SVEUILITE U SPLITU

POMORSKI FAKULTET U SPLITU

PREDIPLOMSKI SVEUILINI STUDIJ POMORSKA NAUTIKA

KONTEJNERSKI BRODOVI
SEMINARSKI RAD IZ POZNAVANJA BRODA I PLOVIDBE

NASTAVNIK:

STUDENT:

Danijel Pui
Batinovi

Josip

Split, sijeanj 2015.

Sadraj

KAZALO1
1. UVOD.....2
2. GENERACIJE KONTEJNERSKIH BRODOVA..3
3. KONTEJNERI....4
4. OZNAAVANJE KONTEJNERA PREMA POZICIJI NA BRODU...7
5. LITERATURA..11

1. Uvod
Kontejnerski brod (hrv. takoer Brod za prijevoz spremnika) je vrsta teretnog broda koji sav
svoj teret prevozi u kontejnerima u sklopu tehnike nazvane kontejnerizacija, to je uobiajeno
sredstvo intermodalnog prijevoza tereta. Na engleskom neformalno poznati i kao box
boats (brodovi za kutije), kontejnerski brodovi prevoze veinu svjetskog suhog tereta, tj.
tvornikih proizvoda. Po vrsti ukrcaja dijele se na kontejnerski brod s vertikalnim vodilicama,
i kontejnerski brod za horizontalno ukrcavanje, dok se prema namjeni dijele na velike
oceanske, i manje feedere koji opskrbljuju vee brodove u sredinjim kontejnerskim lukama.
Prijevoz robe kontejnerima je dogaaj koji je obiljeio pomorstvo dvadesetog stoljea.
Omoguio je jednostavnije i bre rukovanje teretom i prijevoz tereta od vrata do vrata (engl.
Door to Door Service). Danas se priblino 85-90% tereta prevozi u kontejnerima ukrcanim na
kontejnerske brodove, a priblino 26% tih kontejnera potjee iz Kine. Od 2005. godine, 18
milijuna kontejnera je napravilo preko 200 milijuna putovanja godinje. Konstruiraju se
brodovi koji mogu prevoziti preko 14000 TEU-a brodograevni inenjeri ve rade na
projektima brodova za prijevoz kontejnera od 18000 TEU. Predvia se da e kontejnerski
brodovi u bliskoj budunosti biti dugi do 450m i iroki do 60m, te da e im ak i Prolaz
Malacca biti ogranienje. Predvia se i da e ovakav uzlet kontejnerizacije dovesti do velikog
poveanja svjetske flote.
U najnovije doba, posebno od kraja 1990-ih, izgrauju se sve vei kontejnerski brodovi, te je
od 240 najveih, samo 9 izgraeno prije 2000. godine. Duina kontejnerskih brodova
premaila je duinu najveih tankera u slubi, te se planiraju i jo vee jedinice. Trenutno
najvei kontejnerski brod, CSCL Globe , ima kapacitet 19 000 TEU kontejnera izgraen je
studenom 2014 godine. I samim time je postao najveim plovnim objektom na svijetu.

2. Generacije kontejnerskih brodova

1. Prva generacija (1956. 1970.)
- Small Feeder ispod 1000 TEU
2. Druga generacija (1970. 1980.)
- Feeder / Feeder-Max (1000 2500) TEU
3. Trea generacija (1980. 1988.)
- Panamax (2500 4000) TEU
4. etvrta generacija (1988. 2000.)
- Post Panamax (4000 - 5000) TEU
5. Peta generacija (2000. 2005.)
- Post Panamax Plus (5000 - 8000) TEU
6. esta generacija (2006. )
- Suez-Max Ultra Large Container Ships (ULCS) (8000 - 14000) TEU
Suez Canal je oko 163 km dug i s maksimalnom irinom izmeu plutaa
80-135 m. Dubina kanala oko 19,5/20,0 m, a namjera je kanal u narednih
pet godina produbiti / proiriti da bi bio u mogunosti prihvatiti najvee
kontejnerske brodove. Trenutno najvei dozvoljeni gaz broda za prolaz
kanalom je 53 ft (stope) / 16,154 m. Ultra Large Container Ships (ULCS)
kapaciteta 14,000 TEU sa max irinom od 50 m / 57 m, i odgovarajuim
max gazom od 16.4 m / 14.4 m, trenutno mogu prihvatiti brodove Suezmax
veliine.
-

