LESLIE M.

LeCRON
AUTOHIPNOZA. TECHNIKI I ZASTOSOWANIE W YCIU CODZIENNYM
[Selbsthypnose. Ihre Technik and Anwendung im tglichen Leben / wyd. orygin.: 1964/96]

Autohipnoza czyli samodzielne

zaprogramowywanie wasnej podwiadomoci jest
bliska autosugestii. Zdaniem autorki, znanej
psychoterapeutki, kady z nas wielokrotnie
znajdowa si w stanie autohipnozy nie
uwiadamiajc sobie tego. Nie jest to wic zadanie
trudne do zrealizowania, trzeba jedynie zna
metody by wsppracowa z samym sob
racjonalnie i skutecznie. Dziki temu mona
pozby si kopotliwych naogw, nadwagi, lkw
i fobii, zych przyzwyczaje. Autorka podaje wiele
wicze i sposobw radzenia sobie z wasnymi
sabociami poprzez autohipnoz oraz przestrzega
jak unikn jej negatywnych skutkw. Podpowiada
jak mona wpywa na swoj osobowo by y
spokojniej i pogodniej.

Wprowadzenie
Ukazao si dotychczas wiele ksiek opisujcych metody samodoskonalenia oraz sposoby
przezwyciania problemw emocjonalnych, wynikajcych ze stanu naszej psychiki. Przedstawione
tam rady bez wtpienia bardzo cenne oparte s na zagadnieniach pozytywnego mylenia,
autohipnozy; czsto ich podoem jest materialistyczny pogld na kwestie religijne i metafizyczne.
Wiele psychologicznych poradnikw podaje opisy bardzo wartociowych technik i sposobw
pokonywania problemw. Wielu czytelnikw skorzystao z nich na pewno ju nieraz. Niektrzy
kupuj tego typu ksiki ze szczerym zamiarem ich zgbienia, ale szybko zniechcaj si wysikiem,
jaki trzeba woy w to, aby osign pozytywne rezultaty. Poza tym metody samodoskonalenia
okazuj si czsto pracochonne, zabieraj te duo czasu. Autorzy tych propozycji prbuj niekiedy
zachci czytelnika do zmiany przyzwyczaje, starajc si wpyn na jego podwiadomo.
Jednoczenie zapominaj wyjani mu zarwno psychiczne, jak i fizyczne przyczyny problemw.
Korzenie za
Jeli chcesz, aby twj stan si poprawi, sprbuj pozna rdo gnbicego ci problemu. Musisz w
tym celu obserwowa wasne zachowanie i pozna swj charakter. Powiniene take poszerzy wiedz
na temat dolegliwoci uzalenionych od stanu emocjonalnego.

Bezporedni dostp do podwiadomoci pozwala nam wnika w przyczyny wszystkich osobistych

problemw, jest jedynym sposobem na pokonanie trudnoci oraz przyswojenie sobie nowych
nawykw mylenia i zachowa.
Istnieje na przykad moliwo, aby za pomoc wahadeka dotrze do podwiadomoci i osign
zaskakujce rezultaty. Mogoby si wydawa, e mamy do czynienia z czarami. Tymczasem jest to
technika wykorzystywana przez wielu lekarzy, take psychiatrw. Technika wahadeka okazaa si
sposobem umoliwiajcym szybkie i atwe odkrycie rde okrelonego problemu. Wahadeko
pomaga odnale w sobie siy do przeprowadzania yciowych zmian. Pomoe ci w tym take ksika,
ktr trzymasz w rku. Pozwoli ona lepiej zrozumie sposb funkcjonowania i dziaania
podwiadomoci. Nauczysz si te, jak nawiza z t sfer bezporedni kontakt oraz jak j
ksztatowa.
Czy mona leczy si samemu?
Pojawia si pytanie, czy kto, kto cierpi na zaburzenia emocjonalne, ma powany problem osobisty
lub zapad na jak chorob, jest w stanie sam sobie pomc? Moe powinien skorzysta jednak z
pomocy specjalistw?
Czy powinnimy prbowa sami si leczy w przypadku, gdy cierpimy na chorob uwarunkowan
psychologicznie lub emocjonalnie? Naturalnie pewne choroby s zbyt powane, by leczy je bez
pomocy specjalisty. Jednak w wielu przypadkach chorob mona zwalczy samodzielnie. W
powszechnym mniemaniu nie jest to moliwe w przypadkach zaburze natury emocjonalnej, take
jeli idzie o wady charakteru, szkodliwe przyzwyczajenia czy choroby psychosomatyczne. Lekarze
zbyt czsto jednak zajmuj si tylko leczeniem objaww, zapominajc o przyczynach dolegliwoci.
Leki bardzo rzadko usuwaj zakorzenione gboko w podwiadomoci rda chorb.
Kady ma swoje wady i zalety
Wewntrzny konflikt i zbyt wygrowane wymagania wobec samego siebie s najczstszymi
przyczynami napi nerwowych. Czy w dzisiejszych czasach istnieje jeszcze kto wolny od stresw?
Mwi si nawet coraz czciej, e nie ma ju "normalnych" ludzi. Wszyscy mamy specyficzne wady i
zalety. Kademu zdarzyo si niejednokrotnie postpi wbrew sobie pod wpywem wewntrznego
przymusu, nie dajcego si bliej wytumaczy. Takie zachowania s przyczynami chorb na tle
emocjonalnym. Nawet zwyky katar moe mie podoe psychologiczne. Oglnie rzecz biorc,
wszelkie zaburzenia wywodz si wanie z podwiadomoci. Rzadko rozpoznajemy ich przyczyny.
Tymczasem uwiadomienie sobie przyczyn oraz ich zrozumienie, a take stosowanie opisanych w tej
ksice odpowiednich metod samoleczenia moe przynie ulg i powrt do zdrowia.
Pocztkowe rozdziay tej ksiki wprowadz ci w struktur i sposb dziaania centralnej
wiadomoci, poka przyczyny szkodliwych, niewaciwych zachowa i rda chorb
emocjonalnych. Opisane tutaj metody pomog rozpozna przyczyny twoich dolegliwoci.
Kolejne rozdziay prezentuj metody samoleczenia, ktre pomagaj wyleczy chorob, zerwa ze
szkodliwymi przyzwyczajeniami i skorygowa nieprawidowe zachowania.
Zalety samoleczenia
Kiedy mamy jakie trudnoci, prbujemy pozby si ich jak najszybciej. I tu wanie pomaga
samoleczenie, jeli nie mamy do czynienia z bardzo cikim przypadkiem, wymagajcym dugiego
leczenia przez specjalist. Powszechnie uwaa si, e leczenie dolegliwoci psychosomatycznych
moe przeprowadzi prawidowo tylko psychoterapeuta, psychiatra lub psycholog i e dziaanie tych
specjalistw bdzie skuteczniejsze ni terapia przeprowadzana przez nas samych. Czsto zapominamy
jednak, e w gr wchodz znaczne koszty, a i nieatwo znale dobrego fachowca; w rezultacie cz
chorych nie podda si leczeniu.
Postaw sobie cel i wytrwaj w deniu do niego
Kiedy chcesz skutecznie leczy sam siebie, nie wystarczy jedynie oglna znajomo przyczyn
zaburze emocjonalnych. Znaczenie maj tylko przyczyny twojej dolegliwoci, reszta jest nieistotna.
Bardzo rzadko jestemy wiadomi przyczyn naszych dolegliwoci i na og nie potrafimy ich nazwa.

Musimy wic dotrze do naszej podwiadomoci. Rezultat wynagrodzi wszystkie wysiki. Zaczniemy
y, zamiast tylko egzystowa.
Metody samoleczenia pozwalaj w zadziwiajco krtkim czasie osign zamierzone rezultaty.
Zdrowie, szczcie i powodzenie to cel kadego czowieka. Mona je osign wasnymi siami.
Nie opuszczaj adnego rozdziau
Niektre rozdziay mog wyda ci si mao interesujce, mimo to sprbuj je przeczyta. Zawarte w
nich informacje dotycz rwnie ciebie. Na przykad ble gowy i artretyzm mog mie takie samo
podoe psychologiczne. W opisanych przykadach znajdziesz wskazwki, w jaki sposb dotrze do
wydarze zarejestrowanych w podwiadomoci, ktrych na og nie jeste wiadomy.
Na wityni Apollina w Delfach widnieje napis: "Poznaj siebie samego". Samopoznanie to jedyny
prawdziwy klucz do zdrowia, szczcia i sukcesu.
Leslie M. LeCron
Co powinnimy wiedzie o podwiadomoci?
Samodoskonalenie zakada pewn wiedz o strukturze i sposobie funkcjonowania ludzkiego
umysu, a w szczeglnoci o jego sferze podwiadomej. Rozmaite trudnoci wywodz si na og z
podwiadomoci, zwanej inaczej przedwiadomoci. Gdy nauczymy si na ni wpywa, poznamy
przyczyny blu, ktrego chcemy si pozby. Hipnoza jest do tego najlepsz drog. W kolejnych
rozdziaach dowiemy si nieco wicej na temat samej hipnozy i moliwoci zastosowania
autohipnozy.
Struktura wewntrznej wiadomoci
Prawie kady wie o istnieniu centralnej wiadomoci. Nazywana bywa m. in. "wiadomoci
ukryt", "wiadomoci subiektywn", "ego". W psychiatrii najczciej uywa si okrelenia
"niewiadomo". Aby unikn pomylenia ze stanem braku wiadomoci, ktry wystpuje podczas
snu, po zayciu narkotykw lub po silnym urazie gowy, bdziemy tu uywa jednoznacznego
okrelenia "podwiadomo".
Szkoda, e tak mao wiemy o strukturze i dziaaniu tej sfery naszej psychiki. Ju staroytni lekarze,
Hipokrates i Eskulap, byli cakowicie przekonani o istnieniu podwiadomoci. Badania Freuda nad
procesami podwiadomymi i teoria psychoanalizy znacznie rozszerzyy wiedz o psychice. Jednak od
tego czasu nauka w niewielkim stopniu zajmowaa si podwiadomoci. Jest to tym bardziej
zadziwiajce, e, jak twierdzi wielu specjalistw, przyczyny wielu chorb tkwi wanie w emocjach i
psychice czowieka. Dane procentowe na ten temat s rne. Niektrzy lekarze przypuszczaj, e
niemal polowa wszystkich chorb powstaje na tle emocjonalnym, inni sdz, e jest to a 80%.
Wybitny kanadyjski uczony dr Hans Style uwaa, e przecienie nerwowe (okrelane rwnie jako
stres) jest jedyn przyczyn wszystkich schorze, nawet zwykych infekcji, poniewa osabia ono
ukad odpornociowy, co z kolei sprzyja podatnoci na infekcje.
W Stanach Zjednoczonych i w wikszoci krajw anglojzycznych wykada si teori Freuda we
wszystkich akademiach medycznych oraz w uczelniach ksztaccych przyszych psychiatrw.
Wikszo psychiatrw zreszt przychyla si do tej teorii. W innych krajach badania Freuda nie
znalazy duego oddwiku, a psychiatrzy bazuj na dowiadczeniach rosyjskiego psychologa
Pawowa. Rwnie jego teorie zostan pniej szczegowo wyjanione.
Freud stworzy now teori struktury podwiadomoci, pod wieloma wzgldami prawidow.
Oglnie rzecz biorc, naley stwierdzi, e jego nauka jest jednak do mechanistyczna. Trudno
jednak zaprzeczy, e Freud uwiadomi czowiekowi sposb funkcjonowania podwiadomoci.
Wyrni on trzy poziomy organizacji ycia psychicznego. wiadomo sfer, za pomoc ktrej
mylimy i poznajemy rzeczywisto, nazwa EGO (JA); warstw porwnywaln z sumieniem
SUPEREGO (NAD-JA); wyrni jeszcze znajdujce si pod progiem wiadomoci I(TO), jako
miejsce pamici oraz popdw, instynktw pierwotnych. Freud uwaa, e midzy I a EGO, w
bezporednim ssiedztwie ze wiadomoci, istnieje jeszcze czwarta warstwa, ktr nazwa
niewiadomoci.

Uyte w tej ksice pojcie podwiadomoci obejmuje ID, EGO i SUPEREGO. Dr Karl Jung,
synny szwajcarski psychiatra, uznawa SUPEREGO nie tylko za sumienie, lecz postrzega je rwnie
jako najbardziej uduchowion cz naszej psychiki. Okreli je jako nadwiadomo oraz fragment
niewiadomoci zbiorowej, zwizany bezporednio z Bogiem lub przedstawiajcy cz Istoty
Najwyszej. Teori t przejo kilku wschodnich filozofw.
Pisanie automatyczne
Istnieje wiele innych pogldw na struktur wiadomoci centralnej. Nieyjca ju uczona Anita
Muhl, ktra wniosa istotny wkad w rozwj psychiatrii, prbowaa na drodze eksperymentu
dowiedzie si czego wicej o pisaniu automatycznym, uznanym za prawdziwy fenomen. Zdarza si,
e bierzemy do rki piro albo owek, a podwiadomo automatycznie przejmuje kontrol nad
miniami rk i w rezultacie piszemy zrozumiae wypowiedzi nawet wtedy, gdy nie jestemy tego
wiadomi. Interesujce, e kilka osb posiadajcych takie zdolnoci mogo wiadomie czyta zarwno
to, co pisaa lewa rka, jak i to, co jednoczenie na zupenie inny temat pisaa rka prawa. Trzy
czynnoci umysowe jednoczenie!
Dr Munl uwaaa, e cztery spord piciu osb mog bez trudu nauczy si pisania
automatycznego, ale wymaga to wielogodzinnych wicze. Inni natomiast przyjmowali, e tylko
nieliczne osoby potrafi si w tej czynnoci wywiczy. Osoby posiadajce zdolnoci medialne s w
stanie pisa automatycznie podczas hipnozy. Ludzie, ktrzy "rysuj bazgroy", potrafi naby tej
umiejtnoci duo szybciej ni pozostali, poniewa jest to czynno podobna.
Podczas eksperymentw, ktrym poddano 50 osb, dr Miihl wskazaa na siedem rnych warstw
wiadomoci, ktre niezalenie od siebie identyfikuj si przez automatyczne pisanie: od
nadwiadomoci (termin Junga) po najnisz warstw wiadomoci, ktra czsto nazywana jest "zym
duchem" albo "diabem". Wydaje si, e wanie w tej czci psychiki zawarte s nasze "pierwotne"
popdy i instynkty diabe w kadym z nas.
Podwiadomo jako mechanizm przetwarzajcy dane
Teoria dziaania struktur wewntrznej wiadomoci zostaa doskonale sformuowana przez dr.
Maxwella Maltza (Psycho-Cybernetics, PrenticeHall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey). Norbert
Wiener za jest twrc terminu "cybernetyka". Wedug Maltza podwiadomo funkcjonuje podobnie
jak mechanizm opracowujcy dane, a take kieruje mzgiem. Jest to czysto mechaniczny proces,
jednakowo tak skomplikowany, e najnowoczeniejszy komputer w porwnaniu z nim to zabawka.
Inna grupa, psychologowie behawioralni, zaprzeczali istnieniu podwiadomoci. Uwaali oni, e
czowiek jest ksztatowany wycznie przez wpywy rodowiska i wasne przeycia. Pogldu, e nasze
postpowanie i mylenie jest czysto mechaniczne, nie podziela wspczesna psychologia. Wyklucza
go rwnie fenomen pisania automatycznego, ktry wiadczy o istnieniu wiadomoci,
odpowiadajcej za mylenie i ocenianie. Istnienie tego fenomenu moe by potwierdzone rwnie
przez eksperyment, w ktrym wysyane przez palce sygnay, majce by odpowiedziami na zadawane
kolejno pytania, s kierowane przez podwiadomo. Odpowiedzi na te pytania sformuowane s
jednoznacznie: "tak" lub "nie". Jak si pniej okae, nie chodzi tu o nic innego, jak tylko o wariant
pisania automatycznego umiejtnoci, ktrej kady moe si nauczy.
Podwiadomo ocenia tylko dedukcyjnie, podczas gdy wiadomo zarwno dedukcyjnie, jak i
indukcyjnie.
Podwiadomo kieruje funkcjonowaniem ciaa
Zadaniem podwiadomoci jest kierowanie mechanizmami ciaa za pomoc mzgu. Mona j
przyrwna do termostatu. Czynno niezalenego (naczynioruchowego) ukadu nerwowego
regulowana jest przez bodce pewnych czci mzgu, dziki czemu steruje on wszystkimi narzdami i
gruczoami. Prawdopodobnie podwiadomo potrafi kierowa te reakcjami chemicznymi oraz
elektrycznymi. Dziki eksperymentom hipnotycznym udao si udowodni, e wieloma tymi
mechanizmami steruje wanie podwiadomo. Przez sugesti hipnotyczn mona wpyn na
krenie krwi, przypieszy bd spowolni prac serca, zmieni funkcjonowanie gruczow i
narzdw, zaleczy ran albo znacznie skrci czas jej gojenia, podnie lub obniy temperatur
ciaa, a wic spowodowa wiele rnorodnych zmian w organizmie.

W jaki sposb podwiadomo myli i ocenia

Jeli chcemy wywrze korzystny wpyw na nasz podwiadomo, musimy j zna i rozumie jej
dziaanie. Czasem wydaje si nam, e nasze reakcje s zbyt infantylne i niedojrzae. Wszystko
bierzemy zbyt dosownie. Niekiedy mwimy co, czego nie mylimy naprawd. Uywamy takich
zwrotw, jak np. "zwariuj!", przez co chcemy powiedzie, e jestemy bardzo zdenerwowani, a nie
e rzeczywicie tracimy rozum. Podczas hipnozy podwiadomo odkrywa si, a czasem cakowicie
przejmuje rol wiadomego mylenia, jak to si dzieje np. przy pisaniu automatycznym. Kiedy w
zwykej rozmowie zadamy komu pytanie: "Czy mgby pan mi powiedzie, gdzie si urodzi?",
prawie kady wymieni nazw miejscowoci, w ktrej przyszed na wiat. Pytanie jest rozumiane jako
ch poznania nazwy miejsca urodzenia. Dlatego pada taka, a nie inna odpowied. W gbokim
stadium hipnozy pacjent odpowiedziaby na to pytanie "tak" lub "nie" albo jedynie kiwn gow. W
ten sposb daby znak, e rozumie podwiadomo.
Ten rodzaj pojmowania moe obrci si jednak na nasz niekorzy. eby sobie co wmwi, nie
musimy znajdowa si w stanie hipnozy. Przykadem niech bdzie lekarz, ktry bez rezultatu prbuje
rnych rodkw, aby wyleczy okrelon chorob. Moe on powiedzie do swojego pacjenta:
"Obawiam si, e nic ju zrobi nie mona. Tej dolegliwoci nie pozbdzie si pan do koca ycia!"
Oznacza to dosownie, e pacjent umrze, jeli straci objaw choroby. Taka interpretacja mogaby
skoni pacjenta do trzymania si okrelonego objawu inaczej mgby, by moe, umrze.
Naturalnie lekarz nie chcia, aby jego intencje zostay w taki wanie sposb odczytane.
Dorastamy, dojrzewamy, uczymy si, zmieniamy nasze wiadome nastawienie do wielu spraw.
Podwiadomo moe rwnie korygowa dojrzale pogldy, czciej jednak zachowuje do koca
"dziecice spojrzenie".
Jeli w dziecistwie bylimy do czego zmuszani albo kto nas skrzywdzi psychicznie, to
prawdopodobnie te przykre sytuacje przez lata postrzega bdziemy z punktu widzenia dziecka.
Incydent z pierwszych lat naszego ycia, gdy przestraszylimy si by moe tylko mii, moe
rozwin w nas chorobliwy strach przed tymi zwierztami i spowodowa, e na widok niegronej
jaszczurki zawsze bdziemy wpada w panik, nawet jeli wiemy, e jej odstraszajcy wygld niczym
zym nie grozi. U niektrych mija nawet na fotografii moe wywoa histeryczne zachowanie.
Autoterapia bdzie polega midzy innymi na korygowaniu niewiadomych nastawie do istotnych
przey naszego ycia.
Wina i wymierzanie sobie kary
Od czasu do czasu kady z nas dziaa pod niewiadomym przymusem. Nie zawsze jednak jestemy
wiadomi jego istnienia. W niektrych sytuacjach by moe zdajemy sobie spraw, e dziaamy z
koniecznoci, ale stawiamy sobie wtedy pytanie: dlaczego tak si dzieje? Zachowania natrtne mog
by bardzo szkodliwe.
Jedna z moich pacjentek, z zawodu nauczycielka, kadego dnia z wewntrznego przymusu mya
przez cztery godziny rce. W wyniku tak czstego pocierania jej donie stay si jedn wielk ran. Na
prno prbowaa odzwyczai si od tego nawyku, nie majc najmniejszego pojcia, skd on si
wzi. Naturalnie przyczyna tkwia w wyimaginowanym poczuciu winy. Bezskutecznie staraa siej z
siebie "zmy". Podobne zachowanie opisa w Makbecie Szekspir Lady Makbet, w ten sam sposb
myjc rce, woa: "Precz, przeklta plamo! precz!"
Silne poczucie winy potrafi wywoa rwnie siln potrzeb wymierzenia sobie kary. Wymierzanie
kary samemu sobie okrela si fachowo jako masochizm. Stwierdzono, e 80% wszystkich wypadkw
przy pracy, jakie zdarzaj si w wielkich fabrykach, przypada zawsze na tylko 20% pracownikw. Jest
to dowd na to, e wypadki wywoywane s podwiadomie, co oznacza rwnie, e celowo. Taka
wanie jest ludzka natura.
Duy procent wszystkich wypadkw wywodzi si z niewiadomej potrzeby karania wasnej osoby.
wiadomo nie stawia sobie jakiego konkretnego celu, ale raczej dy do zadowolenia z
zaspokojenia chwilowej potrzeby. Kiedy kto spowoduje ciki wypadek, musi ponie potem
wysokie koszty i leczenia, i pobytu w szpitalu, a co gorsza, moe do koca ycia by kalek.
Odpowiedzialno spoczywa rwnie na jego rodzinie, take ona ponosi kar. Takie konsekwencje

zaspokajania potrzeby karania siebie s przez podwiadomo ignorowane. To zadziwiajce, e

zmusza nas ona czasem do bdnego postpowania, podczas gdy inna jej paszczyzna, np.
nadwiadomo, natychmiast wymierza kar za takie zachowanie.
Sposb pracy naszej pamici
Centralna wiadomo jest rwnie magazynem naszych wspomnie. Wydaje si, e kade
wraenie natychmiast zapamitujemy, jak bymy nagrywali dwikowy film. Przy czym jednoczenie
s zachowywane inne wraenia zmysowe: nie tylko to, co syszymy i widzimy, lecz i to, czego
dotykamy, co smakujemy i wchamy. W czasie hipnozy stany zakodowane w naszej pamici mog
zosta odtworzone.
Tylko niewielk cz naszych przey potrafimy sobie przypomnie. Wikszo ludzi ma
niewiele wiadomych wspomnie o tym, co przytrafio si im przed pitym rokiem ycia, z wyjtkiem
nielicznych wydarze, szczeglnie interesujcych czy osobliwych.
Czsto jednak jest tak, e o jakiej sytuacji opowiedziano nam dopiero pniej. I oto
nieoczekiwanie nasza podwiadomo zachowuje w pamici kade przeycie ze wszystkimi detalami.
wiadomo moe zapomnie, ale podwiadomo nigdy.
Wiele z tego, co umkno wiadomoci, oddziauje na nas nadal. Hipnoza dostarcza dowodu na to,
jak duy jest zasig naszej podwiadomej pamici.
Przyczyn zaburze emocjonalnych mog by rwnie negatywne uwarunkowania okresu
dziecistwa, szczeglnie przeycia o charakterze traumatycznym. Ze dowiadczenia spychamy w
podwiadomo, nie chcemy ich pamita i nie mamy ochoty wicej si nimi zajmowa. Nie
pamitamy ich, ale one nadal tkwi w podwiadomoci i w konsekwencji mog doprowadzi do
powstania zaburze. Jeli przyczyna jakiego zaburzenia zostanie raz wyparta, nie moe podlega
wiadomemu przypominaniu.
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kiedy u dziecka ksztatuje si pami. Czy jest to
kwestia wieku kilku miesicy, roku czy dwch. Moe istniej jeszcze wczeniejsze wspomnienia?
Niektrzy lekarze zajmujcy si hipnoz twierdz, e w podwiadomoci tkwi wspomnienia z
naszych narodzin. Inni uwaaj, e mamy nawet pami istnienia prenatalnego. Doktor Nandor Fodor
stara si w swej ksice (Search for the Beloved, Hermitage Press, New York) wskaza sposoby
analizy snw. Mwi o tym, e wspomnienia dotycz ju samego porodu, a nawet tego, co byo przed
nim.
Zdarza si, e osoba hipnotyzowana przypomina sobie moment narodzin. Czasami jest nawet w
stanie opisa to przeycie szczegowo. Jestem przewiadczony, e chodzi tu, oglnie rzecz biorc, o
przeycia autentyczne. Trudno jednak dostarczy na to naukowego dowodu. Hipnotyzowany moe
przecie fantazjowa albo przypomina sobie co, co mu opowiedziano, a o czym on ju sam
zapomnia. Wspomnienie wczeniejszych, wypartych z pamici zdarze moe by znaczn pomoc
przy rozwizywaniu problemw natury emocjonalnej i korygowaniu pewnych cech charakteru oraz
leczeniu chorb psychosomatycznych. To, o czym tu wspomniaem, zostanie omwione w rozdziaach
pniejszych.
Warstwa ochronna podwiadomoci
Gwnym zadaniem podwiadomoci jest ochrona nas samych. Ta cz psychiki jest zawsze
czujna i gotowa do pracy, obojtnie czy pimy, czy nie. Podwiadomo jest aktywna nawet wtedy,
gdy wiadomo jest wyczona z powodu urazu czy narkotyku. Matka moe spa gboko, ale kiedy
tylko dziecko otworzy oczy albo zacznie paka, natychmiast budzi si i wstaje. Dostaa bowiem od
podwiadomoci sygna: "Chod szybko, obud si! Maluchowi co jest!"
Kiedy przez nieuwag dotkniemy gorcego przedmiotu, podwiadomo wysya sygna do mini
ramienia i natychmiast odsuwamy rk, zanim jeszcze zdymy wiadomie przeanalizowa ca
sytuacj. Nasza podwiadomo ma czsto inny charakter w chwilach zagroenia ma chroni nas
przed niebezpieczestwem. Paradoksalne moe ona jednak wywoa chorob, a nawet da impuls do
samozniszczenia. Podwiadomo bierze udzia we wszystkich trudnociach w zachowaniu
rwnowagi psychicznej, zaburzeniach charakteru, nerwicach, psychozach i chorobach

psychosomatycznych. Kiedy przyjrzymy si bliej rdom kopotw i odkryjemy przyczyny stanw

chorobowych oraz zmienimy odpowiednio swoje wiadome i niewiadome nastawienie, bdziemy
mogli si wyleczy.
Z tego, co zostao powiedziane, mona wysnu wniosek, e mieszka w nas "drugie ja". Nie jest to
jednak prawda. Czowiek ma jedn psychik, nawet jeli skada si ona z rnych warstw. Kto kiedy
porwna dusz ludzk do gry lodowej, ktra tkwi porodku morza: wiadomo odpowiada czci
wystajcej ponad tafl wody, a podwiadomo warstwie zanurzonej w wodzie, a wic znacznie
wikszej czci gry.
Czowiek skada si z ciaa i duszy, ktre wzajemnie na siebie wpywaj.
Wewntrzna wiadomo kieruje i wpywa na ciao poprzez mzg.
PODSUMOWANIE
Teraz na pewno masz ju jakie wyobraenia o swojej wewntrznej konstrukcji.
Mylenie i postrzeganie to rezultaty dziaa wiadomoci. Pod jej powierzchni rozpociera si
warstwa podwiadomoci, o nadwiadomoci jednak wiemy niewiele. Zjawisko pisania
automatycznego jest dowodem na to, e podwiadomo potrafi ocenia, a nawet jeli ocenia
niedojrzae, dosownie, to jednak w swoisty sposb rozumie wszystko i zachowuje dziecice
spojrzenie, ktre mona zmieni podczas samego leczenia. Ona te zawiaduje mechanizmami naszego
ciaa. Wiedz t mona wykorzysta przy badaniu niektrych chorb.
Podwiadomo nigdy nie zapomina tego, co kiedykolwiek si nam przytrafio. Koduje nawet to,
czego tylko w niewielkim stopniu jestemy wiadomi. Podczas hipnozy mona przywoa
wspomnienia. Jednak podwiadomo moe nas niekiedy kara za czyny, jakich si dopucilimy.
Jednym z jej zada jest rwnie chronienie nas przed ewentualnymi niebezpieczestwami.
Bezporedni kontakt z wewntrzn wiadomoci
Zdobyte informacje o podwiadomoci moesz teraz wykorzysta, wykonujc program
samodoskonalenia. Bdziesz mg wywrze wpyw na wewntrzn wiadomo, odkry powody
zachowa szkodliwych dla zdrowia i przyczyny chorb. Wszystko zaley od tego, czy wpyniesz na
sw podwiadomo i maksymalnie wykorzystasz jej si po to, aby uwolni si od cierpienia.
Poznanie przyczyn choroby jest w leczeniu najwaniejsze. Istnieje wiele metod, ktre pomagaj w
uzyskaniu zamierzonego celu.
Co z psychoanaliz?
W celu poznania stanu pacjenta psychoanaliza interpretuje jego sny gwnie za pomoc
swobodnych skojarze". Tak brzmi nazwa metody polegajcej na wyraaniu wszystkich myli bez
wyjtku. Pacjent mwi o tym, co tylko przyjdzie mu do gowy, obojtnie, czy si tego wstydzi, czy
nie. Zadaniem lekarza jest przekonanie go, e cakowite pozbycie si zahamowa zadecyduje o
kocowym efekcie leczenia. Nie kady jednak potrafi opowiada o sobie i swoim yciu, dla
niektrych jest to przeszkoda nie do pokonania.
Psychoanaliza jest bardzo czasochonna, poniewa myli pacjenta nie musz od razu koncentrowa
si na sprawach istotnych dla leczenia. Pocztkowo z reguy kr wok tego, co zupenie niewane.
Jeli poddasz si tej terapii, postaraj si najpierw jak najszybciej zapomnie o nieprzyjemnych
zdarzeniach, ktre ci spotkay. Gdyby wstydzi si opowiada o sobie, staraj si cakowicie
odpry. Pomoe ci to, z wizyty na wizyt, coraz bardziej si otworzy. Dasz sobie w ten sposb
szans? na osignicie stanu, ktry pomoe odnale przyczyn choroby, a potem j zlikwidowa.
Samo rozpoznanie rda dolegliwoci jednak nie wystarczy. Musi jeszcze zosta przeprowadzony
w podwiadomoci proces trawienia", czyli zmiana twego wewntrznego nastawienia. Pomocne
mog by sny, ktre dostarczaj czsto wanych wskazwek naprowadzajcych na to, jak tego
dokona. Jeli sny nie s pogmatwane i nie zawieraj skomplikowanych symboli, atwo je
zinterpretowa, ale gdy s zawie, mroczne i pocztkowo niewiele mwi, wtedy wiedza z zakresu
psychoanalizy bardzo si przydaje. Wszystkie ludowe senniki mona wyrzuci na mietnik nie

przydaj si zupenie. Jest jednak ju wiele fachowych ksiek, ktre mog by przydatne. Lektura
chociaby jednej z nich bez wtpienia przyda si, aby lepiej przeprowadzi autoterapi.
Psychoanaliza pomaga odzyska zdrowie. Jej przeprowadzenie zajmuje jednak duo czasu i jest
bardzo kosztowne, dlatego tej terapii poddaj si przewanie ludzie zamoni. Trudno zdoby dokadne
dane o jej skutecznoci i efektach. Publikacje na ten temat pozwalaj jednak przypuszcza, e wyrane
sukcesy uzyskuje si u jednej czwartej pacjentw. Szybsze i bardziej skuteczne s inne metody
leczenia. Na przykad podczas analizy hipnotycznej u pacjenta znajdujcego si w stanie hipnozy
stosuje si metody analityczne. Te same efekty co przy psychoanalizie osiga si w duo krtszym
czasie. Inne hipnotyczne techniki przynosz jeszcze lepsze rezultaty.
Inne aspekty pisania automatycznego
Prawdopodobnie nie ma lepszego sposobu wydobycia z podwiadomoci informacji ni pisanie
automatyczne. Musisz pamita, e wanie podwiadomo kryje przyczyny problemw
emocjonalnych i schorze psychosomatycznych. Podczas pisania automatycznego zadaje si
podwiadomoci pytania, a odpowiedzi otrzymuje si pisemnie. Przeszkod w badaniu moe by
jedynie silny wewntrzny sprzeciw.
Automatyczne pisanie jest fascynujcym zjawiskiem. Znamienne jest na przykad to, e
pojedyncze sowa pisane przez pacjenta nie s przedzielone odstpami, zlewaj si ze sob. Czasem
pismo jest wyrane, ale zdarza si rwnie, e litery s nieczytelne. Proces pisania moe nastpowa
bardzo powoli, ale bywa te tak, e rka gna po papierze albo normalnie, od strony prawej do lewej,
albo w kierunku odwrotnym. Niekiedy pismo jest odwrcone o sto osiemdziesit stopni. Moliwa jest
te kombinacja wszystkich tych sposobw pisania.
Inne metody bezporedniego porozumiewania si z wewntrzn wiadomoci
Automatyczne pisanie nie zawsze ma zadowalajcy przebieg i nie kady, gwnie z braku czasu,
moe si mu podda. W takiej sytuacji siga si wic po inny, atwiejszy wariant tego zjawiska.
Chodzi o zrozumienie, jak przebiega wiele niewiadomie sterowanych przez nas sygnaw. Zostay
one nazwane odpowiedziami ideomotorycznymi. Przy stosowaniu tej metody stawiane pytania musz
by tak sformuowane, aby podwiadomo moga na nie odpowiada sygnaami oznaczajcymi tak
lub nie". Odpowiedzi, zamiast w sposb werbalny bd pisemny, s udzielane za pomoc przedmiotu
trzymanego tak, aby mg porusza si ruchem wahadowym.
Metoda wahadeka
Wahadeko od bardzo dawna jest uywane jako narzdzie do przepowiadania przyszoci. My
jednak bdziemy si zajmowa innym jego wykorzystaniem. Interesuje nas wydobycie za jego
pomoc informacji z podwiadomoci. Jest to, mwic oglnie, najprostsza i najszybsza metoda,
pozwalajca ustali przyczyny chorb, i to nie tylko emocjonalnych. Niewielka grupa amerykaskich
lekarzy, stomatologw i psychologw zwana Sympozjum Hipnozy nauczya tej techniki tysice
lekarzy. W wielu przypadkach metod t stosowali z powodzeniem rwnie psychiatrzy.
Prawie kady przedmiot moe speni funkcj wahadeka. Moe to by piercionek, kawaek
metalu lub maa kulka. Przedmiot przywizujemy do nitki lub do acuszka o dugoci 12-17 cm. Aby
posuy si wahadekiem, musimy chwyci kciukiem i palcem wskazujcym nitk lub acuszek i
oprze okie na stole lub po prostu na kolanie. Tylko wtedy wahadeko moe swobodnie porusza si
w czterech podstawowych kierunkach: zgodnie z ruchem wskazwek zegara, przeciwnie do ich ruchu,
w poziomie, z lewej do prawej, oraz rwnie w poziomie, od przodu do tyu. Pierwszy ruch oznacza
tak", drugi nie", trzeci nie wiem", a czwarty na to pytanie nie chc odpowiedzie". Wybr
kierunkw naley pozostawi podwiadomoci. Jednak niech do udzielenia odpowiedzi ma
szczeglne znaczenie, poniewa wskazuje na opr.
Znaczenie kadego ruchu mona rwnie dobrze okrela samemu. Lepiej jednak zda si na
podwiadomo, gdy ma ona wtedy wiksz gotowo do wsppracy (jest to jednoczenie dowd na
jej zdolno mylenia i oceniania). Kiedy trzymasz w rku wahadeko, wiadomie porusz nim w
czterech kierunkach, nastpnie przez chwil nie rb nic, po czym zapytaj, ktry ruch ma oznacza
tak". Tego pytania waciwie nie trzeba werbalizowa. Wystarczy, e sobie je pomylisz. Swoj myl
moesz sformuowa mniej wicej tak: Moja podwiadomo wybierze jeden z ruchw wahadeka,

ktry oznacza bdzie odpowied twierdzc". Ju po paru sekundach poruszy si ono.

Podwiadomo sama wybierze ruch oznaczajcy odpowied twierdzc. Zdarza si jednak, e
wahadeko potrzebuje maej chwili, eby si rozgrza". Obserwuj je z uwag. Jeli wkrtce nie
zacznie si rusza, pomyl sobie kilka razy sowo tak". Nie prbuj jednak porusza nim specjalnie,
trzymaj rk nieruchomo. Wahadeko samo zacznie dawa ci sygna odpowiedzi. Gdy i tym razem nic
si nie stanie, musisz poprosi kogo, kto pomoe ci sformuowa pytanie niezbdne do ustalenia
podanych tu czterech odpowiedzi.
Jeli ju raz ustalisz ruch oznaczajcy tak", oczekuj od podwiadomoci dalszych sygnaw na
okrelenie odpowiedzi nie", nie wiem i nie chc odpowiedzie". Prawdopodobnie zachwyci ci
konsekwencja, z jak twoja podwiadomo ustala znaki porozumienia, i przebrniesz przez ten etap z
powodzeniem.
Wiele osb zapewne zadziwi to, e wahadeko zostanie wprowadzone w ruch, ktry moe by
delikatny, ledwo zauwaalny, lub obszerny i wyrany. Nie s to adne czary! Nawet dla sceptycznego
obserwatora bdzie to dowd, e podwiadomo rzeczywicie myli, ocenia i potrafi sterowa
ruchami naszych mini. Podczas czytania kontroluje nasze oddychanie, o ktrym zwykle nie
pamitamy, tak jak podczas chodzenia nie mylimy o wszystkich ruchach do tego potrzebnych. W
dziecistwie, w wyniku bardzo mudnych wicze, zakoczonych nieraz bolesnymi upadkami, w
kadym z nas wyksztaci si zmys pozwalajcy podwiadomoci kierowa wszystkimi miniami
potrzebnymi do wykonania okrelonej czynnoci. Takie czynnoci jak np. chodzenie czy oddychanie
wykonujemy automatycznie. To samo dzieje si podczas nauki pisania na maszynie. Gdybymy
wiadomie zastanawiali si nad kadym uderzeniem w klawisz, czynno ta przebiegaaby duo
wolniej.
Niewiele jest osb, ktrym wahadeko w ogle si nie poruszy. Jeli jednak z tym si spotkamy,
wiadczy to o jednoznacznym sprzeciwie podwiadomoci, ktra nie chce ujawni jakiego zdarzenia.
Lepiej wic dla naszego dobra nie docieka, jaka jest tego przyczyna.
Poruszanie si palcw
Za pomoc niewiadomych ruchw palcw mona rwnie odbiera informacje podwiadomoci.
Metoda ta wymaga wicej czasu i wysiku ni w wypadku wahadeka. W hipnozie wikszo osb
zdolna jest do niewiadomego poruszania palcami. Ci, ktrzy nie potrafi wprowadzi przedmiotu na
nitce w ruch, doskonale poruszaj niewiadomie palcami i odwrotnie.
Aby wywoa ruchy palcw, po luno donie na kolanach lub na oparciu krzesa. Palce powinny
by wyprostowane, powinny mie wok siebie przestrze, aby mogy swobodnie si porusza.
Pobud swoj podwiadomo, aby wybraa jeden z dziesiciu palcw, ktrego ruch ma oznacza
odpowied tak". Jeli ju to wiesz, popro, aby wybraa teraz dalsze trzy palce do okrelenia
pozostaych trzech odpowiedzi. W adnym razie nie powiniene porusza palcami wiadomie! Jeli
ju si to zdarzy, moesz sam zdecydowa, co ma sygnalizowa ktry palec: np. prawy palec
wskazujcy moe oznacza tak", lewy nie", prawy kciuk nie wiem", a lewy nie chc
odpowiedzie". Wolno oczywicie uy i innych palcw, jak kto chce.
Obserwuj uwanie swoje donie, gdy wzywasz podwiadomo, aby wykonaa okrelony ruch.
Prawdopodobnie w miniach palca, ktry zaraz si poruszy, poczujesz lekkie mrowienie albo
przyjmie on okrelon pozycj. Kiedy bdzie si unosi, zacznie dre. Ruch nastpuje pocztkowo
wolno, potem, w miar wykonywania wicze, staje si coraz szybszy. Palec kieruje si w gr albo
powoli, albo szybko i zdecydowanie. Staraj si maksymalnie rozluni i nie prbuj nigdy wiadomie
odpowiada na zadane pytania.
Stawianie pyta podwiadomoci
Prawidowe sformuowanie pytania wymaga wiedzy i umiejtnoci. W niektrych historiach
chorb moemy znale wskazwki na ten temat. Jedno jest pewne, kade pytanie powinno by
postawione jasno i jednoznacznie. Nigdy nie zapominaj, e podwiadomo rozumie wszystko
dosownie. Czasem moe ci zaskoczy, e wahadeko porusza si wzdu przektnej. Ten
nieoczekiwany ruch oznacza, e twoje pytanie nie byo wystarczajco jasne albo e podwiadomo
do koca nie moe prawidowo na nie odpowiedzie. Jeli omwion technik stosujesz podczas

samodzielnego leczenia, wczeniej zapisz sobie sformuowane prosto pytania, ktre chcesz zada.
Zanotuj take otrzymane odpowiedzi.
Informacje uzyskane od podwiadomoci moesz wykorzysta te poza autoterapi. Jeli
podejmujesz jak decyzj, podwiadomo bdzie twoim najlepszym doradc, poniewa ma dostp
do wikszej iloci danych ni wiadomo. Spytaj najpierw podwiadomo, ktra w wielu sytuacjach
moe ci pomc, na przykad w odnalezieniu zagubionych przedmiotw. Jeli raz nauczysz si tej
metody, z pewnoci znajdziesz potem wiele okazji, aby z niej skorzysta.
Chciabym jednak ci odwie od stosowania jej w celu poznania przyszoci. Znane s bowiem
fakty, ktre przemawiaj za tym, e podwiadomo rzeczywicie ma wiedz o tym, co si jeszcze nie
zdarzyo. Nie dowiedziono tego jednak naukowo. Prawdopodobnie na pytania dotyczce przyszoci
znalazaby si odpowied, bo nasza podwiadomo jest na nie przygotowana i chtnie suy pomoc.
Chocia wielce prawdopodobne jest rwnie to, e otrzymane znaki mog by tworem naszej fantazji,
dlatego te prba doradzenia mionikowi wycigw, na ktrego konia postawi, moe drogo
kosztowa niektrych!
Wraz z wieloma innymi terapeutami przekonalimy si, e ideomotoryczne odpowiedzi s
zazwyczaj prawidowe. U wikszoci ludzi podwiadomo nie podaje faszywych informacji, lecz
najwyej mwi, e nie chce na zadane pytanie odpowiedzie. Wskazany jest wic pewien dystans,
zanim w sygna zostanie sprawdzony, jednak na og mona na nim polega. U patologicznych,
naogowych kamcw podwiadomo z zaoenia daje odpowiedzi niezgodne z prawd. S to jednak
przypadki bardzo rzadkie.
Jeli uwaamy, e informacja, ktr otrzymalimy, jest bdna, naley jeszcze raz zastanowi si
nad sformuowaniem pytania. By moe nie byo ono wystarczajco jasne. W trakcie wieloletniej
praktyki przekonaem si, e niejednokrotnie wahadeko lub palce daway odpowied twierdzc,
pacjent za na gos wypowiada zdecydowane nie". W kadym z takich przypadkw odpowied
niewiadoma bya t prawidow odpowiedzi.
Interpretacja snw daje inn moliwo zastosowania metody stawiania pyta. Nawet zdolny i
bystry analityk nie zawsze jest pewny znaczenia snu, ktre da si wyjani za pomoc informacji
czerpanych z podwiadomoci, poniewa wanie ona jest autork snu i zna jego symbolik. Pomimo
e pojawiy si ju pewne moliwoci wyjaniania snw, nauka oficjalnie ich jeszcze nie uznaa. Bez
wtpienia podwiadomo potrafi powiedzie, czy choroba, z ktr lekarz ma do czynienia, jest natury
organicznej czy fizycznej i jakie ma podoe: emocjonalne czy psychologiczne. Kiedy lekarz stosuje t
form diagnostycznego wywiadu, to mimo wszystko opiera si bardziej na wiedzy medycznej ni na
niewiadomej wiedzy pacjenta. Gdy za ma jakie wtpliwoci, aby si upewni, moe uy wanie
metody pyta jako dodatkowego rda wiedzy o chorobie. Okazywao si czsto, e uzyskana w ten
sposb informacja bya przydatna.
Kiedy na przykad przysza do mnie moda kobieta, skarc si na silny bl w dole brzucha. Dzie
wczeniej konsultowaa si z ginekologiem, ktry zbada j, eby rozpozna, czy chodzi o ci
pozamaciczn, czy te o co innego. Nie stwierdzi jednak adnej organicznej przyczyny blu. Dzie
pniej pacjentka poczua si gorzej. Zapytaa mnie, czy wahadeko moe pomc dowiedzie si, skd
bierze si bl. Postawiem kilka pyta. Interesowao mnie zwaszcza, czy chodzi tu rzeczywicie o
ci pozamaciczn. Odpowied brzmiaa tak". Natychmiast kazaem pacjentce po raz drugi
skonsultowa si z ginekologiem, i to jeszcze tego samego dnia, poniewa bez wtpienia odkryem
przyczyn coraz silniejszych blw. Przy ponownym badaniu okazao si, e jest to rzeczywicie
patologiczna cia.
Lekarze i poone, dzielc si dowiadczeniami, odkryli bardzo interesujc rzecz. Uwzgldniajc
obszern wiedz o podwiadomoci, chcieli stwierdzi, czy podwiadomo ciarnej kobiety moe
poinformowa przysz matk o pci nie narodzonego jeszcze dziecka. Okazao si, e tak. Za pomoc
wahadeka lub techniki palcw przepytano 402 kobiety, z ktrych 360 potrafio prawidowo
powiedzie, czy urodz dziewczynk, czy chopca. W trzech przypadkach pytane wiedziay nawet, e
bd miay bliniaki, i trafnie okreliy ich pe. Tam gdzie nastpiy pomyki, kobiety sugeroway si
wasnym, wiadomym yczeniem.

Przy zastosowaniu wahadeka ruchy rk lub palcw s mao zauwaalne. Gdyby ich nie byo,
wahadeko wisiaoby na nitce bez ruchu. Jeli jednak osoba pytana wiadomie kontroluje swoje
odpowiedzi, ruchy rk s widoczne i jednoznaczne, a odchylenia wahadeka od pionu wyrane.
Przy drugiej omwionej metodzie palec, lekko drc, porusza si wolno i rwnomiernie. Niekiedy
musi upyn troch czasu, zanim si wyprostuje. W miar przeprowadzanych wicze i zdobywanego
dowiadczenia ruch staje si silniejszy, a uk duo bardziej widoczny. Palec ustawia si powoli,
centymetr po centymetrze, w pozycji pionowej. Jeli kieruje nim wiadomo, ruch ten jest zawsze
rwnomierny i szybki, palec za mocno si wyprostowuje. Te obserwacje pozwalaj stwierdzi, czy
osoba pytana powoduje dany ruch wiadomie, czy te nie. Naley bowiem pamita, e kada
zamierzona ingerencja faszuje odpowied. Przy samodzielnym leczeniu stosuje si czsto take
autosugesti, ktra polega na tym, e wiadomie podpowiadany pomys zostaje przez podwiadomo
przyjty. Prawidowe pytanie jednak wykae, czy podwiadomo chce, ebymy otrzymali
odpowied, ktr usiujemy uzyska, czy te nie.
Inne metody odkrywania si"
Istnieje jeszcze jedna metoda zadawania podwiadomoci pyta. Nie jest ona jednak zbyt dokadna,
poniewa do gosu dochodzi tym razem take wiadomo, co czsto moe faszowa wyniki.
Zdecydowawszy si na t metod, naley postpi nastpujco: zamkn oczy i wyobrazi sobie, e
obserwuje si czarn tablic, nastpnie naley sformuowa swoje pytanie i kaza podwiadomoci
napisa bia kred na tablicy odpowied. Jeli masz troch wyobrani, nie bdzie to trudne. Gdy
prba okae si udana, moe nie bdziesz chcia ju siga po inn metod.
Trzeba pamita przy tym o jeszcze jednej wanej rzeczy. Gdyby od razu nie udao ci si
zlokalizowa przyczyny choroby, wystarczy, e z zamknitymi oczami przed pjciem spa to sobie
zasugerujesz, a nastpnego dnia nieoczekiwanie wpadnie ci do gowy myl, ktra bdzie prawidow
odpowiedzi na zadane wczeniej pytanie. Jej tre musisz dokadnie zapamita. Naturalnie, nie jest
powiedziane, e musi si sta tak, jak pomylisz, ale sprbowa warto. Przedtem uwiadom sobie
jeszcze, e wiele twoich myli bierze si wanie z podwiadomoci. Wedug prawa asocjacji, jedna
myl wywouje nastpn. Wszystkie te procesy mylowe podlegaj wiadomej kontroli, ale nie
przeszkadza to sdzi, e wiele myli pochodzi bezporednio z podwiadomoci.
Nastpny rozdzia, a w szczeglnoci przytoczone tam historie chorb, dostarczy wielu
wskazwek, jak prawidowo formuowa pytania. Nauczysz si przede wszystkim, jakie pytania
naley postawi i jak je formuowa. Bez wtpienia uycie metody wahadeka czy palcw, aby
uzyska rozwizanie pewnych problemw, spodoba ci si, ale pamitaj, e dokadne zbadanie
podwiadomoci to klucz do samopoznania, co umoliwia zrozumienie podoa problemw charakteru
i zachowania, zaburze emocjonalnych, chorb, fobii, np. stanw strachu i lku, oraz wielu innych
osobistych problemw. Znajc ju przyczyny takich zachorowa, jest duo atwiej uwiadomi sobie,
jakie rodki pomagaj osign zdrowie, szczcie i sukces.
Droga do pisania automatycznego
Zanim zaczniesz realizowa plan samodzielnego leczenia, dobrze by byo, gdyby stwierdzi, czy
potrafisz nauczy si pisania automatycznego. By moe masz w tym kierunku naturalne zdolnoci, co
byoby pomocne. Jeli potrafisz rysowa bazgroy, to najprawdopodobniej nie bdziesz mia trudnoci
w opanowaniu tej umiejtnoci, umoliwiajcej dotarcie do gbi podwiadomoci i znacznie
uatwiajcej samoleczenie.
Usid, i to najlepiej w wygodnym fotelu. We do rki desk do krojenia albo tac, po j na
kolanach. Z rolki papieru odetnij dowolny kawaek, jednak co najmniej taki, eby pokry ca desk.
Opanowanie pisania automatycznego pozwoli ci odci tyle papieru, ile w danym momencie bdziesz
potrzebowa. Gdyby usiad przy stole czy biurku, nie daoby ci to tyle swobody, ile siedzenie w
fotelu. We mikki owek albo dobrze piszcy dugopis. Chwy go midzy kciuk a palec wskazujcy
i trzymaj pionowo tak, aby kocwka bya na papierze. Zacznij od gry, z lewej strony papieru. Teraz
powiedz swojej podwiadomoci, e musi zacz sterowa twoj rk i pisa, o czym tylko chce.
Napisz swoje imi i nazwisko, trzymajc owek lub dugopis w opisanej pozycji. Zrb kilka kek i
poprowad z powrotem rk do lewego grnego brzegu papieru. Odtd nie wolno ci zrobi adnego
wiadomego ruchu. W niektrych przypadkach rka prawie natychmiast zacznie si rusza, zazwyczaj

jednak potrzebuje paru minut. Jeli poruszy si sama z siebie, by moe bdzie rysowaa tylko linie
albo geometryczne figury, tak jakby si rozgrzewaa". Obserwuj dokadnie rk i koncentruj si na
swoistym pulsowaniu mini.
Moe si te zdarzy tak, e rka umknie z naszej wiadomoci i bdziemy mieli uczucie, e nie
jest ju czci naszego ciaa. Jeli zacza sama pisa, nie prbuj odgadn sensu nastpnego sowa,
ktre si pojawi. Pismo to na pewno nie bdzie przypomina zwykego pisma. Wyrazy bd
prawdopodobnie zachodziy jedne na drugie, a rka bdzie si porusza raz szybko, raz wolno. Jeli
chcesz, moesz zamkn oczy i stara si wyczy wszystkie zmysy.
Eksperyment ten naley przeprowadza przynajmniej przez dwadziecia minut. Jeli to konieczne,
powtrz go raz jeszcze. Gdy ju opanujesz autohipnoz, bdziesz na Pewno eksperymentowa bardzo
czsto. Nie zniechcaj si jednak, jeli nie uda ci si pisa automatycznie. Statystyki mwi, e tylko
co pity czowiek moe stosowa t technik bez wysiku i specjalnych wicze.
PODSUMOWANIE
W rozdziale tym dowiedziae si, e moesz nawiza bezporedni kontakt z wasn
podwiadomoci i czerpa z niej informacje. Odpowiedzi na pytania uzyskasz za pomoc wahadeka,
niewiadomych ruchw palcw lub wyobraenia sobie na czarnej tablicy biaego pisma. Moe
niektrym z was uda si nauczy pisania automatycznego, a wtedy bd mogli wydobywa z
podwiadomoci wicej szczegowych informacji o sobie samych.
Hipnoza: wielka sia prowadzca do Dobra
Oczywiste, e kady chciaby jak najszybciej osign doskonao, dlatego te warto zaznajomi
si z autohipnoz, ktrej skuteczno w realizacji zaoonych celw jest zadziwiajca. Wielu osobom
fenomen ten wyda si na pewno niezwykle ciekawy. Jeli raz dobrze zrozumiemy jego dziaanie,
bdziemy mogli czerpa korzyci z wasnych, czsto nawet nie uwiadamianych zalet. Hipnoza to
najatwiejszy sposb dotarcia do naszej podwiadomoci. Jest zatem drog do wywoania
zamierzonych zmian w wiadomoci.
Hipnoza jest inna, ni mylisz
Istnieje sporo niedorzecznych pogldw na temat hipnozy, podzielanych rwnie przez wielu
lekarzy. Tymczasem w Ameryce 20-30 tysicy kobiet rodzio, bdc pod jej dziaaniem. W tysicach
innych przypadkw, tym razem chorobowych, rozpoczto leczenie, ktre w jakim stopniu opierao
si na hipnozie. Na nieszczcie faszywe pogldy na temat hipnozy mocno si rozpowszechniy i ci,
ktrzy mogliby czerpa z niej korzyci, zostaj tej moliwoci pozbawieni.
Prawie kady czowiek wierzy, e osoba zahipnotyzowana traci wiadomo. Wikszo z nas si
po prostu tego boi. W rzeczywistoci jednak pacjent poddany hipnozie nawet w najgbszym jej
stadium jest cakowicie wiadom wszystkiego, co si wok niego dzieje. Wydaje mu si jedynie, e
przebywa w stanie swoistego otpienia czy letargu. Tymczasem jeli chce, moe si rusza, cho,
trzeba przyzna, kady ruch wydaje si wtedy niezwykle mczcy. Podobnie trudno jest mwi. A
poza tym stan hipnotyczny rni si tak niewiele od naszej wiadomoci, e ci, ktrzy zostaj
wprowadzeni tylko w lekk hipnoz, twierdz, e w aden sposb na nich nie oddziauje. Takie
odczucia s cakiem normalne.
W gbokiej hipnozie natomiast s odczuwane zmiany w stosunku do stanu normalnego. Nawet w
rednim stadium czuje si, e co jest inaczej. Sprawny hipnotyzer prbuje udowodni pacjentowi, e
jest on zahipnotyzowany. Moe wic zasugerowa osobie, ktr poddaje hipnozie, e nie jest ona w
stanie otworzy oczu. Tak te si dzieje, co wprawia pacjenta w zaskoczenie. Sugestia, e rami jest
na tyle cikie, i nie mona go podnie, powoduje, e wykonanie tej czynnoci staje si dla pacjenta
zbyt trudne. W stanie normalnej wiadomoci mgby on oczywicie bez trudu zarwno otworzy
oczy, jak i poruszy ramieniem.
Inny, w istocie nieprawdziwy stereotyp gosi, e osoba hipnotyzowana musi robi wszystko, co jej
kae hipnotyzer. Nie jest on jednak wszechmocny i nie moe robi z pacjentem wszystkiego, co
zechce. Jeli miaby rzeczywicie tak wielk moc, hipnoza byaby naprawd bardzo niebezpieczna.
Tysice ludzi czyta przecie ksiki o hipnozie i uczy si j stosowa. Midzy nimi zapewne s i tacy,

ktrzy staraliby si czerpa korzyci z moliwoci cakowitego zahipnotyzowania pacjenta. Kade

naduycie hipnozy i przestpstwo dokonane za jej pomoc natychmiast byoby odnotowywane przez
policj i rozgoszone przez pras. Nikt poddany hipnozie nie dziaa wbrew swojej woli. Strach przed
utrat kontroli nad samym sob moe spowodowa, e pacjent w ogle nie podda si jej dziaaniu, a
co najwyej tylko wstpnej fazie. Obawy tkwi te w bdnym przekonaniu, e osoba
zahipnotyzowana mogaby zdradzi co, co zawsze chciaa zachowa wycznie dla siebie.
Tymczasem kady czowiek poddany hipnozie moe panowa nad tym, co mwi. Dlatego podczas
hipnozy urzdnik na pewno nie zdradzi tajemnicy pastwowej, tak samo jak nie zrobiby tego poza
hipnoz.
Panuje rwnie przekonanie, e podczas hipnozy nie mona kama i podawa bdnych
informacji. Tymczasem jeli kto zechce mwi nieprawd, nie mona mu tego w aden sposb
zabroni.
Pewnego razu mody mczyzna przyprowadzi do mnie swoj on z prob o poddanie jej
hipnozie, poniewa koniecznie chcia si dowiedzie, czy jest mu wierna. By to paranoiczny
przypadek zazdroci. Powiedziaem mu, e takie yczenie mog speni tylko za zgod jego ony i e
on sam nie moe by obecny podczas hipnozy. Pytanie mg mi zada dopiero po seansie. Kiedy
znalazem si z pacjentk sam na sam, zapewniem j, e nie musi poddawa si presji ma i e moe
podczas hipnozy odpowiada tak, jak chce. Kobieta powiedziaa jednak, e nie ma nic do ukrycia i
chtnie wemie udzia w seansie. Gdy m zada jej potem wiadome pytanie, zaprzeczya swojej
rzekomej niewiernoci, co przynajmniej na razie uspokoio chorobliwie zazdrosnego mczyzn.
Obserwujc jego paranoidalny stan, mona si byo domyli, e wczeniej czy pniej znowu zacznie
j podejrzewa. Poniewa jednak by przekonany, e podczas hipnozy nie mona kama, dziki temu
nie uzasadnionemu przecie przekonaniu mona byo, uratowa ten zwizek, przynajmniej
pocztkowo.
Co bdzie, jeli z hipnozy ju si nie obudz? to pytanie jest rwnie czsto zadawane. Co
takiego zdarza si jednak niezwykle rzadko, poniewa zahipnotyzowany powraca do wiadomoci
niemal natychmiast po wydaniu polecenia, by si obudzi. Poza tym osoba hipnotyzowana moe si
sama obudzi w dowolnym momencie seansu. W tych niewielu przypadkach, kiedy pacjent zwleka z
przebudzeniem si, istnieje ku temu zawsze okrelony powd. By moe boi si powrotu do
rzeczywistoci i chce pozosta w miym dla niego stanie. Jeli hipnotyzer opuci pacjenta, ten obudzi
si natychmiast, gdy tylko bdzie mia na to ochot.
Czy hipnoza jest niebezpieczna?
Zdarza si, e niedowiadczony hipnotyzer moe wyrzdzi pacjentowi krzywd, zapominajc na
przykad o ponownym przywrceniu odczuwania blu, ktre usun w czasie hipnotycznej narkozy.
Z reguy sugestie tego rodzaju trac szybko swoje dziaanie. Nie ma sensu poddawa si hipnozie,
ktr przeprowadza kto zupenie przypadkowy, kto niewiele wie o tym zjawisku. Odpowiednio
wyksztacony lekarz, psycholog albo stomatolog zna ewentualne zagroenia zwizane z tym stanem i
bez trudu ich unika. Hipnotyzerowi nie wolno jednak podczas zamykania poszczeglnych stadiw
hipnozy pomin jakiejkolwiek sugestii czy zjawiska, do ktrego dotar hipnotyzujc pacjenta. Jest to
jedyny rodek ostronoci, o ktrym trzeba bezwzgldnie pamita.
Autohipnoz poznao ju tysice ludzi, mimo to w wielu przypadkach musiaem prostowa
twierdzenia o jej negatywnych skutkach.
Ksika ta nie jest podrcznikiem autohipnozy. Ci, ktrzy chc to zjawisko bliej pozna, powinni
zaopatrzy si w fachow lektur z tego zakresu.
Dlaczego lekarze tak rzadko stosuj hipnoz?
Istnieje ku temu wiele powodw. Niektrzy podzielaj niezrozumiae obawy laikw. Wielu z nich
odwodz od hipnozy fachowe medyczne pisma i popularne magazyny. Wikszo zamieszczonych
tam artykuw wychodzi spod pira psychiatrw, ktrzy sprzeciwiaj si stosowaniu wszelkiego
rodzaju hipnozy, chyba e sami j przeprowadzaj.
Tymczasem Amerykaskie Towarzystwo Psychiatryczne zaleca lekarzom stosowanie metod
psychoterapeutycznych, a Amerykaski Zwizek Lekarzy popiera to zalecenie.

