU

NEURONA KOJA SE ZOVE RETIKULARNA FORMACIJA. ONA IMA ULOGU U
PODESAVANJU NIVOA KORTIKALNE AKTIVNOSTI,SPOSOBNOSTI USMJERAVANJA
PAZNJE I SPAVANJU. PUTEVI IZ MOZDANOG STABLA VESTIBULOSPINALNI I
RETIKULOSPINALNI TRAKTOVI SILAZE DO KICMENE MOZDINE GDJE EKCITIRAJU I
IHNIBRAJU MOTO NEURONE U PRENJIM ROGOVIMA SIVE MASE I UCESTVUJU U
ODRZAVANJU RAVNOTEZE. U STABLU SU SMJESTENA I JEDRA KRANIJALNIH
NERAVA(12 PARI).

36.FUNKCIJA MOZDANE KORE- NEURONI KOJI SE NALAZE U KORI MOGU BITI

ZVJEZDASTI (STELATNI),VRETENASTI(FUZIFORMNI) I PIRAMIDNI.U SENZORNIM
REGIJAMA KORE PREOVLADAVAJU ZVJEZDASTE DOK SU ZA MOTORNE
KARAKTERISTICNE VISE PIRAMIDNE I VRETENASTE CELIJE. NEURONI SU POREDANI
U SEST SLOJAVA: -MOLEKULARNI VANJSI ZRNASTI VANJSKI PIRAMIDALNI
UNUTRASNJI ZRNASTI UNUTRASNJI PIRAMIDALNI FUZIFORMNI. POSTOJI I
VERTIKALNA ORGANIZACIJA NEURONA,TJ U STUBICE(COLUMNAE. SPECIFICNE
REGIJE MOZDANE KORE OBAVALJUJ SPECIFICNE FUNCKIJE I MOZEMO IH PODJELITI
NA MOTORNA,SENZORNA I ASOCIJACIJSKA PODRUCJA.

37.MOTORNA FUNKCIJA- SMJESTENA U ZADNJOJ POLOVINI FRONALNOG

REZNJA. PRIMARNO MOTORNO PODRUCJE JE GIRUS PRECENTRALIS.
KARAKTERISTICNI SU VELIKI PIRAMIDNI MOTO NEURONI CIJI AKSONI SU U
SASTAVU PIRAMIDNOG PUTA SILAZE KROZ MOTORNO STABLO DO MOTONEURONA
U PREDNJIM ROGOVIMA SIVE MASE KICMENE MOZINE. VECINA VLAKANA PRELAZI
NA SUPROTNU STRANU U DECUSSATIO PYRAMIDALIS. TAKO DESNA HEMISFERA
KONTROLISE MISICE LIJEVE POLOVICE TIJELA I OBRNUTO. ISPRED PRIMARNOG TU
JE PREMOTORNO PODRUCJE GDJE NALAZIMO: BROKINO PODRUCJE ZA
GOVOR,POLJE ZA HOTIMICNE POKRETE OCIJU, ZA ROTACIJU GLAVE I ZA VJESTE
POKRETE SAKE.SIGNALI IZ PREMOTORNOG ODLAZE U PRIMARNO PODRUCJE,GDJE
PIRAMIDALNIM PUTEM STIZU DO MOTO NEURONA U KICMENOJ MOZDINI KOJI
DALJE KONTROLISE SKELETNU MUSKULATURU.