Post-Suez-Max & Post-Malacca-Max (14000 - 18000) TEU

Ovo su (ULCS) brodovi do 18,000 TEU sa irinom od 60 metara i
maksimalnim gazom broda od 21m. Ova veliina brodova biti e
klasificirana kao post-Suezmax brodovi, jer popreni presjek broda jako
velik za sadanje dimenzije Suez Canal-a.

3. Kontejneri
Kontejner je sredstvo za prijevoz tereta i njegovo okrupnjavanje. Sa stajalita pomorskog
prijevoza, kontejner je tehniko sredstvo koje povezuje robu (teret) i brod u lanac u kojem
kontejner preuzima funkciju teretnog prostora u brodu.
Postoje razne definicije kontejnera, ali je ope prihvaena definicija Meunarodne
organizacije za standardizaciju (ISO1) kontejner je pravokutnog oblika, otporan na vremenske
prilike, namijenjen prijevozu i slaganju tereta na nain da sadraj bude zatvoren i tako
zatien od oteenja i nedostataka, odvojen od prijevoznog sredstva, a njime se rukuje kao
jednom jedinicom i prevozi bez pretovarivanja sadraja. Kontejnerom se postie sigurnost
prijevoza tereta od mjesta punjenja do krajnjeg odredita. Zbog toga mora biti izraen tako da:
Kontejner je transportna kutija pravokutnog presjeka i obiljejima:
a) trajnog je oblika, pa prema tome dovoljno vrst i otporan za viestruku uporabu, a to
se tie njegove donje strane, ona treba izdrati uporabu viljukara prilikom rukovanja
kontejnerom;
b) konstruiran je tako da omoguava prijevoz robe s jednim ili vie transportnih sredstava
c)
d)
e)
f)

bez prekrcaja svog sadraja;

opremljen je ureajima za lako i brzo rukovanje, i da bude nepropustan;
lako se puni i isprazni, i da omoguava u unutarnjosti vezivanje (osiguranje) tereta;
mora biti izraen sa zapreminom od najmanje 1m (35.3 foot)
izraen u svrhu ukrcaja velikih koliina tereta u jednu radnu jedinicu nosivosti do
40mt.

Budui da je vijek kontejnera mnogo vei od jednog putovanja, on nipoto nije ambalaa.
Najvie koritenih pet standardnih duljina - tipova/veliina kontejnera u meunarodnom
prijevozu su:

20-stopni
40-stopni
45-stopni
48-stopni
53-stopni

1CC (20-ft / 6.1 m),

1AA (40-ft / 12.2 m),
(45-ft / 13.7 m),
(48-ft / 14.6 m),
(53-ft / 16.2 m).

Kao najvaniji i u praksi najvie upotrebljavan tip pokazao se 1CC &. 1AA. Ostale veliine su
10-stopni, koriste se preteno u Evropi i u vojne namjene. Kina je najvei proizvoa
kontejnera.
4