Jednym z gwnych powodw rzadkiego stosowania hipnozy jest wic chyba tylko brak czasu. 3040 (albo wicej) minut potrzeba na przeprowadzenie prostej hipnotycznej terapii. Bardzo zajty lekarz
przyjmuje w cigu dnia 40-50 pacjentw, dlatego rzadko moe pozwoli sobie na tak dugie
zajmowanie si pacjentem. Niektrzy w cigu dnia przyjmuj nawet 80 pacjentw! Trudno jest wic
wtedy powici choremu wystarczajco duo czasu.
Dr David Check z San Francisco, jeden z najlepszych amerykaskich ginekologw, z dugoletni
praktyk w stosowaniu hipnozy, opublikowa w North West Medicine (luty 1962) artyku, w ktrym
opisa nieprawdziwe obawy i godny poaowania stan wiedzy na temat hipnozy. Posuy si przy tym
ankiet, ktr rozesano do 930 kalifornijskich psychiatrw. Tylko pidziesiciu z nich przyznao si
do stosowania hipnozy w swojej praktyce lekarskiej i tylko dwudziestu z pidziesiciu pytanych
powiedziao, e uwaa t metod za wartociow. Po nawizaniu osobistych kontaktw z
dwudziestoma z nich mog powiedzie, e lekarze ci uznali terapi hipnotyczn za bardzo
wartociowy sposb leczenia.
Najwidoczniej co jest tu nie tak, jeli tylko 2% ankietowanych psychiatrw uznaje hipnoz za
poyteczn. Dlaczego zdaniem dwudziestu jest ona bardzo wartociowa i przydatna, a trzydziestu,
ktrzy j stosowali, nie ceni hipnozy? Ci ostatni prawdopodobnie niedostatecznie zrozumieli
mechanizm funkcjonowania terapii, dlatego te nie mogli uy jej odpowiednio skutecznie w
przeciwnym wypadku musieliby z pewnoci uzna jej warto terapeutyczn.
Zmusza to do postawienia smutnej tezy, e blisko 98% psychiatrw w Kalifornii nie docenia
naukowo dowiedzionej wartoci leczenia za pomoc hipnozy. Prawdopodobnie taki sam procent
lekarzy w caych Stanach Zjednoczonych ma do niej stosunek ambiwalentny. Cakiem inna sytuacja
jest w Rosji. Tam wikszo psychiatrw stosuje ten rodzaj terapii.
Innym powodem braku zainteresowania w krgach medycznych t metod jest ograniczona
moliwo poznawania jej przez lekarzy na uniwersytetach czy nawet ju w trakcie zawodowej pracy.
W Stanach Zjednoczonych zaledwie trzy albo cztery uniwersytety proponuj kursy hipnozy. Na
kursach okoo 15-18 ty. lekarzy, stomatologw i psychologw, miao okazj pozna techniki
hipnozy, wynikao to jednak gwnie z ich osobistego zainteresowania. W 1952 roku przekonaem si,
e takie kursy powinny by przeprowadzane przez grup specjalistw. Dotychczas udao si
zorganizowa okoo 76 sympozjw, na ktrych starano si zaznajomi lekarzy z problemem hipnozy.
Odbyway si one w rnych miastach Ameryki, w Kanadzie, Meksyku i w kilku krajach karaibskich.
Pniej zorganizowano wiele podobnych grup. To chyba dziki nim zainteresowanie hipnoz
doprowadzio do powstania dwch stowarzysze specjalistw, liczcych cznie ponad 4000
czonkw. Oba publikuj raz na kwarta fachowe pismo powicone hipnozie. Ich czonkowie dobrze
orientuj si w tej dziedzinie, ale nie tylko oni, bo przecie nie wszyscy hipnoterapeuci nale do tych
organizacji. S rwnie lekarze, ktrzy metod t znaj, ale z podanych tu powodw nie uywaj jej
wcale lub bardzo rzadko.
Kilka charakterystycznych cech hipnozy
Osoba poddajca si hipnozie moe zosta wprowadzona w stadium lekkie, rednie lub gbokie.
W stadium lekkim wystpuj z reguy nastpujce objawy: odprenie poczone z chci poruszania
si, mruganie opuszczonych powiek i niemono podniesienia ich na skutek sugestii, splecenie
palcw obu doni, zniechcenie, uczucie cikoci, gwnie w rkach i nogach, odrtwienie koczyn,
obezwadnienie miniowe oraz atwo ich zastoju, waciwie w kadym pooeniu. Kilka tych
zjawisk bdzie omwionych pniej.
W rednim stadium transu pojawi si mog: cakowite odrtwienie ciaa, czciowe albo pene
znieczulenie kadej czci ciaa na bl, jeszcze wiksze odprenie, zaraz po przebudzeniu czciowy
zanik pamici, o ile by wynikiem dziaania sugestii, silne zmczenie, moliwo kontrolowania
organicznych funkcji, np. krwawienia i wydzielania liny.
W stanie gbokiej hipnozy dochodzi zazwyczaj do cakowitego powrotu pamici do
wczeniejszych lat ycia, nastpuje otwarcie powiek bez budzenia si (zdarza si to rwnie w
stadium rodkowym), cakowite znieczulenie na bl, cakowity zanik pamici, moliwo sterowania
funkcjami ciaa, pozytywne albo negatywne halucynacje wszystkich piciu zmysw oraz

znieksztacenie czasu. S to symptomy, ktre zgadzaj si z opisami wikszoci lekarzy stosujcych

hipnoz w swojej praktyce.
Pohipnotyczne sugestie mog dziaa w kadym stadium, nawet jeli prawdopodobiestwo ich
realnego wystpienia zwiksza si wraz z gbszym hipnotyzowaniem. Pacjent poddawany jest im
podczas hipnozy, ale zaczynaj one oddziaywa dopiero po przebudzeniu.
Obserwacja symptomw, pewne testy oraz wydobywanie informacji przez psychomotoryczne
reakcje (opisane w nastpnym rozdziale) pozwalaj oceni gboko hipnotycznego snu. Niektre
wymienione tu objawy s typowe dla kadego z trzech stadiw, nawet jeli istnieje rnica w
indywidualnych reakcjach. Dlatego niektrzy s w stanie osign niewraliwo na bl dopiero w
stadium gbokiej hipnozy, inni natomiast ju w stadium lekkim.
Najwaniejszym fenomenem w autoterapii jest czciowe cofnicie si w czasie. Oznacza to
moliwo powrotu do wczeniejszych lat ycia i ponownego ich przeycia wszystkimi picioma
zmysami. Jest to jednak co wicej ni zwyke wspomnienie. Cakowita regresja, ktr czasem
okrela si jako ponowne oywienie, nie jest oczywicie stanem fizycznym. Fenomen ten wymaga
bardzo gbokiego stadium hipnozy i byoby dziwne, jeli udaoby si go wywoa tylko autohipnoz.
Kiedy hipnotyzer sugeruje pacjentowi cofnicie si do wczeniejszych lat ycia, ten, poddany sugestii,
ulega cakowitej regresji i dociera do okrelonego miejsca w przeszoci. Oddziaywanie sugestii,
ktra mwi, e pacjent ma pi lat, powoduje, e zaczyna si on zachowywa tak jak piciolatek.
Oczywicie nie jest on w tym przypadku wiadomy, e znajduje si w hipnozie. Badania naukowe
wykazay, e przeniesienie si zmysami do wczeniejszych lat nie jest przeyciem pozornym, lecz
rzeczywistym.
Stan czciowej regresji wikszo ludzi osiga bardzo szybko, bo nawet ju przy lekkiej hipnozie.
Pacjentowi wydaje si wtedy, e wrci do wydarze z wczeniejszych lat i jeszcze raz przeywa je
wszystkimi zmysami. Jednoczenie nie traci on cigoci odczuwania rzeczywistoci chodzi tu wic
o pewien rodzaj dwoistoci przey. Ten typ regresji jest dla psychoterapii i autoterapii najbardziej
przydatny, poniewa atwo j wywoa, a pacjent jest zdolny do analizowania podczas jej przebiegu
tego, co czuje. Jest nawet w stanie oceni dziaanie jakiego wanego przeycia i odnie je do
teraniejszoci. Podczas regresji cakowitej nie ma ani moliwoci takiego spojrzenia, ani moliwoci
rozumienia, poniewa pacjent patrzy na te lata z takiego samego punktu widzenia jak wtedy, kiedy
rzeczywicie je przeywa. Przy obu rodzajach regresji jednak powrci mona nawet do bardzo
wczesnych chwil naszego ycia, ktrych normalnie nigdy nie moglibymy sobie przypomnie.
Przykady takie zostan podane pniej.
Nieraz poddawae si hipnozie
W zalenoci od tego, ile masz lat, w stan spontanicznej autohipnozy wprowadzae si ju setki,
jeli nie tysice razy. Kadego dnia wpadamy w trans, nawet jeli nie nazywamy go autohipnoz.
Dr Griffith Williams z Uniwersytetu Rutgersa takie spontaniczne stany opisa w artykule w
Experimental Hypnosis (New York: Macmillan, LeCron Editor). Dowiadujemy si stamtd, e w
przypadku marze dziennych chodzi wanie o lekki, a czasem nawet gboki stan hipnozy. Kiedy
koncentrujemy si na czym bardzo mocno: na ksice, filmie, programie w telewizji, czasem nawet
naszej pracy, to niewiadomie atwo popadamy w stan hipnozy. Powtrzmy za Estabrooksem, e
mona stwierdzi, i w transie znajdujemy si wtedy, gdy tylko co silniej przeywamy, np. zo albo
strach. Wiele osb popada w spontaniczn hipnoz prawie zawsze podczas kocielnych uroczystoci,
szczeglnie gdy towarzyszy im muzyka albo specjalne rytuay. Prawie kady kierowca moe
przypomnie sobie sytuacj, w ktrej przey na pustej szosie stan autohipnozy. Wystarczy
rozlunienie za kierownic, wzrok skupiony na biaych pasach, monotonny szum silnika i nagle
kierowca uwiadamia sobie, e wanie min mae jakie miasto. Bya to autohipnoz, kierowca
przey lekki zanik pamici i si przebudzi.
Kiedy ju wiesz, e spontaniczne popadanie w hipnoz to co cakiem normalnego, niemal
codziennego, powiniene pozby si strachu przed poddaniem si hipnozie i przed jej zastosowaniem.
PODSUMOWANIE

W rozdziale tym dowiedziae si sporo o hipnozie. Jeli zostanie ona prawidowo

przeprowadzona, jest cakowicie bezpieczna. Fachowcy wiedz, jak omin kilka ewentualnych
niebezpieczestw. Pamitaj jednak, e stosowanie autohipnozy nie niesie ze sob adnego zagroenia.
Podczas jej trwania zachowujemy pen wiadomo i nigdy nie tracimy przytomnoci umysu.
Obojtnie, jak gbokie stadium osigniemy, nigdy nie tracimy kontroli nad samym sob.
Tysice lekarzy w swojej praktyce uywa hipnozy, dokadnie zaznajomiwszy si z fenomenem
tego zjawiska. Spontaniczne stany hipnotyczne, w ktre popadamy na co dzie, s cakiem normalne i
ta wiadomo powinna cakowicie uwolni od strachu przed stosowaniem hipnozy.
Autohipnoza klucz do szczliwszego ycia
Kiedy ju wiesz, na czym tak naprawd polega hipnoza, powiniene sprbowa opanowa technik
autohipnozy. Bdziesz z niej na pewno czerpa wiele korzyci. Znajdujc si w stanie hipnozy, moesz
atwo wywiera wpyw na twoj podwiadomo i powodowa, e zacznie ona pracowa dla ciebie.
Wikszo osb opanowuje autohipnoz do szybko, cho zdarzaj si i takie, dla ktrych jest to
dosy trudne. Niektrzy osigaj ten stan niemal natychmiast, to znaczy ju za pierwszym razem.
Pomagaj w tym okrelone wiczenia, ktre s przydatne nie tylko przy nauce tej metody. Opanowa
autohipnoz moe jednak kady. Czasem potrzeba jedynie troch wicej prb. Najszybsz i
najprostsz metod nauczenia si jej jest konsultacja z lekarzem albo psychologiem, ktry na co dzie
praktykuje hipnoz w leczeniu swoich pacjentw. Wystarczy niekiedy jedna albo dwie wizyty u
specjalisty. (Strze si jednak kadego, kto chwali si, e jest hipnotyzerem!)
Kiedy terapeuta wprowadzi ci w stan hipnozy, dostaniesz od niego pohipnotyczn sugesti, ktra
umoliwi ci pniej wejcie w autohipnoz. Lekarz wypowie krtkie zdanie, ktre zainicjuje
autohipnoz albo pogbi stadium, w ktre si ju wprowadzie. Za kadym razem, kiedy powtarzasz
w mylach sugesti lekarza, zapadasz powoli w trans. Po paru takich wiczeniach nie powiniene mie
adnych kopotw z osigniciem gbokiego stadium hipnozy.
Metoda autohipnozy
Gdyby si okazao, e nie masz moliwoci poddania si hipnozie przeprowadzanej przez inn
osob, to ponisze techniki powinny by pomocne w opanowaniu autohipnozy. Pniej nie bdziesz
ich ju potrzebowa.
Prawie kady przedmiot moe uatwi znalezienie si w stanie hipnozy obraz na cianie, plama
na obrusie, dosownie wszystko, w co bez trudu da si intensywnie wpatrywa. Pomocny okaza si
moe np. pomie wiecy. Drcy ogie ma dziaanie hipnotyczne. Rwnie palce si drewno w
kominku uatwia osignicie tego stanu. Nadaje si do tego celu take krysztaowe wahadeko.
Oddziaywanie tych wszystkich rzeczy moe by wiksze, jeli w tle bdzie cicha, spokojna muzyka.
Usid wygodnie w fotelu albo wycignij si na tapczanie. Wpatruj si w pomie (albo jaki inny
przedmiot), odetchnij gboko trzy razy i postaraj si rozluni. Nie musisz nic mwi, wystarczy, e
przywoasz w mylach okrelone sugestie. Na przykad: "Patrz na pomie i moje powieki staj si
coraz cisze i cisze. Zaraz bd tak cikie, e same si zamkn. Za chwil przejd w stan
hipnozy". Myl t kady moe oczywicie wypowiedzie wasnymi sowami i powtarza j
wielokrotnie, obserwujc, jak zapada si w hipnoz. Kiedy poczujesz, e powieki robi si cikie,
pozwl im opa. Na ten pierwszy etap wystarczy ci minuta albo dwie. Dusze wpatrywanie si jest
zbyteczne.
Kiedy tylko zamykasz oczy, powiniene ju mie przygotowane haso, ktre bdzie sygnaem dla
twojej podwiadomoci, e moe przenie ci w stan hipnozy. Moe to by zdanie "Teraz si
rozlunij" albo kade inne, ktre dziaa odprajce. Sowo "teraz" jest bardzo wane, poniewa
oznacza natychmiastowo, a nie jaki przypadkowy moment. Zdanie to powiniene powtrzy wolno
trzy razy. Teraz rozlunij wszystkie minie. Zacznij od ng: odpr minie prawej nogi, zaczynajc
od palcw w kierunku bioder; to samo staraj si zrobi z miniami nogi lewej. Porusz palcami obu
ng, potem napnij wszystkie minie, a nastpnie je rozlunij. Teraz rozlunij minie odka,
brzucha, a potem piersi. Prawdopodobnie zauwaysz, e twj oddech staje si wolniejszy i wydobywa
si z dolnej czci puc okrela si to oddychaniem przepon.

W niektrych przypadkach na pocztku hipnozy wystpuje szybsze ni zwykle oddychanie i

przyspieszony puls. Kiedy znajdziemy si ju w stadium gbokim, oddychanie i puls uspokajaj si.
Teraz przychodzi czas na rozlunienie mini plecw, barkw i karku (tu czsto wystpuje napicie),
potem ramion a po same koniuszki palcw. Wraz z coraz gbszym zapadaniem w hipnoz minie
twarzy bd rozluniay si same.
Typowymi objawami hipnozy s wygadzenie mini twarzy i specyficzny lekki wyraz zapatrzenia
si. Teraz moesz przej do kolejnego stadium. Najlepiej powtrz w mylach kilka razy: "Zapadam
si gbiej i gbiej". Wyobra sobie, e znajdujesz si na pocztku ruchomych schodw ( jeli nie
odczuwasz przed nimi lku). Wyobra sobie te po lewej i prawej stronie schodw porcze, ktre sun
do przodu. Teraz odliczaj wstecz od dziesiciu do zera, zacznij liczy w momencie, gdy wstpisz na
schody i obie rce pooysz na porczach, a stopnie bd powoli niosy ci coraz dalej. Kiedy
doliczysz do zera, natychmiast opu w mylach ruchome schody.
Na samym pocztku, kiedy jeszcze uczysz si autohipnozy, powiniene trzy razy zjecha schodami
w d. Nie zapomnij przy tym za kadym razem odlicza wstecz, od dziesiciu do zera. Jeli bdziesz
si stara, jedno wiczenie wystarczy. W wypadku gdy boisz si jedzi ruchomymi schodami (jak
czsto zdarza si to u kobiet), moesz zamiast tego wyobrazi sobie podobn sytuacj z wind albo
klatk schodow.
Pewnego razu jeden z pacjentw powiedzia mi, e nie lubi liczenia w ty i zapyta, czy moe
zamiast tego po prostu wjecha na gr. Dlaczego nie? Istnieje co prawda zwizek pomidzy
poruszaniem si do tyu a sowem "dalej", ale jeli kto woli, to moe przecie jecha schodami w
gr i zamiast sowa "dalej" powtarza "wyej". Po takim "odliczaniu" znajdziesz si prawdopodobnie
w lekkim stadium hipnozy. Moe si te zdarzy, e ju po pierwszym wiczeniu osigniesz jej
gbokie stadium. Odpowiednia sugestia pomaga jeszcze mocniej podda si hipnozie. Problem
polega na tym, aby w mylach znale si w miejscu, gdzie poczujesz si odprony i rozluniony.
Niewane, czy bdzie to nad morzem czy jeziorem, w grach, podczas owienia ryb, eglowania czy
po prostu w twoim pokoju najwaniejsze, eby poczu tam przyjemny odpoczynek. Twoja fantazja
pomoe ci w osigniciu gbokiego stadium hipnozy.
Kady, kto dopiero poznaje hipnoz, zadaje sobie pytanie, czy na pewno uda mu si ten
eksperyment przeprowadzi. Tymczasem najwaniejsze jest, aby wewntrzne nastawienie do
kocowego rezultatu byo pozytywne. Podczas pocztkowych wicze powinno by ci obojtne, czy
osigniesz stan hipnozy, czy nie. Nie prbuj nic robi na si. Cel, ktry sobie postawie, przyjdzie z
czasem sam dziki wiczeniom. Kade napicie bdzie tylko przeszkod, dlatego dobrze by byo, aby
przyj postaw pasywn. Warto jednak powiedzie sobie, e uda ci si podda hipnozie. A wtedy
prawdopodobnie tak wanie si stanie.
Jak mierzymy gboko hipnozy
Poszczeglne stadia hipnozy s zmienne. W gbokiej fazie poczujesz falowe poruszanie si,
bdziesz powoli zapada si w dolin i tak samo szybko podnosi si z niej. Odczucia te s
jednoznacznym dowodem, e znajdujesz si w dosy gbokim stadium hipnozy.
Poszczeglne stadia okrela si jako lekkie, rednie lub gbokie (najgbsze nazywane jest
niekiedy somnambulizmem). Podczas pocztkowych szeciu wicze nie zastanawiaj si w ogle nad
tym, jak daleko udao ci si wej w hipnoz. Dowiesz si tego od swojej podwiadomoci.
Przeprowadzone dowiadczenia dowiody, e pomiary ideomotoryczne poszczeglnych faz
podwiadomoci s bardzo dokadne, przy czym ich rodzaj wybieramy czsto sami mimowolnie.
Lekkie stadium osiga gboko od 1-50 cm, rednie 51-100 cm, a gbokie 101-150 cm.
Najgbsze stadium hipnozy nazywane jest transem cakowitym. eby ten stan osign, nawet
czowiek obdarzony wspaniaymi zdolnociami medialnymi potrzebuje wielu godzin indukcji.
Tymczasem w przypadku autohipnozy co takiego zdarza si zupenie wyjtkowo. Stadium to ma
znaczenie tylko w naukowych eksperymentach, dlatego gboko hipnotyczn mona rwnie dobrze
pomin.
Kiedy znajdujesz si w hipnozie, jej gboko moesz ustali za pomoc palcw, ktre
odpowiadaj na zadane pytania. Po "przebudzeniu si" warto uy tej metody lub techniki wahadeka,
eby dowiedzie si od podwiadomoci, do jakiej gbokoci hipnozy udao ci si doj.

Twoje pytania powinny by formuowane w nastpujcy sposb: "Jakie byo dzisiaj najgbsze
stadium 20 cm czy wicej?" Jeli odpowied brzmi "nie", powiniene zapyta: "Czy byo to 15 cm,
czy wicej?" Jeli jednak na twoje pierwsze pytanie pada odpowied "tak", moesz nastpnie zapyta,
czy osigne gboko 25 cm itd. Zmniejszajc wartoci, otrzymasz wynik bardzo dokadny.
Wahania 5 przy kadym nastpnym s zupenie zadowalajce.
Przebudzenie rozluniony i wypoczty
Jeli chcesz si przebudzi, wystarczy e sobie to pomylisz, formuujc sw wol nastpujco:
"Teraz budz si". Policz powoli do trzech albo, jeli wolisz, do piciu; kady w tej sytuacji, bez
wyjtku, poczuje si rozluniony, wypoczty i bdzie mia niespotykanie dobre samopoczucie. eby
wzmocni ten efekt, wystarczy powtrzy odpowiedni sugesti. Niektrzy czasem narzekaj, e po
przebudzeniu odczuwaj lekki bl gowy. Tymczasem wcale nie musi si tak zdarza, poniewa
mona temu zapobiec przez odpowiedni sugesti.
W hipnozie czas upywa bardzo szybko. Czasem mylisz, e mino p godziny, chocia upyno
zaledwie par minut. Jeli na pocztku hipnozy czue si ju bardzo zmczony, niewykluczone, e w
trakcie zaniesz. Zasugeruj wic sobie, e pozostaniesz w stanie hipnozy tak dugo, a si przebudzisz.
Przy czym sam moesz regulowa, jak dugo chcesz by zahipnotyzowany. Obserwujc pomie, albo
jeszcze zanim zaczniesz odpra si, nie zapomnij zasugerowa sobie. e po kilku minutach, lub po
czasie okrelonym z gry przez ciebie, sam si obudzisz. Jest to absolutnie pewny i niezawodny
sposb wyjcia z autohipnozy.
Gbokie stadium hipnozy charakteryzuje si letargiem zarwno ciaa, jak i duszy. Byoby dosy
trudno jednoczenie rusza si i intensywnie myle. Niektrzy mog mie take kopoty ze
skoncentrowaniem si na jednym obiekcie, dlatego bardzo wane jest, aby, stosujc odpowiednie
sugestie, nie dochodzi nigdy do stadium gbszego ni rednie. Na og idealne dla autohipnozy jest
stadium 35-55 cm. Nawet w jej lekkiej fazie mona si wiele o sobie dowiedzie. Optymalna jest
jednak rednia faza.
Powtrz kad sugesti przynajmniej trzy razy, a potem daj swojej podwiadomoci troch czasu,
aby przyja proponowan przez ciebie myl. W tym czasie skoncentruj si na czym, co nie ma z t
sugesti nic wsplnego.
wiczenia autohipnotyczne i okrelanie ich rezultatw
eby w ogle osign stan hipnozy, a potem go pogbi, pocztkowe wiczenia powinny
zajmowa przynajmniej dwadziecia minut, najlepiej za p godziny. Podczas pierwszych trzech,
czterech razy nie powiniene prbowa okrela stadium, do jakiego udao ci si doj, poniewa
marny wynik atwo moe ci zniechci, a przy kadym kolejnym wiczeniu zagbiasz si bardziej w
stan hipnotyczny. Po omiu, dziesiciu prbach powiniene by w stanie osign maksymaln dla
ciebie gboko. Rezultat swojej pracy sprawdzaj jednak najwczeniej dopiero po piciu prbach,
naturalnie, jeli jeste cakowicie pewien, e ju po pierwszym albo drugim razie dotare na
zadowalajcy ci poziom. Badanie wyniku pozwoli uzyska kilka interesujcych i cennych zjawisk
hipnotycznych.
Na pierwszy test skada si tzw. lewitacja rki. Najpierw musisz podda si hipnozie. Rozluniasz
cakowicie rce. Jeli jeste praworczny, ca uwag skupiasz na prawym ramieniu, jeli jeste
leworczny na lewym. W obu rkach moesz poczu pewien ciar. Postaraj si jednak podda
sugestii, e znika on. Wyobra sobie, jak si stopniowo oddala.
Nastpnie pomyl: "Moja rka staje si coraz lejsza i lejsza. Jej ciar znika. Rka stanie si
zaraz lekka jak pirko. Teraz powoli unosi si do gry, zgina w okciu i kieruje si w gr. Wkrtce
dotknie mojej twarzy".
Moe si zdarzy, e w caej rce poczujesz "stan niewakoci". Zanim minie, spostrzeesz jednak
lekki ruch palcw. Potem cae rami uniesie si w gr. Sugesti powtarzaj wielokrotnie. Nie staraj si
wiadomie rusza rk ani hamowa jej ruchw. Ona sama podniesie si w gr, steruje ni nasza
podwiadomo.
Zanim rka dotknie twarzy, moe upyn mniej lub wicej czasu, w zalenoci od indywidualnych
predyspozycji. Jedni mog potrzebowa na to kilku minut, inni kilkunastu. Im wyej rami si unosi,

tym szybszy jest jego ruch (mona prbowa sobie to rwnie sugerowa) i znika tendencja do cofania
si. Kiedy tylko rka dotknie twarzy, pozwl opa jej i przyj wygodn pozycj. Udany test
oznacza, e na pewno osigne lekkie stadium hipnozy. Jeli stanie si inaczej, zacznij wiczenie od
nowa.
Test z powiekami i splecionymi domi
Inny test polega na tym, e zamykasz mocno oczy i sugerujesz sobie, e kiedy policzysz do trzech,
nie bdziesz ju mg ich otworzy. Najlepiej powtarzaj w mylach: "Im bardziej prbuj otworzy
oczy, tym mocniej si zamykaj". Potem powtarzaj nastpujce sugestie:
1. Moje powieki sklejaj si, sklejaj si.
2. Mam wraenie, e s zespawane, zespawane, i nie mog ich ju otworzy.
3. Teraz moje powieki s zamknite, bardzo mocno zamknite.
Powtarzaj sowo "zamknite" i prbuj otwiera powieki. Test uda si, gdy poczujesz, e nie moesz
otworzy oczu, nawet jeli bdziesz prbowa to zrobi. Jeli podwiadomo raz przyja ktr z
tych sugestii, to zablokowaa w ten sposb impulsy nerwowe, ktre pozwalaj rozewrze powieki.
Takie sugestie powinny by stopniowo przyswajane przez nasz podwiadomo, aby kada z nich
moga zadziaa. Niczego jednak nie przyspieszajmy.
Podobny do tego test przeprowadza si za pomoc splecionych ze sob doni. Palce jednej doni
wsuwasz w palce drugiej tak, e wewntrzne powierzchnie obu doni skierowane s na zewntrz.
Teraz sprbuj cisn mocno palce i kostki, a nastpnie zasugeruj sobie, e nie moesz ju rozczy
rk. Zastp powtarzane we wczeniejszych sugestiach sowo "powieka" sowem "rka". Moesz
rwnie trzyma rce przed sob, silnie je ciskajc.
Sugestie przy autohipnozie
Jeli poddanie si hipnozie za pomoc opisanej tu metody przychodzi ci z trudem, prawdopodobnie
potrzebujesz duszej indukcji. Musisz wic albo zwikszy liczb sugestii, albo waciwie
zastosowa rozmow indukcyjn. Po trzykrotnym powtrzeniu podstawowego zdania, zanim jeszcze
przekroczysz prg ruchomych schodw, postaraj si przyswoi sobie tak sugesti: "Le wygodnie i
odpram si wraz z kadym oddechem. Moje oczy s zamknite i stopniowo zauwaam, jak ogarnia
mnie przyjemne uczucie braku jakichkolwiek ycze i potrzeb. Wchodz w stan hipnozy i odpram
si coraz bardziej. Moje ramiona i nogi zaczynaj stawa si cikie. Jest tak, jakby nie byo adnych
problemw. Ju nic mnie wicej nie poruszy. Czuj si wietnie. Z kadym oddechem dochodz do
coraz gbszego stanu hipnozy. Liczc wstecz, wyobraam sobie ruchome schody (wind albo klatk
schodow), przy kadej liczbie jestem w coraz gbszej hipnozie".
Mona nauczy si tego wprowadzenia na pami lub wyraa jego sens wasnymi sowami.
Najwaniejsze, by zachowa w sobie t myl. Jeli chcesz zasugerowa swojej podwiadomoci te
zdania, zastosuj technik ruchomych schodw. W ten sposb atwo pogbiasz stadium hipnozy.
Przekonasz si, e kade nastpne wiczenie przyjdzie ci duo atwiej i szybciej.
Kilka zastosowa autohipnozy
Autohipnoza moe mie zastosowanie w wielu sytuacjach. Jest ona najlepsz z dostpnych metod,
aby przezwyciy bezsenno. Jeli masz problemy z zasypianiem, poddaj si, najlepiej przed
pjciem spa, autohipnozie. Moesz sobie zasugerowa, e bezporednio z hipnozy przejdziesz w
naturalny sen. Uyj przy tym nastpujcych sformuowa: "Jestem odprony, chce mi si coraz
bardziej spa. Za kilka chwil zapadn w gboki sen i przepi spokojnie ca noc". Po tej sugestii
skieruj swoje myli na co miego i staraj si wicej nie myle o swoim problemie. Jeli metod t
zastosujesz prawidowo, to na pewno nie bdziesz mia kopotu z zaniciem.
Bezsenno bywa niekiedy neurotycznym symptomem. W takim przypadku sama sugestia moe
by niewystarczajca, eby j pokona. Najpierw trzeba pozna jej przyczyny. Metody leczenia tego
rodzaju bezsennoci omwione zostan w nastpnych rozdziaach.
Autohipnoza ma jeszcze wiele innych zalet. W cigu dnia daje poczucie odprenia, przeciwdziaa
bowiem zmczeniu. Jeli pod koniec dnia czujesz si zmczony i masz jeszcze co do zrobienia, to

kilka chwil hipnozy wraz z t sugesti sprawi, e obudzisz si wiey, wypoczty; bdziesz peen si
ywotnych.
Korzy przynie moe rwnie opanowanie technik hipnotycznej narkozy. Odcicie si od blu
po bolesnej wizycie u stomatologa lub po cikim wypadku sprawi nam ogromn ulg. Bl fizyczny
ma jednak praktyczny sens, dlatego powiniene zwalcza go tylko wtedy, jeli jest to naprawd
konieczne. Dolegliwoci w obrbie brzucha mog wskazywa na przykad na zapalenie wyrostka
robaczkowego. Umierzanie ich w tym miejscu mogoby grozi miertelnym niebezpieczestwem.
Czasem te hipnozie poddawani s pacjenci w nieuleczalnych stadiach raka, by przynie im ulg w
ostatnich godzinach. Hipnotyczna narkoza powinna by jednak stosowana dopiero wtedy, gdy
odcicie od blu jest absolutnie konieczne.
Autohipnoza moe rwnie pomc w nauce. Jeli dobrze opanujesz jej technik, bdziesz mg
otwiera oczy i nie budzi si. Pozostajc wtedy w transie, bdziesz w stanie nawet si uczy.
Koncentracj, zdolno przyswajania wiadomoci, take umiejtno zdawania egzaminw mona
poprawi, poddajc si hipnozie. Jeli chcesz podczas hipnozy mie otwarte oczy, to musisz sobie
zasugerowa, e z otwartymi powiekami jeszcze bardziej zapadasz si w stan hipnotyczny. Inaczej
bdziesz si budzi ze snu albo atwo przechodzi w lejsze stadium hipnozy. Spowodowane jest to
sta funkcj naszego rozumu, ktry sugeruje, e otwieranie oczu to budzenie si.
Jak autohipnoza pomoga pewnej nauczycielce
Pewna nauczycielka uczszczaa na wakacyjny kurs geometrii, chcc w ten sposb podnie swoje
kwalifikacje zawodowe. Kiedy trafia do mnie, powiedziaa, e przyswajanie nowych wiadomoci
sprawia jej ogromne kopoty. Poow szeciotygodniowego kursu miaa ju za sob. Nienawidzia
jednak tego przedmiotu, nie rozumiaa go i nie moga si zmusi do nauki. Miaa ogromny talent
hipnotyczny i zainteresowaa si hipnoz. Poradziem jej, eby opanowaa autohipnoz, a nastpnie
sprbowaa zda egzamin w transie. Posuchaa mojej rady i kurs ukoczya z wyrnieniem. Przy
okazji wiele jej koleanek i kolegw dowiedziao si, e dziki tej metodzie mog zdecydowanie
poprawi swoje oceny.
Gwnym celem autohipnozy jest podawanie podwiadomoci sugestii. Przy kadej prbie
wprowadzenia siebie w trans proces uczenia znacznie si skraca.
Wykorzystanie czciowego cofnicia si w czasie
Jeli chcesz stosowa autohipnoz, musisz nauczy si poddawa czciowej regresji w czasie,
unikajc gbokiego stadium hipnozy, poniewa nie mona wtedy wywiera wpywu na minione
przeycia. Wczeniejsze lata swojego ycia moesz odtworzy nawet w lekkim stadium autohipnozy.
Pierwsza prba powinna polega na przywoaniu niedawnych i niezbyt wanych przey. Celem tego
wiczenia jest ponowne przeycie wczeniejszych zdarze wszystkimi picioma zmysami.
Poddaj si wic hipnozie i skieruj swoje myli na przykad na ostatni posiek, ktry spoywae w
czyim towarzystwie. Zasugeruj sobie: "Wracam do mojego dzisiejszego niadania i przeywam ten
moment jeszcze raz. Powracam mylami do dzisiejszego niadania". Powtrz t sugesti kilka razy.
Sprbuj teraz wyobrazi sobie to zdarzenie. By moe na pocztku scena ta bdzie troch zamazana,
ale po jakim czasie uzyskasz wyrany obraz. Postaraj si zobaczy przed sob st i obserwowa
siedzc za nim on. Przyjrzyj si, jak jest dzisiaj ubrana. Zapamitaj kolor i krj jej sukienki. Zwr
uwag na szczegy, aby mia bardzo dokadny obraz caej sytuacji: zapamitaj sposb siedzenia,
poczuj pod sob krzeso. Teraz wr do chwili, kiedy pie kaw. Przypomnij sobie filiank, jej
kolor, we j do rki i przesu po niej lekko palcami. Po odstawieniu filianki zapamitaj potrawy na
stole, ich kolor i wygld. Potem wr do chwili, kiedy ona co mwia, odnotuj wszystkie jej sowa.
Moesz rzeczywicie sysze jej gos. Prbuj rozwija swj such, zapamitujc wszystko, co ona
mwi.
Kady zauwaony szczeg spowoduje, e zwyke wspomnienie oywi chwil, ktr przywoujesz.
Przy niewielkim wysiku nauczysz si szybko powraca do wszystkich niedawno przeytych zdarze.
W ten sposb moesz odtworzy szczegy, co normalnie nie byoby moliwe. Jeli nie jeste w stanie
tak przemieci si w czasie, popro kogo, aby czyta ci sugestie, podczas gdy bdziesz w hipnozie.

Przy nastpnej prbie naucz si powraca do jakiego przeycia z dziecistwa, ktre cakowicie
umkno ci z pamici. Kady z nas z pewnoci jako dziecko upad, zaci si noem albo poplami
ubranie. Zasugeruj sobie, e powracasz do czasu, kiedy bye cztero , picio albo szeciolatkiem, a
zatem do czasu, kiedy czsto doznawae niegronych skalecze. Kiedy dziecko si skaleczy, pacze, a
matka je pociesza, mwic: "Nie pacz, nie pacz, wszystko bdzie dobrze. " albo co w tym rodzaju.
Powtarzaj te zdania wielokrotnie sam, takim tonem, jakim pociesza si dziecko. Jeli komu wydaje
si, e wobec niego uywano innych sw, powinien wypowiada tamte sowa. Podwiadomo
zazwyczaj podpowiada nam akurat te sowa, ktre ongi byy uyte. Ich brzmienie pomaga odby
podr w czasie.
Sprbuj teraz przyjrze si uwanie oczami wyobrani tamtej sytuacji i odczu tamt sceneri.
Znajdujesz si w domu czy na zewntrz? Zapamitaj ten wewntrzny obraz wyranie. Powiedz sobie,
e teraz jest dokadnie ten moment, ktry poprzedza zranienie i dokadnie obserwuj, co robisz.
Przywoaj mylami chwil, ktra potem nastpia, a w szczeglnoci to, co zostao wtedy
powiedziane. Najprawdopodobniej jeszcze raz odczujesz bl, ktry wtedy przeye, cho nie bdzie
prawdopodobnie tak silny. Jeli ci si to uda, powiedz sobie, e teraz chcesz powrci do
rzeczywistoci i zakoczy prb w odpowiednim momencie (trzeba to zrobi ju po pierwszej prbie
cofnicia si w czasie). Nic zego si nie stanie, jeli o tym zapomnisz, poniewa zaraz po
przebudzeniu i tak szybko odnajdziesz si w otaczajcej ci rzeczywistoci.
Wikszo ludzi nie ma adnych trudnoci z cofaniem si w czasie. Jeli nie uda ci si przywrci
takiego obrazu z dziecistwa, to by moe przyczyna tkwi w tym, e podwiadomie chcesz powrci
do innego, wyjtkowo przyjemnego i interesujcego zdarzenia, mniej wicej z tego samego okresu, a
ktre rwnie cakowicie ulego zapomnieniu. Powiedz sobie: "Mam okoo piciu lat. Dzisiaj zdarzyo
si co miego; by moe s moje urodziny, imieniny albo jest Boe Narodzenie i dostaem prezent.
Teraz przeywam t sytuacj jeszcze raz". Prawdopodobnie w tym momencie ujrzysz w mylach
wywoywany obraz i przeyjesz go ponownie. Bdzie to dobry moment na "odczenie si" od niego i
powrt na czas do rzeczywistoci.
Jeli nie uda ci si cofn w przeszo, sprbuj od nowa. Szybkie dochodzenie do gbokiego
stadium hipnotycznego byoby korzystne, ale nie kady przecie to potrafi. Dlatego lepiej, zwaszcza
pocztkowo, nie przesadza. Gwna zasada autoterapii polega na tym, e powracasz do wanych
przey z przeszoci, ktre miay wpyw na twoje teraniejsze ycie. Jeli uda ci si, tak jak to zostao
tutaj opisane, powrci do wczeniejszych lat ycia, to jeszcze raz wemiesz w nich udzia. Gdy
okazuje si to niezbyt mie, lepiej oczywicie by tylko obserwatorem, ni bra w tym bezporedni
udzia. Powrt do przeszoci nie zawsze musi si udawa, dlatego nie zniechcaj si, lecz prbuj
jeszcze raz, powtarzajc sobie nieustannie, e chcesz powrci do minionych wydarze tylko jako
obserwator. By moe okae si to dobrym sposobem na przezwycienie zahamowa przed
powrotem do nieszczliwych zdarze. Rola obserwatora jest atwiejsza ni rola uczestnika i
uczestnictwo w cierpieniu.
Rozmowa indukcyjna uatwia autohipnoz
Jeli masz magnetofon albo dyktafon, moesz nagra rozmow wstpn, co powinno uatwi ci
nauczenie si autohipnozy. Moesz nagra kilka zda albo poprosi o to drug osob. Najlepsze efekty
daje tekst monotonny. Wybrane sformuowania zawieraj sugestie, ktre masz zastosowa podczas
poddawania si hipnozie. Tych samych kwestii moesz te uy ponownie, kiedy bdziesz prbowa
zastosowa autohipnoz.
Rozmowy wprowadzajcej powiniene wysucha w wygodnej pozycji. Niewane, czy bdziesz
lea, czy siedzia. Ramiona powinny by rozlunione, najlepiej, jeli bd spoczywa na oparciach.
Zamknij oczy i dwa razy gboko odetchnij. Teraz zaczyna si rozmowa wprowadzajca. Oto jej
przykad: "Jeste odprony, suchasz uwanie mojego gosu i bdziesz teraz robi dokadnie to, co ci
powiem. Uczysz si w tej chwili, jak podda si hipnozie i jak przeprowadzi autohipnoz. Twoje
oczy s zamknite. We jeszcze raz gboki oddech i zatrzymaj w pucach powietrze przez kilka
sekund, potem je wypu. Rozlunij wszystkie minie. Zacznij od prawej nogi. Teraz napnij minie
tak, aby caa noga staa si sztywna. Potem rozlunij j, zaczynajc od czubkw palcw a po samo
biodro. Nastpnie to samo zrb z lew nog. Teraz rozlunij minie brzucha i odka, potem klatki

piersiowej i plecw. A teraz rozlunij ramiona od karku po koce palcw. Czsto wanie te minie
s najbardziej napite. Minie twarzy rozluni si teraz same. To bardzo przyjemne uczucie. Nie
masz adnych zahamowa, nad niczym si nie zastanawiasz, tylko poddajesz si cakowicie
moliwoci odprenia. Teraz czujesz, e uszo z ciebie cae napicie. Za chwil ogarnie ci miy
nastrj, bdziesz mia dobre samopoczucie i ju nic nie bdzie ci potrzebne do szczcia. Jeste coraz
bardziej odprony i coraz gbiej zapadasz w hipnoz. Moesz poczu, e twoje ramiona i nogi staj
si coraz cisze albo e cae ciao jest tak lekkie, e masz wraenie, jakby szybowa na mikkiej
chmurze. Wyobra sobie, e stoisz na szczycie ruchomych schodw. Tak dzieje si, kiedy zjedasz z
najwyszego pitro domu towarowego lub zjedasz do metra. Widzisz, jak schody poruszaj si z
dou do gry, po obu stronach s porcze. Licz teraz od dziesiciu do zera. Kiedy zaczn, wyobra
sobie, e wchodzisz na schody. Stoisz na nich, opierajc rce na porczach. Schody nios ci do gry.
(Jeli kto woli, moe wyobrazi sobie rwnie klatk schodow albo wind. Masz trudnoci z
wyobraeniem sobie schodw, klatki schodowej lub windy? Zacznij wic zwyczajnie odlicza.
Prowadzi to rwnie do gbokiego stadium hipnozy). (Licz powoli) 10 Teraz wchodzisz na
schody, ktre poruszaj si w twoim kierunku, a wic w d. 9 8 7 6: Teraz zapadasz si coraz
gbiej w stan hipnozy. 5 4 3: Jeszcze gbiej. 2 l 0: Teraz jeste ju na dole i opuszczasz
schody. Z kadym oddechem zapadasz si w hipnoz coraz gbiej. Czujesz si bardzo dobrze, jeste
cakowicie odprony. Pozwl sobie na jeszcze wicej. Cay czas obserwuj swj oddech.
Prawdopodobnie twj oddech jest teraz duo wolniejszy, i oddychasz brzuchem i przepon. Zaraz
zauwaysz, e ramiona trac swj ciar i staj si lekkie. (Jeli jeste praworczny, bdzie to prawe
rami, jeli leworczny lewe). Zaraz zaczn si podnosi. By moe najpierw poruszysz palcami
albo caa rka podniesie si do gry, w kierunku twarzy, ktra jak magnes przyciga j do siebie. Rka
zaczyna zgina si w okciu i porusza si do przodu. Jeli tego nie zrobi, mona ni wiadomie
leciutko poruszy, eby rozpocz jej samoistny ruch. Od tego momentu powinna przesuwa si do
gry sama. Cay czas kieruje si w stron twarzy, wyej i wyej. Im wyej si znajduje, tym gbiej
zapadasz si w hipnoz. Podnosi si. Kiedy dotknie ju twojej twarzy, pozwl jej opa i przyj
wygodn pozycj. Jeli jeszcze nie poczue dotyku, na pewno si tak stanie. Gdy mwi, w jaki
sposb masz poddawa si hipnozie, najlepiej zapomnij o tym, e w ogle masz rk".
Teraz uyjesz metody bardzo podobnej do tej, ktr opisaem.
Jeli przyje ju wygodn pozycj, zamknij oczy i staraj si podda hipnozie. Podczas
pierwszych trzech albo czterech wicze dobrze by byo, aby przyglda si uwanie pomieniowi
wiecy, ktr wczeniej zapalisz. Po dwch, trzech minutach intensywnej obserwacji zamknij oczy i
rozlunij si. Pomyl teraz: "Zapadam w hipnoz". Potem powtrz trzy razy zdanie: "Teraz si
rozlunij". Sowa te wypowiadaj bardzo powoli. Kiedy powtarzasz je w ten sposb, stopniowo
poddajesz si hipnozie. Nie musisz wymawia tego zdania gono. Wystarczy, e je sobie pomylisz.
We jeszcze raz gboki oddech i sprbuj si zrelaksowa, wykonujc opisane tu wiczenia
rozluniajce. Jeli twoje rce s ju cakowicie rozlunione, wyobra sobie ruchome schody. Policz
powoli od dziesiciu do zera. (Podczas pierwszych czterech wicze licz wstecz, przechodzc ze
stopnia na stopie. Gdy wiczysz intensywnie, wystarczy jedna prba).
eby si przebudzi, pomyl tylko: "Teraz chc si obudzi". Policz potem do trzech. Natychmiast
poczujesz si rzeki, zrelaksowany i dobrze usposobiony do ycia.
Jeli podczas hipnozy wydarzy si co, co spowoduje odwrcenie twojej uwagi, np. telefon czy
nawet poar, natychmiast przebudzisz si sam. Zdarzyoby si to rwnie wtedy, gdyby nie byo ci
zasugerowane, poniewa twoja podwiadomo zawsze ci broni.
Teraz licz do trzech, a ty w tym czasie si obudzisz. Jeli dysponujesz jeszcze czasem, zastosuj t
metod natychmiast, poddajc si ponownie hipnozie. Pamitasz zapewne sugestie. Powtrz je wic
tak, jak zostay tu podane. Teraz obud si. Ja w tym czasie licz:
l: Obud si!
2: Jeste prawie przebudzony.
3: Teraz jeste cakowicie przytomny, cakowicie przytomny, cakowicie przytomny.
PODSUMOWANIE

Zapoznae si ju z wieloma technikami autohipnozy. Oglnie rzecz ujmujc, hipnoza jest

rodzajem autohipnozy. Osoba hipnotyzujca tylko ci w ni wprowadza, a ty sam wykonujesz gwn
cz pracy. Poddajesz si sugestiom, przyjmujesz podsuwane ci pomysy. Wiesz teraz, jak po
przebytych wiczeniach sprawdza osignity rezultat i jak dowiedzie si od podwiadomoci, w
ktrej fazie hipnozy bye. Potrafisz rwnie powraca do wczeniej przeytych wydarze. Poznanie i
uwiadomienie sobie przyczyn, ktre je wywoay, pomaga zwalczy ich szkodliwy wpyw na
teraniejsze ycie.
Hipnoz stosuje si nie tylko do samodoskonalenia. Istnieje jeszcze wiele innych moliwoci jej
wykorzystania. W nastpnym rozdziale dowiesz si, jak najskuteczniej mona stosowa sugesti w
waszym programie.
Autosugestia: droga do lepszego ycia
Jedn z najlepszych metod wpywania na podwiadomo jest sugestia. Jak ju wspomniaem,
kady z nas ulega w pewnym stopniu jej wpywom. Nawet w lekkiej hipnozie albo w wyniku jakiego
zdarzenia, ktre wywouje w czowieku silny wstrzs, ogromnie wzrasta podatno na wpywy
otoczenia. Czasem taki stan jest mylony bdnie z atwowiernoci. Trzeba jednak pamita, e
gdybymy nie podlegali wpywom otoczenia, ciko by nam byo czegokolwiek si nauczy. Okazuje
si, e umiejtno przyjmowania informacji z zewntrz to dua zaleta, a znajomo zasad sugestii ma
wielkie znaczenie. Heterosugestia (sugestia pochodzca od innej osoby) dziaa jeszcze silniej i jest
bardzo skuteczna, zwaszcza jeli bdziesz zna najlepszy sposb jej zastosowania.
Podatno na wpywy zwiksza nawet tylko lekki stan hipnotyczny.
Autosugestia i naukowe badania medyczne
Sia sugestii i podatno na wpywy innych ludzi s zjawiskami, ktre wystpuj na co dzie.
Wykazay to medyczne badania naukowe sprawdzajce skuteczno nowego leku, przeprowadzane w
tzw. grupach kontrolnych. Cz osb z grupy otrzymaa lek waciwy, a cz placebo (specyfik
bez wartoci farmakologicznej, obojtny dla organizmu, czsto jest tylko cukrow pastylk). Po
licznych obserwacjach stwierdzono, e osoby, ktrym podano placebo, reaguj tak samo jak osoby,
ktrym podano normalny lek. Tumaczy si to dziaanie si sugestii, ktra jest tak silna, e lepiej
zostawi pacjentw w niewiadomoci i nie mwi, kto zay placebo, a kto waciwy lek. W
przeciwnym razie osoby testowane wycign odpowiednie wnioski i dziaanie sugestii zostanie
zaprzepaszczone.
Zasady prawidowej sugestii
Hipnotyczne sugestie mog wyraa pozwolenie albo rozkaz. Mog by bezporednie albo
porednie, pozytywne albo negatywne. Autosugestia bywa czciej bezporednia ni porednia.
Pozytywna sugestia ma wiksze dziaanie anieli negatywna. eby j dobrze sformuowa, powinno
si unika wyrae "nie", "nie chc", "nie bd" i "nie mog". Negatywna sugestia to np.: "Jutro nie
bdzie bolaa mnie gowa", pozytywna: "Moja gowa bdzie jutro lekka, bd si czu dobrze".
Sugestia, ktra nam na co pozwala, bdzie speniona z wikszym prawdopodobiestwem ni
zwyky rozkaz, nikt bowiem nie lubi, kiedy si nim dyryguje. wiadomo moe na bezporedni
rozkaz zareagowa natychmiastowym oporem. Na prob za reagujemy z reguy gotowoci do
wsppracy. Niekiedy rozkazy s jednak najskuteczniejsze. Jeli powstanie po hipnozie niewiadoma
potrzeba bycia pod staym wpywem drugiej osoby, to rozkazy przez ni wydane bd skuteczne. Jeli
sformuujesz sugesti sowami: "Moesz" albo "Pani moe", oznacza to pozwolenie. Rozkazem bdzie
jednak, jeli powiesz: "Bdziesz" lub "Pani bdzie".
Cige powtarzanie sugestii jest najwaniejszym warunkiem jej skutecznego oddziaywania. Trzeba
j powtarza jak najczciej; trzy, cztery razy dziennie, a nawet czciej. Take w sugestii tkwi istota
reklamy. Wie to kady, kto pracuje w tej brany. Dziaanie powtarzanych sformuowa przy kolejnym
obrazie potguje si, dlatego reklamy w telewizji powtarzane s wielokrotnie. Rezultaty byyby
bardziej zadowalajce, jeli fachowcy z tej brany wiedzieliby wicej o zasadach dziaania sugestii i
psychologii w ogle.