38.SENZORNA FUNKCIJA-MJESTO GDJE ZAVRSAVAJU SIGNALI SA PERIFERIJE IZ

RECEPTORA IMAJU SENZORNU FUNKCIJU. RAZLIKUJEMO PRIMARNA(U KOJIMA
SIGNALI NEPOSREDNO ZAVRSAVAJU) I SEKUNDARNA(INTERPRETACIJSKA)
SENZORNA PODRUCJA. U PRIMARNIM SENZORNIM PODRUCJIMA KORE ZAPICNJE
PROSCES CEREBRALNE OBRADE ULAZNIH SIGNALA. PRIMARNA VIDNA ZONA JE U
OKCIPITALNOM REZNJU,SLUSNA I MIRISNA ZONA U TEMPORALNOM
REZNJU,OKUSNA ZONA U PARIJETALNOM REZNJU. SENZORNI SIGNALI NA PUTU DO
ODREDISTA PRELAZE NA SUPROTNU STRANU PA DESNA HEMISFERA
INTERPRETIRA INFORMACIJE SA LIJEVE POLOVICE TIJELA I OBRATNO. U
SEKUNDARNE SENZORNE ZONE KOJE OKRUZUJU PRIMARNE SIGNALI STIZU IZ

PRIMARNI. ZADUZENE SU ZA SLOZENIJE ANALIZE OSTEJA NJIHOVIM OSTECENJEM

OSOBA NE GUBI OSJET ALI NE RAZUMIJE NJEGOVO ZNACENJE .
39.ASOCIJACIJSKA KORTIKALNA PODRUCJA-ASOCIJACIJSKA PODRUCJA NE MOZEMO
SVRSTATI NITI U MOTORNA NITI U SENZORNA.VRSE VISE KORTIKALNE
FUNKCIJE.KONTROLA KOMPLIKOVANOG MOTORNOG I EMOTIVNOG
PONASANJA,UCENJE,PAMCENJE,GOVOR,POIMANJE,PROSUDJIVANJE ,PLANIRANJE.PRIMAJU I
VRSE OBRADU INFOMACIJA IZ MNOGOKORTIKALNIH PODRUCJA. PREFRONTALNI KORTEKS,
PLANIRANJE KOMPLEKSNE MOTORICKE AKTIVNOSTI.PARIJETO-TEMPORO-OKCIPITALNI
KORTEKS,MULTIMODALNI SENZORNE INTEGRACIJE I GOVOR.LIMBICKI ASOCIJACIJSKI
KORTEKS,PAMCENJE I KONTROLA MOTIVACIONOG PONASANJA.WERNIKEOVA PODRUCJE
PRIMA SIGNALE IZ RAZLICITIH SEKUNDARNIH SENZORNIH ZONA I VRSI JOS SLOZENIJU
ANALIZU OSJETA.NALAZI SE NA SJECISTU PARIJETALNO-TEMPORALNOG I OKCIPITALNOG
REZNJA.PREDSTAVLJA CENTAR ZA RAZUMIJEVANJE GOVORA.PRIMA INF IZ VIDNIH I SLUSNIH
SEKUNDARNIH PODRUCJA I DESIFRUJE ZNACENJE NAPISANIH I IZGOVORENIH RJECI.