Neki kontejneri manje visine od 8-stopa koriste se u Triple-Stack (tri visine) prijevozu
automobila. Ovakvi kontejneri mogu biti Triple-Stacked na vagonima za eljezniki
prijevoz automobila ili Double-Stacked (dvije visine) na cestovnim prijevoznim ureajima.
Dimenzije kontejnera odreena su standardom DIN/ISO 668 ili DIN 15190, Part 1, i izraene
su u metrikom sustavi mjernih jedinica ili Engleskom sustavu mjernih jedinica.
Standardni kontejneri prema standardima ISO grade se u dvije serije:
- Serija 1 ( A - F );
- Serija 2 ( A - C ).
Kontejneri sa oznakama A, B, C, D, itd. su 8 stopa visoki. Ako su kontejneri 8'-6" visine slova
su duplirana AA, BB, CC, itd., kao prema primjeru u tablici.
Dimenzije kontejnera u stopama i milimetrima. Svjetla polja predstavljaju kontejnere koji su
najuobiajeniji u upotrebi
Sufix X znai da je visina kontejnera manja od 8 stopa
Kontejneri tipa 1AA, 1BB, 1C i 1D moraju imati okove za dizanje i na gornjim i na donjim
kutovima, te obino imaju i ljebove za rad s portalnim prenositeljima kontejnera. Ostali
tipovi mogu imati okove za dizanje samo na gornjim kutovima Kontejneri 2. serije moraju
imati posebne utore za rad s viliarima.
Prema propisima klasifikacijskih drutava konstrukcija standardnih kontejnera 1. serije mora
biti takva da pri prijevozu morem u elijama kontejnerskih brodova izdri najmanje po 6
naslaganih kontejnera po visini jedan iznad drugog. Doputeni pomak pojedinog kontejnera
prema drugima u elijama na brodu je 25.4 mm bono i 38 mm uzduno. Konstrukcija
kontejnera 2. serije mora biti takva da pri prijevozu morem izdri po 3 kontejnera jedan iznad
drugog bez meusobnog pomaka.
Od 1976. poeli su se upotrebljavati i kontejneri s visinom od 8 stopa i 6 palaca (8' 6) jer se
na taj nain dobiva neto vei unutarnji korisni obujam, to je od naroite vanosti kod
kontejnera s rashladnim ureajima zbog debljine izolacijskog sloja. Kapacitet kontejnerskih
brodova, luka itd. se mjeri u TEU-sima (engl. Twenty-foot Equuivalent Units - TEU). To je
mjera kontejneriziranog tereta koji odgovara standardnom 20-stopnom (8' 6) kontejneru.

Veina kontejnera danas su 40-stopni (40ft) ili 1 FEU to odgovara 2 TEU. 45-stopni
kontejneri takoer odgovaraju 2 TEU. Kontejneri visine 9-stopa i 6-ina (9' 6 / 2,9m)
nazivaju se High-Cube (HQ) kontejneri. 1 HQ kontejneru odgovara 2 TEU. Postoje i Half
Height kontejneri sa visinom od 4' 3 (1,3m) za posebne namjene. Pri pretvaranju FEU u TEU
visinu kontejnera ne uzimamo u obzir.
Oznaavanje kontejnera:

Prefix sastoji se od etri slova

Prva tri slova - oznaka vlasnika,

etvrto slovo predstavlja oznaka kodne grupe (engl. Product grupe code), a sainjava ga
jedno od tri slova i to:
U - za sve kontejnere;
J - za odvojive kontejnere- misli se na opremu;
Z - za prikolice