Podwiadomo potrzebuje troch czasu, aby zechciaa przyj pomys i potem go wykona.
Sugestia nie moe dotyczy przeszoci, bezporedniej teraniejszoci, lecz bliskiej przyszoci. Jeli
powiemy: "Bl gowy znikn", to dziaamy wbrew rzeczywistoci, poniewa nie moe on przecie
znikn od razu. Natomiast sformuowania: "Bl opuci moj gow", "Bl wkrtce ustpi" i "Zaraz
poczuj si dobrze" daj podwiadomoci czas na przyzwyczajenie si do tych myli i sprawi, e si
one urzeczywistni.
Autosugestie mog by powtarzane gono, chocia na og nie jest to konieczne. Wystarczy je
sobie tylko pomyle. Wyprbuj sam, ktra metoda podziaa na ciebie skuteczniej. Na og jednak
wikszo z nas reaguje lepiej na sowo wypowiadane na gos.
Jeli mwieniu (bd powtarzaniu w mylach) towarzyszy obraz wewntrzny, sugesti mona
wzmocni. Podwiadomo ma tendencj do urzeczywistniania kadego "wyprodukowanego" obrazu,
czsto powtarzanego przez nasze myli. Zaley to jednak od rodzaju uywanej przez nas sugestii. Oto
przykad. Pod koniec dnia jeste zmczony i chcesz ten stan zmieni, stosujc sugesti. Kiedy
zasugerujesz sobie, e zaraz poczujesz si wypoczty, powiniene przyj w duchu odpowiedni
postaw: oto "tryskasz radoci i zdrowiem". Wyobra sobie, na przykad, jak grasz w golfa, tenisa,
uprawiasz jaki inny sport albo energicznie, wymachujc rkami i oddychajc gboko, biegniesz
dookoa bloku. Zatrzymaj t myl na trzy, cztery minuty. Takie sugestie mog nam pomc szybko
przezwyciy stan zmczenia. Wewntrzny obraz powinien zawsze przedstawi sytuacj, w jakiej
chciaby si znale.
Kolejny przykad: pewnego razu poprosiem moj pacjentk, ktrej pomagaem zwalczy otyo,
o przyniesienie zdjcia, na ktrym ma szczup sylwetk. Poniewa nie miaa takiej fotografii,
powiedziaam jej, e ma wyszuka sobie w jednym z kobiecych magazynw zdjcie dziewczyny o
nienagannej figurze w stroju kpielowym. Nastpnie miaa wyci swoj gow z jakiej wasnej
fotografii i naklei j na owo zdjcie. Taki obrazek powinna powiesi na lustrze i za kadym razem,
kiedy w nie spoglda, miaa powtarza sugesti: "To jestem ja". Poradziem jej rwnie, aby przed
pjciem spa wyobraaa sobie siebie z tak wanie figur.
Dobrze jest, jeli stworzymy sobie motywacje do przyjcia sugestii, wzmacniajc w ten sposb jej
dziaanie. Moe to by na przykad yczenie osignicia sukcesu, ktre mona ubra w sowa albo
przedstawi sobie jego wizj, lub te wykorzysta oba te rodki jednoczenie.
Kiedy chcemy co osign, nasza podwiadomo musi zaakceptowa nasze wyobraenie, inaczej
sugestia nie bdzie dziaaa, niezalenie od tego, jak bardzo bdziemy sobie tego yczyli. Jeli sugestia
bdzie miaa form przyzwolenia, a mimo to nie bdzie wykazywaa adnego dziaania, dobrze jest
sformuowa j jako rozkaz. Dziki ideomotorycznym odpowiedziom mona si dowiedzie, czy
podwiadomo przyja sugesti, czy nie. Jeli nie, to kolejne pytania pozwol pozna powd jej
decyzji. Jeli metoda palcw i wahadeka wykae przyjcie sugestii przez podwiadomo, to prawie
na pewno nasze yczenie si speni.
Dalsze zasady dziaania sugestii
Podwiadomoci nie powinno si obcia zbyt wieloma sugestiami jednoczenie. Najlepiej, jeli
zajmiemy j na pocztku najwyej dwiema. Kad sugesti najlepiej powtarza dwa albo trzy razy.
Potem przejd do nastpnej, powtarzaj j, i znowu wrci do pierwszej.
Formuuj sugestie, zawsze uwzgldniajc kocowy rezultat. Cel musi by okrelony
jednoznacznie. Twoja podwiadomo wie lepiej ni wiadomo, jak mona osign cel. Sprbuj
wic uruchomi pierwsz sugesti i pozwl, aby najlepsze rozwizanie przyszo samo.
Na temat formuowania sugestii napisano ju wiele ksiek. Autorzy zajmowali si gwnie
problemem, czy powinno si uywa w nich zaimka osobowego "ja" czy "ty". Sam jednak moesz
zobaczy, ktry z nich dziaa na ciebie lepiej. Podwiadomo i tak oba zaimki zrozumie. Ona wie, e
odnosz si one do ciebie. Jednak dopiero podczas terapii okae si, ktre sformuowania bd lepsze
kwestie z uyciem jednego, drugiego czy obu zaimkw naraz. Ten rodzaj sugestii zostanie
omwiony pniej.
Celowe wywieranie wpywu na fakty moe spowodowa rezultaty sprzeczne z twoimi
oczekiwaniami. Jednak moe si rwnie zdarzy, ze negatywna sugestia zostanie speniona. Jestemy

nimi nieustannie zasypywani. Moe si choby zdarzy, e koledzy w biurze bd chcieli ci ktrego
dnia zaszkodzi. Zamy, e przychodzisz rano do pracy i syszysz: "Cze, chyba le spae, bo
marnie dzisiaj wygldasz!" Najpierw jeste zaskoczony takim stwierdzeniem, a pniej rzeczywicie
zaczynasz czu si le. Za kilka minut kto inny zauwaa: "Chyba nie najlepiej si dzisiaj czujesz.
Jeste chory? Wygldasz okropnie!" Potem znowu kto rozczula si nad tob i ciekaw jest, co ci
dolega. I najpniej wanie teraz zaczniesz le si czu. A jeli koledzy bd prowadzi t gr dalej,
szybko odnajdziesz w sobie chorob i bdziesz musia i do domu.
Wan czci autoterapii jest zlokalizowanie negatywnej, szkodliwie dziaajcej sugestii, a
nastpnie pozbycie si jej. W kadym z nas tkwi takie sugestie, tylko e nie zawsze jestemy tego
wiadomi. W ksice Self Suggestion (Huna Research Publications, Vista, California) Max Long
zaleca podczas powtarzania sugestii gbokie wdechy i wydechy. Myli powinno si wtedy
pozostawi swojemu biegowi. Autor uwaa po prostu, e trzeba przez chwil skoncentrowa si,
potem zrelaksowa i ponownie skupi, gboko wdychajc i wydychajc powietrze. Long dodaje, e
silna wiara i mocne przekonanie przynosz najlepsze rezultaty.
Dr James Hixson, stomatolog z Hollywood, uczestnik sympozjw powiconych hipnozie, poleca
skrcon metod autosugestii. yczenie najlepiej napisa na kartce, sformuowa je w jednym albo
dwch zdaniach, pomijajc szczegy, i skupi si na rezultacie, jaki chcemy osign. Dobrze jest
wyodrbni kluczowe sowo albo krtkie zdanie, ktre zawiera sedno sugestii, jak sformuowalimy
na pocztku. Najlepiej powtrzy je sobie kilka razy, po czym skierowa swoje myli na co zupenie
innego.
System Emila Coue
W latach dwudziestych naszego wieku autosugestia bya najpierw w Europie, a potem w Stanach
Zjednoczonych popularnym i modnym rodkiem samoleczenia. Pisali na ten temat ksiki m. in.
Coue, Baudouin i Pierce. Szczeglnie interesujce s prace Pierce'a, chocia z pewnoci mog
poleci rwnie ksiki Baudouina. Emil Coue prowadzi klinik autosugestii w Nancy, a jego
sukcesy w tej dziedzinie uczyniy go sawnym na cay wiat. Z wyksztacenia by aptekarzem, potem
zaj si zgbianiem psychologii i sugestii. W Europie stosowano jego zasady i bardzo ceniono jego
pogldy. Kiedy jednak znalaz si w Ameryce, sceptyczni dziennikarze wymiewali jego teorie, ktre
w rezultacie nie znalazy tam oddwiku.
Coue by niesusznie nie doceniony. Jego teorie s wci aktualne. Jedna z jego metod polegaa na
jak najczstszym powtarzaniu sugestii: "Kadego dnia, w kadej dziedzinie wiedzie mi si coraz
lepiej". Pocztkowo preferowa sugestie bardzo szczegowe i jednoczenie skuteczne autosugestie.
Pniej jednak doszed do wniosku, e oglne sformuowania ukierunkowane na jeden cel wydaj
podwiadomoci specyficzne polecenia i staj si jeszcze bardziej skuteczne. Od takiej sugestii mona
oczekiwa, e zawrze w sobie wszystko, co chce si osign. Jest to niezaprzeczalna warto tej
reguy. Mimo e Coue nie znalaz uznania w Ameryce, w Europie mia bardzo wielu zwolennikw,
ktrzy czerpali z jego pracy. To on pierwszy od podstaw gruntownie zbada dziaanie sugestii.
Sformuowa take wiele wanych zasad. Jedn z nich okreli jako zasad odwrotnego dziaania.
Powiedzia: "Jeli kto myli: "chciabym, ale nie mog", to tym mniej osignie, im wicej wysiku
bdzie wkada".
O to samo mniej wicej chodzi w sformuowaniu: "Postaram si sprbowa". Kryje si tutaj
przekonanie o moliwoci niepowodzenia. Kade dziaanie za powinno zaczyna si z pozytywnym
nastawieniem, wic nie naley mwi "Postaram si sprbowa", lecz "Zrobi to!"
Pokamy zasad odwrotnego dziaania na przykadzie. Jeli na pododze pooymy desk dug na
cztery metry i szerok na trzydzieci centymetrw, to spokojnie po niej przejdziemy, nie patrzc pod
nogi. Jednak jeli t sam desk umiecimy osiemdziesit centymetrw nad ziemi, pomidzy, dajmy
na to, dwoma krzesami, pojawi si trudnoci, cho mona je atwo pokona. Trzeba po prostu troch
bardziej uwaa. Jednak jeli t sam desk pooymy na krawdziach dwch dachw, to przejcie po
niej stanie si prawie niemoliwe. Strach spowoduje, e speni si tym razem zasada odwrotnego
dziaania. Albo nie odwaymy si wej w ogle na desk, albo, wszedszy, spadniemy.
Innym czstym przykadem dziaania tej zasady jest bezsenno. Kto, kto cierpi na zaburzenia
snu, idzie do ka z negatywnym nastawieniem: "Dzisiaj znowu nie bd mg zasn". Potem

prbuje zasn i im bardziej si stara, tym trudniej mu zapa w sen. Kiedy jest ju cakowicie
wyczerpany, zaczyna myle o czym zupenie innym, po czym nagle po kilku minutach pi jak
kamie. Baudouin tumaczy dziaanie tej zasady jeszcze inaczej. Kto, kto uczy si jedzi na rowerze
i jest jeszcze niewprawny, kiedy widzi przed sob drzewo, natychmiast doznaje obaw. Im bardziej
stara si omin drzewo, tym bardziej jest prawdopodobne, e na nie wpadnie.
Coue mwi sensownie i mdrze: "Jeli wyobrania i wola s sprzeczne, zawsze zwyciy
wyobrania". Innymi sowy, podwiadomo zawsze przeciwstawi si wiadomoci.
Rwnie on jest autorem "prawa przemylanego wysiku": kada myl dy do urzeczywistnienia i
silne uczucie zawsze wypiera sabsze.
PODSUMOWANIE
W tym rozdziale poznae si sugestii. Zobaczysz, jak bardzo bdzie ona cenna, kiedy zaczniesz
stosowa program samodoskonalenia. Swoje sugestie formuuj zawsze pozytywnie, nawet jeli
podwiadomo potrzebuje czasem bardzo specyficznej tonacji. Pamitaj o potrzebie powtarzania i o
tym, jak bardzo wane jest, aby przyjcie myli byo waciwie umotywowane. Nie formuuj zbyt
wielu sugestii jednoczenie. Jeli to tylko moliwe, twrz wewntrzne obrazy swoich celw, sugeruj
podwiadomoci osignicie konkretnego rezultatu, nie zajmuj si rodkami do ich osignicia. Jeli
zawsze przed pjciem spa i po przebudzeniu bdziesz sobie powtarza: "Z kadym dniem wiedzie
mi si w kadej dziedzinie ycia coraz lepiej", to na pewno zaczniesz czerpa z tego namacalne
korzyci. Kosztuje to zaledwie par chwil uwagi i skupienia.
Niezakcone ycie uczuciowe
Jeli chcesz uwolni si od emocjonalnych kopotw albo zaburze osobowoci, musisz najpierw
pozna ich przyczyn.
Kilka myli Freuda
Jestemy nie tylko produktem procesu dziedziczenia, ale uksztatowao nas take rodowisko.
Pierwsze lata dziecistwa s bez wtpienia najwaniejsze dla okresu dorastania i dojrzewania. Freud
twierdzi, e odpowiedzialne za wikszo emocjonalnych zaburze w yciu dorosego czowieka s
przeycia z dziecistwa i wewntrzne konflikty, jakie w tym czasie powstay. Psychologia Freuda
dy do tego, aby przywoa do wiadomoci konsekwencje tych wydarze. Inni psychoterapeuci nie
traktuj dziecistwa a tak powanie jak Freud. Twierdz, e problemy trzeba raczej tumaczy
teraniejszoci, a nie przeszoci.
Psychiatryczne leczenie zaburze emocjonalnych odbywa si jednak najczciej na podstawie
teorii Freuda, ktra pod wieloma wzgldami, jeeli chodzi o przypadki jednostkowe, ulega powanej
weryfikacji. Konwencjonalne postpowanie lecznicze daje wiksze prawdopodobiestwo uzyskania
dobrych rezultatw ni dugie i kosztowne leczenie psychoanaliz. Wikszo psychoanalitykw
stosuje metody Freuda bez wprowadzania jakichkolwiek modyfikacji.
Psychoanaliza staa si kultem o okrelonym ju rytuale. Freud jako chopiec by bardzo niemiay.
Kiedy zosta lekarzem, czu si skrpowany, gdy naprzeciwko niego siedzia pacjent i patrzy mu
prosto w oczy. Dlatego te prosi swoich pacjentw, aby kadli si na kozetce, a on sam siada za ich
gow, tak aby nie mogli go widzie. Procedura ta staa si wrd psychoanalitykw integraln czci
terapii, a wikszo uczniw Freuda uwaa, e to, co robi mistrz, jest niepodwaalne.
Z reguy terapia psychoanalityczna zajmuje od 300 do 600 godzin. Pacjentowi wyznacza si
terminy jednogodzinnych spotka pi razy w tygodniu. Metoda jest z istoty pasywna, poniewa
analityk poprzestaje na formuowaniu pewnych stwierdze i komentarzy. Czasami daje terapeutyczne
wskazwki, jednak najczciej pozwala pacjentowi mwi to, co przyjdzie mu do gowy (wolne
skojarzenia).
Przy mocno zakorzenionych nerwicach i innych stanach chorobowych niezbdne jest dugotrwae
leczenie, autoterapia za nie daaby tu na pewno adnych rezultatw. Czas to pienidz, i dlatego
psychoanaliza jest zarezerwowana dla bogatych, poniewa jest ogromnie kosztowna. Jednak

wikszo zaburze emocjonalnych z wyjtkiem powanej choroby psychicznej moe by rwnie

leczona szybciej, innymi metodami, dajcymi, by moe, nadziej na pozytywny efekt.
Paww i odruch warunkowy"
Teoria Pawowa opiera si na stworzonym przez niego pojciu odruchu warunkowego". W
pierwszych latach naszego wieku rosyjski fizjolog Iwan Paww przeprowadza swoje synne
eksperymenty z psami, by dowie, jak rozwija si odruch warunkowy. Kiedy tylko psy byy godne,
dostaway jedzenie i jednoczenie rozbrzmiewa dzwonek. Z czasem na znajomy dwik psy
zaczynay wydziela lin, mimo e nie podawano im jedzenia. Zwierzta spostrzegy cisy zwizek
midzy dwikiem dzwonka a poywieniem, dlatego znajomy odgos wywoywa u nich wydzielanie
si liny. Tak powsta odruch warunkowy, ktry moe si wytworzy rwnie u czowieka. Zdarza si
przecie, e reagujemy na jaki bodziec, sowo czy sytuacj okrelonym zachowaniem, ktre pozornie
nie pozostaje w adnym zwizku z wyuczonym zachowaniem. A jednak zachodzi tu ten sam zwizek,
co w powyszym przykadzie midzy dwikiem dzwonka a jedzeniem. Niekiedy zupenie nie
jestemy wiadomi, e w ogle reagujemy na dany bodziec, a jednak wywouje on pewne sposoby
zachowania lub myli, ktre wydaj si nam zupenie bezsensowne. Potem na prno prbujemy
znale dla nich jakie wytumaczenie.
Odruchy warunkowe maj dla czowieka ogromne znaczenie. S zautomatyzowane, dlatego kiedy
je wykonujemy, nie zastanawiamy si nad nimi ani ich nie analizujemy. Wanie z nich rozwijaj si
przyzwyczajenia i pewne umiejtnoci. Jednak czasem te niewiadome odruchy mog okaza si
szkodliwe. Na przykad wywouj poczucie winy, nienawi, zo i inne reakcje, ktre wpywaj na
czowieka destrukcyjnie. W ten sposb powstaj nerwicowe kompleksy.
Psychiatrzy caego wiata, z wyjtkiem anglosaskich, d gwnie do tego, aby usuwa odruchy
warunkowe jako przyczyn zaburze emocjonalnych. Czsto zaburzona reakcja zostaje wywoana
okrelonym sowem i dlatego wanie semantyka (nauka o znaczeniu sw) odgrywa tu tak ogromn
rol. Rosyjski psychiatra Patinow mwi w swojej ksice Sowo (opublikowanej w Rosji w
angielskiej wersji jzykowej), e wielu rosyjskich psychiatrw stosuje hipnoz, aby odkry przyczyny
okrelonych odruchw warunkowych. Pacjent powraca w mylach do czasu albo wydarze, ktre
wywoay ten odruch. Wraz z t analiz reakcja zanika. Dokadnie mwic, chodzi tu o dehipnotyzacj
pacjenta, poniewa odruchy warunkowe s czsto niemal identyczne z pohipnotycznymi sugestiami.
Patinow uwaa, e jego metoda odnosi sukces u 78% pacjentw. Jeli jest to prawda, to daleko
przewysza ona teori Freuda.
Dr Joseph Wolpe, poudniowoafrykaski psychiatra, mieszkajcy obecnie w Stanach
Zjednoczonych, opisa jedn ze stosowanych przez siebie metod psychoterapii (Psychotherapy
Through Reciprocal Inhibition. Stanford University Press, Stanford, Kalifornia), ktra bardzo
przypomina metod rosyjsk.
Terapeutyczne zastosowanie sugestii
W innym typie psychoterapii wykorzystuje si sugestie. Mog by one skierowane do
podwiadomoci przez samego zainteresowanego (autosugestia) lub te pochodzi od kogo innego
(heterosugestia); zwaszcza ten rodzaj sugestii jest, prawdopodobnie, jeszcze bardziej skuteczny, cho
autosugestia moe by rwnie bardzo cenna i przydatna. Najbardziej efektywna jest jednak w
poczeniu z hipnoz.
Zanim jeszcze teorie Freuda znalazy szerokie uznanie, sugestia bya jedyn metod stosowan w
psychoterapii. W latach 1880-1900, a nawet troch pniej, ten rodzaj podejcia
psychoterapeutycznego by czsto stosowany i koczy si prawie zawsze sukcesem.
Hyppolite Bernheim by jednym z najwybitniejszych francuskich lekarzy swoich czasw. W tajniki
hipnozy i sugestii wprowadzi go skromny lekarz domowy o nazwisku Lieubeault, ktry odbywa
praktyk w Nancy. Bernheim doczy do Lieubaulta i wsplnie zaoyli klinik. W cigu niespena
dwudziestu lat za pomoc hipnotycznej sugestii wyleczyli ponad 30 tysicy pacjentw. Ich ogromne
sukcesy sprawiy, e do Nancy przyjedali lekarze z caej Europy, aby mc si od nich uczy. Wrd
nich by te Freud, ktry w swoich eksperymentach prbowa stosowa hipnoz. Wsppracowa
wwczas z innym psychiatr, Breuerem, jednym z wybitnych lekarzy stosujcych w tamtych czasach

hipnoz. W swojej praktyce Freud zastosowa jego metod leczenia histerii. Bdnie sdzi jednak, e
do wyleczenia konieczne jest gbokie stadium hipnozy. Odkry, e tylko niewielki procent pacjentw
da si naprawd gboko zahipnotyzowa. Niewiele rozumia z tego zjawiska, sam te by kiepskim
hipnotyzerem. W tym czasie brakowao mu jeszcze pewnoci siebie, aby osiga dobre wyniki.
Porwnanie jego nieudanych prb z sukcesami Breuera byo dla niego nie do zniesienia, dlatego
szuka innych metod i technik. Doszed wic do analizy wolnych skojarze i znaczenia snw, potem
zaprzesta stosowania hipnozy. Jego zwolennicy, w tym wikszo psychiatrw, uwaaj, e hipnoza
jest bezwartociowa; nie maj jednak o niej najmniejszego pojcia i nie znaj nowoczesnych
sposobw jej uycia. Wielu sdzi, e do dzisiaj stosowana jest, jak za czasw Bernheima, w formie
sugestii. Wedug stanowiska Freuda, przejtego przez wikszo psychiatrw [w USA w latach 60.],
leczenie sugesti jest niebezpieczne, poniewa w miejsce usunitego symptomu pojawia si inny,
jeszcze gorszy. Teoria ta spowodowaa, e niektrzy psychiatrzy skrytykowali stosowanie hipnozy nie
tylko w popularnonaukowych magazynach, ale i fachowych czasopismach. Wywo ao to u ich
czytelnikw obawy przed hipnoz.
Mamy tu do czynienia z pogldem, ktry mwi, e za kadym symptomem kryje si energia, ktra
szuka ujcia. Gdy symptom zostanie usunity, zablokowana energia szuka nowego ujcia. Jeli uda si
na drodze sugestii zlikwidowa u alkoholika przymus picia wdki, to moe on uzaleni si np. od
rodkw odurzajcych.
Twierdzenie, e chodzi tu o jak form energii, wydaje si mocno przesadzone, poniewa adnej
energii tego rodzaju nie da si zmierzy ani udowodni. Krytycy hipnozy nie wiedz, e nawet uycie
dobitnej sugestii nigdy cakowicie nie usunie symptomu, jeli kto ma siln potrzeb jego odczuwania.
Sugestie hipnotyczne dziaaj tylko wtedy, gdy s zarwno wiadome, jak i niewiadome. Kady
dowiadczony hipnoterapeuta potrafi to rozpozna. Objaw mona usuwa, stosujc hipnotyczn
sugesti, cho nie jest to regua. Czsto nie udaje si to i symptom pozostaje. Oprcz tego
dowiadczeni hipnoterapeuci wiedz, e sugestie, ktrych zadaniem jest usunicie okrelonego
objawu, zawsze musz by sformuowane tak, jakby byy pozwoleniem, a nie rozkazem. Jest to
sposb wykluczenia od pocztku kadego niebezpieczestwa, jakie moe zaistnie podczas usuwania
symptomu, nawet gdyby wyobraenie Freuda, zakadajce istnienie jakiej tajemniczej energii, byo
prawdziwe.
Dr Roy Dorcus, znany psycholog, wygosi kiedy wykad na uniwersytecie w Kansas podczas
jednego z kongresw powiconych hipnozie i udowodni, e niemal przy kadej formie leczenia, z
wyjtkiem zastosowania antybiotykw lub sulfonamidw w chorobach bakteryjnych, nie chodzi o nic
innego, jak tylko o usunicie objaww choroby, a niej jej przyczyn. Aspiryna zastosowana w
przypadku blu gowy powoduje wprawdzie zniknicie przykrej dolegliwoci, ale nie usuwa jej
przyczyny. Przeciwnicy znoszenia objaww przez sugesti lecz stany depresyjne u swoich pacjentw
rodkami uspokajajcymi. Uycie do tego celu sugestii jest rzekomo niebezpieczne. Pogld ten jest
naturalnie mieszny: jeli rzeczywicie istniaaby energia, wielokrotnie tu wspomniana, to szukaaby
sobie innego ujcia.
W przypadkach przytaczanych przez psychiatrw, kiedy to rzekomo tworzyy si w miejsce
jednych inne symptomy lub poddanie si hipnozie miao szkodliwe skutki, przyczyna tkwia podobno
w prbie usunicia objawu. Istnieje jednak due prawdopodobiestwo, e powodem bya jaka inna
potrzeba, ktra nie miaa zwizku z pierwotnym objawem.
Siedem najczstszych przyczyn zaburze i chorb emocjonalnych
Szkodliwe sposoby zachowania, zaburzenia emocjonalne, bdny tok mylenia i nieprzyjemne
cechy charakteru maj rozmaite przyczyny. Koniecznie naley je pozna, aby mc zastosowa
odpowiednie metody autoterapii. Zaproponowane tu metody s uniwersalne.
Konflikt wewntrzny
Jedn z najczstszych przyczyn problemw emocjonalnych jest, wedug Freuda, konflikt
emocjonalny, postrzegany jako wsplny czynnik wikszoci zaburze emocjonalnych. Powstaje on
wtedy, gdy odczuwamy potrzeb lub ch zrobienia czego, co jest obwarowane spoecznym tabu albo
na co nie pozwala nam sumienie. rdem wikszoci takich przypadkw s, naturalnie, sprawy pci.

Czsto odsuwamy nasze problemy od siebie albo wypieramy je ze wiadomoci, poniewa s

nieprzyjemne albo wywouj poczucie winy.
Agresja i nienawi to ten rodzaj uczu, ktre czsto s wypierane, podobnie jak wspomnienia
nieprzyjemnych i mczcych przey. Ich obecno w podwiadomoci prowadzi do starych
problemw emocjonalnych. W takich wypadkach nie uwiadamiamy sobie, jakie s przyczyny takich
kopotw. Autoterapia moe jednak pomc przerwa ten stan rzeczy przez uwiadomienie sobie
przykrych przey.
W niektrych wypadkach wypieranie przey do podwiadomoci moe by tak silne, e potrzebna
jest ingerencja psychoterapeuty. Wielu konfliktw, ktre w nas tkwi, nie jestemy wiadomi.
Tymczasem za pomoc autoterapii mona si ich atwo pozby.
W przytoczonych tu historiach chorb opisz skutki dziaania konfliktu i innych szkodliwych dla
nas czynnikw.
Oprcz konfliktw wewntrznych w gr wchodz nastpujce przyczyny: 1. motywacja; 2.
dziaanie sugestii; 3. mowa ciaa; 4. identyfikacja; 5. masochizm albo wymierzanie sobie kary; 6.
wczeniejsze, w szczeglnoci traumatyczne, przeycia. Niektre rodzaje cierpie mog mie tylko
jedn z wymienionych przyczyn, czciej jednak jest ich wicej, ale bardzo rzadko wystpuj
wszystkie jednoczenie.
Motywacja
Ustalenie przyczyny choroby albo zespou zachowa wymaga wiedzy o celu, ktry ma by
osignity. Choroba wywouje niekiedy wspczucie, a tym samym zwraca uwag otoczenia na
chorego, co moe by siln neurotyczn potrzeb. Zaniedbywane przez rodzicw dziecko wie, e
choroba wzmaga zainteresowanie jego osob i trzyma z daleka od znienawidzonej szkoy.
Barbara F., lat 21, od roku bya on przystojnego, mdrego, modego mczyzny, ktry pracowa
na uczelni. Ona natomiast skoczya tylko szko redni. Bya niemiaa, miaa poczucie mniejszej
wartoci, niepewna siebie, cierpiaa na czste ble gowy, ktre nie opuszczay jej od czterech
miesicy. Nie byy one co prawda bardzo silne, niemniej absorboway jej uwag przez cay dzie.
Czasem zaywaa rodki przeciwblowe, bl jednak nigdy nie znika cakowicie. Jej lekarz nie potrafi
znale, mimo wielu przeprowadzanych bada, adnej organicznej przyczyny tego stanu.
Przypuszcza jednak, e ma on podoe natury emocjonalnej. Bez trudu stwierdzi, e Barbara
wykorzystywaa bl gowy, eby zwrci na siebie wiksz uwag otoczenia oraz wywoa
wspczucie rodzicw i ma, wobec ktrego czua si mniej wartociowa. Lekarz wytumaczy jej
jednak, e byoby duo lepiej, gdyby zacza bardziej interesowa si tym, co robi m, i e czytajc i
studiujc, moe atwo osign ten sam intelektualny poziom co on. Wiedziaa, e mczyzna, z
ktrym si zwizaa, bardzo ja kocha. Kiedy zrozumiaa, e jej postpowanie jest niedojrzae, bl
gowy natychmiast znikn.
Okrelony objaw wystpuje czsto, aby nas ochroni. Dla Barbary bl gowy by jej broni. Dobrze
jest jak najszybciej zrozumie, przed czym taki objaw ma chroni. Moe chodzi tu o prb ucieczki
przed jakim problemem albo w ogle przed rzeczywistoci. Migrena zazwyczaj chroni przed
napadem agresji, niechci, wrogoci, a take przed rozczarowaniem. Takie uczucia wypiera si jako
niestosowne. Ble gowy przeszkadzaj w ich wyraeniu. Migrena to kara wymierzona sobie za te
rzekomo szkodliwe i niestosowne uczucia. Te same czynniki odgrywaj du rol przy zapaleniu
kaletki maziowej i w artretyzmie. Dolegliwoci maj uchroni nas przed agresywnymi zachowaniami,
do ktrych prowadzi czsto zo i ch walki.
W przypadku pana G., ktry straci gos (stan nazywany afoni) i mg mwi tylko szeptem,
lekarz nie potrafi wyjani przyczyny tego niedomagania struny gosowe pacjenta nie byy
zmienione chorobowo. Gdy tylko pan G. zosta poddany hipnozie, pocz mwi swoim normalnym
gosem, co dowodzio, e w jego przypadku chodzi o zaburzenia emocjonalne. Wkrtce sam zdoa
odkry przyczyn swojej przypadoci. Interesy szy mu wspaniale, jego dochody znacznie wzrosy, a
sprzeda w porwnaniu z rokiem poprzednim zwikszya si dwukrotnie, lecz mimo to mia niewiele
gotwki. Zacign due kredyty, kupowa towar, eby pokry wszystkie zamwienia, ale nie mg
zapaci rachunkw. Wierzyciele zaczli grozi mu i domaga si natychmiastowego zwrotu

pienidzy. Wikszo z nich pochodzia z miejsca jego zamieszkania, wic bez przerwy odbiera
nieprzyjemne telefony. Teraz, tracc gos, mg co prawda zarzdza fabryk, ale nie by ju w stanie
rozmawia przez telefon. Ten objaw by wic prb uniknicia wyjanie, jakich si od niego
domagano.
Pan G., za rad terapeuty, napisa do kadego wierzyciela list, w ktrym opisa swoje pooenie
finansowe i przedstawi wspaniae sukcesy w sprzeday. Obieca uregulowanie patnoci w cigu
dwch-trzech miesicy. Mia nadziej, e wierzyciele troch si uspokoj. Po napisaniu listw wrci
mu gos.
Ten typ nerwicy okrelany jest w psychologii mianem histerii. Nie ma ona nic wsplnego ze
stanem histerii", chodzi raczej o zaburzenia wegetatywne wywoane czynnikami psychogennymi.
Nerwica histeryczna moe doprowadzi, na przykad, do paraliu niektrych czci ciaa, a nawet
lepoty. Symptomy te nie maj oczywicie podoa organicznego. Przyczyn paraliu moe by m. in.
ch uniknicia zagroenia. Parali uniemoliwia zaatakowanie przeciwnika. Zaburzenia wzroku
mog by spowodowane np. wyrzutami sumienia, powstajcymi w momencie kontaktu wzrokowego,
cho oprcz tego moe by, naturalnie, wiele innych przyczyn. Gdy czynniki emocjonalne rzutuj na
sfer cielesn, mwi si o konwersji i objawach konwersyjnych. Czsto zdarzaj si przypadki mniej
dokuczliwe, lecz rwnie nieprzyjemne.
Dziaanie sugestii
Aby sugestia spenia swoje zadanie, najbardziej skuteczn metod jest czste jej powtarzanie,
dziki czemu podwiadomo uczy si pewnych rzeczy.
Zdania, ktre czsto powtarzano nam w dziecistwie, tak utrwaliy si w naszej podwiadomoci,
e stay si czym oczywistym. Kiedy dziecko w szkole nie radzi sobie, a rodzice wci powtarzaj
mu, e jest gupie i niczego si nie zdoa nauczy, w kocu w to uwierzy i, niezalenie od tego, jak jest
inteligentne, nauczenie si czegokolwiek bdzie dla niego trudnoci nie do pokonania. Wielu
psychoterapeutw, ktrzy nie znaj dobrze hipnozy, nie ma pojcia o sile i skutkach sugestii. Sugestia
jest jedn z najbardziej rozpowszechnionych przyczyn zaburze emocjonalnych. Jeli nie uda si
takiej sugestii odkry, wyleczenie pacjenta bdzie niemoliwe. Podstawow czci terapii jest
odhipnotyzowanie pacjenta, aby usun silnie zakorzenione przekonania.
Cecha charakteru lub objaw mog by wywoane przez jak uwag, ktra silnie zapada w
podwiadomo. Chodzi tu o odruch warunkowy, dziaajcy tak samo jak pohipnotyczna sugestia.
Pobudzenie emocjonalne wzmaga podatno na wpywy, tak jak bymy znajdowali si w stanie
hipnozy. W naszej podwiadomoci okrelona sugestia utrwala si i zapada w ni wskutek cigego
powtarzania. Pohipnotyczna sugestia podawana pacjentowi podczas hipnozy zadziaa po jego
przebudzeniu.
Dr George Estabrooks z Uniwersytetu Colgate napisa (Hypnose, Dutton, New York), e pod
wpywem pobudzenia emocjonalnego podwiadomo rejestruje stwierdzenia dokadnie tak, jak
podczas nagrywania pyty. Jeli wywoana zostanie przy tym jakakolwiek asocjacja mylowa, pacjent
zastosuje j w yciu, tak jakby to bya sugestia pohipnotyczna.
Posumy si przykadem. Pewnego razu miaem w stolicy Meksyku wykady dla lekarzy na temat
zastosowania hipnozy. Demonstrowaam t metod leczenia oczywicie na pacjentach. Jedna z moich
suchaczek, dr R., kobieta w wieku okoo czterdziestu lat, wyznaa, e cae ycie cierpiaa na
chroniczn biegunk. Dotychczasowe leczenie byo bezskuteczne. Pod wpywem hipnozy okazao si,
e gwnym powodem nieprzyjemnego schorzenia byo przeycie, ktrego dowiadczya, majc
zaledwie osiemnacie miesicy. Cierpiaa wtedy na tak powane zapalenie jelit, e rodzice liczyli si z
jej mierci. Kupili nawet miejsce na grb dziecka. Zmuszona do przypomnienia sobie tamtej
choroby, ponownie poczua, e jest chora i matka trzyma j w ramionach. Rodzice pakali, a lekarz
mwi: Ona tego nie przetrzyma". Stwierdzenie to pado w jzyku hiszpaskim. Za pomoc metody
palcw moja pacjentka zostaa zapytana, czy uwaga lekarza staa si powodem tego, e przechowaa
ona istotn cz tamtej choroby, czyli biegunk, ktra do dzisiaj j mczy. Kobieta potwierdzia to
przypuszczenie. Nastpne pytanie brzmiao: Kiedy pani ju teraz wie, e nie umrze i e nie jest chora,
wyjwszy wystpowanie tego dokuczliwego objawu, czy potrafi pani uwolni si od biegunki?
Odpowied, take metod palcw, bya ponownie twierdzca.

Kiedy zobaczyam dr R. po szeciu miesicach, powiedziaa mi, e po tym jednym seansie nigdy
wicej nie miaa biegunki.
W tym kontekcie warto zwrci uwag na to, jak duo rozumie osiemnastomiesiczne dziecko i
jak bdnie moe by zrozumiana uwaga lekarza. Moliwe, e podwiadomo ju w bardzo
wczesnym wieku rejestruje intonacj tego, co si mwi. Kiedy dziecko nauczy si ju mwi i
rozumie znaczenie tego, co zostao powiedziane, sugestia zaczyna dziaa. Wszyscy, ktrzy powracaj
podczas hipnozy do wczesnych lat swojego ycia i jeszcze raz przeywaj dawne zdarzenia,
przyznaj, e sysz, co mwi si w ich obecnoci. Mona powiedzie, e to tylko czysta imaginacja
albo wmwienie sobie pewnych rzeczy i, naturalnie trudno byoby udowodni, e jakie sowa
rzeczywicie zostay wypowiedziane. W przypadku tej lekarki i wielu innych przypadkach jest jednak
bardzo prawdopodobne, e istnieje wyraziste akustyczne wspomnienie, poniewa usunicie sugestii
prowadzio kadorazowo do zniknicia objawu.
To samo stwierdzenie Ona tego nie przeyje odegrao rol rwnie w przypadku pewnej pani
w rednim wieku, ktra cierpiaa na chroniczny kaszel. Powiedziaa mi, e ma kaszel, odkd siga
pamici, i e ju dawno zarzucia prby jego wyleczenia. Teraz jednak chciaa sprbowa usun
kaszel za pomoc hipnozy. Dziki odpowiednim pytaniom sama dowiedziaa si, e objaw pojawi si,
kiedy miaa cztery lata i zachorowaa na krztusiec z powikaniami. Rwnie i w tym przypadku lekarz
powiedzia rodzicom, e dziewczynka nie przezwyciy choroby i umrze, a jednak wyzdrowiaa.
Utrzymywa si objaw kaszlu, bo syszaa diagnoz lekarza.
Pewna bardzo atrakcyjna kobieta pokazaa mi zabawne dziaanie sugestii. Kiedy j badaem,
pomogem jej wrci do wieku 10 lat do momentu, gdy mama wymierzaa jej kar rzg, krzyczc:
Nigdy wicej nie mw nie"! Nie wa si mwi sowa nie"! Gdy moja pacjentka zacza
opowiada o tym, co si wanie miao wydarzy, podniosa si lekko, usiada i zauwaya: Wie pan,
ja czsto wstydziam si. Nigdy nie potrafiam nikomu odmawia, poniewa nie mogam wymwi
tego sowa!"
Wikszo chirurgw i lekarzy stosujcych narkoz zupenie nie ma pojcia, e nasza
podwiadomo nieustannie syszy, obojtnie, czy pimy, czy jestemy z jakich powodw
nieprzytomni albo pod narkoz! Dr David Cheek oraz dr L. S. Wolfe, anestezjolog, pisali o tym w
fachowych pismach medycznych. Zjawisko to mona atwo udowodni przez hipnoz, kiedy pozwoli
si choremu powrci w mylach do operacji. Najwiksz niespodziank dla lekarzy jest fakt, e
pacjent potrafi odtworzy to, co zostao podczas zabiegu powiedziane i zrobione. Signwszy do
podwiadomoci, mona rozpozna szkodliwe dla nas sugestie. Wolfe jest przewiadczony, e
niektre miertelne przypadki na stole operacyjnym zostay wywoane jak uwag chirurga, np.:
Guz jest zoliwy. Pacjent nie ma szans".
Chirurdzy, ktrzy znaj si na rzeczy, wykorzystuj sugesti w celu uspokojenia pacjenta podczas
operacji. Chc, aby chory zacz odbiera pozytywne emocje, ktre uatwi wyzdrowienie i uchroni
go od torsji i szoku pooperacyjnego.
Richard S. by mczyzn okoo trzydziestki. Przeszo rok leczy si bezskutecznie u modego
psychoanalityka. Odszuka mnie w nadziei, e pomog mu rozwiza jego problemy. Podczas jednej z
wizyt powiedzia, e czuje do swojego ojca skrajn nienawi. Nie mog zrozumie przyczyny
mwi Richard. Jest lekarzem, zawsze by dla mnie bardzo dobry. Nigdy nie by surowy, karci mnie
tylko wtedy, kiedy rzeczywicie na to zasuyem. Podziwiam go bardzo i jednoczenie nienawidz.
Powoduje to, e mam powane konflikty".
Zadajc mu pytania, zdoaem ustali przyczyn tej nienawici. Richard podda si hipnozie,
nakazaem mu powrt do pewnego wydarzenia. Mia wtedy osiemnacie lat i operowano mu migday.
Lea pod narkoz na stole operacyjnym. Opowiada, e ojciec wszed do sali: To mieszne, nie
wiedziaem w ogle, e on tam by, ale go syszaem. Wtedy co o mnie powiedzia. Nazwa mnie
maym bkartem, dlatego go nienawidz. Czsto zadawaem sam sobie pytanie, czy na pewno jest
moim ojcem". Poprosiem Richarda, aby zacytowa sowa ojca. Brzmiay nastpujco: Ty bkarcie!
Jeste ndznym bkartem! Jednak on nie mwi tego bezporednio do mnie. Zwraca si do chirurga,
dr. Jamisona, ktry stanowczo oznajmia, e ojciec nie moe zosta przy operacji i natychmiast musi
opuci sal. Wcieky ojciec wypowiada te sowa wanie do niego. Byli oni przyjacimi i s nimi

nadal powiedzia mj pacjent. Kiedy teraz ju wiesz, e ojciec nie mwi tego do ciebie, chyba nie
musisz ju go nienawidzi i moesz uzna go za swego przyjaciela? zapytaem. Na to mj pacjent
odrzek: Oczywicie. To zrozumiae. C za ulga pozna przyczyn!"
Wkrtce Ryszarda odwiedzi ojciec i syn zapyta go, czy przypomina sobie swoj obecno na sali
operacyjnej, kiedy on mia operowane migday. Ojciec potwierdzi wszystko, co mwi Ryszard, i
opowiedzia, jak bardzo wtedy si zdenerwowa tym, e przyjaciel wyrzuci go z sali operacyjnej.
Zachowanie Ryszarda od tamtego zdarzenie te byo dla niego bardzo bolesne i czu si mocno
zraniony. Od czasu tej rozmowy zwizek ojca i syna sta si bardzo bliski.
Mowa ciaa
Z psychologicznego punktu widzenia to bardzo interesujce zjawisko. Istnieje wiele wyrae, ktre
uwaamy za nieprzyjemne. Podwiadomo moe przeksztaci wywoujc je myl w rzeczywisty
psychiczny stan. Przykadem niech bd zdania: Na myl o tym jest mi niedobrze", Tego nie
przekn", odek mi si ciska", To mnie mczy", Od tego boli mnie gowa i wiele innych
podobnych wyrae i zwrotw. Kiedy uywamy takich sformuowa, takie przypadoci mog
rzeczywicie wystpi.
Pan H., czowiek interesu, zosta skierowany do mnie, poniewa nieustannie czu w ustach
nieprzyjemny smak. Lekarz jednak nie potrafi znale przyczyny tego objawu. Nic mu nie
smakowao, dlatego bardzo mao jad i w rezultacie schud. Podczas jednego z pierwszych spotka
opowiedzia mi, e by wiadkiem na procesie szefa duej instytucji, z ktr mia handlowe
powizania. Pan H. ba si, e jeli bdzie odpowiada zgodnie z prawd na zadawane mu pytania,
moe doprowadzi do skazania swego najwikszego klienta. Wwczas straciby gwne rdo
wpyww, co byoby dla katastrof. Na szczcie pytania, jakich si obawia, nie pady. Kiedy
opowiada mi o tym, zauway: Rzeczywicie, po procesie zosta mi niesmak! Natychmiast
uwiadomi sobie, co powiedzia, i zapyta: Myli pan, e jest to przyczyna mojego problemu?
Mona byo oczywicie tak sdzi, ale oprcz tego du rol odegray wyrzuty sumienia, poniewa
pan H. wiedzia, e jego klient popeni czyn karalny, ktry kosztowa instytucj kilkaset tysicy
dolarw. Czu, e jego obywatelskim obowizkiem byo powiadomienie o tym prokuratora. Z
czystego egoizmu jednak ukry czyn, ktry podlega karze. Stao si jasne, e pan H. wymierza sobie
kar, godzc przy okazji w swoje zdrowie. Kara ta dotkna te niczemu nie winn rodzin. Dlatego
zapytaem, czy odpowiedzialno za najbliszych nie jest wiksza ni poczucie obywatelskiego
obowizku. Ten argument i poznanie prawdziwej przyczyny objawu pomogy mu szybko pozby si
dolegliwoci.
Identyfikacja
Wiadomo, e dzieci wszystko naladuj. Czsto d do tego. aby by takimi jak starsi, naladuj
wic zachowanie
osb z najbliszego otoczenia. Wynika to przede wszystkim z mioci do rodzicw. Nawet cecha
charakteru, ktrej dziecko nie lubi u rodzicw, moe by przez nie naladowana, poniewa dzieciom
do pewnego wieku rodzice wydaj si doskonali; mwi dziecku, co ma robi, a czego nie,
wymierzaj kary, rozdaj nagrody. Dziecko chciaoby by tak samo due i silne i mie tak sam
wadz, jak tato czy mama. Czasem ch naladowania wywoana jest tym, e jedno z rodzicw czsto
powtarza: Jeste taki jak twj ojciec (lub twoja matka)".
Taki sposb zachowania dowodzi identyfikacji, a prba bycia ojcem czy matk prowadzi w
pewnym momencie do upodobnienia cech charakteru dziecka do cech charakteru rodzicw, w
niektrych przypadkach nawet do powstania choroby, na ktr cierpi ktre z rodzicw. Jeli matka
ma du nadwag, to dziecko, ktre z ni si identyfikuje, rwnie moe mie ten problem. Jest to
czsta przyczyna otyoci u dzieci. Niekiedy trudno stwierdzi, czy chodzi o dziedziczenie, czy o
identyfikacj. Kady czowiek porwnuje si w pewnych okresach ycia do jakiej osoby, a dziecice
identyfikacje przeksztacaj si w pniejszym yciu w przyzwyczajenia.
Kiedy trafi do mnie pewien stomatolog, ktrego stale swdziao ucho. Dermatolodzy i
laryngolodzy nie potrafili ustali przyczyny dolegliwoci. On sam zastanawia si, czy czasem nie
chodzi o jaki problem psychologiczny. Podczas przeprowadzanej przeze mnie terapii zapytaem, czy

kto, kto jest mu w jaki sposb bliski, cierpia bd cierpi na t przypado. O, tak. Moja mama
miaa podobny problem odpowiedzia. Zawsze drapaa si maym palcem, tak jak ja. Wraz z
wiekiem niedosyszaa na to ucho. Myl, e i mnie such si troch pogorszy". Powiedzia te, e by
bardzo przywizany do matki. Wyjaniem mu, e prawdopodobnie jest to objaw identyfikacji, a za
pomoc techniki palcw dowiodem, e przyczyna swdzenia ma wanie taki charakter.
Masochizm
Nikt z nas oczywicie nie jest anioem i czasami zachowujemy si tak, e pniej tego aujemy.
Opanowuj nas myli, ktrych si potem wstydzimy. W takim wypadku nasza podwiadomo moe
doj do wniosku, e okrelone myli i zachowania zasuguj na kar.
Wiele wskazuje na to, e najwiksze wyrzuty sumienia drcz najczciej wanie najbardziej mie
i yczliwe innym osoby, i to wanie one maj skonno do wymierzania sobie kary. Maj nazbyt
skrupulatne sumienie i karz siebie nawet za mao istotne przewinienia.
Najgorsi przestpcy, nierzadko psychopaci, to, jak si wydaje, ludzie bez sumienia, chocia trzeba
pamita, e czasami nawet i ich drcz wyrzuty. Nie ma wtpliwoci, e wiele osb, ktre popeniy
przestpstwo, zostaje zapanych i osadzonych w wizieniu tylko dlatego, e podwiadomie odczuwaj
potrzeb bycia ukaranymi. Aby znale si w wizieniu, robi co takiego, co ujawnia ich win.
Cechy masochistyczne wykazuje czasami wikszo z nas. Neurotycy potrafi w tym nawet
przesadzi, co prowadzi do cakowitego wyniszczenia ich organizmu. Znany psychiatra dr Karl
Menninger bada t przypado i opisa j w swojej ksice Man Against Himself (Harcourt Brace,
New York). Ekstremalne formy wymierzania sobie kary to niekiedy samobjstwo lub prowadzce do
mierci zaburzenia psychosomatyczne.
Masochizm odgrywa czsto ogromn rol w chorobach o podou emocjonalnym, a wyzdrowienie
jest moliwe tylko wtedy, gdy rozpozna si przyczyny wyrzutw sumienia. Wsplnym czynnikiem
alkoholizmu u wielu osb jest podwiadomy przymus zniszczenia wasnej osoby. Celem leczenia jest
przekonanie podwiadomoci, e kara wcale nie jest konieczna.
Osoba cechujca si chor potrzeb sprawiania sobie blu moe atwo ulega nieszczliwym
wypadkom i poddawa si czsto operacjom. Jeli kto decyduje si wielokrotnie na zabiegi
chirurgiczne, to dowiadczony lekarz natychmiast zorientuje si, e ma do czynienia z masochizmem.
Masochizm bywa czsto podoem wielu bolesnych chorb o charakterze psychosomatycznym.
Zdarza si, e pacjenci, ktrzy wczeniej stracili cz zbw, id do dentysty, aby usun wszystkie
pozostae zby, nawet jeli s zdrowe, poniewa nie chc mie z nimi kopotw w przyszoci. Tak
wanie racjonalnie prbuj uzasadni swoje dziwaczne yczenie. Jedno jest pewne taki pacjent
yczy sobie blu. W jego karcie zdrowia zostay odnotowane zapewne przebyte wczeniej operacje.
Jedna z moich pacjentek bya bardzo mi kobiet, w wieku okoo trzydziestu lat. Nazw j tu
Helen. Wikszej masochistki nie spotkaem nigdy w yciu. Ta niezwykle pikna kobieta wysza za
m za bardzo niepozornego czowieka. Powodem tego byo podwiadome przekonanie, e nie
zasuguje na lepszego mczyzn. Na jej ciele widniay sice i blizny po ciciach yletk. Bez
potrzeby rania wasne ciao i zadawaa sobie bl. Helena opowiadaa mi, e w dziecistwie, od kiedy
tylko moga sobie przypomnie, matka okropna sadystka bia j czym popado. Dziewczynka tak
strasznie si jej baa, e zawsze bya grzeczna i posuszna. Kiedy miaa szesnacie lat, bya ju za dua
na kary cielesne, wic matka znalaza inne metody, eby j drczy. W wyniku tych przey moja
pacjentka podwiadomie dosza do przekonania, e skoro zasuguje na takie traktowanie przez matk,
to jest z, niewiele wart istot. Utrwalia i przyja taki obraz samej siebie, a kiedy dorosa i
mieszkaa ju bez matki, zacza kara sama siebie. Podwiadomo dziewczynki przeja tu rol
osoby wczeniej zadajcej jej bl.
Wczeniejsze przeycia
Przyczyn wielu wymienionych tu sytuacji naley szuka w bardzo wczesnych latach ycia. Oglnie
rzecz ujmujc, powodem chorb psychosomatycznych i wielu innych zaburze s czsto
najwczeniejsze przeycia. Na tym tle powstaj wyrzuty sumienia i sugestie, a take przeraajce
myli i wyobraenia. Wan czci psychoterapii jest ich odkrycie i dotarcie do nich. Bardzo istotne

s tu na przykad przeycia traumatyczne, w wyniku ktrych pacjent przeywa szczeglnie silny

emocjonalny wstrzs albo na sam myl o nich odczuwa strach.
mier ukochanej osoby naley do najtragiczniejszych zdarze. Przeycia takie maj szczeglnie
bolesny charakter, wic najchtniej wypieramy je. Jednak trudno uwolni si potem od ich
nieprzyjemnych skutkw.
Czsto, cho oczywicie nie zawsze, jkanie si jest skutkiem koszmarnych przey.
Dwudziestopicioletni John B. jka si od trzeciego roku ycia. Poddany hipnozie, wyjawi za
pomoc metody palcw, e wtedy przey koszmar. Przedtem mwi normalnie. Okazao si, e John
by ogromnie przywizany do pieska ssiadw. Czsto bawi si z nim. Pewnego dnia dom ssiadw
stan w pomieniach. Straacy z wyciem syren pieszyli do poaru. Ludzie wylegli z domw.
Panowao ogromne zamieszanie. Matka wyniosa Johna na rkach na podwrko, eby zobaczy, jak
si pali. Kiedy chopiec przypatrywa si wraz z innymi temu zdarzeniu, jego ulubiony piesek
wskoczy na parapet. Nagle spada na niego palca si zasona i zgorza na oczach ludzi. Przeraony
John krzycza, dosta nerwowych drgawek. Od tamtego czasu zacz si jka. Uwiadomi to sobie,
kiedy podda si hipnozie, jego stan znacznie si polepszy, a po kilku tygodniach mwi ju
normalnie.
Ciekawe, e wszyscy, ktrzy si jkaj, zazwyczaj bez przeszkd poddaj si hipnozie i podczas
seansu mwi normalnie, po przebudzeniu natomiast trudnoci w mwieniu wracaj.
Kiedy postanowisz wyleczy si sam, powiniene uwzgldni wszystkie siedem wymienionych tu
czynnikw. Dziki ideomotorycznym odpowiedziom mona dowiedzie si, ktre z nich odgrywaj
istotn rol, a ktre mona od razu wyeliminowa. Jest to siedem kluczy, ktre otwieraj drzwi do
zdrowia i szczcia.
PODSUMOWANIE
W tym rozdziale poznae pogldy Freuda i Pawowa na temat przyczyn chorb emocjonalnych i
innych psychologicznych zaburze. Obie teorie s w pewnym sensie trafne i musz by uwzgldnione
podczas leczenia. Nauczye si take, jak stosowa sugesti w celach terapeutycznych, i przekonae
si, e nie jest ona niebezpieczna. Wiesz te, jak usuwa objawy za pomoc sugestii.
Pomyl jeszcze raz nad siedmioma kluczami, ktre mog usun cierpienie. Jego przyczyny
moesz pozna dziki pytaniom ideomotorycznym. Jeli ju wiesz, co jest przyczyn blu,
dolegliwoci powinny szybko ustpi. Czasem moe chodzi o jeden, dwa, a niekiedy i o wszystkie
siedem czynnikw. S one nastpujce: wewntrzny konflikt, motywacja, dziaanie sugestii, mowa
ciaa, identyfikacja, wymierzanie sobie kary i wpyw wczeniejszych przey. O jakie chodzi w twoim
przypadku, musisz ustali sam.
Chora dusza i chore ciao
Zaburzenia emocjonalne mog przybiera rozmait posta. Nie zawsze atwo ustali, dlaczego u
danej osoby wystpuje taka, a nie inna choroba. Kady czowiek ma wasny sposb mylenia i
specyficzne cechy charakteru, ktre mu niekiedy nawet szkodz. Nikt na og nie chce by uwaany
za neurotyka, chocia kady moe rozwin w sobie jeden albo kilka neurotycznych objaww. Jest to
po prostu cz naszej natury. Nie istnieje nikt, kto byby na tyle spokojny, zrwnowaony i wolny od
zaburze emocjonalnych, aby nie wywoyway one w nim objaww choroby psychosomatycznej.
Nawet zwyky katar ma czasem podoe emocjonalne.
Psychozy to najcisze choroby psychiczne. Nerwica jednak rwnie moe przyj tak powan
posta, e pacjent nie bdzie zdolny do normalnego ycia. W tej ksice nie bdziemy zajmowa si
przypadkami stanw psychotycznych i cikich nerwic, poniewa wymagaj one interwencji
psychiatry i psychoterapeuty. Samoleczenie na pewno tu nie wystarczy.
W niektrych przypadkach odradzamy autoterapi
Bywaj jednak przeciwwskazania do stosowania autoterapii. Wikszo ludzi moe j stosowa
cakowicie bezpiecznie, ale umysowo chorzy koniecznie musz by pod opiek psychiatry lub
powinni zosta oddani do zakadu specjalnego. Decyduje o tym rodzaj i stopie zaawansowania

choroby. Taki pacjent bowiem zazwyczaj nie zdaje sobie sprawy ze swojego stanu, dlatego jest mao
prawdopodobne, aby zdolny by przeprowadzi autoterapi. Niektrzy, jak si wydaje, s na krawdzi
obdu, ale nawet kiedy osigaj stan najwyszego podniecenia emocjonalnego, nie popadaj w obd.
Jeli kto na co dzie jest bardzo pobudliwy, powinien jak najszybciej rozpocz samoleczenie.
Wany jest stopie zaawansowania choroby. Metoda ta nie usunie na przykad silnej nerwicy.
Zaamanie nerwowe jest takim jej stadium, ktre koniecznie musi by leczone przez terapeut. Jeli
cierpisz na silne stany lkowe lub podczas zaamania nerwowego dopuszczasz do siebie myli o
samobjstwie, oznacza to, e powiniene podda si terapii prowadzonej przez specjalist.
Ekstremalne formy zaburze seksualnych (np. homoseksualizm) kwalifikuj si jedynie do leczenia
przez psychoterapeut.
Nerwice waciwe wystpuj w rnych postaciach. Mona wrd nich wyrni: stany lkowe
(prawdopodobnie najczstsze), fobie, nieobliczalne zachowania, myli natrtne i zachowania
przymusowe, histeri i patologiczne zaburzenia charakteru. Czasami odrnienie nerwicy w stadium
rozwoju od istniejcego ju stanu neurotycznego jest bardzo trudne.
Mniej istotne fobie wystpuj bardzo czsto jako objawy konwersyjne i zaliczane s do histerii.
Czy uznane zostan za nerwic, zaley od stopnia ich zaawansowania. Za chorob uwaa si jednak
take uzalenienia: alkoholizm i narkomani oraz niektre zaburzenia seksualne.
Przeprowadzenie autoterapii jest dosy proste i rokuje wyleczenie w przypadkach potrzeby zmiany
wewntrznego nastawienia lub cechy charakteru czy bdnego przyzwyczajenia w chorobach
uwarunkowanych emocjonalnie. Usunicie lub zmniejszenie objaww moe przynie ulg, a nawet
cakowite wyleczenie. Zagroenia wynikajce z samoleczenia s tak znikome, e mona bez obaw
zwalcza choroby t drog. Czasami tylko trzeba zachowa pewne rodki ostronoci. Jeli si o nich
pamita, waciwie nie ma szans na wystpienie jakichkolwiek niebezpieczestw. Przeczytasz o tym
pniej.
Strach i zmczenie
Przy kadym rodzaju emocjonalnych zaburze wystpuj okrelone stany uczuciowe i sposoby
mylenia. Zawsze, na przykad, mamy do czynienia z mniej lub bardziej rozwinitym stanem
lkowym. Bywa on definiowany jako obawa powstaa bez adnej konkretnej przyczyny. Innym czsto
wystpujcym objawem jest zmczenie i brak energii, na co narzeka wikszo ludzi z zaburzeniami
emocjonalnymi. Rano budzimy si zmczeni, mimo e sen przebiega normalnie. W rzeczywistoci s
dwa rodzaje tego typu niedomagali: zmczenie fizjologiczne, wywoane przez wysiek fizyczny, i
psychiczne, ktrego przyczyny nie s jeszcze dokadnie zbadane. Sdzi si, e przyczynia si tu
oglne przemczenie i nawarstwiajce si problemy.
Negatywizm
Pesymistyczne nastawienie ducha idzie w parze z zaburzeniami emocjonalnymi i neurotycznymi.
Od chorej osoby syszy si wtedy: nie mog zamiast mog (w rzeczywistoci oznacza to nie
chc"). Dominuje uczucie beznadziejnoci i bezradnoci. Oczekiwanie na najgorsze wywoa
najprawdopodobniej t przykr sytuacj, poniewa takie nastawienie jest form negatywnej sugestii.
Podwiadomo moe wic wywoa zachowania, ktre mog nam zaszkodzi.
Poczucie mniejszej wartoci
Z uczuciem cigej niepewnoci jest zwizane czsto poczucie mniejszej wartoci. Mao kto nie
zna tego problemu. Nawet w zachowaniu aroganckiego, pozornie miaego i pewnego siebie
czowieka chodzi najczciej o prb ukrycia braku przekonania o wasnej wartoci. Podobnie
zachowuje si bandyta, maltretujcy ofiar tylko po to, aby ukry wasne tchrzostwo. Niepewno
odczuwaj take ludzie ogromnie zamoni. Cae ycie gromadz coraz wicej pienidzy. Na koncie
maj ju miliony, s zabezpieczeni finansowo do koca swych dni, a mimo to staraj si zarobi
kolejny milion. Kiedy go ju zdobd, przychodzi kolej na nastpny itd. Bez wtpienia kadego
bogacza na ziemi drczy uczucie niepewnoci, ktre zmusza go do nieustannego pomnaania swojego
kapitau.
Osoby z problemami emocjonalnymi maj trudnoci z koncentracj myli. Nie potrafi skupi si
na jednej czynnoci. Kiedy czytaj lub ucz si, ich myli przeskakuj z tematu na temat. Natychmiast

wic zapominaj to, czego si prboway nauczy. Nie potrafi przyswaja sobie wiedzy. Uczenie si
w takim przypadku staje si niezwykle trudne i moe wpyn negatywnie na jako pracy.
Brak wiary we wasne siy objawia si te niechci do podejmowania decyzji. Osoba z takim
syndromem usilnie si przed tym wzbrania. Obawia si poraki, dlatego zwleka z podejmowaniem
decyzji albo w ogle ich unika. Boi si rwnie, e nie sprosta oczekiwaniom wobec niej.
Musimy pamita, e bez podjcia dziaania nie mona spodziewa si pozytywnych rezultatw.
Sowo sprbowa wyklucza powodzenie. Jeli mwisz: sprbuj", oznacza to, e prawdopodobnie
nie osigniesz zamierzonego celu.
Niedojrzao
To rwnie czsta przyczyna neurotycznych wzorcw mylenia i sposobw neurotycznych
zachowa. Czowiek niedojrzay boi si stan twarz w twarz z rzeczywistoci i nie potrafi mdrze
rozwizywa problemw. A swoj drog, rzadko kto jest pozbawiony choby drobnego rysu
niedojrzaoci. Powstaje wic pytanie, czy chodzi tu o zjawisko normalne czy o zaburzenie?
Kto, kto cierpi na zaburzenia emocjonalne lub czsto zapada na choroby psychosomatyczne, z
czasem staje si skoncentrowany na sobie. Martwi si o zdrowie, nieustannie na wszystko narzeka i
zajmuje si wycznie wasn osob.
W skrajnym przypadku moe to objawia si na przykad pisaniem ja wielk liter. Oczywicie,
kady w pewnym sensie jest dla siebie najwaniejszy, nie oznacza to jednak jeszcze postawy
nerwicowego egotyzmu.
W dalszej czci ksiki znajdziesz bilans, w ktrym cechy charakteru podzielono na aktywa i
pasywa. Wana cz autoterapii polega ma na tym, eby pasywa zamienia w aktywa. Porwnujc
je, bdziesz mg stwierdzi, ktre z nich przewaaj u ciebie. Pozwoli ci to na lepsz samoocen, a
take pomoe zwalczy i tobie dobrze znany kompleks niszoci.
Choroby psychosomatyczne
W przypadku takiej choroby warto autoterapii zaley przede wszystkim od stopnia
zaawansowania choroby oraz od osobowoci pacjenta. Lekarstwa mog przynie ulg, a opieka
medyczna jest na og wskazana, i to nawet w czasie trwania samoleczenia. Jeli masz swojego
psychologa lub psychiatr, lepiej zrezygnuj z samodzielnego leczenia, chyba e wczeniej
skonsultujesz si z lekarzem.
Czym tak naprawd jest choroba psychosomatyczna? Dr A. J. Winter w swojej ksice
Przezwycienie choroby i strachu (Ariston Verlag, Genewa) podaje bardzo trafn definicj. Mwi, e
Choroba psychosomatyczna wykazuje nastpujce cechy:
1. Zaburzenia czynnociowe, a z czasem i organiczne.
2. Zostaje wywoana przez czynnik nie zwizany z sam chorob.
3. Reakcja nie wynika z bodca.
4. Jej przyczyn jest bolesne, wczeniejsze przeycie.
5. Polega na trwaych zwizkach mylowych okrelony bodziec wywouje prawie zawsze t sam
reakcj.
6. Chory nie ma poczucia czasu, a take swojej fizycznoci. Reakcje pacjenta dotycz
wczeniejszych przey, sytuacje teraniejsze ignoruje".
Okazuje si, e choroby psychosomatyczne powstaj nie w wyniku urazw albo zakaenia, lecz z
powodu nurtujcych nas problemw. Wikszo z nas jest wiadoma psychologicznych nastpstw
choroby. Zawsze jednak mylimy, e przydarzy si ona innym, nie nam. Kiedy lekarz stwierdza, e
cierpimy na zaburzenia psychosomatyczne, jestemy przeraeni i trudno nam w to uwierzy,
przynajmniej do momentu, kiedy nie potwierdzi tego inny lekarz.
Lekarze nie znajcy si na psychosomatyce (nauce o zwizku psychiki ze stanem fizycznym) nie s
w stanie nas wyleczy, dlatego zbywaj pacjenta tak choby uwag: To s tylko paskie wymysy".