40. MALI MOZAK- SMJESTEN U KROVU IV MOZDANE KOMORE,GRADE GA

VERMIS(CRV),DVIJE SIMETRICNE HEMISFERE I FLOKULONODULARNI REZANJ. SA BOCNE
STRANJE RAZLIKUJEMO PREDNJI STRAZNJI I FLOKULONODULARNI LOBUS. SIVA MASA JE NA
POVRSINI I CINI KORU,A BIJELA JE UNUTRA SA DUBOKIM
JEZGRAMA(DENTATUS,INTERPOSITUS,FASTIGI).KORU CINE 3 SLOJA:MOLEKULARNI,SLOJ
PURKINJEOVIH CELIJA I GRANULARNI SLOJ. MALI MOZAK UCESTVUJE U KONTROLI VRLO
BRZIH MISICNIH AKTIVNOSTI, ODRZAVANJU RAVNOTEZE, REGULACIJI MISICNOG
TONUSA,POMAZE U PLANIRANJU MOTORNIH AKTIVNOSTI I NADZIRE I ISPRAVLJA MOTORNE
AKTIVNOSTI ZAPOCETE U DRUGIM DIJELOVIMA MOZGA.MALI MOZAK OBAVLJA
PODSVJESNU AUTOMATSKU ISPRAVKU ZAPOCETOG POKRETA I OSIGURAVA PRECIZNOST
RADNJE I KAZE SE DA ON IMA ULOGU STABILIZATORA IZMEDJU MOTORICKOG KORTEKSA I
PERIFERIJE. PRIMA INFORMACIJE IZ VISIH DJELOVA CNS-A I SA PERIFERIJE I UPOREDJUJE
STVARNO TRENUTNO STANJE NA PERIFERIJI-SENZORNE INFORMACIJE... STANJE STO GA
NAMJERAVA USPOSTAVITI MOTORNI SISTEM I SALJE ISPRAVLJACKE SIGNALE NAZAD U TOKU
MOTORNOG IZVRSAVANJA RADNJE.
41.LIMBICKI SISTEM-JE CITAV SISTEM NA BAZI MOZGA KOJI IMA ZNACAJNE FUNKCIJE U
INSTIKTIVNOM I EMOTIVNOM PONASANJU.CINE GA:SUPKORTIKALNO LIMBICKO
PODRUCJE,DIJELOVI TALAMUSA,HIPOKAMPUS.AMIGDALOIDNE JEZGRE,DIJELOVI BAZALNIH
KOJI OKRUZUJE JEDAN PRSTEN LIMBICKOG KORTEKSA.OVAJ DIO MOZDANE KORE IMA
SAMO 3 SLOJA NEURONA.NALAZI SE NA MEDIJALNO I PREDNJOJ POVRSINI OVE HEMISFERE
I CINE GA ORBITI FRONTALNA KORA ,SUBKALOZNI GIRUS,GIRUS
CINGULUM,PARAHIPOKAMPALNI GIRUS I UNKUS.SREDISNJE MJESTO U LIMBICKOM SISTEMU
I GLAVNI IZLAZNI PUT PREDSTAVLJA HIPOTALAMUS.NALAZI SE NA PODU 3 MOZDANE
KOMORE.UCESTVUJE U REGULACIJI VEGETATIVNIH FUNKCIJA,ENDOKRINH
FUNKCIJA,EMOTIVNOG PONASANJA.
42. AUTONOMNI NERVNI SISTEM-DIO NERVNOG SISTEMA KOJI OBAVLJA SVE BEZ NASE
VOLJE,TJ. AUTOMATSKI. TO SU VECINOM VEGETATIVNE FUNKCIJE(RAD KVS,PROBAVNOG
TRAKTA,TERMOREGULACIJA,ITD.) TE MU JE DRUGI NAZIV VEGETATIVNI NERVNI SISTEM.
KAKARTERISTIKA MU JE BRZINA I INTEZITET. FUNKCIONISE PUTEM VISCERALNIH REFLEKSA.
REFLEKS ZAPOCINJE AKTIVNOSCU VISCERALNIH RECEPTORA,NAKON CEGA SE
INFORMACIJA PRENOSI DO CENTARA ANS-A, I ONDA SPECIJALNIM MOTORNIM SISTEMOM

ANSA DO EFEKTORA. EFERENTA AKTIVNOST ANSA SE REGULISE PREKO: HIPOTALAMUSA I

MOZDANOG STABLA,MOZDANE KORE I LIMBICKOG SISTEMA,KICMENE MOZDINE.
MOTORNA VLAKNA U ANS-U SU SIMPATICKA I PARASIMPATICKA. SIMPATICKA(EFERENTNA)
MOTORNA VLAKNA POTICU IZ INTERMEDIOLATELARNIH ROGOVA SIVE MASE KICMENE
MOZDINE SEGMENATA TORAKALNI1-12 I LUMBALNI1 I 2. PARASIMPATICKA (EFERENTNA)
MOTORNA VLAKNA POTICU IZ INTERMEDIOLATELARNIH ROGOVA SIVE MASE
MOZDINE,SEGMENATA S2 I 3 I U SASTAVU SU 3,6,9,10 KRANIJALNIH ZIVACA.