serijski broj sastoji se od est brojeva

kontrolni broj sastoji se od jednog
broja

4. Oznaavanje kontejnera prema poziciji na brodu

Unaprijed napravljeni planovi slaganja kontejnera na brod imaju cilj poboljati i ubrzati
krcanje tereta. Prostor na kojem se slau kontejneri gotovo uvijek je numeriki oznaen te
svaki kontejner ima svoju poziciju. Ti podaci unose se u brodske dokumente. Takoer, ako
bude potrebe, mogue je saznati na kojem je mjestu kontejner boravio tokom prijevoza
brodom.
Razlikujemo tri sustava oznaavanja pozicije kontejnera na brodovima i to:
1. Sustav I BAY ROW TIER - 6 brojeva
2. Sustav II BAY - TIER - ROW - 4 broja
3. Sustav III BAY - TIER - ROW - 4 broja
Od ova tri sustava danas se na brodovima iskljuivo koristi Sustav I, dok su se Sustav II i
Sustav III koristili na kontejnerskim brodovima prvih generacija.
1. Sustav I BAY ROW TIER - 6 brojeva
Ovo je sustav koji oznaava poziciju kontejnera ukrcanog i smjetenog na brodu sa
esteroznamenkastim brojem takozvanim kodom Zaljev (engl. Bay) - Red (engl. Row) Stupac (engl. Tier). Ovaj sustav je ujedno jedan od najprihvaenijih sustava oznaavanja
pozicije kontejnera na brodovima. Kako bi se odredila pozicija kontejnera na brodu,
upotrebljava se standardizirano numeriranje. elija kontejnera je oznaena kao:
Zaljev (eng.Bay) je numerirana oznaka kontejnera uzduno od pramca prema krmi sa
neparnom oznakom za 20-stopne kontejnere i parnom za 40-stopne kontejnere. Parni broj
izmeu 2 zaljeva 20 stopih kontejnera se upotrebljava za definiranje zaljeva 40-stopnog
kontejnera. Oznaka BAY-a ili prva grupa od dva broja oznaava poziciju kontejnera u odnosu
na uzdunicu broda gledajui od pramca prema krmi:
a) pozicija 20-stopnog BAY-a oznaava se neparnim brojevima 01, 03, 05, 07, 09, 11, itd.
b) pozicija 40-stopnog BAY-a oznaava svaki broj izmeu neparnih BAY-eva 02, 06, 10,
14, 18, 22, itd.

Prema tom principu, bay su blokovi kontejnera po duini, rows su redovi u poprenom smjeru
i tier su vertikalni slojevi. , trideset osam bayeva moglo bi biti numerirano kontinuirano od 1
do 38. Meutim, da bi to bilo mogue brod se treba krcati samo 20 kontejnerima. Teoretski
ako se na brod moe prevoziti 40 'kontejnere, devetnaest BAY-eva moe biti numerirano
kontinuirano od 1 do 19. Budui da brod moe prevoziti i 20' i 40' kontejnere, BAY-evi za 20'
kontejnere su u smjeru od pramca prema krmi oznaeni neparnim brojevima, odnosno u ovom
sluaju 01, 03, 05 i tako dalje do 75. BAY-evi za 40' kontejnere su oznaeni parnim brojevima
: 02, 04, 06 i tako dalje do 74.
Redovi (eng. Rows) je oznaka od sredinjice broda prema lijevoj strani sa parnim brojem i
prema desnoj strani sa neparnim. Kontejnerski red koji je sloen na sredini ima oznaku 00.
Oznaka ROW-a ili druga grupa od dva broja oznaava poziciju kontejnera u odnosu na irinu
broda gledajui lijevo i desno od centralne linije:
a) Redovi lijevo od centralne linije oznaavaju se sa parnim brojevima 02, 04, 06, 08, itd.
b) Redovi desno od centralne linije oznaavaju se sa neparnim brojevima 01, 03, 05, 07,
itd.
c) U koliko imamo neparan broj redova kontejnera na ukupnoj irini broda, onda e red
kontejnera na centralnoj liniji oznaava se sa 00 , a ostali redovi lijevo i desno od
centralne linije kao sto je navedeno u stavci pod a i b.
U sluaju izrade plana bay-eva i njihove skice, uvijek se stavlja u poziciju gledanja sa stranje
strane. Redovi kontejnera na brodu su numerirani s parnim brojevima od centra ulijevo a
brojeva od centra udesno su neparni. U sluaju neparanog broja redaka, srednji red je
numeriran sa 00.
Stupci (engl. Tiers): u podpalubnom prostoru, oznaavanje je numerirano vertikalno prema
dolje sa parnim brojevima. Prvi kontejner u stupcu, koji se nalazi na samom dnu, ima oznaku
02, osim gdje kao rezultat oblika trupa broda, dno opisanog stupca je na viem mjestu .
a) Oznaka TIER-a ili trea grupa od dva broja oznaava poziciju kontejnera u odnosu na
njegovu poziciju po vertikali gledajui od kobilice do glavne palube i kontejnere
smjetene iznad glavne palube:
b) Kontejneri sloeni ispod glavne palube oznaavaju se od dna skladita do gl.palube sa
02, 04, 06, 08, itd.