Choroba moe mie podoe emocjonalne. Nie jest adnym wymysem. Bl uwarunkowany
psychicznie jest rwnie uciliwy, jak bl fizyczny.
Kiedy przyszed do mnie pacjent i stwierdzi: Nie wiem dlaczego, ale dr Schmid skierowa mnie
do psychologa. Mj bl gowy jest przecie dolegliwoci fizyczn". Wyjaniem mu wtedy, jak
dalece uczucia i podwiadomo wspgraj ze sob i jak duy maj na nas wpyw. Stosujc metod
wahadeka, najatwiej jest uzyska odpowied na pytanie: czy jest jaka emocjonalna lub
psychologiczna przyczyna blu gowy? Kiedy diagnoza lekarza, ktry przysa mi pacjenta, stwierdza,
e chodzi o bl psychosomatyczny, zawsze potwierdza to wahadeko, kadorazowo podajc
odpowied. Pacjent zgadza si z tym, poniewa to on sam odpowiedzia sobie na pytanie. Jego
podwiadomo tylko to potwierdzia. Kiedy pacjent oswoi si z t myl, zrobi pierwszy krok do
wyleczenia swojej dolegliwoci.
Poniewa czytelnicy mog nie zna niektrych schorze, okrelanych przez lekarzy jako
psychosomatyczne, podaj kilka przykadw. Nie wymieni jednak ich wszystkich, poniewa
musiabym zacytowa ponad poow sownika medycznego. Zaznaczam jednak, e by moe choroby
te maj przyczyn organiczn, chocia zazwyczaj ich podoem s problemy psychologiczne.
Oto choroby najczciej uznawane przez lekarzy za psychosomatyczne:
drogi oddechowe: alergie, zapalenie zatok przynosowych, katar sienny, zwyky katar, bronchit,
astma, rozedma, grulica;
skra: wypryski, pokrzywka i wiele innych chorb skry okrelanych jako alergie;
ukad pokarmowy: otyo, zaparcia, zapalenie jelita grubego, biegunka, wrzd odka,
wymioty, kurcze odka, przy niektrych chorobach brak apetytu, hemoroidy, choroba woreczka
ciowego;
system krwionony: nadcinienie ttnicze, choroba wiecowa, napadowe koatanie serca, choroba
Reynauda, choroba Burgera;
drogi moczowe: moczenie, nerwowe parcie moczu na pcherz, pooperacyjne trudnoci z
oddawaniem moczu;
system nerwowy i gruczoowy: zapalenie nerwu trjdzielnego, migrena, odbijanie si,
narkomania, alkoholizm, rne postacie padaczki, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane,
miastenia, cukrzyca, wole, niedocukrzenie krwi;
organy pciowe mskie: impotencja, przedwczesny wytrysk, bezpodno;
organy pciowe kobiece: dolegliwoci menstruacyjne (szczeglnie kurcze), bezpodno,
powtarzajce si poronienia, ozibo pciowa, upawy, zapalenie pochwy, dyspareunia.
Odporno organizmu mog obniy przecienia i napicia nerwowe. Stajemy si wtedy bardziej
podatni na zakaenia. Uoglniajc, mona powiedzie, e wszystkie choroby s zalene od naszego
stanu emocjonalnego.
PODSUMOWANIE
Nie zajmowaem si w tym rozdziale omawianiem bardzo powanych chorb wywoanych zym
stanem emocjonalnym, tj. nerwic i chorb psychicznych. W takich wypadkach autoterapia
prawdopodobnie nie ma wikszego sensu, a pacjent zdany jest wycznie na pomoc lekarza
specjalisty. Jedna kwestia zasuguje tu jednak na szczegln uwag: kady, kto wiadom jest swojego
silnego emocjonalnego pobudzenia i wie, e niektre jego zachowania s nierozsdne i wymuszone
sugesti, powinien zada sobie pytanie, czy jego stan nie jest przypadkiem objawem psychozy, innymi
sowy, czy nie jest chory umysowo. Taka diagnoza moe wywoa jeszcze wiksze zamartwianie si i
silniejsze zdenerwowanie. S jednak pacjenci umysowo chorzy w peni wiadomi swego stanu. Jeli
zauwaye u siebie jakie objawy tego rodzaju choroby, skonsultuj si jak najszybciej z lekarzem.
Lki, zmczenie, negatywne nastawienie do wiata, poczucie mniejszej wartoci, zamartwianie si,
brak koncentracji, niech do podejmowania decyzji, niedojrzao i egocentryzm s typowymi
objawami towarzyszcymi zaburzeniom emocjonalnym. S to jednak tylko objawy neurotyczne, nie

oznaczajce wcale zaawansowanej nerwicy. Istniej oczywicie rwnie inne symptomy tej choroby,
na ktre zwrc uwag pniej, lecz ju w innym kontekcie.
W rozdziale tym opisaem kilka najczciej wystpujcych chorb psychosomatycznych. Jeli
zauwaysz u siebie objawy jednej z nich, to opisana tu wiedza na pewno si przyda. Pamitaj, e w
takich przypadkach konieczna jest pomoc psychologiczna.
Warto pozytywnego mylenia i zdrowego odpoczynku
Niewiele osb ma taki sposb mylenia i zachowania, ktry nie wymaga adnych zmian. Kady z
nas powinien w tym wzgldzie nad sob pracowa. Twoje obecne przyzwyczajenia zostay
uksztatowane przez odczucia, odruchy i wychowanie z okresu dziecistwa. Wrd opisanych w tym
rozdziale przypadkw znajdziesz na pewno i takie, ktre bdziesz mg odnie do siebie. Stosujc
opisane tu metody, moesz zmieni swj charakter.
Przez doskonalenie samych siebie stajemy si bardziej szczliwi, milsi dla otoczenia, a praca
zaczyna przynosi nam rado.
Czy jeste pesymist?
Kady normalny czowiek jest skonny myle pozytywnie i pragnie, aby inni widzieli go tylko w
korzystnym wietle. wiadom swoich niedoskonaoci, stara si pokazywa wszystkie swoje zalety.
Jeli nawet nie ma pewnych umiejtnoci, nie stanowi to dla niego adnego problemu. Nie zamartwia
si tym. Jest optymist. Stawia przed sob cele, mocno wierzc, e je osignie, i zazwyczaj mu si to
udaje. Nastawiona optymistycznie podwiadomo dyktuje mu zachowania, ktre pomagaj osign
sukces i zachowa dobre zdrowie. Czowiek taki jest szczliwy i maksymalnie korzysta z ycia. Nie
przejmuje si, gdy co dzieje si nie po jego myli. Nie reaguje nerwowo.
Negatywne mylenie wywiera natomiast zupenie odwrotny skutek. Wywouje wewntrzne
konflikty, ktre z kolei prowadz do stanw lkowych, rozczarowa, zazdroci, nienawici i cigego
niezadowolenia z ycia. Pesymici atwo zapadaj na choroby o podou emocjonalnym. Nie patrz
miao w przyszo, boj si stawia sobie cele, poniewa nie wierz, e mog osign jakikolwiek
sukces. Dlatego te nie speniaj si w adnej dziedzinie. Kompleks niszoci jest jak kula u nogi,
przeszkadza si im rozwija, i naprzd, a ich sposb postpowania, bezwiednie sterowany przez
podwiadomo, z gry przesdza o niepowodzeniu.
O wartoci pozytywnego mylenia napisano sporo ksiek. Wynika z nich, e wszyscy maj ten
sam cel, prbuj go jednak w rny sposb osign.
Osobom wierzcym zatem mog z czystym sumieniem poleci ksik Potga podwiadomoci dr.
Josepha Murphy'ego. Pisze on, e cel mona osign przez siln wiar w Bo moc. Temat ten
podejmuj te inne ksiki, ktre podkrelaj ogromn warto modlitwy. U. S. Andersen (The Secret
of Secrets, New York) proponuje natomiast metod metafizyczn, ktra pod wieloma wzgldami
odpowiada filozofiom Wschodu. Autor podaje tam rodki i sposoby, mogce mie szerokie
zastosowanie.
Rzeczowy, dogbny opis postpowania, ktry ma doprowadzi nas do sukcesu, mona znale
take w synnych ksikach Napoleona Hilla Sukces? Trzeba tylko chcie oraz Myl!... i boga si.
Hill pokazuje, jak wpyn na podwiadomo, eby dodaa nam odwagi i siy do realizowania celw.
Jego praktyczne metody, podobnie jak w licznych ksikach innych autorw, s bardzo obiecujce.
Wiele poradnikw zajmuje si pozytywnym myleniem i atwymi do opanowania metodami
umoliwiajcymi osignicie zamierzonego celu. Ksiki te mog by ogromnie pomocne dla
wszystkich, ktrzy w leczeniu zechc skorzysta z zawartych w nich wskazwek.
Najwaniejsz i jedyn tajemnic pozytywnego mylenia jest silna wiara. Odrzucenie negatywnego
mylenia, cho nie tak atwe, jakby mogoby si wydawa, jest jednak moliwe. Oczywicie, e nie
ma czowieka, ktry stale myli optymistycznie. Mona jednak wyksztaci w sobie przyzwyczajenie
polegajce na pozytywnym odbieraniu wiata. Nie uwolni to nas, niczym czarodziejska rdka, od
problemw, ale nasze ycie bdzie przyjemniejsze. Oprcz silnej woli i pozytywnego mylenia
potrzeba do tego jeszcze intensywnych wicze. Zanim pojawi si pierwsze rezultaty, upynie troch
czasu. Przejawy zniechcenia spowolni jednak cay proces. Pamitajmy wic, e pozytywne mylenie

pomaga skorygowa pewne cechy charakteru i zmieni negatywne wewntrzne nastawienie, na

przykad do zadania, ktre nam zlecono. Uatwia te uporanie si z kopotami i z niepowodzeniami.
Wikszo lekarzy wie, e nastawienie pacjenta decyduje o przebiegu leczenia. Jeli chory nie ma
nadziei na popraw zdrowia, to bardzo prawdopodobne, e nie uda si go ju wyleczy. Natomiast ten,
kto ma niezomn wol ycia, rokuje wyzdrowienie.
Jak dziaa na nas strach
Stwierdzono, e pesymistyczne mylenie czy si najczciej z odruchem warunkowym. Nie jest
te tajemnic, e nasze wewntrzne obawy s nastpstwem wczeniejszych wpyww rodowiska i e
negatywne mylenie wywouje zwykle stany lkowe. Problemom natury emocjonalnej takim, jak:
niepokj, rozczarowanie, ch walki, poczucie winy towarzysz zwykle napicia nerwowe.
wiadomo samodzielnie rozpoznaje lk i niepokj, czego dowodem jest to, e zawsze wiemy, kiedy
si czego boimy. Czujemy to bardzo wyranie. By moe znamy nawet powd, ale na og nie od
razu jestemy go wiadomi. Przyczyny fobii (chorobliwego lku) jednak rozpozna trudno.
Nawet bardzo religijne osoby, ktre wierz w ycie po mierci, boj si odejcia z tego wiata. By
moe bierze si to std, e niektre religie zbyt mocno podkrelaj istnienie pieka i moliwo
wiecznego potpienia. Ma to prawdopodobnie zmusi czowieka do kierowania si dobrem w kadej
dziedzinie ycia.
Lk przed mierci mona w pewnym sensie umotywowa wpywami otoczenia. Odczuwamy go
na przykad zawsze, gdy umieraj bliskie nam osoby. Czsto nie chodzi tu o sam strach przed
mierci, ale o bl rozstania.
W dziecistwie przechodzimy par typowych chorb dziecicych albo przynajmniej widzimy, jak
przechodz je inni, a poniewa, przynajmniej wiadomie, nikt nie choruje chtnie, lk przed chorob,
blem, zym samopoczuciem rozwija si w nas od maego. Ze statystyk wynika, e koszty leczenia i
bada profilaktycznych w Ameryce sigaj rocznie wielu milionw dolarw.
Inny, bardzo czsto spotykany rodzaj lku dotyczy sfery ekonomicznej naszej egzystencji. Kady
wie, e nie jest atwo zarobi na wasne utrzymanie, a szczeglnie trudno zgromadzi oszczdnoci na
przyszo. Jeli to si nie udaje, mcz nas cige obawy.
Niepewno rodzi si jednak nie tylko z braku pienidzy, ale te ze zych stosunkw
midzyludzkich, np. z obaw, e nie jest si kochanym lub e jest si odrzucanym. Potrzeba mioci jest
jedn z najsilniejszych podwiadomych potrzeb. Jeli w okresie dorastania bylimy pod tym
wzgldem zaniedbywani, potrzeba mioci staje si wraz z wiekiem silniejsza, co moe prowadzi do
pojawienia si nerwicy. Pesymista zawsze bdzie oczekiwa pogardy, a strach przed odrzuceniem
moe by tak silny, e uczyni go zupenie niezdolnym do dawania i przyjmowania mioci. Bdzie on
przekonany, e i tak, wczeniej czy pniej, zostanie odrzucony.
Lk jest szczegln form strachu. Najczciej jest to bliej nie okrelona obawa, e zaraz wydarzy
si co zego. Czowiek bojaliwy nie umie wyjani, o co tak na prawd mu chodzi. Jego lki s
niewiadome i dlatego trudno mu je nazwa. Lk jest bardzo nieprzyjemnym uczuciem. Wystpuje on
w kadej nerwicy i moe przybra posta silnych napadw paniki. Gdy nie mona w aden sposb
rozpozna przyczyny stanu, mwi si wtedy o "nieokrelonym niepokoju", ktry powstaje z obawy, e
wydarzy si co nieprzyjemnego i niedobrego. Uczucie to jest jak miecz Damoklesa wisi nad gow
i w kadej chwili moe spa. Niepowodzenia s potwierdzeniem tych obaw i wzmacniaj
przewiadczenie, e naley oczekiwa czego jeszcze gorszego, i tu wytwarza si ju odruch
warunkowy.
Spokojnemu, zrwnowaonemu czowiekowi obce s takie stany, dlatego nie uzna on
przypadkowych niepowodze za yciowe poraki. Jeli co mu si nie udaje, wzrusza co najwyej
ramionami i dalej robi swoje.
Pacjentowi opanowanemu przez lk trudno cokolwiek przedsiwzi, poniewa nie moe pozby
si obezwadniajcego uczucia niepokoju. Poczucie cakowitej niemocy i niemonoci zrobienia
czegokolwiek nasila jego lk. Nerwicowy niepokj przybiera posta chroniczn i mimo e chory chce
przed nimi uciec, jest uczuciem staym. Dzieje si tak do momentu, kiedy uda si go cakowicie
zwalczy. Wtedy lki ustpuj.

Wrogo i zo
Wrogo i zo to ten rodzaj emocjonalnych zaburze, ktre s czym zupenie normalnym, jeli
zdarzaj si sporadycznie i trwaj krtko. Kady z nas czasami si denerwuje i pewnych osb w
swoim otoczeniu szczerze nie lubi, a niektre nawet wywouj nasz wrogo. Jeli panujemy nad
swoimi uczuciami, to nie ma si czym martwi. Wcieko moe te objawia si krzykiem,
wrzaskami, rzucaniem czym popadnie albo zadawaniem innemu czowiekowi blu. Takie reakcje
prowadz tylko do kopotw!
Jednak s rwnie osoby, ktre okazywanie emocji uwaaj za co zego, dlatego gdy przyapi si
na tym, odczuwaj silne wyrzuty sumienia. Walcz wic ze zdenerwowaniem, zanim si ono w ogle
pojawi. A jeli kto ju sobie na to pozwoli, to czym prdzej usuwa gniew ze wiadomoci, poniewa
obawia si skutkw braku samokontroli.
Poczucie winy z powodu gniewu prowadzi czsto do migreny lub innych nieprzyjemnych
dolegliwoci. Jeli jednak wybuchy zoci traktowane s jako naturalna reakcja na zewntrzne bodce,
to nie ma potrzeby ich unika, a tym bardziej z nimi walczy. Usunicie zewntrznych objaww
zdenerwowania nie oznacza jednak usunicia emocji, ktre i tak pozostaj w podwiadomoci na
duej. Najlepiej wic wyadowa nadmiar negatywnej energii, ale w taki sposb, ktry nikomu nie
przyniesie szkody.
Niech wobec innych tumiona w zarodku przenoszona jest najczciej na niczemu nie winn
osob z najbliszego otoczenia. Jeli raz uda si opanowa wybuch zoci, to jest to dobry moment,
aby zacz zastanawia si nad jego przyczyn. Nie warto kci si, przeklina, odnosi si do
rozmwcy sarkastycznie i wrogo. Spokojna rozmowa o sytuacji, ktra wywoaa tak negatywn
reakcj, uspokoi i pomoe zneutralizowa negatywne uczucia.
Moliwo odreagowania zoci daje rwnie wysiek fizyczny. Dlatego warto da z siebie
wszystko podczas gry w koszykwk, tenisa czy pik non lub po prostu wykona kilka
intensywnych wicze. Sport pozwala na odreagowanie negatywnych uczu bez szczeglnych stara.
Niemal natychmiast po kadym wysiku fizycznym czujemy si lepiej. Rwnowag psychiczn
pomoe odzyska te praca w ogrdku albo rbanie drewna. Kibic, ktry krzyczy i klnie podczas
meczu, uwalnia si od zoci czy nawet nienawici do przeciwnika.
Psychologia twierdzi, e kade wiksze pobudzenie niweluje sabsze. Zo przezwycia strach,
dlatego czsto zdarza si, e osoba straszona potrafi nieoczekiwanie zaatakowa. Inaczej dzieje si,
kiedy strach jest wikszy od zoci, a osoba przeze opanowana si wycofuje. Trudno jednak odnale
w gniewie inne, silniejsze uczucie, ktre zniweluje wybuch zoci. atwiej zwalczy w sobie wrogo
do innego czowieka. Przykadem niech bdzie m, ktry denerwuje si na on, a ona mimo
wszystko umiecha si, cauje go i obejmuje. Najprawdopodobniej jego zy nastrj szybko zniknie.
Przedstawi teraz kolejn technik, ktr mona zastosowa w rnych sytuacjach emocjonalnego
pobudzenia. Trzeba jednak najpierw si opanowa. Jeli jeste wcieky albo zdenerwowany, najlepiej
powiedz sobie: "No i co? O co chodzi? To przecie nic takiego". Ju po kilku wiczeniach,
polegajcych na powtarzaniu sobie w mylach tych zda, mona odzyska rwnowag emocjonaln,
nie czynic ani sobie, ani nikomu krzywdy. Jeli twoje uczucia zostay zranione, jeli jeste
rozczarowany albo kiedy stracie cierpliwo, powtarzanie tych zda na pewno ci pomoe odzyska
rwnowag psychiczn. Zdenerwowanie ujdzie z ciebie niczym powietrze z balonika.
Znaczenie tej metody odkryjesz, kiedy znowu bdziesz pobudzony. Nie przesadzaj te z
opanowywaniem siebie, by zbytnia rwnowaga ducha nie przesza w obojtno.
Rozczarowanie
Nasze ycie jest pene rozczarowa. Ju jako dzieci napotykamy je w postaci licznych zakazw.
"Nie wolno ci tego robi!" takie i podobne stwierdzenia s ograniczeniami nakadanymi na nas przez
dorosych. "Ja chc!" walczy z "Nie wolno ci!" Gdy dorastamy, zakazy rodzicw, cho konieczne,
prowadz do wewntrznych rozterek i przeszkadzaj nam czasem osign zamierzony cel.
W dorosym yciu nasze yczenia i potrzeby te nie zawsze bywaj speniane. Rodzi si wtedy nie
tylko rozczarowanie, ale i zo, ktra moe sta si niebezpieczna, jeli zbyt czsto si zdarza.

Zdanie: "No to co?" doskonale nadaje si do wypowiadania w trudnych sytuacjach, ktre nas
nieprzyjemnie zaskoczyy.
Ludzie, ktrzy stawiaj sobie cele i zwykle je osigaj, s mniej zawiedzeni, jeli co im si nie
uda. Cige niepowodzenia mog jednak wywoa stan chronicznego rozczarowania, czego skutkiem
jest oczywicie negatywne mylenie.
Kiedy twoje podstawowe potrzeby yciowe zostan zaspokojone, atwiej bdzie znie
niespenione oczekiwania. Kady bowiem ma potrzeb dawania i brania mioci, kady tskni do
normalnej, kochajcej si rodziny. Potrzebujemy akceptacji, dlatego najpierw sami musimy zbudowa
swj pozytywny obraz. eby to osign, potrzebujemy zaufania do siebie i wiary we wasne siy.
Stawiajmy wic sobie cigle nowe cele, czy to duchowe, czy materialne. Kiedy osigniemy je, nasze
zdrowie psychiczne (i najprawdopodobniej fizyczne) ulegnie poprawie.
Wyrzuty sumienia
Nie ma czowieka, ktry nie miaby jakich saboci i wad. Nikt nie jest od nich wolny. W kadym
tkwi ze instynkty, ktre na skutek istnienia spoecznego tabu zostaj zepchnite w podwiadomo.
Czasem opanowuj nas myli, ktrych si wstydzimy, a mimo to ulegamy im i robimy co, czego
potem aujemy. Jest to jednak cz natury czowieka. Na szczcie prawie u kadego sumienie
spenia rol hamulca. Inaczej wiat byby jeszcze gorszy.
Powinnimy z naszych zych zachowa i myli zawsze wyciga odpowiednie wnioski na
przyszo. Nie wolno i nie warto drugi raz robi tego, co powoduje potem wyrzuty sumienia. Zbytnie
zajmowanie si przeszoci i nadmierne wyrzuty sumienia jest rwnie szkodliwe. wiadomo winy
i wstyd mog nas zbyt duo kosztowa, poniewa doprowadzaj do wymierzania sobie samemu kary
albo do powstawania zaburze emocjonalnych.
Sprawy pci s naturalnie gwnym rdem wyrzutw sumienia, o czym zreszt bdziesz mg
jeszcze w tej ksice przeczyta. Lki wynikajce z tego rodzaju psychicznych obcie prowadz do
nerwowych napi. Wyraaj si one, na przykad, w obgryzaniu paznokci, uczuciu niepokoju, paleniu
papierosw, naduywaniu alkoholu i wielu innych symptomach.
Zamartwianie si
Przesadne martwienie si to odruch warunkowy, nieprzyjemny zwaszcza dla otoczenia. Kady
czowiek czasem martwi si o innych. S sytuacje, choby w wypadku choroby bliskiej osoby, w
ktrych taka reakcja jest cakowicie zrozumiaa. Jednak cige zamartwianie si o innych nie jest
normalne. Czowiek, ktry wszystko widzi w czarnych barwach, zawsze wynajdzie sobie co, czym
mgby si martwi. Niewane, e wanie rozwiza jaki problem. Nigdy jednak si nie przyzna do
swojej przypadoci. Martwi si, poniewa sprawia mu to przyjemno. W takich przypadkach chodzi
o masochistyczne wymierzanie sobie kary.
Czy istniej inne przyczyny takiego nieustannego martwienia si? Pewn rol odgrywa moe
identyfikacja, jeli do takiego zachowania skonne jest rwnie ktre z rodzicw. Przyzwyczajenie
przechodzi na dziecko, ktre niewiadomie dy do utosamienia si z ojcem lub matk. Najczciej,
cho nie zawsze, identyfikujemy si z matk. Rwnie dobrze moe by to ojciec lub kto z rodziny.
Pesymizm prowadzi najczciej do napicia nerwowego, ktre z kolei powoduje zmartwienia. Tak
powstaje zamknite koo. Kto, kto cierpi na chroniczn i przesadn skonno do wynajdywania sobie
trosk, powinien zdecydowanie uwolni si od tego przyzwyczajenia, szczeglnie gdy jest ono
spowodowane potrzeb karania wasnej osoby. Musi te uwiadomi sobie, e naladuje czyj sposb
zachowania. Tylko wtedy uda mu si zwalczy skonno do identyfikacji.
Knight Dunbar, ogromny autorytet w dziedzinie przyzwyczaje i ich powstawania, proponuje inn
metod ich usuwania. Wyjania, e walka ze sob na si nie zdaje egzaminu i wywiera wrcz
odwrotny skutek nasila przyzwyczajenia. Proponowa on, aby wyobrazi sobie w duchu pozytywny
kocowy rezultat (forma sugestii). Kiedy raz uda si zrezygnowa z przyzwyczajenia, z czasem kada
nastpna prba bdzie atwiejsza, a w kocu zapomnimy, e kiedy w ogle mielimy taki problem.
Natomiast kto, kto stale martwi si o innych, powinien wyobrazi sobie przyszo w czarnych
barwach i wiadomie pogry si w smutku. Jeli dotyczy to ciebie, sprbuj powtarza sobie w duchu
nastpujce myli: "Teraz musz martwi si za wszystkich. Wanie teraz bardzo si martwi. Zaraz

stanie si co strasznego!" Zapewne szybko wyda ci si to mieszne. Pewien zamartwiajcy si stale

pacjent, na moj uwag, e powinien stara si stosowa t metod, krzykn poirytowany: "Przecie
prbowaem, ale nie jestem w stanie si nie martwi!" Jest to mylenie negatywne, poniewa chcia on
przez to powiedzie, e nie moe si przesta martwi. "Nie mog" oznacza "nie chc". Musisz
koniecznie o tym pamita, jeli znowu owadnie tob pesymizm. W niektrych przypadkach takie
nastawienie zwizane jest z jak skrywan obaw albo stanowi zaspokojenie potrzeby wymierzenia
sobie kary.
Zazdro i zawi
Chodzi tu o pokrewne uczucia, powstajce z niepewnoci i poczucia niszej wartoci. Kto, kto
przyjmuje mio ze spokojem i ma pene zaufanie do swojego partnera, nigdy nie bdzie zazdrosny, z
wyjtkiem sytuacji, kiedy zdrada jest oczywista. Zazdro ma swoje korzenie w braku pewnoci siebie
i poczuciu maej wartoci. Uczucie to przyjmuje rne formy, przy czym zazdro o sukcesy innych
jest czym jeszcze innym. W takim wypadku uczucie to koncentruje si na konkurencie i jest
cakowicie zrozumiae. Jednak ujawnianie zazdroci byoby powanym bdem. Jedyne, co mona w
takim wypadku zrobi, to pogodzi si z porak. Metoda powiedzenia sobie "No to co?" pozwoli nam
osign wewntrzny spokj.
Zazdro czsto moe przybiera jednak formy niewspmierne do sytuacji. Chodzi o strach i
nerwowe oczekiwanie. Czowiek zazdrosny boi si, e pojawi si kto, kto usunie go z zajmowanego
miejsca. Cigle obawia si jakiego konkurenta, o ktrym nawet jeszcze nic nie wie. Tutaj du rol
odgrywa brak zaufania, bez ktrego trudno oczekiwa szczcia i spenienia, nie tylko w yciu
zawodowym, ale i osobistym.
Skrajna zazdro ma charakter paranoidalny, jak w opisanym wczeniej przypadku mczyzny,
ktry prbowa sprawdzi za pomoc seansu hipnotycznego, czy ona jest mu naprawd wierna.
Podoem zawici wobec konkurenta i rywala jest rwnie brak pewnoci siebie i niska samoocena.
W gr wchodzi na przykad zawi wobec kolegi z pracy albo posiadacza przedmiotu, o ktrym
marzymy, bd te nosiciela cechy przez nas podanej.
Odprenie
Najczciej napicie nerwowe idzie w parze z brakiem moliwoci odpoczynku. Waciwie wielu
ludziom nie udaje si zrelaksowa. Nie wiedz po prostu, jak si to robi. Stae napicie, zarwno
psychiczne, jak i fizyczne, jest bardzo szkodliwe. Jest jedn z gwnych przyczyn chorb
psychosomatycznych. Odpoczynek uwalnia nas, przynajmniej na jaki czas, od przecienia
nerwowego. Za pomoc kilku wicze mona pozby si utrzymujcego si napicia lub znacznie je
zagodzi.
Sztuce odpoczynku powicono wiele ksiek. Jedn z najbardziej znanych jest You Must Relax
Jacobsona (Whittlesey House, New York), ktry nazwa swoj technik "odpoczynkiem
progresywnym". Niestety, potrzeba wielu tygodni, aby si jej nauczy.
Oprcz tej metody odprenia istnieje wiele duo atwiejszych sposobw. Wystarczy je
przewiczy trzy, cztery razy. Na przykad prawie cakowicie zapomniana ju dzisiaj technika zostaa
opisana w ksice Fredericka Pierce'a Mobilizing the Mid-Brain. Jest to bardzo cenna pozycja z cyklu
ksiek "psychologia na co dzie". Wydana zostaa w 1924 roku i mona jej szuka jedynie w
antykwariatach. Pierce nazwa swoje odprajce wiczenie "decubitus". Polega ono na zastosowaniu
zasady, ktr odkry podczas gry w krgle. Kiedy zmczy si, odoy kul. Jego uwag zajo w tym
czasie co zupenie innego, nie zwizanego w ogle z gr. Po chwili chcia ponownie podnie kul,
ale palce wysuny mu si z dziurek. Zmczone minie cakowicie odpoczy i nie byy nastawione
na wysiek. Gdy natomiast sprbowa potem wiadomie odpry rami, minie nie byy wcale tak
rozlunione, jak si spodziewa. Podczas kolejnych prb rozpoczcia gry postpowa wedug odkrytej
przez siebie zasady: jeli jaka grupa mini jest zmczona, to najlepiej odpocznie, kiedy odwrcimy
od niej uwag, koncentrujc si na czym innym.
W trakcie odpoczynku
eby cakowicie si odpry za pomoc tej metody, najlepiej przyj pozycj lec. Technik t
mona oczywicie stosowa take na siedzco, ale wtedy odpoczynek nie bdzie cakowity.

Mona przeprowadzi a sze wicze. Na pocztek usid, najlepiej na ku, eby po

wykonaniu wiczenia natychmiast mg si pooy. Teraz zamknij oczy i postaraj si rozluni
minie karku i plecw. Kr gow zgodnie z ruchem wskazwek zegara i prbuj coraz bardziej
rozlunia minie. Te same ruchy powtrz cztery razy w kierunku przeciwnym. W momencie kiedy
zakoczysz wiczenie, po si i podnie praw stop na wysoko mniej wicej 40 cm. Napnij
minie tak mocno, aby noga bya cakowicie sztywna i szybciej si zmczya. Kiedy trzymasz nog w
grze, zacznij przebiega w mylach ruch mini od palcw po biodra. Podczas tych wicze oczy
powinny by zamknite. Wyobraajc sobie minie nogi, odwrcie uwag od mini ramion i karku
i w ten sposb pozwolie rozpry si tym partiom mini. Trzymaj nog wysoko dotd, a
cakowicie si zmczy i poczujesz niewygod tej sytuacji. Moesz to odczu po trzech, czterech
minutach. Kiedy noga bdzie ju cakowicie zmczona, nie pozwl, by wrcia na miejsce powoli
zrb to gwatownie, rozluniajc uprzednio wszystkie minie. Czasami swobodne opuszczanie trzeba
przewiczy wczeniej.
Kiedy prawa noga opadnie na ko, wykonaj to samo wiczenie z lew nog. Napnij j i
jednoczenie analizuj w mylach przebieg pracy jej mini od palcw po biodra. W zalenoci od tego,
jak dugo potrwa, zanim poczujesz zmczenie mini, musisz proces ten powtrzy w mylach jeszcze
trzy, cztery razy. Potem opu nog. Jednoczenie powiniene podnie praw rk wyprostowan do
przodu, niczym w faszystowskim pozdrowieniu, i zacisn do w pi. Teraz bardzo mocno napnij
minie, aby szybciej si zmczyy. Znowu postaraj si przeledzi w mylach przebieg pracy mini,
od koniuszkw palcw do ramion. wiczenie to powiniene powtarza tak dugo, a rka si zmczy.
Poniewa ramiona s lejsze ni nogi, bdzie to trwao duej. Zarwno nog, jak i rk powiniene
opuci gwatownie, cakowicie rozlunione. Takie samo wiczenie powtrz z lew rk. Pamitaj, e
podczas opadania prawej rki musisz skierowa myli gdzie indziej. Kiedy rka opada, odwr od
tego myli patrz z zamknitymi oczami w sufit i wyobra sobie koo. Pomyl, e ma 1, 5 m rednicy.
Teraz w mylach przesuwaj po nim wzrokiem, zgodnie z ruchem wskazwek zegara. To samo
wiczenie powtrz powoli, lecz tym razem niech oczy poruszaj si w kierunku przeciwnym.
Wreszcie wyobra sobie zamiast koa czworokt o boku okoo 1, 5 m. Przesu po nim oczami zgodnie
z ruchem wskazwek zegara cztery razy, a potem powtrz to w kierunku przeciwnym.
Jest to ostatnie z szeciu wicze. Pole przez chwil i rozkoszuj si cakowitym odpoczynkiem,
ktry osigne. Zamknij oczy i pomyl o czym miym. Po trzech lub czterech wiczeniach bdziesz
doskonale potrafi posugiwa si t technik. Poczujesz si zaskoczony, e tak atwo i szybko umiesz
si odpry.
Praktyczne zastosowanie metody odprenia
Stosowanie tej metody moesz ograniczy potem do sytuacji, w ktrych odczuwasz silne napicie.
Teraz staraj si odpra w cigu dnia jak najczciej, a szybko osigniesz zadowalajce efekty.
Naturalnie, na pewne sytuacje nadal bdziesz reagowa nerwowo, ale napicie nie bdzie si
utrzymywao stale. Pomidzy poszczeglnymi stanami zdenerwowania bd okresy cakowitego
rozlunienia. Nie bd niepokoiy ci adne ze myli. Odczujesz znaczn popraw samopoczucia.
Pamitaj te, e czowiek, ktry potrafi si relaksowa, atwiej ulega autohipnozie.
Opisana tu technika odbiega nieco od wicze proponowanych przez Pierce'a, ktry zamiast
ruchw energicznych zaleca bardzo powolne opuszczanie ng i rk. Jednak moje dowiadczenie
dowodzi, e technika odprania jest bardziej skuteczna. Powiniene zadecydowa sam, ktra z metod
bardziej ci odpowiada.
Gbokie oddychanie odpra
Gbokie oddychanie jest kolejn technik relaksacyjn. Fanatycy zdrowego ycia podkrelaj jej
warto, ale rzadko kto zadaje sobie trud jej stosowania. Metoda ta moe by uywana w poczeniu z
technik odpoczynku Pierce'a; w pozycji siedzcej trzeba koniecznie wykona najpierw kilka wicze
oddechowych.
Dla zwolennikw jogi wiczenia oddechowe maj ogromne znaczenie. Przypisuje si im
decydujc rol w utrzymaniu zdrowia. Ten rodzaj wicze liczy dwa tysice lat, a moe i wicej.
Wykonanie wielu wicze jogi jest trudne, niektre mog by dla niedowiadczonych nawet
niebezpieczne. Pocztkujcy powinni wykonywa je tylko pod kierunkiem specjalisty. Jest jednak

jedno proste wiczenie, niezwykle skuteczne i cakowicie bezpieczne, lecz naley je waciwie
wykona. Nazwano je "cztery-osiem -cztery".
Sta prosto; pier wypnij do przodu, ramiona cignij do tyu. Musisz by cakowicie rozluniony.
Lewa rka powinna zwisa wzdu tuowia albo dotyka swobodnie kolana (prawa, jeli jeste
leworczny). Podnie teraz rk wolno w kierunku twarzy, palce s zczone, ale kciuk odstaje od
doni. Nacinij kciukiem lew dziurk nosa, zamykajc kana oddechowy. Sprbuj oddycha gboko
przez praw dziurk. wiczenie powinno trwa okoo czterech sekund. Moesz mierzy czas, liczc
powoli: 21-22-23-24. Przez nastpn sekund wstrzymaj oddech. Odkryj lew dziurk i palcem
wskazujcym zamknij praw dziurk. Przez osiem sekund wstrzymaj oddech, potem przez cztery
sekundy wydychaj powietrze lew dziurk, powoli i gboko, za kadym razem oprniajc
cakowicie puca. Prawa dziurka jest cay czas zamknita przez kciuk. Teraz zmie rce, zamknij lew
dziurk i odkryj praw. Znowu wstrzymaj oddech przez osiem sekund, po czym gboko oddychaj
przez cztery sekundy dziurk praw. Na tym zakocz cae wiczenie.
Pocztkowo powiniene wykonywa cztery takie cykle. Najlepiej, jeli wykonasz je tu po
przebudzeniu si albo przed pjciem spa. Nawet jeli znajdziesz czas tylko raz dziennie, to i tak
wiczenie bdzie miao dobroczynny skutek. Kiedy wykonasz ju par wicze, powiniene
zwikszy liczb cykli do szeciu. Pniej moesz sprbowa wykonywa osiem cykli. Gdyby
zakrcio ci si w gowie, natychmiast zwolnij tempo.
Joga i twoje zdrowie
Ta technika oddechowa wypeni tlenem twoje puca i je oczyci. wiczenie spowoduje dobre
samopoczucie. Bdziesz odprony i silniejszy. Rezultat wart jest wysiku i powiconego czasu.
Kilku pacjentw powiedziao mi, e po zakoczeniu tego wiczenia nie odczuwao w ogle przez
pewien czas stanw lkowych. Moim zdaniem, technika ta skutkuje w leczeniu wielu chorb
psychosomatycznych, takich jak astma czy bronchit. Jednak astmatyk w zaawansowanym stadium
choroby nie powinien przeprowadza tego wiczenia, a ju zwaszcza podczas atakw kaszlu.
Termin "prana", uywany przez osoby regularnie uprawiajce jog, oznacza witalno lub
pierwotn si, ktrej zapasy gromadzone s w tkankach i pucach dziki temu wiczeniu. Tlen jest
czci prany. Mwi si, e prana ma oywia system nerwowy, ciao i wszystkie zmysy.
Joga uczy rwnie metody leczenia opartej na gbokiej koncentracji, co wymaga jednak wielu
wicze. czy si ona z autosugesti i prac nad oddechem. Trening powinien trwa do momentu
zmczenia. wiczenia jogi najlepiej wykonywa na powietrzu w soneczny dzie albo te podczas
kpieli.
PODSUMOWANIE
Gbsze zrozumienie zaburze emocjonalnych i zmiana nastawienia do samego siebie dadz ci
wyrane korzyci. Chodzi o to, aby przeprowadzi zmiany, jakich pragniesz, a potem je utrzyma.
Pomocne w tym bd autohipnoza i autosugestia.
wiczenia przeprowadzone podczas autohipnozy przynios odprenie. Jeli komu z trudem
przychodzi odpoczynek, powinien stosowa metod Pierce'a, ktra pomoe osign gbsze stadium
hipnozy. Metoda odprenia stosowana jest wtedy, gdy chcemy podda si hipnozie. Niektrzy
wiczcy twierdz, e po zakoczeniu wicze osigaj stan spontanicznej hipnozy. Dziaanie
hipnotyczne wzmocni si, gdy towarzyszy mu bdzie sugestia.
Uprawiajc raz albo dwa razy dziennie wiczenia oddechowe jogi, szybko zauwaysz
zdecydowany przypyw energii yciowej i odczujesz znaczn popraw samopoczucia. Warto zatem
przeznaczy na to co dzie nieco czasu.
Przezwycienie kompleksu niszoci i kompleksu biedy
Niewielu jest ludzi zupenie wolnych od poczucia niszej wartoci. Jestemy zaskoczeni, kiedy
dowiadujemy si, jak wiele osb wok nas uwaa si za mniej wartociowych od innych. Trzeba
przyzna, e to zadziwiajcy problem. Jeli i ty cierpisz z tego powodu, koniecznie musisz zada sobie
troch trudu, aby wyzwoli si z tego uczucia. Kompleks ten polega na odruchach warunkowych,

prowadzcych do bdnej samooceny, co niesie ze sob wiele problemw. Czsto przeszkadza to nam
na przykad zabra si do czego, co powinnimy zrobi.
Dr Maltz w Psychocybernetyce kadzie szczeglny nacisk na to, jaki obraz samego siebie ma kady
z nas. Poprawa samooceny likwiduje, jego zdaniem, problemy emocjonalne.
Dr Rolf Alexander w Creative Realism (Pageant Press, New York), opisujc "faszyw
osobowo", mwi niemal to samo. Poznanie prawdziwej usuwa wiele problemw. Dokonanie
prawidowej samooceny moe sprawi, e zrobisz ogromny krok naprzd. Jeste tym, za kogo si
uwaasz, a twoja podwiadomo przerabia myli, ktre na swj temat "produkujesz". Jeli oczekujesz
jakiego niepowodzenia lub wtpisz w swj sukces, dobrze znana ci zasada odwrotnego dziaania
spowoduje niepowodzenie. Najwaniejsze, aby sam na siebie patrzy yczliwym okiem.
Staroytni gosili: "Poznaj samego siebie", "Wiedza jest si", a maksymy te po dzi dzie nie
straciy nic z prawdy.
Czy masz jakie problemy psychiczne?
Kompleks niszoci spowodowany jest czsto niezadowoleniem z wygldu zewntrznego. Dr
Maltz by lekarzem specjalizujcym si w chirurgii plastycznej. Podkrela znaczenie
powierzchownoci czowieka, twierdzc, e brzydka twarz i wszelkiego rodzaju defekty urody mog
sta si przyczyn kompleksw. Opisa on wiele przypadkw, kiedy to usunicie niedoskonaoci
natury spowodowao pozytywne zmiany w psychice.
Deformacja fizyczna (np. zajcza warga) moe doprowadzi do poczucia poniania i upokarzania
przez innych. Wrodzona wada fizyczna jest czsto przyczyn poczucia niepewnoci i kompleksu
niszoci. Dotyka to te osb, ktre zostay oszpecone na skutek wypadku.
Niedoskonaoci wygldu pozbawiaj cakowicie, albo czciowo, poczucia wasnej wartoci. Do
tego mog dochodzi kopoty ze suchem, saby wzrok, wady wymowy, nadwaga, niski wzrost itd.
Jeli niedoskonaoci, takie jak np. nadwaga, maj podoe psychologiczne, atwo mona si ich
pozby. Jeli jednak powstay one wskutek zdarze, na ktre nie mona ju nic poradzi, osobowo
pacjenta jest powanie zagroona. W takim wypadku trzeba skorygowa negatywn samoocen i
zmieni poczucie mniejszej wartoci. Jeli czowiek nauczy si dawa innym mio i aprobowa
siebie, zdobdzie niebawem sympati otoczenia.
Nie zapominaj, e inni oceniaj nas tak, jak my oceniamy siebie. Nie martw si swoimi
niedoskonaociami, a wtedy inni pozostan wobec nich rwnie obojtni. Osoba niska powinna
uwiadomi sobie, e warto czowieka nie wyraa si tym, ile mierzy wzrostu, a wtedy wzrost
przestanie by istotny. Oprcz tego trzeba wiedzie, e na te braki, o ktrych my wiemy, ludzie na
og nie zwracaj uwagi.
Kady czowiek ma instynktown potrzeb bycia docenionym i kochanym. Kto, kto jest pikny i
pocigajcy i trwa w samouwielbieniu, nie potrafi ju obdarza innych mioci. Jeli umiesz obdarza
mioci, potrafisz te doceni innych ludzi. Dziki temu stajesz si kim, kto przyciga innych, bez
wzgldu na to, jak wygldasz.
George Sand, synna francuska pisarka, miaa tak fascynujc osobowo, e modzi mczyni
kochali si w niej, gdy miaa ju szedziesit, a nawet siedemdziesit lat. Nie wszyscy wiedz, e
miaa "kosk twarz" i mona byo o niej powiedzie wszystko, tylko nie to, e jest pikna.
Emanowaa jednak ciepem i dobroci. Rzadko kto wie te, e sparaliowany od dziecistwa
prezydent Roosevelt nie by w stanie chodzi, jednak mia tak niezwyk osobowo, e by
powszechnie kochany. Rwnie Helen Keller, od urodzenia niewidoma, wzniosa si ponad smutny
los. Jest ona kolejnym przykadem, e czowiek w najgorszych okolicznociach moe prowadzi
satysfakcjonujce ycie. Najwaniejsze to mie waciwe nastawienie i szacunek do siebie samego.
eby poprawi samoocen, warto zastosowa sugestie i przeprowadzi autohipnoz.
Defekt wygldu zewntrznego nie powinien by rdem zmartwie
Jeden z moich przyjaci by wspaniaym zawodowym pywakiem. Pewnego dnia, gdy by na
polowaniu, potkn si o swj sztucer i upad. Bro odbezpieczya si i odstrzelia mu do w

nadgarstku. Mczyzna przey tak silny wstrzs psychiczny, e nawet rok po wypadku nie by w
stanie pywa w obecnoci ludzi. Sdzi, e wszyscy bd zwraca uwag na amputowan do.
Pewnego razu wybralimy si razem nad Pacyfik. Bylimy wanie na wspaniaej play. Staraem
si mu wyjani, e odczuwanie wstydu z powodu kalectwa jest czym absurdalnym, tym bardziej e
powstao ono wskutek nieszczliwego wypadku. Zwrciem uwag, e dzi mgby pywa tak samo
dobrze jak rok temu i e nikt nie zwrciby na niego szczeglnej uwagi. W oczy rzucao si przede
wszystkim jego wspaniae, wysportowane ciao. Nie wiadomo wic, dlaczego pozbawia si
przyjemnoci pywania. Przyszed najwyszy czas, eby zacz patrze na siebie inaczej, i wanie to
staraem si mu usilnie wytumaczy. Uwanie przysuchiwa si temu, co mwiem. W pewnym
momencie zamia si i powiedzia: "Jaki byem gupi. Chodmy do wody!" Odtd zacz znowu
pywa.
Waciwa sugestia pomaga uzyska doskona figur
Przed laty u kobiet modne byy mae piersi. Duy biust sznurowano gorsetem, eby tylko nie rzuca
si w oczy. Dzisiaj jest odwrotnie. Wiele dziewczt i kobiet chce mie wygld Sophii Loren, a jeli
natura nie obdarzya ich hojnie, bolenie ten fakt przeywaj. Tymczasem przemys gorseciarski
kwitnie: szyte s odpowiednie biustonosze, mona kupi wkadki do biustonoszy, a poza tym mona
przeprowadzi operacj plastyczn. Wszystko po to, aby zwabi pe msk. W powikszaniu biustu
wyspecjalizowao si bardzo wielu chirurgw. Potrafi wszczepi pod skr tworzywo i nada
piersiom dany rozmiar. Jednak s i tacy lekarze, ktrzy nie wykonuj tego typu operacji, poniewa
s przekonani o ich szkodliwym wpywie na zdrowie kobiety. Jednak pe pikna szturmuje gabinety,
w ktrych mona tak usug wykona. Tymczasem wiele kobiet mogoby to osign wasnymi
siami, bez interwencji lekarza. Znane s przypadki, kiedy rozmiar biustu zwiksza si przez
hipnotyczn sugesti. Z tym problemem byo u mnie a siedem kobiet. Sze z nich stwierdzio po
pewnym czasie wzrost obwodu piersi o trzy, cztery centymetry. Nie musz pisa, jak bardzo byy z
tego powodu szczliwe. Cel osigny przez stosowanie sugestii poczonej z tworzeniem
wewntrznych obrazw. Pacjentkom zalecaem, aby przed zaniciem, zamknwszy oczy, wyobraay
sobie rozmiar biustu, jaki chciayby mie.
Zanim dziewczynka zacznie dojrzewa, nie ma wydatnych piersi. Zaczynaj one rosn dopiero w
okresie dojrzewania. Czasem jednak ich wzrost ustaje, zanim osiga zadowalajc wielko.
Dowiedziono, e podwiadomo moe ponownie wywoa proces wzrostu, dokadnie tak jak na
pocztku okresu dojrzewania. Obwd piersi wzrasta wtedy okoo czterech centymetrw. Towarzyszy
temu praca gruczow dokrewnych, a poza tym procesy psychologiczne, ktre mona samemu
wznowi. Czy jest to prawda, nie potrafi stwierdzi, ale biorc pod uwag powikszenie piersi,
rzeczywicie moe tak by.
Dziewczynka, ktra nie chciaa by kobiet
Kiedy pewna dziewczynka nie chciaa by kobiet. Pragna by mczyzn. W tym samym
czasie zgosio si sze innych dziewczyn z tym samym problemem. Wszystkie odczuway niech
do swojej pci. Prbowano zmieni to nastawienie. Czy si udao, nie wiem. Teoretycznie jest
moliwe, e podwiadomo dziecka, ktre nie chce by dziewczynk, zahamuje wzrost piersi. S to
jednak tylko przypuszczenia.
Ginekolog dr Cheek stwierdzi, e odrzucenie kobiecoci wywouje niepodno, czste poronienia,
problemy z miesiczkowaniem i inne, szkodliwe dla organizmu zmiany. Naturalnie wie si to z
wyobraeniem na temat siebie samego. Wedug dowiadcze dr. Cheeka, zmiana postawy wobec
siebie samej pomoga wielu jego pacjentkom pozby si dolegliwoci.
Czsto przyczyn braku akceptacji wasnej pci s wspomnienia z dziecistwa. Dziewczynka
moga usysze od rodzicw, e woleliby mie syna. Mogo si rwnie zdarzy, e brat by przez
matk i ojca lepiej traktowany. Powstaa w niej potrzeba bycia chopcem, poniewa chciaa by
akceptowana przez rodzicw tak samo jak brat. Inn przyczyn, szczeglnie u dorosych kobiet, jest
zazdroszczenie mczyznom ich lepszej pozycji spoecznej i wyszych zarobkw. Jednak lepiej
podda si hipnotycznej sugestii ni od razu decydowa na niebezpieczn operacj usunicia piersi.

Moje pacjentki, chcc sobie pomc, decydoway si na autosugesti. Najlepiej podda si

autohipnozie, ktra jest cakowicie bezpieczna. Jestem przekonany, e autohipnoza daje namacalne
korzyci, w dosownym znaczeniu tego sowa. Jeli ktra kobieta ma problem z powodu zbyt maych
piersi, moe sprbowa przeprowadzi taki eksperyment. Moje pacjentki, midzy 22 a 30 rokiem
ycia, ju go wyprboway.
Nie wiadomo, czy jaka cz ciaa jest podatna na sugesti. Hipnoza nie jest czarodziejsk
rdk i nie moe sprawi cudw, ale prba z pewnoci nie zaszkodzi. Jednak nie jest moliwe,
eby dziki hipnozie zlikwidowa takie niedoskonaoci natury, jak na przykad grube nogi.
Jak powstaje w dziecistwie kompleks niszoci
Taki kompleks rodzi si w pierwszych latach ycia. W wielu wypadkach rodzice oczekuj zbyt
wiele od swoich dzieci i karc je, kiedy nie speniaj ich oczekiwa. Dziecko musi sprosta
wymaganiom ojca i matki, a najlepiej, eby byo geniuszem. Ze strachu przed rozczarowaniem
rodzicw dziecko zaczyna odczuwa strach przed zajmowaniem si czymkolwiek. Boi si
krytycznych uwag, ktre tak czsto syszy. W rezultacie odchodzi mu ochota na robienie wielu
ciekawych i rozwijajcych rzeczy.
Rwnie zbyt troskliwi rodzice mog zaszkodzi swemu dziecku. Z mioci pomagaj mu we
wszystkim, nie pozwalajc uczy si na wasnych bdach. Odbieraj dziecku moliwo
samodzielnego rozwizywania problemw, dlatego nie moe ono nauczy si przy nich
samodzielnoci. Sam jestem ojcem i wiem, e czsto prbowaem "pomc" memu synowi i e ciko
przychodzio mi potem wycofywanie si ze zbytniej ingerencji. Uwiadamiaem sobie moj
niewaciw postaw, kiedy syn prosi: "Pozwl mi to zrobi samemu, tatusiu!"
Alkoholicy byli w dziecistwie rozpieszczani. Wszystko robiy za nich zbyt troskliwe mamy i
nadopiekuczy ojcowie. Nigdy nie uczyli si dziaa samodzielnie. Kiedy w dorosym yciu znaleli
si w trudnej sytuacji, byli bezradni. Niemono rozwizywania problemw znalaza ujcie w piciu
alkoholu.
Take modsze dziecko ma skonno, by rozwin w sobie kompleks niszoci, zwaszcza gdy ma
starsze rodzestwo tej samej pci. Konkurujc ze starszym bratem, modszy rzadko kiedy odniesie
sukces. Jeli jednak w odpowiedni sposb zachci si go i wyjani, e nikt nie oczekuje od niego a
tyle, ile od starszego brata, chopiec, zrozumiawszy to, nie straci wiary w swoje siy. Bardzo niewielu
rodzicw potrafi dobrze wychowa dzieci, poniewa zbyt sabo znaj psychologi dziecka. Mwi si,
e rodzice, tak jak saperzy, bd popeniaj tylko raz. I co w tym musi by.
Uwagi rzucane od niechcenia przez rodzicw mog zakorzeni si w podwiadomoci dzieci i
spenia pniej rol pohipnotycznej sugestii. Kiedy dziecko jest karcone sowami: "Jeste zym
chopcem!", brzmi to zupenie niewinnie, wywiera jednak ogromnie negatywny wpyw. Czste
powtarzanie takich sw moe doprowadzi do tego, e dziecko w nie uwierzy i rzeczywicie bdzie
postpowa le. Jest to kwestia niewaciwego wychowania, a nie tego, e czowiek jest zy od
urodzenia.
Podczas mojej praktyki czsto stwierdzaem, e doroli, ktrzy mieli kopoty ze sob, syszeli w
dziecistwie: "Jeste niczym", "Z ciebie i tak nic nie wyronie", "Zawsze robisz odwrotnie, ni ci si
mwi", "Jeste gupi".
Skuteczne leczenie rzadkiego przypadku natrctwa
Wanie takie stwierdzenia odegray ogromn rol w przypadku pewnego modego mczyzny.
Przyszed do mnie cakowicie zrezygnowany. Powiedzia, e potrzebuje koniecznie pomocy
psychiatry. Odwiedzi ju przedtem piciu neurologw. Mwi: "Zawsze czuj przymus robienia
odwrotnie tego, co mi si poleca, szczeglnie gdy zadania maj form rozkazu. Na szczcie
odziedziczyem majtek i nie potrzebuj pracowa. Nie mog uwierzy, e mgbym w jakiej pracy
duej zagrza miejsce. Psychiatrzy spisywali histori mojej choroby i zwykle mwili: "Prosz przyj
w przyszym tygodniu" albo co podobnego. A ja nie mog ju tego wytrzyma! To jest nie do
zniesienia! Co powinienem zrobi? Czy pan moe mnie wyleczy z tego przez hipnoz?"
Od razu powiedziaem temu modemu czowiekowi, e tego jeszcze nie wiem, ale zobacz, co si
da zrobi. Miaem trudnoci z zahipnotyzowaniem go. Zastosowaem wic zasad odwrotnego

dziaania. Mwiem: "Jak mam pana zahipnotyzowa? To jest niemoliwe. Prosz wyobrazi sobie, e
pana powieki s cikie i zaraz si zamkn. Widz, e wci s lekkie i nie opadaj. Oczy ma pan
nadal otwarte. Zamiast si odpry, jak wymaga tego hipnoza, staje si pan coraz bardziej spity.
Zamiast poczu rozlunienie, z minuty na minut staje si pan coraz bardziej przytomny i wiadomy
sytuacji". W ten sposb staraem si wyegzekwowa przeciwiestwo tego, co mwiem. Wreszcie po
kilku chwilach udao mi si wprowadzi mojego pacjenta w stan gbokiej hipnozy. Teraz mogem
nareszcie pozna powody jego negatywnego zachowania. Do tego stanu doprowadzi go pobudliwy i
apodyktyczny ojciec, nie szczdzcy synowi kar. By to klucz do caej sytuacji, chocia byy te inne
przyczyny. Mj pacjent musia jednak poszuka sobie innego psychologa, poniewa jego choroba nie
leaa w moich kompetencjach.
Podobne reakcje wystpuj czsto, cho nie zawsze w tak prostej formie. Dr Clark Hull z Yale
przeprowadzi wiele naukowych hipnotycznych eksperymentw. eby stwierdzi, czy kto jest
podatny na hipnoz, da, aeby pacjent przewrci si do tyu. Hull stwierdzi, e tylko jeden z
dwudziestu pacjentw przewraca si do przodu.
Kompleks biedy i jego leczenie
Kompleks niszoci wie si cile z kompleksem biedy. Naleaoby zdefiniowa czsto uywany
termin "kompleks", poniewa ludzie na og nie wiedz, o co tak naprawd chodzi. Kompleks to
zesp wyobrae i uczu, emocji, wspomnie i impulsw, ktre wspistniej w podwiadomoci.
Kompleksy niszoci i biedy czsto wystpuj razem i przeszkadzaj w osigniciu jakiegokolwiek
sukcesu. Oto przykad: Philip D. by wspaniaym adwokatem. Mia dobr pozycj w zawodzie i
doskonale prosperujc kancelari. Istniay wic warunki, aby dobrze zarabia. Do niedawna jednak
zarabia zaledwie kilka tysicy dolarw rocznie. Problem tkwi w tym, e gdy chodzio o jego zarobki,
wci myla o maych sumach. Dostawa wic niskie honoraria, cho normalnie powinien zarabia
duo wicej. Kiedy zaoszczdzi pewnemu stowarzyszeniu ponad sto tysicy dolarw, ale za swoj
prac dosta zaledwie 1500 dolarw. Byo to najwysze honorarium, jakie otrzyma w swojej
dotychczasowej karierze.
Pewnemu psychologowi udao si dowie, e w ten sposb uwidacznia si kompleks bycia
biednym, ktrego przyczyna tkwia jeszcze w dziecistwie. Ju jako chopiec Philip musia bowiem
pracowa na utrzymanie rodziny, roznoszc gazety i podejmujc rne dorywcze prace. Pienidzy i
tak zawsze byo mao. Donasza ubrania starszego brata. Czsto odczuwa gd. Phil by jednak
ambitny. Z finansow pomoc krewnego i dziki wasnej pracy udao mu si dosta na uniwersytet i
skoczy studia prawnicze. Kiedy po latach pozna przyczyn swojego negatywnego nastawienia do
ycia, z atwoci przestawi mylenie na inne tory. Jego dochody wzrosy niemal natychmiast i
wreszcie zyska poczucie wasnej wartoci.
Jak przezwyciy uzalenienie od hazardu
Bardzo szkodliwym neurotycznym objawem, ktry powstaje z kompleksu niszoci, jest trudna
do przezwycienia ch gry ze szczciem. Jaki rozmiar moe osign ta namitno, wiadcz
ogromne sumy, ktre zostawia si na wycigach konnych, w kasynach i topi w grach hazardowych.
Zyski wacicieli kasyn sigaj milionw dolarw. Oczywicie nie ma dokadnych danych, poniewa
wikszo tego typu gier jest nielegalna i nie odprowadza si od nich podatku.
Na caym wiecie s waciciele kasyn, zawodowi hazardzici i oszuci. Graj i wygrywaj. Jednak
nawet jeli kto stwierdzi, e ma akurat marne szans na wygran, ryzykuje i kontynuuje gr pod
wpywem wewntrznego przymusu, mimo e wszystko wskazuje na niepowodzenie.
Granie to choroba nerwicowa, i to najcisza z moliwych, poniewa graczowi grozi finansowa
ruina. Naley jeszcze zauway, e ma on zazwyczaj niewiadom potrzeb przegrywania, dlatego
sam siebie oszukuje. Dobr pass wykorzystuje dopki, dopty nie straci znowu wygranych
pienidzy.
Jeden z moich pacjentw, nielegalny bukmacher, mia pikn on i dwjk wspaniaych dzieci.
Pracowa dla syndykatu, by tam zwykym pionkiem, zarabia tygodniowo okoo tysica dolarw,
ktre jednak przepuszcza do ostatniego centa. Czasem jego rodzina nie miaa co woy do garnka.
Trafi do mnie, poniewa mczya go ta sytuacja. Nie chcia jednak zaprzesta hazardu. Jego ona

bagaa go bezskutecznie, aby skoczy z rozrywk niszczc bliskich i jego samego. Rwnie ja nie
mogem przekona go, e cierpi na podwiadomy przymus, ktry trzeba leczy. By przekonany, e
nastpnym razem wygra.
Pniej widziaem go tylko raz, a wkrtce potem przeczytaem gdzie, e popeni samobjstwo.
ona powiedziaa mi, e poyczy ogromn sum, ktr nastpnie przegra w jakim zakadzie. Bez
wtpienia obawia si konsekwencji.
W przypadku tego rodzaju przymusu gry chodzi przede wszystkim o siln potrzeb kary, ktra
zwykle walczy w nas z potrzeb wygrywania.
Jeli czsto grasz i zazwyczaj przegrywasz, sprbuj zada swojej podwiadomoci pytanie, czy
naleysz do graczy z kategorii przymusowych, czy nie. Potem powiniene pozna przyczyny
wyrzutw sumienia, ktre zmuszaj ci do wymierzania sobie kary. Kiedy autosugestia i autohipnoza
zawiod, dobrze byoby poszuka niezwocznie porady psychologa albo psychiatry. W takim wypadku
chodzi bez wtpienia o nerwic. Samoleczenie moe nie przynie oczekiwanych rezultatw.
Postaw sobie odpowiednie cele
Czsto stwierdzam u moich pacjentw, e nie maj w yciu jasno okrelonych celw.
Prawdopodobnie dotyczy to wikszoci ludzi, poniewa rzeczywicie tylko nieliczni odnosz wielkie
sukcesy. Oczywicie s i tacy, ktrzy osigaj przecitne sukcesy i ciesz si umiarkowanym
szczciem. Jednak eby by naprawd zadowolonym, trzeba koniecznie mie jasno okrelone cele.
Ju sama prba ich osignicia i choby czciowy sukces przynosz satysfakcj.
Istnieje wiele powodw, e nie stawiamy sobie celw, np. lenistwo czy brak ambicji. Istotn rol
odgrywaj tu rwnie lk i rnego rodzaju obawy. Strach przed niepowodzeniem wystpuje u bardzo
wielu ludzi. Czowiek uspokaja si mylc, e jeli nie robi nic, to niczym nie ryzykuje. Jednak
wieczne czekanie na jakie nieszczcie sprawia, e kady postawiony cel staje si z miejsca
bezsensowny.
Pesymista kady cel uwaa za nieosigalny. Po co si wic wysila? Brak celw w yciu mona
wyjani utrat zaufania do siebie samego i kompleksem niszoci.
Kiedy stawiasz sobie mae cele i osigasz je, atwiej potem zrealizujesz due cele. Pomc moe w
tym hobby, ktremu si powicisz. Osignicia na tym polu s wstpem do sukcesw w innych
dziedzinach. Bdzie to pierwszy krok do zmiany nastawienia w kwestii celw. Powiniene
interesowa si czym naprawd powanie i, jeli to moliwe, czym takim, co wymaga wykazania si
szczeglnymi zdolnociami i umiejtnociami.
Moe wybierzesz sobie takie zajcie, ktre za tyle samo godzin pracy da ci wikszy zarobek i
bdzie stawia przed tob wiksze wyzwania. Pozytywne mylenie, zdecydowanie i wysiek zawsze
si po jakim czasie opac.
Jeli nie czujesz si w swojej pracy szczliwy, natychmiast powiniene postawi sobie za cel
zmian stanowiska, a by moe nawet zawodu. Jeli nie jeste zadowolony z tego, co robisz, to mao
prawdopodobne, aby poczu si kiedykolwiek speniony zawodowo. Najwaniejsze to by
szczliwym, a wic te mie dobre zdrowie. Wszystko w yciu sprowadza si wanie do tego
jednego i najwaniejszego celu. Godziwe zarobki maj take swoje znaczenie. Istotn spraw jest
rwnie szczliwe maestwo i udane ycie rodzinne. Do tego trzeba doda satysfakcjonujc prac,
oczywicie nie tylko pod wzgldem finansowym. Mniej wane jest uznanie innych ludzi, ich aprobata
i akceptacja twojego sposobu bycia, co w pewnym sensie zaspokaja instynkty stadne czowieka. Nie
zapominaj te, e sam siebie powiniene polubi otworzy ci to drog do sukcesw we wszystkich
dziedzinach.
Przezwycienie kompleksw niszoci i biedy
Pierwszy krok polega na pokonaniu kompleksu niszoci i dokonaniu dokadnej oceny wasnej
osoby. Napisz, co sam o sobie mylisz i co tak ocen powoduje. Dobrze byoby, eby mia to przed
oczyma, a nie tylko w mylach, poniewa forma pisemna pomaga dokadniej przemyle problemy.
Nikomu nie musisz tego pokazywa. Zniszcz potem te notatki, aby nie wpady w niepodane rce.

Jakie przeycia z okresu dziecistwa przyczyniy si do tego, e taki masz wanie swj obraz? Czy
czue si odrzucony przez rodzicw? Czy bye kiedy przez nich karany za niepowodzenia,
odrzucany z powodu braku sukcesw? Czy twoi rodzice byli zbyt opiekuczy? Jak ksztatuj si twoje
stosunki z rodzestwem, w szczeglnoci ze starszym bratem lub siostr? Czy czue, e nie
dorwnujesz rodzestwu? Wszystkie te czynniki mog spowodowa poczucie mniejszej wartoci.
Nastpnym krokiem w walce z kompleksem niszoci jest analiza samego siebie przez ustalenie
aktyww i pasyww, tak jak to robi ksigowy w przedsibiorstwie. Takie zestawienie wiele ci
uprzytomni. Oprcz wymienionych punktw mona jeszcze doda takie, ktre dotycz tylko nas
samych. Ju sam fakt, e czytasz t ksik, majc na wzgldzie samodoskonalenie, to dowd na to, e
twoje aktywa przewyszaj pasywa. Niemoliwe, aby prawidowo oceni sam siebie pod kadym
wzgldem. Popro wic o to kogo bliskiego lub kogo, kto ci dobrze zna. Bdziesz mg stwierdzi,
w czym on postrzega ci inaczej ni ty sam.
Celem tego wiczenia jest sporzdzenie wasnego realnego wizerunku. Na pewno przesadzasz, jeli
chodzi o saboci, i nie doceniasz wielu swoich zalet. Negatywne mylenie o sobie jest wynikiem
znieksztacenia faktw, jak gdyby patrzy na siebie przez lunet z niewaciwej strony. Podczas
wnikliwego analizowania bilansu poznasz bdy w samoocenie. Autosugestia pomoe ci wiele
zrozumie. Pozwl swojej podwiadomoci skorygowa wasne zachowanie. Powiedz jej, e tak
naprawd jeste dobrym czowiekiem, e masz wiele zalet i umiejtnoci i e w przyszoci zwalczysz
niektre saboci.
Inne moliwoci samooceny pojawi si, kiedy zgbisz przeycia z dziecistwa, ktre mogy
doprowadzi do powstania kompleksw. Za pomoc metody wahadeka i palcw moesz ustali te
przyczyny. Sprbuj t sam drog odkry powody drczcych ci wyrzutw sumienia. Przeanalizuj
swoj przeszo, zwracajc uwag na te zachowania, kiedy, twoim zdaniem, kierowae si zem. Czy
nie chodzio zwykle o bahostki? Czy wyrzuty sumienia s rzeczywicie uzasadnione? Czy nie
byoby lepiej powiedzie sobie, e popenie, co prawda, bd, lecz duo ci to nauczyo i e ju
nigdy wicej tego bdu nie powtrzysz. Jeli to si uda, moesz odkreli swoj przeszo grub
kresk.
Salter w swojej ksice Conditioned Reflex Therapy podaje kilka wicze i rad, ktre pomagaj
przezwyciy kompleks niszoci. Waciwie stosowane, mog zwikszy poczucie pewnoci siebie.
1. Mw gono, co czujesz, daj wyraz swemu podnieceniu. Jeli jeste zy, znajd odpowiedni
sposb wyraenie swoich emocji. Gdy czujesz si zraniony przez kogo, nie chowaj si do rodka, nie
wycofuj, tylko powiedz tej osobie, e ci zrania. Werbalizuj kade swoje uczucie.
2. Sprzeciwiaj si i atakuj. Jeli nie zgadzasz si z kim lub czym, to mw o tym, zamiast milcze
i przytakiwa. Bd jednak uprzejmy i grzeczny. Mw to, co mylisz.
3. Uywaj czsto sowa "ja", akcentuj je dobitnie i podkrelaj: "Myl, e... "
4. Przyjmuj pochway z godnoci. Nigdy nie mw: "Ach, to naprawd drobiazg". Przyznaj, e
rzeczywicie udao ci si to dobrze zrobi. Wicej improwizuj i yj chwil. Nie rb zbyt odlegych
planw.
Salter taki proces rozwoju nazywa "pobudzonym odruchem warunkowym", ktry powinien
przeciwdziaa wszelkim zahamowaniom. Zaleca, aby by agresywnym. Ma to swoje uzasadnienie,
cho ja uwaam, e mona osign wiksze, trwalsze sukcesy dziki zdecydowaniu i poczuciu
pewnoci siebie.
W forsowaniu wasnego zdania bardzo pomaga pokazywanie, e w kadej chwili jest si gotowym
do ataku. Pewno siebie troch trudniej przychodzi czowiekowi niemiaemu, agresja natomiast
czsto spotyka si z niechci i odrzuceniem. Warto jednak zapamita te wskazwki, poniewa
zastosowane we waciwy sposb pomagaj pokona kompleks niszoci, ktry wyraa si w strachu i
wewntrznej niepewnoci. Obawa przed niepowodzeniem, wstyd, brak agresywnoci, wraliwo,
niezdecydowanie, zaleno od czego, skonno do wycofywania si powstaj rwnie z braku
poczucia wasnej wartoci.
Poprawa oceny wasnej osoby pomoe ci przezwyciy negatywne nastawienie do siebie, zmieni
cechy, ktre hamuj dziaania podwiadomoci prowadzce do sukcesu i szczcia. Poszukiwanie

przyjemnoci i szczcia oraz unikanie blu to gwne zadania podwiadomoci. Waciwa ocena
wasnej osoby pozwala szybciej je osign.
Bilans wasnych zalet i wad
eby dokona oceny swojej osobowoci, we owek i notuj odpowiedzi, jakie uzyskasz za
pomoc wahadeka. Pytaj podwiadomo o wszystko, co ci tylko przyjdzie do gowy. Potem
podsumuj odpowiedzi. Prawdopodobnie stwierdzisz, zaskoczony, e w niektrych punktach zostae
inaczej oceniony przez wasn podwiadomo, a inaczej przez siebie. Moesz zada dodatkowe
pytanie: "Czy jestem rzeczywicie leniwy?", "Czy jestem naprawd nieprzyjemny?" "Czy naprawd
jestem nielubiany?" Interesujce bdzie pozna zdanie podwiadomoci na swj temat. Pomaga to
dokona lepszej analizy samego siebie.
Jeli to moliwe, powiniene poprosi rwnie inne osoby, najlepiej zaprzyjanione, o ocen twojej
osobowoci. Stwierdzisz zapewne, e zdanie ludzi, z ktrymi obcujesz na co dzie, rni si troch od
twojego. Kiedy zrobie ju bilans, przeanalizuj pasywa i zastanw si, ktre sabe strony moesz
najszybciej i najatwiej usun. Ju sama wiadomo wad pomoe ci si ich pozby. Dla niektrych
nie jest to adna trudno, ale s i tacy, ktrzy bd musieli stoczy ze sob walk. Tu bdzie
przydatna autosugestia.
Gdy w rok po zakoczeniu programu samoleczenia dokonasz ponownej samooceny, zobaczysz, jak
si zmienie. Przez dwanacie miesicy powinno uda ci si zwalczy niektre wady. Twj nowy
bilans na pewno bdzie si rni od poprzedniego.
PODSUMOWANIE
W przeprowadzeniu programu jest bardzo wane, aby dokona prawidowej samooceny. Jeli twj
wygld zewntrzny nie jest idealny, nie powiniene si tym przejmowa. Odrzu t myl, zapomnij o
tym. Na pewno masz takie zalety i umiejtnoci, ktre mog atwo zrekompensowa niedoskonaoci.
Jeli cierpisz na kompleks niszoci lub brak poczucia wasnej wartoci, to jego rdo odkryjesz,
analizujc przeycia z dziecistwa. Szczegln uwag powiniene zwrci na relacje z rodzicami.
Zastanw si, czy masz jakie cele, ktre chcesz osign. Ma to ogromne znaczenie. By moe
powiniene postawi sobie nowe, dalsze cele. Dobry stan zdrowia i twoje szczcie zale od tego, czy
czujesz si pewnie, czy ycie rodzinne ukada ci si dobrze i czy cieszysz si uznaniem otoczenia.
Jeli to wszystko bdziesz mia i bdzie towarzyszy temu dobre zdrowie, powiniene by bardzo
szczliwy.
Osiganie wyznaczonych sobie celw da ci zdrowie fizycznie i duchowe. Kompleks niszoci
przezwyciysz, gdy nauczy si docenia wasn osob. Przyda ci si w tym zrozumienie przey z
dziecistwa, autosugestia, wiczenia Saltera i pokonywanie wyrzutw sumienia. atwiej osigniesz
poczucie wasnej wartoci, jeli dokonasz oceny siebie za pomoc kwestionariusza. Dobrze by byo,
aby pozwoli oceni si rwnie innym osobom.
BILANS CECH CHARAKTEROLOGICZNYCH, FIZYCZNYCH I INNYCH
Niektre wymienione tutaj cechy s waniejsze ni inne. Po kadym pytaniu o cech umieszczono
trzy cyfry, ktre odpowiadaj jej wartociom wzgldnym, zalenie od stopnia jej natenia
wyraonego w piciostopniowej skali wartoci. Odpowiadajc na pytanie, wybierz odpowiedni cyfr
i wpisz j w okienko. Jeeli, na przykad, pytanie brzmi: "Czy potrafisz podejmowa decyzje?", to za
odpowied twierdzc policz sobie 3 punkty, nawet po pewnym wahaniu. Gdy oceniasz umiejtno
podejmowania decyzji jako dobr, przyznaj sobie 4 punkty, jeli bardzo dobr 5 punktw. Jeli
swoj sytuacj materialn ocenisz jako wystarczajc, przyznaj sobie 3 punkty, jeli jako dobr 4
punkty, jeli jako bardzo dobr 5. W punkcie "wyksztacenie" policz sobie 3 punkty, jeli
uczszczae do szkoy redniej; 4 jeli koczye j z wynikiem dobrym; 5 punktw jeli
skoczye studia wysze.
Za przykad wemy cech "draliwo". Wstaw 2 punkty, jeli jeste tylko troch draliwy, 3 gdy
czsto jeste draliwy, 4 jeli zdarza si to bardzo czsto. Rozpatrz np. "wygld zewntrzny". Jeli
uznasz, e nie jest dobry, wpisz sobie 3 punkty, jeli jeste, twoim zdaniem, troch nieatrakcyjny 4,
a jeeli uwaasz, e wygldasz bardzo le, wstaw 5 punktw. Jeli nie potrafisz oceni ktrej z cech,
nie wstawiaj adnej cyfry.

Podlicz teraz wszystkie pasywa i aktywa. Porwnanie rezultatw kocowych da prawidowy obraz
twojej osobowoci. Bilans ten bdzie jeszcze bardziej wiarygodny, jeli pozwolisz na ocen swojej
osoby innym.
AKTYWA
Cechy charakteru:
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

Czy jeste szczery? 3, 4, 5

Czy jeste ambitny? 3, 4, 5
Czy jeste serdeczny? 3, 4, 5
Czy jeste taktowny? 3. 4. 5
Czy lubisz prawd? 3, 4, 5
Czy jeste stanowczy? 3, 4, 5
Czy jeste solidny? 3, 4, 5
Czy jeste zdecydowany? 3, 4, 5
Czy jeste energiczny? 3, 4, 5
Czy jeste odwany? 3, 4, 5
Czy jeste w pozytywnym sensie agresywny? 3, 4, 5
Czy jeste dobroduszny? 3, 4, 5
Czy potrafisz stawi czoo rzeczywistoci i swoim problemom? 3, 4, 5
Czy jeste prostolinijny? 3, 4, 5
Czy jeste cierpliwy? 2, 3, 4
Czy jeste tolerancyjny? 3, 4, 5
Czy jeste wielkoduszny? 2, 3, 4
Czy mona ci przekona? 2, 3, 4
Czy potrafisz si koncentrowa? 2, 3, 4
Czy jeste punktualny? 1, 2, 3

Cechy fizyczne:
o
o
o
o
o
o

Czy jeste zdrowy? 3, 4, 5

Czy twj wygld jest zadowalajcy, dobry czy przyciga uwag? 3, 4, 5
Czy jeste zbudowany dobrze, bardzo dobrze czy doskonale? 3, 4, 5
Czy jeste sprawny fizycznie? 3, 4, 5
Czy jeste wystarczajco wysoki? 1, 2, 3
Czy masz dobry wzrok? 2, 3, 4

Rne cechy:
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

Czy jeste inteligentny? 3, 4, 5

Czy masz jasno okrelone cele? 3, 4, 5
Czy jeste utalentowany? 3, 4, 5
Czy jeste dobrze wychowany? 3, 4, 5
Czy masz dobr pozycj zawodow? 3, 4, 5
Czy twoja pozycja materialna jest dobra? 3, 4, 5
Czy twoje maestwo jest szczliwe? 3, 4, 5
Czy masz dzieci? (za kade dziecko policz sobie 5 punktw)
Czy jeste akceptowany przez innych? 2, 3, 4
Czy jeste lubiany? 3, 4, 5
Czy odnosisz sukcesy w sporcie? 2, 3, 4

PASYWA
Cechy charakteru:

o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

Czy jeste nieszczery? 3, 4, 5

Czy jeste nieodpowiedzialny? 3, 4, 5
Czy jeste niesolidny? 3, 4, 5
Czy jeste niemiy, zy, okrutny? 3, 4, 5
Czy jeste ksobny, egoistyczny? 3, 4, 5
Czy czujesz si przygnbiony? 3, 4, 5
Czy jeste nastawiony negatywnie do ycia? 3, 4, 5
Czy jeste bojaliwy? 3, 4, 5
Czy masz wyrzuty sumienia? 3, 4, 5
Czy masz poczucie mniejszej wartoci? 3, 4, 5
Czy uciekasz przed odpowiedzialnoci? 3, 4, 5
Czy masz okrelone lki lub fobie? 3, 4, 5
Czy jeste niezdecydowany? 3, 4, 5
Czy jeste leniwy? 3, 4, 5
Czy jeste egoist? 2, 3, 4
Czy jeste draliwy? 2, 3, 4
Czy jeste obojtny? 1, 2, 3
Czy jeste krytyczny? 1, 2, 3
Czy jeste niecierpliwy? l, 2, 3
Czy masz trudnoci z koncentracj? l, 2, 3
Czy jeste perfekcjonist? l, 2, 3
Czy jeste uparty? 1, 2, 3
Czy jeste pesymist? l, 2, 3
Czy jeste zbyt agresywny? l, 2, 3
Czy jeste zbyt bierny? l, 2, 3

Cechy fizyczne:
o
o
o
o
o
o

Czy stan twojego zdrowia jest zy? 3, 4. 5

Czy twj wygld zewntrzny jest zy, bardzo zy czy nie do przyjcia? 3, 4, 5
Czy budowa twojego ciaa jest za, bardzo za czy nie do przyjcia? 3, 4, 5
Czy jeste niskiego wzrostu? 2, 3, 4
Czy jeste niezgrabny? l, 2, 3
Czy masz saby wzrok? l, 2, 3

Pozostae cechy:
o
o
o
o
o
o
o
o

Czy twoje wyksztacenie jest ze? 3, 4, 5

Czy twoja sytuacja materialna jest za? 3, 4, 5
Czy jeste gupi? 3, 4, 5
Czy twoje maestwo jest nieudane? 3, 4, 5
Czy jeste nie lubiany? 2, 3, 4
Czy masz sab pami? 2, 3, 4
Czy jeste niezadowolony ze swojej pracy? 2, 3, 4
Czy pijesz za duo alkoholu? 3, 4, 5

Podsumowanie aktyww
Podsumowanie pasyww
Zwycistwo nad blem i szkodliwymi przyzwyczajeniami
Nim przejdziemy do gwnej czci programu samoleczenia, w tym rozdziale poka ci, jak
moesz pomc sobie sam w razie napadu jakiego blu. Znajdziesz tu te kilka cennych wskazwek
na temat sposobw rzucenia palenia.

Czy chcesz rzuci palenie?

W wielu ksikach na temat hipnozy mona przeczyta, e wiele osb za pomoc hipnozy
odzwyczaio si od palenia. Powstao niestety przekonanie, e trzeba zahipnotyzowa si tylko raz i to
ju wystarczy, aby natychmiast uwolni si od tego naogu. Tymczasem zdarza si tak zaledwie raz na
sto przypadkw.
Palaczowi nie uda si odzwyczai cakowicie od papierosw wycznie za pomoc hipnozy,
chocia jest rzeczywicie pomocna. Ci, ktrzy rzucili palenie, uwaaj, e trzeba przetrwa pewien
bardzo trudny i nieprzyjemny okres. Bardzo wielu byych palaczy opowiadao, e szczliwie
pokonali nag i jak udao im si tego dokona. Wielu z nich pomogem, stosujc hipnoz.
Kiedy kto postanawia, e chce rzuci palenie, to nie uwierz, e jest mu potrzebna jakakolwiek
pomoc. Kopotu pozbywa si, poniewa tak sobie postanowi, i ju. Palacze, ktrzy w ten sposb
podeszli do problemu, byli czsto zaskoczeni, jakie to atwe. Wikszo ludzi, ktrzy chc odzwyczai
si od palenia, podejmuje tak decyzj, poniewa dochodz do wniosku, e ich przyzwyczajenie jest
nieestetyczne, poza tym kosztowne, a przede wszystkim stanowi zagroenie dla zdrowia. Samo
przekonanie jednak nie wystarczy. Dla tych, ktrzy nie do koca chc rzuci palenie i nadal chc pali
i zaspokaja swoja potrzeb oraln, zerwanie z naogiem nie jest proste. Ch rzucenia palenia dyktuje
rozum ale decyzja nie jest zazwyczaj ostateczna. Towarzysz jej negatywne myli: "Bdzie trudno
odzwyczai si od palenia. Przede mn duga mka, zanim odzwyczaj od palenia". Taki czowiek od
samego pocztku wtpi w powodzenie swojej decyzji. I kiedy ju rzeczywicie podejmie to wyzwanie,
zaczyna postpowa wedug zasady odwrotnego dziaania, i od samego pocztku skazany jest na
niepowodzenie.
Skuteczna metoda
Wydaje si, e w obliczu tego problemu istnieje tylko jedno rozwizanie. Chodzi o to, aby nie
tylko postanowi, e chce si rzuci palenie, ale i mie mocne przekonanie, e mona tego
rzeczywicie dokona. Jeste silniejszy ni jaki tam pospolity nag i teraz nadesza chwila, aby si z
niego wyzwoli.
Niektrym z was bdzie atwo tak decyzj wprowadzi w czyn. Innym bdzie trudniej, ale i oni
mog tego dokona. Odpowiednia autosugestia w hipnozie moe by znaczn pomoc. Naley przy
tym podawa swojej podwiadomoci powody, dla ktrych chcesz przesta pali. Pozytywna sugestia
moe do minimum ograniczy uzalenienie. Byoby bdem sugerowanie sobie, e nie masz ju
potrzeby palenia, poniewa co jaki czas i tak bdziesz mia ch zapalenia papierosa. Jeli wic
nosisz si z myl rzucenia palenia, bdzie lepiej, jeli przesuniesz to o dwa dni, w cigu ktrych
wypalisz dwa razy wicej papierosw ni zwykle. Po tych dwch dniach bdziesz mia dosy palenia,
papierosy przestan ci smakowa i z chci rzucisz nag.
Niektrzy palacze potrafi co dzie ogranicza systematycznie liczb wypalonych papierosw, a
cakowicie przestan po nie siga. W wikszoci przypadkw metoda ta nie zdaje egzaminu. Istnieje
wiele sposobw, ktre pomagaj przetrwa pierwsze dni bez palenia. Jest ono potrzeb oraln
(potrzeba trzymania czego w ustach). Mona j pokona i jednoczenie znale inny sposb jej
zaspokojenia. Niektre drogerie sprzedaj na przykad imitacj papierosw, dostpne s te bez
recepty leki przynoszce ulg. Zmniejszaj one potrzeb palenia, ktra jeszcze przez jaki czas po
zerwaniu z naogiem utrzymuje si w organizmie. Twierdzi si, e dopiero sze dni po zapaleniu
ostatniego papierosa organizm pozbywa si zalegajcej w nim nikotyny.
Kiedy nie chcesz odczuwa potrzeby palenia papierosw
Czasem ci, ktrzy rzucili palenie, s w pierwszym okresie bardzo pobudliwi. Najprawdopodobniej
chodzi tu o poczucie dyskomfortu spowodowane brakiem nikotyny. Czsto obserwuje si wyran
skonno do tycia, poniewa w tym czasie jedzenie bardziej smakuje, gdy nikotyna nie tumi ju
receptorw smakowych. Potrzeba oralna moe take spowodowa zwikszon ch jedzenia. Za
pomoc sugestii mona temu przeciwdziaa.
Jeli najdzie ci ochota na zapalenie papierosa, natychmiast powiniene sobie pomyle: "Nie pal
ju i wcale tego nie potrzebuj", a twoje myli skieruj si zupenie na inne tory.

Jeli raz pokonasz nag, to coraz rzadziej bdzie nachodzia ci ochota na siganie po papierosa.
Wydaje si, e s dwa niebezpieczne momenty, kiedy ludzie zaczynaj znowu pali. Trzy miesice po
rzuceniu palenia odczujesz prawdopodobnie siln potrzeb smaku tytoniu. Jeli poddasz si tej
pokusie, wkrtce znowu zaczniesz pali. To samo pojawia si ponownie mniej wicej po roku nie
palenia. Kiedy ju wiesz, czym to grozi, nie powinno ci by trudno odpdzi pokus. Sytuacja ta
przypomina problem alkoholika tylko jeden jedyny yk alkoholu dzieli go od przepaci. Midzy tob
a naogiem nikotynowym jest tylko jeden papieros.
Istniej wyliczenia dotyczce prawdopodobnej dugoci ycia palaczy i niepalcych: palcy yje o
tyle krcej, o ile duej pali rnica moe siga nawet dziesiciu lat. Udowodniono ju, e rak puc
u palaczy wystpuje dziesi razy czciej ni u osb niepalcych. Rzd brytyjski opublikowa te dane
oficjalnie i rozpocz kampani przeciw paleniu. W Anglii sprzedaje si teraz mniej papierosw i
liczba palaczy znacznie zmalaa. Jeli ty te sprbujesz przezwyciy nag nikotynowy w sposb,
jaki tu opisaem, wkrtce osigniesz wielki sukces i bdziesz y na tej ziemi o par lat duej.
Zwycistwo nad blem
Nie kady czowiek potrafi opanowa napad blu. Dla tych jednak, ktrzy mog osign rednie
stadium autohipnozy, nie jest to problem. Poniewa wielu moich czytelnikw potrafi ju osiga taki
stan, w ktrym staj si niewraliwi na bl, przyszed czas na przedstawienie nastpnej metody.
Oprcz hipnotycznej narkozy czy innych rodkw istnieje jeszcze kilka moliwoci panowania nad
blem. Im bardziej czowiek jest rozluniony, tym wysza jest jego tolerancja na bl. Kady lekarz o
tym wie i dlatego prbuje rozluni pacjenta, zanim rozpocznie bolesne badanie. Na og pacjent
przekracza prg gabinetu lekarskiego napity i przestraszony. Nerwowe napicie obnia prg jego
odpornoci na bl. Jedno z gwnych zastosowa hipnozy w praktyce lekarskiej ma na celu
odprenie pacjenta, aby jak najmniej odczuwa bl. Jeli si to uda, prawdopodobnie nie poczuje
nawet ukucia igy. Jeli pacjent jest rwnie w stanie skierowa swoj uwag na co innego i
odwrci j od blu, moe cakowicie nad nim zapanowa.
By moe przeye ju tak sytuacj, kiedy nagle zacze krwawi. Szukae przyczyny i
odkrye ku swemu zaskoczeniu, e wanie zacie si noem. Twoja uwaga bya zaprztnita czym
innym i dlatego nie czue blu. Jednak gdy tylko zobaczye krew i ran, natychmiast poczue bl.
Na froncie onierze czsto nie byli wiadomi tego, e s ranni. Zdesperowani, cakowicie pochonici
walk z przeciwnikiem, zupenie nie czuli kontuzji. Dopiero po jakim czasie zauwaali, e krwawi, i
wtedy wanie zaczynali odczuwa bl.
Weterynarz daje lekcj psychologii
Moja crka miaa kiedy kotka, ktry cierpia na biegunk. Lekarz musia robi mu dwa razy w
tygodniu zastrzyk. Podczas pierwszej wizyty kotkiem zaj si asystent. Pooy go na stole i od razu
chwyci za strzykawk. Zwierz czuo, e zaraz spotka je co niemiego, i zaczo nerwowo miaucze.
Asystent poprosi mnie, ebym pomg mu przytrzyma kociaka. Chwyciem go za apki, on za jedn
rk przytrzyma mocno gow kota, a drug zrobi zastrzyk. W chwili ukucia kot strasznie piszcza z
blu.
Kiedy przyszedem z kotem po tygodniu, przyj nas stary weterynarz. Pooy kota na stole.
Zapytaem, czy mam pomc go przytrzyma. "O, nie odpowiedzia to nie jest konieczne". Zapa
kota za gow z tyu i zacz lekko uderza noskiem zwierztka o blat stou, drug rk chwyci za
strzykawk. Zrcznie wbi ig, a kot nawet nie zauway, kiedy lekarz zrobi mu zastrzyk: by zbyt
zajty tym, co dziao si z jego nosem, aby odczuwa bl.
Powtrzenie przeycia w celu zmniejszenia blu
Istnieje podobno szybko dziaajcy sposb na zmniejszanie blu. Powiedzmy, e skrcie kostk.
Kadziesz si wtedy albo siadasz i jeszcze raz z zamknitymi oczami przeywasz wypadek. W duchu
powracasz do chwili sprzed nieszczliwego zajcia. Co wtedy robie? Co ogldae? Gdzie bye?
Koncentrujesz si na tych przeyciach i prbujesz zobaczy, usysze i zrozumie, jak to waciwie si
stao. Czy kto moe wtedy co do ciebie mwi? Zastanawiasz si nad swoimi mylami jaka bya
twoja reakcja na wypadek? Podczas kiedy bdziesz tak rozwaa, by moe bl stanie si silniejszy,
cho ju troch zela od chwili wypadku. Powtarzaj sobie w myli kolejne sceny.

Zrb to trzy, cztery razy. Za kadym razem przeycie bdzie coraz wyrazistsze, a bl si
zmniejszy. Wreszcie zniknie cakowicie. Zauwaysz, e ponowne przeycie caego zdarzenia
spowoduje szybsze zagojenie si rany. Leczenie mona uzupeni przez wypytywanie
podwiadomoci za pomoc metody wahadeka i palcw. Czy zwichnicie kostki miao jak
podwiadom przyczyn? Jeli odpowied bdzie oznaczaa "tak", sprbuj odkry motyw swojego
dziaania. Wypadek mg take oczywicie zdarzy si cakowicie przypadkowo.
Hipnotyczna narkoza
W stanie autohipnozy mona za pomoc wielu metod osign cakowite znieczulenie na bl. Dwie
najlepsze z nich opisaem poniej, a ich efekt jest tym wikszy, im gbsza jest hipnoza.
Przeycie blu przenosi si do mzgu przez kanay nerwowe. Napicie mini mona zbada za
pomoc przyrzdu o nazwie miograf. rodki uywane do miejscowego znieczulenia, jak np.
nowokaina, paraliuj wkna nerww czuciowych albo je blokuj i impuls blu nie dociera do mzgu
pacjent nie odczuwa blu. Przyjmuje si, e to samo dziaanie ma hipnotyczna narkoza.
Zamknij oczy, postaraj podda si hipnozie i wyobra sobie, e w twoim ciele znajduje si cay
szereg elektrycznych kontaktw, z umieszczonymi nad nimi ma ymi lampkami. Kada ma inny kolor i
wieci si. Poszczeglnymi kontaktami wcza si wiateko czerwone, rowe, ciemnoniebieskie,
jasnoniebieskie, pomaraczowe itd., wszystkie moliwe kolory i odcienie. Kady kontakt odpowiada
innej czci ciaa. Teraz spraw, aby lewa albo prawa rka staa si niewraliwa na bl. Zamy, e
kontakt z jasnoniebieskim wiatekiem prowadzi do okrelonej rki. Wyobra sobie, e wyczasz
jasnoniebieskie wiato.
Niewraliwoci na bl jakiej czci ciaa niekoniecznie towarzyszy uczucie odrtwienia. Jeli
stomatolog poda ci ju kiedy nowokain, to moesz teraz sprbowa, jak zareagujesz na sugesti.
Powtrz sobie trzy albo cztery razy nastpujce zdanie: "Moja rka lekko drtwieje i coraz bardziej si
rozlunia. Rozszerza si w niej uczucie zimna". I kontynuuj: "Teraz uszczypn si i zupenie nie
odczuj blu. Przy kadym nastpnym uszczypniciu odczucie blu bdzie coraz sabsze. Pierwszy
raz uszczypn si lekko, za czwartym razem nie poczuj nic".
Poczekaj teraz, a uczucie niewraliwoci na bl rozszerzy si i sprbuj uszczypn si w rk w
wielu miejscach. Palce cinij tak mocno, jak tylko moesz: bdziesz co prawda czu ucisk, ale nie bl.
Bdzie ci si wydawao, e szczypiesz cienk skrzan rkawiczk.
Podczas pierwszego wiczenia nie uda si prawdopodobnie osign cakowitego znieczulenia. Dla
porwnania sprbuj uszczypn drug rk, nie poddan znieczuleniu. Bez wtpienia stwierdzisz
znaczn rnic.
Powodzenie znieczulenia zaley w pewnym stopniu od gbokoci hipnozy i twojego
wewntrznego nastawienia. Wtpliwoci i sceptyczne nastawienie przeszkadzaj podwiadomoci w
cakowitym przyjciu sugestii i nie wszystkie nerwy zostaj wyczone, jak dzieje si to pod wpywem
rodkw znieczulajcych.
Sceptyczne nastawienie zniknie, jeli uwiadomisz sobie, e tysice kobiet na wiecie urodzio
dzieci zupenie bez blu wanie dziki narkozie hipnotycznej. Dr Ralph August z Muskegon w
Michigan napisa ksik o tym, jak zastosowa narkoz hipnotyczn u ponad tysica rodzcych
kobiet; jego prba bya uwieczona cakowitym sukcesem. W kilku przypadkach kobiety czuy co
prawda jaki bl, ale by on bardzo saby. Okoo poowa kobiet urodzia dziecko, wcale nie doznajc
blu.
Wielu anestezjologw praktykuje od czasu do czasu hipnoz, dziki czemu mona przeprowadzi
wiele cikich operacji bez dodatkowego podawania rodkw usypiajcych. Hipnoz stosowano
podczas amputacji nogi, operacji serca, resekcji puc i w wielu innych, cikich przypadkach.
Zazwyczaj stosuje si wtedy narkoz, czasem jednak stan pacjenta to uniemoliwia.
To, e dziki hipnozie mona pozby si blu, powinno przekona ci do jej stosowania. Kiedy ju
cakowicie opanujesz autohipnoz, bdziesz mg posuy si te duo prostsz technik. Zasugeruj
sobie wtedy, e jedna rka jest cakowicie niewraliwa na bl. Sugesti ubierz najlepiej w takie sowa:
"Moja prawa rka jest cakowicie niewraliwa na bl". Potem uszczypnij j trzy razy lew rk. I
dodaj: "Kiedy si uszczypn, poczuj to, co prawda, ale nie bdzie mnie wcale bolao". Zasugeruj te

sobie, e kade nastpne uszczypnicie zmniejszy wraliwo na bl. Przewicz to za pomoc

opisanej tu metody.
Jeli ju raz nauczye si znosi wraliwo na bl w jednej rce, bdziesz mg zastosowa to do
innych czci ciaa. Wiksz korzy z tej metody moesz mie podczas nastpnej wizyty u dentysty.
Popro go, aby da ci kilka chwil, eby mg wprowadzi si w stan hipnozy, poddajc si narkozie.
Moesz sprawi, e grna i dolna szczka bd niewraliwe na bl. Dziki temu bezbolenie
przeyjesz nieprzyjemne zabiegi.
Moliwe, e dentysta bdzie chcia mimo wszystko uy nowokainy. Nie bdziesz jej potrzebowa,
jeli udao ci si opanowa opisan tu przeze mnie technik.
Pamitaj, eby zawsze po przebytym zabiegu zachowa niewraliwo na bl. Moesz utrzyma j
przez kilka, a nawet kilkanacie dni, a jeli zniknie przez noc, moesz ponownie j przywrci. W
niektrych przypadkach moe sta si to zbawienne, jak np. podczas ekstrakcji zba. Jednak
natychmiast usuwaj narkoz, kiedy tylko bl minie. Zadaniem blu jest zwrcenie naszej uwagi na
zranienie i sygnalizowanie choroby. Kiedy bl speni ju swoj rol, nie ma powodu, aby go
tolerowa.
Czasem bl ma przyczyny psychologiczne
Czasem pacjent uskara si na bl gdzie wewntrz organizmu. Zazwyczaj dotyczy to klatki
piersiowej albo brzucha. Lekarz zwykle stosuje wtedy wiele metod, aby znale rdo blu, jednak
bywa, e go nie znajduje. W takiej sytuacji zapada zazwyczaj decyzja o operacji. Niejednokrotnie
otwierano jam brzuszn bez specjalnej przyczyny organicznej. Lekarz, ktry podejrzewa ewentualne
przyczyny psychiczne, rozway jednak, czy nie chodzi o bl o charakterze psychosomatycznym, ktry
moe by tak samo dokuczliwy jak bl natury fizycznej. Pacjent taki nie jest hipochondrykiem, cierpi
naprawd na bolesn dolegliwo. Przykadem niech bdzie pewien lekarz, ktry by na jednym z
naszych sympozjw powiconych hipnozie. Prosi, aby poddano go dowiadczeniu. Cierpia na silny
bl promieniujcy spod prawej opatki. Wierzy, e moe si go pozby dziki hipnozie. Mniej wicej
miesic wczeniej dozna zawau serca. By co prawda ju wyleczony, jednak nie podj jeszcze pracy
i niecierpliwie czeka powrotu do swojego gabinetu. Bl w plecach jednoznacznie okreli jako bl
organiczny.
Prowadzcy sympozjum zadawa dr. P. pytania za pomoc wahadeka. Pierwsze pytanie brzmiao:
Czy istnieje jaka psychologiczna przyczyna blu? Wahadeko odpowiedziao: "tak". Lekarz, ku
swemu zaskoczeniu, zanim jeszcze wahadeko poruszyo si, powiedzia: "Odpowied na to pytanie
brzmi "nie"". Jego podwiadomo bya najwyraniej innego zdania. Kontynuowano zadawanie pyta.
Pytanie: Czy moe pan okreli, jakie psychologiczne przyczyny wywoay ten bl?
Odpowied: (wahadeko) Tak.
Pytanie: Czy ja i znajdujce si tu osoby mog to usysze?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy chodzi o karanie siebie samego?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy kiedy kto do pana powiedzia co takiego, co mogo wywoa ten bl? Moe chodzi
tu o dziaanie sugestii?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy bl ten ma zwizek z jakim wczeniejszym przeyciem?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy wydarzyo si to panu przed dwudziestym rokiem ycia?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy wydarzyo si to, nim skoczy pan dziesity rok ycia?
Odpowied: Tak.

Pytanie: Czy stao si to, nim skoczy pan pity rok ycia?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Zanim skoczy pan dwa lata?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Zanim skoczy pan rok?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy chodzio o jak chorob?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy by to wypadek?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy zdarzyo si to poza domem?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy kto jeszcze bra w tym udzia?
Odpowied: Nie wiem. (Pniej okazao si, e na to pytanie dr P. waciwie nie mg da
odpowiedzi. Bya tam jeszcze jedna osoba, ale jedynie jako wiadek wypadku. Nie braa w nim
udziau).
Pytanie: Czy zosta pan zraniony?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy dozna pan wtedy urazu prawej czci plecw?
Odpowied: Tak.
Kiedy dr P. odpowiada na pytania i koncentrowa si na wahadeku, spontanicznie popad w
hipnoz. Stan ten pogbi si i za pomoc metody palcw spytano go, czy mgby bez lku wrci
pamici do tego wypadku. Odpowied brzmiaa: "Tak". Zacz opowiada, co mu si przydarzyo:
by poza domem, lea w wzku. Zapytany o wiek, odpowiedzia, e ma rok. Nie widzia nikogo, a
wzek mkn. Potem poczu, e wzek przewraca si, a on pada na prawe rami. Za pomoc metody
palcw wypytywano go dalej.
Pytanie: Czy ten wypadek ma co wsplnego z dzisiejszym blem?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Skoro tak jest, to dostrzee pan zwizek midzy tymi dwoma zdarzeniami.
Odpowied: (ustna) To moja matka.
Pytanie: Czy ma ona co wsplnego z pojawieniem si blu?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy powiedziaa lub zrobia co takiego, co wywoao u pana bl?
Odpowied: (wahadeko) Tak. (Reszta odpowiedzi ustnie). Powiedziaa co o jakie butelce. Nie
widz jednak zwizku. Przed paroma tygodniami odwiedzia mnie i kcilimy si. Tej nocy zacz si
bl.
Pytanie: Czy bl ma jeszcze inn przyczyn?
Odpowied: (wahadeko) Tak.
Dziki kolejnym pytaniom stwierdzono, e bl mia trzyma go z dala od gabinetu, od pracy, eby
nie mg bardzo szybko powrci do swoich obowizkw. Jego podwiadomo wanie
zadeklarowaa, e zagodzi bl, ale bdzie on utrzymywa si tak dugo, a lekarz bez zagroenia dla
zdrowia podejmie ponownie prac.

Dr P. napisa do mnie dwa tygodnie pniej, e bl co prawda jeszcze si utrzymuje, ale nie jest ju
silny. Jego matka przypomniaa sobie zajcie z wzkiem i, nie po raz pierwszy, wyrzucaa sobie swoj
nieuwag. Wzek wymkn si z rk i przewrci, a dziecko wypado. Matka bya pewna, e nigdy nie
opowiadaa synowi o tym wypadku. Bardzo si tego wstydzia.
Przypadek ten jest wart szczeglnej uwagi, poniewa chodzi tu o bardzo wczesne wspomnienie. Dr
P. by pewien, e w jego przypadku chodzi o bl organiczny. Przypadek ten dowodzi, e podczas
hipnozy mona dotrze do wczesnych przey i pozna rdo wasnych kopotw.
PODSUMOWANIE
Kiedy chcesz przesta pali, przyjdzie ci to atwo, jeli naprawd odczuwasz potrzeb rzucenia
naogu i podje mocne postanowienie, e si go pozbdziesz. Decydujce jest to, czy twoja ch
poparta jest gbokim, niezachwianym przekonaniem o susznoci podjtej decyzji. Tylko wtedy
zerwanie z naogiem moe si uda.
Autosugestia w poczeniu z autohipnoza moe zredukowa palenie do minimum i wzmocni
nasze postanowienie. W paleniu chodzi o potrzeb oraln, dlatego poszukaj czego, co zastpi ci
palenie. Szczeglnie nadaj si do tego dropsy albo inne cukierki, guma do ucia lub imitacja
papierosw. Wskazane s rwnie lekarstwa, ktre przyspieszaj usuwanie nikotyny z organizmu.
Trzeba zwalczy w sobie ch zapalenia papierosa w chwili, kiedy ch taka si pojawia.
Natychmiast powiedz sobie, e nie chcesz ju wicej pali i natychmiast skieruj swoj uwag na co
innego. Kiedy poddasz si pokusie zapalenia papierosa, prawdopodobnie znowu ulegniesz naogowi.
Od czasu do czasu powtarzaj sobie wszystkie motywy, ktre spowodoway decyzj o zaprzestaniu
palenia.
Czytae take, jak mona za pomoc hipnozy zmniejsza bl albo cakowicie go zlikwidowa.
Tysice kobiet stosujc t metod rodzio bez blu albo przynajmniej znacznie zagodzio bl.
Rwnie u dentysty mona zastosowa t metod. Postaraj si wiczy wyczanie blu
przeprowadzajc autohipnoz przez wyobraanie sobie "wycznikw". Nie zapomnij jednak, eby
we waciwym czasie usun narkoz hipnotyczn.
Bl moe mie zarwno psychologiczne, jak i organiczne przyczyny. Obie s jednakowo przykre.
Ideomotoryczne odpowiedzi poka, o jaki rodzaj blu chodzi. Zadajc kolejne pytania mona
zlokalizowa przyczyn dolegliwoci.
Leczenie chorb uwarunkowanych stanem emocjonalnym
W ksice tej mog opisa tylko najczciej wystpujce choroby, w przeciwnym razie musiaaby
ona liczy kilka tomw. Naley jednak pamita, e w kadym przypadku samoleczenie przebiega
zawsze w ten sam sposb.
Niektre choroby wymagaj nie tylko porady lekarza, ale i leczenia pod jego kierunkiem. W
innych przypadkach lepiej jest oczywicie skontaktowa si z psychoterapeut, lecz gdy nie jest to
moliwe, na przykad z powodw finansowych, warto rozpocz samoleczenie, ktre przyniesie na
pewno due efekty. Pamitaj jednak, aby zawsze postpowa ostronie i rozsdnie.
Samoleczenie zalecane jest rwnie w sytuacjach, gdy leczenie psychoterapeutyczne,
przeprowadzone wczeniej przez specjalist, nie powiodo si i pacjent nadal czuje si chory. Niekiedy
proces samoleczenia mona przyspieszy przez sporadyczne wizyty u psychoterapeuty, z ktrym
omawia si postpy w leczeniu i osignite ju rezultaty.
Nie wiadomo waciwie, dlaczego u jednego czowieka nastpstwem nerwowych napi i
emocjonalnych kopotw s wrzody odka, u drugiego ten sam stan wywouje artretyzm, a jeszcze u
kogo innego alergi. Niektrzy maj skonnoci do wrzodw odka, inni do czstych migren;
trudno jednak powiza choroby psychosomatyczne z okrelonym typem osobowoci.
Choroba jako obrona
Podczas samoleczenia powiniene wierzy, e wyzdrowiejesz. Jest to wiadome nastawienie,
dlatego trzeba rwnie wzi pod uwag tak moliwo, e twoja podwiadomo moe postrzega
t sytuacj zupenie inaczej, ni ci si wydaje.