c) Kontejneri sloeni iznad glavne palube oznaavaju se od gl.palune / poklopaca

brodskih skladita prema gore sa 82, 84, 86, 88, itd.
Brojevi uvijek zapoimaju od najdonjeg TIER-a pa prema gore. Neparni brojevi mogu se
koristiti za oznaavanje Half-Height kontejnera.
Vertikalni redovi numerirani su parnim brojevima, poevi od vrha prema dnu. Uobiajeni
nain je da se poinje od broja 02, te nastavi 04., 06., itd. U sluaju tereta na palubi ,
uobiajeno je da se poinje brojati od 80 ili 82. Postoje malene razlike izmeu tipova brodova
2. Sustav II BAY - TIER - ROW - 4 broja
Ovo je sustav koji oznaava poziciju kontejnera ukrcanog i smjetenog na brodu sa
etveroznamenkastim brojem takozvanim kodom BAY TIER - ROW.
1. Oznaka BAY-a ili prva grupa od dva broja:
a. Pozicije 20-stopnog kontejnera oznaavaju se sa 11, 12, 21, 22, 31, 32, 41, 42,
itd. Neparni broj oznaava poziciju 20-stopni kontejner u smjeru prema
prednjem dijelu broda. Parni broj oznaava poziciju 20-stopni kontejner u
smjeru prema krmenom dijelu broda.
b. Pozicije 40-stopni kontejnera oznaavaju se sa 14 , 24 , 34 , 44 , itd. 14
oznaava poziciju 40-stopni kontejnera koji zamjenjuje dvije 20-stopne
pozicije 11 i 12.
2. Oznaka TIER-a ili trei broj:
-

TIER je oznaka broj od dna skladita do gl. palube, a zapoima sa TIER 01 kao
najnii TIER u skladitu.

3. Oznaka ROW-a ili etvrti broj:

a. Redovi lijevo od centralne linije oznaavaju se sa parnim brojevima 02 , 04 ,
06 , 08 , itd.
b. Redovi desno od centralne linije oznaavaju se sa neparnim brojevima 01, 03,
05, 07, itd.
c. Red na centralnoj liniji broda oznaava se sa 00.

3. Sustav III BAY - TIER - ROW - 4 broja [8]

Ovo je sustav koji oznaava poziciju kontejnera ukrcanog i smjetenog na brodu sa
etveroznamenkastim brojem takozvanim kodom BAY TIER - ROW.
9

1. Oznaka BAY-a ili prva grupa od dva broja:

a. Pozicije 20-stopni kontejnera oznaavaju se sa 01, 02, 04, 06 ,
b. Pozicije 40-stopni kontejnera oznaavaju se sa 01/02, 03/04, 05/06, 07/08, itd.
2. Oznaka TIER-a ili trei broj:
-

TIER je oznaka broj od dna skladita do gl. palube, a zapoima sa TIER 01 kao
najnii TIER u skladitu.

3. Oznaka ROW-a ili etvrti broj:

a. Redovi lijevo od centralne linije oznaavaju se sa parnim brojevima 02, 04, 06,
08, itd.
b. Redovi desno od centralne linije oznaavaju se sa neparnim brojevima 01, 03,
05, 07, itd.
c. Red na centralnoj liniji broda oznaava se sa 00.

10

5. Literatura
1
.
2
.
3
.

Goran Belamari

Tehnologija prijevoza kontejnera

www.wikipedia.org

Internet

www.pfri.uniri.hr

Kontejnerizacija i kontejnerski promet

11