Wikszo naszych emocjonalnych zaburze, do ktrych zaliczamy rwnie choroby

psychosomatyczne, to mechanizmy suce obronie. Podwiadomo prbuje odczyta problem tak
dobrze, jak tylko potrafi. Metoda, ktr do tego wybierze, nie zawsze jest najlepsza, moe by nawet
szkodliwa, poniewa podwiadomo nie myli logicznie i nie bierze pod uwag tego, jaki bdzie
kocowy rezultat leczenia. Kiedy jednak ju raz wybraa jaki mechanizm, to si go nie wyrzeknie.
Podwiadomo moe wic postrzega samoleczenie jako form zagroenia dla podjtej przez
siebie obrony. Prowadzi to do wewntrznych sprzecznoci, ktre utrudniaj leczenie, dlatego jego cel
musi zosta zdefiniowany tak, aby podwiadomo od razu go rozumiaa. Nie chcesz przecie
pozbawia si obrony. Twoim zamierzeniem jest usunicie objaww lub blu przez rozpoznanie ich
przyczyny. Musisz przekona do tego zarwno swoj wiadomo, jak i podwiadomo. Zmieni si
wtedy rwnie twoje niewiadome nastawienie do problemu, przez co mechanizmy suce obronie
stan si zbdne. Najwiksze sukcesy mona osign, kiedy podwiadomo nie stawia oporu, tylko
wykonuje twoje sugestie.
Wewntrzny opr powoduje, e podwiadomo przekazuje wiadomoci pewne myli, ktre maj
ci odwie od stosowania mechanizmw sucych obronie. S nimi pesymistycznie nacechowane
zdania, takie jak: "Samoleczenie bdzie trwao bardzo dugo (nie ma sensu). Prawdopodobnie nic mi
nie pomoe. Dlaczego w ogle mam prbowa?" W innych przypadkach robi si wspaniae postpy,
a do momentu kiedy dotrze si do przey wypartych w podwiadomo, nierzadko wywoujcych w
nas strach i obawy. Wtedy podwiadomie zaczynamy zniechca si do samoleczenia, wynajdujc
sobie rne powody. Tymczasem przyczyn takiego stanu rzeczy jest wanie myl, ktra tkwi w
podwiadomoci.
Jeli jednak chcemy kontynuowa leczenie, musimy o takiej myli zapomnie od razu, gdy tylko
si pojawi. Mog to by takie zdania: "Tu nic ju nie pomoe". "I na co to?" "To do niczego nie
doprowadzi". "Musz si z tym pogodzi". "Nie, tego nie wytrzymam" lub podobne. Trzeba si
koniecznie od nich uwolni, jeli chcesz, aby leczenie zakoczyo si sukcesem. Rwnie w tym
przypadku zadawanie pyta podwiadomoci wskae ci prawidowy sposb postpowania. Myli tego
rodzaju maj rdo we wczeniejszych przeyciach, dlatego ich dziaanie jest takie samo jak
pohipnotyczna sugestia. Mona je wic unieszkodliwi.
Kto, kto trzyma si kurczowo takiego mylenia, bdzie czsto gono powtarza tego rodzaju
zdania. Dotyczy to rwnie mowy ciaa. Jeli wic zauwaysz, e powtarzasz okrelone gesty albo
uywasz stale takich samych wyrae, sprawd natychmiast, czy maj one jaki wpyw na twj stan
psychiczny lub na sposb zachowania.
rodki ostronoci w samoleczeniu
Samoleczenie wymaga rwnie wielu rodkw ostronoci, ktrych przestrzeganie ma ogromne
znaczenie. Twoja podwiadomo zna przyczyny twego stanu, ty chcesz je pozna. Dysponuje ona
wszystkimi dowiadczeniami i wiadomociami, ktre zgromadzia twoja pami, bdzie wic
nieustannie prbowaa ciebie ochrania. Przewanie chodzi o lece u podstaw takiego symptomu
przeycie, dowiadczenie takie przeraajce, e zostao zepchnite niezwykle gboko, gdy jego
nage wspomnienie mogoby okaza si nie do zniesienia. S to rzadkie przypadki, jakkolwiek
moliwe. Gdyby byo inaczej, kade takie wspomnienie byoby niebezpieczne. Najprawdopodobniej
twoja podwiadomo, bronic ci, nie ujawniaaby przykrych wspomnie. Moesz jednak uchroni
si przed kadym niebezpieczestwem tego rodzaju, zadajc wczeniej podwiadomoci pytanie: "Czy
mog pozna powody mojego stanu, nie doznajc adnego uszczerbku?" Jeli odpowied bdzie
brzmiaa "tak", nie musisz si niczego obawia. Gdy jednak dostaniesz odpowied "nie", sprbuj
postawi bardziej dokadne pytanie: "Czy oprcz wspomnienia, ktrego nie mog pozna, s te inne,
ktre mgbym pozna?" Jeli twj stan ma jeszcze inne przyczyny, nie jest wykluczone, e poznasz
je, z wyjtkiem tej jednej.
Nastpny rodek ostronoci polega rwnie na zadawaniu dokadnych pyta podwiadomoci,
zanim przejdziesz do ogldu wczeniejszych wydarze. Zadaj wic pytanie: "Czy mog bezpiecznie
wrci do tamtej chwili i przypomnie sobie, bez adnej szkody, to, co si wwczas stao?" Jeli byo
to jakie wstrzsajce zdarzenie, prawdopodobnie nie bdziesz mg go pozna. Jest to rodek
bezpieczestwa, ktry chroni ci przed kadym moliwym niebezpieczestwem.

Znasz ju kilka technik, ktre naley zastosowa w trakcie samoleczenia. Zanim jednak
rozpoczniesz samoleczenie, powiniene przyswoi sobie kilka umiejtnoci. Najpierw naucz si
prawidowo odpoczywa. Jeli oprcz tego poznasz autohipnoz, bdziesz mg duo szybciej zrobi
postpy, cho jej opanowanie nie jest konieczne. Wiesz ju, jak reagujesz na emocjonalne trudnoci,
znasz take siedem czynnikw, ktre wywouj choroby psychosomatyczne i inne cierpienia. Ich
znajomo daje ci wic siedem sposobw, ktre pomog osign sukces. Zanim zaczniesz
samoleczenie, powiniene ponownie przeczyta rozdzia o sugestii i przyczynach chorb.
Powtrzenie siedmiu najczstszych przyczyn zaburze emocjonalnych
eby uatwi ci prac, jeszcze raz powtarzam, o jakie czynniki chodzi: 1) konflikt wewntrzny, 2)
motywy, 3) sugestie przymusowe, 4) mowa ciaa, 5) identyfikacja, 6) wymierzanie sobie kary, 7)
wczeniejsze przeycia. Teraz musisz si dowiedzie, ktre z nich odgrywaj najwiksz rol w twoim
przypadku. Pozostae moesz wykluczy.
Zapytaj swoj podwiadomo: "Czy mj stan ma jak konkretn przyczyn?" (nazwij ten stan lub
objaw). Jeli ju wiesz, o jaki czynnik chodzi, zapytaj nastpnie: "Czy jest to mj sposb ucieczki?",
"Czy szukam wspczucia i chc zwrci na siebie uwag?", "Czy przeszkadza mi to w jakim
dziaaniu?" Z tych informacji sam musisz wywnioskowa, jakie dalsze pytania postawi
podwiadomoci. Konflikt wewntrzny moe by bardzo powierzchowny, rozpoznasz go wic szybko.
Jeli tkwi gboko w podwiadomoci, moe pojawi si wewntrzny sprzeciw i nie bdziesz mg
bez pozwolenia podwiadomoci stwierdzi, jaka jest jego przyczyna. Konflikty wewntrzne maj
bardzo wiele przyczyn. Najczstsze z nich dotycz spraw pci.
Kiedy zorientujesz si, e sugestie dziaaj na ciebie, postaraj si ustali czas i miejsce ich
powstania. Nastpnie dowiedz si, czy kto mia z tym co wsplnego, a jeli tak, to kim bya ta
osoba. Spytaj, o jaki rodzaj przeycia chodzi. Czy przestraszye si? Czy miao to co wsplnego z
operacj lub chorob? Czy zdarzyo si to w domu czy poza domem? W szkole, u przyjaci, u
lekarza? Dziki tej metodzie moesz rozpozna kade wczeniejsze wydarzenie, take o charakterze
traumatycznym.
Jeli przyczyn twojego stanu albo objawu, jaki mu towarzyszy, jest identyfikacja, pierwsze
pytanie powinno brzmie: "Czy przyczyn mojego stanu jest ch identyfikacji? Czy staram si by
kim innym?" Jeli odpowied brzmi "tak", to spytaj, z kim i dlaczego.
Jeli masz do czynienia z dziaaniem mowy ciaa, zapytaj najpierw: "Czy ta dolegliwo jest
spowodowana jak myl, ktra pochodzi z mojej podwiadomoci i wanie tak si objawia?" W
zalenoci od rodzaju dolegliwoci mona stawia np. takie pytania: "Czy mj bl gowy ma
okrelon przyczyn?" Moe si zdarzy, e powsta on w wyniku chci wymierzenia sobie kary, co
nietrudno stwierdzi. Formuuj wic swoje pytania tak, eby dokadnie dowiedzia si, jaka jest
przyczyna twojej choroby. Du rol odgrywaj rwnie wczeniejsze wydarzenia, ktre musz zosta
rozpoznane. Ta metoda jest na tyle oglna, e za jej pomoc odkryjesz waciwie kad przyczyn.
Pamitaj jednak, e twoja wiadomo musi najpierw przetrawi zdobyt wiedz, co jeszcze wcale nie
zaatwia sprawy. Teraz musisz skorygowa pogldy podwiadomoci trzeba j nastawi na to, e
objaw ustpi. Pomocne s w tym sugestie. Zrozumienie sytuacji uatwi duchowy proces "trawienia".
Czsto trzeba pozby si sugestii, ktre rozwina twoja podwiadomo. Musisz, niezalene od
twojej wiadomoci, podda si dehipnotyzacji. Podczas omawiania rnych dolegliwoci dowiesz si
o rozmaitych chorobach i historii ich powstania.
Interpretowanie snw daje rwnie moliwo zrozumienia wewntrznych konfliktw i innych
zaburze naszego ycia uczuciowego. Jeli nie znamy struktury snw i ich symboliki, trudno jest
stwierdzi, jaka jest rola okrelonego snu. Czasem wydaje nam si, e dany sen nie ma dla nas
adnego znaczenia. Tymczasem podwiadomo wie, dlaczego nilimy w ten sposb, zna ca
oniryczn symbolik, poniewa to ona j stworzya.
Bywa, e niektrzy ludzie poznaj niekiedy znaczenie swego snu. Dzieje si to zazwyczaj podczas
hipnozy. Im hipnoza jest gbsza, tym bardziej prawdopodobne, e uda si dotrze do wyjanienia snu.
Jeli uwaasz, e nio ci si co znaczcego, sprbuj podda si hipnozie i dowiedzie od
podwiadomoci, co sen mia oznacza.

Jak przezwyciy depresj

Czytae ju w tej ksice, e psychoterapeuci odradzaj stosowanie autoterapii w stanach
gbokiej depresji. Silny stan zaamania nerwowego jest na tyle niebezpieczny, e nie powinno si go
leczy samemu. Takie stany prowadz czsto do samobjstwa, dlatego wymagaj leczenia
psychiatrycznego. Wikszo z 25 ty. samobjstw, ktre zdarzaj si kadego roku w Stanach
Zjednoczonych, bya wynikiem gbokiej depresji.
Badania wykazay, e u kadego czowieka okresy dobrego samopoczucia przeplataj si z
chwilami zaamania nerwowego, przy czym czas przejcia jednego stanu w drugi niczym szczeglnym
si nie wyrnia. Skrajny przypadek takiego cyklu to psychoza maniakalno-depresyjna, uwaana za
cik chorob umysow. Wyrwnany cykl emocjonalny charakteryzuje si tym, e czujemy si
przez trzy dni bardzo dobrze, jestemy w dobrym nastroju, cieszymy si doskonaym samopoczuciem
psychicznym i fizycznym. Potem nadchodz trzy dni nieco gorszego samopoczucia. Zaczynamy
odczuwa lekkie przygnbienie. Dugo caego cyklu jest zmienna. Przecitnie trwa jednak 30-35
dni. Czasem dobre i ze dni bardzo wyranie si zaznaczaj w takim przypadku chodzi o cykl w
obrbie cyklu.
Nie bdziemy si tu zajmowa cyklem normalnym, chocia warto wiedzie, e on istnieje; w
dniach przygnbienia nie naley podejmowa adnych waniejszych decyzji.
W czasie depresji, ktra nie wynika bezporednio z cyklu, dominuje nastrj przygnbienia i zamt
mylowy. Nie mona by szczliwym, jeli jest si przygnbionym, i nie mona by przygnbionym,
jeli jest si szczliwym. Uczucia te nawzajem si wykluczaj. Kiedy przyjrzymy si naszym
problemom i rozwiemy je, przezwyciywszy obawy, dobre samopoczucie powrci i depresja
zniknie.
Dr Hornell Hart w swojej ksice Autoconditioning (Prentice Hali, Inc. Eglewood Cliffs, New
Jersey) zajmuje si nastrojami czowieka i tym, jak mona z nimi walczy. Radzi, aby zrobi wykres
naszych codziennych uczuciowych stanw, uwzgldniajc chwile ekstazy, uczucia zadowolenia i
wesooci, uwaane za stany normalne, oraz uczucie troski, strach, brak odwagi itd., a take depresj.
Hart mwi, e trzeba najpierw zrozumie swj problem, aby mc do niego nawiza i odpry si
podczas autohipnozy. Potem dobrze jest zastosowa sugesti. Po przebudzeniu mona cay ten proces
powtrzy jeszcze raz, koncentrujc si na tym samym lub innym problemie. Wedug dr. Harta,
przezwycianie negatywnych i przygnbiajcych myli przynosi poczucie radoci i szczcia. Za
pomoc tej metody doskonale udaje si usuwa niewielkie problemy i konflikty.
Koniec z bezsennoci
Kadego roku na wiecie wydaje si kilkaset milionw dolarw na tabletki nasenne. Jest to dowd
na to, jak duo osb cierpi na bezsenno. Nikt jeszcze z tego powodu nie umar, ale stan ten jest
bardzo nieprzyjemny i uniemoliwia normalne funkcjonowanie.
Jeli bezsenno jest nastpstwem zych przyzwyczaje, mona szybko si jej pozby. Istniej
jednak przypadki, kiedy problem ten tkwi gboko w psychice, a wtedy bardzo trudno go usun.
Rozwamy dwa rodzaje bezsennoci. Pierwszy nie pozwala zasn niekiedy przez wiele godzin. Drugi
pozwala wprawdzie na sen, ale po trzech, czterech godzinach czowiek budzi si i ju nie moe
zasn. Dzieje si tak zazwyczaj w rodku nocy lub nad ranem. Czasem bezsenno jest wynikiem
zego przyzwyczajenia, ktre polega na tym, e problemy z caego dnia zaczyna si analizowa przed
snem, co uniemoliwia zanicie.
Pesymistyczne mylenie i negatywne sugestie pogarszaj samopoczucie, zgodnie ze znan ju
zasad odwrotnego dziaania. Gdy kadziesz si spa, zaczynasz analizowa swoje problemy, trudno
przychodzi ci zanicie, poniewa zaczyna dziaa tu odruch warunkowy. Mimo to prbujesz.
Koncentrujesz si, chcesz zasn, a zamiast tego jeszcze bardziej si rozbudzasz. Wreszcie jeste ju
tak tym zmczony, e przestajesz nawet prbowa zasn, i wtedy wanie nagle ci si to udaje.
Strach pozbawia snu
Powodem obu rodzajw bezsennoci mog by problemy nerwicowe. Czsto powoduje je rwnie
strach. Cierpicy na bezsenno mog czasem odczuwa lk przed zaniciem, poniewa czy si to z

utrat wiadomoci. Wyobraaj sobie, e podczas snu moe zdarzy si co strasznego, wobec czego
bd bezsilni.
Niekiedy bezsenno spowodowana jest strachem przed mierci, ktra mogaby nastpi podczas
snu. rda takiego mylenia wywodz si najczciej z dziecistwa. Poniewa trudno wyjani
dziecku fenomen mierci, tumaczy si mu np., e "Babcia wanie zasna i ju si nie obudzi".
Zmary spoczywajcy w otwartej trumnie wywouje prawie w kadym dziecku silne przeycie.
Jeszcze silniejsz reakcj moe spowodowa sytuacja, kiedy dziecko zmuszone jest do pocaowania
zwok. Pewna matka kazaa swojej crce zoy pocaunek na policzku lecej w trumnie babci. Stao
si to przyczyn powanej choroby dziewczynki, ktra doznaa rozdwojenia jani. Niewiarygodne, e
niektrzy rodzice stawiaj swoje dzieci w tak niezrozumiaych dla nich sytuacjach, wywoujcych
emocjonalny wstrzs.
Midzy snem a mierci s te inne powizania. Czsto mwi si o mierci jako "dugim nie".
Lekarze stwierdzili u zaskakujco wielu pacjentw zwizek lku przed mierci z lkiem przed
zaniciem. Przed laty dzieci uczyy si modlitwy, w ktrej prosiy Boga, aby wzi ich dusz, jeli
mier przyjdzie do nich we nie. Dziaanie modlitwy rozwino si w podwiadom sugesti, ktra
wci dziaaa, cho byli ju dorosymi ludmi.
Bezsenno moe wynika te z potrzeby identyfikacji z ktrym z rodzicw lub z inn blisk
osob, ktra na ni cierpiaa. Powodem tej dolegliwoci moe by rwnie potrzeba wymierzenia
sobie kary. Bezsenno dotyka take tych, ktrych czsto mcz nocne koszmary.
Autoterapia ujawnia przyczyn
Trzeba rozway wszystkie ewentualne przyczyny choroby. Jeli uznamy, e nasz strach nie ma
adnej konkretnej przyczyny, moe znikn. Osoba dorosa, ktry uwiadomi sobie, jak wpyna na
ni modlitwa w dziecistwie, zrozumie, e midzy snem a mierci nie ma adnego zwizku. Czasem
trzeba powrci mylami do chwili, kiedy przeylimy bezporedni kontakt ze mierci, aby
odreagowa uczucia zwizane z tym przeyciem. Dopiero wtedy strac one swoje negatywne
dziaanie.
Sen mona przywoa, stosujc odpowiedni sugesti. Jednak najlepsz metod zwalczenia
bezsennoci jest autohipnoza, ktr zawsze zalecam moim pacjentom. Autohipnozie naley podda
si, lec ju w ku. Doskonale nadaje si do tego nastpujca sugestia: "Za kilka chwil zasn
gboko i odpoczn. Przez ca noc chc spokojnie spa". Po tych sowach najlepiej skoncentrowa
swoje myli na czym miym, zupenie nie zwizanym ze snem. Wyraenie "za kilka chwil" albo
sowo "wkrtce" s nieokrelone. Dlatego troch potrwa, zanim zaniesz. Tym samym dajesz sugestii,
ktra wpywa na podwiadomo, czas na zadziaanie. Nieustanne mylenie o prbie zanicia nie
pomaga, lecz wrcz uniemoliwia nocny odpoczynek. Im bardziej bdziesz wierzy, e metoda ta
pozwoli ci zasn, tym szybciej wywoa ona podany skutek.
Cel ten mona osign te przez powtarzanie sobie, e brak snu wcale nie jest uciliwy,
nieprzyjemny, a ju na pewno nie jest niebezpieczny. "I jeli nawet przez jaki czas nie zasn, to lec,
mog rwnie wypocz. C to szkodzi, jeli zasn po dwch godzinach? To cakiem bez znaczenia.
W kocu i tak zasn". Jeli bdzie ci obojtne, jak szybko zaniesz, i nie bdziesz podejmowa
specjalnego wysiku, eby to osign, zapewne szybko zapadniesz w sen. Odwrotne dziaanie nie ma
w tym przypadku zastosowania. Przekonasz si, e jednak moesz spa, cho nie tak dugo i dobrze,
jak chciaby, uwolnisz si od lku przed bezsennoci.
Cigle si budzia
Jedna z moich pacjentek, nazwijmy tuj Ew, bya osob, ktra bez kopotu zasypiaa, ale za to
wkrtce budzia si i nie moga ponownie zasn. Spaa co prawda kilka godzin, jednak kiedy jej m
wstawa do pracy okoo szstej rano, budzia si. Gdy wychodzi, znowu zasypiaa i spaa do
dziewitej. Nie dziao si tak tylko w weekendy, m wtedy nie pracowa.
Ewie wydawao si, e wystarcza jej par godzin snu. Czua si zadowolona i nie narzekaa na
zdrowie. Nie lubia jednak lee i czeka, a przyjdzie sen. M Ewy kad si wczenie, ona za
jeszcze czytaa ksik lub ogldaa telewizj. Potem szybko zasypiaa, ale po dwch, trzech
godzinach znowu si budzia i prawie do rana przewracaa z boku na bok. Mylc intensywnie o

rozmaitych yciowych problemach, zamartwiaa si nimi. Mwiono jej, e przesadza i e powinna z

tym walczy. Poradziem jej, aby kadego wieczoru przed pooeniem si spa spisaa list spraw,
ktre sprawiaj jej na co dzie najwicej kopotw, a kiedy si przebudzi, ma o ktrym z nich usilnie
myle. Zamierzone wyolbrzymianie kopotw jest bowiem dobr metod na pozbycie si mczcych
przyzwyczaje. Po dwch czy trzech prbach, kiedy celowo si zamartwiaa, caa sytuacja wydaa jej
si najpierw bardzo trudna, a w kocu po prostu mieszna.
eby ustali inne przyczyny problemu pacjentki ze snem, zadaem jej podwiadomoci nastpujce
pytania:
Pytanie: Czy istnieje jeszcze inny powd, ktry kae ci budzi si w rodku nocy?
Odpowied: (wahadeko) Tak.
Pytanie: Czy istnieje wicej ni jeden powd?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy istniej wicej ni dwa powody?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy chcesz sama siebie ukara tym, e nie pisz? Czy stan ten jest szczeglnie
nieprzyjemny?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy bezsenno spowodowana jest jakim strachem?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy boisz si zych snw?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy boisz si, e podczas snu moesz umrzesz?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Strach ten ma przyczyn. Czy kiedy bya dzieckiem, zmar jaki krewny, a tobie
powiedziano, e zasn?
Odpowied: (sowna) Tak, przypominam sobie pogrzeb mojej babci, miaam sze lat. Baam si,
widzc j w trumnie, mwiono mi, e babcia pi.
Pytanie: Czy to przeycie z dziecistwa ma co wsplnego z tym, e budzisz si w nocy?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy twoja bezsenno ma jeszcze inn przyczyn?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy budzisz si z jeszcze innego powodu?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy moesz okreli, jaki to powd?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy to czemu suy?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy ma to zwizek z jakim wczeniejszym przeyciem?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy kto z twojej rodziny cierpia na bezsenno? Czy identyfikujesz si z kim, kto
cierpia na t dolegliwo?
Odpowied: Nie.

Pacjentka musiaa odpowiedzie jeszcze na kilka innych pyta, a mimo to nie udao si ustali
powodu jej dolegliwoci. W kocu powiedziaem jej, e kiedy policz do trzech, ona przypomni sobie
drugi powd. Tak te si stao. Powiedziaa: "Wiem ju. Myl, e chc unikn fizycznych zblie z
moim mem. Nigdy nie czerpaam z tego przyjemnoci. Chyba jestem oziba. Nienawidz, kiedy
zblia si do mnie, a lubi robi to w nocy. Myl, e budz si dlatego, eby nie mg mnie zaskoczy
i ebym zawsze moga znale jak wymwk".
Po kilku wizytach w moim gabinecie Ewie udao si uwolni od oziboci, a potem moga ju
spokojnie zasypia.
PODSUMOWANIE
Choroby uwarunkowane stanem emocjonalnym pacjenta s czsto form obrony organizmu.
Choroba powstaje zazwyczaj poza nasz wiedz, dlatego podwiadomo pocztkowo sprzeciwia si
kademu leczeniu. Opr ten mona jednak pokona i skorygowa nastawienie podwiadomoci, gdy
tylko zostan odkryte przyczyny choroby. Celem tego dziaania nie jest jednak zniszczenie
mechanizmu obronnego, lecz spowodowanie, eby nie by on potrzebny.
Stosowanie metody ideomotorycznej pozwala dowiedzie si, jakie s podwiadome przyczyny
dolegliwoci. Przy niemal kadej chorobie psychosomatycznej odgrywa rol przynajmniej jeden, a
czciej kilka z podanych tu czynnikw. Siedem kluczy to:
1. Wewntrzny konflikt
2. Motywacja
3. Dziaanie sugestii
4. Mowa ciaa
5. Identyfikacja
5. Wymierzanie sobie kary
7. Wczeniejsze przeycia.
Kiedy stwierdzisz ju, ktry z tych czynnikw jest przyczyn twoich cierpie, oznacza to, e
zrobie najwaniejszy krok do wyleczenia.
Teraz wiesz ju, jak powstaj depresje. Lekkie stany zaamania mona atwo pokona, gdy odkryje
si ich przyczyny. W powanych przypadkach powiniene skorzysta raczej z pomocy psychiatry.
W rozdziale tym dowiedziae si rwnie, jak za pomoc autohipnozy zwalcza bezsenno.
Najpierw jednak musisz ustali jej przyczyny, zadajc swojej podwiadomoci odpowiednie pytania.
Wikszo ludzi, ktrzy cierpi na bezsenno, moe j zwalczy przez wprowadzenie si w hipnoz
tu przed snem i stosowania sugestii, e "za kilka chwil" zasn. Wkrtce zasypianie przestanie by
problemem.
Zwycistwo nad strachem i fobi
Kadego czowieka opanowuje czasem strach, ktrego nie mona nazwa stanem neurotycznym,
ma bowiem uzasadnione powody, jest mechanizmem obronnym. Tak sam funkcj spenia rwnie
zwyky lk bez okrelonej przyczyny. Jeliby przeprowadziby wrd przyjaci i znajomych
ankiet, przekonaby si, e mao kto jest wolny od uczucia strachu.
Stany natrtnych lkw nazywane s w psychologii fobiami. Wrd nich wyrnia si: akrofobi
(lk wysokoci), klaustrofobi (strach przed zamknitymi pomieszczeniami), agorafobi (strach przed
otwart przestrzeni), zoofobi (strach przed zwierztami), hydrofobi (strach przed wod). Istniej
oczywicie jeszcze inne fobie, ale wymienione tu spotyka si najczciej. Fobia to okrelenie bardzo
silnego, irracjonalnego strachu. Dobrym tego przykadem jest spotykany czsto strach przed wami.
Tymczasem tylko niektre gatunki tych zwierzt s jadowite. Wikszo to niegrone gady, a mimo to
ludzie ich unikaj. W skrajnych przypadkach panik moe wywoa nawet w na obrazku czy
fotografii. Ten silny, trudny do wytumaczenia strach nazywany jest wanie fobi.
Jak powstaj fobie

Nerwicowe lki przenosimy czsto na inne sytuacje lub przedmioty. Dzieje si tak, gdy strach jest
na tyle silny, e ju sama myl o czym obezwadnia. Prbujemy wtedy znale dla naszej fobii inny
obiekt, wyraajcy ukryty w nas lk. Ten rodzaj fobii wystpuje jednak rzadko. Duo czciej
spotykamy fobie o charakterze odruchu warunkowego, ktry powsta w wyniku wczeniejszego
przeycia, pochodzcego najczciej z dziecistwa. Czasem zdarza si, e dzieci zamykaj podczas
zabawy swojego koleg w ciemnej szafie lub innym maym, ciasnym pomieszczeniu. Nietrudno si
domyli, e w takiej sytuacji dziecko atwo moe si przerazi.
Zaskakujce, jak czsto rodzice i w ogle doroli wymierzaj dzieciom kar, zamykajc je w
maych, ciemnych pomieszczeniach. Nie zdaj sobie sprawy, e nastpstwem tego moe by nie tylko
klaustrofobia, ale i strach przed ciemnoci. Fobi nie zawsze da si zwalczy. Niekiedy trwa przez
cae ycie. Wystarczy, e raz przestraszymy si wody, a strach ten moe towarzyszy nam przez lata,
nawet do koca ycia. Potwierdzaj to osoby, ktre ju raz si topiy.
Podobny przypadek miaem z moj crk, wwczas czteroletni, ktra uwielbiaa przebywa w
wodzie, mimo e nie potrafia jeszcze pywa. Ktrego razu bawia si nad brzegiem morza z duo
starsz koleank i wesza z ni do wody. Dua fala niespodziewanie zabraa piasek spod ng
koleanki i kilka razy j przewrcia. Dziecko napio si wody i chwytao apczywie powietrze. Obie
miertelnie si przeraziy, mimo e nic zego si nie stao. Moja creczka pakaa, a potem przez dugi
czas wzbraniaa si przed kpiel, i w basenie, i w morzu.
Dwa lata pniej bya ju na tyle dua, e moga podda si hipnozie. Pozwoliem jej wrci do
wydarzenia znad morza i kazaem je ponownie przey. Nie reagowaem na jej pacz i proby, ebym
przesta. Konfrontacja z tym zdarzeniem uwolnia j od strachu, ktry od czasu tamtej przygody jej nie
opuszcza. Kiedy ostatnio opowiadaa mi t histori, miaa si na sam myl o tym wydarzeniu. Bez
hipnozy silny lk przed wod towarzyszyby jej prawdopodobnie do koca ycia.
Samodzielne uwolnienie si od fobii
Przez samoleczenie moesz uwolni si rwnie od fobii (nie dotyczy to fobii, ktre powstay
wskutek przeniesienia). Najwaniejsze to pozna przeycie, ktre j wywoao. Wszystkie negatywne
uczucia zwizane z lkiem trzeba odreagowa. Nie wystarczy tylko wrci do tego zdarzenia
pamici. Psychoterapeuta nakazuje pacjentom przeywa je kilkakrotnie. Pocztkowo strach jest
bardzo duy. Potem napicie nerwowe wprawdzie utrzymuje si, ale nie jest ju tak silne. Cae zajcie
powinno by odtworzone parokrotnie, a strach ustpi. Zazwyczaj wystarcz trzy, cztery razy. Kiedy
wszystkie uczucia zostan rzeczywicie odreagowane, fobia zniknie.
Stan, w ktrym jestemy uwolnieni od przykrych uczu i nie uwiadamianych kompleksw, w
psychologii nazywa si "katharsis" lub odreagowanie. Napicie nerwowe wywouj zdarzenia, ktre
doprowadzaj do powstania fobii. Katharsis ma dziaanie oczyszczajce.
Odkrycie przey wywoujcych strach
Fobie leczy si rwnie przez autohipnoz. Polega to na wielokrotnym przeywaniu w mylach
przykrego zdarzenia. Najpierw trzeba je osadzi w czasie i ustali jego miejsce. Jeli zostao
zapomniane i wyparte do podwiadomoci, mona je przywoa, stosujc metod ideomotoryczn.
Zanim jednak sprbujesz sobie przypomnie to zdarzenie, powiniene zada podwiadomoci
pytanie: "Czy mog to zdarzenie jeszcze raz bezpiecznie przey?" Najprawdopodobniej otrzymasz
odpowied twierdzc. Zdarza si jednak, e podwiadomo odmwi, wtedy nie staraj si na si tego
zmieni. By moe twoja psychika jest teraz za saba, aby moga jeszcze raz te przykre chwile
przey.
Dr Joseph Wolpe zaleca uwolnienie si od fobii metod odhamowania, ktra polega na
kilkakrotnym przeywaniu lkw. Najpierw pacjent powinien spisa na kartce wszystko, co napawa
go strachem, z wyjtkiem sytuacji, ktre przeraaj kadego czowieka, np. napad. Nastpnie musi
stworzy z tego list, uwzgldniajc si lku. Najgroniejsze sytuacje powinny znale si na
pocztku listy, a potem kolejno te, ktre wywouj mniejszy lk.
Wypracuj w sobie obojtno wobec nieprzyjemnych sytuacji

Dr Wolpe proponuje swoim pacjentom, aby zanim poddadz si hipnozie, cakowicie si odpryli.
Dopiero wtedy mona wyda polecenie ponownego przeycia ktrego lku z listy. Wane jest, aby
zaczyna od koca, poniewa przy lkach z pocztku listy napotykamy silny opr. W ten sposb
wracamy do faktw, ktre napawaj nas co prawda lkiem, ale nie jest to jeszcze prawdziwy strach.
Kademu z nich powicamy zaledwie kilka sekund.
Jeden z pacjentw dr. Wolpe'a ba si pogrzebw. Podczas hipnozy lekarz kaza mu najpierw
przyjrze si zmaremu czowiekowi z odlegoci 200 metrw, potem z bliska spojrze na karawan
pogrzebowy, by w kocu mg stan nad grobem i przyglda si spuszczaniu trumny. Kad scen
pacjent powtarza kilkakrotnie i za kadym razem jego lkowa reakcja bya duo sabsza. Na koniec
uwolni si od znikomego ju strachu przed pogrzebami.
Podczas kolejnych posiedze dr Wolpe przechodzi do coraz bardziej nieprzyjemnych przey z
przeszoci, przywoujc je w ten sam sposb. Dziki temu wielu jego pacjentw pozbyo si
obezwadniajcego ich czsto strachu. Terapeuta zawsze jednak podkrela, e warunkiem leczenia
jest cakowite odprenie pacjenta. Tylko wtedy moliwe jest osignicie pozytywnych rezultatw. Co
prawda, bez hipnozy mona rwnie osign podobne wyniki, ale trwa to zdecydowanie duej.
Samoleczenie pozwala take na pokonanie stanw lkowych i fobii. Najlepiej leczy si je przez
ustalenie ich przyczyny i przywoanie w pamici przey, ktre je wywoay. Do korzeni za
dojdziemy najszybciej, zadajc podwiadomoci odpowiednie pytania. Ich przykady znajdziesz
pniej w kilku opisanych historiach chorb. Jeli w przypadku lku chodzi o wicej ni jedno
przeycie, najpierw trzeba zaj si tym, ktre nastpio wczeniej. Kiedy odreagujemy negatywne
uczucia zwizane z jednym zdarzeniem, mona szuka przyczyn nastpnego, a wreszcie uwolnimy
si od wszystkich mczcych nas fobii.
Przezwycienie oporu
Kiedy natrafisz na podwiadomy opr i nie bdziesz mg pozna sytuacji, ktrej w pamici
poszukujesz, zastosuj metod dr. Wolpe'a. Po wyzwoleniu si od niewielkich lkw bdziesz wiedzia,
jak dotrze do zdarze, ktre spowodoway twoj fobi. Odtworzysz ja w wyobrani i ponownie
przeyjesz.
Przezwycianie strachu i uwalnianie si od niego w momencie jego powstania polega na
wywoywaniu silnego emocjonalnego poruszenia. Kiedy kto odczuwa trem i boi si publicznie
wystpowa, nie zrobi tego, dopki nie zmusi go do tego motywacja silniejsza od strachu.
Na przykad ucze wyrecytuje wiersz, poniewa jest to warunek zdania egzaminu. Tylko dlatego
zdobdzie si na odwag, e jego motywacja jest silniejsza od strachu. Kiedy zacznie mwi, strach
bdzie stopniowo zmniejsza si, a cakowicie zniknie. Lepsz metod leczenia byoby, oczywicie,
odkrycie przyczyn strachu jeszcze przed publicznym wystpieniem.
Fobie powstaj przede wszystkim w wyniku wczeniejszych przey, lecz niekiedy rwnie w
wyniku sugestii. Dziecku bardzo atwo wmwi strach. Wystarczy, e ktre z rodzicw zareaguje
panik na jak sytuacj, a dziecko natychmiast przejmie t reakcj. Dzieje si tak po czci w wyniku
potrzeby identyfikacji z ktrym z rodzicw, a po czci pod wpywem sugestii, ktrej kady mody
czowiek atwo ulega. Jeli ojciec lub matka boj si, dziecko natychmiast wyczuwa, e sytuacja jest
niebezpieczna i te zaczyna odczuwa strach. Prawie zawsze bdnie ocenia si sytuacj jako
niebezpieczn.
Fobia zwizana z lataniem
Fobie mog rozwin si u dorosego tak samo atwo jak u dziecka. Podczas jednego z sympozjw
powiconych hipnozie, na ktrym demonstrowano rozmaite techniki hipnotyczne, jeden z obecnych
tam lekarzy, dr Johnson, podda si eksperymentowi wyjaniajcemu powstawanie fobii. Opowiedzia
on, e podczas ostatniej wojny suy w lotnictwie, odby wiele bojowych lotw i nigdy nie by ranny.
Ogromnie lubi lata. Ktrego razu cudem unikn zestrzelenia. Mimo grozy sytuacji udao mu si
wtedy szczliwie wyldowa, ale nie wywaro to na nim specjalnego wraenia. Po wojnie duszy
czas nie lata i kiedy potem usiad za sterami pasaerskiego samolotu, poczu strach. Od tego czasu nie
postawi nogi na pokadzie, poniewa doznawa, jak twierdzi, klaustrofobicznego lku ba si
zamknitego pomieszczenia. Pytania ideomotoryczne pomogy ustali, e jego fobia zostaa wywoana

bardzo niemiym zdarzeniem. Szybko okazao si, e chodzi tu o wyparte do podwiadomoci

wspomnienie lotu podczas bardzo zej pogody. W hipnozie lekarz wrci do tamtej chwili i ponownie
j przey.
Zaraz po zakoczeniu wojny dr Johnson dosta rozkaz lotu z Teksasu do Seattle, gdzie wanie mia
zakoczy wojskow sub. Za lot odpowiada nie on (dr Johnson by tylko kapitanem), lecz pewien
major. Gdy lecieli nad Idaho, samolot znalaz si w samym rodku strasznej burzy. Inne maszyny
znajdujce si w powietrzu chciay wymin burz, ale major rozkaza przedziera si przez pioruny.
Ba si, e nie wystarczy im paliwa na tak dalek tras. Tymczasem pogoda okazaa si gorsza, ni
oczekiwano. Samoloty straciy ze sob kontakt. Wyadowania byy bardzo silne i dr Johnson ba si,
e piorun trafi w kocu w jego samolot, ktry nieustannie wpada w powietrzne dziury, co
wywoywao bardzo nieprzyjemne turbulencje. W kocu straci panowanie nad samolotem i
wyskoczy ze spadochronu. By mocno potuczony. Pniej dowiedzia si, e jeden z jego kolegw
zgin, bo maszyna rozbia si na skale, a dwch innych musiao skaka ze spadochronem.
Do Seattle dr Johnson wrci pocigiem. Zosta zwolniony z wojska i ju nigdy wicej nie lata.
Nigdy nie czy swojej fobii z tym wanie wydarzeniem. Teraz jednak okazao si, e by to jej
gwny powd, a wczeniejszy wypadek, podczas ktrego omal nie zosta zestrzelony, mia
drugorzdne znaczenie. Kiedy podczas hipnozy przeywa ponownie nieszczsn burz, przejawia
mocne zdenerwowanie, lecz po wielokrotnym powtrzeniu tego zdarzenia uspokoi si i rozluni.
Kilka miesicy pniej kupi samolot i znowu odnalaz rado w lataniu.
Dr Johnson nie wypar z pamici swojego wspomnienia, ale te nie przypuszcza, e moe ono
mie zwizek ze strachem przed lataniem. eby nie myle o tym, zacz okrela swj stan jako
klaustrofobi, chocia w zamknitym pomieszczeniu nie odczuwa wcale lku. Jest to zachowanie
bardzo typowe dla podwiadomoci, gdy ucieka ona od nieprzyjemnego, przykrego przeycia,
odwracajc od niego w ten sposb uwag. Uwaam, e prawdopodobnie jeszcze jedno zdarzenie
mogo w tej historii odegra znaczc rol. Przypuszczam, e dr Johnson musia w dziecistwie zosta
przez kogo upuszczony na ziemi. Kuracja hipnoz w kadym razie wystarczya do pozbycia si
fobii. Moim zdaniem, fobia najczciej bierze si z jakiego przykrego zdarzenia z dziecistwa.
PODSUMOWANIE
Strach to zjawisko zupenie normalne. Jednak gdy objawia si w skrajnej, irracjonalnej formie,
mwimy, e mamy do czynienia z fobi.
Metod dr. Wolpe'a mona wykorzystywa podczas samodzielnego leczenia stanw lkowych,
jednak nie przy silnych fobiach. Fobie wystpuj dosy czsto i niewykluczone, e cierpisz na ktr z
nich. Nie s to grone stany, bez trudu mona unikn sytuacji, w ktrych wystpuj, np. kiedy
cierpisz na klaustrofobi i boisz si wej do windy, korzystasz ze schodw.
Zazwyczaj fobie bior si z jakiego wydarzenia z dziecistwa. Dziki opisanym tutaj metodom
daj si atwo przezwyciy. Najpierw ustal przyczyn strachu, potem powr w mylach do
wydarzenia, w ktrym on wystpi, i przeywaj je dotd, a poczujesz, e odreagowae wszystkie
zwizane z nim negatywne uczucia. Zawsze pytaj podwiadomo, czy wolno ci powrci do
minionych chwil. Rzadko co prawda otrzymasz negatywn odpowied, ale moe si tak zdarzy,
poniewa niektre sytuacje mog by dla twojej psychiki zbyt silnym przeyciem, aby mg do nich
powrci. Wtedy nie rb nic na si. Prawdopodobnie i tak nie byby w stanie przypomnie sobie
tego zdarzenia, a zrezygnowanie z docieka stanowi dodatkowy rodek bezpieczestwa.
Wikszo stanw lkowych i fobii mona wyleczy, stosujc samoleczenie. W przypadku gboko
zakorzenionej, neurotycznej fobii konieczna jest pomoc specjalisty!
Mody wygld i szczupa sylwetka bez diety
Czynniki emocjonalne i psychologiczne mog wywoa wiele rnych dolegliwoci. Zajm si
teraz tylko najczciej wystpujcymi. Nie zawsze wiadomo, dlaczego te same czynniki u jednej
osoby wywouj np. chorob skry, u innej niekorzystnie wpywaj na system trawienny, a u jeszcze
innej zakcaj prawidow prac drg oddechowych. W tym rozdziale postaram si omwi czsty

problem nadwagi, ktrej nie mona nazwa chorob. Zazwyczaj jednak nadwaga jest uwarunkowana
zaburzeniami emocjonalnymi.
Zbdne kilogramy
Rezultatem spoywania czstych i zbyt obfitych posikw jest nadmiar kilku, kilkunastu, a nawet
kilkudziesiciu kilogramw. Kady przypadek nadwagi to splot rnych czynnikw i okolicznoci.
atwo jest zrzuci par kilogramw, jeli podejmie si stanowcz decyzj o schudniciu. Znacznie
trudniej pozby si kilkunastu albo kilkudziesiciu. Wymaga to leczenia psychoterapeutycznego. Jeli
okae si, e nadwaga spowodowana jest zaburzeniami hormonalnymi, trzeba szuka pomocy lekarza.
Wczeniej uwaano, e tylko 2% wszystkich przypadkw nadwagi powoduje wanie ten typ
zaburze. W ostatnich latach uwaa si jednak, e s to znacznie czstsze przypadki.
Jeli chcesz zrzuci kilka kilogramw, niepotrzebne jest specjalne leczenie, lecz jedynie waciwa
dieta, autosugestia i silna wola. Postaram si omwi teraz przypadki sporej nadwagi.
Waciwa dieta moe czasem doprowadzi do wymarzonego rezultatu, nawet jeli nadwaga ma
podoe nerwicowe. Lekarz przepisuje zazwyczaj otyemu pacjentowi leki na przyspieszenie
przemiany materii. Same leki jednak nie wystarcz. Pacjent musi przej na diet wysokobiakow i
ograniczy wielko posikw. Waciwa dieta nie dostarcza organizmowi zbdnych kalorii. cile
stosujc tak diet, pacjent traci przez pewien czas na wadze, ale kiedy tylko j przerwie, kilogramy
znowu wracaj. Dzieje si tak nawet wtedy, gdy dieta trwaa duszy czas. Mao wytrway pacjent
prawie zawsze po jakim czasie wraca, niestety, do starej wagi. Moe to zdarzy si po kilku
miesicach albo nawet po roku i jest nieuniknione.
Zmniejszonej wagi nie da si zachowa dugo i pacjenci s tym czsto rozczarowani i zniechceni.
Jaki jest tego powd? Ot uwaga nasza jest skupiona na leczeniu otyoci jako objawu, a nie na jej
przyczynach. Efekt kuracji zaley od tego, czy usunie si przyczyn niewaciwego odywiania.
Jeli chcesz sam zmniejszy swoj wag, powiniene zasign porady lekarza, ktry powie ci, jak
szybko moesz zrzuca zbdne kilogramy. Przepisze ci poza tym rodki zmniejszajce apetyt.
Pomagaj one przetrwa pocztek kuracji. Twoim podstawowym zadaniem jest najpierw odkrycie,
dlaczego za duo jesz. Jeli znasz ju przyczyn, moesz cakowicie j usun albo zminimalizowa
jej dziaanie. Nadwaga zniknie, ale pamitaj, e zgrabn sylwetk utrzymasz tylko wtedy, jeli na
trwae zmienisz swoje nawyki ywieniowe.
Dlaczego jesz za duo?
Istnieje wiele przyczyn otyoci. Kilka z nich dotyczy waciwie wszystkich przypadkw. Jemy,
poniewa jest to niezbdne do normalnego funkcjonowania. Czsto jednak zdarza si, e nie potrafimy
si kontrolowa i nakadamy na talerz zbyt due porcje. Trudno nam to opanowa.
Osoby z nadwag mwi, e nie maj silnej woli. Tymczasem nie brakuje jej nikomu. Tylko e
bywa ona za saba.
Problem otyoci pojawia si zazwyczaj ju w dziecistwie. Dziecko, ktre wanie jest
nieszczliwe bd nie dopisuje mu humor, odczuwa gd. Wystarczy, e co zje i ju ma lepsze
samopoczucie. Powstaje odruch warunkowy jedzenie kojarzy si dziecku z powrotem dobrego
samopoczucia, podobnie jak dziao si to u psw Pawowa, ktre syszc dzwonek, odczuway gd.
Osoby z nadwag s z reguy nerwowe. W sytuacjach stresowych otwieraj natychmiast lodwk,
by wyj z niej co smakowitego. "Kiedy jem, czuj si lepiej" mwi. Nie jest to jednak mylenie
wiadome. W takiej sytuacji dziaa podwiadomo, ktra zmusza do takiego zachowania. Podobnie
zreszt reaguj ludzie, ktrzy w chwili zdenerwowania sigaj po papierosa. To tak jak niemowl,
ktre ssie kciuk, zaspokajajc potrzeb ruszania buzi. Palacz wierzy, e papieros go uspokoi.
Tymczasem jest to niesuszne przekonanie, poniewa nikotyna zwiksza jedynie nerwowo. Jeli
palisz, na pewno zauwaye, e po wypaleniu jednego papierosa w nadziei ukojenia nerww sigae
zaraz po nastpnego.
Wyrnia si siedem najczciej wystpujcych przyczyn nadwagi. Na pocztku zajmiemy si
motywacj.

Zdarza si czsto, e kobiety odmawiaj mowi wspycia, poniewa wstydz si swojej

nadmiernej wagi. Prowadzi to wczeniej czy pniej do seksualnej oziboci, co powoduje, e kobieta
staje si nieatrakcyjna, nie tylko dla swego ma, ale i dla innych mczyzn. Kobieta niekochana,
ktrej seksualne potrzeby nie s zaspokajane, szuka czsto zaspokojenia w jedzeniu. Zajada si wtedy
sodyczami, a na talerz nakada sobie podwjne porcje.
Podobna sytuacja wystpuje u dzieci odrzuconych przez rodzicw. Maluchy szukaj pocieszenia w
sodyczach, czego konsekwencj jest oczywicie nadmiar kilogramw. Czasem te identyfikuj si z
rodzicami, ktrzy maj problemy z nadwag. Istnieje co prawda dziedziczna skonno do otyoci, ale
w wikszoci wypadkw jest jednak bardziej prawdopodobne, e chodzi tu o podwiadom potrzeb
naladowania matki lub ojca.
Przyczyn otyoci moe by te sugestia, ktr dziecko podwiadomie rejestruje, syszc: "Musisz
zje do koca to, co masz na talerzu", "Nie wolno ci nic zostawi". "Deser dostaniesz dopiero po
jedzeniu" czy "Musisz je, eby by duy i silny". Takie i podobne stwierdzenia padaj zwaszcza
wtedy, gdy dziecko nie ma apetytu, co przysparza zmartwie wielu rodzicom.
Rwnie kompleks niszoci i brak poczucia wasnej wartoci mog mie wpyw na powstanie
otyoci oraz na utrzymywanie si jej przez duszy czas. Nieakceptowanie wasnego wygldu
uniemoliwia jakkolwiek zmian naszej fizycznoci. Konsekwencj tego jest niech do samego
siebie, a nawet wymierzanie sobie kary.
Pamitaj, e samoleczenie wymaga wydobycia od podwiadomoci informacji o przyczynach
nadwagi. Nie zapominaj te, e bardzo wan czci leczenia jest sugestia.
Nie potrzebujesz adnej diety!
Jeli chcesz pozby si tylko paru kilogramw, nie stosuj adnych wyrzecze. Sowo dieta brzmi
okropne dla kadego, kto nieraz prbowa si odchudza. Znasz pewnie wszystkie diety, czsto ich
prbowae, niekiedy nawet udawao ci si zgubi kilogram czy dwa. Jednak ju sama myl o diecie
odrzuca. Rzadko kto chtnie poddaje si mczcej diecie. Jeli jednak chcesz sam zrzuci nadwag,
nie jest potrzebna ci adna dieta. Wystarczy niekiedy, e zmienisz swoje ywieniowe
przyzwyczajenia.
Natura obdarzya nas zmysem smaku, abymy mogli delektowa si jedzeniem. Dziki nim jedne
potrawy smakuj nam bardziej, inne mniej. Wszystko, co masz na talerzu, moe sprawia ci
przyjemno. Staraj si jednak wybiera potrawy zawierajce biako, unikaj wglowodanw,
tuszczw zwierzcych i sodyczy.
Dr Leonid Kotkin (Jedz, myl i bd szczupy, Ariston Verlag, Genewa) twierdzi, e powinno si
spoywa tylko tuszcze nienasycone (rolinne). Zaleca rwnie ograniczenie iloci spoywanych
wglowodanw.
atwo moesz ustrzec si przed niechci do diety. Powtarzaj w mylach jak najczciej, e nikt
ci do diety nie zmusza. Wmw sobie, e jeli chcesz, moesz nawet przyty, ale nie byoby to ani
rozsdne, ani podane.
Schudniesz, poniewa jest to kwestia racjonalnego mylenia i takie jest twoje gbokie pragnienie.
Nikt nie wymaga od ciebie, eby nigdy ju nie tkn czekolady czy sodkiego deseru. Moesz je
sodycze, tylko nieco rzadziej ni dotychczas. Nie odmawiaj sobie niczego. Wystarczy, e bdziesz
jad rozsdnie i troch inaczej ni dotd.
Powody, dla ktrych chcesz schudn
Jeli chcesz zmniejszy swoj wag, bardzo wane jest, eby uwiadomi sobie motywy swojej
decyzji. Twoja podwiadomo lepiej je zapamita, jeli spiszesz je na kartce. Na pierwszym miejscu
powiniene umieci argumenty zdrowotne. Wszystkie statystyki pokazuj, e nadwaga skraca ycie.
Powiedzenie, e niektrzy widelcem wykopuj sobie grb, wcale nie jest mieszne, raczej aonie
prawdziwe.
Nadwaga zmusza organizm do dodatkowego wysiku. Czy nie byby zmczony, gdyby musia
nosi w rku przez cay dzie dziesi albo dwadziecia kilogramw? Dwiganie dodatkowych,
niepotrzebnych kilogramw tuszczu jest przecie wysikiem, ktry nadmiernie obcia organizm.

Drugie miejsce na licie powinien zaj twj wygld zewntrzny, o ktry kady ma obowizek
dba. S kraje, gdzie kobiety o obfitych ksztatach postrzegane s jako uosobienie pikna. W kulturze
zachodniej podziw budz jednak kobiety szczupe i wysportowane. Poza tym zgrabna sylwetka
powoduje bardzo dobre samopoczucie, a przecie do tego wszyscy d. Nadwaga natomiast wpywa
negatywnie na wiele aspektw naszego ycia.
Zmie swoje nawyki
Ludzie, ktrzy cierpi na nadwag, czsto objadaj si niewiadomie. Postaraj si je wolno, nie
piesz si. Im duej trzymasz ks w ustach i staranniej go ujesz, tym bardziej moesz delektowa si
smakiem potrawy. Jeli bdziesz jad w taki sposb, niebawem zauwaysz, e potrzebujesz w cigu
dnia naprawd niewielkiej iloci jedzenia.
Wikszo z nas zjada wszystko, co ma na talerzu. Staraj si jednak nakada na talerz mae porcje.
Gdy bdziesz nadal godny, moesz przecie sobie dooy, ale zobaczysz, e rzadko ci si to zdarzy.
Nie myl o tym, e moesz obrazi gospodyni, jeli nie zjesz wszystkiego, co masz na talerzu.
Jedn z lepszych metod przybrania na wadze jest podjadanie midzy posikami i tu przed pjciem
spa. Najlepiej zapomnij od razu, e kiedykolwiek to robie. Gdy czujesz si godny midzy
zasadniczymi posikami to znak, e obniy ci si poziom cukru we krwi. Zjedz wic co
niskokalorycznego!
Czerwona szmatka ostrzega
Dobr metod zniechcania si do pojadania midzy posikami jest czerwona szmatka powieszona
na przykad na lodwce. Spenia ona rol znaku ostrzegawczego, ktry przypomina: Zamknij drzwi!
Nie jedz!
Podczas stosowania diety bardzo czsto si waymy. Lepiej jednak tego nie robi czciej ni raz
na tydzie. Najlepiej, jeli swoj wag bdziesz kontrolowa co czternacie dni, zawsze o tej samej
porze.
Jeli stwierdzisz, e kto je duo wicej ni ty, to pamitaj, e kady organizm potrzebuje innej
iloci jedzenia. Jedzc to samo, jedna osoba przytyje, inna zrzuci zbdne kilogramy. Nie mona tego
tumaczy tylko fizyczn aktywnoci.
Jeeli bdziesz stosowa sugesti schudnicia, moesz nakoni podwiadomo do odczuwania
mniejszego zapotrzebowania na energi pochodzc ze spoywanych potraw. Zasugeruj sobie, e twj
organizm bdzie przyjmowa dokadnie tyle jedzenia, ile potrzebuje i ani grama wicej. Nikt, co
prawda, nie dowid, e podwiadomo moe kontrolowa trawienie, ale jest cakiem
prawdopodobne, e kieruje ona tymi procesami naszego organizmu.
Jeli chcesz pokona swj nadmierny apetyt sugesti, musisz uwiadomi sobie powd, dla ktrego
to robisz. Najlepiej ustal jasno, do jakiego celu dysz. Niech bdzie to ostateczna waga. jak chcesz
osign. Podejmij nastpnie mocne postanowienie, e nic ci od tego nie odwiedzie.
Gdy uwiadomisz sobie, e zdenerwowanie zawsze zmusza ci do jedzenia, moesz temu przecie
zaradzi. Teraz nawet ju wiesz jak. Na pewno zdarz si sytuacje, w ktrych bdziesz musia zmaga
si z pokusami i przeciwnociami losu; dobry obiad przygotowany przez ma, deser w kawiarni, i ju
przyby ci kilogram w cigu ostatniego tygodnia. Nie pozwl si jednak zniechci. Potraktuj to jak
co przejciowego i staraj si wytrwale dy do wymarzonej wagi. A kiedy ju j osigniesz, stan ten
moesz utrzymywa, stosujc odpowiedni sugesti i kontrolujc nawyki ywieniowe.
Rozmaite zaburzenia systemu trawiennego
Zaburzenia emocjonalne przejawiaj si czsto schorzeniami wtroby, ledziony, wrzodami
odka, mdociami, biegunkami, zapaleniem jelita grubego, hemoroidami, a nawet wypadaniem
zbw. Istnieje jeszcze wiele innych chorb, ktre maj podoe psychosomatyczne. Lk wpywa
negatywnie na prac ukadu pokarmowego. Jeli czego si boimy, kurczy si odek, system
trawienny nie pracuje prawidowo. Przy wyjtkowo silnym napiciu nerwowym wystpuj biegunki.
Chroniczne stany lkowe upoledzaj prawidowe dziaanie systemu trawiennego. Szczeglnie
czsto wystpuje to u niektrych osb. Zazwyczaj tacy ludzie nieustannie si czym martwi, s

pobudliwi, agresywni, czsto spoczywa na nich dua odpowiedzialno, poniewa piastuj

kierownicze stanowiska. Mog to by dyrektorzy, politycy, lekarze, ktrzy w pracy uchodz za
nieugitych i stanowczych, w yciu prywatnym natomiast bywaj cakowicie od innych zaleni, a
niekiedy nawet infantylni.
Nieyjcy ju doktor medycyny J. A. Winter porwna sposb zachowania takich osb do
zachowa dzieci, udowadniajc, e doroli, ktrzy maj wrzody odka, musz, niczym dzieci, je
delikatne, przetarte potrawy. Poza tym, gdy co im si nie udaje lub czuj gd, s tak samo marudni i
nieznoni. Ten typ dorosych wymaga, tak jak dzieci, wspczucia i uwagi. Dlatego czsto wystpuje u
nich konflikt midzy koniecznoci wypeniania obowizkw osoby dorosej a potrzeb pozostania
dzieckiem.
Mdoci i ich leczenie
Pozbywanie si jest jedn z metod wykorzystywanych przez podwiadomo w jej walce z
nieprzyjemnymi czy gronymi sytuacjami. Organizm reaguje na nie torsjami i czstymi
wyprnieniami, zazwyczaj biegunk. Jeli zjemy jaki zepsuty produkt, odek broni si skurczami.
W sytuacjach zagroenia podwiadomo wpywa rwnie destrukcyjnie na nasze myli i sposb
postpowania. Rezultatem s chroniczne mdoci, ktre mog doprowadzi do zapalenia jelita
grubego. Dziaanie podwiadomoci nie zawsze jest logiczne. Czsto nie potrafi ona przewidzie
kocowego rezultatu tych procesw. Wydaje si jednak, e czasami moe przynie to oczekiwany
efekt.
Przypadek Marian
Pewna moda kobieta przez wiele miesicy cierpiaa na nieustanne mdoci. Nie moga nic je.
Trzy razy trafiaa do szpitala, gdzie podczano j do kroplwki. Schuda kilkanacie kilogramw.
adne leczenie nie skutkowao i sytuacja wydawaa si beznadziejna. Wreszcie lekarz skierowa j na
terapi hipnotyczn. Tak trafia do mnie. Bya przekonana, e nie bdzie miaa problemu z poddaniem
si hipnozie. Tymczasem jej podwiadomo sprzeciwiaa si temu kategorycznie. Trudno byo j
wprowadzi nawet w stan pytkiej hipnozy. Odwiedzaa mnie codziennie. Stosowaa sugesti, dziki
ktrej zacza wicej je i przybieraa na wadze. Z dnia na dzie czua si silniejsza, ale mdoci
wci jej nie opuszczay. Cigle nie znaa ich przyczyny. Metoda wahadeka pomoga dowiedzie si,
e przyczyn tej przykrej dolegliwoci byo zdarzenie z dziecistwa. Poniewa podwiadomo
mocno sprzeciwiaa si, nie moglimy dowiedzie si niczego wicej. Po kilku konsultacjach Marion
moga wreszcie przywoa te przyczyny do wiadomoci. Powd choroby tkwi czsto we
wczeniejszych przeyciach. Bl pojawia si, gdy wydarzy si co podobnego, tak jak to byo w
przypadku Marion.
Kiedy miaa czternacie lat, jej ojciec, waciciel sklepu, ponis znaczne straty finansowe. Liczy
si z tym, e bdzie musia zlikwidowa sklep. Wczeniej wysoko ubezpieczy swj dom. Teraz wpad
na pomys, e mgby go podpali, aby w ten sposb uzyska pienidze potrzebne na uratowanie
sklepu.
Marion syszaa, jak rozmawia o tym z mam, ale nie miaa pojcia, e ojciec nie mwi tego
powanie. Bardzo chciaa mu pomc. Kiedy rodzice byli poza domem, po chwili zastanowienia
przyniosa do mieszkania stert papierw, nasczya naft i podpalia. Wybiega na zewntrz,
zamknwszy za sob wszystkie drzwi. Pokj niemal natychmiast stan w pomieniach. Nagle
zdecydowaa si pobiec jednak do ssiadw i poprosia, eby zadzwonili po stra poarn. Stra
szybko ugasia poar, zanim doszo do znaczniejszych szkd. Kiedy Marion podpalaa pokj,
zapomniaa zabra stamtd maego pieska, ktry udusi si w dymie. Gdy dziewczynka zobaczya
martwe zwierztko, zwymiotowaa. Od tego czasu mczyy j wyrzuty. Baa si wyzna rodzicom, e
to ona zabia swojego czworononego przyjaciela.
Po latach jej m przynis do domu niemal takiego samego psa, jakiego miaa w dziecistwie. Na
jego widok natychmiast, tak jak przed laty, zwymiotowaa. Od tego czasu zaczy si jej mdoci.
Kiedy Marion poznaa przyczyn swojego stanu, uspokoia si, a wyrzuty sumienia przestay j
mczy. Zaproponowaem, eby opowiedziaa swoim rodzicom o tamtym zdarzeniu, majc
wiadomo, e kada spowied uzdrawia dusz. Przekonaem j te, e wystarczajco dugo

pokutowaa za swj czyn. Kiedy m Marion, niele sytuowany czowiek, zrozumia, o co chodzi,
zaproponowa towarzystwu ubezpieczeniowemu, e zwrci tysic dolarw odszkodowania
wypaconego niegdy rodzinie Marion. Decyzja ta zupenie uspokoia moj pacjentk. Odtd mdoci
byy coraz rzadsze, a w kocu cakowicie ustpiy.
Zaparcia
Co roku sprzedaje si tyle samo rodkw przeczyszczajcych co lekw nasennych. Miliony ludzi
cierpi na zaparcia. Przyczyna tej dolegliwoci tkwi czsto w dziecistwie. Rodzice zawsze staraj si
przyzwyczai dziecko do siadania na nocniku. Rzadko ktre poddaje si temu bez oporu. Zazwyczaj
kurczowo powstrzymuje stolec na zo matce. Jest to skuteczna metoda, ktrej dziecko uywa w
walce z matk. Gdy wyprni si pniej w pieluch, mamy do czynienia z rodzajem zemsty na
matce. Tu le praprzyczyny powstrzymywania stolca, co czsto zachowuje si a do wieku
dorosego. Powstrzymywanie stolca moe wynika rwnie z innych przyczyn, blisko zwizanych ze
skpstwem. Psychoanalitycy uwaaj, e w ludzkiej podwiadomoci wyprnienie moe by
kojarzone z pienidzmi. Niepewno i obawy o byt mog prowadzi do powstrzymywania si od
wydalania stolca, podobnie jak skpiec niechtnie pozbywa si pienidzy. Towarzyszy temu napicie
wszystkich mini, take mini odbytnicy, co moe by przyczyn powstania hemoroidw. Po
dugim okresie szczeglnie silnych napi bywa potrzebna interwencja chirurga.
PODSUMOWANIE
Jeli cierpisz na nadwag i chcesz zrzucisz kilka kilogramw, powiniene najpierw dowiedzie si
od swojej podwiadomoci, co jest powodem twego stanu. Moesz do tego uy metody
ideomotorycznej, a potem zastosowa opisane tu techniki odchudzania.
Prawie wszystkie przypadki nadwagi maj jedn przyczyn jemy za duo lub za czsto. eby
schudn, nie trzeba stosowa diety ani liczy kalorii, ale na pewno powinno si zmieni swoje
nawyki ywieniowe.
W rozdziale tym omwiono rwnie dziaanie przey z dziecistwa i ich skutki: wrzody odka,
mdoci, zaparcia i inne dolegliwoci ukadu trawiennego. Jeli zachorujesz na ktr z tych chorb,
powiniene ju wiedzie, jak sobie z ni poradzi. Interwencja lekarza moe okaza si jednak
konieczna.
Nigdy wicej blu gowy
Ponad trzy miliony osb w Ameryce cierpi na migreny, w wikszoci kobiety. Kady czowiek
miewa czasem ble gowy, jednak w tym rozdziale zajm si blami uporczywymi, o szczeglnym
nateniu. Opisz dokadnie objawy, ktre im towarzysz, co pozwoli lepiej zrozumie przyczyny tej
przykrej dolegliwoci.
Lekarze uwaaj, e jest to choroba zwizana z okrelonym typem budowy ciaa. Istniej co
prawda wyjtki, jednak na migreny cierpi najczciej delikatne, szczupe i zgrabne kobiety.
Mczyni, ktrych ta choroba dotyka, s ich przeciwiestwem pod kadym wzgldem, jest to
muskularny typ boksera. Co si za tyczy strony psychologicznej, zarwno kobiety, jak i mczyni
cierpicy na migreny s w kadej dziedzinie ycia perfekcjonistami o ukadnym, bardzo miym
usposobieniu.
Typowymi objawami migreny s silne ble gowy, ktre atakuj raczej jedn pkul. Na pocztku
bl obejmuje oczod, co wyranie osabia wzrok, tak e przedmioty trac wyrazisto. Migrenom
towarzysz take czsto mdoci, wymioty i biegunka. Bl gowy pojawia si w okrelonych dniach
tygodnia i okrelonych odstpach czasu, niekiedy o staych porach. Nie jest to jednak regua. Ataki
mog te by nieregularne. Kobietom towarzysz czsto przy menstruacji. Migrenowe ble gowy
bywaj tak silne, e chory nie jest w stanie nic robi. Moe tylko lee bez ruchu w cakowitej ciszy,
najlepiej w ciemnoci.
Przyczyny blu gowy

Prawie wszystkie przypadki migreny maj kilka cech wsplnych. Na zewntrz ofiara atakw
migrenowych jest ukadna, spokojna, mia i skonna do kompromisw, jej wntrze jednak wyglda
zupenie inaczej!
Poniewa migrena jest typowa dla pci piknej, dlatego za przykad posuy mi tym razem kobieta.
Przepenia j nienawi, rozpiera zo, jest rozczarowana i pena goryczy. Wypiera jednak wszystkie
te uczucia. Nazywa je raczej niezadowoleniem i tumi w sobie wszelkie objawy gniewu. Wykonuje
przy tym prac porwnywaln z prac maszyny parowej: kiedy nastpuje przecienie, zawr
bezpieczestwa otwiera si i para uchodzi. Przy migrenie takim wanie zaworem s ble gowy.
Pojawiaj si one, kiedy napicie nerwowe jest zbyt due. Niektrzy uwaaj, e nie wypada ulega
emocjom i podnosi na kogo gosu. Prowadzi to do nagromadzenia w sobie zoci, ktra i tak musi
znale sobie pniej ujcie.
Migrena moe by te form wymierzania sobie kary. Jeli towarzyszy menstruacji, jest to sygna,
e pacjentka ma jakie problemy seksualne. Duy wpyw na ble gowy maj hormony i
funkcjonowanie gruczow dokrewnych.
U perfekcjonisty wszystko ma stae miejsce. Ubrania musz wisie zawsze na wieszaku, a buty sta
na swoim miejscu. Nie do pomylenia s brudne naczynia w zlewie, pene popielniczki i zakurzone
meble. Czysto i porzdek to nieodzowne atrybuty codziennoci. Gdy jest inaczej, kobieta
perfekcjonistk czuje si zagroona, a zo wyadowuje na najbliszych, ktrzy burz ustalony ad. W
takiej sytuacji czsto pojawiaj si migreny. Lekarz powinien prbowa wyjani takiej pacjentce, jaki
popenia bd. Na pewno zaprzeczy wszystkiemu, co usyszy na swj temat, i bdzie twierdzi, e
doskonale potrafi wyadowywa swoj zo. Jednak, eby ujawnia swoje negatywne uczucia, trzeba
j bardzo mocno zdenerwowa. Nigdy si nie przyzna, e odczuwa nienawi i wcieko, poniewa
takie emocje j brzydz.
Istniej wprawdzie leki, ktre agodz migrenowe ble gowy, ale bardzo rzadko daje si je
cakowicie wyleczy. Osoba cierpica na migreny zazwyczaj wie, kiedy nastpi atak. Warto wic, aby
unikn niepotrzebnych cierpie, zay lek wczeniej. Usuwa on co prawda objawy, a nie przyczyn
dolegliwoci, jednak przynosi ulg.
Zadaniem lekarza jest uwiadomienie pacjentce, e ataki migreny powoduj nagromadzone od
dawna stresy. Kiedy przychodzi do mnie kobieta z t dolegliwoci, staram si najpierw jednorazowo
wywoa u niej bl gowy, pamitajc jednak eby bl nie by silny lekki z powodzeniem wystarczy
do tego dowiadczenia. Chodzi o to, aby pacjent przez kilka minut odczu bl, a potem szybko
powrci do stanu bez blu. Zabieg ten przekonuje kadego, e przyczyna migreny ley w emocjach, a
nie bezporednio w organizmie. Oprcz tego jest to namacalny dowd, e taki bl mona
kontrolowa.
Migrena moe by cech rodzinn
Migrena wystpuje niekiedy u wszystkich czonkw rodziny. Nie wiadomo jednak, czy jest
dziedziczna, czy nie. Pewne jest tylko, e niektrzy maj do niej skonnoci. Dziecko przejmuje
pewne cechy rodzicw (np. perfekcjonizm) na drodze identyfikacji. Kiedy matka czsto cierpi na
migren, to najprawdopodobniej crka te bdzie miaa t dolegliwo. Dziecko, ktremu nakazuje si
powcigliwo i karze sieje za wybuchy zoci, nauczone, e wcieko i gwatowne przejawianie
emocji to co nieodpowiedniego, z pewnoci ma predyspozycje do migreny.
Przesadne panowanie nad emocjami jest cech charakterystyczn dla tego typu kobiety. Gdy
otoczenie nie odpowiada jej oczekiwaniom, czuje si zagroona i atwo popada w przeraenie.
Poniewa jednak podlega wewntrznemu przymusowi opanowania si, nie moe zrobi nic innego,
jak stumi swoje uczucia. Jest to bdne koo. Boi si utraty kontroli nad sob, a jednak przechodzi do
ataku.
Perfekcjonizm znamionuje brak poczucia wasnej wartoci, a to wywouje kompleks niszoci, co
prowadzi do nagromadzenia w sobie zoci i zgorzknienia. eby czu si bezpiecznie, kobieta z
kompleksem niszoci musi nieustannie kontrolowa otoczenie, co oczywicie si jej nie udaje. Jest
zazwyczaj wraliw neurotyczk, ktra wszystkie krytyczne uwagi odnosi do siebie, nawet gdy jej nie

dotycz. Nieustannie bezpodstawnie obwinia si: "Jestem wszystkiemu winna!" i jest to typowa
postawa.
Leczenie tych dolegliwoci
Jednym ze sposobw leczenia migreny jest poznanie i zrozumienie jej przyczyn oraz zmiana
nastawienia do ycia. eby przezwyciy skonno do perfekcjonizmu, zadaj czsto moim
pacjentom pytanie: "Czy wierzysz w to, e twoja matka wymagaaby od ciebie takiego wysiku, gdyby
wiedziaa, e przyczyn twojego blu gowy jest ch wykonywania wszystkiego idealnie?"
Doradzam potem zmian paru przyzwyczaje: "Id do domu i zrb baagan. Zostaw w zlewie kilka
brudnych talerzy. Nie sprztaj rozrzuconych ubra. Mieszkanie nie zmieni si a tak bardzo, jeli raz
nie wytrzesz kurzu. Pozwl sobie na odrobin luzu. Nie znaczy to, e masz akceptowa na co dzie
nieporzdek. Postaraj si poczu przyjemnie rwnie wtedy, jeli swoje domowe zadania wykonasz w
90 procentach".
Istnieje wiele moliwoci wyadowywania nagromadzonej w nas negatywnej energii. Pacjent, ktry
cierpi na migren, musi koniecznie sobie uwiadomi, e zo i wcieko s czym zupenie
naturalnym. Nie powinien z nimi walczy. Wrcz przeciwnie, trzeba da im moliwo znalezienia
sobie ujcia. Mona to zrobi przecie w taki sposb, eby nie zadziwi specjalnie otoczenia. Dla
kobiety jest to oczywicie trudniejsze ni dla mczyzny. Jeli nie masz innego wyjcia, zamknij si w
pokoju i wal piciami w poduszk. Moe dasz w ten sposb upust swojej zoci, bez potrzeby
wszczynania od razu od ktni. Tylko wtedy leczenie moe zakoczy si sukcesem.
Za pomoc wahadeka zapytaj swoj podwiadomo, co powoduje twoje migreny. Jeli bierzesz
leki, stopniowo zmniejszaj ich dawk, a w kocu cakowicie z nich zrezygnuj. Kiedy znowu zacznie
bole ci gowa i bdzie to objaw zespou napicia przedmiesiczkowego, lekarz moe przepisa leki,
ktre poprawi twoj kondycj fizyczn. Jeden z powodw migreny zostanie usunity. W przypadku
gdy ataki migreny wystpuj regularnie, prawdopodobnie maj one zwizek z jakim wczeniejszym
przeyciem. Mona to ustali za pomoc pytania podwiadomoci.
Warto wiedzie, e migren mona rwnie wywoa sztucznie, np. podczas hipnozy, eby w ten
sposb z ni walczy.
Inne rodzaje blu gowy
Ble gowy maj jeszcze wiele innych psychologicznych i organicznych przyczyn. S to m. in.
zmczenie, nadwerenie wzroku i tzw. psychologiczny bl gowy, ktry ma by usprawiedliwieniem,
e si czego nie zrobio. Ble gowy wystpuj przy przezibieniach, grypie, stanach gorczkowych i
wielu innych schorzeniach. Tak jak i inne ble, one rwnie mog by tylko ostrzeeniem.
Przy chronicznych migrenach trzeba koniecznie zasign porady lekarza. Moe okaza si, e
niezbdne jest leczenie specjalistyczne. Hipnotyczna sugestia pomaga zagodzi migreny, take przy
organicznych blach gowy. Jeli rdem blu jest naruszony system nerwowy, metoda ta nie
przyniesie podanego skutku.
Wikszo migren mona wytumaczy problemami psychologicznymi: s wynikiem gwatownego
wzrostu cinienia krwi, ktrej obiegiem kieruje podwiadomo. Odpowiednie sugestie mog obniy
wysokie cinienie, a tym samym usun bl gowy niemal tak szybko, jak aspiryna.
Usuwanie migren przez samoleczenie
Kiedy decydujesz si na leczenie chronicznego blu gowy, ustal najpierw jego przyczyn. Zrb to
dopiero po wizycie u lekarza, ktry stwierdzi, e nie chodzi tu o dolegliwo natury organicznej.
Byoby szalestwem stara si usuwa bl wywoany rakiem mzgu lub inn powan chorob.
Sprawd dokadnie siedem ewentualnych przyczyn blu najczciej chodzi tu o mow ciaa.
Wyraenie "To przyprawia mnie o bl gowy!" rzeczywicie doprowadza do takiego stanu. Kada
nieprzyjemna sytuacja, niemie dowiadczenie i wyobraenie mog wywoa w nas tak myl, a tym
samym bl gowy. Czasami te bl moe by form wymierzenia sobie kary.
Jeli zaczniesz leczy bl gowy przez sugesti, powiniene j sformuowa w nastpujcy sposb:
"Za kilka chwil moja gowa stanie si lekka. Nadmiar krwi odpynie i zmniejszy si cinienie w

gowie. Wkrtce odczuj ulg. Bl gowy zniknie". Tak sugesti powtrz kilka razy i natychmiast
skoncentruj si na czym zupenie innym.
Dlaczego John D. cierpia na chroniczny bl gowy
John mia 43 lata. By malarzem pokojowym i od wielu miesicy cierpia na chroniczny bl gowy,
ktry z dnia na dzie by coraz bardziej intensywny, a w kocu pojawia si dwa, trzy razy w
tygodniu, i to zawsze w nocy. Czasem John budzi si i krzycza z blu. Nie mona byo ustali adnej
organicznej przyczyny dolegliwoci, a leki nie skutkoway. Neurolog zaleca operacj mzgu
(lobotomi). Mia to by rzekomo jedyny sposb usunicia dolegliwoci. Zabieg ten jest bardzo
niebezpieczny i nigdy nie wiadomo, czy pacjent bdzie mg pniej normalnie funkcjonowa.
John straci ju nadziej na wyzdrowienie, dlatego gotw by podj nawet takie ryzyko. Jego
domowy lekarz odradzi mu ten krok i nakoni do poddania si hipnozie. John zosta moim
pacjentem. Poniewa ble pojawiay si noc, przypuszczaem, e jego migrena ma podoe
psychologiczne.
Oto pytania, jakie zadaem pacjentowi podczas badania metod wahadeka:
Pytanie: Czasem nasze uczucia tak dziaaj na organizm, e dochodzi do nietypowych reakcji. Jest
prawdopodobne, e pana ble maj przyczyn natury emocjonalnej. Podwiadomo wie, czy tak
rzeczywicie jest. Sprbujmy si dowiedzie, czy pana ble gowy maj jakie podoe emocjonalne?
(Wahadeko dao odpowied twierdzc, a John a jkn ze zdziwienia i przyzna, e istnieje taka
moliwo).
Pytanie: Czasem czujemy si winni i mamy wyrzuty sumienia, ktre powoduj okrelone myli.
Kady z nas robi czasem co, czego pniej auje. Czy paski bl jest kar za co?
Odpowied: (wahadeko) Tak.
Pytanie: Czy czuje si pan winny?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy poczucie winy bierze si z okrelonego zachowania, a nie z jakiego oglnego
uczucia?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Ble gowy zaczy si mniej wicej przed rokiem. By moe pana wyrzuty sumienia
dotycz czego, co wydarzyo si jaki czas temu. Czy zdarzyo si to w ostatnich trzech latach?
Odpowied: Tak:
Pytanie: W ostatnich dwch latach?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy byo to niedawno?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy dotyczy to spraw pciowych? (Wahadeko poruszyo si po przektnej, a wic
nietypowo. Mogo to oznacza "By moe" lub pytanie zostao tak skonstruowane, e nie mona byo
na nie odpowiedzie jednoznacznie).
Pytanie: Najwyraniej pytanie nie byo jasne. Czy zrobi pan co, co pniej uzna za niemoralne?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy chodzi o kobiet?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy bya to paska ona?
Odpowied: Nie.
Pacjent powiedzia mi teraz, e niespena rok temu zmara jego ona, a on szybko oeni si po raz
drugi. Ble gowy pojawiy si zaraz po lubie. To stwierdzenie byo dla mnie wskazwk.

Pytanie: Czy paski stan dotyczy pana obecnej ony?

Odpowied: Tak.
Pytanie: Prosz opowiedzie mi o mierci ony.
John opowiedzia, e dugo chorowaa na raka macicy, a potem zmara na jego rkach. Obecn
on spotka mniej wicej rok przed mierci pierwszej. Wspy z ni, mimo e wydawao mu si to
niewaciwe, ale ju od dawna nie robi tego ze swoj wczesn on. Po lubie (ktry nastpi w
sze tygodni po pogrzebie) teciowie pierwszej ony robili mu wyrzuty, co spowodowao u niego
silne poczucie winy.
Pytanie: Czy ble gowy s kar za pana zachowanie?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Pan wierzy w ycie po mierci. Jeli wic pana ona wie, e oeni si pan po raz drugi i
jest szczliwy, to co, pana zdaniem, powiedziaaby, gdyby moga si z panem spotka?
Odpowied: Powiedziaaby mi, e powinienem si oeni ponownie, ale moe by chciaa, ebym
zrobi to pniej. Myl jednak, e zgodziaby si na to maestwo.
Pytanie: Czy chciaaby, eby pan sam wymierza sobie za to kar?
Odpowied: (ustnie) Nie.
Pytanie: Czy istnieje jeszcze jaka inna przyczyna pana blu?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy ma to co wsplnego z wymierzaniem sobie kary?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy dotyczy to wczeniejszego zdarzenia?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy dotyczy to paskiego rodowiska?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy pana ycie zakcio jeszcze co oprcz blu gowy?
Odpowied: (ustnie) Tak zbankrutowaem. Choroba ony pochona wszystkie moje
oszczdnoci. Co prawda niele zarabiam, ale ostatnio migrena nie pozwala mi pracowa. Kadego
ranka jestem wykoczony. Omino mnie sporo moliwoci zarobienia pienidzy. Moje finansowe
problemy przyprawiaj mnie rzeczywicie o bl gowy!
Pytanie: Czy dlatego cierpi pan na migren?
Odpowied: (wahadeko) Tak.
Wyjaniem Johnowi dziaanie mowy ciaa. Potem poddaem go hipnozie i wmwiem mu, e jego
sytuacja finansowa natychmiast si zmieni, kiedy tylko ustan ble gowy. Na pytanie, czy mgby
teraz uwolni si od swojej dolegliwoci, poniewa nareszcie zna jej przyczyn, jego palce
odpowiedziay twierdzco. Tak te si stao podczas jego drugiej wizyty w moim gabinecie. Przy
trzeciej wizycie okazao si te, e jego pierwsza ona rwnie cierpiaa na migren.
Ble gowy byy wic kar, ktr sam sobie wymierza. Ostatnia wizyta Johna cakowicie uwolnia
go od chronicznych dolegliwoci. Klucz do jego choroby tkwi wic w mowie ciaa i potrzebie
ukarania siebie.
PODSUMOWANIE
Zanim zaczniesz samodzielnie leczy ble gowy, powiniene najpierw skonsultowa si z
lekarzem. Musisz si upewni, czy przyczyna twoich dolegliwoci nie ma podoa organicznego.
W rozdziale tym omwiem kilka sposobw zachowa i cech charakteru wsplnych dla wszystkich
ofiar migreny. Niektre z nich zapewne dotycz i ciebie. Prawdopodobnie nie bdziesz chcia si do
nich przyzna przed samym sob, ale metoda wahadeka pomoe ci wydoby z podwiadomoci

odpowiednie informacje. Musisz nauczy si waciwie traktowa nagromadzone uczucia. Nie traktuj
zoci jako czego zego. Pozwl sobie czasem krzykn i odreagowa.
W przypadku innych rodzajw blu gowy szybki rezultat daje samoleczenie. Znajd przyczyny i
szybko je usu, stosujc prost sugesti. W ten sposb pozbdziesz si rwnie chronicznych blw.
Trwae wyleczenie jest jednak moliwe tylko wtedy, kiedy poznasz ich przyczyny i zmienisz swoje
emocjonalne, wewntrzne nastawienie do ycia.
Ksika ta pomoe ci w poprawnym formuowaniu pyta, ktre musisz zadawa podwiadomoci,
eby pozna przyczyny choroby.
Klucz do szczliwszego ycia
Ponad trzy miliony osb w Ameryce cierpi na migreny (tyle samo jest tam alkoholikw). Jednak
przynajmniej dwa razy wicej osb z tym problemem nigdy nie byo u lekarza. Tylko w przyblieniu
natomiast mona oszacowa, jak czste s przypadki oziboci pciowej, impotencji,
homoseksualizmu, perwersji i innych zaburze seksualnych.
Specjalici chorb kobiecych twierdz, e zdecydowana wikszo kobiet cierpi, przynajmniej
okresowo, na zaburzenia uwarunkowane psychicznie (np. bolesne i nieregularne miesiczki,
niepodno i wiele innych dolegliwoci). Nawet wczesne zgony mog mie takie podoe. Nie sposb
wymieni tu wszystkich chorb kobiecych. Wszystkie s jednak w jaki sposb do siebie podobne i
zazwyczaj daj si wyleczy w ten sam sposb.
Dr Cheek uwaa, e zaburzenia menstruacyjne maj zawsze podoe psychiczne, obojtne, w jakim
czasie wystpuj i czy ich powodem jest jaki chory organ, czy nie. Bolesne kurcze wywoane s,
midzy innymi, opisanymi ju wczeniej przyczynami, np. potrzeb wymierzenia sobie kary, chci
identyfikacji, konfliktem wewntrznym, problemami seksualnymi, chci uniknicia kontaktw
pciowych, a w szczeglnoci za sugesti.
Jeli dorastajca dziewczynka bdzie syszaa, e miesiczce towarzysz silne ble, to
najprawdopodobniej pojawi si u niej bolesne menstruacje. Takie dziaanie sugestii dotyczy rwnie
wymiotw w pierwszym okresie ciy. Kiedy tylko znajomi dowiedz si o ciy, prawie natychmiast
zadaj pytanie: "Czy masz rano mdoci?" Wikszo kobiet od pocztku rzeczywicie liczy si z
takimi dolegliwociami. Gospodarka hormonalna jest co prawda zakcona przez rozwijajcy si pd,
ale mdoci nie musz by normalnym objawem tego stanu. Kobiety ludw pierwotnych prawie nie
znaj takich dolegliwoci.
Wiele przypadkw mona wic wyleczy za pomoc prostych sugestii. Najwaniejsze jednak, aby
pacjentka zrozumiaa, e te dolegliwoci wcale nie s konieczne.
Przyczyny bolesnych miesiczek u Ruth
Najpowaniejsze dolegliwoci menstruacyjne, jakie kiedykolwiek spotkaem, dotkny
dwudziestoomioletni Ruth. Ta moda kobieta miaa tak silne ble, e lekarz musia niekiedy
podawa morfin, eby uly jej cierpieniu. Co miesic leaa w ku dwa dni ciko chora. Bdc
jeszcze ma dziewczynk, usyszaa od kogo, e kobiety zawsze podczas miesiczek odczuwaj silne
ble. Kiedy dojrzaa, jej miesiczki przebiegay prawie normalnie. Z wiekiem towarzyszyy im coraz
bardziej nasilajce si ble.
Metoda ideomotoryczna pozwolia mi pozna przyczyny tych dolegliwoci.
Pytanie: Czy s jakie inne przyczyny pani stanu, oprcz sugestii z dziecistwa?
Odpowied: (palce) Tak.
Pytanie: Czy chodzi tu o problem na tle seksualnym?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy identyfikuje si pani z kim, kto ma t sam dolegliwo?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy pani ble maj co wsplnego z jakimi wczeniejszymi zdarzeniami?

Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy towarzyszyy one blom?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Kiedy to si zdarzyo? Czy byo to, nim skoczya pani pitnacie lat?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Zanim skoczya pani dwadziecia lat?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy byo to midzy osiemnastym a dwudziestym rokiem ycia?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy miaa pani wtedy osiemnacie lat?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Dziewitnacie?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy byo to przeycie na tle seksualnym?
Odpowied: (ustna) Tak, teraz wiem, e tak. W wieku dziewitnastu lat miaam pierwszy stosunek.
Czuam si wtedy okropnie winna, ale nie zerwaam tego zwizku, poniewa byam zakochana. Po
trzech miesicach tej znajomoci stwierdziam, e nie mam miesiczki. Zaczam si okropnie ba.
Byam pewna, e jestem w ciy. Ktrego wieczoru uklkam i zaczam modli si, aby Pan Bg
zesa mi miesiczk. Powiedziaam mu, e jest mi obojtne, jak bardzo bdzie mnie to bole.
Najwaniejsze, ebym nie bya w ciy.
Nastpnego dnia Ruth dostaa miesiczki. Od tego momentu kadej miesiczce towarzyszyy silne
ble. Kiedy zapytaem j, czy rzeczywicie wierzy w cud, ktry si zdarzy, miejc si, potrzsna
przeczco gow. Potem wytumaczyem jej, e skoro nie bya w ciy, paktowanie z Bogiem nie byo
wcale potrzebne. Nastpnie za pomoc metody palcw zadaem jej pytanie, czy teraz jest w stanie
uwolni si od tych bolesnych dolegliwoci i czy nie sdzi, e ukaraa si ju wystarczajco? Jej palce
odpowiedziay "tak".
Ruth rok pniej
Mniej wicej po roku Ruth ponownie zjawia si w moim gabinecie. Przysza na konsultacj. Nie
miaa adnych dolegliwoci a do ostatniego miesica, kiedy znowu pojawiy si ble.
Zapytaem j wic, czy zrobia co, co spowodowao wyrzuty sumienia. Zaprzeczya. "Mylaam
ju o takiej moliwoci powiedziaa ale nie mog sobie niczego takiego przypomnie". Podczas
zadawania pyta metod ideomotoryczn jej podwiadomo mwia jednak co zupenie innego.
Pytanie: Czy znowu pani wymierza sobie kar?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy zrobia pani co niewaciwego?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy bya pani niewierna swojemu mowi?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy ma to co wsplnego z seksem?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Co wydarzyo si tu przed miesiczk?
Odpowied: Nie.

Teraz zasugerowaem jej (Ruth znajdowaa si w stanie hipnozy), e wkrtce przypomni sobie
przyczyn bolesnej miesiczki.
"Wiem powiedziaa to dotyczy mojego szwagra. Tak, o to wanie chodzi! Prbowa si do
mnie zbliy, nie chciaam jednak mie z nim nic wsplnego. Powiedziaam mu to. Pewnej nocy,
kiedy kochaam si z moim mem, przyszo mi do gowy, e mogoby by zupenie inaczej, i
wyobraziam sobie, e jestem w ku z jego bratem. Nie miaam potem wyrzutw sumienia,
poniewa nic si naprawd nie wydarzyo". Moja pacjentka prbowaa si uspokoi logicznym
usprawiedliwieniem. Ruth nie bya wiadoma swojej winy. Jej podwiadomo gania jednak jej myli
i dlatego znowu wystpiy bolesne miesiczki. Kiedy zorientowaa si, o co chodzi, postanowia nie
ulega wicej takim fantazjom. Dolegliwoci znikny bezpowrotnie.
Wiele innych zaburze menstruacyjnych ma zazwyczaj podoe emocjonalne. Czsto s sposobem
na unikanie seksualnych zblie. Dr Cheek uwaa, e kobiety odrzucaj swoj kobieco z powodu
niepodnoci, powtarzajcych si poronie, stanw zapalnych pochwy i przy oziboci seksualnej.
Ozibia kobieta i niewydolny mczyzna
Wszystkie problemy seksualne maj tak naprawd swoje rdo w zahamowaniach, bdnym
myleniu i strachu, ktry dziaa destrukcyjnie. Natura chciaa, aby strach chroni nas, ale nasz sposb
mylenia nie pozwala na to i strach dziaa na odwrt. Strach przywouje nieszczcie, chorob, a w
skrajnych przypadkach nawet mier. Gwnym celem kadego leczenia psychoterapeutycznego jest
uwolnienie pacjenta od irracjonalnych lkw.
Wikszo ludzi nie zdaje sobie sprawy, e lki maj negatywny wpyw na ich osobowo.
Nie we wszystkich amerykaskich szkoach odbywaj si lekcje uwiadamiajce modzie.
Rodzice natomiast s czsto sami niedostatecznie wyksztaceni i dlatego nie potrafi przekaza
odpowiedniej wiedzy swoim dzieciom. Jeli dziewczynka nie syszaa nigdy wczeniej o menstruacji,
to pierwsza miesiczka bdzie dla niej najprawdopodobniej szokiem, co zdarza si bardzo czsto. Jeli
dzieci dowiedz si, e stosunek pciowy jest czym zym i brudnym i e dziewczynka nie powinna
zadawa si z chopcami, to nic dziwnego, e potem jest tak wiele ozibych kobiet. Wedug danych
statystycznych, co trzecia kobieta jest troch lub cakowicie oziba. Sprawy pciowe s bardzo czsto
postrzegane jako niemoralne, a znaczenie sowa "pciowo" prawie zawsze ogranicza si do
negatywnej oceny pci. W rzeczywistoci jednak oznacza ono wiele cech charakteru, sposobw
zachowania i jest raczej pojciem oglnym anieli tylko okreleniem odnoszcym si do spraw pci.
Wszystkie dzieci, co zrozumiae, interesuj si swoim ciaem. Chc wiedzie, czym chopiec rni
si od dziewczynki i dlaczego. Kiedy dzieci zaczn bawi si w "lekarza", nie wiadomo czemu doroli
gorsz si i je upominaj. Sprawy pci staj si wic tabu i uwaane s za co zego i niebezpiecznego.
Kiedy dziecko doronie, moe wiadomie zmieni swoje nastawienie do tych spraw, ale dla jego
podwiadomoci sprawy pci zawsze bd czym zym. Maestwo nic tu nie zmienia, strach jest
bowiem zbyt gboko zakorzeniony.
Dzisiaj nawet w najlepszym towarzystwie mona rozmawia o yciu erotycznym. A jeszcze nie tak
dawno byby to niewybaczalny nietakt. Natomiast sowo "onanizm" pozostaje nadal tabu i nie jest
uywane w szerszym gronie, mimo e odrzucono ju tyle purytaskich uprzedze. Problem ten omija
si starannie, poniewa onanizm jest traktowany jako perwersja i co zego. Poczucie winy, jakie
towarzyszy onanizowaniu si, psychoterapeuci czsto uwaaj za gwn przyczyn kopotw
seksualnych.
Sdzia, e zwariowaa
Dwudziestojednoletnia dziewczyna, ktr nazw Helen, szukaa pomocy psychiatry. Bya gboko
znerwicowana. Z powodu swoich emocjonalnych kopotw musiaa zrezygnowa z posady sekretarki.
Lekarzowi powiedziaa, e jej zdaniem powinna trafi do szpitala psychiatrycznego i poprosia o
skierowanie. Kiedy spyta j o powd, odpara, e jest psychicznie chora. Psychiatra bezskutecznie
prbowa j uspokaja, a poniewa mia ju bardzo wielu pacjentw, skierowa j do mnie.
Wkrtce znalelimy wytumaczenie jej stanu. Kiedy miaa dziesi lat, matka nakrya j na
onanizowaniu si i surowo za to ukaraa. Potpia samogwat jako zo i zaprowadzia Helen do lekarza,
ktry powiedzia, e jeli nie zaprzestanie tego, to "jako osoba dorosa zwariuje". Takie podejcie do

sprawy onanizmu jest szeroko rozpowszechnione i niejednokrotnie suy jako argument majcy go
wyperswadowa.
Poniewa Helen miaa silny popd seksualny, nadal si onanizowaa, czemu towarzyszyy zawsze
silne wyrzuty sumienia. Teraz miaa dwadziecia jeden lat i bya dojrza kobiet. Nie moga
zapomnie tego, e lekarz powiedzia, i moe kiedy postrada zmysy. Jej zy stan psychiczny i
nieustanne zdenerwowanie potwierdzay jego prognoz. Uwaaa wic, e jest osob chor umysowo.
Kiedy jednak wytumaczyem jej, skd si bierze ten pogld, odetchna z ulga i rozlunia si.
Podczas masturbacji odczuwaa co prawda przyjemno, ale strach przeszkadza jej cieszy si peni
ycia. Nie moga wic dotychczas na przykad zakocha si bez reszty, nie mwic ju o podjciu
decyzji o zampjciu. Mniej wicej sze miesicy pniej zatelefonowaa do mnie i oznajmia, e
wanie wysza za m i jest bardzo szczliwa.
Leczenie problemw seksualnych
Podczas leczenia problemw seksualnych dobrze jest poleci pacjentowi przeczytanie mdrej
ksiki o yciu seksualnym i poyciu maeskim. Najlepiej, gdy m i ona czytaj taki poradnik
wsplnie i razem omawiaj wszystkie nasuwajce si problemy. Pomaga to wyjani bdne
spojrzenie na wiele spraw oraz zlikwidowa rozmaite zahamowania. Onanizowanie si jest naturaln
potrzeb kadego czowieka, jeli brakuje mu moliwoci zaspokajania popdu seksualnego z drug
osob.
Wszystkie zwierzta trzymane w zamkniciu, nawet ptaki, jeli w okrelonych porach roku brakuje
im partnera, zadowalaj si pod tym wzgldem same. Nie towarzysz im przy tym oczywicie wyrzuty
sumienia czy poczucie, e robi co zego. Odczuwanie winy jest odruchem warunkowym
wystpujcym tylko u ludzi. W wiecie zwierzt samica zainteresowana jest kontaktem pciowym
tylko w okresie owulacji i tylko wtedy pozwala samcowi na zblienie fizyczne. U ludzi, jak wiadomo,
jest inaczej. Najwidoczniej natura chciaa, aby kobieta moga cieszy si yciem intymnym w kadym
czasie. Strach i zahamowania niszcz jednak zamiary natury.
Niektre kobiety odczuwaj niech do kontaktw pciowych z mczyznami i traktuj je jako
obowizek maeski. Dla innych kontakty seksualne s czym bardzo przyjemnym, ale nigdy nie
osigaj orgazmu. Cz kobiet osiga pene zadowolenie z aktu pciowego, cho zdarza si to bardzo
rzadko. Niektre marz o mioci i przeywaj orgazm, ale tylko w marzeniach.
Rwnie mczyni maj trudnoci seksualne. Czsto nie ma to nic wsplnego z pci przeciwn, a
raczej wynika z niewiedzy i zahamowa. Kobieta jest zazwyczaj oziba, niewaciwie stymulowana.
Wikszo mczyzn uwaa si za wspaniaych kochankw, cho fakty temu czsto przecz. Akt
seksualny koczy si zbyt szybko, gdy nie jest poprzedzony gr wstpn lub gdy jest ona zbyt krtka.
Tymczasem kobieta potrzebuje troch czasu, zanim osignie stan pobudzenia seksualnego, bez czego
nie jest moliwe osignicie orgazmu. Wielu mczyzn, ktrzy szybko dochodz do szczytowania,
uwaa tak sytuacj za zupenie normaln. S bardzo zaskoczeni, kiedy sysz, e ich zachowanie to
forma impotencji pciowej. Tymczasem gdy tylko postaraj si przeduy erekcj, pozornie oziba
kobieta staje si zdolna do orgazmu.
Mczyni zbyt czsto traktuj czstotliwo szczytowania jako miar swojej aktywnoci pciowej
ilo przedkadaj nad jako. Typ kobieciarza, Casanovy i Don Juana, stale poszukuje nowych
zdobyczy. Tacy, mczyni szczyc si swoimi podbojami wrd kobiet i swoj mskoci. Jednak
gdzie w ich podwiadomoci tkwi ogromne wtpliwoci we wasne siy. Cigle musz udowadnia
sobie swoj msko, ale i tak nigdy nie pozbywaj si drczcych wtpliwoci.
Raport Kinseya wykaza, e przecitny czas stosunku Amerykanw wynosi pi do dziesiciu
minut, a Francuzw nieco ponad p godziny. Mczyni maj zazwyczaj mniej zahamowa na tle
seksualnym anieli kobiety, mimo e w dziecistwie te im wpajano, e stosunek pciowy jest czym
zym. Nieraz syszeli, e onanizowanie si prowadzi do impotencji. Takie mylenie jest szeroko
rozpowszechnione, cho pozbawione racjonalnych podstaw. Ju samo takie nastawienie jest pewnego
rodzaju sugesti, ktra moe doprowadzi do impotencji.
Ogromn rol w problemie impotencji odgrywa rwnie teoria Freuda i jego "kompleks kastracji".
Zwolennicy Freuda uwaaj, e zarwno chopcy, jak i dziewczynki przeywaj w dziecistwie okres,

w ktrym kompleks odgrywa du rol. Zazwyczaj z czasem znika on, cho pozostawia spory lad w
osobowoci osoby dorosej.
Termin "kastracja" nie jest trafny, poniewa tak naprawd chodzi tylko o strach przed zranieniem
organw pciowych. Chopiec, ktry zostaje przyapany na onanizowaniu si, moe usysze grob
ojca: "Jeli jeszcze raz to zrobisz, odetn ci siusiaka!" Taka uwaga moe wywoa kompleks kastracji.
Niekiedy rodzi si on rwnie ze strachu przed uszkodzeniem organw pciowych podczas stosunku.
Zarwno mczyni, jak i kobiety od czasu do czasu s skonni traktowa partnera jak ojca czy
matk. Mczyni podwiadomie szukaj kobiety, ktra odpowiada typowi ich matki, a kobiety w
mczyznach szukaj swego ojca. Jeli maonek jest niewiadomie identyfikowany z ktrym z
rodzicw, to stosunek pciowy nabiera charakteru kazirodztwa. Co prawda nigdy nie przedostaje si to
do wiadomoci, ale moe by wanym czynnikiem powstania oziboci i impotencji.
Zahamowania seksualne i ich przyczyny
Kiedy miaem do czynienia z bardzo nietypowym przypadkiem. On by modym mczyzn o
sylwetce atlety, ona za niezwykle pikn kobiet, obdarzon seksapilem. W cigu trzech lat
maestwa kochali si zaledwie sze razy. Byo to dziwne, poniewa mczyzna by wydolny
seksualnie i psychicznie by zdolny do mioci. Mimo to rzadko kiedy mg zmusi si do czego
wicej, ni tylko pieszczenia swojej ony. Nie by impotentem, ale mia zahamowania przed
stosunkiem pciowym. Oto co wykazano metod wahadeka:
Pytanie: Czy przeszkadza ci co w normalnym wspyciu?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy kontakty pciowe s dla ciebie czym zym, brudnym?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy ma to zwizek z jakim wczeniejszym przeyciem?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Czy traktujesz swoj on jak matk? Czy jest ona odbiciem twojej matki? Odpowied:
Tak.
Tutaj mody mczyzna wyjani, e matka odumara go w dziecistwie. Wychowywaa go ciotka,
ktr jego ona bardzo przypomina.
Pytanie: Czy stosunek pciowy jest dla ciebie czym zym, poniewa widzisz w onie zastpcz
matk? Odpowied: Tak.
Kiedy nadal wypytywaem go, chcc dowiedzie si, dlaczego tak a nie inaczej traktuje stosunek
pciowy, okazao si, e bardzo podziwia swoj on. Wydaje mu si jednak, e dla tak kruchej i
delikatnej osoby stosunek pciowy musi by poniajcy. Co prawda poda jej, ale jednoczenie
sdzi, e pozbawi j przez to godnoci, zgodnie z tym, co sysza w dziecistwie: przyzwoici ludzie
nie powinni interesowa si seksem. Bya to niezwykle dziwna, niespotykana historia.
U kobiet przyczyn oziboci pciowej moe by odrzucenie kobiecoci, co jednak nie ma nic
wsplnego z homoseksualnymi skonnociami. Normalny popd pciowy moe by zablokowany
przez zazdro o przywileje, jakimi ciesz si mczyni. Ozibo pciowa moe by te rodzajem
zemsty na pci mskiej. Zdarza si jednak, e kobiety nienawidzce mczyzn w ogle, pojedynczego
mog obdarzy gbok mioci. By moe na pocztku uczucie nienawici byo skierowane
przeciwko ojcu, a pniej zdarzyy si jakie nieodwzajemnione mioci.
Atrakcyjne kobiety czsto odrzucaj uparte prby zblienia si do nich zainteresowanych nimi
mczyzn. Kobieta mwi wtedy: "Wszyscy mczyni to zwierzta. Chc zawsze jednego!"
Czasem impotencja dotyka tylko jednej ze stron zwizku. Zdarzaj si kochajce si pary, ktre w
aden sposb nie mog i ze sob do ka. Przyczyna tkwi zazwyczaj w psychicznym
niedopasowaniu. Ogromne znaczenie moe w takich przypadkach odgrywa wiadomo, e wraz z
wiekiem tracimy na seksualnej atrakcyjnoci.

Rwnie ciga troska o partnera, a take przyzwyczajenie do niego osabia mio. Kiedy jednak
zainteresujemy si nowo poznan osob, sytuacja zmienia si cakowicie. Kady zdrowy mczyzna,
ktry idzie do ka z kobiet modsz i atrakcyjniejsz ni jego ona, odczuwa silniejsze podniecenie
ni zazwyczaj, a jego impotencja znika, niekiedy cakowicie.
Oczekiwanie i wtpliwoci (zwizane z zasad odwrotnego dziaania) odgrywaj w problemach
seksualnych du rol. Jeli mczyzna raz nie mia erekcji czy orgazmu, to przy kadej nastpnej
prbie zblienia dozna znowu poraki.
Zachowanie rwnowagi emocjonalnej
Zachowa rwnowag emocjonaln jest trudno tak mczyznom, jak i kobietom. Przyczyn
wielu zaburze emocjonalnych, ktre zazwyczaj maj charakter przejciowy, s rozmaite
niepowodzenia yciowe. Rzadko kto nie przeywa takich sytuacji. Kiedy nie zrozumiemy ich
przyczyn, moliwe, e ze strachu przed dalszymi niepowodzeniami wytworzy si w nas blokada. W
takich przypadkach impotencja ma szans sta si zjawiskiem chronicznym.
Tu po drugiej wojnie wiatowej pewien mody oficer marynarki wojennej, pywajcy na Pacyfiku,
zosta zwolniony ze suby wojskowej. Mia on, ale mimo to przespa si z mod pielgniark.
Kocha swoj on i dlatego nie przestawa robi sobie z tego powodu cikich wyrzutw. Bardzo
cieszy si na myl o powrocie do domu i marzy o tym, aby jak najszybciej znale si w ramionach
ony. Kiedy jednak nastpia ju ta upragniona chwila, stwierdzi z przeraeniem, e jest impotentem.
Przyjecha bardzo zmczony. Myla jednak, e po tak dugim rozstaniu ju pierwszej nocy bdzie
kocha si z on. Okaza si jednak niewydolny, co wprawio go w ogromne zakopotanie. Poniewa
stan ten si utrzymywa, uda si do psychologa. Nietrudno byo ustali przyczyn jego
niepowodzenia. Lekarz wyjani mu, e niezdolno do seksu pierwszej nocy braa si ze zmczenia.
Nie bez znaczenia byy te wyrzuty sumienia. Lekarz poradzi modemu oficerowi, eby moliwie
szybko wyzna wszystko onie. Nie miaoby to oczywicie sensu, gdyby nie bya ona kobiet
zrwnowaon i gdyby go tak mocno nie kochaa. Kiedy tylko przyzna si onie do zdrady, a ona bez
wahania mu wybaczya, jego impotencja przestaa bya problemem.
Wiek a moliwoci seksualne
Szeroko rozpowszechni si pogld, e z wiekiem wydolno seksualna mczyzn maleje. Zdarza
si to do rzadko. Jeli jednak intensywnie si o tym myli, to z pewnoci problem ten si pojawi.
Jest mnstwo osiemdziesiciolatkw, ktrzy s zdolni do mioci fizycznej.
Podczas przeprowadzania bada ankietowych pewnemu starszemu mczynie (82 lata) zadano
pytanie, jak czsto miewa stosunki pciowe. Odpowiedzia: "No, kadej nocy! Czy nie jest to
normalne?" Mczyzna ten zasuy na zoty medal.
Sposb na impotencj
Jeli impotencja i ozibo pciowa nie s mocno utrwalone w psychice, to po poznaniu ich
przyczyn mona je szybko zlikwidowa. Wolpe zaleca wspania technik dla mczyzn cierpicych
na impotencj. Mona j zastosowa rwnie w wypadkach oziboci seksualnej. Najpierw jednak
trzeba upewni si, e mona liczy na pomoc ony. Jej rola w takim przypadku jest bardzo wana.
Oboje musz podj gr miosn, ale nie moe midzy nimi doj do zblienia. Mczyzna
odczuwa podniecenie, ale nie wolno mu dopuci do aktu pciowego, nawet jeli bdzie do tego
zdolny. Tak brzmi umowa zawarta z podwiadomoci mog cieszy si seksem tylko do pewnego
momentu. Kiedy w podwiadomoci utrwali si myl, e do zblienia pciowego na pewno nie
dojdzie, zahamowania znikn.
wiczenie musi zosta powtrzone kilka razy. Mczyzna za kadym razem bdzie czu si zdolny
do odbycia stosunku. Musi jednak wiedzie, e nie wolno mu tego zrobi. W ten sposb wtpliwoci
jego zmniejszaj si i powoli pozbywa si drczcego go problemu.
Ta sama metoda powinna by zastosowana u kobiety, ktra nie potrafi osign orgazmu. Niewiele
kobiet wie, e mog wiadomie kontrolowa minie pochwy. Dr Arnold Tegel odkry, e podczas
stosunku pciowego dziki tej wiedzy mona panowa nad miniami pochwy, co pomaga
zlikwidowa ozibo, jeli jej przyczyny nie s zbyt skomplikowane.

Homoseksualizm, zaburzenia seksualne i inne dolegliwoci nie nadaj si do samodzielnego

leczenia, dlatego nie bd w tej ksice omawiane. Ich leczenie zostawmy dowiadczonemu
psychoterapeucie. Wszystkie te zaburzenia mog zosta usunite, jeli pacjent naprawd tego bardzo
chce, co nie zdarza si jednak zbyt czsto.
PODSUMOWANIE
Czytelniczki tej ksiki maj teraz bardziej dokadne wyobraenie o przyczynach swoich
menstruacyjnych dolegliwoci. Kiedy co miesic dopadaj ci ble miesiczkowe, moesz uwolni si
od nich, przeprowadzajc wtedy samoleczenie. Sprawd, czy chodzi o dziaanie sugestii, a jeli tak, to
poddaj si hipnozie i uyj autosugestii. Sprawd te, czy w twoim przypadku odgrywaj rol wyrzuty
sumienia, czy ch ukarania si.
Kada kobieta, ktra cierpi na ozibo pciow, powinna przeczyta jedn z wielu ksiek na
temat dobrego maestwa i udanego ycia pciowego.
Najwaniejsza cz samoleczenia polega na zmianie bdnego mylenia na temat ycia pciowego.
Dowiedz si, czy nie zepchne do podwiadomoci jakich negatywnych przey seksualnych. Moe
odczuwasz jakie drczce ci lki, ktrych sam jeszcze sobie nie uwiadamiasz? Jeli tak, ustal, o jaki
rodzaj strachu tu chodzi.
Pamitaj, e natura chciaa, aby kontakty pciowe daway rado i zadowolenie. Poszukaj wic
przyczyn swojego poczucia winy. Moe obawiasz si ciy albo masz wyrzuty sumienia, poniewa
sprawia ci przyjemno onanizowanie si (dotyczy to gwnie mczyzn cierpicych na impotencj).
Niekiedy moemy identyfikowa swojego partnera z matk lub ojcem. Zdarza si to czciej
mczyznom, ktrzy nader czsto chc widzie w swojej onie matk. Powodem impotencji moe by
na przykad to, e kobieta za bardzo przypomina matk.
Nie ma chyba mczyzny, ktry by kiedy zazwyczaj z przemczenia nie zawid podczas
stosunku pciowego. Wikszo mczyzn naturalnie zoci si na siebie, jeli si tak zdarzy. Powinni
by jednak wiadomi, e moe to zdarzy si kademu i e nie ma to adnego znaczenia. Moe
pojawi si strach przed kolejnym niepowodzeniem, a kade oczekiwanie zwizane ze strachem dziaa
jak sugestia. W takich sytuacjach moe sprawdzi si zasada odwrotnego dziaania! Uwolnij si wic
od strachu przed niewydolnoci ulg przyniesie ci proste powiedzenie sobie "Jest dobrze, zupenie
dobrze!"
Aby zaradzi kopotliwej sytuacji, dr Wolpe proponuje wspania technik: Powiedz swojej onie,
o co chodzi, i popro j o pomoc. Oddajcie si razem dugiej grze miosnej, lecz nie koczcie jej
stosunkiem pciowym. Nawet jeli czujesz si zdolny do wspycia, powiniene z niego
zrezygnowa. Przewicz to trzy, cztery razy, a bdziesz cakowicie pewny, e z aktu seksualnego
moesz czerpa pen rado i zadowolenie.
Zapobieganie alergii i uwalnianie si od niej
Jedn z najczciej wystpujcych chorb psychosomatycznych wspczesnej cywilizacji jest
katar. Co roku dopada on miliony osb, szczeglnie wiosn i jesieni. To z jego powodu pracownicy
najczciej bior zwolnienia. Tylko nielicznym udaje si unikn kataru przez duszy czas. Mimo
wielu wysikw podejmowanych w celu gruntownego zbadania tej dolegliwoci katar jest nadal dla
naukowcw tajemnic. Jego objawy s prawie identyczne jak symptomy grypy czy innych
przezibie. Istnieje teoria, wedug ktrej katar wywoywany jest przez wirusa, dlatego jest pono
zaraliwy. Istnieje wiele rodzajw kataru, z ktrych kilka wywouje ten wirus.
Nieustannie prowadzone badania odrzuciy ju par szeroko rozpowszechnionych pogldw na
temat kataru. Mokre nogi, przecigi i nage wychodzenie wcale nie musz go spowodowa mimo e
czasem tak sdzimy! Katar moe by wywoany przez silne emocjonalne pobudzenie. Dziecko
rozzoszczone, uparte, pobudzone zaczyna szybko pociga nosem. Prawdopodobnie jest to
naladowanie przez psychik paczu. Kaszel, kapicy nos i zbieranie si wydzieliny mog by prb
usunicia zalegajcych w organizmie toksyn, tak jak to si dzieje w czasie torsji. Niekiedy zadaniem
kataru jest ochrona przed nieprzyjemnym obowizkiem. Katar moe wybawi dziecko przed szko,
dorosego przed nieprzyjemn prac, moe te by alibi przy jakiej niesprzyjajcej okolicznoci.

Moe by te rezultatem uczuciowego poruszenia, np. troski, niepokoju, aoby czy gbokiego
wspczucia. Chroniczne zapalenie jamy nosowej i katar sienny maj podobne rdo. Objawy mog
by wyrazem jakiego stanu psychicznego.
Niektrzy pacjenci przekraczaj prg gabinetu psychoterapeuty z bardzo silnym katarem. Jeli
podczas leczenia zostan odkryte niewiadome rda lub przyczyny takiego kataru, to zdarza si, e
pacjent wychodzi z gabinetu zdrowy. W takim przypadku oczywicie nie moe by mowy o infekcji
wirusowej.
Alergia i jej przyczyny
Alergia to dolegliwo rwnie tajemnicza, jak katar. Kademu kiedy moe zdarzy si reakcja
uczuleniowa, waciwie prawie na wszystko, rwnie, cho rzadko, na drugiego czowieka. W Anglii
zdarzy si kiedy rozwd, ktrego przyczyn bya alergiczna reakcja kobiety na ma. Niemal kady
kontakt z nim prowadzi do wysypki! Dlaczego reagujemy na niektre rzeczy z tak du
wraliwoci? Zwierzta domowe mog cierpie na alergi tak samo jak ich posiadacze.
Dowiedziaem si jednak, e jeszcze nigdy nie obserwowano reakcji alergicznych u dzikich zwierzt.
Potwierdza to tez, e alergi wywouj napicia psychiczne, towarzyszce wspczesnemu stylowi
ycia, ktry przyczynia si te do powstania chorb psychicznych.
Historia pewnego mczyzny, ktry mia uczulenie na re, jest dowodem na to, e alergia jest
wytworem naszej psychiki. Wystarczyo, e mczyzna ten zobaczy r, a natychmiast zaczyna
pociga nosem. Ktrego dnia wszed do pokoju, w ktrym sta wazon peen r. Natychmiast
pojawiy si u niego objawy alergii, ktre rwnie szybko znikny, gdy tylko dowiedzia si, e kwiaty
te s sztuczne!
Alergia na re
Na pewnym kursie dla lekarzy, stomatologw i psychologw, zorganizowanym przez sympozjum
hipnotyczne, wszystkich tam obecnych poddano hipnozie. Hipnotyzer nakaza uczestnikom zamkn
oczy i wyobrazi sobie stojcy na stole wazon. Potem, wedle jego wskazwek, trzeba byo wyobrazi
sobie t r i wstawi j do wazonu, nastpnie przyglda si jej i powcha j. Jeden z lekarzy
zacz nagle pociga nosem i dawi si. Tar oczy, potem wsta raptownie i opuci pomieszczenie.
Kiedy wrci, poproszono go, aby wszed na podium i pozwoli podda si testowi, ktry mia
wykaza skuteczno leczenia alergii. Lekarz by zaskoczony swoj reakcj na wyimaginowan t
r. Wyjaniono wtedy metod wahadeka, po czym zadano nastpujce pytania:
Pytanie: Skd wzia si ta alergiczna reakcja na r? Czy moe pan pozna jej przyczyn?
Odpowied: (wahadeko) Tak.
Pytanie: Czy jest pan uczulony na wszystkie re?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Tylko na te?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Prawdopodobnie jest to skojarzenie z jakim wczeniejszym zdarzeniem. Czy jest tak
rzeczywicie?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy chodzi o wicej ni jedno zdarzenie?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Ile mia pan lat, kiedy si wydarzyo? Czy mia pan mniej ni 15 lat?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy zdarzyo si to przed pitym rokiem ycia?
Odpowied: Nie.
Pytanie: Przed dziesitym rokiem ycia?

Odpowied: Nie.
Za pomoc kolejnych pyta stwierdzono, e mia wtedy dziesi lat.
Pytanie: Czy chodzi o co, co bardzo pana przestraszyo? Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy by przy tym jeszcze kto obecny? Odpowied: Nie.
Pytanie: Gdzie to si wydarzyo? Czy byo to podczas wakacji?
Odpowied: Tak.
Pytanie: W domu?
Odpowied: Nie.
Pytanie: W szkole?
Odpowied: Nie.
Odpowiedzi na kolejne pytania pokazay, e miejscem zdarzenia bya farma jego rodzicw. Dr N.
zosta zahipnotyzowany i zmuszony do powrcenia do tamtego zdarzenia. Jecha konno na oklep,
kiedy ko zrzuci go na rosnce w ogrodzie re. Kolce poraniy go mocno, zwaszcza twarz, a bl i
krew napdziy mu wiele strachu. Mimo to zdoa zapa konia i kiedy udao mu si go dosi,
zwierz zaczo je te re.
Dr N. zerwa gazk ry i sprbowa u jej licie. Chcia sprawdzi, czy re s smaczne.
Wydawao mu si bowiem, e zwierz spoywa je z przyjemnoci. Zanim dojecha do farmy, poczu
kurcze odka. Zacz wymiotowa. Paka i cieko mu z nosa.
Bya to prawdziwa i jedyna przyczyna alergii. Widok tych r wywoa u niego natychmiast
alergiczny atak. Potem zapytano go, czy teraz, wiadom swojej szczeglnej wraliwoci na re, jest
ju w stanie uwolni si od tej dolegliwoci. Odpowied bya twierdzca. Ledwo wypowiedzia te
sowa, jeden z lekarzy opuci sal, by w pobliskim sklepie kupi bukiet tych r.
Dano mu je do powchania. Zrobi to bardzo ostronie. Nie wystpia adna negatywna reakcja.
Wreszcie poczu si rozluniony.
Nastpnego dnia opowiedzia o jeszcze jednej swojej dolegliwoci; cierpia na klaustrofobi,
ogarnia go paniczny strach, kiedy znajdowa si w zamknitym pomieszczeniu, np. w windzie.
Poniewa wyleczy ju alergi, mia nadziej, e uda mu si to samo z drug przypadoci.
Postanowi wic sam odkry powd mczcej go fobii. Zastosowa metod wahadeka i dowiedzia
si, e w wieku piciu lat zosta zamknity przez swoj ciotk w ciemnym pomieszczeniu. Miaa to
by kara za niegrzeczne zachowanie. Bardzo si wtedy ba i zacz gono krzycze. Dr N. zapomnia
zupenie o tym zdarzeniu, ale przypomnia je sobie, kiedy wahadeko wykonao odpowiedni ruch.
Poniewa pozby si alergii, gdy zrozumia przyczyn jej powstania, myla, e w ten sam sposb
przezwyciy strach przed zamknitym pomieszczeniem. I nie myli si. Szybko wyszed z
hotelowego pokoju, przywoa wind i jedzi ni wielokrotnie w gr i w d, nie odczuwajc ju
najmniejszego strachu.
wiadomo najczciej nie wie, jakie s waciwe powody alergii, fobii lub jakiej innej choroby.
Podwiadomo natomiast wie wszystko. Tak jak byo w opisanych tu przypadkach, podwiadomy
sprzeciw przeszkadza czasem w szybkim poznaniu przyczyny. Mona j ustali przez postawienie
podwiadomoci odpowiednich pyta lub dziki innym metodom, np. dziki wolnym skojarzeniom,
ale trwa to znacznie duej. Jak stawia waciwe pytania, mona nauczy si z przytoczonych tu
przykadw.
Cige chrzkanie
Charlotte od zawsze marzya, aby zosta piewaczk, i dlatego postanowia studiowa piew. Miaa
szans na zrobienie duej kariery, ktra zaczynaa si rysowa ju we wczesnej modoci. Kiedy
przysza do mnie po raz pierwszy, miaa trzydzieci pi lat. Bya smutna, powiedziabym nawet, e
zgorzkniaa, i cakowicie niezadowolona ze swojej pracy. Jej kariera bya ju od dawna
zaprzepaszczona. Kiedy skoczya dwadziecia dwa lata, nabraa nawyku cigego odchrzkiwania.
Nikt nie potrafi znale konkretnej przyczyny. adne leczenie nie pomagao, a struny gosowe i krta

nie wykazyway adnych zmian chorobowych. Charlotte, zgaszajc si do mnie,, miaa nadziej, e
hipnoza jako jej pomoe. Problem poleg jednak na tym, e oczekiwaa pomylnego rezultatu ju po
pierwszej wizycie. Zaraz na pocztku powiedziaa te, e nie bdzie w stanie podda si adnemu
duszemu leczeniu. Poniewa nie umiaem przewidzie, jak dugo potrwa leczenie, zastosowaem
metod wahadeka. W ten sposb podwiadomo Charlotty miaa poda powd chrzkania, co
powinno moj pacjentk uleczy.
Ruchy wahadeka bardzo j dziwiy i jednoczenie interesoway. Po dwch tygodniach przysza w
cakowicie odmiennym nastroju, z umiechem na twarzy. Chrypka ustpia. Podczas prowadzonej
przez mnie terapii opowiedziaa mi ciekaw histori. Majc dwadziecia lat, zarczya si z modym
chopakiem. Pewnego dnia pojechali razem nad jezioro, aby popywa kajakiem. W pewnym
momencie, gdy robili zwrot, kajak przechyli si i oboje wpadli do wody. adne z nich nie umiao zbyt
dobrze pywa. Udao im si jednak dobrn do wywrconego kajaka. Chwycili si go obiema rkami.
Jej narzeczony by tak wycieczony, e opad z si i uton. Kilka minut pniej przysza pomoc.
Charlotte uratowaa si. Opia si oczywicie mnstwo wody, kaszlaa, a potem dugo miaa chryp i
wci odchrzkiwaa. Z odpowiedzi na stawiane pytania sama wywnioskowaa, e wanie to
zdarzenie byo przyczyn jej chrzkania. Nieustannie drczyy j silne wyrzuty sumienia. Bya
przekonana, e to wanie jej nieuwaga spowodowaa mier narzeczonego. Z tego powodu nigdy nie
wysza za m. Sama sobie wymierzya wic kar, ktra spowodowaa zaprzepaszczenie kariery
piosenkarskiej.
Po kilku wizytach u mnie dosza do wniosku, e karanie siebie nie ma sensu. Par tygodni pniej
zatelefonowaa i powiedziaa mi, e chce polubi mczyzn, z ktrym spotyka si od jakiego czasu,
i e chrzkanie cakowicie ustpio.
Astma i samoleczenie
Astma jest bardzo nieprzyjemn, chroniczn dolegliwoci, ktra moe doprowadzi do tego, e
pacjent ma kopoty z oddychaniem i dusi si. Prbuje wtedy bezradnie, nierzadko przeraony, chwyta
powietrze. Leczenie moe ten stan zagodzi s lekarstwa, ktre rozkurczaj oskrzela i zmniejszaj
zaleganie flegmy. Ulg moe przynie rwnie stosowanie kortykosterydw. Wszystkie leki
zwalczaj jednak tylko objawy, a nie przyczyn.
Objawem astmy s trudnoci z oddychaniem, utrudniony jest zwaszcza wydech, wdech natomiast
jest powierzchowny i wiszczcy. Zazwyczaj aden pacjent nie umie waciwie zachowa si podczas
ataku. Podczas terapii pacjenci potrzebuj zwykle duej koncentracji, aby dokadnie przypomnie
sobie swoje zachowanie podczas ostatniego ataku. Lekarz obserwujc atak, moe zanotowa rne
symptomy choroby: czstotliwo oddechw, objawy lku, tj. pot, przyspieszony puls, drenie rk,
czasem caego ciaa.
Chorzy na astm s zwykle pod opiek lekarza. Samoleczenie z pewnoci moe przynie rwnie
pewn ulg, dlatego warto sprbowa. Jeli zamierzasz to zrobi, powiniene zwrci najpierw uwag
na uboczne skutki ataku astmatycznego.
Metoda Dunlatsa pomoe ci pozby si najczciej wystpujcych reakcji, pokazujc ci je w troch
wyolbrzymionej postaci. Sprbuj wic kiedy przesadzi z objawami tak bardzo, jak tylko moesz.
Jeli uda ci si wywoa atak, to bdzie on z pewnoci saby. W ten sposb przekonasz si, e skoro
moesz sam sprowokowa atak, to moesz go rwnie wiadomie prbowa zwalcza.
Czy astma jest alergi?
Tylko niewielu astmatykw moe paka naprawd. Kiedy sobie to uwiadamiaj, czuj si
ogromnie zaskoczeni. Niektrzy psychiatrzy traktuj astm jako form zduszonego w sobie paczu.
Psycholodzy twierdz rwnie, e w przypadku kadego ataku astmy chodzi o konflikt, ktrego
orodkiem jest zawsze matka. Idc tym torem mylenia, dostrzegamy, e przyczyna astmy tkwi w
dziecistwie i w nawyku duszenia w sobie paczu. Jeszcze inna teoria mwi, e choroba ta jest form
wyrzutw sumienia, ktre odczuwa dziecko, jeli nie przyznao si do czego matce.
Kiedy leczyem przypadki astmy, zawsze zadawaem nieoczekiwanie moim pacjentom pytanie:
"Ile ma pan lat?" Pacjent odpowiada, ale zwykle umiecha si przy tym pod nosem. Odpowied

tymczasem brzmiaa np. "osiem", lub podobny wiek, ale zawsze z okresu dziecistwa. Za kadym
razem pacjent wypowiada liczb z wielkim zaskoczeniem.
W takich przypadkach chodzi zazwyczaj o spontaniczne cofnicie si w czasie i skojarzenie z
wydarzeniem, ktre zaszo wanie w tym roku ycia. Leczenie powinno si przeprowadza, sigajc
do tamtego czasu.
Udowodniono, e astma wystpuje najczciej u dzieci, ktre zostay wyrwane z domu rodzinnego,
poniewa zwizek z matk jest bardzo istotny. W jednym z kalifornijskich sanatoriw
zaobserwowano, e wikszo modych pacjentw bardzo szybko powraca do zdrowia, gdy tylko
przyzwyczaj si do nowego otoczenia i do sytuacji, e musz oby si bez matki. Kiedy jednak dzieci
powracaj do domu, nastpuje nawrt atakw. W takim przypadku dziecko pozbdzie si atakw
choroby tylko dziki cakowitej zmianie postpowania matki lub ojca.
eby obroni teori, e astma jest alergi, przytaczano przykady niemowlt, ktre zachoroway na
astm. Ju od pierwszych dni swojego ycia odczuwamy i odbieramy otoczenie wszystkimi zmysami,
jak czowiek dorosy. Dzieje si tak nawet wtedy, gdy nie umiemy jeszcze mwi.
Astmatyk wyraa swoje uczucia przez cierpienie. Aby odwrci od niego swoj uwag, powinien
wiadomie poszukiwa innych rodkw wyrazu dla swoich odczu, podobnie jak nauczy si musi
tego osoba chorujca na migren. Zbawieniem dla astmatyka moe okaza si pacz i prba unikania
zachowa, ktre towarzysz napadom.
Przypadek astmatycznego psychiatry
Dr S., z zawodu psychiatra, cierpia na astm. Moim pacjentem zosta, kiedy skoczy kurs technik
hipnozy i pozna ich warto psychoterapeutyczn. Podczas jego smej wizyty zastosowaem metod
palcw. Oto pytania, ktre mu zadaem:
Pytanie: Jest kilka przyczyn, ktre spowodoway, e zachorowa pan na astm. Prosz sprbowa
ustali pierwotn przyczyn, ktra wywoaa trudnoci w oddychaniu. Ile mia pan wtedy lat? Czy
zdarzyo si to, zanim skoczy pan pi lat?
Odpowied: (ruch palcw) Tak.
Pytanie: Zanim skoczy pan trzy lata?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Zanim skoczy pan dwa lata?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Przed pana pierwszymi urodzinami?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Zanim skoczy pan sze miesicy?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Zanim skoczy pan trzy miesice?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Zanim skoczy pan miesic?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy zdarzyo si to bezporednio po pana urodzeniu?
Ruchy palcw dowodziy, e pytanie nie zostao postawione jasno albo byo niecise.
Pytanie: Czy podczas narodzin wydarzyo si co, co ma zwizek z pana obecnym stanem
zdrowia?
Odpowied: Tak (ruch palcw powtrzy si wielokrotnie, tak jakby miao to oznacza
podkrelenie twierdzcej odpowiedzi).

W tym momencie, cigle jeszcze w stanie hipnozy, mj pacjent zauway: "To rzeczywicie
niespotykane. Kt pamita wasny pord! mieszne. Podwiadomo zwodzi mnie!"
Pytanie: Czy tamto zdarzenie przerazio pana?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Czy moe pan je sobie jako przypomnie?
Odpowied: Tak.
Zastosowaem regresj poprosiem dr. S., aby sprbowa
powrci mylami do momentu swoich narodzin. Opowiada krzyczc, z potem na czole,
zaskoczony, e jego wraenia s tak bardzo ywe. Na moje polecenie, aby ponownie przeszed przez
moment narodzin, zacz okazywa due niezadowolenie. Jego twarz zrobia si czerwona, chrzka i
kaszla, jcza, e nie moe oddycha. Chwil pniej odetchn gboko i powiedzia: "Teraz lekarz
trzyma mnie do gry nogami i wanie da mi klapsa w pup. Wreszcie mog oddycha!" By
rozluniony, twarz przybraa naturalny koloryt. Kiedy poprosiem, aby po raz kolejny przey t
chwil, jego reakcje byy znacznie agodniejsze. Potem zapytaem:
Pytanie: Czy trudnoci z oddychaniem, ktre wystpiy zaraz po przyjciu na wiat, s przyczyn
paskiej astmy?
Odpowied: Tak.
Pytanie: Zna pan teraz powd swojej choroby. Czy jest pan w stanie uwolni si od astmy?
Odpowied: Tak.
Obudzony z hipnozy, dr S. analizowa swoje dowiadczenia. Powiedzia potem, e jest pewny, i
chodzi tu o rzeczywiste wspomnienie, a nie o imaginacj. By pod wielkim wraeniem tego, co
przey, ale by wyranie rozluniony. Poniewa tak silnie reagowa na to wspomnienie, by
przekonany, e nie moe by to tylko wytwr jego wyobrani. adna fantazja nie byaby w stanie
wywoa takich emocji. Stwierdzi rwnie, e psychoanaliza nie jest w stanie przywoa tak
wczesnego wspomnienia. Po tym leczeniu nie wystpiy u niego ju nigdy wicej ataki astmy. Do tej
pory nie byo wiadomo, e astma moe mie swoje rdo w chwili narodzin. Ujawnia to dopiero
podwiadomo mojego pacjenta.
Narodziny pierwotna przyczyna alergii
Ta sama metoda pozwolia mi wyleczy z astmy wiele osb. Rwnie wielu pacjentw z
chronicznymi blami gowy dochodzio podczas hipnozy do wniosku, e moment przyjcia na wiat
jest rdem ich dolegliwoci. Znamienne, e we wszystkich tych przypadkach pord odby si przez
zabieg kleszczowy.
Sdz, e moi pacjenci zawsze przeywali rzeczywiste wspomnienie, cho rozumiem, e trudno to
udowodni naukowo. Jednak jest prawd, e w wielu przypadkach wikszo psychoterapeutw
upatruje przyczyny astmy, intensywnego blu gowy i odrzucania przez kobiety swojej kobiecoci w
samym akcie narodzin (rodzaj porodu, jego przebieg, a take atmosfera towarzyszca narodzinom).
Wystarczy, aby matka bya rozczarowana, e urodzia dziewczynk, a nie chopca.
Pogld na alergi
Nasz organizm moe reagowa na alergiczne bodce dolegliwociami drg oddechowych.
Powstaj wtedy takie choroby, jak astma czy katar sienny. Alergiczna reakcja na produkty spoywcze
prowadzi do zaburze trawienia. Take skra moe zareagowa zmianami chorobowymi na kontakt z
alergenami (pyki rolin, kurz i wiele innych zewntrznych bodcw). Tak jak wiele innych chorb,
rwnie alergie powstaj na zasadzie odruchw warunkowych. Jeli oprcz leczenia
konwencjonalnego zostanie podjte te samoleczenie, powinno si najpierw ustali rdo odruchu
warunkowego i przyczyny alergicznych reakcji.
Prawie zawsze alergiczne zaburzenia odka spowodowane s jakim wczeniejszym przeyciem.
Jest to typowe dla dzieci, ktre w pewnym wieku nie mog si zmusi do zjedzenia jakiej potrawy.
Zaburzenia odka nie s wywoywane tylko przez jedzenie, moe to by rwnie czysty przypadek.

Wystarczy, e kto powie w obecnoci dziecka, e dana rzecz jest niejadalna, a z miejsca wytarza si
w nim sugestia, ktra nie pozwala mu tego zje. Pomidory zaczto jada w XIX wieku, dotd
uwaano je za niejadalne, wrcz trujce. Zdarzay si przypadki zachorowa spowodowane zwyk
sugesti ju sam widok pomidorw mg spowodowa biegunk i mdoci.
Skra
W mojej poprzedniej ksice Techniques of hypnotherapy (Julian Press, New York) jeden z
rozdziaw powiciem sposobom zastosowania hipnozy w rnych dziedzinach medycyny.
Wczyem te wspaniay artyku dr. Michaela J. Scotta z Seattle, ktry opisa zastosowanie hipnozy
w dermatologii (w istocie jest to streszczenie jego wczeniejszej ksiki).
Wedug dr. Scotta, wiele chorb skry ma podoe emocjonalne i psychologiczne. Podaje on
obszern list dolegliwoci, ktre mog zosta wywoane takimi przyczynami. Niezalenie od rodzaju
choroby skry przyczyny zawsze s podobne, tylko czasem chodzi o chorob ktrego z organw.
Ulg mog przynie sugestie, nawet jeli nie maj wpywu na rdo dolegliwoci, np. swdzenie
zostanie zagodzone, a nawet cakowicie ustpi. Od wiekw stosuje si sugesti do usuwania
brodawek.
Naley oczywicie podda si leczeniu medycyny konwencjonalnej, a sugesti stosowa tylko jako
rodek wspomagajcy. Tak powinno si postpi np. w przypadku usuwania brodawek. Nastawienie
podwiadomoci, e lek na pewno pomoe, pomaga w znikniciu naroli.
Sugesti powinno si stosowa przede wszystkim w leczeniu dzieci. W ten sposb mona je
szybko uwolni od przykrej dolegliwoci: "Masz brodawk, ale nie musisz jej przecie mie. Wiesz, ja
zbieram brodawki. Dam ci za ni par zotych". Potem dziecku wmawia si, e brodawka ju do niego
nie naley i e nie powinno jej mie. Wedug mego dowiadczenia, narol znika zazwyczaj w cigu
dwch tygodni.
Przy chorobach skry, ktrym towarzyszy wydzielina, chodzi zazwyczaj, tak jak przy astmie, o
zastpienie t substancj ez. W takich przypadkach, a take przy swdzeniu oddziaywaj zazwyczaj
dwa czynniki. Przykadem niech bdzie opisany tu przypadek.
Jak wyleczono wysypk u Betty
Kiedy pewien dermatolog poprosi mnie, abym przyszed do jego gabinetu i obejrza jedn z jego
pacjentek, siedemnastoletni Betty. Dziewczyna chorowaa na przewleky liszaj. Cae ciao miaa
pokryte czerwonymi, mokrymi i swdzcymi grudkami. Jej matka zdecydowaa si wreszcie na
propozycj lekarza i zgodzia si podda crk hipnozie. Chciaa by przy tym obecna, ale kazaem jej
zosta w poczekalni. Bya wadcza, a nawet zaborcza, i nadopiekucza. Traktowaa swoj crk jak
ma dziewczynk. Betty bya bardzo adna, lecz nosia ubrania, ktre w ogle do niej nie pasoway.
Ubrana bya w baweniane rajstopy, ktrych dziewczta w jej wieku nigdy by dobrowolnie nie
zaoyy.
Dobrze zareagowaa na hipnoz. Powiedziaem jej, e nie budzc si, moe normalnie mwi. Na
wszystkie pytania odpowiadaa w tej samej tonacji.
"Co ci irytuje. Co to jest?" Betty usiada na ku (cigle w hipnozie). "MAMA! zawoaa z
wielk gorycz. Moja mama! Traktuje mnie jak mae dziecko. Nie mog robi tego, co moje
koleanki. Nie wolno mi ubiera si tak jak one. Prosz spojrze na moje ubrania, na moj fryzur.
Jeszcze nigdy nie byam na randce. Wolno mi chodzi na imprezy tylko z moj mam. To moja
mama!" Betty poczua si zachcona, dlatego moga wyrzuci z siebie udrki swojej duszy.
Powiedziaa mi te, e nie wolno jej uywa adnych kosmetykw.
Wymienia te jeszcze kilka innych zakazw. Prbowaem objani jej fenomen mowy ciaa i
wyjaniem, e skra jest zewntrzn czci jej samej, najbardziej wystawion na dziaanie
czynnikw zewntrznych.
Betty bya zirytowana postpowaniem matki wobec niej i wanie to doprowadzio do tak silnego
podranienia skry. Oprcz tego okazao si, e miaa ogromn ochot zwaszcza na to, czego matka
jej zabraniaa. Powiedziaem Betty, eby w swoim myleniu zastpia zwrot "jestem rozdraniona"
sowem "za", a zwrot "swdzi mnie" sowami "ycz sobie". Poniewa znaa ju przyczyny swojej

choroby, zasugerowaem jej, e moe mie skr zupenie gadk, jeli tylko jej sytuacja unormuje si.
Omwiem to wszystko z matk, ktra bya wprost poraona. Nie miaa pojcia, e jej nadmierna
troskliwo, niepotrzebne zakazy i ograniczenia odpowiedzialne s za chorob crki. Bya gotowa do
natychmiastowej zmiany swojego postpowania i traktowania crki jak dorosej osoby. Postanowia
te pozwala jej na wiele rzeczy, ktre robi inne dziewczyny. W cigu miesica skra Betty wrcia
do normy. Staa si gadka i zdrowa.
Mowa ciaa odgrywa u dorosych ogromn rol. "Jestem rozdraniony", "Swdzi mnie" to czste
zwroty z mowy potocznej, ktrych uywanie moe porednio prowadzi do powstania chorb skry.
Inne czynniki majce czsto wpyw na tego rodzaju dolegliwoci to masochizm i potrzeba
identyfikacji. Zwolennicy Freuda uwaaj swdzenie i drapanie si za rodek zastpujcy
samoleczenie. By moe wydaje si to troch przesadzone, ale w wielu przypadkach moe tak by
naprawd.
Jeli chcemy wyleczy przyczyn alergii, powinnimy przede wszystkim znale przyczyny, ktre
j wywoay.
PODSUMOWANIE
Jeli cierpisz na jedn z omwionych tu dolegliwoci, to opisane przypadki chorb dostarcz ci
pewnych wskazwek, ktre na pewno pomog pozby si choroby. Wiesz ju, jak postpowa. Jeeli
rozpocze ju leczenie farmaceutyczne, nie przerywaj go. Niestety, wielu dermatologw nie bardzo
wie, na czym polega terapia hipnoz i jak ogromne ma znaczenie, dlatego pomijaj czsto istotny
wpyw problemw emocjonalnych. S lekarze, ktrzy drani czasem dermatologw uwagami, e ich
pacjenci nigdy nie umieraj i nigdy nie s zdrowi, dlatego nie musz nigdy w rodku nocy jedzi do
nich z wizyt. Tymczasem lekarze, ktrzy bior pod uwag emocjonalne uwarunkowania choroby,
odnosz, tak jak dr Scott, wielkie sukcesy.
Ogromn zalet hipnotycznego leczenia chorb skry z towarzyszcym im silnym swdzeniem jest
szybkie zaprzestanie drapania si: swdzenie jest lekk form blu, dlatego reaguje na hipnotyczn
narkoz.
Samodzielne leczenie niektrych czstych blw
Psychosomatyczne choroby mini i koci s rwnie czste, jak schorzenia ukadu oddechowego i
trawiennego. Zazwyczaj lekarze szukaj organicznych przyczyn choroby i dlatego tylko nieliczni
pacjenci s odsyani do psychoterapeuty. Pacjent z uszkodzeniem krgu trafia najpierw do chirurga, a
nie do psychologa.
Dr Wayne Zimmermann z Tacomy, w stanie Waszyngton, jest jednym z niewielu chirurgw,
ktrzy w peni s wiadomi roli, jak w lecznictwie odgrywaj uczucia. Powiedzia on: "Nie mona
postrzega osobno organizmu i psychiki czowieka, poniewa s one od siebie cakowicie zalene".
Przytoczony tu przypadek wyda mi si szczeglnie interesujcy. Jego opis ukaza si w artykule
doktora Zimmermanna Hypnosis in Orthopedic Surgery, ktry zamieciem w mojej poprzedniej
ksice Techniques of Hypnotherapy.
wiadome poznanie powodw nie zawsze jest konieczne
Pewna pacjentka zwichna sobie w cigu roku siedem razy rami. W kocu potrzebna bya
operacja. Dwanacie miesicy pniej w tym samym ramieniu rozwino si zapalenie kaletki
maziowej, ktr zoperowano. Po jakim czasie kobiet zaczy bole plecy, ale nie mona byo
znale przyczyny blu.
Dr Zimmermann czy fizyczne dolegliwoci swojej pacjentki z kopotami emocjonalnymi i
przeprowadzi z ni wywiad, stosujc ideomotoryczn metod zadawania pyta. Najpierw chcia
ustali, czy choroba ma podoe emocjonalne. Na to pytanie palec odpowiedzia twierdzco.
Nastpnie lekarz zada pytanie: "Czy moe pani o tym opowiedzie?" Odpowied palca bya tym
razem przeczca. Najwyraniej pacjentka nie moga pozna przyczyny swojej choroby. Taka sytuacja
bya i dla pacjentki, i lekarza bardzo niewygodna. Postp w leczeniu by niemoliwy. Chirurg zada
wic, aby kobieta sprbowaa si cakowicie rozluni i skoncentrowa na problemie. Pacjentka nagle

rozpakaa si i bardzo zdenerwowaa. Lekarz uspokoi j, po czym zapyta jeszcze raz, czy przyczyna
moe zosta ujawniona. Odpowied znowu brzmiaa "nie".
Potem dr Zimmermann rozkaza podwiadomoci skoncentrowa si na problemie i popracowa
nad jego rozwizaniem, co wreszcie udao si osign. Nastpnie podwiadomo kobiety miaa
pozwoli odpocz plecom, aby pacjentka moga kontynuowa prac. Metoda palcw pozwolia
stwierdzi, e podwiadomo zgadza si z t decyzj. Nigdy nie udao si pozna do koca waciwej
przyczyny dolegliwoci, mimo to bl w plecach ustpi.
Dowodzi to, e emocjonalne kopoty rodz si w podwiadomoci. Jeli podziaamy na ni
odpowiedni sugesti, to na pewno uda si nam skorygowa jej nastawienie do drczcego nas
problemu, przy czym wiadomo wcale nie musi zarejestrowa adnych zmian. Jest to sprzeczne z
teori Freuda, ktra mwi, e chorob mona leczy, ale wyleczy da si j tylko przez wiadome
poznanie jej przyczyny. Jak wida, nie zawsze jest to konieczne. Potwierdza to zarwno przypadek
leczony przez dr. Zimmermanna, jak i dowiadczenia moje oraz innych psychoterapeutw. Jeli
wewntrzny konflikt przeszkadza w zrozumieniu funkcjonowania podwiadomoci, to zaproponowana
metoda moe pomc uzyska wyjanienie. Nie uda si to, gdy konflikt jest zbyt duy lub gdy
podwiadomo jest z nim mocno zwizana.
Zapalenie staww. Jak mona mu zapobiec
Zapalenie staww to czsto wystpujca choroba reumatyczna, na ktr medycyna nie znalaza
jeszcze radykalnych rodkw. Istnieje wiele organicznych przyczyn tej dolegliwoci: niedobr
witamin, niedoywienie, zaburzenia w funkcjonowaniu gruczow dokrewnych, wirusy, bakterie;
ogniska zakaenia to m. in. zby. W leczeniu stosuje si wiele rodkw, w tym take jad pszczeli, leki
hormonalne (kortykosteroidowe), rwnie nagrzewanie promiennikami podczerwieni. Dotychczas
najskuteczniejsze okazay si preparaty hormonalne.
Zapalenie staww bywa ogromnie bolesne. Utrudnia normalne poruszanie si, a nawet
uniemoliwia chodzenie, zwaszcza gdy zaatakowane zostay stawy kolanowe. W niektrych
przypadkach chory jest skazany cakowicie na pomoc innych ludzi.
Wydaje si, e taka choroba towarzyszy pewnym cechom charakteru. Podobnie jak to dzieje si u
osb cierpicych na migren, chory na zapalenie staww ma skonno do nieprzyjemnych zachowa,
agresji i opryskliwoci. Spycha to jednak do podwiadomoci i wypiera. Zazwyczaj choroba dotyka
osoby pozornie mocne, silne i nieugite, a nieugito charakteru wczeniej czy pniej wyraa si w
sztywnoci staww.
Chorzy na artretyzm bywaj czsto ambitni i resztk si walcz o zdrowie. Choroba ta moe peni
rol hamulca przeszkadzajcego w osigniciu spektakularnego sukcesu albo jest wynikiem strachu
przed niepowodzeniem. W niektrych przypadkach jej przyczyn jest te obawa przed tym, e
niekontrolowane wybuchy mog spowodowa kopoty.
Wewntrzny konflikt powstaje w wyniku chci zemsty na kim, wobec kogo odczuwamy strach
lub wyrzuty sumienia. Dlatego tak czstym zjawiskiem jest karanie siebie.
Dlaczego Karen zachorowaa na artretyzm
Karen zbliaa si do pidziesitki. Bya bardzo inteligentn kobiet, po studiach. Nie miaa ma.
Wadaa picioma jzykami i pochodzia z zamonej europejskiej rodziny, ktra podczas ostatniej
wojny stracia swj cay majtek. W czasie wojny Karen dziaaa w konspiracji na rzecz aliantw i
kierowaa blisko setk podwadnych. Zaraz po wojnie wyjechaa do Ameryki i wkrtce wydaa cae
swoje oszczdnoci. Nie miaa adnego zawodu. Wreszcie, zrezygnowana, przyja posad sucej u
pewnej bogatej kobiety. Pracodawczyni bya bardzo ktliwa i wyjtkowo niemia. Karen nie moga
znie atakw jej zoci. Mimo e miaa dobre wynagrodzenie, nie zdoaa odoy ani centa.
Wszystko przesyaa choremu ojcu, ktry mieszka w Europie. Karen zachorowaa na zapalenie
staww obu rk. Palce miaa spuchnite i bolay j tak, e ledwo nimi moga porusza. Przeszkadzao
jej to oczywicie w pracy.
Odwiedzia wielu lekarzy i poddawaa si rnym terapiom, ale bez powodzenia. Ble nasilay si.
Nie mylaa jednak o psychoterapii, poniewa nie wiedziaa, e choroba ta moe mie podoe czysto
psychiczne. Kiedy przysza do mnie, miaa nadziej, e hipnoza umierzy troch jej bl.

Karen bya zaskoczona, gdy uyem wahadeka i okazao si, e przyczyn jej choroby s emocje.
Zachcaem, aby opowiedziaa mi histori swojego ycia. Opisaa wic swoje zajcie oraz to, jak
traktowaa j pracodawczyni. Karen chciaa co prawda ju dawno zrezygnowa z posady, ale nie
moga odoy wystarczajco duo pienidzy z myl o przyszoci. Czua si poniona i
nieszczliwa. Podczas wojny stracia wszystko i dlatego zmuszona bya teraz pracowa jako suca.
Ktrego razu, opowiadajc o swojej pracodawczyni, nagle zawoaa: "Nienawidz tej kobiety,
nienawidz jej! Jest wini! Mogabym j zabi, udusi wasnymi rkoma!" Kiedy mwia, podniosa
w gr zakrzywion do tak, jakby chciaa chwyci kogo za gardo, i natychmiast uwiadomia sobie
swj gest. "Och! wykrzykna zaskoczona to dlatego moje rce s takie pokrzywione!"
yczenie mierci znienawidzonej pracodawczyni byo okropne. To, e Karen nosia si z tak
myl, wymagao, zdaniem jej podwiadomoci, wymierzania sobie kary. Bl by wywoany tym, e
dusia w sobie negatywne uczucia i nie potrafia wyrzuci z siebie zoci. Pokrzywione rce byy
niewiadom prb ucieczki w kalectwo przed znienawidzon prac.
Kiedy tylko poznaa przyczyn swojej choroby, poczua si rozluniona, a ble stopniowo ustpiy.
Jej warunki yciowe nie ulegy jednak zmianie, a Karen nie moga temu w aden sposb zaradzi.
Krtko po zakoczeniu terapii pracodawczyni wysaa moj pacjentk do Europy. Podczas jednego z
napadw zoci zwolnia j z pracy, daa dwumiesiczn odpraw i pienidze na bilet lotniczy
pierwszej klasy, aby poleciaa do domu. Karen wybraa klas turystyczn, oszczdzajc w ten sposb
pienidze na ycie. Potem znalaza posad, ktra j satysfakcjonowaa. Moga wreszcie wykorzysta
swoj wiedz o Europie i znajomo jzykw obcych. W tym czasie rce przestay j bole, a
opuchlizna staww znacznie si zmniejszya. Poprawia si rwnie jej samoocena i poczucie wasnej
wartoci, tym bardziej e bya pracodawczyni przeprosia j za swoje zachowanie i zaproponowaa
ponownie posad u siebie.
Inne przypadki zapalenia staww i kaletki maziowej
Przyczyn tego typu dolegliwoci upatruje si czsto w tumionej zoci i nie wyadowanej agresji.
Swoista posta tej choroby nie pozwala przemieni uczucia nienawici w czyn i jednoczenie suy do
wymierzenia sobie kary.
Podczas choroby zachodz w organizmie rwnie czysto fizyczne zmiany, dlatego moe si
zdarzy, e leczenie psychoterapeutyczne nie przyniesie oczekiwanych rezultatw. Kiedy dojdzie do
stanu zapalnego kaletki na skutek zwapnienia, konieczne jest operacyjne usunicie zogw.
Uszkodzenie krka midzykrgowego i ble plecw
W jednym z fachowych magazynw przeczytaem kiedy: "Ble plecw pozwalaj unika
wysiku". Bl krgosupa jest doskona wymwk, aby nie pracowa. Podwiadomo moe jednak z
tego powodu poczu si winna i doprowadzi do wymierzenia sobie samemu kary. Silny stres
powoduje chroniczne napicie mini plecw, a nawet uszkodzenie krka midzykrgowego, czego
bezporedni przyczyn jest dwiganie ciarw lub gwatowne ruchy ciaa. Takie wypadki zdarzaj
si bardzo czsto i powodowane s podwiadomie.
Kiedy ju o tym wiesz, ustal najpierw, czy uszkodzenie krgosupa jest u ciebie wynikiem ruchu
sterowanego wiadomie czy podwiadomie.
Zarwno u kobiet, jak i u mczyzn silny bl krzya moe by prb uniknicia stosunku
pciowego. Czsto bl krgosupa jest kamuflaem jakiego nie rozwizanego problemu seksualnego.
Krcz lub sztywno karku
Ten specyficzny bl lekarze tylko czasami cz ze wzburzeniem emocjonalnym. Ciko jest
jednak ustali jego organiczne przyczyny. Przypadki, ktre ja spotkaem, miay podoe
psychologiczne. Przy sztywnoci karku lub, uywajc wyraenia potocznego, "sztywnej szyi", gowa
przechyla si wskutek przykurczu mini w jedn stron. Czasem cignie do przodu, a czasem na
boki. Bl nie pozwala na zachowanie normalnej pozycji. eby spojrze w bok, pacjent musi odwrci
si caym ciaem. Uniemoliwia to kierowanie samochodem, poniewa minie s wtedy mocno
napite. Jeli stan taki trwa duej, moe doj do ich zaniku.

Trudno jest t chorob wyleczy. Lekarze przepisuj zazwyczaj leki rozkurczowe i masae.
Pomaga to jednak usun tylko objaw, a nie przyczyn. rdo blu trwa wic nadal w organizmie.
Zawrcia mu w gowie
Do tej pory spotkaem cztery przypadki krczu karku, z ktrych trzy miay prawie identyczne
przyczyny. Z jednym nie mogem w aden sposb da sobie rady, dlatego uyem hipnotycznej
sugestii, ktra pomoga mi pacjenta odpry. Nie przynioso to jednak zadowalajcego efektu.
Kiedy odwiedzi mnie pewien mczyzna z gow mocno przekrzywion w lew stron. Kelly, tak
mia na imi, by ju u wielu lekarzy. Podawano mu rne leki i regularnie bra masae. Jednak nie
przynosio to poprawy. Dziki zastosowaniu metody ideomotorycznej caa sprawa staa si dla mnie
jasna.
Kelly mia wspania on i kilkoro dzieci, ale w jego biurze bya sekretarka, niezwykle pikna
kobieta. Czsto zostawa w pracy duej i wypija z kolegami par kieliszkw wdki. Sta si
alkoholikiem, lecz nie przyznawa si do tego. Zawsze twierdzi, e w kadej chwili moe przesta
pi, ale oczywicie nie przestawa. Nie odczuwa nawet takiej potrzeby. Tymczasem codzienne
kontakty z sekretark spowodoway, e zakochali si w sobie, mioci siln, ale, wedug ich religii,
niedozwolon. Od pocztku wiedzieli, e jakikolwiek intymny kontakt jest wykluczony. Ta
nieszczliwa mio trwaa kilkanacie miesicy. Wreszcie podjli wspln decyzj, e dziewczyna
poszuka innej pracy. Tak te si stao. Nigdy wicej si ju nie widzieli. Takie rozwizanie byo
najlepsze.
Kiedy sekretarka odesza, Kelly stwierdzi, e minie karku cign w lew stron. Bl ten stawa
si coraz silniejszy. adne leczenie nie pomagao. A ktrego dnia nie mg wykona obola szyj
najmniejszego ruchu.
W tym przypadku daa zna o sobie mowa ciaa. "Dziewczyna zawrcia mi w gowie" (w lew
stron, tam, gdzie siedziaa), powiedzia kiedy do mnie, wspominajc ten zwizek. Opowiada mi, e
przykra dolegliwo spotkaa go zaraz po tym, jak podjli decyzj o rozstaniu. Caa ta historia
wywoaa w mczynie silne poczucie winy wobec ony. Nie zdradzi jej co prawda fizycznie, jednak
podwiadomo daa od niego, eby si ukara.
Kiedy Kelly pozna przyczyn dolegliwoci i zrozumia, na czym polega mowa ciaa, minie
karku rozluniy si, a on poczu ulg i zacz normalnie porusza gow. Kolejny raz pojawi si u
mnie znowu ze skrcon w bok gow. Okazao si, e poprzedniego wieczoru wypi sporo alkoholu.
Rano mia ju sztywn szyj.
Zadawane pytania dowiody, e i tym razem sam wymierzy sobie kar za wypicie zbyt duej iloci
wdki. Po kilku hipnotycznych sugestiach jego stan poprawi si, a wreszcie wyszed zupenie
zdrowy. Kelly nie upija si w cigu tygodnia, lecz kadej soboty kad si do ka po paru drinkach.
W kad niedziel mia sztywn szyj i przypado ta trwaa mniej wicej dwa, trzy dni. Z czasem
zrozumia powody takiego stanu, ale mimo to nie przesta pi. Kiedy ostatnio dowiadywaem si o
niego, powiedziano mi, e szyja sztywnieje mu tylko od czasu do czasu. Podobno przesta w kocu pi
alkohol.
Kiwna ze wstydu gow
"Sztywna szyja" nie jest czst chorob. Jednak takie przypadki, jak tu opisany i ten, o ktrym
zaraz przeczytasz, s tak rzadko spotykane, e chc je tutaj omwi.
Pewna kobieta, w wieku okoo trzydziestu paru lat, miaa mocno pochylon gow. eby mc co
zobaczy, musiaa odchyla si do tyu. By to bardzo bolesny przejaw dziaania mowy ciaa oraz
potrzeby wymierzenia sobie kary.
Kobieta ta miaa dwoje dzieci i ani ona, ani jej m nie chcieli mie ich wicej. Kiedy wic zasza
w ci po raz trzeci, m nalega, by j usuna. Wkrtce po zabiegu mojej pacjentce zdrtwia kark.
Kiedy przysza do mnie, ten stan trwa ju par miesicy. Dotychczasowe leczenie nie dawao
poprawy. Kierowany dowiadczeniem, zaczem dociera do przyczyn dolegliwoci. Okazao si, e
to wanie aborcja wbrew wasnej woli spowodowaa silne wyrzuty sumienia. Kobieta zapytana, czy
si zgadza na zabieg, ze wstydem potakujco "skina gow"!

Czy to nie zadziwiajce, co moe z nami wyprawia podwiadomo?

PODSUMOWANIE
W rozdziale tym przeczytae o sposobie leczenia dr. Zimmermanna, ktry co prawda nie mg
ustali, dlaczego jego pacjentk bolay plecy, ale praca z podwiadomoci pomoga przynajmniej
osign popraw jej stanu. Pacjentka nie uwiadomia sobie tym razem przyczyny problemu. Podczas
samoleczenia mona czasem natrafi na psychiczne blokady. Warto wtedy zastosowa omwione tutaj
metody ich zwalczania. Moe to przynie dobre rezultaty. W takiej sytuacji najlepiej jest
zasugerowa podwiadomoci, e poprawa stanu przyniesie same korzyci.
Artretyzm wywouj co prawda rozmaite fizyczne czynniki, ale choroba ta moe mie rwnie
podoe emocjonalne. Poniewa jest ona bardzo bolesna, moe by to przypadek karania siebie. Za
pomoc siedmiu poznanych wczeniej kluczy powiniene pozna rda tej choroby. Opisane tu
przypadki krczu karku pomog ci lepiej zrozumie dziaanie mowy ciaa.
To ley w naszej mocy!
Z przytoczonych i opisanych w tej ksice historii chorb mona wycign wniosek, e terapia za
pomoc hipnozy prowadzi do wyzdrowienia atwo i szybko. Jeli uda si pozna przyczyny choroby, a
podwiadoma potrzeba ujawnienia okrelonego objawu jest do silna, rzeczywicie tak si stanie.
Zdarzaj si jednak przypadki, w ktrych wewntrzny opr nie pozwala szybko zwalczy choroby.
Czasem wina ley po naszej stronie, poniewa zbyt mao wiemy o ludzkiej psychice i chorobie, ktra
nas wyniszcza. Staroytna dewiza "Poznaj samego siebie!" wci jest aktualna.
Czasami ludzie, ktrzy yj w zwizku maeskim, nie potrafi si wzajemnie pozna.
Proponowaem wtedy metody, ktre powinny uatwi lepsze zrozumienie sposobw mylenia i
mechanizmw uczuciowych drugiej osoby. Warunkiem tego jest jednak wczeniejsze poznanie siebie.
Zmiana nawykw mylenia i odruchw warunkowych oraz poznanie rde chorb pomog
znale drog do wasnej psychiki. Wiedza o niej jest waciwym kluczem do zachowania szczcia i
zdrowia.
Jeli wczeniejsze terapie nie przyniosy spodziewanych rezultatw, moesz zastosowa
samoleczenie. Nie ma nic dziwnego w tym, e od czasu do czasu popadasz w pesymistyczne mylenie,
co moe spowodowa nawet przejciowe zaamanie. Gdy jednak rozpoznasz swoj bdn postaw i
zrozumiesz, do czego moe prowadzi pesymizm, moesz to zmieni. Nie pozwl wic sobie na
zniechcenie. Bd wiadom, e u adnego czowieka taki stan nie trwa wiecznie.
Dlaczego piewak dosta chrypki
Leczenie nie zawsze przebiega tak, jakby yczy sobie tego terapeuta, ktry chce pomc swojemu
pacjentowi.
Pewien znany wokalista trafi do mojego gabinetu, poniewa ba si, e straci gos. By
przyzwyczajony do sukcesw, a teraz bardzo si ba, e sytuacja moe ulec zmianie. Podczas
mwienia dostawa chrypki. Jego agent twierdzi, e mimo to piewa dobrze i spokojnie moe
wystpowa na scenie. Jednak piewak okrela swoje sukcesy jako "mierne" i coraz bardziej si
martwi. Trwao to ju trzy lata.
Uwaaem, e okolicznoci s sprzyjajce. Mj pacjent nie szuka wczeniej porady lekarza, mimo
e uwaa, i jego zdrowie cigle si pogarsza. Richard, tak mia ten mczyzna na imi, bardzo
dobrze reagowa na hipnoz. Stawiaem mu pytania za pomoc metody palcw.
Okazao si, e przed trzema laty mia wycite migdaki. Przed operacj zamartwia si, jak
wpynie to na jego gos. Tymczasem dowiedziaem si, e nie jest moliwe, aby taki zabieg naruszy
struny gosowe. Doszedem do wniosku, e musiao si co wydarzy, kiedy Richard lea na sali
operacyjnej. Przypuszczaem, e pada wwczas jaka uwaga, ktra zadziaaa na niego tak
sugestywnie, e wywoaa mczc chrypk.
W trakcie hipnozy musia powrci pamici do operacji. Powiedzia, e kiedy znajdowa si w
narkozie, kto pooy mu na twarz mask, a po skoczonym zabiegu chirurg powiedzia do
pielgniarki: "No, to zaatwiem tego wyjca!" Prawdopodobnie chcia przez to powiedzie, e operacja

ju si skoczya. Podwiadomo Richarda zinterpretowaa to zupenie inaczej. Uwaga ta bya dla

niego potwierdzeniem obaw. Kiedy obudzi si z narkozy, pojawia si chrypka, ktra nie opuszczaa
go do dzisiaj.
Po jednorazowej wizycie u mnie chrypka znikna. Kiedy obudzi si z hipnozy, wyszed z mojego
gabinetu szczliwy i rozluniony. Poprosiem go jednak, eby jeszcze raz mnie odwiedzi. Bardzo
chciaem poprowadzi ten przypadek do koca. Po tygodniu zjawi si u mnie zniechcony i w zym
nastroju. Znowu dopada go ta przykra dolegliwo. Szybko znalelimy przyczyn.
Kiedy szykowa si do wystpu, jego ona zauwaya, e chrypka znika, ale zdziwiona
powiedziaa: "Nie mog w to uwierzy, e jeste rzeczywicie zdrowy. Zao si, e chrypka i tak
wrci". Richard uleg sugestii i dolegliwo rzeczywicie wrcia. Najwidoczniej by osob, na ktr
atwo mona wywrze wpyw. Ponownie opuci mj gabinet wolny od przykrej dolegliwoci. Ponad
miesic nie dawa znaku ycia. Potem dowiedziaem si od jego agenta, e po kilku dniach chrypka
wrcia, a on poczu si bezradny i straci wszelk nadziej na wyleczenie.
Bardzo prawdopodobne, e nawrt dolegliwoci mia jeszcze inne powody. Richard twierdzi, e
jest zdrowy, przynajmniej przejciowo. Wiedzia ju, e chrypka miaa podoe psychologiczne.
Powstaa wic podwiadoma potrzeba cierpienia. Wmawia sobie, e dalsze leczenie jest bez sensu.
Jest to klasyczny przykad pokazujcy, dlaczego niektrzy pacjenci przerywaj terapi i bezskutecznie
wdruj od lekarza do lekarza. Wyleczenia szukaj tylko na poziomie wiadomoci. Tymczasem
podwiadomie potrzebuj swojego symptomu.
Powtrzenie metody samoleczenia
Poznanie samego siebie nie jest atwe. Nie mona w cigu jednej nocy zmieni przyzwyczaje, z
ktrymi yo si przez wiele lat. Niektre cele osigamy bardzo szybko, ale samoleczenie zawsze trwa
dugo. Cele, jakie sobie stawiamy, mog si bardzo rni midzy sob. W takiej sytuacji lekarz nie
zawsze bdzie umia da nam trafne wskazwki. Dlatego najlepiej nauczy si metody samodzielnego
leczenia.
Niektrzy odczuwaj potrzeb zmiany swojego sposobu mylenia oraz potrzeb kontrolowania
swoich uczu. Inni marz oprcz tego o przezwycieniu wewntrznych konfliktw i innych
trudnoci. Jeli cierpisz na jak psychosomatyczn chorob, z pewnoci chcesz si od niej uwolni i
odzyska dobre samopoczucie. Kryje si za tym pragnienie szczcia i sukcesu. W zasadzie we
wszystkich tych sytuacjach mona uy jednej metody, ktr, w zalenoci od przypadku, zmieniamy
jedynie w drobnych szczegach.
Dziki lekturze tej ksiki zdobye bogat wiedz o podwiadomoci. Nauczye si te metod, za
pomoc ktrych moesz na ni wpywa oraz metod osigania postawionych sobie celw.
Przygotowanie jest pierwszym krokiem do samoleczenia
Zastosuj odpowiedni metod, ale najpierw sprbuj si rozluni. W wielu przypadkach przynosi
to korzy, poniewa, jak twierdzi dr Wolpe, pacjenci robi o wiele wiksze postpy, kiedy naucz si
waciwie odpoczywa. Cakowite rozlunienie uatwia te opanowanie autohipnozy.
Po lekturze tej ksiki powiniene odrzuci kilka wczeniejszych obaw co do hipnozy. Powtrzmy
jeszcze raz to, co ju tu zostao powiedziane: autohipnoza przyspiesza postpy w leczeniu (nie zawsze
jednak mona to osign przy zastosowaniu opisanych tutaj metod) i uatwia osignicie celu.
Za pomoc kilku opisanych tu metod samoleczenia moesz poprawi zanion samoocen i
uwolni si od kompleksu niszoci. Jeli dokucza ci trema, bdziesz mg si jej pozby.
Jedn z moich najbardziej interesujcych pacjentek bya zmara przed laty Marilyn Monroe.
Nikomu nie trzeba jej przedstawia. Trafia do mnie dziki lekarzowi zaprzyjanionemu zarwno ze
mn, jak i z ni. Byo to par lat przed tym, zanim zostaa gwiazd. Ju wtedy dostawaa propozycje
rl filmowych. Jednak zupenie nie moga si odnale na planie. Kiedy tylko nadchodzi moment,
gdy musiaa wypowiedzie swoj kwesti, strach paraliowa jej umys i ciao. Nie potrafia
wypowiedzie ani sowa i zrobi najmniejszego ruchu. Bya adna i utalentowana, a mimo to aden
reyser nie mg sobie pozwoli, aby zaangaowa kogo, kto cierpi na wprost chorobliw trem. Stan
ten bierze si zazwyczaj z niewiary we wasne siy i braku zaufania do siebie. Niekiedy ma to zwizek

z jakim przeyciem z dziecistwa, np. ze szkolnym przedstawieniem, kiedy dziecko zapomniao

tekstu albo bardzo si bao.
Tak byo rwnie z Marilyn Monroe. Odwiedzia mnie osiem razy. Po zakoczonej terapii
niebawem zacza dostawa role. Cakowicie pozbya si tremy. Wkrtce zostaa gwiazd o wiatowej
sawie.
Przeprowadzenie programu
To naturalne, e kady, kto wemie t ksik do rki, zacznie j czyta od rozdziau, ktry
dotyczy jego choroby. Byby to jednak bd znacznie utrudniajcy przeprowadzenie programu.
Powiniene zaznajomi si najpierw z jakim swoim mniej wanym problemem, ktry znajduje si na
licie pasyww, a kiedy opanujesz ju autohipnoz, nastpnym krokiem powinna by poprawa
samooceny. Gdy poprawisz lub cakowicie zmienisz negatywne cechy swojego charakteru oraz bdne
nawyki mylowe, zacznij ksztatowa pozytywny obraz wasnej osoby.
Jeli uwolnie si ju od emocjonalnych kopotw, a mimo to cierpisz na jak dolegliwo
psychiki, sprbuj znale jej przyczyny. Jeli jednak przypado wydaje ci si powana, powiniene
zaniecha autoterapii i uda si po porad do lekarza specjalisty.
Staraj si przyzwyczai do pozytywnego mylenia. To zaprowadzi ci szybciej do celu. Sprbuj
rwnie pod innymi wzgldami myle bardziej zdyscyplinowanie i skorygowa ze cechy swego
charakteru. Podejmuj bardziej zdecydowanie decyzje. Rozwi najpierw mniej wane problemy,
potem przejd do trudniejszych, a na koniec zostaw sobie ten, ktry drczy ci najbardziej. Przy
problemach mniej wanych nie napotkasz wewntrznych oporw. Kady sukces doda ci skrzyde i
rozwieje twoje wtpliwoci. Zacznij program samoleczenia od unormowania oddechu!
Opracuj plan postpowania
Najlepiej bdzie, gdy od pocztku ustalisz sobie dokadnie, o ktrej godzinie w cigu dnia chcesz
zaj si samoleczeniem. Inaczej zawsze znajdziesz co innego do roboty i zamiast sobie pomaga,
bdziesz traci czas na sprawy, ktre w danym momencie wydadz ci si waniejsze. Moe to by
podwiadome omijanie problemw, ktre ci wanie trapi. Nawet jeli powicisz na samoleczenie
dwie albo trzy godziny w tygodniu, ustal dokadnie czas i nie odstpuj od tego. Chodzi o to, aeby
zajcie to utrwalio si jako twj stay zwyczaj.
Aby samoleczenie powiodo si, zastosuj ideomotoryczn metod zadawania pyta. Jest to
konieczne. Nie zapomnij o siedmiu najczciej wystpujcych czynnikach. Kilka z nich odgrywa
wan rol zarwno w zaburzeniach stanw emocjonalnych, jak rwnie w wielu chorobach
organicznych. Wypisz na kartce te siedem przyczyn i spogldaj na nie od czasu do czasu, eby adnej
nie przeoczy. Jeli wystpuje jednoczenie kilka przyczyn, to symptom zniknie dopiero wtedy, gdy
odkryjesz wszystkie. Przeled wic w duchu rozmaite moliwoci i popro podwiadomo, aby
pomoga ci zanalizowa sytuacj. Zasugeruj jej, eby zmienia negatywne nastawienie do problemu i
zmniejszya dokuczliwo objawu. Bdzie to dla wiadomoci bodziec do przyjcia nowych
informacji. Moesz si przekona, e zadawanie pyta technik ideomotoryczn jest fascynujce i
niezwykle ciekawe. Zanim ustalisz, jakie ruchy wahadeka oznaczaj poszczeglne odpowiedzi,
wyjanij cay ten proces innej osobie i niech ona potrzyma wahadeko. Teraz ty bdziesz wpywa na
jej podwiadomo i pokaesz, jak wyglda odpowied "tak", "nie" itd.
Jeli zobaczysz, e dziaa to na inn osob, atwiej przyjdzie ci wywoa podwiadome odpowiedzi
u siebie. Zanim uyjesz metody palcw, najpierw ustal, jak wygldaj odpowiedzi wahadeka. Na
pewno uatwi ci to stosowanie tej metody. Poprbuj potem przynajmniej p godziny wiczy pismo
automatyczne. Wiele osb odnosi na tym polu due sukcesy. Pismo automatyczne ma ogromn zalet
podwiadomo nie musi ogranicza si do odpowiedzi twierdzcych i przeczcych. Przez
automatyczne pisanie mona uzyska obszerne informacje wprost od podwiadomoci.
Nie zapomnij o rodkach ostronoci
Nie zapomnij zapyta swojej podwiadomoci, czy informacj dostaniesz bez adnej szkody dla
siebie i czy moesz wrci pamici do okrelonego zdarzenia. Podczas powrotu do wczeniejszego
przeycia moe doj do czciowego cofnicia si w czasie, niezalenie od tego, czy znajdujesz si w
hipnozie, czy nie. Kiedy tylko przeyjesz ponownie minione chwile, musisz natychmiast wrci do

rzeczywistoci. Co prawda i tak sam by to zrobi, ale zwizane z wczeniejszym przeyciem

poruszenie emocjonalne mogoby potrwa duej i cakowicie wytrci ci z rwnowagi. Wystarczy
prosta sugestia, eby znw wrci do rzeczywistoci: "Teraz wracam do teraniejszoci, do (tu wstaw
dzie i godzin)". Czsto nawet przy przeywaniu na nowo emocje s zbyt due, a strach zbyt silny i
wtedy trzeba zakoczy regresj. Jednak najprawdopodobniej na pocztku nie osigniesz takiego
stanu. Jeli takie przeycie byyby dla ciebie zbyt nieprzyjemne, podwiadomo nie pozwoli ci do
niego dotrze.
Gdy tylko nauczysz si hipnozy, moesz atwo zahipnotyzowa te inn osob. Hipnoza jest
metod cakowicie bezpieczn, ale musisz wiedzie, co dzieje si w psychice innego czowieka.
Trzeba te pamita, e brak odpowiednich wiadomoci na ten temat moe mie bardzo nieprzyjemne
skutki. Jeli nie czujesz si na siach, aby zahipnotyzowa inn osob, to lepiej tego nie rb.
Poprzesta na autohipnozie.
Wielokrotnie powtarzaem w tej ksice, e ostrono i rozsdek s zawsze potrzebne.
Autohipnoz najlepiej prowadzi rwnolegle z leczeniem konwencjonalnym.
Teraz znasz ju siedem kluczy, by osign zdrowie, szczcie i sukces. Powodzenia w drodze do
celu!
SPIS TRECI:
Wprowadzenie
Co powinnimy wiedzie o podwiadomoci?
Bezporedni kontakt z wewntrzn wiadomoci
Hipnoza: wielka sia prowadzca do Dobra
Autohipnoza klucz do szczliwszego ycia
Autosugestia: droga do lepszego ycia
Niezakcone ycie uczuciowe
Chora dusza i chore ciao
Warto pozytywnego mylenia i zdrowego odpoczynku
Przezwycienie kompleksu niszoci i kompleksu biedy
Zwycistwo nad blem i szkodliwymi przyzwyczajeniami
Leczenie chorb uwarunkowanych stanem emocjonalnym
Zwycistwo nad strachem i fobi
Mody wygld i szczupa sylwetka bez diety
Nigdy wicej blu gowy
Klucz do szczliwszego ycia
Zapobieganie alergii i uwalnianie si od niej
Samodzielne leczenie niektrych czstych blw
To ley w naszej mocy!